1.Cechy mięśnia sercowego

Histologiczne: 

Włókna mięśniowe są cieńsze niż w mięśniu szkieletowym

-Jądra komórkowe leżą w środku włókna, a nie na obwodzie

-Komórki mięśniowe są rozgałęzione i połączone wstawkami (zespólnia komórkowa - syncytium)

-Posiada więcej mitochondriów niż mięśnie szkieletowe

Fizjologiczne: 

-Reaguje według prawa „wszystko albo nic”

-Kurczy się tylko skurczami pojedynczymi (brak tężca)

-Po pobudzeniu występuje długotrwała refrakcja bezwzględna - brak pobudliwości przez większość okresu skurczu, związany z tym jest odmienny kształt potencjału czynnościowego

-Jest nieznużalny

-Automatyzm - wytwarza rytmiczne bodźce dla samego siebie, nerwy tylko regulują pracę serca

-Kurczy się jedynie w atmosferze tlenu. Brak stałego dopływu tlenu powoduje zawał. Nie może zaciągnąć długu tlenowego

2. Właściwości i rola poszczególnych cz ukł bodźco-przew.

Elementy układu bodźcoprzewodzącego:

 -węzeł zatokowo - przedsionkowy - leży w ujściu żyły głównej górnej do prawego przedsionka (embrionalna zatoka żylna). Wyładowuje z częstotliwością 60-80 c/min i narzuca rytm pozostałym częściom układu bodźcotwórczego. Nazywany jest rozrusznikiem serca.

 -węzeł przedsionkowo - komorowy -  położony w ścianie prawego przedsionka, w dolnej części przegrody międzyprzedsionkowej. Częstotliwość wyładowań 40-60 c/min. Jego uszkodzenie powoduje tzw. Blok serca (przedsionki i komory kurczą się w odrębnym rytmie)

 -pęczek przedsionkowo - komorowy - odchodzi od węzła przedsionkowo - komorowego. Po krótkim przebiegu pień pęczka dzieli się na 2 odnogi (prawą i lewą), które biegną w dolnej części przegrody międzykomorowej. Odnogi rozpadają się na włókna Purkiniego wchodzące w bezpośredni kontakt z komórkami serca. Częstotliwość wyładowań 20-40 c/min.

3.Automatyzm serca. Szerzenie się pobudzenia w sercu [kolejność, szybkość]

Automatyzm serca - układ bodźcotwórczo - przewodzący:

 -Układ ten ma zdolność do samodzielnego wytwarzania bodźców inicjujących skurcz serca i przewodzenia ich w głąb mięśnia sercowego.

-Zbudowany jest z 3 grup komórek mięśniowych (zwanych węzłami) , o budowie przypominającej komórki mięsni gładkich, ubogich w miofobrylle, o dużej ilości sarkoplazmy i glikogenu, bez kanalików T. otoczonych osłonkami z tkanki łącznej - co powoduje brak bezpośredniej łączności z mięśniem roboczym serca.

-Komórki węzłów są typu „regulator rytmu” (pacemarker). Nie utrzymują one stałego potencjału spoczynkowego, ale na skutek zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej dla jonów Na⁺ i Ca ²⁺ powolnie depolaryzują (potencjał rozrusznikowy) się do osiągnięcia potencjału krytycznego. W następstwie tego regularnie generują potencjał czynnościowy, który rozprzestrzenia się w sercu.

Kolejność rozchodzenia się stanu czynnego w sercu:

1Depolaryzacja przedsionków

2Pobudzenie węzła przedsionkowo - komorowego

3Depolaryzacja pęczka Hissa i koniuszka serca

4Depolaryzacja mięśnia komór

5Wolna repolaryzacja komór

6Szybka repolaryzacja komór

Szybkość przewodzenia

 -węzeł zatokowy - 0,05 m/s

-mięsień przedsionka - 0,8-1,0 m/s

-węzeł przedsionkowo - komorowy - 0,5 m/s

(umożliwia oddzielenie skurczu przedsionków od skurczu komór) !

-pęczek Hissa - 0,8-1,0 m/s

-mięsień komorowy - 0,9-1,0 m/s

4. Potencjały czynnościowe i spoczynkowe oraz pobudliwość kom serca.

Potencjał czynnościowy mięśnia sercowego

-Faza 0 - szybko narastająca depolaryzacja

-Faza 1 - niewielka wstępna repolaryzacja (inaktywacja dokomórkowego prądu Na⁺, aktywacja dokomórkowego prądu Ca²⁺, częściowy wzrost przewodności dla jonów Cl^-)

-Faza 2 - powolna repolaryzacja (plateau) - okres refrakcji bezwzględnej, uniemożliwia otrzymanie skurczu tężcowego. Spowodowana jest opóźnionym wypływem K⁺ w wyniku chwilowej blokady kanałów potasowych i dokomórkowym prądem Ca²⁺

^-Faza 3 - szybka repolaryzacja

-Faza 4 - polaryzacja czyli przywrócenie potencjału spoczynkowego 

Potencjał spoczynkowy

Elektrokardiogram jest graficznym zapisem zmian potencjałów w trakcie depolaryzacji i repolaryzacji komórek mięśnia sercowego. Na poziomie pojedynczego kardiomiocytu zmiany elektryczne prezentują się następująco, a ich znajomość jest niezbędna, by zrozumieć charakterystyczne zmiany potencjału krzywej EKG (załamki, odstępy, odcinki):

W "stanie spoczynku" komórka mięśnia sercowego znajduje się w stanie tzw. potencjału spoczynkowego (polaryzacji), czyli przezbłonowego gradientu ładunków elektrycznych:

-potencjał spoczynkowy wynosi ok. -90 mV

-jony sodu znajdują się w większym stężeniu na zewnątrz komórki, jony potasu w większym wewnątrz niej

-błona komórkowa jest praktycznie nieprzepuszczalna dla jonów sodu w trakcie spoczynku (nie wnikają one do komórki drogą biernej dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń. Przy błonie przepuszczalnej doszłoby do wyrównania stężeń po obu stronach błony i zaniku polaryzacji!)

-błona komórkowa w stanie spoczynku jest przepuszczalna dla jonów potasu, a istniejąca różnica stężeń tego jonu pomiędzy wnętrzem komórki a przestrzenią zewnątrzkomórkową kieruje siłę dyfuzji na zewnątrz, przeciwdziałając różnicy potencjału.

-różnica potencjału pomiędzy wnętrzem komórki a przestrzenią międzykomórkową utrzymywana jest enzymatycznie, aktywnie przez pompę jonową (ATPaza), która wbrew gradientowi stężeń i potencjałom ładunków elektrycznych wydala z komórki 3 jony sodu na każde 2 jony potasu wprowadzone do komórki. Ta różnica 3:2 przyczynia się do wytwarzania potencjału błonowego.

5.cykl sercowy.

Cykl pracy serca (cykl hemodynamiczny serca) jest indukowany przez układ bodźcoprzewodzący serca, który pobudza kardiomiocyty do skurczu w odpowiedniej kolejności wymuszając przepływ krwi. Na układ bodźcoprzewodzący wpływa impulsacja z układu autonomicznego regulując rytm serca i dostosowując go do aktualnych potrzeb ustroju.

Za początek cyklu pracy serca powszechnie przyjmuje się pauzę. W czasie pauzy przedsionki i komory serca są w stanie rozkurczu i krew pod wpływem gradientu (różnicy) ciśnień przelewa się z żył głównych i płucnych do przedsionków, a stamtąd do komór.

Następnie dochodzi do skurczu przedsionków, zwiększając ciśnienie w przedsionkach i powodując dopchnięcie jeszcze porcji krwi do komór, objętość komór po skurczu przedsionków nazywa się objętością późnorozkurczową, a ciśnienie panujące w komorach ciśnieniem późnorozkurczowym lub obciążeniem wstępnym.

Ciśnienie w komorach wzrasta powyżej ciśnienia w przedsionkach i następuje zamknięcie zastawek, odpowiednio trójdzielnej po prawej i mitralnej po lewej stronie serca i uderzenie krwi o zastawki od strony komór. Zamknięcie zastawek wywołuje efekt akustyczny w postaci pierwszego tonu serca.

Następnie rozpoczyna się skurcz komór nie powodujący zmiany objętości krwi zawartej w komorach jest to tzw. skurcz izowolumetryczny. W czasie skurczu izowolumetrycznego narasta napięcie ścian komór serca, co powoduje wzrost ciśnienia w komorach. Gdy ciśnienie przekroczy ciśnienie odpowiednio w pniu płucnym i aorcie następuje faza wyrzutu i pewna objętość krwi zostaje wypchnięta do pnia płucnego i aorty, jest to tzw. objętość wyrzutowa. Po fazie wyrzutu ciśnienie w komorach zaczyna spadać co powoduje zamknięcie zastawek pnia płucnego i aortalnej i wywołuje drugi ton serca.

W komorach po wyrzucie pozostaje zawsze pewna ilość krwi jest to objętość późnoskurczowa, a ciśnienie panujące w komorze nazywane jest ciśnieniem późnoskurczowym. Rozpoczyna się rozkurcz komór. W początkowej fazie rozkurczu ciśnienie w komorach jest jeszcze wyższe niż w przedsionkach i zastawki przedsionkowo-komorowe są zamknięte, ta faza rozkurczu nazywana jest rozkurczem izowolumetrycznym. Gdy ciśnienie w komorach spadnie poniżej ciśnienia w przedsionkach zastawki otwierają się i krew przelewa się z przedsionków do komór i cały cykl powtarza się.

6.rola zastawek serca. Tony serca

Ich rola polega na zapobieganiu cofania się krwi z komór do przedsionków oraz z dużych naczyń (aorty, tętnicy płucnej) do komór serca; warunkują one prawidłowy przepływ krwi przez serce. Tony serca to zjawisko osłuchowe powstające w czasie cyklu serca z powodu drgań zastawek i ścian serca. 

Szmery serca wywołane przez niedomykające się zastawki. 

Ton I skurczowy - dłuższy i niższy (150 ms, 25-45 Hz), drgania zamykanych zastawek przedsionkowo - komorowych, drgania ścian napinającego się serca

Ton II rozkurczowy - krótszy i wyższy (120 ms, 50 Hz), drgania zamykanych zastawek półksiężycowatych i wibracji obu pni tętniczych

Ton III - cichy

Ton IV - skurcz przedsionków

 7.objętość wyrzutowa i frakcja wyrzutowa serca. Prawo Franka-Starlinga

Pojemność (objętość) wyrzutowa serca - ilość krwi, którą jedna z komór przepompowuje do odpowiedniej tętnicy w wyniku jednego skurczu - ok. 80 ml w spoczynku i 200 ml podczas wysiłku 

Pojemność minutowa serca - ilość krwi, którą jedna komora serca przepompowuje do odpowiedniej tętnicy w czasie 1 min - 5,5 l w spoczynku i do 25 l podczas wysiłku 

Pojemność minutowa serca jest to główna wartość regulowana w pracy serca. ! 

Prawo serca Starlinga:  Siła skurczu ( i objętość wyrzutowa) jest wprost proporcjonalna do wstępnego rozciągnięcia włókien mięśnia sercowego (stopnia wypełnienia komór). 

Praktyczne wnioski płynące z prawa Starlinga: 

-Prawidłowa adaptacja serca do wzmożonego zapotrzebowania na tlen odbywa się przez zwiększenie objętości wyrzutowej, a nie przyspieszenie akcji serca.

-Przyspieszenie akcji serca pogarsza krążenie wieńcowe, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do niewydolności krążenia.

8.

9.Rodzaje klasycznych odporwadzen EKG [składowe prawidlowegoEKG załąmki odcinki odstępy]

Standardowe EKG wykonuje się przy pomocy 12 odprowadzeń:

-3 dwubiegunowe kończynowe Einthovena (I , II , III)

-3 jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera (aVR, aVL, aVF)

-6 jednobiegunowych przedsercowych Wilsona (V1, V2, V3, V4, V5, V6)

Odprowadzenia dwubiegunowe kończynowe Einthovena:

-elektroda czerwona-prawa ręka (RA)

-elektroda żółta - lewa ręka (LA)

-elektroda zielona - lewa goleń (LF)

-elektroda czarna - prawa goleń (tzw. punkt odniesienia; ziemia)

Pomiędzy pierwszymi trzema elektrodami wykonuje się pomiar różnicy potencjałów (w mV):

-odprowadzenie I - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami "lewa ręka" a "prawa ręka" (LA - RA)

-odprowadzenie II - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami "lewa goleń" a "prawa ręka" (LF - RA)

-odprowadzenie III - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami "lewa goleń" a "lewa ręka" (LF - LA)

Odprowadzenia jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera:

-odprowadzenie aVR - z elektrody "prawa ręka" (RA)

-odprowadzenie aVL - z elektrody "lewa ręka" (LA)

-odprowadzenie aVF - z elektrody "lewa goleń" (LF)

Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe Wilsona:

-V1 -prawym czwartym międzyżebrzu przy brzegu mostka

-V2 -lewym czwartym międzyżebrzu przy brzegu mostka

-V3 - w połowie odległości pomiędzy elektrodami V2 a V4

-V4- lewym piątym międzyżebrzu w linii środkowo-obojczykowej

-V5 -lewym piątym międzyżebrzu w linii pachowej przedniej

-V6 -lewym piątym międzyżebrzu w linii pachowej środkowej

Na wykresie EKG analizuje się:

-linię izoelektryczną - linia pozioma zarejestrowana w czasie, gdy w sercu nie stwierdza się żadnych pobudzeń (aktywności). Najłatwiej wyznaczyć ją według odcinka PQ. Stanowi ona punkt odniesienia poniższych zmian

-załamki - wychylenia od linii izoelektrycznej (dodatni, gdy wychylony w górę; ujemny, gdy wychylony w dół)

-odcinki - czas trwania linii izoelektrycznej pomiędzy załamkami

-odstępy - łączny czas trwania odcinków i sąsiadującego załamka

Załamki

-załamek P - jest wyrazem depolaryzacji mięśnia przedsionków (dodatni we wszystkich 11 odprowadzeniach, poza aVR, tamże ujemny)

-zespół QRS - odpowiada depolaryzacji mięśnia komór

-załamek T - odpowiada repolaryzacji komór

-czasami też załamek U

Odcinki

-odcinek PQ - wyraża czas przewodzenia depolaryzacji przez węzeł przedsionkowo-komorowy (AV)

-odcinek ST - okres repolaryzacji komór

Odstępy

-odstęp PQ - wyraża czas przewodzenia depolaryzacji od węzła zatokowo-przedsionkowego do węzła przedsionkowo-komorowego (SA, AV)

-odstęp ST - wyraża czas wolnej i szybkiej repolaryzacji mięśnia komór (2 i 3 faza repolaryzacji)

-odstęp QT - wyraża czas potencjału czynnościowego mięśnia komór (depolaryzacja + repolaryzacja)

Szczególne fragmenty

-zwrot ujemny - fragment zespołu QRS mierzony od szczytu załamka R do końca zespołu - nazywany również wychyleniem wewnętrznym

-pobudzenie istotne komór - fragment mierzony od początku pobudzenia komór do szczytu załamka R

10. zapis EKG w 12 odprowadzeniach - cechy charakterystyczne

ZAPIS EKG
Przy standardowym badaniu EKG umieszcza się po jednej elektrodzie na każdej z kończyn pacjenta, oraz sześć elektrod na ścianie klatki piersiowej. Każda elektroda ma swój kolor i oznaczenie, umożliwiające przyłożenie jej w określonym miejscu i kolejności.
Ważne jest dobre przyleganie elektrod, co uzyskujemy za pomocą żelu lub wody, a czasem konieczne jest zgolenie owłosienia.
Kombinacja zapisu zmian aktywności elektrycznej odbieranej przez poszczególne elektrody daje tzw. obraz z różnych odprowadzeń. Każde z tych odprowadzeń ma swoje charakterystyczne cechy.
Zapis EKG składa się z określonych linii, oraz załamków (nazywanych kolejno literami P,Q,R,S i T) będących wychyleniami od linii.
Podstawowy kształt prawidłowego zapisu pojedynczego skurczu serca wygląda tak, jak na poniższym schemacie:
Załamek P odpowiada skurczowi przedsiona, kolejno następujący po nim zespół QRS odpowiada skurczowi komór serca, natomiast ostatni z nich - załamek T obrazuje powrót mięśnia sercowego do stanu sprzed skurczu.

Ogólne zasady oceny zapisu elektrokardiograficznego

Analizując zapis EKG, należy ocenić następujące parametry:

charakter i częstotliwość rytmu serca;kąt nachylenia osi elektrycznej serca w płaszczyźnie czołowej (tzw. kąt);morfologię (kształt) załamka P, zespołu QRS i załamka T;czas trwania odstępu PQ, zespołu QRS, odstępu QT i skorygowanego względem częstości rytmu czasu QT (QTc = corrected QT);występowanie arytmii, zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego

i śródkomorowego

cechy przerostu przedsionków i komór;

zaburzenia odcinka ST-T

11. Krzywa EKG a potencjały czynnościowe wewnątrzkomórkowe mięśnia serca.

Potencjały czynnościowe odbierane z wnętrza:

a)komórki węzła zatokowo-przedsionkowego

b)komórki mięśnia przedsionka

c)komórki mięśnia komorowego

potencjał czynnościowy spowodowany jest różnym rozmieszczeniem jonów w błonie komórkowej.

Wywołuje pobudzenie- rozpoczęcie skurczu

Sa zmiany w stężeniu jonow Na+ na zewnatrz komorki

Wyróżniamy 5 faz:

Faza 0- szybka depolaryzacja, dokomorkowy prad Na+, nadstrzał

Faza1- poczatkowa repolaryzacja zamkniecie kanałów dla Na+, napływ Cl-

Faza2- przedłużenie plateau, wolne otwieranie kanałów dla pradu jonow Ca2+ - rownowaga miedzy dokomorkowym pradem Ca2+ a odkomorkowym K

Faza3- koncowa repolaryzacja- zamkniecie kanałów dla Ca2+, otwarcie dla K+, powrót potencjału ujemnego.

Faza4- powrot do stanu początkowego spoczynkowego

12. Krzywa EKG a czynność mechaniczna serca i tony serca.

Czynność mechaniczna:

1. za fala depolaryzacji szerzy się skurcz miesnia przedsionkow i miesnia Komor, repolaryzacja zas wyprzedza ich skurcz. SKURCZ i ROZKURCZ przedsionkow i Komor powtarzaja się cyklicznie w spoczynkuw rytmie 72/min.

Cykl pracy serca tab. 28 Mały Traczyk s.327

-Skurczem izowolumetrycznym- rozpoczyna się skurz Komor

-Skurczem izotonicznym- rozpoczyna się otwarcie zastawek pnia płucnego i aorty

-Faza rozkurczu Komor rozpoczyna się chwila wystapienia krotkiego okresu protodistolicznego, w którym cisnienie w komorach zaczyna opadac.

-rozkurcz izowolumetryczny Komor w czasie którego zarówno zastawki pnia płucnego i aorty jak i przedsionkowo-komorowe sa zamkniete

Okres szybkieo wypelnienia się Komor- rozpoczyna się od otworzenia się zastawek przedsionkowo-komorowych i przepływu do Komor krwi nagromadzonej w przedsionkach.

Okres przerwy- kurczy się miesien przedsionkow i druga porcja krwi wypełniającej jamy przedsionkow zostaje wtloczona pod wielkim cisnieniem do Komor. Kolejny cykl pracy serca zaczyna się od skurczu izowolumetrycznego.

Zajwiska akustyczne:

- stale występujące w warunkach fizjologicznych- tony serca

- patologiczne- szmery

~pierwszy ton- wywolany zamykaniem się zastawek przedsionkowo-komorowych i początkiem skurczu serca. Trwa ok. 150ms i obejmuje drgania o częstotliwości 25-45Hz.

~drugi ton serca- powstaje w czasie zamykania się zastawek aorty i pnia płucnego. Trwa krócej od pierwszego tonu 120ms i ma większą częstotliwość 50Hz.

~trzeci ton serca- wystepuje w rozkurczu w okresie wypelniania się Komor krwia naplywajaca z przedsionkow. Jest najsłabszy, spowodowany jest przez wibracje krwi szybko wypełniającej jamy oby Komor.

~czasami wystepuje 4 ton serca ale jest slabo słyszalny.

13. właściwości i rola naczyń w różnych odcinkach układu krążenia

Tętnice - naczynia odprowadzające krew utlenowaną z serca do tkanek w krwiobiegu dużym, których ściany są elastyczne i wytrzymałe na duże ciśnienie krwi 

Żyły - naczynia transportujące krew odtlenowaną z tkanek do krwi w krwiobiegu dużym, w których obecne są zastawki zapobiegające cofaniu się spokojnie płynacej krwi

Naczynia włosowate - cienkie naczynia łączące tętniczki z najcieńszymi żyłkami.

14.pojemność minutowa serca i jej procentowy rozkład na poszczególne narządy (w spoczynku i w czasie wysiłku fizycznego).

Objętość wyrzutowa serca - SV - jest to objętość krwi wytłoczona przez jedną z komór serca podczas jej skurczu. U dorosłego mężczyzny objętość krwi wytłoczonej przez komorę podczas skurczu wynosi około 70-75 ml.
Pojemność minutowa - jest to pojemność krwi wytłoczonej przez jedną z komór w czasie jednej minuty. Pojemność minutową oblicza się mnożąc objętość wyrzutową przez liczbę skurczów w czasie jednej minuty.

15.przepływ krwi w różnych odcinkach układu krążenia

Przepływ krwi zależy od wielu czynników, z których główne to:

-różnica ciśnień, która stanowi siłę napędową

-opór, jaki napotyka krew płynąc naczyniami krwionośnymi.

W całym układzie obowiązuje zasada ciągłości przepływu:

-w określonym czasie taka sama objętość krwi przepływa przez poszczególne odcinki układu krążenia.

Podstawowym zadaniem serca jest utrzymanie stałego przepływu krwi z układu żylnego do układu tętniczego poprzez krążenie płucne, w którym dochodzi do jej natlenowania. Pełni ono w organizmie rolę pompy tłoczącej. W czasie rozkurczu serca krew napływa do jego poszczególnych jam i powoduje ich rozciąganie. W czasie skurczu wytwarza się napięcie mechaniczne i mięśnie serca ulegają skróceniu, co powoduje wzrost ciśnienia i następuje przepompowanie krwi z serca do tętnic.

Krążenie „małe” (płucne):
rozpoczyna się w komorze prawej serca pniem płucnym. Pień płucny tworzą tętnice płucne (prawa i lewa). Odgałęzienia obu tętnic odchodzą dalej, aż do naczyń włosowatych tętniczych. Tętniczki włosowate przechodzą w naczynia zawłosowe, które łączą się w żyły. Pniem płucnym i w jego gałęziach płynie krew odtlenowana (bogata w dwutlenek węgla). Żyły płucne prawe i lewe wychodzą po dwie z każdego płuca i po krótkim przebiegu wpadają do lewego przedsionka serca. Żyłami płucnymi płynie krew natlenowana (bogata w tlen).

Krążenie „duże” (obwodowe):
rozpoczyna się w lewej komorze serca, stamtąd krew wpływa do aorty. Aorta wstępująca tworzy łuk i aortę zstępującą, od której na wysokości przepony odchodzą: aorta piersiowa i aorta brzuszna, której odgałęzieniem jest tętnica biodrowa wspólna prawa i lewa. Od aorty wstępującej odchodzą tętnice wieńcowe (lewa i prawa), które unaczyniają serce. Od łuku aorty odchodzą tętnice szyjne (biegną obok tchawicy i krtani) i tętnice podobojczykowe (biegną między obojczykiem a żebrami). Tętnice szyjne unaczyniają szyję i głowę (zaopatrują w krew mózgowie, narządy wzroku i słuchu, jamę nosową). Tętnica podobojczykowa przedłuża się w tętnice pachowe, a dalej - w tętnice ramienne, promieniowe i łokciowe, aż do utworzenia łuków dłoniowych i naczyń krwionośnych palców dłoni. Od aorty piersiowej odchodzi 10 par tętnic międzyżebrowych, tętnice przeponowe oraz tętnice narządów klatki piersiowej. Aorta brzuszna i jej odgałęzienia zaopatrują w krew powłoki i narządy jamy brzusznej. Pień trzewny odchodzi od aorty na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Unaczynia on żołądek, dwunastnicę i trzustkę, wątrobę i śledzionę. Tętnice krezkowe unaczyniają dwunastnicę i trzustkę, jelita, okrężnicę, a dalej odbytnicę. Tętnice biodrowe zaopatrują w krew narządy miednicy, dalej przedłużają się w tętnice udowe. Te natomiast - w tętnice podkolanowe, dalej - tętnice piszczelowe, które biegną wzdłuż łydek aż do palców stóp. Krew płynąca odpowiednimi tętnicami do tkanek powraca do serca żyłami.

16. Wrtości ciśnień w układzie krażenia i czynniki warunkujące.

Czynniki warunkujące cisnienie tetnicze: wiek, płec, masa ciala, pora dnia, spożyty posiłek, ilość krwi, adrenalina i noradrenalina, wysiłek dynamiczny bądź statyczny, układ RAA, pozycja ciała i ulożenie kończyn.

Wartości cisnien w układzie krazenia:

- ciśnienie zaklinowania- to cisnienie jakie panuje w odgalezieniu tetnicy płucnej po odizolowaniu jej od prawego serca zaklinowanym w niej balonikiem. ciśnienie mierzone przy pomocy cewnika Swana-Ganza Cisnienie to zalezy glownie od cisnienia w lewym przedsionku a to z kolei glownie od wydolności lwej komory. Za warosc patologiczna sugerujaca niewydolność lewej komory uwaza się wartość 18cm slupa wody. Niskie wartości cisnienia zaklinowania swiadcza o niedostatecznym napełnianiu lewej komory, Jest to parametr służący do monitorowania wydolności i stopnia napełniania lewej komory serca w intensywnej terapii

- ośrodkowe ciśnienie żylne- to cisnienie jakie panuje w duzych naczyniach zylnych w bezpośrednim sąsiedztwie prawego przedsionka serca. Wynik badania podaje się w cm H2O, przy czym wartości prawidłowe mieszcze się w zakresie 4-12cmH2O. znaczne obniżenie wartosci OCŻ swiadczy o niedostateczny wypelnieniu lozyska naczyniowego. Podwyższenie zas o jego nadmiernym wypelnieniu lub niewydolności układu krazenia. Mierzymy za pomocą zestawu do mierzenia OCŻ.

- ciśnienie tętnicze ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod tą nazwą ciśnienie w największych tętnicach,. Jest ono znacznie wyższe, niż ciśnienie krwi wywierane na ścianki żył. Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom zarówno długookresowym (wiek, stan zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od pory doby, aktywnośc, stan psychiczny, itp.) jak i krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110-130); w chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok. 50 do 90 mmHg (zazwyczaj 65-80), do oceny stanu zdrowia badanej osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż podawane są obie wartości, co zapisuje się np. 120/80 mmHg. Metody: nieinwazyjna (bezkrwawa) wykonuje się je za pomoca sfigmomanometru (ciśnieniomierza) i stetoskopu (słuchawek lekarskich). Inwazyjna (krwawa) wprowadzamy do naczynia kaniule polaczona z zestawem pomiarowym- przetwornikiem cisnienia za pomoca układu przewodow wypelnionych plynem. Plyn może tworzyc system rezonansowy, który przez spontaniczna oscylacje może zniekształcać krzywa cisnienia. Przetwornik cisnienia w wypadku pomiarow hemodynamiki układu krazenia umieszcza się na wysokości linii pachowej srodkowej.

Wartosci cisnien:

-Prawidłowe: skurczowe <120mmHg, rozkurczowe <80mmHg

-Wysokie prawidłowe: 130-139/85-89mmHg

-Graniczne: 140-149/90-94mmHg

-Stopien 1 nadcisnienia (lagodne): 140-159/90-99mmHg

-Stopien 2 nadcisnienia (umiarkowane): 160-179/100-109mmHg

-Stopien 3 nadcisnienia (ciezkie): ≥180/≥110mmHg

-Graniczne izolowane nadciśnienia skurczowe: 140-149/<90mmHg

-Izolowane nadciśnienie skurczowe: ≥140/<90mmHg

17.cechy tętna tętniczego

-częstotliwość (ilość wyczuwanych uderzeń w ciągu minuty), której wartości prawidłowe zależą głównie od wieku. nie należy badać tętna po wysiłku fizycznym (po dużym wysiłku fizycznym częstotliwość może nawet przekraczać 200 uderzeń/min.) lub w stanie przeżyć emocjonalnych. Tętno może być częstelub rzadkie. Przeciętna częstotliwość tętna waha się od wieku wynosi około:

-u płodu: 150/min

-u niemowląt: 130/min

-u dzieci: 100/min

-u młodzieży: 85/min

-u dorosłych: 70/min

-u ludzi starszych: 90/min

-miarowość - tętno jest miarowe jeśli wszystkie uderzenia wykazują jednakową siłę, a odstępy między nimi są jednakowe, w przeciwnym razie mówimy o tętnie niemiarowym.

-wypełnienie - określa wysokość fali tętna i zależy od wypełnienia tętnicy krwią, co z kolei zależy od rzutu serca. Tętno może być wysokie, małe, niskie, nitkowate, nierówne i dziwaczne;

-napięcie - cecha tętna będąca wyrazem ciśnienia tętniczego. Tętno może być twarde, miękkie bądź dwubitne.

-chybkość - zależy od szybkości wypełniania się tętnicy i zapadania jej światła w okresie jednego cyklu serca. Zależy od prędkości przepływu krwi i podatności ściany tętnic. Tętno może być chybkie lub leniwe.

18.Mikrokrążenie-właściwości przepływu, proces wymiany przez ściany naczyń włosowatych, mechanizm powstawania obrzęku.

Mikrokrążenie to część układu krążenia zlokali-zowana między układem tętniczym i żylnym, która poza naczyniami włosowatymi obejmuje również tętniczki, drobne żyłki, naczynka chłonne oraz zespolenia tętniczo-żylne. Prawidłowa funkcja naczyń mikrokrążenia zapewnia wymianę dyfuzyjną gazów i metabolitów między krwią a wodną przestrzenią pozanaczyniową oraz sprawną regulację humoralną i termiczną. Mikrokrążenie jest jednocześnie miejscem najwcześniejszej manifestacji schorzeń układu sercowo-naczyniowego, szczególnie tych z towarzyszącym procesem zapalnym.

OBRZĘK - jest rezultatem wrastającego ciśnienia wewnątrzwłośniczkowego, które przesuwa płyny z przestrzeni wewnątrznaczyniowej do płynu śródmiąższowego.

Obrzęk ma miejsce, gdy wystąpi:

- wzrost ciśnienia wewnątrzwłośniczkowego

- spadek ciśnienia osmotycznego osocza

- upośledzenie odpływu chłonki

- zatrzymanie sodu i wody

- miejscowo upośledzony odpływ żylny, najczęściej dotyczy kończyn dolnych, występuje wtórnie do zakrzepów przymykających światło naczynia żylnego.

- uogólnione najczęściej przy zastoinowej niewydolności krążenia (upośledzona funkcja prawej komory serca = niewydolność prawokomorowa) lub patogeneza złożona

Schemat - przedstawienie kolejności zdarzeń prowadzących do obrzęku uogólnionego w niewydolności serca i przy zmniejszonym ciśnieniu onkotycznym osocza.

niewydolność serca , ↓wyrzutu serca, ↓efektywnej objętości krwi krążącej, ↑renina, ↑aldosteron, ↑nerkowej reabsorpcji Na+, ↑nerkowej retencji Na+ i H2O, ↑objętości osocza, ↑przesięki, OBRZĘK, ↑hormon natiuretyczny, ↑ADH, ↑nerkowej retencji wody, ↑ciśnienie żylne, ↑ciśnienie włośniczkowe, ↑nerkowy skurcz naczyń, ↑cewkowa reabsorpcja Na+ i H2O

Zatrzymanie sodu i wody

- czynnik w kilku rodzajach obrzęku

- jako pierwotny powód obrzęku, gdy ostre upośledzenie funkcji nerek (zapalenie kłębków nerkowych, ostra niewydolność nerek)

Mechanizm powstawania - zatrzymany sód i woda powodują ekspansję płynu wewnątrznaczyniowego i prowadzą wtórnie do wzrostu ciśnienia hydrostatycznego i w konsekwencji do obrzęku.

19.Właściwości i znaczenie żył w ukł.krążenia, czynniki wspomagające przepływ krwi w układzie zylnym.

Żyły:

- prowadza krew z narządów do serca

- cienkie ściany - budowa ściany nie zależy od ciśnienia krwi, ale od właściwości mechanicznych otaczających tkanek

- słaba mięśniówka

- przewaga włókien klejodajnych

- zastawki regulują kierunek przepływu krwi

Czynniki wspomagające przeplyw krwi w układzie zylnym:

-własciwa dieta (zestwa i czestotkiwosc posiłkow)

-unikanie goracych kapieli, goracych depilacji

-unikanie upałów oraz nadmiernego nasłonecznienia

-zwiększenie aktywności fizycznej, od ćwiczeń drobnych ( np.2x na godzinę, kilka energicznych ruchów stopami, przysiady). Wskazane: spacery, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, itp. sporty rekreacyjne.

20. Ośrodkowa regulacja krążenia. Odruchy krążeniowe z receptorów ciśnieniowych oraz z Chemoreceptory.

Osrodek krazenia. Osrodki odpowiedzialne za przyspieszenie i zwolnienie rytmu serca znajd się w tworze siatkowatym i podwzgórzu. Raguluja one aktywnośc włókien dosercowych współczulnych i nerwu blednego. Osrodek naczynioruchowy jest zlokalizowany w tworze siatkowatym rdzenia przedłużonego. Wyróżniamy tam dwie czesci:

-presyjna- jej neurony przez neurony w zwojach współczulnych utrzymuja naczynia krwionośne w napieciu. Jest wrazliwa na zmiany prężności O2 oraz CO2 we krwi tetniczej

-depresyjna wpływa hamująco na strefe presyjna- zniejsza impulsacje we włóknach naczyniozwezajacych, prowadzi do rozszerzenia naczyn krwionośnych i spadku oporu naczyniowego.

Odruchy z mechanoreceptorów: receptory zlokalizowane sa w obrebie zatok szyjnych (odruch Heringa) oraz luku aorty (odruch Cyona-Ludwiga). Bodzcem dla ich pobudzenia jest wzrost cisnienia tetniczego co powoduje odkształcenia mechaniczne naczyn.

W odruchach tych wyróżniamy:

-skladowo sercowa; pobudzenie jader n. blednego prowadzi do zwolnienia akcji i ujemnych tropizmowi serca, odruchowe zahamowanie tonicznej aktywności współczulnych nerwow sercowych.

-skladowa naczyniowa; pobudzenie strefy depresyjnej plywa hamujaca na strefe presyjna, prowadzac do zmniejszenia jej tonicznej aktywności współczulnej i pwowdujac rozszerzenie naczyn, spadek oporu naczyniowego i wzrost przepływu krwi.

Odruchy z Chemoreceptorów

Informacja związana z prężnością CO ₂ pochodzi z receptorów - chemoreceptorów i chemodetektorów (w mózgu). Napęd tlenkowęglowy jest podstawową przyczyną aktywacji współczulnej w ukłądzie krążenia, powoduje to pobudzenie strefy presyjnej i jej wpływ na serce i naczynia. Są chemoreceptory i strefa chemowrażliwa w rdzeniu przedłużonym- ma odcinek dogłowowy i odc doogonowy. pCO2 jest utrzymywana na odpowiednim poziomie. Chemoreceptory zlokalizowane są w podobnych miejscach co baroreceptory (kłębek szyjny, łuk aorty,) Są tam kłębuszki- jednostką takiego kłębuszka jest sieć naczyń sinusoidalnych otoczonych dwoma typami komórek
- Komórki ziarniste połączone symetralnie, przypominające komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy, zawierające DOPA, seronine, dochodzą do nich włókna współczulne
-Komórki przypominające glej

21.Udział hormonów w regulacji cisnienia tetniczego oraz przepływu krwi w roznych obszarach układu krazenia.

Silne emocje, wysiłek fiz. Utrata krwi czy oziębienie wywołują wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny rzez rdzień nadnerczy. Impulsy z kory mózgu i układu limbicznego biegną przez podwzgórze, śródmózgowie do rdzenia kręgowego, gdzie znajdują się neurony, których aksony biegną w nerwach trzewnych do rdzenia nadnerczy. Pod wpływem wydzielonych hormonów ciśnienie skurczowe w zbiorniku tętniczym się podwyższa, częstość skurczów serca ulega przyspieszeniu i pojemność minutowa serca się zwiększa. Wazopresyna(hormon podwzgórza) uwalniana jest w większych ilościach przez przysadkę w czasie silnych emocji lub utraty znacznej ilości krwi, obniżonym ciśnieniem w zbiorniku tętniczym. Działając kurczowo na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych wazopresyna zwiększa całkowity obwodowy opór naczyniowy i zmniejsza pojemność zbiorników krwi.

22. Miejscowa regulacja krążenia (czynniki zwężające i rozszerzające naczynia, autoregulacja).

Miesnie gładkie naczyn ykazuja stale napiecie toniczne zalezne od dwoch czynnikow:

-napiecia podstawowego, które związane jest z biogennym automatyzmem miesni gładkich naczyn i utrzymuje się nawet po całkowitym ich odnerwieniu

-napiecia neurogennego, które scisle jest związane z włóknami współczulnymi.

W naczyniach zaopatrujących narzady o duzej przemianie materii, duzym zuzyciu tlenu obserwujemy przewage napiecia podstawowego nad neurogennym. W innych naczyniach które reguluja przeplyw w zakresie calego organizmu przewaza napiecie neurogenne.

W czasie aktywności może dojsc do maksymalnego rozszerzenia naczyn tzw. Przekrwienia czynnościowego (miesnie podczas wysilku). Przekrwienie reaktywne jest związane ze wzrostem przepływu krwi w obszarze wczesniej niedokrwionym.

Poza lokalnymi metabolitami, wydzielanymi zarówno podczas pracy narzadu jak i jego niedotlenienia, duza role w miejscowej regulacji odgrywaja komorki śródbłonka naczyniowego.

Do czynnikow naczyniorozszerzajacych zaliczamy:

-wzrost temperatury

-zwiekszenie prężności dwutlenku wegla (PCO2)

-zwiekszenei wartosci pH

-wzrost cisnienia osmotycznego

-miejscowe zwiekszenie stężenia mleczanow, histaminy, adenozyny, jonow K+, prostaglandyn (PGE2), prostacykliny (PGI2) i przedsionkowego peptydu natriuretycznego(ANP)

Zwężająco na naczynia naczynia wpływają:

-miejscowe obniżenie temp

-zmniejszenie prężności dwutlenku wegla (PCO2)

-zmejszenie zawartości pH

-zmniejszenie stężenia mleczanow, histaminy, adenozyny, jonow K+, prostaglandyny, prostacykliny i przedsionkowego peptydu natriuretycznego.

23. Specyfika krążenia mózgowego, wieńcowego, trzewnego.

Krążenie mózgowe nie zmienia się istotnie w czasie pracy fizycznej i umysłowej jak również w czasie czuwania i snu. Przez Mozgowie przepływa ok. 750ml/min. Przeplyw krwi przez cale Mozgowie zalezy od cisnienie srodczaszkowego które wzrasta na skutek:

-wzrostu cisnienia tetniczego w obrebie tetnic mozgowych

-wzrostu cisnienia zylnego w naczyniach zylnych mozgowych

-zwiekszenia lepkości krwi

-miejscowego zwiekszenia prężności dwutlenku wegla

-miejscowego zmniejszenia prężności tlenu

Zwiekszenie PCO2 i zmniejszenie PO2 w obrebie mozgowia wpływają silnie rozkurczająco na miesnie naczyn tetniczych. Naczynia rozszerzaja się i przeplyw krwi znacznie się zwieksza. Po pewnym czasie wzrasta cisnienie srodczaskowe i przeplyw krwi się zmniejsza. Zmniejszenie PCO2 i zwiekszenie PO2 w mozgu powoduja zmniejszenie przepływu. Prężność tlenu i dwutlenku wegla w tk mozgowej stanowi zasadniczy czynik regulujący przeplyw krwi przez Mozgowie. Unerwienie współczulne i przywspółczulne naczyn mozgowych ma znaczenie drugorzędne w regulacji przepływu krwi.

Krążenie wieńcowe krew tetnicza odplywa od miesnia przez dwie tetnice wiencowe pawa i lewa. Przeplyw krwi przez lewa tetnice wiencowa jest uzależniony od okresu cyklu pracy serca i od cisnienia w aorcie. W okresie rozkurczu krew przpelywa swobodnie przez obie tetnice natomiast na początku skurczu Komor w miare wzrastania cisnienia w komorach, przeplyw przez naczynia wiencowe gwałtownie się zniejsza. W koncu skurczu izowolumetrycznego i na początku podokresu maksymalnego wyrzutu cisnienie w lewej komorze i cisn w samym miesniu lewej komory przewyższają cisnienie w aorcie. Odgalezienia lewej tetnicy wiencowej zostaja zamkniete i krew cofa się do aorty- wystepuje wczesny przeplyw krwi. W Polowie okresu maksymalnego wyrzutu krew zaczyna przepływać przez lwea tetnice wiencowa i naczynia włosowate aby w okresie zredukowanego wyrzutu ponownie się zmniejszyc. W prawej tetnicy wiencowej przeplyw krwi podlega podobnym wahaniom zaleznym od okresu cyklu pracy serca z ta różniąc ze nie wystepuje wsteczny przeplyw krwi.

Krążenie trzewne

24.Krążenie nerkowe

- przepływ wynosi 1250 ml/min co stanowi 25% pojemności minutowej serca, zużycie tlenu przez nerki wynosi 18ml/min. Czynniki kształtujące przepływ:

1.Autoregulacja przepływu- przepływ krwi przez nerki pozostaje względnie stały przy ciśnieniu od 90 do 180mmHg.

2.Aminy katecholowe przejawiają działanie naczyniozwężające, noradrenalina najsilniej działą na tętniczki międzyzrazikowe i doprowadzające.

3.Angiotensyna II silnie kurczy naczynia tętnicze i tętniczki odprowadzające. W powstawaniu angiotensyny duża role odgrywa renina wydzielana w aparacie przykłębkowym, nerki, a bodźcem do jej produkowania jest niedotlenienie nerki lub spadek ciśnienia tetniczego.

4. Układ wegetatywny- pobudzenie układu współczulnego wywołuje widoczny spadek przepływu nerkowego. Efekt ten następuje głownie przez alfa1-adrenergiczne.

25.Krążenie płucne

charakteryzuje się niskim oporem naczyniowym, które wynosi 1/6-1/8 całkowitego oporu krążenia dużego. Dzieje się tak bo:

1.końcowe odcinki naczyń płucnych nie mają arterioli o silnej mięśniówce,

2.płucne naczynia włosowate są bardzo pojemne(duża średnica), 3.naczynia płucne ulegają dużemu biernemu rozciągnięciu w następstwie wzrostu płucnego przepływu krwi. Funkcje:

1.zapewnienie wymiany gazów między krwią a powietrzem w pęcherzykach płucnych

2. Zbiornik krwi-są nim zarówno tętnice jak i żyły płucne a wynika to z dużej podatności naczyn ukł. Płucnego, w których miesci się ok600 ml krwi

3.filtr krążeniowy- zatrzymuje drobne skrzepy, pęcherzyki powietrza, cząs. tłuszczów nie dopuszcza do przejscia ich do tętnic krążenia dużego

4.Funkcja metaboliczna-w śródbłonku produkowane są prostacykliny, a wychwytywane substancje humoralne: noradrenalina, histamina, prostaglandyna oraz serotonina.

26. reakcja układu krążenia na obciążenie wysiłkiem

profil zmian tętna podczas wysiłku i powrotu do stanu spoczynku jest silnym czynnikiem prognostycznym wystąpienia nagłego zgonu sercowego u dotychczas bezobjawowych mężczyzn. Jako możliwą przyczynę tego stanu podają niezdolność do szybkiego wzrostu aktywności, zarówno współczulnej jak i przywspółczulnej części, autonomicznego układu nerwowego w odpowiedzi na obciążenie wysiłkiem fizycznym. Jest to spowodowane zaburzeniem odruchu z baroreceptorów i może prowadzić na przykład do zatrzymania krążenia podczas częstoskurczu komorowego, który poprzedza migotanie komór i nagły zgon sercowy.

---