1. Co to jest test socjometryczny

Test socjometryczny można stosować wówczas, gdy członkowie grupy znają się wzajemnie, toteż stosuje się go przeważnie w grupach względnie małych.

Test socjometryczny służy rozpoznawaniu następujących typów stosunków:

1. Stosunki sympatii i antypatii. Najczęściej ustala się je pytając, którego lub których członków grupy respondent najbardziej (lub naj­mniej) lubi.

2. Subiektywne preferencje w sferze interakcji. Chodzi o to, kto z kim najchętniej (lub najmniej chętnie) wchodzi w określonego rodzaju kontakty, np. u kogo najchętniej zasięga rady, kogo najchęt­niej gościłby w domu, obok kogo chciałby stać przy taśmie itd. Przyj­muje się, że między owymi subiektywnymi preferencjami a nastawie­niem emocjonalnym (sympatią i antypatią) istnieje związek, w każdym konkretnym przypadku wymaga on jednak uzasadnienia teoretycz­nego. Sprawą niezmiernie istotną jest okoliczność, do której odwołuje się pytanie mające ujawnić subiektywne preferencje w sferze inter­akcji. Zahacza ona o problem trafności testu socjometrycznego

2. Wymień kategorie potrzeb Maslova

1. potrzeby fizjologiczne /jedzenie, spanie, picie, wydalanie/

2. potrzeby bezpieczeństwa /oparcie, ład, protekcja, opieka/

3. potrzeba przynależności i miłości /bliskość, akceptacja, nawiązywanie kontaktów/

4. potrzeba uznania i szacunku

5. potrzeba samorealizacji, samourzeczywistnienia /spełnienie, powołanie/

6. potrzeba wiedzy i zrozumienia

7. potrzeby estetyczne

3. Pojęcie i rodzaje norm społecznych

Normy społeczne. Uczymy się ich od początku naszego życia. Norma to przepisy które mówią człowiekowi jak ma postępować lub nie postępować w określonych sytuacjach.

Normy dzielimy na :

1. obyczajowe

2. moralne (etyczne) - ideologia np. religia

3. skodefikowane (kodeksy) - np. organy ścigania, wykonawcze

Norma powszechna - norma obowiązuąca wszędzie na całym świecie, jedyna taką normą jest zakaz stosunków kazirodczych.

4. Przedstaw strukturalne ujęcie postawy

Postawa jest to stosunek wobec dowolnego elementu świata zewnętrznego albo do siebie. Wyróżniamy trzy elementy postawy pełnej:

1. element emocjonalny

2. element poznawczy - wiedza na temat postawy

3. element behawioralny - element zgodny ze znakiem postawy

5. Omów postawy społeczne

Postawa - uwewnętrzniona przez jednostkę, wyuczona skłonność (akt woli przejawiający się w czynach) do reagowania w społecznie określony sposób, szczegółnie przez podejmowanie określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne. Źródłem postaw jest przyjęty światopogląd, rozumiany jako zbiór subiektywnych doświadczeń intelektualnych oraz emocjonalnych, określających relację osoby do rzeczywistości. Postawa ma bezpośrednie odniesienie do władz intelektualnych (świadomość czynu) oraz woli (dobrowolność).

Rodzaje postaw

• Akceptacji

• Odrzucenia - specyficznym rodzajem jest stereotyp i uprzedzenie

6. Co to interioryzacja a co to internalizacja

Interioryzacja - jest to przyjmowanie wszelkich norm, wartości, wzorów obowiązujących

danej grupie. W wyniku internalizacji normy heteronomiczne (ustanowione nie przez tych, których mają obowiązywać) przekształcają się w normy autonomiczne (ich przestrzeganie nie wymaga już kontroli z zewnątrz). Internalizacja jest więc jednym z najważniejszych mechanizmów socjalizacji i społecznego rozwoju człowieka

Internalizacja - proces uwewnętrzniania norm, wartości, postaw, przekazywanych z zewnątrz od nadawców i uznawanie ich za własne

7. Wymień cechy grupy społecznej

• Podstawowy element składowy wszystkich grup są członkowie wchodzący ze sobą w interakcję,

• Ilość członków jest różna w zależności od rodzaju grupy,

• Członkostwo może być narzucone lub dobrowolne.

• Skład grupy jest ustalony i wiadomo kto do niego należy,

• Skład może się zmienić w czasie, mimo zmian zachodzących w grupie,

• Grupa trwa jako całość bo grupa określa funkcję członków czyli zakres czynności wykonawczych dla utrzymania ciągłości życia grupy i dla jej rozwoju.

Zasada odrębności grup jest zespołem idealnych określeń i warunków jakimi powinien odpowiadać członek danej grupy ale takie wyraża ona kryteria przyjmowania jednostek do grupy i ich usuwania.

W skład grupy wchodzą inne elementy a należą do nich: symbole, trwałe wzory zachowań i stosunków społecznych.

Element składowy grupy to :

1. cele - należy rozumieć stan rzeczy do którego należy porozumienie

2. integracja - wyróżnia się 2 elementy: zgodność postaw członków grupy /motywacja i oczekiwanie/, komunikacja

3. spójność grupy - przejawia się we wzajemnej serdeczności wszystkich członków, ważną cechą grupy jest atmosfera, klimat który daje się odczuć niż opisać

Natężenie tych cech jest inne w każdej grupie

Każda grupa społeczna stanowi określony system ról pełnionych przez wchodzące w jej skład jednostki, rola społeczna i pozycja społeczna w grupie są ze sobą ściśle powiązane jeżeli jednostka jest z grupą ściśle związana, realizuje w niej określone role społeczne czyli normy tej grupy określonej, zachowanie jednostki.

8. Czym są wartości i jaki znasz rodzaje wartości

Wartości - obiekty godne posiadania i pożądania. Wyróżniamy dwa rodzaje:

• wartości ostateczne - szczęście, harmonia wewnętrzna - pewne stany godne posiadania

• wartości instrumentalne - przymioty (mądry, odpowiedzialny) - cechy osobowości

9. Omów 4 wymiary sytuacji

Każda sytuacja w której jesteśmy ma 4 wymiary

1. stymulacyjny

2. funkcjonalny

3. przestrzenno- czasowy

4. społeczny

Ad 1. Stymulacyjna - każda sytuacja jest układem bodżców danej sytuacji. Aspekt stymulacyjny jest układem bodżców płynących do naszego organizmu z zewnątrz i wewnątrz. Bodzce są nośnikami sytuacji.

Analizator - jest to struktura

1. receptor - odbiór bodzców

2. droga dośrodkowa - do mózgu

3. ośrodka w mózgu - dokonuje się analiza odczuwanie bólu

4. droga odśrodkowa

5. efektor - zachowanie

Całe ciało jest receptorem, największym receptorem jest skóra. Ucho, dotyk, słuch informuje o dalekich informacjach. Bez bodzców nie można funkcjonować, bodziec jest podstawową funkcją.

Rodzaje stymulacji poprzez bodżce:

• sytuacje z nadmiarem sytuacji (za dużo bodźców, zależy od układu nerwowego )

• optymalne sytuacje ( dopasowane do cech, do typu układu nerwowego, pasujące do temperamentu człowieka, wtedy najlepiej funkcjonujemy )

• niedostateczną stymulacją ( sytuacją ). Bodzce są jednostajne, niedostateczne, monotonia, wystepuje np. w więzieniu lub na statku kosmicznym

Ad 2. Funkcjonalna - jest układem wartości i możliwości. W każdej sytuacji, której się znajdujemy konfrontujemy odczucia subiektywne z obiektywizmem.

Ad 3. Przestrzenno - czasowy - każda sytuacja ma swoją przestrzeń i czas.

Ze względu na przestrzeń wyróżniamy:

1. otwartą

2. zamkniętą ( izolacja ) np. statek - przestrzeń ograniczona.

Duży wpływ ma to czy jesteśmy w sytuacji zamkniętej z własnej woli czy też nie.

Ze wzlędu na czas trwania

1. doraźne krótkotrwałe

2. dlugotrwałe (longituminalne )

Ad 4. Społeczna - wiekszość sytuacji, to sytuacje społeczne w których są też inni ludzie, mają wpływ emocjonalny i intelektualny.

Przebywanie z innymi ludzmi jest to proces socjologiczny. To co nas otacza jest wytworem innych ludzi (krzesła, stoły itp. ).

10. Omów 4 główne metody psychokorekcji

Główne metody psychokorekcji to:

1. reedukacja - proces ponownego uczenia.

2. rewalidacja lub rehabilitacja - korygowanie, kompensowanie zaburzeń w przystosowaniu spowodowanych przez rozmaite defekty (rozwojowe, pourazowe), dysfunkcje lub niedorozwoje organiczne (przyczyny endogenne).

3. psychoterapia - proces oddziaływania głównie na sferę psychiczną człowieka. Powodowanie zmian w sferze psychicznej człowieka. Realizowana jest w dwóch postaciach:

• psychoterapii indywidualnej

• psychoterapii grupowej

4. resocjalizacja - proces ponownego uspołecznienia człowieka, jednostki z zaburzeniami w procesie socjalizacji, w przypadku których nie powiódł się proces socjalizacji ani proces wychowawczy. Resocjalizacja - zabiegi wychowawcze i oddziaływania na osoby źle przystosowane do środowiska społecznego lub funkcjonujące w grupach społecznie szkodliwych. Działania resocjalizacyjne zmierzają do tego by jednostka była zdolna do podjęcia aprobowanych społecznie ról związanych głownie z uczestnictwem w życiu i wykonywaniem pracy zawodowej.

11. Na czym polega normatywne ujęcie dewiacji

Ujęcie normatywne

Odnosi się do norm społecznych. Uczymy się ich od początku naszego życia. Norma to przepisy które mówią człowiekowi jak ma postępować lub nie postępować w określonych sytuacjach.

Normy dzielimy na :

1. obyczajowe

2. moralne (etyczne) - ideologia np. religia

3. skodefikowane (kodeksy) - np. organy ścigania, wykonawcze

Norma powszechna - norma obowiązuąca wszędzie na całym świecie, jedyna taką normą jest zakaz stosunków kazirodczych.

12. Na czym polega funkcjonalne ujęcie dewiacji

Ujęcie funkcjonalne

Dewiacja - zachowanie lub cecha człowieka ( np. kradzież, długi nos, kolor włosów)

Dewiacja jest statusem przypisanym człowiekowi i składa się na nią:

• Ocena ujemna

• Osobę spotyka kara, potępienie

• Stygmatyzacja, naznaczenie

13. Porównaj metody eksperymentu i obserwacji

a). Obserwacja - metoda podstawowa, cechy obserwacji: zaplanowane postrzeganie, brak naszej ingerencji, powinna być bezstronna.

b). Eksperyment - aranżowanie pewnej sytuacji i określenie zmiennych niezależnych i zależnych, i związek między naszą manipulacją a zmienną (naturalnie i laboratoryjnie).

14. Co głosiła teoria natywistyczna

Czynniki natury biologicznej, odpowiedzialna jest dziedziczność

Antropologia fizyczna - dziedzina pomiarów ciała, rozwoju

Antropologia filozoficzna - /Papież/ nauka zajmująca się refleksją nad samym sobą

Antropologia kulturowa - mówi o typie socjalizacji w danej kulturze, nauka o kulturach, normach i zasadach

Teoria urodzonego przestępcy poprzez cechy fizyczne powiązane z psychicznymi

Anna Moir; Daviv Jessel „zbrodnia rodzi się w umyśle” „Płeć mózgu”

15. Co głosiła teoria interakcyjna

Za rozwój i poziom inteligencji , negatywnych zachowań odpowiedzialne jest wzajemne współdziałanie pewnych czynników. Czynniki najczęstsze:

• biologiczne cechy organizmu, morfologia hormonalna, cech CUN

• grupa społeczna, proces socjalizacji

• aktywność własna podmiotu

• proces nauczania i wychowania

16. Wyjaśnij pojęcia habituacja i imprinting

Habituacja - zdarzenia do których się przywiązujemy, jest zjawiskiem neurologicznym występującym w układzie nerwowym w przypadku wielokrotnego występowania tego samego bodźca. Odpowiedź układu na kolejne bodźce jest wówczas coraz mniejsza

imprinting (podążanie za), tworzenie bardzo silnego związku między matka/opiekunem a tym co się rodzi, Znamienne jest że dla potencjału utrwalenia ma znaczenie np. rozwój osobniczy jak wykazały badania Lorenza na ptakach, pisklęta gęsi pozostawały pod opieka naukowca w związku z czym "obraz" rodzica zamiast dorosłej gęsi uosabiał uczony. Były również przypadki adoptowania młodych przez dorosłe z gatunków innych i naturalnie wrogich jak słynne szczury pod opieka tchórza. Wczesna młodość oznacza większą podatność na bodźce stąd wiekszość uwarunkowań, które bedą prowadzić organizm aż do jego biologicznej śmierci "wdrukowuje się" właśnie w niej. Imprinting związany jest ściśle z warunkowaniem, co dowiodły badania Skinnera i Pawłowa. Oznacza on nic innego jak kojarzenie bodźców

17. Przedstaw podział sytuacji uwzględniający ich aspekt stymulacyjny

1. stymulacyjny

2. funkcjonalny

3. przestrzenno- czasowy

4. społeczny

Aspekt stymulacyjny lub bodźcowy - oznacza to, że każda sytuacja jawi nam się jako układ bodźców działających na nas w określonym czasie. Jest on kryterium podziału na trzy grupy:

• z niedostateczną stymulacją - brak bodźców wywołuje znudzenia, monotonię

• z nadmierną stymulacją - nadmiar bodźców poczucie zmęczenia (zależne od temperamentu)

• o optymalnych stymulacjach - dostosowane do nas.

Bardzo istotną cechą każdego człowieka w znoszeniu nadmiaru i niedoboru stymulacji jest odporność i tolerancja na sytuację i zależy od typu układu nerwowego. Słaby typ układu nerwowego - melancholicy - są nieodporni na działanie bodźców silnych i długotrwałych.

18. Co to jest automutylacja i jakie przybiera formy

Pojecie samoagresji jest dość niejasne i nie wiadomo do końca jakiego rodzaju zachowania objąć tym terminem. Przyjmując definicję, że reakcje samoagresywne to zachowania zmierzające do wyrządzenia sobie krzywdy ( lub innymi słowy zwrócone przeciwko sobie reakcje agresywne ), do samoagresji zalicza się całą gamę różnorakich zachowań. Mogą to być samobójstwa i próby samobójcze, samookaleczenia, połykanie ciał obcych prowadzące do trudnych i niebezpiecznych operacji celem ich wydobycia, samooskarżanie się ludzi za rzeczywiste i domniemane błędy i pomyłki, poczucie winy, czy też zażywanie narkotyków i alkoholizm, ponieważ tego typu zachowanie prowadzi w sposób oczywisty do wyrządzenia szkód własnemu organizmowi. Jest to szersze ujęcie tego zagadnienia. W węższym ujęciu samoagresją nie będzie nałóg alkoholowy

którego przyczynę stanowiły pewne normy stanowiskowe ani narkomania młodzieżowa, której przyczyną była bądź to ciekawość, bądź nacisk grupy koleżeńskiej, mimo że zachowanie takie prowadzi do poważnych szkód zdrowotnych.

Z punktu widzenia przyjętej definicji, zachowania samoagresywne możemy podzielić na trzy kategorie:

1. Zachowanie samoagresywne, którego cel bezpośredni pokrywa się z pośrednim, a podstawowym motywem zachowania jest wyrządzenie krzywdy własnemu organizmowi. Można przypuszczać, że w tym wypadku emocją przeważającą u takiej osoby jest lęk lub niepokój

2. Samoagresja „agresywna”. Powstająca w sytuacjach gdzie nie można wziąć odwetu na osobie frustrującej inaczej, niż szkodząc samemu sobie. Motywem pośrednim, który rządzi takim zachowaniem jest motyw agresywny, a najsilniejszą emocją jest gniew.

3. Samoagresja instrumentalna stanowi sposób realizacji pewnych potrzeb i osiągnięcia dowolnego celu przez szkodzenie własnemu organizmowi.

19. Wskaż na przedmiot suicydologii

Suicydologia to dział psychiatrii zajmujący się samobójstwami oraz próbami samobójczymi.

Głównymi zagadnieniami w suicydologii są:

• zapobieganie samobójstwom,

• leczenie pacjentów po próbach samobójczych,

• badania czynników wpływających na popełnianie samobójstw

20. Wynień i omów krótko teorię wyjaśniające genezę zaburzeń w przystosowaniu

Geneza

- zachowania wrodzone - odruchy bezwarunkowe (ssanie, wydalanie, kolanowe, piąstkowe) uczestniczą w tworzeniu odruchów warunkowych.

- instynkty wrodzone, popęd związany z rolami.

- wyuczone

- habituacja bodźca średniej mocy, zdarzenia do których się przywiązujemy

- inprinting (podążanie za), tworzenie bardzo silnego związku między matka/opiekunem a tym co się rodzi

- odruchy instrumentalne

- odruchy klasyczne

- czynności wyższe

Człowiek jako indywiduum jest elementem środowiska, w którym zyje (środowisko miejskie, wiejskie itp.). To środowisko jest elementem względnie trwałym.

Sytuacja jest to układ relacji lub stosunków wzajemnego oddziaływania i wzajemnego oddziaływania i wzajemnych zależności między człowiekiem a otoczeniem fizycznym i społecznym w określonym czasie T₁ - T_N.

- sytuacja egzystencjalna (filozofia), zadaniowe (psychologia, pedagogika).

Człowiek w zmieniających się sytuacjach dąży do utrzymania homeostazy

1. biologiczne - fizyczne parametry

2. psychologiczne - doświadczenie, harmonia psychiczna, nie tolerujemy dysonansu

3. społeczna - proces realizacji potrzeb ludzkich

20. Opisz wyjątkowe stany świadomości

Wyjątkowe stany świadomości:

1. afekt patologiczny

2. reakcja krótkiego spięcia

3. patologiczne upojenie alkoholowe

4. upojenie senne lub zryw posenny

Cechy wyjątkowego stanu świadomości:

• stany te trwają od kilku minut do kilku godzin

• stany te wiążą się zawsze z utratą świadomości

• stany te wiążą się z silną agresją

• stany te wiążą się z częściową lub całkowitą niepamięcią zdarzeń tj. amnezją

• Przedstaw znane nam stany świadomości

Nadrzędnym narzędziem regulującym i kierującym działalnością człowieka jest świadomość. Świadomość jest odzwierciedleniem rzeczywistości i kształtuje się na 3 poziomach:

- Świadomość percepcyjna. Jest to obraz świata powstały na podstawie syntezy danych zmysłowych. W czystej postaci występuje tylko u małych dzieci.

-Świadomość abstrakcyjna czyli odzwierciedlenie rzeczywistości za pośrednictwem mowy, Charakterystyczna tu jest możność uogólnienia, pozwalająca na oderwanie się od bezpośredniego poznania zmysłowego.

- Najwyższy poziom świadomości. To samoświadomość. Jest to możność zdawania sobie sprawy z własnych procesów psychicznych

Te trzy poziomy świadomości tworzą łącznie świadomość poznawczą. Ponadto istnieje świadomość emocjonalna powiązana ściśle z świadomością poznawczą. W miarę rozwoju człowieka decyduje ona nadaniu określonej wartości zjawiskom otaczającego świata.

22. Wymień i opisz główne cechy temperamentalne

Obserwując różnych ludzi zauważamy, że niektórzy z nich są spokojni, powolni, żadko się denerwują, inni są także spokojni, ale przygnębieni, jeszcze inni są żywi, weseli lub skłonni do gniewu i wybuchów. U podstaaw tych różnić w zachowaniu leżą różnice temperamentalne.

Wyróżniamy 3 główne cechy temperamentalne które mają wpływ na kształtowanie się typów temperamentów:

Reaktywność- Intensywność reagowania właściwą danej jednostce możemy porównać do reakcji innych osób, poddanych działaniu tego samego bodźca. Można zmierzyć różnice indywidualne dotyczące miary natężenie reakcji u różnych osób. Jeśli różnice te są stałe i charakterystyczne dla jednostki, uznajemy je za cechę temperamentalną zwaną reaktywnością. Reaktywność jest związana z wrażliwością na bodźce. Jeśli stosunkowo słaby bodziec wywołuje reakcję, określamy jednostkę jako reaktywną.

Wydolność - Zdolność do adekwatnego reagowania na bodźce silne i długotrwałe nazywamy wydolnością.

Ruchliwość - Reakcje temperamentalne przebiegają w czasie. Można zatem badać ich ruchliwość, to jest zdolność przestawiania się z jednej reakcji na druga., oraz trwałość, to znaczy czas reakcji po wystąpieniu bodźca. Gdy reakcja utrzymuje się długo, mimo że bodziec już nie działa, mówimy o perseweracji.

23. Omów zwięźle formy dezorganizacji zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych

Sytuacje, w których zostaje naruszona równowaga między potrzebami, działaniami i warunkami działania nazywamy sytuacjami trudnymi.

Deprywacja- deprywacjami nazywamy sytuacje, w których człowiek jest pozbawiony podstawowych elementów niezbędnych do normalnego funkcjonowania. Są to sytuacje, w których nastąpiła niemożność zaspokojenia potrzeb- pozbawienie tlenu, wody, pokarmu, wrażeń zmysłowych, snu również niezaspokojenie potrzeb społecznych i psychicznych- przebywanie w izolacji, doznanie osamotnienia, zawodu, pokrzywdzenia.

Gdy deprywacje są bardzo silne i długotrwałe mówimy o sytuacjach krańcowych czyli ekstremalnych. Przedłużająca się deprywacja może doprowadzić do śmierci.

Przeciążenia-występują wtedy, gdy trudności zadania pozostają na granicy możliwości fizycznych, umysłowych czy też wytrzymałości nerwowej człowieka. Prowadzi to do zmęczenia, zniechęcenia, wyczerpania. Gdy człowiek nie może podołać zbyt trudnym zadaniom obserwujemy obniżenie sprawności działania. Im silniej jednostka jest motywowana tym wyraźniej wzrasta napicie nerwowe

Utrudnienia- to wszystkie sytuacje, w których możliwość wykonania zadania zostaje zmniejszona albo wskutek braków przedmiotowych i informacyjnych albo też ze względu na pojawiające się przeszkody. Zarówno przeszkody jak i braki dezorganizują sytuację zadaniową. Specyficznym rodzajem przeszkód są przeciwdziałania czyli czynne próby uniemożliwienia danej czynności

Zagrożenie- występuje wtedy, gdy zachodzi prawdopodobieństwo utraty czegoś, co jest cenne dla jednostki np. zdrowia, życia, pozycji społecznej, dobrej opinii. Motywacja w takiej sytuacji jest bardzo intensywna, towarzyszy jej jednak lęk przed zagrożeniem , który wpływa dezorganizująco na sprawność myślenia i działania.

24. Przedstaw klasyfikację sytuacji trudnej Tadeusza Tomaszewskiego

1. Sytuacje deprywacji - są to sytuacje najtrudniejsze z jakimi spotyka się człowiek

Brak jest człowiekowi pewnych elementów o charakterze fizycznym (pokarmu) lub psychicznym (miłości) - te elem. są dla człowieka niezbędne do życia do egzystencji, a działanie człowieka jest bezskuteczne w zależności od elementu, którego brakuje występuje :

• deprywacja pokarmowa ( jedzenie )

• deprywacja emocjonalna ( miłość drugiej osoby )

• deprywacja seksualna

• sytuacje przeciażenia - sytuacje, w których jeden z elementów przerasta nasze możliwości

• sytuacje frustracji - sytuacja, w której wystepują pewne braki, bariery, przeszkody i owe braki mogą mieć charakter fizyczny i psychiczny ( nieśmiałość, niedyspozycja ); braki te utrudniają nam osiągnięcie celu przy zwykłym sposobie działania W sytuacjach frustracji pojawia się AGRESJA !!!

KONCEPCJA FRUSTRACJI I AGRESJI

1. Każda frustracja prowadzi do agresji

2. Każda długotrwale utrzymująca się agresja świadczy o tym, że człowiek znajduje się w stanie frustracji, stanie niezaspokojenia potrzeb

4. sytuacje zagrożenia - sytuacje, w których występuje większe prawdopodobieństwo narażenia na szwank naszych wartości fizycznych i psychicznych ( zdrowie, życie, majątek, dobre mniemanie o sobie )

5. sytuacje konfliktowe - sytuacje, w któtych człowiek znajduje się w polu działania sił przeciwstawnych i w zależności od rodzaju tych sił wyróżnia się ich 3 rodzaje :

• konflikty decyzyjne - występują 3 rodzaje konfliktów : ++ wybór większego dobra; - - rozstrzelać czy powiesić ( albo albo ), + - dostaniesz coś jeśli zrobisz coś co nie jest przyjemne, przyjazne

• konflikty interpersonalne / społeczne

• konflikty moralne ( wybór między dobrem a złem )

25. Wskaż na 3 tory zmian zachowania się w sytuacjach trudnych

1. Zmiany niespecyficzne - wzrost poziomu aktywacji dotyczą :

1. Reakcji fizjologicznych - wzrost elektrycznego przewodnictwa skóry, przyspieszony oddech, wzrost ciśnienia krwi, zahamowanie procesów trawiennych, wzrost napięcia nerwowego mięśni

2. Reakcji psychologicznych - niepokój, rozdrażnienie lęk, strach, nadmierna radość

3. Faza mobilizacji

4. Faza rozstrojenia

5. Faza destrukcji

2. Zmiany specyficzne - zależne od typu sytuacji trudnych

- faza zwalczania stresu - ponowienie prób, zmiana celu działania

- faza obrony przed stresem - nie umiemy rozwiązać sytuacji, uciekamy, zmieniamy pole działania

3. Zmiany ekspresyjne - widoczne gołym okiem

• mimika twarzy - bladnięcie, czerwienienie

• pantomimika - gesty ruchy

• werbalizacja stanów emocjonalnych, obrona przed stresem

• wyjątkowe reakcje np. - zmiana koloru włosów.

26. Co to jest iloraz inteligencji II

William Stern odkrył iloraz inteligencji i stworzył teorię konwergencji

Iloraz inteligencji - stosunek wieku rozwojowego umysłowego przez wiek życia razy 100

Wszystko zależne jest od łączenia 2 czynników tj, biologicznych i socjologicznych

Te wpływy się sumują i mają charakter addytywny

Iloraz inteligencji jest wskaźnikiem ilościowym poziomu rozwoju umysłowego, który wyraża się stosunkiem wieku umysłowego, ustalonego przez badanie wystandaryzowanymi testami, do wieku życia, pomnożonym przez 100. Przeciętny iloraz inteligencji dla określonej populacji zawiera się w granicach 90 - 110. Dzięki określaniu ilorazu inteligencji możemy stwierdzić: upośledzenia umysłowe wpływające na rozwój niedostosowania społecznego jak również rozwój ponad normę (geniusz), który również może być przyczyną zaburzeń w socjalizacji.

27. Wskaż na istotę odruchu warunkowego

Odruchy warunkowe - mają duże znaczenie w genezie zaburzeń zachowania Bodźce bezwarunkowe powodują reakcje bezwarunkowe. Poprzedzenie bodźca bezwarunkowego bodźcem warunkowym odpowiednią ilość razy, powoduje wystąpienie reakcji bezwarunkowej przy wystąpieniu samego bodźca warunkowego. Przy warunkowaniu klasycznym uczymy się znaczenia bodźców i na te bodźce odpowiednio reagujemy.

28. Co to jest kultura

Kultura to przekazane i wytworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania ,konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielane i przekazywane przez członków danego społeczeństwa

Psychiczne mechanizmy kształtowania się kultury. Analizują one mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości i wartości uznawanych przez tą zbiorowość, jak również wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek. Główny nacisk położony jest na uczenie się i naśladownictwo jako procesy przyswajania kultury.

29. Na czym polega mechanizm projekcji

Jest to mechanizm obronny polegający na przerzucaniu swojego poczucia winy na innych ludzi

Jakie dwie grupy zmiennych wyznaczają i determinują zachowania człowieka ( w tym także zachowania dewiacyjne) ?

Zachowanie człowieka wyznaczają stałe 2 grupy zmiennych:

• zmienne sytuacyjne lub sytuacja.

• oraz zmienne podmiotowe.

Z = funkcją (Sytuacji i Zmiennych Podmiotowych).

Zmienne sytuacyjne to 4 wymiary sytuacji, a mianowicie:

• wymiar stymulacyjny czyli bodźcowy,

• wymiar funkcjonalny, czyli układ wartości i moż1iwości istniejących w sytuacji,

• wymiar przestrzenno-czasowy, czyli miejsce i czas trwania sytuacji.

• wymiar społeczny - czyli inni ludzie w sytuacji

Zmienne podmiotowe to:

• cechy biologiczne organizmu głównie właściwości centralnego układu nerwowego

• cechy temperamentalne (temperament),

• cechy intelektualne (inteligencja),

• cechy osobowościowe (osobowość).

Przedstaw znaną Ci typologię dewiacji i kryteria poszczególnych typów dewiacji.

Znane są nam dwa ujęcia dewiacji:

a) ujęcie funkcjonalne - tu za dewiację uważa się cechę człowieka lub jakieś jego zachowanie, które spotykają się z oceną ujemną sankcją i naznaczeniem (lub stygmatyzacją)

b) ujęcie normatywne (z kolei) uważa, że głównie konkretne zachowania, które są niezgodne z określoną normą są dewiacjami

Typologia dewiacji:

• dewiacja fenomenalna (np. karzeł, geniusz) kryterium: odstępstwo od przeciętnej statystycznej lub normy kulturowej,

• dewiacja kontraideologiczna (np. zdrajca, apostata), kryterium: odstępstwo od zasad ideologicznych - świeckich (np. dysydent) lub religijnych (np. heretyk),

• dewiacja chorobowa (np. psychopata, alkoholik), kryterium: odstępstwo od normy psychicznej lub teoretycznej,

• .dewiacja alienacyjna (np. tramp, eremita., sekciarz) , kryterium: utrata więzi z kulturą i odrzucenie dominujących wartości,

• dewiacja kryminalna (np. złodziej, morderca), kryterium: odstępstwo od normy prawnej obowiązującej w danym miejscu i czasie.

przedstaw kryteria diagnostyczne psychopatii i wskaż na pojęcia bliskoznaczne.

Termin psychopatia zastępowany jest czasem określeniami:

• charakteropatia (czyli przypadki psychopatii, z którymi wiąże się uszkodzenie centralnego układu nerwowego)

• socjopatia (czyli przypadki psychopatów, których środowisko domowe było szczególnie niekorzystne).

Za objawy diagnostyczne psychopatii uchodzą:

1. Łatwość wypowiadania się i powierzchowny urok osobisty.

2. Nieadekwatna samoocena (zawężona i zawyżona).

3. Brak poczucia winy i wyrzutów sumienia.

4. Brak empatii (współbrzmienia emocjonalnego).

5. Uporczywa kłamliwość i makiawelizm

6. Wczesne trudności wychowawcze.

7. Antyspołeczne przejawy zachowania w wieku dojrzałym. 8. Impulsywność

9. Słaba kontrola zachowania.

10. Nieodpowiedzialność.

Wskaż na istotę i genezę retrybutywnych i prewencyjnych teorii kary kryminalnej.

Powstanie retrybutywnych teorii kary kryminalnej związane jest ściśle z klasyczną szkołą prawa karnego, która:

• koncentrowała się na czynie przestępczym,

• zalecała ekspiację i izolację w pojedynczej celi

• odwoływała się do prawa moralnego.

Teorie retrybutywne kary (np. teoria Kanta czy Hegla) zwracały się do przeszłości i uważały karę za popełnione przestępstwo za absolutną konieczność. Kary domaga się idea sprawiedliwości.

Teorie prewencyjne kary kryminalnej j ich geneza związane były z powstaniem pozytywnej szkoły prawa karnego (XIX w.) - która zarzucała odwet, ideę osamotnienia i ekspiacji - a zaleca prewencję i resocjalizację.

Teorie prewencyjne zwracają się do przyszłości i do naprawy przestępcy z uwzględnieniem jego cech i okoliczności popełnienie przez niego czynu przestępczego (np. teoria Benthama).

Pytanie 7 : Przedstaw cztery główne metody psychokorekcji.

Cztery główne metody psychokorelacji to:

• reedukacja - proces ponownego uczenia,

• rewalidacja lub rehabilitacja - korygowanie, kompensacja zaburzeń w przystosowaniu spowodowanych przez rozmaite defekty, dysfunkcje tub niedorozwoje organiczne (tzw. przyczyny endogenne),

• psychoterapia - czyli proces oddziaływania głównie na sferę psychiczną człowieka.

Jej 2 podstawowe postacie to:

-psychoterapia indywidualna

-psychoterapia grupowa,

• resocjalizacja - proces ponownego uspołeczniania człowieka (zawiera on elementy wszystkich wcześniej wymienionych metod psychokorekcji).

Scharakteryzuj cztery modele resocjalizacji instytucjonalnej.

Celowo organizowane oddziaływania interwencyjno-korekcyjne przybierają cztery postacie_

1. model dyscyplinarno-izolacyjny:

• całkowita izolacja od środowiska zewnętrznego,

• różne formy nacisku w tym także kary,

2. model opiekuńczo-izolacyjny;

• również izolacja od świata,

• unikanie środków dyscyplinarnych,

• dbałość o realizację potrzeb młodzieży,

• nauka i naucżanie zawodu,

• tworzenie pozytywnych więzi wychowanków z wychowawcami,

3. model terapeutyczny; .. .

• psychologiczne środki oddziaływania czyli różne formy psychoterapii .

• dążenie do zmiany postaw wychowanków wobec ludzi. norm i wartości,

• formowanie innego obrazu świata wychowanka.

4. model wolnościowy lub półwolnościowy:

• dotyczy osób mniej zdemoralizowanych,

• resocjalizacja w ośrodkach półwolnościowych,

• lub resocjalizacja w środowisku naturalnym a więc kuratela społeczna lub zawodowa.

Które z potrzeb realizują się wedle zasady homeostatycznej a które wedle liniowej.

Potrzeba to stan napięcia wewnętrznego, związany z brakiem lub nadmiarem czegoś, który popycha człowieka, do działania w określonym kierunku i z określoną silą.

• Wedle zasady homeostatycznej realizują się potrzeby biologiczne lub fizjologiczne tzw. potrzeby niedoboru. Ich z3spokojenie przywraca stan równowagi organizmu.

• Wedle zasady liniowej - mam tyje, lecz chcę więcej -realizowane są potrzeby wyższe tzw. wzrostu np. potrzeba władzy, posiadania czy poznawcza.

Jakie sytuacje trudne mogą prowadzić do trwałych zaburzeń w przystosowaniu społecznym.

Sytuacje trudne lub stresowe to takie sytuacje, które obciążają mechanizmy regulacyjne człowieka w takim stopniu, że osiągnięcie celu (w istocie realizacja jakiejś potrzeby) staje się mało prawdopodobne lub niemożliwe.

Do trwałych zaburzeń w zachowaniu mogą prowadzić szczególnie takie sytuacje trudne jak :

• deprywacje (np. deprywacja seksualna może prowadzić do powstawania dewiacji seksualnych)

• frustracje (często prowadzą do utrwalenia się zachowań agresywnych)

• zagrożenia (mogą prowadzić do utrwalania się lękowego sposobu działania i zaburzeń nerwicowych).

Natomiast wszystkie sytuacje trudne mogą uruchamiać liczne mechanizmy obronne, które nie likwidują stresu a tylko obniżają jego dolegliwość- a które mogą się utrwalać i powodować zaburzenie w przystosowaniu (np. odurzanie się jako mechanizm radzenia sobie ze stresem).

Przedstaw i omów główne elementy socjalizacji.

Socjalizacja rozumiana jako proces gromadzenia doświadczenia społecznego ma 4 elementy;

• wiedza społeczna czyli wartości, normy i postawy,

• nadawcy wiedzy społecznej czyli rodzice, nauczyciele, wychowawcy a także środki masowego przekazu

• odbiorcy wiedzy - czyli ci którzy odbierają przekazywaną im wiedzę czyli najczęściej dzieci i młodzież.

• mechanizmy socjalizacji czyli sposoby przekazywania wiedzy:

• mechanizm nacisku zewnętrznego - oparty o kary i nagrody płynące z zewnątrz - a realizujący się w różnych odmianach naśladownictwa

• mechanizm nacisku wewnętrznego - oparty o karę i nagrodę wewnętrzną, który utrwala przyswajane treści społeczne

Wymień i opisz cztery główne sposoby ujmowania procesu socjalizacji.

Proces socjalizacji ujmowano przynajmniej na 4 różne sposoby:

• Socjalizacja jako wrastanie człowieka w kulturę, czyli poznawanie i przyswajanie sobie wzorców zachowania typowych dla danej kultury (ujęcie antropologiczne socjalizacji)

• Socjalizacja jako uczenie się i pełnienie różnych ró1 społecznych (ujęcie socjologiczne socjalizacji).

• Socjalizacja jako proces uspołecznienia, czy}i sprawiania by konkretna osoba myślała, czuła i zachowywała się tak jak tego chce jego grupa społeczna (ujęcie pedagogiczno-moralne socjalizacji)..

• Socjalizacja to proces przejmowania superego rodziców lub kształtowanie pozytywnych cech charakteru lub kształtowanie postaw prospołecznych (psychologiczne ujęcie procesu socjalizacji).

W jakich sferach aktywności człowieka przejawia się mechanizm nacisku wewnętrznego.

Mechanizm nacisku wewnętrznego (wspierający się o wewnętrzną karę lub nagrodę) przejawia się::

• sferze sądów i ocen moralnych

• sferze postępowania człowieka w sytuacjach pokusy (odporność na pokusy i wybór postępowania -dobrej złe,

• sferze reakcji na złamanie już przyswojonej i przyjętej jako własnej normy społecznej, owe reakcje to :

- poczucie winy i skrucha ( kara wewnętrzna)

- poczucie odpowiedzialności, .

- pragnienie naprawienia krzywdy i szkody.

Co to jest mechanizm nacisku zewnętrznego i na czym polega proces internalizacji.

Mechanizm nacisku zewnętrznego to pierwszy mechanizm socjalizacji, który wspiera się o kary i nagrody płynące od nadawców wiedzy społecznej. Mechanizm przejawia się i realizuje:

• naśladownictwie

• identyfikacji

• oraz imitacji modeli.

Skutkiem nacisku zewnętrznego jest :

• uleganie naciskowi

• zachowanie konformistyczne (ale może być też nonkonformizm i dewiacja).

Skuteczność mechanizmu nacisku zewnętrznego zależy przede wszystkim od "cech" nadawców.

Internalizacja to proces uwewnętrzniania wiedzy społecznej czyli wartości, norm i postaw społecznych, dzięki któremu konstytuuje się I tworzy się mechanizm nacisku wewnętrznego.

Opisz znane Ci techniki neutralizacji poczucia winy i odpowiedzialności.

W sytuacji gdy podmiot zachowa się niezgodnie z uwewnętrznionymi przez siebie normami czy wartościami -- pojawia się poczucie winy i odpowiedzialności, które działa jako kara wewnętrzna (sumienie). Ludzie stosują w tych sytuacjach różne techniki neutralizacji poczucia owej winy i odpowiedzialności.

Do najczęstszych należą;

• rozproszenie lub przeniesienie odpowiedzialności np. na grupę kolegów, na kogoś konkretnego, na okoliczności, sytuację itp.

• potępienie osób karzących (są oni gorsi niż ja przestępca),

• pomniejszenie negatywnych skutków swego zachowania lub całkowite zaprzeczenie krzywdy,

• reguła lojalności (miałem to zrobić ze względu na dobro sprawy itp.)

• dehumanizacja ofiary (np. to nie nasz człowiek, to obcy),

• zanik wrażliwości.

3

---