Zobowiązania

Prawo zobowiązań jest działem prawa cywilnego, którego normy regulują stosunki cywilnoprawne o charakterze majątkowym. Z których wynikają względne prawa podmiotowe.

Spełnia ono funkcję regulatora obrotu usługami, dobrami i pieniędzmi, a także fukncję ochronną, która pełni w odniesieniu do majątkowych interesów podmiotów prawa cywilnego.

Struktura stosunku zobowiązaniowego:

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądac od dłuznia świadczenia a dłużnik powinien je spełnic.

Podmiotem uprawnionym jest wierzyciel a zobowiązanym dłużnik.

Stosunek obowiązaniowy jest stosunkiem typu względnego, ponieważ jego podmioty są zawsze indywidualnie oznaczone.

Treścią zobowiązania są uprawnienia i obowiązki jego podmiotów.Uprawnienia wierzyciela określane są jako wierzytelnośc, a obowiązki dłuznika noszą miano długu. Przedmiotem zobowiązania jest świadczenie.

Żródła stosunków zobowiązaniowych

Stosunki zobowiązaniowe powstają w wyniku zaistnienia zdarzeń cywilnoporawnych.

W pierwszej kolejnosci są to czynności prawne.szczególnie umowy.

Jednostronna czynnośc prawna może byc żródłem zobowiązania jedynie w wypadkach wyrażnie wskazanych w ustawie np. dokonanie prekazu, wystawienie weksla.

Ponadto ważną rolę spełniają w obrębie żródeł stosunków zobowiązaniowych czyny niedozwolone oraz bedpodtsawne wzbogacenie.

Podmioty stosunku zobowiązaniowego to przede wszystkim wierzyciel i dłużnik, ale mogą też występowac inne podmioty nie będące stronami stosunku, np przedstawiciele, pełnomocnicy i inne osoby przy których pomocy wykonywane jest zobowiązanie np posłaniec.

Wielosc dłużników lub wierzycieli

Gdy po stronie dłuznika lub wierzyciela występuje więcej niż jedna osoba- można wyróznic trzy takie sytuacje:

1. Zobowiązanie podzielne- zobowiązanie jest podzielne, gdy dłyznik może spełnic świadczenie częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu świdczenia lub jego wartości. Warunek ten będzie spełniony jeśli w sposób istotny nie zmieni sie jego charakter, społczcnogospodarcze przeznaczenie czy sposob korzystania.

do świadczen podzielnych zaliczaja sie swidczenia pienięzne i swiadczenia rzeczy oznaczonych rodzajowo.

Jesli jest wielu dluznikow lub wierzycieli to swiadczenie dzieli się na tyle osób, tym samym powstaje wiele niezależnych stosunków zobowiązaniowych, które mają wspolne żródło. Śiadczenia sa równe, jesli nie zostało ustalone nic innego.

2. Zobowiązanie niepodzielne- jest wtedy, gdy nie może byc spełnione w częściach bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości. W takim wypadku dłużnicy odpowiadają za spełnienie świadczenia tak, jak dłużnicy solidarni. Jesli jest kilku wierzycieli uprawnionych do swiadczenia niepodzielnego kazdy z nich moze żądac spełnienia świadczenia w całości. Dłużnik, który spełnil świadczenie niepodzielne może żądac zwrotu od pozostałcyh dluzników.

Zobowiązanie niepodzielne nie jest mimo tego zobowiązaniem solidarnym.

3. Zobowiązanie solidarne jest tylko wtedy, gdy wynika to z ustawy albo czynnosci prawnej.Ustawodawca wodrębnił dwa rodzaje solidarnosci;czynna (wierzycieli) i bierna( dluznikow)Zobowiązania może byc solidarne, chocby każdy z dłuzników był zobowiązany w odmienny sposób albo chociazby wspólny dłużnik był zobowiązany w odmnienny sposób względem z każdego wierzycieli.

Jezeli kilka osob zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia, są obe zobowiązane solidarnie, chyba że postanowiono inaczej.Działania i zaniechania jednego ze współdłużników nie mogą szkodzic współdłuznikom. Przerwanie lub zaiweszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłuzników nie ma skutku względem współdłuzników. Zwolnienie z długu jednego ze współdłużników solidarnych przez wierzyciela nie ma skutku względem pozostałych dłuzników.

Odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia pozostałych, chyba że wierzyciel zastrzegł, że ma przeciw nim prawa. Zwłoka wierzyciela względem jednego dłuznka, ma swój sktek względem pozostałych.

W przypadku wyroku, który zapadł na korzyśc dłuznika, zwlania on pozostałych , jeżeli uwzględnia zarzuty, które są dłuznikom wspólne.

Częśc przypadająca na dłuznika niewypłacalnego rozkłada sie między pzoostałych dłużników.

Solidarnosc bierna polega na tym, ze wierzyciel moze żądac wedlug swojego wyboru spełnienia świadczenia w całości lub części od wszyskich dłuzników łącznie, kilku z nich lub każdego z osobna.Zobowiązanie trwa aż do pełnego zaspokojenia wierzyciela.

Gdy wierzyciel zostanie zaspokojony przez jednego z dłuzników, pozostali są zwolnieni ze świadczenia. O zakresie roszczeń regresowych, zwrotnych decyzuje treśc stosunku między dłuznikami solidarnymi.

Solidarnosc bierna chroni interesy wierzyciela

Solidarnośc czynna polega na tym, że dłuznik może spełnic całe świadczenie do rąk wybranego przez siebie wierzyciela solidarnego.Zaspokojenie jednego z wierzycieli powoduje wygasnięcie zobowiąznia wobec wszystkich. Dłuznik traci mozliwośc wyboru wierzciela, jesli zostanie przeciwko niemu wytoczone powództwo.

Podobnie wygląda sprawa z istnieniem i zakresem roszczeń regreswych między wierzycielami.

Solidarnośc nieprawidłowa- zalezy od kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek:

- kilku dłuzników musi byc zobowiązanych względem tego samego wierzyciela z róznych tytułów prawnych

- muszą byc zobowiązani do spełnienia identycznego świadcczenia

-spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłuzników zwalnia pozostałych

Zmiana podmiotów zobowiązania:

Wymienione niżej konstrukcje znajdują zastosowanie do wszystkich stosunków zobowiązaniowych. Bez zmian pozostają przedmiot i treść, zmianie ulega tylko podmiot.

1.Przelew wierzytelnosci:

Tzw cesja- jest to umowa, w ramach której cedent( dotychczasowy wierzycie) przenosi przysługującą mu wierzytelnosc na cesjonariusza (osobę trzecią)

Tylko wyjatkowo jest to niedopuszczalne- jesli byłoby to sprzeczne z prawem, postanowieniami umowy lub właściwościami zobowiązania. Zgoda dłuznika zreguły nie jest tu wymagana.

Przelew wierzytelności jest umową o podwójnym skutku( zobow-rozporz), jedynie wola stron umowy może wyłączyc wystąpenie skutku rozporządzającego w chwili powstania zobowiązania.

Skutki przelewu- cesjonariusz wstepuje w miejsce cedenta. Nabywa on wierzytelnosc tylko w takim zakresie, jaki przysługiwał cedentowi w chwili zawarcia umowy. Wraz z wierzytelnością na cesjonariusza przechodzą wszelkie związane z nią uprawnienia.

2. przejęcie długu- następuje w drodze umowy. W jej wyniku osoba trzecia ( przejemca długu) wstępuje w miejsce dłużnika, który zostaje zwolniony z długu. Warunkiem ważności jest zgoda drugiej strony stosunku zobowiązaniowego. Można wyznaczyc termin do wyrażenia takiej zgody, bezskuteczny upływ równoznaczny jest z odmówieniem.

Brak zgody dłużnika powoduje, że umowy nie uważa się za wartą. Brak zgody wierzyciela ma taki skutek, że strona, która miała przejąc dług, staje sie odpowiedzialna względem dłuznika za to, że wierzyciel nie będzie żądał od niego spełnienia świadczenia. Umowa o przejęcie długo powinna byc zawarta na pismie po rygorem nieważności.

Przedmiot stosunku zobowiązaniowego:

Przedmiotem zobowiązania jest świadczenie. Spełnienie świadczenia ma doprowadzic do realizacji podstawowego celu stosunku zobowiązaniowego jakim jest zaspokojenie interesu wierzyciela. Świadczenie jako zachowanie się dłuznika nie może byc utożsamiane z dobrami, na które jest ono skierowane. Dobra te określane są mianem przedmiotu świadczenia. Przedmiot świadczenia może zostać wyodrębniony w zobowiązaniu tylko wówczas, gdy ma charakter dobra samoistnego. ( niezależnego od zachowania dłuznika, które jest na niego skierowane).

Rodzaje świadczeń:

1. Śwadczenia polegające na działaniu (danie albo czynienie)i zaniechanie (nieczynienie albo znoszenie)

2. Wpływ czasu na treśc i zakres zachowania sie dłuznika-

-Świadczenie jednorazowe - możliwość ich wykonania wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika np. wydanie rzeczy

- świadczenie okresowe - jednorodne zachowania dłuznika, powtarzające się w określonych odstępach czasu np. czynsz najmu

- świadczenia ciągłe- stałe zachowanie się dłuznika w całym okresie trwania stosunku zobowiązaniowego np. przechowanie

3. rodzaj rzeczy:

-świadczenia oznaczone co do tożsamości

-Świadczenia oznaczone co do gatunku

4. właściwości przedmiotu świadczenia-

- św. Podzielne

- św. Niepodzielne

5.świadczenie główne- jego celem jest zaspokojenie interesu wierzyciela

Świadczenie uboczne(akcesoryjne)- celem jest wsparcie lub uzupełnienie św. głównego.

Świadczenie pienięzne:

Jego przedmiotem jest określona suma pieniędzy, którą dłuznik ma przekazac wierzycielowi.

Podstawowymi zasadami regulującymi spełnianie świadczeń pieniężnych są- walutowośc i nominalizm.

Walutowośc- zobowiązania pienięzne na obszarze RP mogą byc wyrazane tylko w pieniądzu polskim.

Nominalizm- znajduje zastosowanie tylko do tych zobowiązań, które już w chwili powstania miały za przedmiot sume pienięzną. Suma pieniązna, którą dłuznik płaci, wykonując zobowiązanie, musi nominalnie odpowiadac sumie ustalonej w chwili powstania zobowiązania.

Instrumenten, który ma przeciwdziałac spadkowi realnej wartosci swiadczen pienięznych jest waloryzacja. Ustawodawca przewidział trzy typy waloryzacji:

1.waloryzacja ustawowa- ma miejsce wowczas, gdy mechanizm waloryzacyjny znajduje zastosowanie z mocy ustawy np. o społedzielniach mieszkaniowych

2. waloryzacja umowna polega na tym, że strony mogą wprowadzic do umowy zastrzeżenie, wg którego wysokośc swiadczenia pienięznego zostanie ustalona wg innego niż pieniądz miernika wartości.

3. waloryzacja sądowa- o zmianie wysokości lub sposobu spełniania świadczenia decyduje sąd.

Odsetki:

Odsetki są świadczeniem ubocznym o szczególnym znaczeniu gospodarczym. Mogą spełniac one

funkcję gratyfikacyjną ( wynagrodzenie za korzystanie z cudzej wartości ekonomcznej)

funkcję dyscyplinujące (kara za opóźnienie)

funkcję waloryzacyjne( przeciwdziałanie zjawisku inflancji)

Charakterystyczną cechą odsetej jeto to, że zawsze występują one jako świadczenia okresowe.

Odsetki są naliczane w przedmiocie świadczenia głównego. Wysokośc odsetek jest obliczana z uwzględnieniem oznaczonej stopy procentowej oraz czasu faktycznej eksploatacji przedmiotu świadczenia głównego.

Żródłem obowiązku zapłaty odsetek moga byc jedynie: ustawa, czynnośc prawna albo orzeczenie sądu lub decyzja innego właściwego organu.

Maksymalna wysokośc odsetek podlega ustawowemu ograniczeniu.

Gdy wysokośc odsetek nie została ustalona, a powstał obowiązek ich zapłaty, wierzyciel ma prawo żądac odsetek ustawowych, ich wysokośc w drodze rozporządzenia określa Rada Ministrów.

Zakaz anatocyzmu

KC ustanowił zakaz pobierania odsetek od zaległych odsetek. Są od tego zakazu trzy wyjątki:

- wierzyciel może żądac odsetek za opóżnienie w zapłacie zaległych odsetek od chwili wytoczenia o nie powództwa

- strony stosunku zobowiązaniowego mogą umówic się o doliczenie zaległych odsetek do sumy dłużnej.

- zakaz anatocyzmu nie obowiązuje w przypadku długoterminowych pożyczek od instytucji kredytowych

Treśc stosunku zobowiązaniowego:

Wierzytelnosc- prawo wierzyciela, którego żrodłem jest stosunek zobowiązaniowy. Obejmuje ona wszelkie uprawnienia, ktore mają służyc zaspokojeniu interesu wierzyciela. Ma on z reguły charakter ekonomiczny.

Wierzytelnośc zatem co do zasady jest prawem:

-majątkowym.

-zbywalnym

- względnym- wynika z niej obowiązek określonego zachowania sie konkretnego podmiotu(dłużnika)

Ustawodawcta wzmacnia niektóre prawa względne, dając im elementy praw bezwzględnych- jest to konstrukcja rozszerzonej skuteczności wierzytelności: co oznacza, że wierzyciel może przeciwstawic sie wkraczaniu w określony zakres przysługujących mu uprawnień względnych w odniesieniu do każdego, kto znajduje się w sytuacji prawnej wskazanej przez ustawę.

Pojęcie długu- zespół obowiązków dłużnika odwzorowujące prawa wierzyciela. Podstawowym obowiązkiem dłuznika est spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania w sposób odpowiadający jego społeczno-gospodarczemu celowi, zasadom współżycia społecznego i ustalonym zwyczajom.

Gdy dłużnik sprzeniewierzy się swoim obowiązkom prawo gwarantuje wierzycielowi mozliwośc przymusowej realizacji jego uprawnień. Z reguy odbywa się to za pośrednictwem egzekucyjnych organów państwa. Podtsawą ich działania jest tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności.

UMOWY- Tytuł III

Kamil Rodzaje odpowiedzialności:

Odpowiedzialnośc dłuznika za dług jest odpowiedzialnością majątkową. Jest ona również odpowiedzialnością osobistą, ponieważ dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem jaki ma w chwili egzekucji.\Wyjątkowo odpowiedzialnośc za dług może przybrac postac odpowiedzialności rzeczowej. Wtedy egzekucja kierowana jest do ścisle okreslonej rzeczy, bez względu na to, kto ja posada. Odp. rzeczowa jedynie uzupełnia odpowiedzialnośc osobistą.

Zobowiązanie niezupełne(naturalne)

Jest takim stosunkiem zobowiązaniowym, w którym dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za dług. W konsekwencji dłużnik może skutecznie bronic się przed żądaniem spełnienia świadczenia, jesli je jednak spełni, nie może żądac zwrotu.

Np. -zobowiązania, w których roszczenia wierzyciela uległy przedawnieniu

- zobowiązania wynikające z ger lub zakładów- długi honorowe

Szkoda

Jest definiowana jako uszczerbek w sferze dóbr i interesów prawnie chronionych, jakiego poszkodowany doznał wbrew swojej woli

Rodzaje szkody:

-szkoda na osobie dotyczy dóbr osobistych

-szkoda na mieniu dotyczy przedmiotów praw majątkowych

_ szkoda majątkowa

- szkoda niemajątkowa

Jeśli w obiektywny sposób nie można ustalic wartości majątkowej doznanego uszczerbku, to mamy do czynienia ze szkodą niemajątkową, czyli krzywdą.

Ocenie tej słuzy metoda dyferencyjna, która polega na porównaniu stanu majątku poszkodowanego po naruszeniu, ze stanem majątku, jaki by istniał, gdyby naruszenie to nie nastąpiło.

Ocenia się tu stratę oraz utracone korzyści.

Strata(damnum emergens) polega na rzeczywistym zmniejszeniu się wartości majątku poszkodowanego.

Utracone korzyści ( lucrum cessans) obejmują wartość tego, co poszkodowany mógłby uzyskac, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odpowiedzialnośc odszkodowawcza Kamil

O szkodzie w znaczeniu prawnym możemy mówic tylkow tedy, gdy prawo przewiduje obowiązek jej naprawienia.

Odpowiedzialnośc odszkodowawcza ppnosi podmiot, który został w związku z wystąpieniem zdarzenia wywołującego uszczerbek, zobowiązany do jego naprawienia.

Dwa reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej-

1. Odp. Deliktowa ( ex delicto)odwouje się do zdarzeń, których wystąpienie powoduje powstanie stosunków zobowiązaniowych, których treścią, od chwili powstania, jest obowiązek naprawienia szkody; obowiązek ma tu charalter pierwotny

2. Odp. Konraktowa ( ex contractu) łączy obowiązek naprawienia szkody z niewykonaniem lub nienalezytym wykonaniem istniejącego uprzednio stosunku zobowiązaniowego, charakter następczy.

Inne wypadki obowiązku naprawienia szkody: Gdy wynika to z postanowień umowy np. ubezpieczenia. Wtedy jest to odpowiedzialnośc gwarancyjno-repartycyjna.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej: łącznie wszystkie

-wystąpienie szkody

-zdarzenie, z którym przepis prawa łączy obowiązek naprawienia szkody

- związek przyczynowy, który łączy dwie wymienione wyżej przesłanki

Zobowiazany do odszkodowania ponosi odpowiedzialnośc tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. O sutaleniu zakresu normalnych następstwa decydują okoliczności, doświadczenie życiowe i zasady nauki.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej:które uzasadniają obciązenie konkretnej osoby obowiązkiem naprawienia szkody:

1. Zasada winy- szkode powinien naprawic ten, kto w zawioniony sposób przyczynił się do jej powstania. Wina jest ujemną oceną moralną zachowania się osoby.

2. Zasada ryzyka - z uwag na sam kształt zdarzenia określona osoba musi naprawic szkodę. Odpowiedzialnoc za skutek. Brak winy nie zwalnia z odpowiedzialnosci.

3. Zasada słuszności- określona osoba powinna naprawic szkodę, gdy przemawiają za tym względy noralne.( zasady współzycia społecznego)

Podstawowe sposoby naprawienia szkody:

Podstawowa funkcją świadczenia odszkodowawczego jest wyrównanie uszczerbku, jakiego doznał poszkodowany.( funkcja kompensacyjna)

Regułą jest, że wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego. Może on żądac przywrócenia stanu poprzedniego ( tzw, restytucja naturalna) lub zapłaty odpowiedniej sumy pienięznej ( tzw. Restytucja pieniężna)

Restytucja materialna jest możliwa głównie w przypadku szkód na mieniu. Wyjątkowo poszkodowany może utracic możliwośc wyboru tej opcji na rzecz restytucji pienięznej, zwłaszcza gdy restytucja naturalna nie jest możliwa, bądź wiązałaby się z nadmiernnymi trudnościami lub kosztami.

Restytucja pienięzna- wysokośc odszkodowania okresla się na podtsawie cen z daty jej ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagaja przyjęcia innej daty.

Podstawowe źródła zobowiązań:

1.Umowy są najczęstszym żródłem zobowiązań

2.bezpodstawne wzbogacienie

3.nienależne świadczenie

4. czyny niedozwolone

Bezpodstawne wzbogacenie:

Jego konstrukcja opiera się na założeniu, że każde przesunięcie majątkowe następujące między podmiotami prawa cywilnego, musi miec uzasadnienie prawne.

Przesłanki bezpodtsawnego wzbogacenia:

1.wzbogacenie- zmiana mzwiększająca wartośc majątku

2. zubożenie- zmiana mniejszająca wartośc majątku osoby zubozonej

3. związek wzbogacenia i zubożenia- wzbogacenie musi nastąpic kosztem majątku zobożonego, ale co ważne, nie jest to związek typu przyczynowego; chodzi o związek z tym samym zdarzeniem. Może to byc działanie ludzkie lub sił natury

4. brak podtsawy prawnej wzbogacenia- prawne uzaadnienie może wynikac z przepisu prawa, orzeczenia sądu, decyzji administracyjnej albo czynności prawnej.

Skutki bezpodstawnego wzbogacenia:

- jest źródłem stosunku zobowiązaniowego

-zubozony może żądac od wzbogaconego zwrotu korzyści majątkowej( roszczenie o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia)

- jeśli nie jest to mozliwe, wzbogacony powinien zwrócic surogaty, a więc wszystko to, co uzyskał w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia przemiotu takiej korzyści.

Obowiązek wydania korzysci lub zwrotu jej wartości wygasa, jeśli dłużnik zuzył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Ale pomimo pozbycia się korzyści, wzbogacony powinien zwrócic zubożonemu jej równowartosc w takim zakresie, że w jakim wyzbywając sie jej powinien sie był liczyc z obowiązkiem jej zwrotu.

Nie można żądac zwrotu świadczenia, gdy:

-spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastapiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej

- jezeli spełnienie świadczenia czyni zadośc zasadom współzycia społecznego

- jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośc uczynienia przedawnionemu roszczeniu

- jezeli świadczenie zostało spełnione zanim wierzytelnośc stała się wymagalna

Nienalezne świadczenie:jest szczególną postacią bezpodstawnego wzbogaceniai nastepuje w wypadkach, gdy:

- podmiot świadczący nie był zobowiązany do spełnienia świadczenia

-podstawa świadczenia odpadła

-zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty

-Czynnośc prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia

Świadczenie niegodziwe: szczególna odmiana świadczenia nienależnego; jesli zostało alternatywnie spełnione w zamian za:dokonanie czyny zabronionego, w celu niegodziwym

Wykonanie zobowiązań:

Dłużnik powinien wykonac ciążace na nim zobowiązanie w taki sposób, aby doprowadzic do zaspokojenia majątkowego interesu wierzyciela. Zachowanie dłużnika musi odpowiadac kryteriom ustaowym. Są one jednolit dla wszystkich stosunków zobowiazaniowych bez wzgledu na ich zródło.:

- treśc zobowiązania:dłużnik powinien wykonac zobowiązanie zgodnie z treścią

- cel społeczno-gospodarczy, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje- kryteria dodatkowe.

Właściwe wykonanie zobowiązania często zalezy od zachowania wierzyciela (np. odebrania przedmiotu świadczenia). Zgodnie z wola ustawodawcy wierzyciel powinien wspódziałac w wykonaniu zobowiazania z dłuznkiem.

Podmioty wykonania zobowiązania:

Dłużnik- z reguły nie ma znaczenia dla wierzyciela, czy dłuznik spełni zobowiązanie osobiście. Moga to w jego imieniu wykonac osoby trzecie, powinny miec wtedy upoważnienie, za ich zachowanie dłuznik odpowiada jak za swoje. Upoważnienia nie musi miec przedstawiciel ustawowy oraz osoby spełniające za dłuznika świadczenia pienięzne wynikające z wymagalnych wierzytekności pienięznych.

Tylko wyjątkowo wierzyciel może żądac osobistego spełnienia świadczenia, gdy wynika to z:

1.treści czynności prawnej ( klauzula umowna co do osobistego wykonania)

2. ustawy ( zlecenie)

3. właściwości świadczenia ( osobiste właściwości)

Wierzyciel- zgodnie z zasadą wiadczenie dłuznika może przyjąc osoba upoważniona do tego przez werzciela. Gdy świadczenie przyjmie osoba nieuprawniona, dłużnik może zostac zwolniony z zobowiązania, jeżeli wierxyciel potwierdzi przyjęcie świadczenia. Jesli nie potwierdzi, dłuznik będzie zwolniony z zobowiązania tylko w takim zakresie, w jaim udowodni, że skorzystał z tego wierzyciel.

Przedmiot wykonania zobowiązania:

Inne regulacje odnoszą się do jakości rzeczy gatunkowo oznaczonych, dopuszczalności świadczenia częściowego, zarachowania świadczenia. Str 250

Miejsce wykonania zobowiązania:

Dłużnik powinien spełnic swoje świadczenie w oznaczonym miejscu, a wierzyciel powinien je w nim przyjąc. Określenie tego miejsca zalezy przede wszystkim od woli stron stosunku zobowiązaniowego. Niekiedy o miejscu zobowiązania rozstrzygają właściwości zobowiązania.

W braku wskazań o miejscu decydują regulacje kodeksowe:

-świadczenia niepienięzne powinny byc spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika

-Świadczenia pienięzne powinny zostac spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela.

- świadczenia wynikające ze zobowiązań, które mają związek z przedsiębiorstwem wierzyciela lub dłużnika, powinny zostać spełnione w siedzibie tego przedsiębiorstwa.

Termin wykonania zobowiązania:

O terminie spełnienia zobowiązania decyduje w pierwszej kolejności wola stron stosunku zobowiązaniowego oraz właściwości świadczenia. Jeśli nie zostało to ustalone, dłużnik powinien spełnic świadczenie niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela do wykonania zobowiązania.

W sytuacji, gdy termin spełnienia świadczenia został oznaczony w treści zobowiązania, wierzyciel jedynie wyjątkowo może żądac spełnienia świadczenia przed jego nadejściem. Ma to miejsce tedy, gdy dłużnik stał sie niewypłacalny albo zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmeniejszeniu.

Termin oznaczony w treści zobowiązania może byc zastrzeżony na korzyść jednej lub obu stron.

Zastrzeżenie terminu na korzyśc dłużnika powoduje, że jest on uprawniony do spełnienia świadczenia przed nadejściem oznaczonego terminu. Z kolei zastrzeżenie terminu na korzyśc wierzyciela upoważnia go do żądania wykonania zobowiązania przed terminem. Jednocześnie wierzyciel nie ma obowiązku przyjęcia świadczenia, które dłużnik zaoferował mu przed terminem.

Zastrzeżenie na korzyśc obu stron - dłużnik nie może spełnic świadczenia, a wierzyciel żądac jego wykonania przed nadejściem oznaczonego terminu.

Wykonanie zobowiązań z umów wzajemnych

Szczególny charakter stosunku zobowiązaniowego, którego żródłem jest umowa wzajemna, polega na tym, że każda z jego stron jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Przy tym śwadcznie, do którego zobowiązana jest jedna ze stron, stanowi odpowiednik świadczenia drugiej strony.

Wg podtsawowej zasady świadczenia wzajemne powinny byc spełniane jednocześnie. Zasada ta doznaje ograniczenia, gdy z umowy, ustawy lub decyzji właściwego organu wynika, że jedno ze świadczeń ma zostac spełnione wczesniej np.sprzedaż ratalna.

Dowód wykonania zobowiązania:

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. Dowód wykonania zobowiązania powinien więc spoczywac na dłużniku. Odnosi sie to do świadczen polegających na działaniu.

Pokwitowanie:

Jest podsatawowym środkiem dowodowym, dzieki któremu dłuznik może wykazac, ze zobowiązanie zostało wykonane. Jezeli wierzyciel odmawia pokwitowania, dłużnik może powstrzymac sie od spełnienia świadczenia, albo złożyc je do depozyty sądowego.Pokwitowanie powinno miec formę pisemna.

Ustawodawca nadał pokwitowaniu szerokie znaczenie prawne, które przejawia się przede wszystkim w następującyh skutkach:

-pokkwitowanie stanowi dowód wykonania świdczenia głównego zobowiązania

-z pokitowaniem łaczą się dwa domniemania prawne:

1. domniemanie zapłaty należności ubocznych

2. domniemanie spełniena świdczeń okresowych wymagalnych wcześniej, które wiąze się z pokwitowaniem świadczenia

Dokument stwierdzający zobowiązanie:

Ustawa przyznaje dłużnikowi, który spełnia świadczenie, pewne uprawnienia związane z istnieniem dokumentu stwierdzającego zobowiązanie. Gdy spełni świadczenie może żądac zwrotu dokumentu, uczynienia na dokumencie wzmianki o spełnieniu części lub całości świadczenia, pisemnego oświadczenia o utracie dokumneu przez wierzyciela.

Wpływ nadzwyczajej zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania umownego:

Zasadą jest, że strony zawierające umowe powinny dochowac jej postanowień. ( pacta sunt servanta).

Powinny wziąc pod uwagę możliwośc wystąpienia zmian stosunków gospodarcz-społecznych. Mogą wprowadzic do umowy mechanizmy, których zadaniem będzie ochrona przed niekorzystnymi następstwami tego rodzaju zmian. Taką rolę odgrywaja klauzule adaptacyjne, których przykładem może byc klauzula waloryzacyjna.

Klauzula rebus sic stantibus umozliwa modyfikowanie umwnych stosunków zobowiązaniowych na wypadek wystąpienia nieoczekiwanych zmian stosunków gospodarczo-społecznych. Zgodnie z nią sąd może orzec o zmiani sposbu wykonania zobowiązania lub wysokości świadczenia a nawet o rowiązaniu umowy.

Muszą zostac spełnione łącznie trzy przesłanki:

1. Pomiędzy zawarciem i wykonaniem umowy nastapiła nadzwyczajna zmiana stosunków

2. Spełnienie świadczenia w zmienionych stosunkach łączyłoby się z nadmiernymi trudnościami lub groziłoby jednej ze stron rażącą stratą.

3. Strony przy zawarciu umowy nie przewidziały, że nastąi nadzwyczajna zmiana stosunków, ktora będzie miała niekorzystny wpływ na sytuację strony zobowiązanej do spełnienia świadczenia

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania:

Niewykonanie lub nienalezyte wykonanie zobowiązania powoduje, ze majątkowy interes wierzyciela nie zostaje zaspokojony albo jest zaspokojony jedynie częściowo. W takim wypadki wierzycielowi przysługuje kompetencja, by skorzystac z państwoergo przymusu w celu realnego wykonania zobowiązania. Ale przymusowa egzekucja nie zawsze będie możliwa albo sensowna. W konsekwencji ustawodawca daje prawo wierzycielowi ro roszczenia o naprawienie szkody, jaką wyrządził mu dłuznik. Odpowiedzialnośc dłuznika z tytułu niewykonania albo nienalezytego wykonania zobowiązania jest określana mianem odpowiedzialności kontraktowej.

Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej: kumulatywne spełnienie 3 przesłanek:

1.zdarzenie, które wyrządza szkodę

2. szkoda ( wyłącznie majątkowa)

3. związek przyczynowy łączy zdarzenie i powstałą szkode.

Dowód przeprowadza wierzyciel.

Zasada odpowiedzialności dłużnika:

Dłużnik może zostac obarczony obowiązkiem naprawienia szkody tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienalezyte wykonania zobowiązanie spowodowane było okolicznościami, za które ponosi on odpowiedzialnośc. Z reguły okolicznością tą jest wina dłużnika, który odpowiada za niezachowanie nalezytej staranności.

Ustawodawca wprowadził konsktrykcję domniemania winy dłużnika. Dłuznik, któr chce uwolnic sie od ponoszenia odpowiedzialnosci kontraktowej musi wykazac, że niewykonanie lub nienalezyte wykonania zobowiązania wynikło z przyczyn przez niego niezawinionych. Żródłem modyfikacj tej zasady mogą byc :

1.przepis ustawy- może zaostrzac odpowiedzialnośc dłuznika lub ją łagodzic (ograniczac tylko do pewnych stopni winy, np tylko z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa)

2. czynnośc prawna- strony w treści umowy mogą zaostrzyc, złagodzc lub wyłączyc odp.

Niemożliwośc świadczenia:

Jest to stan, w którym spełnienie świadczenia jest obiektywnie niemożliwe. Nie jest istotna przyczyna takiego stanu, może miec w szczególności naturę techniczną lub ekonomiczną. Może miec charakter pierwotny lub następczy.

Pierwotna niemożnośc spełnienia świadczenia wsytępuje, gdy świadczenia nie można było spełnic w chwili, w której powtsało zobowiązanie. W takim wypadku stosunek zobowiązaniowy w ogóle nie zostaje nawiązany.

Następcza niemożnośc spełnienia świadczenia ma miejsce po zaciągnięciu zobowiązania.

Ustawodawca uzaleznił charakter skutków następczej niemożności od tego, czy dłużnik ponosi odpowiedzialnośc za wystąpienie okoliczności, które ją wywołały.

Skutki nastepczej niemożności:-

-wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności- wtedy zobowiązanie wygasa.

- w sytuacjach, w których świadczenie stało się całkowicie lub częściowo niemożliwe do spełnienia wskutek okoliczności, z aktóre dłużnik ponosi winę- zobowiązanie trwa nadal a zmianie ulega tylko jego treśc: obowiązek naprawienia szkody zajmuje miejsce uprzedniego świadczenia.

W szczególny sposób uregulowana została sytuacja wierzyciela w stosunku wzajemnym. Jeśli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe skutek okoliczności, za które zobowiązany ponosi odpowiedzialnośc, drugiej stronie przysługują alternatywnie dwa uprawnienia:

1. Żądanie naprawienia szkody na zasadach ogólnych

2. Odstąpienia od umowy- zobowiązanie wtedy wygasa. Odstepujący zostaje zwolniony od obwiązku spełnienia własnego świadczenia, musi jednak zwrócic drugiej stronie wszystko, co od niej otrzymał w ramach wygasłego zobowiązania.

Opóźnienie i zwłoka dłużnika:

Dłużnik powinien spełnic świadczenie w przewidywanym terminie. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy na skutek okoliczności za które ponosi odpowiedzialnośc, nie dochowuje terminu spełnienia świadczenia. Natomiast niedotrzymanie terminu z przyczyn niezawinionych jest okreslane mianem opóźnienia. Ustawodawca wprowadził jednak domniemanie, że przyczyną nieterminowości są okoliczności, za które dłużnik odpowiada.

Konsekwencja zwłoki dłuznika:

- wierzyciel może żądac niezależnie od wykonania zobowiązania naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

- w wypadku, gdy świadczenie związane ze zwłoką dłużnika utraciło dla wierzyciela znaczenie, wierzyceil może świadczenia nie przyjąc i żądac naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

-w wypadku świaczenia pienięznego wierzyciel może żądac odsetek

-w wypadku zwłoki w zobowiązaniu z umowy wzajemnej wierzyceil może odstąpic od umowy

-wierzyceilowi może zostac przyznana kompetencja do zastępczego wykonania zobowiązania. Sprowadza się onondo zaspokojenia wierzytelności na koszt dłużnika, ale bez jego udziału. Takie upoważnienie uzyskuje on na podtsawie decyzji sądu.

Konsekwencja opóżnienia dłuznika:

Skutki nie zostały uregulowane w szczególny sposób. Za świadczenie pienięzne może żądac odsetek.

Zwłoka wierzyciela:

Problem zwłoki wierzyciela dotyczy tlyko tych zobowiązań, w których spełnienie świadczenia przez dłużnika wymaga współdziałania wierzyciela. Przesłankami są:

- brak współdziałania ze strony wierzyciela, gdy uchyla sie on od przyjęica zaoferowanego świadczenia albo odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może byc spełnione lub oświadcza dłużnikowi, że świadczenie nie przyjmie.

-brak powodu, który uzasadniałby odmowę współdziałania.

Konsekwencje zwłoki wierzyciela:

Dłużnik może kumulatywnie żadac naprawienia szkody, ktorej doznał w wyniku związku ze zwłoką wierzyciela, złożyc przedmiot do depozytu sądowego.

Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłuznika:

Ustawodawca wprowadził wiele instrumentów, które wzmacniają pozycje wierzyciela no. Zastaw, hipoteka. Nalezy również do nich unormowana na gruncie częsci ogólnej prawa zobowiązań ochrona wierzyciela w razie niwypłacalności dłużnika. Instytucja ta była już znana w prawie rzymskim jako actio pauliana- skarga lub roszczenie pauliańskie

Przesłanki ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika:

-ustawa uzaleznia przyznanie wierzycielowi ochrony od kumulatywnego wystapienia przesłanek:

1.dokonanie przez dłuznika czynności prawnej, przez którą pomniejsza on wartośc swego majątku

2. czynnośc prawna dłuznika musi zostac dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, ma to miejsce wtedy, gdy na skutek czynności prawnej dłuznik stał się niewypłacalny albo powiększył swoją niewypłacalnośc.

Niewypłacalnośc jest stanem, w którym aktywa majątku nie wystarczają na pokrycie pasywów.

Między czynnością dłużnika a stanem niewypłacalności musi istnieć adekwatny zwązek przyczynowy.

3. Dłużnik, który dokonuje czynności prawnej musi miec świadomośc, że działa z pokrzywdzeniem wierzyceila

4. Uzyskanie korzyści majątkowej przez osobe trzecia w wyniku dokonania przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela.

5. Osoba tzrecia musi uzyskac korzyśc majątkową w złej wierze

Środki ochrony pokrzywdzonego wierzyciela:

W wypadku wystapienia powyższych przesłanek wierzyciel może żądac, aby w stosunku do niego czynnośc prawna, której dokonał dłużnik, została uznana za bezskuteczną.W konsekwencji wierzyciel będzie mógł zaspokic swój interes z wartości majątkowych, które dłuznik wyprowadził ze swojego majątku.Ich egzekucja będzie odbywwac sie z majątku osoby tzeciej, która otrzymała je od dłuznika.

Osoba, pzreciwko której wierzyciel wystepuje ze swoim żądaniem może odmówic jego wykonania, jeżeli sama zaspokoi wierzytelnośc, albo wskaże wierzycielowi mienie dłuznika, które umozliwi osiągnięcie tego celu.

Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłuznika została ograniczona terminem zawitym. Wierzyciel nie może żądac uznania za bezskuteczną czynnośc prawną, która została dokonana z jego pokrzywdzeniem, po upływie lat 5 od tej czynności.

Wygaśnięcie zobowiązania:

Z chwilą zaspokojenia wierzyciela zobowiązanie wygasa.przyczyny wygaśnięcia zobowiązania, które nie rpowadzą do zaspokojenia interesu wierzyciela mają charakter wyjątkowy:

Ziszczenie się warunku rozwiązującego, nadejście terminu końcowego, śmierc dłużnika, gdy św. Ma osobisty charalter, rozwiązanie umowy pzrez sąd itp.

Sposoby zaspokojenia wierzyciela:

Podstawowym spsobem jest spełnienie w nalezyty sposób świadczenia będącego treścią zobowiązania. Skutek ten zostanie osiągniety także wtedy, gdy w zamian za to świadczenie wierzyciel otrzyma świadczenie odszkodowawcze.

Świadczenie w miejsce wykonania- zobowiązanie wygasa, gdy dłuznik za zgodą wierzyciela spełnia inne świadczenie niż to, które było treścią zobowiązania.

Potrącenie- jest dopuszczalne, gdy wystąpią kumulatywnie nastepujące pzresłanki:

1. Dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłuznikami i wierzycielami

2. Wierzytelności, jakie mają one względem siebie są jednorodne

3. Wierzytelności, które mają zostac potrącone są wymagalne

4. Wierzytelnośc osoby, która dokonuje potrącenia może byc dochodzona przed sądem lub innnym organem państwowym.

Podmiot, który spełnia wymienione przesłanki może dokonac potrącenia przez złożenie takiego oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli skorzysta ona z tego uprawnienia, jego oświadczenie będzie mie c moc wsteczną od chwili, wktórej potrącenie stało sie możliwe. Na skutek dokonania potrącenia obie wierzytelności wzajemnie się umarzają do wysokości wierzytelności niższej. Wyjątkowo ustawa zakazuje potrącania woerzytelności:dotyczy to wierzytelności, które:

- nie ulegają zajęciu

-opiewają na dostarczania środków utrzymania

- wynikają z czynów niedozwolonych

- nie podlegają potrąceniu na mocy przepisów szczególnych

5. złożenie przedmiotu do depozytu sądowego.Jest to możliwe zwłąszcza gdy

- dłuznik nie wie kto jest wierzyceielem, albo nie zna jego miejsca zamieszkania bądź siedziny

- wierzyceil nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych oraz przestawiciela, który byłby uprawniony do przyjęcia świadczenia

-powstał spór o to, kto jest wierzycielem

-z powodu innych okoliczności dot. Wierzyciela świadczenie nie może byc spełnione

Ważne złożenie przedmiotu do depozytu sądowego rodzi takie same skutki jak spełnienie świadczenia. Ponadto zobowiązuje wierzyciela do zwwrotu poniesionych kosztów przez dłuznika. Dopóki wierzyciel nie zażąda wydania przedmiotu z depozytu, dłuznik może go odebrac. Złożenie uważa się za niebyłe.Dłużnik, który przekazał świadczenie do depozytu ma obowiązek poinformowac o tym wierzyciela na pismie.

5. Odnowienie

Odnowienie zobowiązania ( nowacja) odbywa się na podstawie umowy, która zawierają strony dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego. W ramach tej umowy dłużnik zobowiązuje się:

- spełnić inne świadczenie na dotychczasowej podstawie prawnej

-spełnić dotychczasowe świadczenie, ale na innej podstawie prawnej.

Zawarcie umowy odnowienia powoduje wygaśnięcie dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego i powołanie w jego miejsce nowego.

14

---