Grafologia

Za pierwszego badacza pisma ręcznego uważa się powszechnie włoskiego lekarza Camilo Baldi'ego, który w 1644 roku wydał w Bolonii dzieło traktujące o badaniu pisma: " Trattado come de una lettera missive si onoscano la natura e qualita dello scriviente". Jednak już w 1575 roku Hiszpan Juan Huarte San Juan opublikował "Examen de ingenios para la ciencia".
W 1775 Szwajcar Johan Caspero Lavater wydał swoje " Fragmenty fizyognomiki". 

Rys. - Joan Hipolit Michon

Jednak zaszczytnie miano twórcy systemu badaniu pisma przypadło francuskiemu księdzu o nazwisku Joan Hipolit Michon. Wydał on w 1871 roku książki zawierającą pierwszy pełny system grafologiczny  -" La graphologie on l'art de connaitre les hommes d'apres leur ecriture". Dzieło mistrza kontynuował Julio Crepieux Jamin, autor m. innymi podręcznika - "ABC della grafologia".

Rys. - Julio Crepieux Jamin oraz strona tytułowa angielskiego wydania jednej z jego książek poświęconych badaniu pisma.

Pismo odręczne badane jest na szereg różnych sposobów. Główna zasada opiera się na stwierdzeniu, że  żaden fałszerz nie jest w stanie podrobić pisma bez dodania swoich własnych cech indywidualnych. Podstawowymi etapami badania takiego pisma są:

Badanie porównawcze
Badanie grafoskopijne

Oba te rodzaje badań mają swoje własne metody i cele do osiągnięcia. Bardzo często konieczne jest ustalenie czy autorem danego dokumentu jest domniemana osoba. Ekspertyzę taką nazywa się grafoskopijną. Pierwszą wykorzystywaną metodą w porównywaniu pisma ręcznego była metoda kaligraficzna. Polegała ona na porównywaniu poszczególnych liter jako osobnych fragmentów. Niestety praktyka wykazała, że metoda ta jest zawodna. Zaczęto więc badać zespoły liter. Metodę tę nazwano opisową lub sygnalityczną. 

Pismo bada się również w celu ustalenia specyficznych cech autora. Sposób pisania może wiele powiedzieć o takich cechach autora jak: wiek, płeć, stan zdrowia.   

Wiek:
Pismo w zależności od wieku autora można podzielić na:

• niedojrzałe - do 25 roku życia,

• dojrzałe - 25-60 lat,

• starcze - powyżej 65 lat.

Specyficzne cechy mogą też powiedzieć nam coś o płci osoby piszącej. I tak:

Kobiety mają tendencję do: zostawiania małych odstępów między wierszami,  falowania lewego marginesu,  pisania arkadowego "l", "m", "y", "u", "n", pisania pętlicowego "j", proporcjonalnej długości znaków nad-linijnych do wielkości liter, pozostawiania szerokiego prawego marginesu.

Mężczyźni zazwyczaj: piszą szybciej niż kobiety, średnio  29liter/min.  zostawiają równe odstępy między wierszami,  mają tendencje do przesadnej długości znaków nad-linijnych,  piszą "l","i", "j"  wyglądające jak laska,  piszą nitkowate "n","m","w".

Czasem na podstawie badań pisma można wyciągnąć nieśmiałe wnioski co do stanu zdrowia autora. Wpływ na sposób pisania wywierają takie choroby jak: afazja, pląsawica, Parkinson, psychozy starcze, porażenie postępujące, schizofrenia, narkomania i alkoholizm. 

Nerwica: charakteryzuje ją  rozchwianie emocjonalne - w powiększeniu można dostrzec "taniec" liter na kartce. Na początku pismo niedokładne i nerwowe "uspokaja się" po kilku zdaniach.

Choroby serca: dodatkowe znaki graficzne np. 2 kropki nad " i" - dodatkowe skurcze serca przenoszone są na rękę i powodują duplikacje części znaków.

Astma: cały wyraz równe pismo z jedną literą inną - może sugerować napad duszności gdy tylko część płuc pracuje.

Schizofrenia: dziwaczny styl i "specyficzny" język z bezsensownymi słowami, specyficzna ortografia i nadużywanie znaków przestankowych oraz dużych liter, litery łamane w różnych kierunkach, opuszczanie lub powtarzanie liter, słów i znaków, łączenie słów w jedno, pismo "ozdobione" rysunkami, szkicami, znakami symbolicznymi. 

Rys. - "Pismo schizofreniczne z charakterystycznymi "ozdobami" - źródło: "Kryminalistyka" - pod redakcją Jana Widackiego

Porażenie postępujące: pismo nierówne, silne drżenie i nieprawidłowy kierunek wierszy, rożna wielkość liter, tworzenie kątów zamiast łuków, opuszczanie i powtarzanie liter, nieprawidłowe poprawki, zmniejszenie czytelności na końcu zdania.

Psychozy maniakalno-depresyjne: rozbieganie się linii pisma, anomalie w stawianiu liter, koślawe początkowe wyrazy.

Lingwistyka analizuje tekst według pewnych określonych kryteriów i na ich podstawie dokonuje wnioskowania co do cech autora tekstu. Bada się takie cechy jak:

• posługiwanie się gwarą i dialektami;

• znajomość ortografii i interpunkcji;

• proporcje występowania określonych zwrotów i części mowy;

• domniemana znajomość języków obcych.

Ekspertyza taka pozwala z pewnym prawdopodobieństwem ustalić pochodzenie geograficzne osoby piszącej tekst, płeć, wykształcenie itp. Duże znaczenie ma to np. w typowaniu grupy i środowiska, z którego wywodzi się autor gróźb lub szantażysta. 

Słowniczek

Rys. - Johann Lavater Johann Kaspar Lavater - (1741-1801) - urodzony w Zurychu słynny fizjonomista, wyznawca teorii poznawania charakteru z fizjonomii; poza dziełami o treści naukowej napisał także wiele kazań i pieśni religijnych. Grafologia (z greki: gráphein `pisać' + lógos `nauka'), badanie charakteru pisma i określanie na tej podstawie cech charakteru człowieka, jego zdolności, upodobań itp.  Grafometria - metoda ścisłego pomiaru cech pisma używana głównie w grafologii, a także w kryminalistyce przy identyfikowaniu pisma. Afazja - zaburzenie mowy, powstałe w wyniku uszkodzenia ośrodka mowy w dominującej półkuli mózgu i upośledzające proces mówienia lub rozumienia mowy. Afazja nie jest wynikiem zaburzeń samej artykulacji, polega na ograniczeniu zdolności rozumienia komunikatów werbalnych oraz reguł ich tworzenia.  Schizofrenia - (schizo- + gr. phrén `rozum')  choroba psychiczna o specyficznych objawach rozbicia osobowości, urojeń prześladowczych, omamach i iluzjach, lęku, natłoku myśli, osłabnięciu aktywności życiowej, utraty kontaktu z otoczeniem, zamknięciu się w sobie.

Z życia wzięte

W 1983 roku Katedra Kryminalistyki Uniwersytetu Śląskiego otrzymała pewne zlecenie. Nadawcą był redaktor Kazimierz Bosek. Zlecenie dotyczyło listu Jana Kochanowskiego do księcia Albrechta. Autentyczność listu poddawano w wątpliwość.  Badania przeprowadził  dr Antoni Feluś. Zbadał zarówno rękopis listu od Kochanowskiego do Albrechta z 6 kwietnia 1556 roku, jak i  odpowiedź na ten list z 15 kwietnia. Analizy potwierdziły autentyczność listu.  Rys. - Jan Kochanowski Oprócz tego naukowiec pokusił się o wyciągnięcie pewnych wniosków dotyczących samego mistrza Jana. Otóż u Kochanowskiego "...znać pewne defekty w sprawności motorycznej..." wskazuje na niedomagania zarówno w sprawności mięsni jak i układu kostno-stawowego. Zmienia się grubość linii oraz gwałtownie siła nacisku i kąt nachylenia pisma. Sugeruje to  wątłe zdrowie i słabą kondycja fizyczną, ( Jan z Czarnolasu zmarł w 54 roku życia). Niektóre cechy pisma (np. wachlarzowaty układ wierszy ) mogą sugerować zarówno reumatyzm jak i nadużywanie przez Mistrza alkoholu.

---