ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.
ROLA UKŁADU NEROWWEGO a)odbiera przez narządy odbiorcze tzw. RECEPTORY bodźce ze środowiska zewn. i wewn. B)przewodzi bodźce do narządów wykonawczych tzw. EFEKTORÓW (np. mięśnie) c)reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych. UKŁAD NERWOWY: 1)OŚRODKOWY (mózg, rdzeń kręgowy) 2)OBWODOWY (nerwy czaszkowe i rdzeniowe) NEURON(komórka nerwowa) jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Mózgowie tworzy: mózg, rdzeń przedłużony, móżdżek. Płat CIEMIENIOWY dotyk, ciepło zimno Płat POTYLICZNY wzrok Płat CZOŁOWY kojarzenie, ruch, pisanie Płat SKRONIOWY mowa słuch MÓZG jest w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami(miękką, pajęczynówką i twardą) Powierzchnia mózgu jest pofałdowana z licznymi zagłębieniami i bruzdami Największa z nich to SZCZELINA PODŁUŻNA(dzieli mózg na 2 półkule) każda półkula składa się z 4 płatów. Mózg zbudowany jest z 2 warstw: a)zewn./korowej tzw. ISTOTA SZARA zbudowana z ciał komórek nerwowych b)wewn./podkorowej tzw. ISTOTA BIAŁA zbudowana z włókien nerwowych W mózgu znajduje się PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MÓŻDŹEK składa się z 2 półkul połączonych ze sobą tzw. ROBAKIEM MÓZGU. Móżdżek reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała. Utrzymuje też napięcie mięśniowe a także koordynuje ruchy mięśni. Odpowiada za harmonijną współpracę mięśni i precyzję wykonywanych ruchów. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY łączy mózgowie z rdzeniem kręgowym. Przebiegają przez niego wszystkie impulsy nerwowe, które biegną z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe ważnych czynności odruchowych np. ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel. Najważniejszy ośrodek w rdzeniu przedłużonym to oddechowy, czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii. RDZEŃ KRĘGOWY ma ok. 45 cm, jest w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Otoczony jest 3 oponami. Zbudowany jest z istoty szarej(jej przekrój ma kształt H wew.) i białej (zew.) Odwrotnie jak w mózgu. DROGI NERWOWE to zespoły włókien przewodzących identyczne podniety w tym samym kierunku. Rozróżniamy drogi WSTĘPUJĄCE(przewodzą bodźce do mózgu) ZSTĘPUJĄCE (przewodzą bodźce od mózgu) ODRUCH automatyczna reakcja efektora na bodziec zew. Lub wew. Zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. ŁUK ODRUCHOWY droga impulsu nerwowego od receptora do efektora RODZAJE ODRUCHU: a) BEZWARUNKOWY (wrodzony) wykonywany automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu np. zwężanie źrenicy, wydzielanie śliny, wymioty b)WARUNKOWY (nabyte, wyuczone) zasadniczą rolę odgrywa tu kora mózgowa np. jazda na rowerze, dłubanie w nosie AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY a)CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA rozszerzanie źrenicy i pęcherzyka moczowego, rozkurczanie oskrzeli, zwężanie naczyń krwionośnych b)CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA zwężanie źrenicy i oskrzeli, rozszerzanie naczyń krwionośnych, kurczenie pęcherzyka moczowego.
GRUCZOŁ DOKREWNY to taki który nie ma przewodów wyprowadzających, a substancje które wytwarza czyli hormony wydziela bezpośrednio do krwi. HORMON związek chemiczny wytwarzany przez organizm, który reguluje procesy chemiczne w komórkach oraz koordynuje funkcje życiowe organizmu. AKSYTOCYNA funkcja wydzielanie mleka, pobudzanie skurczów macicy. CZYNNOŚĆ HORMONALNA organizmu jest koordynowana przez ośrodkowy układ nerwowy a podstawę odgrywa podwzgórze.
NARZĄDY ZMYSŁU CZŁOWIEKA wzroku(oko), słuchu i równowagi(ucho), węch(jama nosowa), smaku(język i jama ustna) APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ powieki, rzęsy, brwi ROGÓWKA przezroczysta błona zew. Przepuszcza i załamuje światło. TWARDÓWKA przezroczysta błona otaczająca zew. Część gałki ocznej. NACZYNIÓWKA błona z licznymi naczyniami krwionośnymi dostarczającymi do oka składniki odżywcze i O2. Zawiera ona pigment nadający barwę oczom. TĘCZÓWKA przednia część błony naczyniowej nadaje oczom barwę, posiada mięśnie zwierające i rozszerzające źrenicę. SIATKÓWKA błona zew. Gałki ocznej przekształca bodźce świetlne w impulsy nerwowe. Ma komórki ŚWIATŁOCZUŁE: CZOPKI rozpoznają barwę, umożliwiają ostre widzenie PRĘCIKI reagują na wielką ilość światła, Są bardzo czułe co umożliwia widzenie kątem oka. PLAMKA ŻÓŁTA miejsce o największym skupieniu czopków PLAMKA ŚLEPA miejsce pozbawione światłoczułych komórek. Znajduje się w ujściu wyjścia nerwu wzrokowego. ŹRENICA otwór w tęczówce przez który światło wpada do wnętrza oka. SOCZEWKA wypukła przezroczysta i elastyczna struktura umożliwiająca widzenie przedmiotu. CIAŁO SZKLISTE półpłynna przezroczysta substancja wypełniająca gałkę oczną KRÓTKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki przez siatkówkę. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. DALEKOWZROCZNOŚĆ wada soczewki za siatkówką ASTYGMATYZM wynik zmiany kształtu rogówki. Zniekształcenie obrazu. DALTONIZM brak czopków w siatkówce AKOMODACJA polega na zmianie kształtu soczewki. Przystosowanie oka do widzenia rzeczy w różnej odległości. ADAPTACJA polega na regulacji wielkości źrenic i jest przystosowaniem do widzenia w różnych warunkach. TRĄBKA SŁUCHOWA EUSTACHIUSZA wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. Łączy się z gardłem. UCHO jest narządem równowagi dzięki 3 półkolistym kanałom wypełnionych płynem we wnętrzu którego znajdują się komórki zmysłowe OTOLITY NA JĘZYKU występują receptory w postaci kubków smakowych na brodawkach językowych. W górnej części jamy nosowej znajdują się komórki węchowe zawierające HEMORECEPTORY. PRZEBIEG BODŹCA a)DŻWIĘKOWEGO W UCHU przewód słuchowy >błona bębenkowa(zaczyna drgać)>kosteczki słuchowe> ślimak> nerw słuchowy> ośrodek słuchowy w mózgu b)ŚWIETLNEGO W OKU rogówka> źrenica> soczewka> ciało szkliste> siatkówka(powstaje obrazy rzeczywisty pomniejszony i odwrócony)> nerw wzrokowy> ośrodek wzroku w mózgu.