NAUKA O POLITYCE- ĆWICZENIA
DEMOKRACJA I DEMOKRATYZACJA
CZYM JEST DEMOKRACJA
Demokracja charakteryzowana jest jako specyficzny system organizujący relacje między rządzącymi i rządzonymi.
Nie istnieje jeden zespół instytucji, który decydowałby o demokratyczności ustroju. Występuje wiele typów demokracji. Konkretna forma demokracji zależy od społeczno-ekonomicznych warunków danego kraju, utrwalonych struktur państwowych oraz wzorców poczynań politycznych.
Współczesna demokracja polityczna to ustrój, gdzie sprawujący władzę odpowiedzialni są na forum publicznym przed obywatelami, którzy działają za pośrednictwem obieranych przedstawicieli, współzawodniczących i współpracujących zarazem ze sobą.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY DEMOKRACJI :
Wybory (wolne, tajne, cykliczne, równe, bezpośrednie)- Demokracja równoznaczna jest z regularnymi wyborami, sprawiedliwie zorganizowanymi i uczciwie podliczonymi. „Elektoryzm”. W okresie między wyborami wpływ na politykę zapewnia obywatelom wiele innych form działania, np. stowarzyszenia wspólnoty interesów, ruchy społeczne
Reguła większości- w demokracjach konieczne jest agregowanie jednostkowych preferencji. Problemy pojawiają się tam, gdzie kwestie ilościowe ścierają się z jakościowymi. Efektywne demokracje starają się ograniczać zasadę większości regułą, która nakazuje ochronę praw mniejszości.
Współpraca- aktorzy sceny politycznej muszą dobrowolnie podejmować wspólne decyzje, mając na uwadze wspólnotę jako całość. Muszą współdziałać, aby mogli konkurować, działać kolektywnie w ramach partii, stowarzyszeń i ruchów, aby móc dokonywać wyboru kandydatów, wyrażać preferencje, naciskać na władzę i wpływać na ich politykę.
Społeczeństwo obywatelskie - to zjawisko współpracy i dyskusji między autonomicznymi grupami. Społeczeństwo obywatelskie tworzy pomiędzy jednostkami i państwem pośredni szczebel, na którym jest możliwe rozwiązywanie konfliktów i kontrolowanie zachowania członków wspólnoty bez odwoływania się do społecznego przymusu.
Przedstawicielstwo- Większość poczynań we współczesnych demokracjach podejmowana jest przez przedstawicieli, wybieranych pośrednio bądź bezpośrednio.
Pluralizm- polega na istnieniu dwóch lub więcej partii politycznych reprezentujących różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie. Oznacza wolność funkcjonowania wielu organizacji w państwie. Istotnym wskaźnikiem pluralizmu jest zatem legalność i swoboda działania opozycji politycznej.
Współzawodnictwo- partii między sobą, ideologii, wewnątrz partii, koalicji, opozycja- większość.
Sfera publiczna- to sfera, gdzie powstają kolektywne normy i decyzje, wiążące dla całej społeczności i wspierane przymusem państwowym. Obszar ten może być różny w różnych demokracjach, zależnie od utrwalonych granic pomiędzy tym, co publiczne, a tym, co prywatne, państwem i społeczeństwem. Liberalne rozumienie demokracji nakazuje możliwie jak największe ograniczenie sfery publicznej, a stanowisko socjalistyczne czy socjaldemokratyczne chce jej rozszerzenia.
Odpowiedzialność polityczna rządzących przed rządzonymi
Prawne procedury
Prawa wyborcze (czynne, bierne)
Prawa wolnościowe (swobody) zrzeszania się, słowa
Obywatele
Filary demokracji: procedury demokracji (wymienione wyżej) i duch demokracji (kultura polityczna, „sos” w którym zanurzone są procedury)
Dobro wspólne:
- doktryna liberalna (państwo stróż nocny)
-socjaldemokracja (szeroki katalog dóbr wspólnych)
ROBERT DAHL - „proceduralne minimum” współczesnej demokracji politycznej („poliarchii”):
Kontrolę nad politycznymi decyzjami rządu konstytucja gwarantuje politykom pochodzącym z wyboru
Urzędy obieralne obsadzane są w ramach regularnych i uczciwie przeprowadzonych wyborów, w których z zasady niedopuszczalny jest przymus
Praktycznie wszyscy dorośli obywatele mogą brać udział w tego typu wyborach
Praktycznie wszystkim dorosłym przysługuje prawo kandydowania na obieralne urzędy
Obywatele mają prawo wypowiadania się w szeroko rozumianych kwestiach politycznych bez groźby poniesienia za to surowych kar
Obywatele maja prawo szukania alternatywnych źródeł informacji, które faktycznie istnieją i są chronione przez prawo
Obywatele mają także prawo tworzenia względnie niezależnych stowarzyszeń czy organizacji, włącznie z niezależnymi partiami politycznymi i grupami interesu
Schmitter i Karl uzupełniają te listę o kolejne dwa elementy:
Urzędnicy wybrani w wyborach powszechnych maja możliwość sprawowania swej konstytucyjnej władzy, nie natrafiając na zdecydowaną, choć nieformalną, opozycję za strony urzędników mianowanych. Pozwala to na bronienie się przed „elektoryzmem”: skłonnością do koncentrowania całej uwagi na instytucji wyborów i lekceważenia wszystkich innych realiów politycznych.
Decyzje polityczne muszą zapadać samorządnie, niezależnie od nacisków innych systemów politycznych (problem autonomii, istotny gdy mowa o blokach, sojuszach, sferach wpływów)
PROCES DEMOKRATYZACJI
Fala demokratyzacji jest grupą przemian z niedemokratycznych do demokratycznych systemów politycznych, które nastąpiły w określonym czasie i które były zdecydowanie liczniejsze od następujących w tym czasie przemian w przeciwnym kierunku.
porządek polityczny jest zjawiskiem pozytywnym, a demokratyzacja jest dobrem samym w sobie i ma ona pozytywny wpływ na wolność jednostek, stabilność wewnętrzną państw i pokój międzynarodowy
Według S.P. Huntingtona poszczególne okresy przedstawiają się następująco:
Pierwsza, długa fala demokratyzacji 1828 - 1926
Pierwsza fala odwrotu od demokratyzacji 1922 - 1942
Druga, krótka fala demokratyzacji 1943 - 1962
Druga fala odwrotu od demokratyzacji 1958-1975
Trzecia fala demokratyzacji 1974- nadal.
I FALA DEMOKRATYZACJI
Na bazie rewolucji francuskiej (hasła rewol.franc.głosiły swobody obywatelskie)i amerykańskiej (pierwsza konstyytucja)
Ludzie zaczęli dopominać się swoich praw i suwerenności
Feudalizm, monarchia absolutna, brak konstytucji- czynniki, które doprowadziły do wybuchu Rewolucji Francuskiej
W Stanach Zjednoczonych budowa republiki, państwa od nowa
1848 Wiosna Ludów
kraje: m.in. Wielka Brytania, Włochy, Niemcy, Finlandia, Argentyna, Polska
minimalne cechy definiujące demokrację:
50% dorosłych mężczyzn otrzymało prawo do głosowania;
istnieje odpowiedzialna władza wykonawcza, która musi utrzymywać poparcie większości pochodzącego z wyborów parlamentu lub wybierana jest w okresowych wyborach powszechnych.
ODPŁYW I FALI
Wielki kryzys wpływa na załamanie się systemów demokratycznych
odwrót od demokracji i powrót do tradycyjnych form rządów autorytarnych lub innych totalitaryzmów
zmiany były wyrazem wzrostu roli ideologii komunistycznych, faszystowskich i militarystycznych
II FALA
Zainicjowała ją II WŚ
Zwycięstwo aliantów umożliwiło ustanowienie demokratycznych instytucji
Rozpad systemów kolonialnych
ONZ
Żelazna kurtyna
Instalowanie procesów dem. Niemiec Zachodnich
Początki EWWiS, EWG
Kraje: Austria, Włochy, Japonia, Korea, Turcja, Grecja
Plan Marshala
Ustanowienie nowych granic na swiecie
Państwo opiekuncze
ODPŁYW
Wczesne lata 60.
Rozwój ideologii socjalistycznej
Powolne dojrzewanie społeczeństw po wschodniej stronie żelaznej kurtyny
Przewroty wojskowe w USA, dyktatury wojskowe, przewroty w Portugalii i Hiszpanii
Bunt gospodarczy- zainicjowanie w Europie idei państwa dobrobytu
Kryzys w państwach postkolonialnych Azji i Am.Pd nie mogących konkurować w gospodarce światowej
III FALA
Upadek kolejnych dyktatur, smierc gen. Franco
Zwrot ku demokracji w krajach Ameryki Łacińskiej
Wycofanie się dyktatur wojskowych, m.in. Indie
Rozwój Japonii
Ruchy społeczne i załamywanie się komunizmu, upadek żelaznej kurtyny
1980 Solidarność w Polsce
1989 Gorbaczow w Rosji, w PL rozmowy okrągłego stołu, rozliczenie poprzednich władz
Scenariusze wprowadzenia demokracji:
Oddolnie- dokonuj społeczeństwo, rewolucja
Odgórnie- inny kraj, rząd
Przegrana wyścigu zbrojen przez Rosje z USA
Kryzys naftowy
Demokratyzacja Grecji i Turcji
IV FALA obecnie
Rewolucja w krajach arabskich
Nacisk na Białoruś
Rosja
Tam, gdzie istnieje społeczeństwo obywatelskie
PAŃSTWO I JEGO FUNKCJE
PAŃSTWO
polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych.
Państwo jest przymusową organizacją, wyposażoną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi ład, zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności, składającej się ze współzależnych grup o zróżnicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów
Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać: stałą ludność, suwerenną władzę, określone terytorium, zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.
Państwo jest organizacją przymusową. Normy prawne pochodzące od państwa mogą być w razie potrzeby wymuszone fizycznie. Państwo dysponuje wszechstronnym i skutecznym arsenałem środków oddziaływania.
państwo cechuje:
Suwerenność - państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa
Powszechność - cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w równym stopniu
Terytorium - obszar lądowy państwa oraz wody przybrzeżne (wody wewnętrzne, morze terytorialne), a także przestrzeń powietrzna nad lądem i wodami państwa oraz podziemie pod nimi.
FUNKCJE PAŃSTWA
Wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne):
Prawodawcza - państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium.
Porządkowa - państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji.
Administracyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego.
Wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne):
Gospodarczo-organizacyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju.
Socjalna - państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia.
Kulturalno-oświatowa - państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli.
Zewnętrzne:
Obrona granic - zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw.
Kontakt z innymi państwami - państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami.
ELITY SYMBOLICZNE I POLITYCZNE
ELITY
Znaczenie terminu :
doborowy, wyśmienity,
zespół ludzi wyróżniających się pod jakimś względem w swoim otoczeniu i dlatego uznawanych za wybornych czy najprzedniejszych
różne gremia przywódcze, wyróżniające się wśród mas ludzkich danego społeczeństwa, spośród których zostają owe gremia wyłonione poprzez różne selekcje społeczne, jak np. konkursy, wybory, plebiscyty itp.
ELIT WG PARETO
elitą dla Parety jest zbiór osób najlepszych w danej dziedzinie działalności społecznej ze względu na osiągane efekty- bez względu na moralne aspekty owych sukcesów
PODZIAŁ ELIT WG PARETO
elity obejmują wszystkich ludzi, którzy w danym społeczeństwie swoją działalnością osiągają szczególne rezultaty w dowolnej sferze- a więc podział na ludzi wybitnych i przeciętnych
Społeczeństwo dzieli się na:
pozaelitarne warstwy niższe
warstwa wyższa, którą tworzy elita, dzieląca się z kolei na:
rządzącą (bezpośrednio rządząca i pośrednio uczestnicząca w rządzeniu)
nierządzącą
Kryteria selekcji elit: urodzenie, nadanie godności przez wladce, cenzus majątkowy, nauka, wiedza, duchowieństwo, posiadanie jakiś cech potrzebnych elitom
CYRKULACJA ELIT
elita bezpośrednio uczestnicząca w rządzeniu to aktualna elita władzy, zaś ta część, która pośrednio odgrywa rolę w rządzeniu to potencjalna elita władzy, pozostająca w opozycji dopóki sama nie dojdzie do władzy.
każda elita dochodząca do władzy zużywa się po jakimś czasie i ustępuje z konieczności miejsca kolejnej, bardziej dynamicznej elicie.
PODZIAŁY ELIT :
utworzone z osób zaliczanych do wpływowych
zajmujących eksponowane pozycje w rozmaitych organizacjach liczących się w danym społeczeństwie
Wg współczesna socjologii:
Elita- rozumiana jako zbiór osób zajmujących kluczowe pozycje w strukturze władzy, których decyzje mają wpływ na całokształt życia danego społeczeństwa, czyli tworzących establishment
Elita- rozumiana jako zbiór osób zajmujących najwyższe miejsca na skali autorytetu lub prestiżu ważnej dla danego społeczeństwa- które to osoby na podstawie społecznej akceptacji dla ich rzeczywistych lub domniemanych kwalifikacji lub przymiotów (wybitnych osiągnięć w jakiejś dziedzinie, posiadanego majątku, arystokratycznego pochodzenia) zajmują najwyższe pozycje w hierarchii różnych struktur, jakie istnieją w danym społeczeństwie
Elita pojmowana jako zbiór osób zajmujących najwyższe miejsca na skali autorytetu lub prestiżu w określonej społeczności lokalnej ze wzgl. na pewne tradycyjne wartości, które są w niej pielęgnowane. Są to więc elity lokalne, czy też środowiskowe, jakie można wyróżnić m.in. w poszczególnych grupach etnicznych
Analiza historyczna:
- elity powstałe na zasadzie włączenia do nich danego człowieka poprzez nadanie mu określonej godności
utworzone z ludzi dziedziczących tytuły rodowe, czyli jako tzw. „elity herbowe”
utworzone z ludzi posiadających określoną władzę lub szczególne kompetencje
z ludzi, którzy posiadają rzeczywiście wysoko cenione cnoty
na podstawie dowolnych przyczyn, np. posiadania cenionego wykształcenia, szczególnych osiągnięć itp.
Klasyfikacja elit wg C. W. Mills`a:
Lokalne sfery towarzyskie- ludzie posiadający wysoki prestiż oraz władzę w różnych społecznościach lokalnych
Czterysta rodzin metropolii- zbiór starych, bogatych rodzin Nowego Jorku, usiłujących stać się śmietanką towarzyską Ameryki
Sławy- przedstawiciele show-businessu
Wielcy bogacze- elita milionerów lub multimilionerów
Główni dyrektorzy, czyli top managers- elita powstała w wyniku ukształtowania się zawodowych fachowców od zarządzania wielkimi przedsiębiorstwami, którzy przejęli władzę nad tymi instytucjami z rąk pozbawionych umiejętności kierowniczych właścicieli- kapitalistów
Bogacze świata korporacji, czyli magnateria koncernów- elita, która zabezpieczyła swoje bogactwo w potężnych koncernach. Elita ta wywiera przemożny wpływ na życie społeczno-gospodarcze oraz polityczne współczesnej polityki.
Potentaci wojskowi, czyli warlords- elita złożona z generałów i admirałów, kierujących ogromną i skomplikowaną machiną sił zbrojnych oraz ich gospodarczym i politycznym zapleczem.
Kierownictwo polityczne- elita złożona z czołowych polityków partyjnych oraz polityków zajmujących najwyższe szczeble w hierarchii urzędniczej.
Elita władzy: bogacze świata korporacji, potentaci wojskowi i kierownictwo polityczne to posiadacze władzy nie mającej równej sobie w dziejach ludzkości.
Elity strategiczne Mannheima:
aktualne elity polityczne, czyli sprawujące władzę i tym samym kształtujące życie polityczne danego społeczeństwa
elity gospodarcze, wojskowe, naukowe, dyplomatyczne itp., które kierują i kształtują takie sfery życia jak gospodarka, wojskowość, nauka, stosunki międzynarodowe itd.
Elity sprawujące władzę moralną, którą współtworzą prominenci spośród duchowieństwa, filozofów i pedagogów
Elity zaspokajające uczuciowe lub estetyczne potrzeby danego społeczeństwa, jakie tworzą znakomici artyści, pisarze, gwiazdy teatru lub kina oraz czołowi reprezentanci rozmaitych dyscyplin sportowych
Ponadto, Mannheim wyróżnił trzy podstawowe kryteria: krwi (społ. feudalne), własności i osiągnięć (społ. burżuazyjne).
RODZAJE ZASOBÓW na których opiera się autonomia elit:
Zasoby przymusu fizycznego- za autonomiczną uznamy elitę, która nie jest narażona na fizyczny przymus innej elity- kiedy każda próba takiej represji kończy się niepowodzeniem, gdyż członkowie danej elity są w stanie skutecznie się jej przeciwstawić (karabiny, więzienia)
Zasoby materialne- elitę uznamy za autonomiczną wtedy, kiedy nie jest zależna od cudzych zasobów materialnych. Będzie autonomiczna również wtedy, kiedy rozporządza materialnymi zasobami nie kontrolowanymi przez inne elity i niedostępnymi dla ich poczynań. (kapitał)
Zasoby organizacyjno-administracyjne- elitę uznamy za autonomiczną wtedy, gdy nie jest przez cudze zasoby organizacyjno-administracyjne ograniczona, a także wtedy, kiedy jej zasoby tego typu nie podlegają zewnętrznym wpływom ( członkowie nie podlegają nadzorowi ze strony innych osób, ani nie są zmuszeni do wypełniania poleceń przychodzących z zewnątrz).(umiejętność organizowania lub kontroli ludzi)
Zasoby symboliczne- autonomia elity polega na tym, iż cudze symbole nie są do niej wnoszone, a ponadto jej własne zasoby symboliczne nie są ani budowane, ani kontrolowane przez innych. (wiedza)
Zasoby kombinowane- podstawą autonomii mogą być różne kombinacje niezależnych zasobów, np. nagrody i awanse zależne są od zasobów materialnych i organizacyjnych. Elita jest autonomiczna wtedy, kiedy nominacje, awanse i inne gratyfikacje jej członków nie podlegają zewnętrznym wpływom.
TYPOLOGIA SYSTEMÓW DEMOKRATYCZNYCH
DEMOKRACJA SKONSOLIDOWANA
spełnia proceduralne kryteria demokracji; panuje akceptacja demokratycznych reguł i instytucji przez grupy rządzące i aspirujące do rządzenia; władza tworzy formalne i nieformalne struktury, pozwalające jej w pokojowy sposób zabezpieczyć własne interesy,
masowe uczestnictwo w wyborach i innych zinstytucjonalizowanych formach demokracji; możliwość zrzeszania się i wyrażania niezadowolenia,
Z tą forma demokracji łączy się pojęcie DEMOKRATYCZNEJ KONSOLIDACJI definiowanej jako:
proces adaptacji/utrwalania demokratycznych struktur i norm, które stają się akceptowane jako obowiązujące, przez część lub całość społeczeństwa.
Bolivar Lamounier nazywa to zjawisko DEMOKRATYCZNĄ INTEGRACJĄ, i określa jako proces, dzięki któremu demokratyczne wzory zaczynają być cenione same w sobie.
przykładem takich systemów mogą być państwa Europy Zachodniej - bez Wielkiej Brytanii i Hiszpanii(dążenia separatystyczne Irlandczyków i Basków), Ameryki Północnej, Japonia, Australia
DEMOKRACJA NIESKONSOLIDOWANA
obecność instytucji proceduralnych demokracji,
masowe uczestnictwo obywateli w procedurach demokratycznych,
brak consensusu elit rządzących odnoście reguł „gry” politycznej, demokratycznego porządku,
np. Republika Weimarska, II Republika Hiszpanii
STABILNA DEMOKRACJA OGRANICZONA
demokratyczny consensus, demokratyczne strukturalne zorganizowanie,
brak zaangażowania politycznego obywateli lub ograniczenia w prawach politycznych(prawa wyborcze),
np. Wielka Brytania i Szwecja w XIX wieku
PSEUDODEMOKRACJA
władza sama siebie nazywa demokratyczną; występują niektóre struktury, instytucje, procedury demokratyczne(np. wybory),
żadna z cech demokracji skonsolidowanej nie występuje w wystarczającym zakresie
np. monarchie prezydenckie w Afryce
TYPY ELIT
ELITA SFRAGMENTARYZOWANA
- minimalny stopień wewnętrznej integracji
- niewielki zakres normatywnego konsensusu
- sieć komunikacji i wzajemnego oddziaływania nie wiąże frakcji
- brak zgody dot. reguł gry politycznej
- proces polityczny traktowany jako wojna
- gwałtowna walka o dominację
- konsekwencją niestabilność systemu politycznego
ELITA ZINTEGROWANA NORMATYWNIE
-relatywnie wysoki stopień integracji i konsensusu
- sieć powiązań komunikacyjnych i integracyjnych obejmuje prawie wszystkie frakcje
- żadna frakcja nie dominuje
- większość frakcji ma wpływ na decyzje
- polityka jako przetarg i gra
- frakcje zgodne co do reguł i wartości
- konsensus manifestuje się w ograniczonej konkurencji
- minimalizowanie kwestii wybuchowych w trakcie konkurencji
- minimalizuje się koszty pol. przegranych
- system polityczny jest stabilny
ELITA ZINTEGROWANA IDEOLOGCZNIE
- strukturalna integracja wydaje się b. silna
- powiązania kom. i oddział. wiąże wszystkie podgrupy elit
- powiązania podgrup elit są scentralizowane i kontrolowane
- konsensus jest bardzo sztywny
- system rządów jest stabilny
- brak konkurencji sprawia, że kryteria demokracji proceduralnej nie są spełnione
Porozumienie elit-> stabilizacja: a) kooptacja->demokracja skonsolidowana b) wykluczenie->pseudodemokracja
->autorytaryzm
Elity dzisiaj: pauperyzacja elit- obniżanie stopy życiowej
POLITYKA, INTEGRACJA, GLOBALIZACJA
PRZYCZYNY WEWNĘTRZNE KRYZYSU PAŃSTWA W POLSCE :
- błędna sekwencja koniecznej liberalizacji ( przedwczesna liberalizacja rynków finansowych oraz uzależniająca od importu wewnętrzna wymienialność)
- komercjalizacja finansów publicznych (np. oszczędności emerytalne),w skali która nie może być wchłonięta i wprowadzona do gospodarki przez słabe w tym stadium rozwoju instytucje finansowe (np.giełdę)
- przeregulowania i administracyjne spętanie sfery produkcji prowadzącym do deindustrializacji
Po upadku komunizmu zastosowano politykę instytucjonalizacji oraz odrzucono elementarną politykę przemysłową.
ELEMENTY NIEROZWIJAJĄCEGO SIĘ ORAZ UŁOMNEGO KAPITALUZMU:
- słabe mechanizmy formowania kapitału krajowego
- unieruchomienie niektórych zasobów
- przeorientowanie innych na rzecz rynków szerszej skali
- przerwana cyrkulacja kapitału
- brak kultury kontaktu
Oddolne mechanizmy obronne w postaci szarej strefy i kapitalizmu sektora publicznego jeszcze bardziej zdeformowały i państwo i gospodarkę.
PRZYCZYNY KRYZYSU ( SKUTEK WG AUTORA )
- korupcja
- oligarchizacja
- zatarcie granicy między państwem a rynkiem
- marnotrawne rozpraszanie środków publicznych
- pojawienie się klasy politycznej
SYSTEMOWA NIESTEROWNOŚĆ - władza nie ma zdolności osiągania założonych celów i nie kontroluje mechanizmów, za których skutki wciąż odpowiada. Trzeci wymóg sterowności w skali państwa ( obok wymogów samoregulacji oraz korespondencji między władzą,rządzeniem a zarządzaniem) łączy się ze zdolnością rozpoznawania własnej logiki.
Aby rozwiązać wszelakie problemy potrzebna jest metaanaliza,chodzi o analizę właściwej metody działania i właściwych relacji między strukturami procesów i instytucji w długim okresie czasowym.
POTRZEBA POSPOLITYKI :
-spłaszczenie hierarchi z likwidacją powiatów i wzmocnieniem gmin ( ich profesjonalizacja , tworzenie związków z sąsiednimi gminami)
-nowy kształt województw, bez sejmików,marszałków,gabinetów politycznych,rzeczników zaś ze specjalistami od polityki regionalnej i inwestycji łączących kapitał prywatny z prywatnym
-poziom rządy powinien w większym stopniu opierać się na służbie cywilnej
TRZY ZASADY :
1) Decentralizacja
2) Prywatyzacja albo jednoznaczny nadzór właścicielki państwa
3) Ordynacja większościowa
Nowoczesność wyeliminowała korporacjonizm i tradycjonalizm , a sekularyzacja osłabiła więzy religijne. Po wyczerpaniu się metafizyki państwa i zmniejszeniu wagi aktywności politycznej rysują się trzy możliwości :
1) Przekształcenie społeczeństw we wspólnoty
2) Powstanie hobbessowskich samokontrolujących się społeczeństw, zastępujących skorodowane państwa manipulujące same sobą poprzez kulturę
3) Atomizacja i rozpad społeczeństw na rzecz `lokalności` i prywatności
Ujednolicanie instytucji rynkowych doprowadziło do trzech sprzeczności :
1) Gdy wszyscy znajdują się w tej samej fazie cyklu ekonomicznego,osłabieniu ulegają mechanizmy samoregulacji,a kryzysy są gwałtowniejsze (niebezpieczne dla krajów słabo rozwiniętych)
2) Konflikt między geoekonomią a geopolityką
3) Obecna fala globalizacja zwiększa rolę irracjonalności a nawet czyni ją niezbędnym,funkcjonalnym elementem globalnego procesu.
NEOIMPERIUM nie jest państwem czy instytucją, to raczej ruch/wir wciągający w orbitę swojego działania wciąż nowe obszary, posługuje się kryzysem jako nośnikiem, a zarazem jako źródłem legitymizacji.
METAFIZYKA PAŃSTWA proces mający na celu doprowadzenie do maksymalnego zbliżenia się świata procedur i form prawnych z jednej strony i świata wartości z drugiej.
SOLIDARNOŚCIOWA REWOLUCJA składały się na nią : antypolityczność, samorządność , niezrozumienie dla racjonalności formalnej, wolność rozumiana jako autonomia i własna przestrzeń, a także przebudzenie moralne.
ŚCIEŻKI INTRGRACJI Z SYSTEMEM ŚWIATOWYM :
1) Europejska ( wymuszająca administracyjne i kosztowne przeregulowanie sfery produkcji )
2) Globalna ( naciskająca na pośpieszną i przedwczesną liberalizację rynków finansowych i komercjalizację zadań państwa )
Właściwością hologramu jest dysponowanie wiedzą .
Państwa a imperia :
1) Różnica w zakresie stosunku władzy do samej siebie : PAŃSTWA - zorientowane do wewnątrz i nastawione na reprodukowanie własnej,swoistej zasady konstytuującej - legitymizacji , symbolicznej tożsamości , autonomii oraz wyraźnych granic. NEOIMPERIUM - chodzi tu o ruch na zewnątrz, o misję, o wchłanianie -> projektowanie siebie (swojej filozofii rządzenia,logiki własnego rynku,etc) na obszary które pozostałyby na zewnątrz ze względu na odmienny typ lub poziom rozwoju.
2) Polityka mocy - w ramach imperium zobowiązania które bierze na siebie władza,traktowane są jako legitymizowane podstawy porządku ponadnarodowego. Imperia żywią się ekspansją.
3) W ramach imperialnej logiki racja występuje tylko między równymi.
4) Neoimperia ustanawiają się przez misję zewnętrzną i wynikające z niej zobowiązania
5) Segmentacja elity w ramach „centrum” charakterystyczna dla imperium pozwala połączyć stabilność z elastycznością,poprzez tworzenie zmiennych koalicji danego segmenty z odpowiednim segmentem elit na peryferiach imperium ; pozwala również stosować ryzykowną „regulację przez kryzysy” pozwalając na oscylacyjne preferowanie w danym momencie jednego z segmentów, co umożliwia wprowadzenie korekt i zmian bez `utraty twarzy`
6) Specyficzna dla imperiów kongruentność : chodzi o poziom zbieżności, podobieństwa kształtu struktur i ich złożoności na poziomie centrum i peryferii.
7) Imperia - ekspansja ; poszerzanie wpływów,eksport instytucjonalizacji; nie mają strefy neutralnej ; polityka neoimperialna : korzystanie z dóbr, wejście w coś ale pod pewnymi warunkami , dokonuje się za pomocą przemocy strukturalnej
8) Państwo prowadzi tylko swoją politykę ( dot. Określonych osób, terytorium ), musi zabiegać o swoja autonomię ; tożsamość ( autonomia+obszar+ludzie) to coś co odróżnia nas od innych
PODOBIEŃSTWA:
1) Filozofia
2) Metodologia budowania instytucji
POLITYKI RZĄDZENIA:
Unijna (linearna) , naśladownictwo, podobieństwo
1) USA ( wiele państw, różne tożsamości, nie ma jednomyślności ; Stany mają osobny budżet prawa, wspólną konstytucję, służbę np.FBI)
2) CHINY ( prowincje jako czasoprzestrzenie; różne prawo;zakaz migracji; jednomyślność, blokowanie stron www )
3) ROSJA ( specyficzny twór; specyficzna formuła zarządzania poddanymi; fasadowa wojskowość bez militarnej siły; krzywe zwierciadło tego co miało być zawarte w UE ; od władzy centralnej uzależnione są elity; lojalność personalna; osłabione partie i ruchy społ. )
CO STANISZKIS PROPONUJE DLA UE ?
1) Władza centrum równa dla USA i UE
2) By nie postrzegać konfliktu w sensie destrukcyjnym a innowacyjnym
3) By zawsze były 2 opcje do wyboru
4) Rosja jako zaplecze
JAK MIAŁYBY FUNKCJONOWAĆ USA I UE ?
1) Zasada współpracy z wielopoziomowością, zróżnicowaniem
2) Wypracowanie pewnej hierarchii ale płynnej
POLITYKA NA SZCZEBLU LOKALNYM I REGIONALNYM
PODZIAŁ SAMORZĄDU ( lepsze sprawowanie przez mniejsze obszary)
- gmina
- powiat
- województwo
WŁADZE WOJEWÓDZTWA SAMORZĄDOWE :
1) Sejmik województwa ( organ ustawodawczy )
2) Zarząd województwa ( organ wykonawczy , na czele marszałek , 2x wicemarszałek , 2x członek zarządu)
3) Wojewoda ( nie jest organem samorządowym; przedstawiciel rządu w terenie; pełni funkcje kontrolne)
4) Urząd wojewódzki ( organ pomocniczy
5) Urząd marszałkowski ( organ pomocniczy zarządu i ….)
6) Urząd miasta ( na rzecz samorządu gminnego)
DECENTRALIZACJA dzielenie się przez państwo obowiązkami w różnych dziedzinach życia społecznego, jak też konieczną do ich wykonywania władzą; realizuje się ono poprzez rozwój różnych form samorządności,głównie zaś samorządu terytorialnego; przyczynia się do polepszenia obrazu państwa w codziennych doświadczeniach obywateli.
SEKTOR PUBLICZNY mówiąc o nim mamy na myśli zarówno państwowe jak i gminne jednostki organizacyjne,charakteryzujące się tym,że głównym źródłem ich dochodów są środki publiczne.Wyróżnia się :
1) Państwowe
2) Komunalne (gminne)
Podmioty mające wpływ na FINANSE PUBLICZNE system na który składają się: budżet państwa i budżety gmin oraz działalność wszystkich jednostek organizacyjnych wykonujących zadania publiczne finansowane środkami stanowiącymi dochody państwa lub gmin.
REFORMA SAMORZĄDOWA przekształca państwo zarządzane centralnie w państwo bliskie obywatelowi,wyposażone w demokratyczne instytucje,stojące na straży indywidualnego jak i wspólnego dobra.
Cechą charakterystyczną dla SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO : jest jego powszechny charakter ze względu na fakt,że obejmuje on swym zasięgiem wszystkich mieszkańców danego obszaru w bardzo zróżnicowanym i rozległym zakresie spraw bądź wg M.Stahl oraz E.Olejniczak-Szałowskiej, SAMORZĄD TERYTORIALNY to organizacja mieszkańców określonego obszaru,którzy mają wspólne sprawy i interesy wynikające z sąsiedztwa. <- analiza z dwóch punktów widzenia : prawnego oraz społecznego. Głownym dochodem samorządu jest podatek CIT.
DEF.WG J.PANEJKI : udział w publicznej administracji działającej na pewnym terytorium w obrębie państwa i pod jego sankcją,mający na celu jak najbardziej racjonalne oparcie działalności administracji gosp, kulturalnej,społecznej na miejscowym układzie stosunków i istotnych potrzebach ludności danego terytorium.
Przedmiotem samorządu jest - lokalna wspólnota mieszkańców , podmiotem zaś szerokie spektrum potrzeb i spraw ponadindywidualnych.
DOBRO OGÓŁU ( DOBRO PUBLICZNE) przynosi korzyści zewnętrzne w postaci niepodzielnej konsumpcji dostępnej dla więcej niż jednej osoby.
1) CZYSTE DOBRA PUBLICZNE tj np. obrona narodowa lub bezpieczeństwo publiczne, z których z konsumpcji nie sposób nikogo wykluczyć
2) POZOSTAŁE DOBRA PUBLICZNE takie wykluczenie z konsumpcji nie jest możliwe
Podstawowe elementy mieszczące się w machinie samorządowej: uprawnienia, kompetencje,
srodki finansowe,mechanizmy/administracja,kultura/tożsamośc
Źródła srodkow finansowych samorządu teryt.:
-budzet państwa- dotacje
-srodki własne (czynsze, mandaty,podatki etc)
-kredyt
Podstawą zarzadzania mieniem jest osobosc prawna gimny samorz., tzn ze:
-może być str w sporach
-Może prowadzic dzialanosc gosp
-Może wylaniac organy samorządowe
-Może wykonywać zad własne i zlecone
Zasada subsydiarności:
Na najniższym szczeblu sa wykonywane zadanioa które można wykonać, jeśli się nie da to sprawa przekazywana jestwyzej; lub odwrotnie
Kulturotworcza rola smaorzadu:
Organizacja wydarzen kult, siec instytucji kultury
JĘZYK, DYSKURS I KOMUNIKACJA POLITYCZNA
KOMUNIKACJA POLITYCZNA to proces wzajemnych oddziaływań informacyjnych pomiędzy podmiotami polityki połączonymi relacjami władzy, walki i współpracy. W państwie niedemokratycznym komunikacja polityczna przebiega w inny sposób niż w państwie demokratycznym.
a) Działanie na krótką metę - najważniejsze są problemy `tu i teraz` politykom zależy na nagłaśnianiu oraz rozwiązywaniu problemów , które najbardziej zagrażają w jak najszybszym okresie czasowym; o ich sukcesie decyduje umiejętność dostosowania się do zmiennej natury opinii publicznej oraz mass mediów.
b) Komunikacja z punktu widzenia jej celów - zachowania polityków zawsze służą konkretnym celom
c) Rola mediów
d) Polityka w służbie publiczności
Podejscia badawcze:
1)Laswell-model perswazyjny- podejście behawioralne, koncetracja na: propagandzie,analizach wyborczych,efekcie komunikatu masowego,stosunkach miedzy mediami,opinia publ a wladza
2)podejście strukturalno-funkcjonalne- spol jako metafora organizmu, Almond
Od komunikacji pol zaleza: socjalizacja,partycypacja wyb,rekrutacja pol
3)podejście interakcyjne, Goffman (forma+zbior interakcji)
4)podejście dialogowe: Habermas, idea konsensusu wypracowanego na drodze debaty publ, ujecie utopijne
5)podejście rynkowe, wspolczesne definicje komunikacji: Delton, Woodrow, McNair
DWA TYPY POLITYCZNEJ MANIPULACJI
1) WIN( whip inflation now -> zdusić inflację natychmiast) - propagandowa porażka; Gerald Ford po objęciu prezydentury zajął się największym niepowodzeniem w kraju , inflacją.Początkowo uruchomił ofensywę retoryczną ,zdecydował się podjąć wielką kampanie w celu uświadomienia społeczeństwa jakie niebezpieczeństwo im grozi,zamierzał wywołać mobilizację antyinflacyjną,a przy okazji wzmonić swój autorytet wśród społeczeństwa które go nie wybrało ; jednak sam Ford przyczynił się do katastrofy związanej z walką przeciw inflacji swoim nadmiernym entuzjazmem.
2) Biden czyli kwestia uczciwości intelektualnej - Biden startował w wyborach , jednak jego szanse malały, aż w końcu stały się całkowicie niemożliwe po przekazaniu taśm wideo mediom, na jednej z nich debata w stanie Iowa która zakończyła się dość kontrowersyjnymi pytaniami , natomiast druga przedstawiała to samo natomiast z Brytyjskim politykiem. Bidena oskarżono o plagiat.
TRZY GŁÓWNE ZADANIA KOMUNIKACJI POLITYCZNEJ - komunikację polityczną można najbardziej zwięźle zdefiniować jako debatę nad wykorzystaniem zbiorowych zasobów, kwestię oficjalnej władzy ( komu zostaną powierzone uprawnienia do podejmowania legalnych ustawodawczych i i wykonawczych decyzji ) oraz oficjalnych sankcji ( co państwo ma nagradzać a co karać )
KOMUNIKOWANIE POLITYCZNE jest procesem dwukierunkowym , który zachodzi w konkretnym otoczeniu społecznym, otoczeniu politycznym, medialnym i kulturowym.
POLITYKA rozumiana jest tu jako proces stanowienia lub inaczej kreowania polityki.
KOMUNIKOWANIE proces uzewnętrzniania,prezentowania lub przedstawiania polityki obejmujący polity, politics, policy -> komunikowanie polityczne jest celowym komunikowaniem o polityce.
KOMUNIKOWANIE :
1) PROPAGANDA forma komunikowania masowego ; proces jednokierunkowy
2) PUBLIC RELATIONS forma komunikowania masowego ; proces dwukierunkowy ; techniki komunikowania marketingowego
3) REKLAMA forma komunikowania masowego ; proces jednokierunkowy ; techniki komunikowania marketingowego
MARKETING ( 1 + 2 + 3 ) zespół technik i metod wspierający efektywność procesu komunikowania
Media jako kanał informacji .
Nadawca - przekaz ( możemy go nacechować emocjami ) - odbiorca.
Jesteśmy nadawcami wysyłając e-maily , smsy , mmsy ; wysyłając smsy na uczestników programów tj.X- Factor
KANAŁ:
· Medialny
· Bezpośredni
PRZEKAZ informacji ; interpretacje ; zróżnicowany pod względem treści i formy ; musi przebiegać w pewnym kanale; odmienne kody ( prosty lub rozwinięty ) , zależy do kogo „mówimy” ,składa się z :
· Treści
· Formy
Tak trzeba sformatować przekaz aby najmniej inteligentni , wykształceni ludzie mogli go zrozumieć. NIE ma FAKTU OBIEKTYWNEGO każdy wartościuje wg własnej hierarchii; nastawienie jest potrzebne po stronie nadawców jak i odbiorców.
FRAGMANTERYZACJA MEDIÓW my jako konsumenci wybieramy to co nas najbardziej interesuje , np. kanały tematyczne , wybieram co chcę , kiedy i chce chcę obejrzeć , usłyszeć , przeczytać etc.
DYSONANS POZNAWCZY blokowanie wiedzy innej od tej , którą znamy do tej pory.
SPIN DOCTORING - określenie specjalisty od public relations, zazwyczaj pracującego przy prominentym polityku w roli rzecznika prasowego, którego zadaniem jest ochrona reputacji lub popularności pracodawcy przed czynnikami mogącymi im zaszkodzić.
MEDIA SPINNING ( czarny PR ) oznacza system metod, działań bądź posunięć propagandowych, ale przede wszystkim manipulacyjnych, prowadzących do zdyskredytowania przeciwnika (zwykle polityka lub firmy) w oczach opinii publicznej celem zdobycia jej przychylności (zwykle elektoratu lub klientów). Aby tego dokonać, stosuje się między innymi przecieki prasowe (prawdziwe lub prawdopodobne), które przedstawiają przeciwnika w niekorzystnym świetle.polityki. Przykład Saddam Husajn ma broń masowego rażenia
SPIN przykłady : debata PIS-u nad przywróceniem kary śmierci ; Rutkowski odwrócenie uwagi od oskarżenia w udziale w aferze paliwowej
WATERGATE ukrywanie „brudów” związanych z organizacją polityczną spowodowało gigantyczny skandal , którego efekty musiała przełknąć cała scena polityczna.,
NARZĘDZIA I TECHNIKI UZYSKIWANIA SPINU
1) kontaktowa baza danych ze szczególnym uwzględnieniem tzw. Pundits (redaktorów o statusie publicystów,ekspertów)
2) katalog wycinków prasowych
3) materiały własne ( zdjęcia, notatki prasowe, gadżety)
Przykład : Rosja zakręca gazowy kurek
ETAPY PROCESU SPIN DOCTORINGU
· Etap I Poznanie otoczenia komunikacyjnego
· Etap II Przygotowanie materiałów na użytek mediów
· Etap III Organizacja i przeprowadzenie medialnego „wydarzenia” lub przesłanie materiałów do dziennikarzy
· Etap IV dopilnowanie by „wydarzenia” zmieniło się w przekaz medialny (news)
· Etap V Spowodowanie dyskusji wśród dziennikarzy-komentatorów
· Etap VI ocena projektu i perspektyw kolejnych procesów „nakręcania” informacji
PSEUUDOWYDARZENIE forma przekazu medialnego odznaczająca się następującymi cechami :
· Zaplanowane ( nie: spontaniczne )
· Przygotowane na użytek mediów
· Nie ma jasnego związku z „odtwarzanym” rzeczywistym wydarzeniem
· Przyjmuje postać samospełniającej się przepowiedni
PROPAGANDA celowe działanie zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości lub jednostki, polegające na perswazji intelektualnej i emocjonalnej (czasem z użyciem jednostronnych, etycznie niewłaściwych lub nawet całkowicie fałszywych argumentów). Gdy propaganda zmierza do upowszechnienia trwałych postaw społecznych, poprzez narzucenie lub zmuszenie odbiorców do przyjęcia określonych treści, wtedy stanowi jeden z elementów indoktrynacji.
OPINIA PUBLICZNA W SPOŁECZEŃSTWACH DEMOKRATYCZNYCH
1. Czym jest opinia publiczna?
ogół poglądów, ocen i sądów wyrażanych przez członków społeczeństwa lub znaczniejsze grupy, dotyczących funkcjonowania państwa i jego podstawowych instytucji
suma odpowiedzi udzielanych w reprezentatywnych sondażach
coś z czym musimy się liczyć
kłopotliwa wizja opinii publicznej to chwiejny tłum bez ustalonych przekonań
2. Wady opinii publicznej:
nie da się stworzyć obiektywnego pytania
przekonania każdego z respondentów mogą się zmieniać
respondenci nie wiedzą jaką mają udzielić odpowiedź
czy obywatele posiadają przekonania czy odpowiadają tak jak myślą, że jest lepiej
3. Zalety opinii publicznej:
partie polityczne dzięki opinii publicznej, wiedzą na czym mają opierać swoje programy, by wygrać wybory
nie ma głosów ważnych i nieważnych, wszystkie mają taką samą wartość i są sobie równe
4. Postawa:
uwewnętrzniona przez jednostkę, wyuczona skłonność do reagowania w społecznie określony sposób, szczególnie przez podejmowanie określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne
źródłem postaw jest przyjęty światopogląd, rozumiany jako zbiór subiektywnych doświadczeń intelektualnych oraz emocjonalnych, określających relację osoby do rzeczywistości
ludzie myślą o polityce w kategoriach grupowych niż ściśle ideologicznych
żadnej postawy nie da się ustalić eliminując błąd pomiaru, dlatego nawet ludzie o zdecydowanych przekonaniach mogli się wahać w odpowiedziach
błąd pomiaru wynika z braku precyzji języka potocznego, bądź z trudności sytuowania ludzkich postaw
3 komponenty postawy: behawioralny, intelektualny i emocjonalny
dużo trudniej zmienić postawę ze względu na komponenty
5. Neutralne pytanie:
słownictwo neutralne, nie sugeryjące odpowiedzi
uzyskujemy tylko deklaracje, rzadko da się stwierdzić czy są one realizowane
treść, kształt i ułożenie pytania też ma znaczenie
jak najprostszy język, by każdy mógł je zrozumieć
mają nie budzić strachu w respondencie
kontekst w jakim badamy dane zjawisko - kolejność pytania w kwestionariuszu, czas zadania pytania, odstępy w zadawaniu pytań, ostatnoo zasłyszane wiadomości
budowa odpowiedzi - tzw. kafeteria, czyli kolejność
polityczna neutralność sondaży - ośrodki badawcze lubią się uważać za przezroczyste instrumenty, pokazujące „co ludzie naprawdę myślą”
6. Czy ludzie mają stałe poglądy? Wg Converse'a: ludzie kierują się interesem grupowym, czym będzie się kandydat zajmował, czy będzie realizował to co mówi. W Polsce interes grupowy rzadko decyduje, ważna jest ideologia i przekonania.
7. Oświecona opinia publiczna:
należy przebić się przez warstwę powierzchownych odpowiedzi na pytania ankiety ku temu, co ludzie rzeczywiście myślą; dlatego liderzy grup odniesienia wywierają presję, przeprowadzają eksperymenty i prowokują dyskusje wśród uczestników, usiłując ustalić jakich opinii będą bronić, jakie zostawią na boku i gdzie znajdzie się centrum ich przekonań
niedoszacowanie wyników
wyborcy spodziewają się po kampanii wyborczej informacji niezbędnych do ustalenia, jakie są ich rzeczywiste preferencje
brak informacji nie zniechęca ludzi do opowiadania o swych preferencjach
8. Relacja między ankieterem a respondentem:
pojawia się tzw. efekt ankietera - nie chcemy wypaść mało inteligentnie przed ankieterem
udziela się odpowiedzi poprawnych politycznie
SPOŁECZNE INTERESY I ICH REPREZENTACJA
1. Ruchami społecznymi (wg Jana Szczepańskiego) nazywa się zazwyczaj zbiorowe dążenia ludzi do realizacji wspólnego celu. Ruch społeczny nie jest więc tylko masowym występowaniem zachowań i dążeń podobnych, jak na przykład zimowe zakupy cieplej odzieży. Ruch społeczny powstaje wówczas, gdy większa ilość ludzi, świadomie, celowo i wspólnie dąży do realizacji wspólnego celu, stosuje te same metody działania, kierując się wspólnymi wartościami i powołując się na wspólna ideologie. W pewnym sensie każda zbiorowość celowa powstaje w wyniku zjawisk podobnych do ruchu społecznego, lecz nie jest o warunkiem koniecznym, gdyż na przykład grupy celowe mogą powstawać również na podstawie porozumienia, które nie posiada charakteru ruchu społecznego.
2. Cechy ruchu społecznego:
brak sformalizowanej i zinstytucjonalizowanej struktury oraz hierarchii
spontaniczne działanie ludzi, bez lidera, który z czasem może się wyłonić
powstaje oddolnie, nie jest stowarzyszeniem czy fundacją
nie musi posiadać statutu
emanacja społeczeństwa obywatelskiego
może przyczyniać się do zmiany społecznej lub być przez nią wywołany (może być i przyczyną i skutkiem)
może zmierzać do wprowadzenia zmian lub do ich zahamowania
może orientować się na przyszłość (nowatorskie przekształcenie) albo na przeszłość (przywrócenie dawnego stanu rzeczy)
może dążyć do zmiany zewnętrznej rzeczywistości społecznej albo samego człowieka
może dążyć do wprowadzenia zmian szybko, albo wprowadzać je stopniowo
3. Rodzaje ruchów społecznych:
RUCH REFORMATORSKI powstaje, gdy mniej liczna zbiorowość lub nawet bardzo liczna wyraża niepokój społeczny, nie zagrażając ładowi społecznemu, a przywódcy ruchu korzystają ze środków masowego komunikowania w propagowaniu swej ideologii i strategii działania. Przykładem jest ruch konsumencki, którego reprezentant ma szansę zostania posłem. Oprócz konsumenckiego aktywnością wyróżnia się ostatnio w Polsce ruch antyalkoholowy, opieki nad zwierzętami, higienizacji wsi itp. Ruchy reformatorskie strukturalizują się, powołują odpowiednie instytucje i ich władze. Po pewnym czasie ruch łagodzi newralgiczną dawniej sytuację w jakiejś dziedzinie kryzysową, przestaje być siłą mobilizującą do działań przeważnie konstruktywnych i ulega skostnieniu. Otoczony zwykle legendą, mocą inercji egzystuje, mimo iż przekształca się w czynnik dysfunkcjonalny i wywołujący nie zadowolenie społeczne.
RUCH REWOLUCYJNY może mieć start podobny do ruchu reformatorskiego. Jednak aby był on silny i mógł zakończyć się zwycięską rewolucją, stan niepokoju musi objąć szerokie masy, a nawet klasy społeczne i dotyczyć najważniejszych życiowych spraw, aby wytworzyły silną motywację do rzeczywiście rewolucyjnych działań kierowanych przez ideologów, przywódców i organizatorów umiejących powiększać i właściwie wykorzystywać niezadowolenie mas w wywołaniu, przebiegu i pomyślnym zakończeniu działań rewolucyjnych. Ruch rewolucyjny nie drogą reform w ramach legalnego porządku, jak to czyni ruch reformatorski, ale siłą i w krótkim czasie chce dokonać gruntownych przeobrażeń istniejącego porządku społecznego, nie wykluczając użycia w tym celu przemocy i walki zbrojnej.
RUCH EKSPRESYWNY jest formą wyrazu pewnych postaw i innych komponentów osobowości ludzkiej. Rozwija się w wyniku przekazu zarażenia emocjonalnego, a nie pod wpływem jakichś zorganizowanych grup i partii czy instytucji, niekiedy nader rozbudowanych w ruchach reformatorskich i rewolucyjnych. Ruchy ekspresywne zazwyczaj powstają wokół wybitnych osób. Specyficznym postępowaniem pozyskują one sympatyków i zarażają ich manifestowaną ideą, która stopniowo staje się czynnikiem ruchotwórczym, a popularna osoba ewentualnym jego liderem. Uczestnictwo w ruchu ekspresywnym bywa manifestowane odpowiednim stylem życia, przeważnie nonkonformistycznym. „Ruch ekspresywny stwarza własny świat przeżyć, własny system wartości, ale nikomu go nie narzuca" W ostatnich latach ruchy ekspresywne wykazują tendencje wzrostowe, lecz nie wzbudzają zainteresowania jako przedmiot badań socjologicznych.
4. Stare ruchy społeczne - ruchy o podłożu ekonomiczno-politycznym, działające w społeczeństwie, w którym występowały konflikty ze względu na rozbieżność interesów materialnych. Skupiały ludzi o podobnym położeniu ekonomicznym. Przybierały sztywną i scentralizowaną formę organizacyjną, np. związki zawodowe, ruchy robotnicze. Mobilizują się w obronie interesów konkretnych warstw, klas czy grup. Ruchy te dominowały w XIX w. Nie dezaktualizują się, bo dyskryminacja, niesprawiedliwość, nierówność czy jaskrawe różnice między bogatymi i biednymi, sprawiają że walka o klasowe czy grupowe interesy nadal trwa.
5. Nowe ruchy społeczne - ruchy o podłożu kulturowym, które pojawiły się zwłaszcza w II połowie XX w. Członków ruchu łączy nie wspólny interes ekonomiczny, ale przywiązanie wagi do tych samych problemów społecznych i wspólna reakcja na nie. Uczestnicy ruchu walczą o realizację uniwersalnych wartości: dyskryminację, harmonię z przyrodą, ochronę środowiska i pokoju, zapewnienie praw mniejszości. Brak sztywnej organizacji i skupienie ludzi różnie usytuowanych społecznie i ekonomicznie. Przykładem tych ruchów są: ruchy feministyczne, antyaborcyjne, przeciwko karze śmierci.
6. Stare ruchy społeczne zostały wchłonięte przez demokratyczną politykę, a na poziomie pozainstytucjonalnym pozostały głównie ruchy nowego typu.
Ruchy przekształcają się w organizacje, by istnieć we współczesnym świecie; muszą sformalizować swoje działania w celu posiadania przedstawiciela.
7. Ruchy antyglobalizacyjne - powstały na przełomie XX i XXI w. Są to ruchy pośrednie między ruchami starego i nowego typu. Ze starymi łączy je to, że skupiają się na problemach ekonomicznych (skierowane są głównie przeciwko wielkim multinarodowym korporacjom). Z nowymi łączy je fakt, że traktują swoje cele w kategoriach bardziej uniwersalnych (występują w imieniu wszystkich zwykłych ludzi). Walczą nie z biedą czy uzależnieniem pewnych grup, ale z podporządkowaniem całej ludzkości rządom pieniądza i światowego kapitału, Przyciąga to do ruchu przedstawicieli różnych klas, warstw i środowisk zawodowych, choć dominuje w nich młodzież.
8. PIQUETEROS - argentyński ruch protestujący przeciwko zamykaniu fabryk, zwalnianiu pracowników, bezrobociu, ubóstwu. Są to pracownicy bez jakichkolwiek rekompensat w razie zwolnienia. W momencie napływu towarów z zagranicy miejscowe, małe, rodzinne sklepiki zaczęły plajtować. Nastąpił kryzys ekonomiczny, rząd zatwierdził Ustawę o konfiskacie lub zamrażaniu prywatnych pieniędzy obywateli; obywatele postanowili zrobić coś z tym i obalili rząd. Nastąpiło przedefiniowanie znaczenia demokracji. Decyzje w państwie zaczęto podejmować horyzontalnie. Do działania ruszyli bezdomni, bezrobotni, rolnicy bez ziemi, dzieci, kobiety - ofiary niewydolnego systemu. Zaczęto naciskać na codzienne działania, a nie na długoterminowe plany. Ci ludzie chcieli zrobić coś dla siebie, chcieli w końcu decydować o sobie.
POLITYKA I ETYKA
1. Etyka - dział filozofii, zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne. Etyka bywa też nazywana filozofią moralną.
Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć, gdyż zdania rozkazujące nie są zdaniami w sensie logicznym. Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralności, badanie efektów jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukanie podstawowych przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych. Etyka opiera się na sankcjach. Źródło etyki wynika z założenia, że coś jest dobre albo złe. Wiemy to z socjalizacji czy wychowania. Normy i wartości społeczne są nam wpajane w okresie socjalizacji. Mają one podłoże w religii, bądź pragmatyzmie (coś się opłaca lub nie).
Każde państwo miało kiedyś system etyczny. Należy rozróżnic perspektywy, z jakimi patrzymy na o co jest etyczne a co nie. Np. wojna - obrona własnych obywateli to mniejsze zło niż zabijanie w okresie pokoju. Bardzo ważny w tym wypadku jest kontekst sytuacyjny.
2. Różne modele orientacji moralnych w polityce:
MAKIAWELIZM - zespół działań politycznych i społecznych opierający się na podstępie, surowości, przebiegłości i oszustwie. Synonim bezwzględnego postępowania w myśl hasła “cel uświęca środki”. Makiawelizm jako doktryna polityczna głosi, iż dobra i skuteczna polityka musi być nastawiona na osiągnięcie wyznaczonych celów. Podstęp, brutalna siła, terror i obłuda to metody sprawowania władzy. Machiavelli uważał, że polityk musi być przede wszystkim skuteczny. Wychodząc z założenia, że ludzie z natury są źli, zawistni i niesprawiedliwi, władca powinien dbać o pozory łaskawości i prawości, łamiąc je w razie potrzeby. Według Machiavellego republikańska forma rządów jest najlepsza, gwarantuje bowiem nie tylko stabilność i praworządność sprawowania władzy, ale też wolność, równość i możliwość nieustannego bogacenia się poddanych. Fundamentem takiej formy rządów są prawa, stąd siła i przemoc nie odgrywa szczególnej roli. W praktyce jednak jest to trudne do osiągnięcia, gdyż wymaga wiedzy, doświadczenia i politycznego talentu władcy. Człowiek jest istotą egoistyczną, dbającą o własny interes i osobiste powodzenie, a nie o dobro wspólnoty, w której żyje.
Czynniki zapobiegające tyranii:
nazwanie zła złem - środki, którymi się posługuje, mają charakter przyzwolenia czasowego, są złem, którego stosowanie z czasem może być uznane za zbyteczne
samoograniczanie się polityka - musi się rozliczać z tego co miał do zrobienia, lub ma narzucony określony czas do realizacji celów
FUNDAMENTALIZM - rygorystyczne przestrzeganie norm wyznaczonych przez doktrynę religijną i narzucanie tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tę samą religię. Współcześnie fundamentalizm szczególnie mocno zaznacza swoją obecność w islamie, inspirując ataki terrorystyczne i prowadząc do tworzenia państw wyznaniowych, w których odrzuca się zachodni model demokracji. Fundamentalizm dotykał i dotyka wszystkie istniejące religie. W ostatnich czasach najbardziej widoczny stał się fundamentalizm ze świata muzułmańskiego, jednak ruch ten występuje w innych wielkich religiach, jak chrześcijaństwo, hinduizm czy judaizm. Źródeł fundamentalizmu religijnego można upatrywać w procesach modernizacyjnych i nowoczesności, prowadzących do relatywizacji wszelkich wartości. W sytuacji kiedy religia nie stanowi już niepodważalnego uzasadnienia panującego światopoglądu, pojawia się potrzeba powrotu do prawd objawionych.
PRAGMATYZM POLITYCZNY - polityka umożliwia prawne zastosowanie przemocy. Polityk może stać się wyznawcą etyki przekonań i etyki odpowiedzialności. Pierwsi wyznają zasadę, że zastosowanie dobrego etycznie środka musi przynieść dobry cel, a złego zły - nie rozumieją, że nie zawsze czyn słuszny etycznie przynosi dobre rezultaty. Zwolennicy etyki odpowiedzialności biorą pod uwagę zarówno cele, jak i metody oraz skutki swych działań, nie ignorując przy tym całkowicie przekonań, gdyż bez nich nie da się wybrać celów. Człowiek z powołaniem do polityki łączy więc obie te etyki. Stąd konkluzja, że polityk nie będzie nigdy czysty moralnie, ponieważ nie jest możliwe pogodzenie etyki przekonań i etyki odpowiedzialności.
CYNIZM POLITYCZNY - wszystko w polityce jest brudne, a politycy mają brudne ręce. Używają niemoralnych środków, prowadzą tzw. brudne interesy. Moralność czy etyka stają się relatywne, następuje zmiana pojęcia tego co jest dobre a co złe.
CHRZEŚCIJAŃSKA MORALNOŚĆ POLITYCZNA - przekonanie, iż jedynie z dobra może wyniknąć dobro, a ze zła zło. Nakazy religii są nakazami bezwzględnymi i bezwarunkowymi, obowiązującymi zawsze i wszędzie, niezależnie od okoliczności. Brak gradacji w chrześcijańskim systemie wartości; między dobrem a złem nie ma stopni pośrednich, nie ma zwłaszcza alternatywy zło lepsze - zło gorsze, ani też zło większe - zło mniejsze. II Sobór Watykański to uspołecznienie poglądów Kościoła; np. rozpoczęcie mszy św. w językach narodowych.
DZIAŁANIE POLITYCZNE BEZ PRZEMOCY - NON-VIOLENCE - doktryna walki politycznej polegająca na odrzuceniu stosowania przemocy lub groźby jej użycia w każdych warunkach i okolicznościach. Wyróżniamy dwie formy nie robienie nic oraz bierny opór. Metody stosowane w walce bez przemocy: strajk, bojkot czy obywatelskie nieposłuszeństwo - czyli celowe działanie łamiące konkretne przepisy prawne w imię przekonania, że owe przepisy rażąco naruszają istotne wartości. Propagatorem i zwolennikiem tego podejścia był Mahatma Gandhi.
PERSONALIZACJA POLITYKI
Uasabianie partii pol z konkretna osoba
1.Przyczyny: rozwój mediów, prezydentura Keneedy'ego, zblizajace się wybory,zmieniające się preferencje wyborców,ordynacja wyborcza
2.instytucje a system pol
3.media w personalziacji pol
Populizm- „choroba” demokracji. Populizm zwraca się przeciwko elitom, populizm odpowiedzia na zbyt elistystyczna koncepcje demokracji