INSTYTUCJE EUROPEJSKIE Zagadnienia egzaminacyjne
(Zawodowe studia administracyjne, II rok)
Zagadnienia ogólne
Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych
Organizacje o celach ogólnych
Organizacje o celach specjalnych
Organizacje powszechne
Organizacje regionalne
Organizacje europejskie (kryteria)
Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych.
Organizacja międzynarodowa - pewna forma współpracy zrzeszająca podmioty z różnych państw. Dzieli się je na:
pozarządowe (INGOs) - członkami są osoby fizyczne lub prawne (np. stowarzyszenia krajowe lub międzynarodowe o charakterze prywatnym lub publicznym); podstawą jej istnienia nie jest umowa międzynarodowa, lecz porozumienie nieformalne lub o charakterze wewnętrzno-prawnym; ich celem jest realizacja określonych zadań w sferze społecznej, kulturalnej, czy gospodarczej; np. Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Amnesty International, Międzynarodowa Izba Handlowa;
międzyrządowe (IGOs) - forma współpracy państw ustalona w wielostronnej umowie międzynarodowej obejmująca względnie stały zakres uczestników (min. 3 kraje); ich członkami są państwa reprezentowane przez przedstawicieli mianowanych przez rządy oraz otrzymujących od nich pełnomocnictwa i instrukcje; istnieją stałe organy o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działające dla realizacji wspólnych celów; np. ONZ, Wspólnoty Europejskie, Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA);
Organizacje „koordynacyjne” i „ponadnarodowe”.
Podział wg stopnia władzy organu międzynarodowego w stosunku do państw członkowskich:
o charakterze koordynacyjnym - cechą charakterystyczną jest uzgadnianie działań poszczególnych krajów w procesie realizacji celów organizacji w ramach prowadzonych przez państwa członkowskie konsultacji oraz przez wykonywanie zaleceń wydawanych przez organy tej organizacji; w sprawach zasadniczych wymagana jest jednomyślność (zasad suwerenności państw); np. UNICEF, WHO, Rada Europy;
o charakterze ponadnarodowym (ponadpaństwowym) - organy upoważnione są do nakładania na państwa członkowskie zobowiązań w oparciu o decyzje podejmowane większością głosów; niektóre z jej organów działają niezależnie od państw członkowskich (np. Parlament Europejski); decyzje podejmowane są większością głosów, a prawo w nich stanowione jest stosowane bezpośrednio w państwach członkowskich i w razie konfliktu z prawem krajowym ma pierwszeństwo; np. Wspólnoty Europejskie;
Organizacje o celach specjalnych i celach ogólnych.
Podział wg zakresu kompetencji:
o kompetencjach ogólnych - rozwijają działalność we wszystkich dziedzinach międzynarodowych; np. ONZ;
organizacje specjalne (funkcjonalne) - działają w określonych dziedzinach, np. organizacje gospodarcze (WE), społeczne (ILO), kulturalne (UNESCO), polityczno-wojskowe (NATO);
Organizacje powszechne i partykularne.
Podział ze względu na zasięg członkostwa:
powszechne (uniwersalne) - zapewniona jest formalna oraz powszechna dostępność do niej zadeklarowana w statucie; zmierzają do objęcia wszystkich państw do swego składu członkowskiego; np. ONZ, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Zdrowia;
partykularne (grupowe, regionalne) - członkostwo ograniczone tylko do określonej grupy państw (np. kryterium gospodarcze lub geograficzne); np. Wspólnoty Europejskie, CEFTA, Organizację Jedności Afrykańskiej;
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych i jego rodzaje.
Członkostwo pełne, i niepełne.
W ramach członkostwa pełnego rozróżnia się:
członków pierwotnych - państwa, które założyły daną organizację, tzn. uczestniczyły w konferencji założycielskiej oraz podpisały i ratyfikowały statut przed jego wejściem w życie i ukonstytuowaniem się organizacji;
członkostwo nabyte - posiadają je państwa, którym nie przysługiwało prawo członkostwa pierwotnego i które zostały przyjęte do organizacji po jej ukonstytuowaniu się;
Najbardziej zaawansowaną formą członkostwa niepełnego jest członkostwo stowarzyszone. Oznacza ono mniej niż członkostwo pełne, a więcej niż status obserwatora.
Rys historyczny integracji europejskiej
Od średniowiecza po ideę Paneuropy
Manifest Paneuropejski
Inicjatywy integracyjne okresu międzywojennego i II wojny światowej
Stany Zjednoczone Europy
Modele integracji europejskiej
COUDENHOVE-KALERGI Richard (1894-1972)
polityk austriacki z rodziny wieloetnicznej (m.in. syn Japonki, a wnuk Greczynki); 1923 organizator ruchu Paneuropa zmierzającego do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy; 1923 zał. Unii Paneur., 1948 - Ruchu Eur.; rzecznik zniesienia granic politycznych i ekonomicznych; podczas II woj. świat. prof. historii uniw. w Nowym Jorku.
Po zakończeniu I wojny światowej Richard Coudenhove-Kalergi opublikował książkę pt. Pan Europa. Mówił w niej, między innymi o powstaniu Stanów Zjednoczonych Europy. Koncepcja taka zyskała sporą popularność wśród elit ówczesnej Europy i już w 1926 r. odbył się w Wiedniu (Austria) I Kongres Pan Europejski. W 1927 r. odbył się II kongres, tym razem w Brukseli (Belgia), na którym honorowym przewodniczącym Unii Paneuropejskiej, założonej w 1924 został Aristide Briand. W 1929 r. Briand przedstawił ideę Stanów Zjednoczonych Europy na obradach Ligi Narodów. Takie państwa jak Wielka Brytania, Niemcy czy Włochy uważały ten pomysł za niemożliwy do zrealizowania. Po śmierci Brianda w 1932 kwestia zjednoczenia Europy upadła.
Stany Zjednoczone Europy - koncepcja integracji europejskiej głoszona w latach. 30 XIX wieku przez polskiego działacza emigracyjnego Wojciecha Jastrzębowskiego. Nie miała to być jednak federacja, a jedynie organizacja międzynarodowa i zarazem sojusz wojskowy.
Główne zasady Stanów:
suwerenna równość państw
powszechne rozbrojenie
sankcje wojskowe dla członków dopuszczających się agresji
Głównym organem miał być Kongres Delegatów Członkowskich, posiadający funkcje sądownicze oraz prawo decydowania o użyciu wspólnych sił zbrojnych przeciw agresorowi.
Znaczenie współczesne
Współcześnie pojęcie to jest często używane jako obrazowa nazwa koncepcji rozwoju integracji europejskiej głoszonej przez federalistów, tj. zakładającej stopniowe przekształcanie Unii Europejskiej w państwo federacyjne na wzór USA. Przeciwstawia jej się zwykle koncepcję tzw. Europy ojczyzn
Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (Komisja Gospodarcza
Usytuowanie Komisji w strukturze ONZ
Geneza Komisji
Cele Komisji
Członkostwo w Komisji
Terytorialny zakres oddziaływania Komisji
Prawne formy działania Komisji
Dorobek traktatowy Komisji
Usytuowanie EKG w strukturze ONZ:
EKG jest komisją ONZ do spraw europejskich przy Radzie Gospodarczo-społecznej.
Geneza EKG:
EKG powstała w maju 1947 roku. Organizacja, którą powołano do życia w celu odbudowy powojennej Europy. Do 1989 roku EKG była forum dialogu, oraz polem współpracy ekonomicznej między Europą Zachodnią, a państwami znajdującymi się pod wpływem byłego ZSRR. Wzrost aktywności państw europejskich na polu gospodarczym oraz utrzymanie i wzmocnienie relacji ekonomicznych zarówno między tymi państwami jak i resztą świata, to główne cele EKG. Współpraca UE-EKG wyraźne sukcesy odniosła na polu ochrony środowiska, czego wyrazem jest przyjęcie przez UE czterech konwencji o kontroli zanieczyszczeń.
Gunnar Myrdal:
Był pierwszy sekretarzem generalnym EKG w latach 1947-1957
Cele EKG:
-pomoc przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych
-dbałość o rozwój gospodarcz państw członkowskich
-podtrzymywanie i rozwój więzów gospodarczych
-promocja handlu i produktów europejskich
-współpraca naukowa i techniczna
-dbałość o rozwój transportu i racjonalne wykorzystanie źródeł energii
Skład członkowski.
EKG skupia aktualnie 55 państw europejskich, oprócz tego Stany Zjednoczone, Kanada, Izrael oraz państwa b. Związku Radzieckiego). Polska należy do EKG od początku jej działalności.
Terytorialny zakres oddziaływania EKG:
Wprawdzie EKG jest organizacją europejską ale należą do niej również: USA, Kanada, Izrael i byłe państwa ZSRR
Zasięg - Europa, Ameryka Płn.(USA, Kanada), Azja Zachodnia (ok. Kazachstan)
Prawne formy działania EKG:
EKG może działać w formie:
-aktów wiążących(traktaty, umowy)
-tz. soft law(niewiążące zalecenia)
Dorobek traktatowy EKG:
-Europejski porozumienie dotyczące przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych(1957)
-Konwencja o ruchu drogowym(1968)
-konwencja o znakach drogowych i sygnałach(1968)
-Konwencja celna o międzynarodowym przewozie towarów w oparciu o karnety TIR(1975)
Działalność EKG na rzecz środowiska:
-Konwencja o transgranicznym zanieczyszczeniu powietrza na dalekie odległości(1979)
-Konwencja o cywilnej odpowiedzialności za szkody wyrządzone na skutek przewozu towarów niebezpiecznych drogą, koleją i żeglugą śródlądową(1989)
-Konwencja o ochronie i użytkowaniu rzek transgranicznych i jezior międzynarodowych(1992)
Rada Europy
Geneza RE
Cele i zadania RE
Kryteria przyjęcia do RE
Charakterystyka aktualnego stanu członkowskiego RE Wejście Polski do RE
Struktura wewnętrzna RE
Zgromadzenie Parlamentarne RE
Komitet Ministrów RE
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy Sekretariat
Prawne formy działania RE
Geneza RE.
Została powołana 5 maja 1949 roku przez 10 państw Europy (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy).
Przyczyny powstania RE.
Chęć odbudowy pozycji gospodarczej i politycznej państw-założycieli po II wojnie światowej (utraconej na rzecz USA),
obawa przed Niemcami oraz przed ZSRR i komunizmem,
Podstawa prawna funkcjonowania RE.
Statut Rady Europy podpisany w Londynie 5 maja 1949 roku (tzw. Traktat Londyński), wszedł w życie 3 sierpnia 1949 roku.
Cele i zadania RE.
Są one sformułowane w statucie bardzo ogólnie. Zostały one zdefiniowane w art. 1 oraz art. 3 statutu RE. Rada Europy została utworzona, aby:
- chronić prawa człowieka, bronić demokracji parlamentarnej i rządów prawa,
- rozwijać porozumienia o zasięgu kontynentalnym w celu ujednolicania praktyki społecznej i prawnej poszczególnych państw,
- promować świadomość europejskiej tożsamości opartej na wspólnych wartościach i obecnej w różnych kulturach.
Od 1989 roku główne zadania Rady Europy to:
- działanie jako ostoja demokracji i strażnik praw człowieka w postkomunistycznych demokratycznych państwach Europy,
- pomoc krajom Europy Środkowej i Wschodniej w przeprowadzaniu i umacnianiu reform politycznych, prawnych i konstytucyjnych, wprowadzanych równolegle do reform gospodarczych,
- przekazywanie wiedzy w dziedzinach takich jak prawa człowieka, demokracja lokalna, edukacja, kultura i środowisko.
Kryteria przyjęcia do RE (wykluczenie członka?).
Zgodnie z art. 3 statutu członkiem zwyczajnym może zostać państwo europejskie, które uznaje zasady praworządności i korzystania z podstawowych praw i wolności człowieka, przez wszystkie podlegające jego jurysdykcji osoby. Uzyskanie tego statusu może nastąpić jedynie na zaproszenie Komitetu Ministrów.
Utrata członkostwa może nastąpić w dwóch sytuacjach:
wystąpienie zainteresowanego państwa (zależy to wyłącznie od jego woli),
odejście państwa od zasad rządów prawa i ochrony praw człowieka (decyzje podejmuje RE),
Wejście Polski do RE.
Polska została członkiem Rady Europy 26 listopada 1991 roku.
Charakterystyka aktualnego składu członkowskiego RE.
Aktualnie do RE należy 46 państw. Jako ostatnie przystąpiło Monako w październiku 2004 roku. Należą do niej prawie wszystkie kraje europejskie (wyj. stanowi Białoruś), ale także członkowie spoza Europy (np. Armenia).
Struktura wewnętrzna RE.
Rada Europy działa za pomocą 3 statutowych organów:
Komitetu Ministrów (organ międzynarodowy),
Zgromadzenia Parlamentarnego (złożony z parlamentarzystów państw członkowskich),
Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy.
Organy te obsługuje Sekretariat Generalny. Pod patronatem RE działa Europejski Trybunał Praw Człowieka.
Zgromadzenie Parlamentarne (skład i zadania).
Skład:
przedstawiciele parlamentów krajowych państw członkowskich, w sumie jest ich 315 (od 2-18 z każdego kraju, w zależności od liczby mieszkańców, Polska -12); delegacje narodowe są tworzone w taki sposób, żeby zapewniały odpowiednią reprezentację partii lub ugrupowań politycznych obecnych w parlamentach krajowych;
315 zastępców przedstawicieli;
goście specjalni i obserwatorzy;
W Zgromadzeniu istnieje pięć grup politycznych: Grupa Socjalistyczna (SOC), Grupa Europejskiej Partii Ludowej (EPP/CD), Europejska Grupa Demokratyczna (EDG), Grupa Liberalno-Demokratyczno-Reformatorska (LDR) i Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej (UEL). Niektórzy członkowie Zgromadzenia postanawiają nie przyłączać się do żadnej z grup politycznych. Zgromadzenie spotyka się raz na kwartał na tygodniowych sesjach plenarnych, które odbywają się w sali posiedzeń Zgromadzenia w Pałacu Europy w Strasburgu. Posiedzenia są jawne.
Zadania:
monitorowanie podjętych zobowiązań związanych z członkostwem,
wybór m.in. Sekretarza Generalnego RE, zastępcy Sekretarza Generalnego, sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka,
debaty o wydarzeniach europejskich i światowych,
uchwalanie wytycznych, uchwał, opinii, i zaleceń.
Komitet Ministrów (skład i zadania).
Skład: ministrowie spraw zagranicznych każdego państwa. W 1952 roku Komitet Ministrów zdecydował, że każdy minister może powołać swojego zastępcę. Zastępcy mają taką samą moc decyzyjną jak ministrowie. Zastępca zwykle jest także stałym przedstawicielem państwa członkowskiego.
Zadania:
podejmowanie decyzji o kierunkach działania RE,
ustalanie budżetu,
decydowanie o przyjęciu nowych członków,
decydowanie o dalszych losach zaleceń Zgromadzenia Parlamentarnego i Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych,
organizowanie specjalnych ministerialnych konferencji,
czuwanie (przy współpracy ze Zgromadzeniem) nad przestrzeganiem przez państwa członkowskie przyjętych przez nie zobowiązań,
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych.
utworzony 12 stycznia 1957 roku,
składa się z Izby Władz Lokalnych i Izby Regionów,
w jego skład wchodzi 315 przedstawicieli reprezentujących lokalne i regionalne władze lub funkcjonariuszy bezpośrednio odpowiedzialnych przed pochodzącymi z wyborów władzami regionalnymi lub lokalnymi,
posiedzenie plenarne odbywa się raz do roku w Strasburgu i przewodniczący mu prezes jest wybierany jest kolejno przez 2 izby na 2-letnią kadencję,
główną funkcją tego organu jest konsolidacja podstawowych struktur demokratycznych, umocnienie instytucji demokratycznych na szczeblu lokalnym, a w szczególności niesienie pomocy nowym demokracjom Europy Środkowej i Wschodniej,
Kongres stanowi forum europejskie, na którym są dyskutowane różnorakie problemy dotyczące różnorodnych regionów państw członkowskich, wymienia się doświadczenia oraz wyraża opinie skierowane do rządów,
organizuje lokalne i regionalne konferencje,
zajmuje się zagadnieniami politycznymi, jakie pojawiają się przed władzami lokalnymi i regionalnymi, w szczególności autonomią lokalną i regionalną, rozwojem miast i wsi, ochroną środowiska naturalnego, kulturą, edukacją, służbami socjalnymi i zdrowiem,
obserwowanie lokalnych i regionalnych wyborów,
Sekretariat.
Sekretariat Generalny zatrudnia ok. 1300 funkcjonariuszy europejskich. Pracuje on w dwóch językach oficjalnych: angielskim i francuskim. Na jego czele stoi wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne, na 5-letnią kadencję Sekretarz Generalny.
Prawne formy działania RE.
Rekomendacje, konwencje lub porozumienia uchwalane przez Komitet Ministrów - są adresowane do państw członkowskich. Mają moc wiążącą dla państw, które je ratyfikowały. Komitet ministrów uchwala również deklaracje i rezolucje na temat aktualnych problemów politycznych.
Podstawy prawne europejskiego systemu ochrony praw człowieka: Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawow Protokoły dodatkowe do Europejskiej Konwencji o Ochronie Pra' Podstawowych Wolności
Europejski Trybunał Praw Człowieka
Organizacja wewnętrzna Trybunału
Wybór sędziów do Trybunału Ol
Katalog praw i wolności człowieka chronionych systemem RE Dopuszczalność skargi do Trybunału
o Procedura rozpatrywania skarg indywidualnych
Procedura rozpatrywania skarg państwowych
Stosunek RE do kary śmierci
Ochrona praw socjalnych w systemie RE
Działalność RE na rzecz cudzoziemców
Działalność RE na rzecz ochrony życia i zdrowia
Działalność RE na rzecz bezpieczeństwa
Działalność RE na rzecz edukacji i kultury
Działalność RE na rzecz sportu
Demokracja lokalna i współpraca transgraniczna w działalności RE Działalność RE na rzecz przejrzystych finansów
Działalność RE w zakresie zwalczania przestępczości Działalność RE w zakresie zwalczania terroryzmu
Podstawy prawne europejskiego systemu ochrony praw człowieka.
4.XI.1950 - podpisana w Rzymie Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, weszła w życie 3 września 1953 roku. Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka 19 stycznia 1993 roku.
Protokół 11 obowiązujący od 1 listopada 1998 roku - wprowadził w miejsce dotychczasowego systemu kontroli jednolity, stały Trybunał.
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
ratyfikowały ją wszystkie państwa członkowskie RE, stanowi wyłom w klasycznym prawie międzynarodowym, ponieważ przyznała jednostce prawo do zaskarżania państwa na forum międzynarodowym, art. 1 stanowi, iż umawiające się strony przyznają każdej osobie podlegającej ich jurysdykcji prawa i wolności określone w Konwencji,
Europejski Trybunał Praw Człowieka (skład i organizacja wewnętrzna).
18 września 1959 - data utworzenia,
składa się z 46 sędziów (po jednym z każdego kraju - Polskę reprezentuje Lech Garlicki),
w skład ETPC wchodzą 3 poziomy organów - komitety (3 sędziów, decydują o dopuszczeniu skargi), izby (7 sędziów, merytoryczne rozpatrywanie skargi), Wielka Izba (17 sędziów, orzeka w sprawach wyjątkowo złożonych),
Zasady wyboru sędziów do Trybunału.
Kandydaci na sędziów są zgłaszani przez poszczególne rządy. Komitet Ministrów śledzi bardzo uważnie procedurę doboru kandydatów. Następnie sędziowie są wybierani przez Zgromadzenie Parlamentarne na okres 9 lat. Nie reprezentują oni państwa, które zgłosiły ich kandydaturę, korzystając z pełnej niezależności.
Katalog praw i wolności człowieka określonych w Konwencji oraz Protokołach Dodatkowych.
prawo do życia (art.1),
zakaz tortur (art. 2),
zakaz nieludzkiego traktowania (art. 3),
zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej (art. 4),
prawo do wolności bezpieczeństwa,
wolność zgromadzeń i słowa,
poszanowanie życia rodzinnego i prywatnego,
prawo do własności oraz prawo do nauki (I protokół - 1952 r.),
zakaz pozbawiania wolności za długi, prawo do swobodnego poruszania się, zakaz banicji, zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców (IV protokół - 1963 r.),
zniesienie kary śmierci (VI protokół - 1986 r.),
Przesłanki dopuszczalności skargi indywidualnej do Europejskiego Trybunału Spraw Człowieka.
przez jedno z państw-stron zostało naruszone prawo zagwarantowane w Konwencji,
wszystkie dostępne w kraju środki odwoławcze przewidziane przez prawo w sprawach, których dotyczy skarga, zostały wykorzystane,
ze skargą może wystąpić jedynie osoba pokrzywdzona, obywatel państwa, które podpisało Konwencję; nie mogą być rozpatrywane skargi anonimowe,
sprawa identyczna nie była rozpatrywana w Strasburgu, lub w innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia, np. przez Komitet Praw Człowieka ONZ,
Stosunek RE do kary śmierci.
Protokół nr 6 do EKOPCiPW wprowadza zakaz stosowania kary śmierci. Jednakże czyni to z dwoma wyjątkami. Karę śmierci można stosować za czyny popełnione podczas wojny lub w okresie bezpośredniego zagrożenia wojną.
Ochrona praw socjalnych w systemie RE.
Europejska Karta Socjalna - chroni podstawowe prawa społeczne i ekonomiczne obywateli państw sygnatariuszy, podpisana 1961 w Turynie, obowiązuje od 1965, uzupełniona 1988; zawiera 19 zasad dotyczących zatrudnienia i warunków pracy, prawa związkowego, ochrony socjalnej, poradnictwa i szkolenia zawodowego, rehabilitacji i readaptacji zawodowej i społecznej niepełnosprawnych, swobodnego przepływu siły roboczej. System międzynarodowej kontroli zobowiązań wynikających z EKS zobowiązuje sygnatariuszy do przedkładania co 2 lata sprawozdań ze stosowania w ustawodawstwie i praktyce norm zawartych w konwencji.
Europejska Konwencja o Zabezpieczeniu Socjalnym - określa minimalną ochronę w różnych dziedzinach świadczeń z ubezpieczenia socjalnego (emerytura, bezrobocie, inwalidztwo, świadczenia medyczne, itd.).
Działalność RE na rzecz edukacji i kultury.
Obejmuje:
popieranie rozwoju europejskiej tożsamości kulturowej,
poszerzanie europejskiej tożsamości kulturowej,
formułowanie polityki dotyczącej dziedzictwa kulturalnego,
określenie podstaw współpracy międzyrządowej w dziedzinie kultury, edukacji, dziedzictwa kulturowego, młodzieży i sportu,
przekazywanie wartości demokratycznych młodym ludziom i przygotowywanie ich do życia w wielojęzycznej, różnorodnej pod względem kulturowym Europie,
opracowywanie projektów wychowania interkulturowego i wychowania w zakresie praw człowieka,
organizacje wystaw sztuki europejskiej.
Postulaty te zostały zrealizowane m.in. w: Europejskiej Konwencji Kulturalnej, Konwencji o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy. W 1972 roku powstało w Strasburgu Europejskie Centrum Młodzieży (od 1995 także drugie w Budapeszcie).
Działalność RE na rzecz sportu.
Europejska konwencja w sprawie aktów przemocy i wybryku widzów w czasie imprez sportowych, w szczególności meczów piłki nożnej z 1985 r,
Konwencja o zwalczaniu niedozwolonych środków dopingujących z 1989 r. - zawiera wykaz zabronionych substancji i ustala obowiązujące normy w celu ujednolicenia przepisów o antydopingu,
Europejska karta sportowa i Kodeks etyczny - mają na celu zapewnienie moralnego, bezpiecznego i zdrowego sportu, który będzie dostępny dla wszystkich,
pomocniczym organem jest Komitet Zarządzający do spraw Rozwoju Sportu,
Działalność RE w zakresie ochrony zdrowia i środowiska naturalnego.
RE zajmuje się zarówno organizacją służby zdrowia, jak i konkretnymi problemami ochrony zdrowia, m.in. walką z AIDS, narkomanią, transplantacjami, transfuzjami krwi, określeniem standardów lekarstw; wyrazem tej działalności są konwencje, porozumienia oraz rekomendacje, m.in. Konwencja o europejskiej farmakologii, Europejskie porozumienie w sprawie wymiany substancji leczniczych pochodzenia ludzkiego, Europejska Farmakologia (1964, ustaliła obowiązujące normy dla około 1200 substancji, ma na celu m.in. zagwarantowanie wysokiej jakości lekarstw), Europejska konwencja o prawach człowieka i biomedycynie (m.in. zakazuje klonowania ludzi),
1962 - powołano Europejski Komitet Przyrody i Zasobów Naturalnych - jego celem jest wprowadzenie praw w zakresie ochrony środowiska i wspomaganie działań grup ekologicznych w Europie,
1979 r. - Konwencja Berneńska - o zachowaniu w Europie przyrody w stanie dzikim i naturalnego środowiska, chroni ona obszary na których występują rzadkie, zagrożone wyginięciem gatunki zwierzęce i roślinne,
1967 r. - powołanie centrum NATUROPA - podejmuje ono akcje uświadamiające społeczeństwom Europy konieczność poprawy stanu środowiska,
Demokracja lokalna i współpraca transgraniczna w działalności RE.
1985 - Europejska Karta Samorządu Terytorialnego samorządów i władz terytorialnych - Karta daje jednostkom terytorialnym ogólne kompetencje do współpracy transgranicznej,
Konwencja o współpracy ponadgranicznej,
NATO
Geneza
Cele, zakres działania, członkostwo
Struktura organizacyjna
Partnerstwo dla Pokoju
Polska a NATO
NATO
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, mniej poprawnie Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organisation, NATO, fr. Organisation du Traité de l'Atlantique Nord, OTAN), w skrócie NATO, potocznie Pakt Północnoatlantycki, organizacja polityczno-wojskowa powstała w wyniku podpisania 4 kwietnia 1949 roku Traktatu Północnoatlantyckiego przez 10 krajów europejskich: państw-członków Unii Zachodniej (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania) wraz z pięcioma dodatkowymi krajami (Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia, Włochy) oraz USA i Kanadę.
Spotkanie na szczycie NATO, 2002
18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 r. RFN, a 30 maja 1982 r. - Hiszpania. 12 marca 1999 roku do NATO przystąpiły pierwsze państwa należące dawniej do Układu Warszawskiego: Czechy, Węgry i Polska, a 29 marca 2004 r. Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia. Oficjalnymi kandydatami do członkostwa są Albania, Chorwacja, Macedonia.
Etapy rozszerzania NATO w Europie
W sumie: 25 członków, w tym Francja, która nie należy do struktur wojskowych Sojuszu.
Najmłodszych członków NATO: Litwę, Łotwę, Estonię, Słowację, Słowenię, Rumunię i Bułgarię zaproszono do członkostwa na szczycie w Pradze (listopad 2002 r.). Kraje te stały się członkami NATO 2 kwietnia 2004. Oficjalnymi kandydatami do członkostwa są Albania, Macedonia i Chorwacja.
Członkowie NATO
Państwa członkowskie nieuczestniczące w strukturach wojskowych NATO:
Historia
14 maja 1955: Podpisanie Układu Warszawskiego w Warszawie przez Związek Radziecki oraz państwa bloku wschodniego, w celu stworzenia przeciwwagi dla NATO. NATO i Układ Warszawski stanowiły opozycję względem siebie w czasie zimnej wojny. Po upadku żelaznej kurtyny w 1989 roku, Pakt Warszawski został rozwiązany.
1966: Charles de Gaulle podjął decyzję o wycofaniu Francji ze struktur militarnych NATO, aby kraj ten mógł rozwijać własny program obrony jądrowej. Doprowadziło to do przeniesienia głównej siedziby NATO z Paryża do Brukseli w Belgii 16 października 1967 roku. O ile w Brukseli mieści się od tamtej pory siedziba polityczna Sojuszu, główne dowództwo wojskowe osadzone zostało na południu od Brukseli, w mieście Mons.
21 listopada 2002: Podczas szczytu w Pradze (Czechy), siedem nowych państw otrzymało zaproszenia do rozpoczęcia negocjacji odnośnie ich przystąpienia do Sojuszu. Były to: Estonia, Łotwa, Litwa, Słowenia, Słowacja, Bułgaria i Rumunia. Przystąpiły one do NATO 29 marca 2004 roku. W 2002 roku rozmowy odnośnie swojego członkostwa w NATO rozpoczęła Chorwacja.
16 kwietnia 2003: NATO wyraziło zgodę na przejęcie w sierpniu dowództwa nad Międzynarodowymi Siłami Wspierającymi Bezpieczeństwo (ISAF) w Afganistanie. Decyzję taką podjęto na prośbę Niemiec i Holandii, które dotychczas dowodziły operacją ISAF. 19 ambasadorów NATO podjęło decyzję jednomyślnie. Przekazanie dowództwa nastąpiło 11 sierpnia. Była to pierwsza w historii sytuacja w której NATO prowadziło operację poza regionem północnego Atlantyku. Pierwotnie kontrolę nad misją ISAF miała przejąć Kanada.
Organizacja i działanie
Sekretarze Generalni
Operacje
Debata na temat przyszłości
Upadek "wroga świata zachodniego" w Europie Wschodniej oraz niezgoda państw członkowskich odnośnie decyzji o podjęciu interwencji w Iraku powoduje, iż często pada pytanie - zarówno w Ameryce Północnej jak i w Europie - czy NATO jest jeszcze potrzebne. Domniemane zagrożenie terrorystyczne może stanowić podstawę dla istnienia Sojuszu jeszcze przez kilka lat, ale wiele osób sądzi, że to nowe wyzwanie wymaga stworzenia nowych struktur politycznych i wojskowych, oraz innych form walki niż te, na podstawie których NATO zostało zbudowane.
Wiele osób uważa także, że istnienie NATO pozostaje w konflikcie z ewentualną integracją Europy w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w ramach Unii Europejskiej. Zwolennicy prowadzenia Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (CFSP) chcą rozwiązania NATO, oraz realizacji wspólnej polityki obronnej i zagranicznej przez istniejące instytucje Unii Europejskiej.
W listopadzie 2004 po zwycięstwie Georga W. Busha w wyborach w Stanach Zjednoczonych, premier Norwegii Kjell Magne Bondevik poddał pod publiczną debatę kwestię, czy Norwegia zyskałaby w przypadku zwiększenia współpracy z Unią Europejską w zakresie obrony. Wielu norweskich analityków politycznych, jak i politycy w innych krajach, uważa NATO za instytucję "martwą politycznie". Ten punkt widzenia z pewnością znajdzie swoje odzwierciedlenie w ewentualnej debacie na temat przyszłości NATO.
KBWE/OBWE
Geneza systemu bezpieczeństwa europejskiego
Podstawy prawne systemu bezpieczeństwa europejskiego
Konferencje przeglądowe, czyli od KBWE do OBWE
Paryska Karta Nowej Europy (1990)
Zasięg terytorialny KBWE/OBWE
Idea zwołania KBWE narodziła się w latach 60-ych w związku z koniecznością przezwyciężenia i osłabienia rywalizacji polityczno - wojskowej między państwami Układu Warszawskiego i NATO. Politycy ówczesnej doby uświadamiali sobie fakt, że niczym nieograniczona konfrontacja niesie szkody dla obu stron i może grozić wybuchem konfliktu. Wśród inicjatorów spotkania była Polska - na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 14 grudnia 1964 roku minister spraw zagranicznych Adam Rapacki przedstawił propozycję zwołania konferencji ogólnoeuropejskiej w sprawie bezpieczeństwa i współpracy. W 1972 roku odbyło się pierwsze spotkanie przygotowawcze, a w 1973 roku rozpoczął się właściwy proces w postaci dwu- i wielostronnych konsultacji oraz konferencji międzynarodowych, który doprowadził do podpisania 1 sierpnia 1975 roku przez przywódców 35 państw (wszystkich, oprócz Albanii, państw europejskich oraz USA i Kanady) Aktu Końcowego KBWE. Zmiana nazwy nastąpiła podczas spotkania "na szczycie" przywódców państw członków KBWE w Budapeszcie, w dniach 5 - 6 grudnia 1994 roku i obowiązuje od 1 stycznia 1995 roku.
Podstawy prawne systemu bezpieczeństwa europejskiego.
1.VIII.1975 - Akt Końcowy KBWE
21.XI.1990 - Paryska Karta Nowej Europy
Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (Helsinki).
Akt Końcowy składał się z 3 koszyków:
polityczno-wojskowe aspekty bezpieczeństwa, zasady regulujące stosunki między państwami członkowskimi, określał zasady budowy zaufania militarnego;
dot. współpracy w innych dziedzinach: gospodarka, nauka i technologia, ochrona środowiska naturalnego;
współpraca humanitarna - ochrona praw człowieka, kontakty między ludźmi, dostęp do informacji, kultura, edukacja.
Decyzje były podejmowane na zasadzie consensusu.
Konferencje przeglądowe, czyli od KBWE do OBWE.
Konferencje przeglądowe poprzedzają i przygotowują spotkania na szczycie, a także dokonują przeglądu i oceny realizacji zadań zawartych w Akcie Końcowym.
1977 - Belgrad,
1980-83 - Madryt,
1986 - Wiedeń,
III.1989 - Paryż: spotkanie państw, które podpisały Akt Końcowy w Helsinkach,
21.XI.1990 - Paryska Karta Nowej Europy
VII.1992 - Helsinki
Paryska Karta Nowej Europy (1990).
21.XI.1990 - początek instytucjonalizacji KBWE, wprowadzenie nowych działów (praw człowieka, zasad wolności i odpowiedzialności gospodarczej, wytycznych na przyszłość).
Proces instytucjonalizacji KBWE.
21.XI.1990 - Paryska Karta Nowej Europy - utworzono Centrum Zapobiegania Kryzysom, Biuro Wolnych Wyborów, Sekretariat, Radę i Komitet Wysokich Przedstawicieli;
I.1992 - Praga - dalszy rozwój instytucji i struktur KBWE, wprowadzenie zasady „consensusu -1” przy podejmowaniu decyzji (po raz pierwszy zastosowano ją w sprawie Jugosławii w lipcu 1992 r.);
VII.1992 - konferencja przeglądowa w Helsinkach - utworzono urząd Rzecznika do Spraw Mniejszości Międzynarodowych;
XII.1992 - utworzono instytucję Sekretarza Generalnego KBWE;
1993 - w Rzymie powołano Stałą Radę;
Powstanie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Decyzję o powstaniu OBWE podjęto na szczycie w Budapeszcie w grudniu 1994 roku. Weszła ona w życie w styczniu 1995 roku.
Najważniejsze obecnie priorytety działalności OBWE.
zapobieganie konfliktom lokalnym,
zapobieganie powstawaniu nowych podziałów w Europie,
pomoc w budowie w pełni demokratycznych społeczeństw, i inne
Organy i instytucje OBWE.
spotkania na szczycie szefów państw i rządów - odbywają się zasadniczo co 2 lata, określają one strategiczne priorytety OBWE i zapewniają konsultacje polityczne na najwyższym szczeblu politycznym,
konferencje przeglądowe,
Rada Ministerialna - rada ministrów spraw zagranicznych, jest organem decyzyjnym i zarządzającym OBWE; zajmuje się sprawami o długofalowym i kluczowym znaczeniu dla Organizacji i podejmuje decyzje wytyczające kierunki jej działań,
Wysoka Rada - zbiera się raz do roku w Pradze, jako Forum Gospodarcze OBWE,
Stała Rada z siedzibą w Wiedniu - jest odpowiedzialna za bieżącą działalność OBWE; jej pracami kieruje ambasador kraju sprawującego przewodnictwo Organizacji w danym roku; prowadzi regularne, rozległe konsultacje oraz podejmuje decyzje we wszystkich kwestiach dotyczących działalności OBWE;
Forum Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa - w skład Forum wchodzą przedstawiciele wszystkich państw OBWE; jest to organ autonomiczny (tzn. nie podporządkowany Stałej Radzie); w trakcie cotygodniowych spotkań w wiedeńskim Hofburgu prowadzi negocjacje i konsultacje na temat konkretnych środków, mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa, zaufania i stabilności w Europie.
Zasięg terytorialny KBWE/OBWE.
Europa, Ameryka Płn. (USA, Kanada) - w sumie 55 państw. Państwami partnerskimi OBWE są Japonia, Korea Płd. oraz kraje Basenu Morza Śródziemnego: Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko i Tunezja
Inicjatywa Środkowoeuropejska
Quadragonale
Pentagonale
Heksagonale
ISE - cele, członkostwo
Efekty działalności ISE
Quadragonale:
Utworzono w 1989, przez Austrię, Jugosławię, Węgry i Włochy
Pentagonale:
Utworzone w 199o po przystąpieniu Czechosłowacji
Heksagonale:
Utworzone w 1991 po przystąpieniu Polski
Inicjatywa Środkowoeuropejska(ISE):
Utworzona w 1992 po przystąpieniu Bośni-Hercegowiny, Chorwacji i Słowenii. Obecnie należy do niej 16 państw.
Organami ISE są:
-spotkania szefów rządów państw członkowskich(raz do roku)
-spotkania ministrów spraw zagranicznych(raz do roku)
-Komitet Krajowych Koordynatorów
ISE działa poprzez grupy robocze(stałych bądź powoływanych ad hoc). Każda grupa zajmuje się inną dziedziną i przewodniczy jej jedno z państw członkowskich. Obecnie jest 19 grup roboczych. Polska przewodnicz grupie do spraw rolnictwa.
Cele ISE:
-współpraca ekonomiczna i techniczna
-rozwój infrastruktury
-ochrona środowiska
-współpraca w dziedzinie nauki, techniki, mediów, kultury i edukacji
Grupa Wyszehradzka
Geneza
Cele, zakres działania
Skład
Struktura organizacyjna
WYSZEHRADZKA GRUPA -nieformalne ugrupowanie regionalne powstałe w Bratysławie (1990); nazwa wiąże się ze spotkaniem (II 1991) prezydentów Czechosłowacji, Polski, Węgier w Wyszehradzie; po rozpadzie Czechosłowacji w skład G.W. wchodzą 4 państwa; celem G.W. jest współpraca polit., gosp. i bezpieczeństwo, lecz bez tworzenia struktur formalnych; kolejne spotkania G.W. (Kraków 1991, Praga 1992) poświęcono problematyce przystąpienia państw G.W. do Wspólnoty Eur. i NATO; 1992 zawarto porozumienie w sprawie wolnego handlu pomiędzy czł. grupy; 1995 utworzono Fundusz Wyszehradzki; mimo zbieżności interesów, zarówno podczas przystępowania państw Grupy (Polska, Czechy i Węgry) do NATO (1997), jak i potem do UE (2003/04), nie zarysował się między nimi żaden polit. sojusz ani nie nastąpiło zinstytucjonalizowanie form funkcjonowania WG (powołanie stałego sekretariatu w Bratysławie jest stale odkładane); niemniej politycy państw członkowskich wciąż deklarują potrzebę istnienia Grupy, traktując ją jako oręż pozostający w odwodzie.
|
Rada Państw Morza Bałtyckiego
Geneza
Cele, członkostwo
Struktura
Działalność
Rada Państw Morza Bałtyckiego - organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy rządów Polski i Szwecji, które w dniach 2-3 września 1990 roku przyjęły na konferencji w Ronneby w Szwecji Deklarację Morza Bałtyckiego. W dniach 5 - 6 marca 1992 na konferencji ministrów spraw zagranicznych w Kopenhadze powołano do życia Radę Państw Morza Bałtyckiego z udziałem: Norwegii, Szwecji, Finlandii, Danii, Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji, Polski i Niemiec. W 1995 roku do grupy tych państw dołączyła Islandia.
Najwyższą instytucją Rady jest Zgromadzenie Ministrów, wybierane raz do roku, ściśle współpracujące z Komisją Europejską
Dziedziny działania organizacji:
Unia Europejska przejęła decyzje w większości dziedzin (polityka wspólnotowa). Tym samym Rada straciła na znaczeniu.
EFTA - powstanie, członkostwo, zakres działalności
OECD - powstanie, członkostwo, zakres działalności
ORGANIZACJA WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU , Organization for Economic Cooperation and Development, OECD |
utworzona w Paryżu 14 XII 1960, rozpoczęła działalność 1961 zastępując Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej; grupuje najwyżej rozwinięte państwa świata; jej celem jest działanie na rzecz rozwoju światowego handlu, gł. poprzez promocję i wspieranie rozwoju gospodarczego krajów członkowskich oraz popieranie ich wzajemnych, ścisłych kontaktów ekonomicznych; VI 2000 ogłosiła "czarną listę" 35 państw i terytoriów pełniących rolę tzw. rajów podatkowych, pełniących także rolę "pralni brudnych pieniędzy", żądając dostosowania ich do międzynar. standardów; skupia 29 państw (2002); Polska stała się pełnoprawnym członkiem OECD w listopadzie 1996. |
Rada Nordycka - powstanie, członkostwo, zakres działalności
Wspólnoty Europejskie! Unia Europejska
Geneza WE
EWWiS - powstanie członkostwo, cele, organy
EWG - powstanie, członkostwo, cele EURATOM - powstanie, członkostwo, cele Połączenie organów WE
Traktat o fuzji organów
Jednolity Akt Europejski
Pierwszy etap rozszerzenia WE
Drugi etap rozszerzenia WE
Trzeci etap rozszerzenia WE
Geneza UE
Traktat o Unii Europejskiej
Filary UE
Traktat Amsterdamski tI
Traktat z Nicei
Karta Praw Podstawowych
Rozszerzenia Unii Europejskiej
Przesłanki integracji państw europejskich po II wojnie światowej.
polityczny podział i narastający po wojnie konflikt Wschód - Zachód,
poczucie zagrożenia zachodnioeuropejskich społeczeństw ze strony ZSRR,
uświadomienie sobie słabości gospodarczej i uzależnienia od USA,
francuskie dążenia do odbudowy wielkomocarstwowej pozycji,
problem odbudowy Niemiec,
Deklaracja (Plan) Schumana.
Robert Schuman - francuski minister spraw zagranicznych, wystąpił w dniu 9 maja 1950 r. z oświadczeniem, w którym zaproponował połączenie przemysłów węgla i stali Francji i Niemiec (a także innych państw europejskich) oraz podporządkowanie ich organowi ponadnarodowemu.
Powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
18.IV.1951 r. - został w Paryżu podpisany Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS); Traktat został podpisany przez 6 państw: Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy. Wszedł w życie 23.VII.1952 r., został zawarty na 50 lat.
Raport Spaaka.
21.IV.1956 r. - belgijski minister spraw zagranicznych Paul Spaak przedstawił plany utworzenia wspólnego rynku i wspólnoty energii atomowej. Na podstawie Raportu Spaaka, uzupełnionego opinią „Trzech Mędrców” odnośnie do wspólnoty atomowej, odbyły się dalsze rokowania, w toku których opracowane zostały teksty odpowiednich traktatów.
Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
25.III.1957 r. - w Rzymie podpisano Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG, tzw. Wspólny Rynek); podpisany przez te same państwa co Traktat o EWWiS, wszedł w życie od 1.I.1958, zawarty na czas nieokreślony.
Powstanie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
25.III.1957 r. - w Rzymie podpisano Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EWEA, tzw. Euroatom); podpisany przez te same państwa co Traktat o EWWiS, wszedł w życie od 1.I.1958, zawarty na czas nieokreślony.
Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot.
25.III.1957 r. - przewidywał on utworzenie dla wszystkich 3 Wspólnot jednego, wspólnego organu parlamentarnego (Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, później Parlament Europejski oraz Trybunału Sprawiedliwości).
Traktat o fuzji instytucji.
8.IV.1965 r. - tzw. Traktat Fuzyjny; ustanowił wspólną Radę oraz Komisję Wspólnot Europejskich (w miejsce Komisji EWG, Komisji Euroatomu i Wysokiej Władzy EWWiS).
Rozwój Wspólnot w latach 1958-1968.
25.III.1957 r. - układ w sprawie wspólnych organów WE,
17.IV.1957 r. - protokół w sprawie statutu Trybunału EWG,
8.IV.1965 r. - Traktat Fuzyjny oraz protokół w sprawie przywilejów i immunitetów WE,
Rozwój Wspólnot w latach 1969-1986.
22.IV.1970 - Traktat Budżetowy,
22.I.1972 - przystąpienie nowych członków,
Kolejne poszerzenia Wspólnot o nowe kraje członkowskie (rozwój terytorialny).
I poszerzenie (22.I.1972 podpisano, 1.I.1973 wejście w życie): Dania, Irlandia, Wlk. Brytania,
II poszerzenie (28.V.1979 podpisano, 1.I.1981 wejście w życie): Grecja,
III poszerzenie (12.VI.1985 podpisano, 1.I.1986 wejście w życie): Hiszpania, Portugalia,
IV poszerzenie (24.VI.1994 podpisano, 1.I.1995 wejście w życie): Austria, Szwecja, Finlandia,
V poszerzenie (16.IV.2003 podpisano, 1.V.2004 wejście w życie): Polska, Czechy, Słowacja, Cypr, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa, Malta, Słowenia,
Jednolity Akt Europejski (JAE).
podpisany 17 i 28 (Włochy, Grecja i Dania) lutego 1986 roku, wszedł w życie 1.VII.1987 r,
zawierał postanowienia wprowadzające zmiany do Traktatów założycielskich Wspólnot, jak i postanowienia kładące podwaliny pod obecny „drugi filar” UE,
ustanowił Radę Europejską,
wprowadził nazwę „Parlament Europejski” oraz wzmocnił jego pozycję poprzez wprowadzenie postępowania współpracy w zakresie stanowienia prawa,
przewidywał powołanie Sądu Pierwszej Instancji,
w sferze prawa materialnego wprowadzał do zakresu działalności Wspólnot nowe „polityki” i postanowił o ustanowieniu „Rynku Wewnętrznego” do dnia 31 grudnia 1992 r.,
Najważniejsze zmiany wprowadzone do Traktatu o EWG przez JAE.
Traktat o EWG został rozszerzony o nowe rozdziały poświęcone sprawom monetarnym, polityce socjalnej, spójności ekonomicznej i społecznej, badaniom i rozwojowi technologicznemu oraz ochronie środowiska.
Traktat o Utworzeniu Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht).
podpisany przez 12 państw członkowskich 7.II.1992 roku, ostatecznie wszedł w życie 1.XI.1993
jest on umową międzynarodową obejmującą preambułę i artykuły od A do S zgrupowane w 7 Tytułów
Tytuł I - postanowienia wspólne,
Tytuł II - zmieniający Traktat o EWG,
Tytuł III - zmieniający Traktat o EWWiS,
Tytuł IV - zmieniający Traktat o EWEA,
Tytuł V - postanowienia w sprawie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa,
Tytuł VI - postanowienia dot. Współpracy w zakresie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,
Tytuł VII - postanowienia końcowe;
art. G wprowadził nazwę „Wspólnota Europejska”,
przewidziana Unia Gospodarcza i Walutowa została zintegrowana ze Wspólnotą Europejską,
wprowadzono postanowienia w sprawie obywatelstwa Unii,
włączono zasadę subsydiarności,
została wzmocniona pozycja Parlamentu poprzez wprowadzenie postępowania współdecydowania w zakresie stanowienia wtórnego prawa wspólnotowego,
do zakresu materialnego Wspólnot wprowadzono także nowe polityki (oprócz polityki gospodarczej i monetarnej), jak polityka społeczna, polityki dotyczące oświaty, kształcenia młodzieży, kultury, zdrowia, ochrony konsumenta, sieci transeuropejskich i przemysłu,
nie zawiera on postanowień dot. wystąpienia z UE oraz nie wyjaśnia precyzyjnie czym ta Unia jest,
Traktat nie zawiera żadnego przepisu, który nadawałby Unii charakter podmiotu prawa międzynarodowego,
Traktat Amsterdamski.
podpisany 2.X.1997 r., wszedł w życie 1.V.1999 r., stanowił nową wersję Traktatu o UE,
wprowadza nową numerację artykułów, w części o UE zamiast liter - cyfry,
ustalono zasady, na których opiera się Unia: wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód i rządów prawa; w związku z tym przewidziano możliwość zawieszenia w pewnych prawach państwa członkowskiego naruszającego te zasady,
zakresem działania filaru III Unii objęto Umowę z Schengen,
zakres filaru I poszerzono o sprawy wizowe, imigracji i kontroli granic zewnętrznych,
wprowadzono postanowienia dot. „ścisłej współpracy” zarówno na szczeblu Wspólnoty, jak i na szczeblu UE,
filarowi III nadano nową nazwę - Współpraca Policyjna i Sądowa; w jego ramach znacznie zwiększył się zakres jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości,
został poszerzony zakres podejmowania decyzji większością kwalifikowaną w zakresie filaru II,
Traktat Nicejski.
podpisany w Nicei 26.II.2001 r.,
zostały do niego dołączone protokoły: a) w sprawie poszerzenia UE, b) w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości, c) o skutkach finansowych wygaśnięcia Traktatu ustanawiającego EWWiS,
przyjęto w sumie 24 deklaracje, m.in. w sprawie poszerzenia UE, w sprawie przyszłości UE,
Projekt Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy (najważniejsze założenia).
podpisany w Rzymie 29.X.2004,
ujednolica ramy instytucjonalne Unii,
wymienia akty prawne Unii,
nadaje Unii osobowość prawną,
ustanawia wyższość prawa unijnego nad prawem krajowym,
9 maja - dzień Europy obchodzony w całej Unii,
ustanawia kompetencje Unii,
zawiera Kartę Praw Podstawowych,
Pojęcie i cele Unii Europejskiej i Wspólnot Europejskich.
Konstrukcja prawna Unii.
ma ona charakter zdecentralizowany; z jednej strony nie stanowi jakiejś formy federacji, a z drugiej - ona sama nie jest tworem jednolitym,
jednak mimo swego zdecentralizowania dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi,
TUE nie nadaje jej cech organizacji międzynarodowej, tzn. nie ma ona podmiotowości w prawie międzynarodowym - nie ma ani zdolności prawnej, ani zdolności do działania w prawie międzynarodowym (nie może ani nabywać praw, ani zaciągać zobowiązań na płaszczyźnie prawa międzynarodowego); w rezultacie prawa i obowiązki międzynarodowe związane z UE (filar II i III) są - w płaszczyźnie prawa międzynarodowego - prawami i obowiązkami samych państw członkowskich,
Cele Unii Europejskiej.
określa je art. 2 TUE,
cele gospodarcze - popieranie postępu gospodarczo - społecznego, wysokiego poziomu zatrudnienia, osiągnięcie trwałego i zrównoważonego rozwoju (środki realizacji: utworzenie rynku wewnętrznego, unii gospodarczo-walutowej docelowo z jedną walutą), umacnianie spójności gospodarczej i społecznej;
cele polityczne - potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej w szczególności poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa włącznie z docelowym sformułowaniem wspólnej polityki obronnej; utrzymanie i rozwój Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której swobodny przepływ osób zostaje zapewniony w powiązaniu z właściwymi środkami dotyczącymi kontroli na granicach zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości;
wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii;
3 filary UE.
wspólny „dach” - postanowienia wspólne TUE, określające przede wszystkim jej cele i zasady oraz ramy instytucjonalne;
I filar: Wspólnoty Europejskie (EWWiS, EWG, EWEA) - charakter ponadnarodowy;
II filar: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa - charakter międzyrządowy;
III filar: Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych - ------ II ------;
wspólny „fundament” - postanowienia końcowe TUE, regulujące przede wszystkim wprowadzanie zmian do Traktatów oraz przystępowanie państw trzecich do Unii;
12