1. Scharakteryzuj typ użytkowy wełnisty.

Reprezentantami tego typu są owce merynosowe (klasyczny merynos australijski). Owce kierunku wełnistego mają wysokiej jakości jednolitą wełnę, która składa się z typowych dla cienkiej wełny zespołów włosowych (doskonałe pod względem grubości i długością świetne runo zamknięte). Wyraźnie pofałdowana skóra na szyi zwierzęcia zwiększa pole obrostu u tych owiec. Dobrze obrośnięty brzuch, kończyny oraz gęste runo zapewniają wysoką wydajność strzyżną. Typ budowy:

• Mało mięsny- konstytucja sucha

• Szeroka głowa o wąskiej części twarzowej

• Tryki- rogate

• Szyja długa, klatka piersiowa głęboka, tułów wydłużony

• Między kłębem a karkiem charakterystyczny wrąb

• Linia grzbietu prosta aż do lędźwi, zad najczęściej spadzisty

• Kończyny średniowysokie ze skłonnością do iksowatości

• Ogólne wrażenie przy oglądaniu takiej owcy: płaskość, kanciastość konturów ciała i wyraźna wełnistość

Grubość wełny merynosa australijskiego wynosi 20-22 µm, odrost roczny dochodzi do 9 cm. Dojrzałość somatyczna wełnistych późna, pełnię rozwoju osiągają w wieku powyżej dwóch lat.  Mają niskie wymagania paszowe.

2. Scharakteryzuj typ użytkowy mięsny.

• Szeroka głowa  krótkiej części twarzowej

• Bezrożne (  z wyjątkiem Dorset hornów)

• Szyja krótka, pełna, związana z  tułowiem płynnie, bez żadnych załamań

• Tułów szeroki, beczkowaty, z dobrze wysklepionymi żebrami i szeroką, dobrze umięśnioną partią lędźwiową

• Zad szeroki z udźcami obficie wypełnionymi

• Kończyny skrócone, szeroko rozstawione i dobrze spionowane

• Skóra napięta

• Szybkie tempo wzrostu i wczesna dojrzewanie somatyczne (1,5 roku)

• Wysokie wymagania paszowe

• Umaszczenie biale lub kremowe, u wielu ras uszy, pysk, bądź cała głowa oraz dolne odcinki kończyn są brunatne lub czarne

• Welna jednolita, średniej grubości, tworząca runo zamknięte lub półzamknięte

• Przedstawiciele:

• Angielskie : suffolk, Dorset

• Francuskie:  charo lais, il de france, berrichon du Cher

• Holenderskie : teksel

3. Scharakteryzuj typ użytkowy mleczny.

• Duże

• Na ogół bezrożne

• Sylwetka w kształcie trójkąta  zwróconego podstawą ku tyłowi

• Głowa długa i wąska, o garbonosym profilu

• Uszy ustawione poziomo lub nieco zwisające

• Dluga szyja i tułów, głęboka klatka piersiowa, wyraźnie zaznaczony kłąb i spadzisty zad

• Szybka przemiana materii

• Dobrze rozwinięte wymię

• Wcześnie dojrzewające, wysokie wymagania paszowe

• Przedstawiciele:

• Wschodniofryzyjska owca mleczna

• Francuskie: lacone

• Izraelskie: awassi , assai

• Brytyjska owca mleczna

• Scharakteryzuj typ użytkowy kożuchowy.

• Mocna, wytrzymała na rozerwanie, cienka skóra

• Okrywa mieszana, z odpowiednim stosunkiem włosów puchowych do rdzeniowych ( 1 włos rdzeniowy/ 10 włosów puchowych)

• Pożądana długość włosów puchowych

• Przedstawiciel : rosyjska owca romanowska

5. Odmiany polskich owiec nizinnych:

• Wielkopolska,

• Korygle(?),

• Żelaźniejska,

• Ursuska

6.Polskie owce długowełniste:

• Polska Corriedale

• Polska owca górska(bez merynosa)

• Kamieniecka

• Pomorska

• Olkuska

7.Merynos polski

• Jest to rasa długo wełniasta, o doskonałej wełnie. Marynos jest najliczniejsza rasa występująca w Polsce. marynosy polskie przeważają w pogłowiu owiec Pomorza, Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej w mniejszych ilościach wystepuja w pogłowiu na terenie całej polski poza rejonami górskimi. W pogłowiu marynosów dobrze zaznaczone są cechy obu kierunków użytkowych. Głowa jest średnio długa, delikatna, pokryta częściowo w częsci twarzowej gładka jedwabista, biała sierścia. Kształt tułowia charakteryzuje rasy mięsne. Tułow jest średnio długi i szeroki, z prosta linia grzbietu i głęboka klatką piersiową. Mają silnie rozwinięty instynkt stadny.

• Dorosłe matki osiągają masę  ciała ok. 60 kg natomiast tryki w granicach 80 - 100 kg.

• Dużą zaletą Merynosów Polskich jest długi sezon aktywności płciowej, który może trwać nawet 10,5 miesiąca rocznie. Spotykane były osobniki wykazujące ruję przez cały rok.

• Korzystne wyniki w hodowli otrzymuje się w systemie trzech stanówek w ciągu 2 lat. Tak intensywnie prowadzona hodowla wymaga jednak odpowiedniego żywienia. Maciarki tej rasy są przydatne do krycia już w wieku 8 - 12 miesięcy

• również przy uwzględnieniu potrzeby lepszego żywienia 

8.Polska owca górska

• Jest rasą wszechstronnie użytkową. Tryki osiągają ciężar ciała 70 kg, maciorki 50 kg. Wydajność wełny 3,5-4 kg rocznie, wydajność mleczna 40-50 kg, zawartość tłuszczu w mleku 7-8%. W porównaniu z podhalańskim caklem, stanowiącym rasę wyjściową, odznacza się znacznie lepszymi cechami użytkowymi i wydajnością mleka, mięsa i wełny.

• Jest to prymitywna owca hodowana na Podhalu i Podkarpaciu. Pochodzi od karpackich cakli. Początki chowu tych owiec w Polsce sięgają XV w. Są to owce drobne, późno dojrzewające, o wełnie mieszanej (włosy puchowe i rdzeniowe), runo otwarte w postaci długich i wąskich kosmków o barwie białej, czasem czarnej. Tryki o rogach ślimakowych, u części maciorek występują rogi szczątkowe.

9. Wymień rasy plenne występujące w Polsce.

• Owce plenne to :

• - owca fryzyjska

• - owca fińska

• - booroola

• - olkuska

• - romanowska

• Z tego w Polsce hodowane są: olkuska odmiana owiec plenno wełnistych oraz nie wymieniona owca kamieniecka użytkowana w kierunku wełnisto-mięcnym i wełnisto-plennym.

10. Wymień rasy o użytkowości kożuchowej. 

• Do tego typu należą owca romanowska i wrzosówka. W  Polsce hodowana jest wrzosówka.

•  

• 11. Wymień rasy mięsne występujące w Polsce.

•  

• Rasy mięsnena świecie:

• - teksel

• - ile de france

• - czarnogłówka

• - suffolk

• - berrichon

• - dorset Horn

• - hampshire

• - charolaise

• W Polsce - owce typu mięsno wełnistego:

• - merynos polski                 

• - Polskie owce nizinne: owca wielkopolska, corriedale, owca żelaźnirńska, owca urhuska

• - polskie owce długowełniste: owce pomorskie, owca kamieniecka

12. Jaka warstwa włosa odgrywa główną rolę w kształtowaniu się właściwości chemicznych i mechanicznych wełny? 

• Środkową warstwę włosa stanowi kora zbudowana z komórek o wrzecionowatym kształcie. Stanowi główną masę włókna. Determinuje ona właściwości chemiczne i mechaniczne włosa. Wpływa na: wytrzymałość, elastyczność, wydłużenie, higroskopijność, ciepłochłonność, pliśność, plastyczność, sprężystość, barwę

13.Stanowi barierę ochronną przed wnikaniem środków chemicznych do
wnętrza włosa, zwiększa odporność wełny na ścieranie i przyczynia się
do dobrego "chwytu wełny" , warunkuje połysk włosa , ułatwia proces
pilśnienia i przędzenia.


14. Okrywa mieszana występuje głównie u ras prymitywnych .
Okrywę taką możemy podzielić na frakcje:
-frakcja wewnętrzna (10-40um)- krótkie cienkie włosy bezrdzeniowe
(puchowe), występuja najliczniej
  -frakcja środkowa (wartości pośrednie)-włosy grubsze i
dłuższe,najmniej liczne ze śladami rdzenia, a także włosy przejściowe
 -frakcja zewnętrzna (25-150um; frakcja rdzeniowa) - najgrubsze i
najdłuższe włosy o nieregularnym kształcie , sztywne i rdzeniste
Klasyczny zespół włosowy okrywy mieszanej przyjmuje postać trójkąta
(o
szerokiej podstawie i ostrym zakończeniu- [widział ktoś taki trójkąt
=) ], nazywa się go kosmkiem prymitywnym. Runo tak zbudowane
pozostaje
otwarte.


15.Włókna o jednakowej budowie anatomicznej i o zbliżonych
parametrach
grubości i długości.
Trzy typu okrywy jednolitej:
-cienka (merynosowa)- zbudowana z cienkich , jednolitych słupków,
torebki takich włosów są umieszczone w skórze płytko i prawie pod
kątem prostym. Duża ich ilość w 1mm2 (50- merynos australijski,25-
polski). Pożądany kształt słupka - cylindryczny. Runo zamknięte.
-krzyżówka (średnia)- [pomieszanie z poplątaniem] tworzą je wełny
jednolite średnie , które są reprezentowane przez liczne rasy,
odmiany , oraz ich mieszańce. Wełny najcieńsze przypominają typ
merynosowy, a najgrubsze nastręczają trudności w określeniu ich
przynależności
(polskie owce nizinne, polskie owce długowełniste , owce ras
mięsnych,
itp.)


16. Właściwości użytkowe wełny:
higroskopijność- jedno z najbardziej higroskopijnych włókien
naturalnych. Jest w stanie przyłączyć 40-45 % suchej masy włókna.
Woda
rozmieszczana jest w przestrzeniach międzykomórkowych oraz między
fibrylami , a także jest wiązana chemicznie.
Ze względu na łatwość absorpcji wilgoci jak i oddawanie (osuszania
wełny) wilgoci do powietrza, trudno jest ustalić masę wełny.
Ciepłochronność- wełna wykazuje bardzo dobre właściwości
termoizolacyjne. Wynika to z porowatości budowy wewnętrznej włókien
wełnianych, karbikowtośći tych włókien, jak również puszystości
przędzy. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do utrzymania wokół
wyrobu wełnianego dużej ilości powietrza , które spełnia role dobrego
izlotora.
Sprężystość (odprężność) - wyraża się szybkością , z jaką wełna
powraca o poprzedniej objętości po ustapieniu siły, która tę objętość
zmniejszyła. Wpływa to wysoce na walory wyrobów włókienniczych
(gniotliwość, chwyt, układalność i podatność do formowania) które
wełna posiada. Sprężystość ułatwia także transport wełny.
Zdolność do spilśniania-  zdolność do zbijania włókien w
nierozrywalną
masę pod wpływem ciepła,  wilgoci i mechanicznego oddziaływania.
Możliwe jest to dzięki obecności łusek na włosach i dwubocznej
strukturze kory związanej z karbikowatością . Z jednej strony
właściwość dobra- pozwalającą na produkcję wyrobów pilśniowych, z
drugiej strony powoduje niepożądane filcowanie się wełny na owcy, lub
w czasie magazynowania, noszenia a także prania wyrobów wełnianych.
Plastyczność wełny- giętkość i możliwość modelowania pod działaniem
wilgoci i  wysokiej temperatury. Do złamania włosa wełny potrzeba
około 3200 przygięć, jedwabiu sztucznego 75)
Ognioodporność- nie pali się płomieniem , lecz zwęgla się (w temp. ok
315oC). Możliwe wykorzystanie jako dodatkowe zabezpieczenia
przeciwpożarowe.
Ponadto zły przewodnik ciepła i elektryczności

17 pytanie

Podstawowe cechy jakościowe wełny :

1 )Jakościowe zróżnicowanie wełny jest bardzo duże. Wyodrębniono około 50  cech jakościowych      wełny .Nie wszystkie z nich mają równorzędne znaczenie. Najważniejszą  cechą  jest :

1. GRUBOŚĆ -Cecha wiodąca, wyznacza sposób wykorzystania tego surowca. Jest to średnica  włókien wyrażona w mikrometrach. Im mniejsza średnica ,tym wełna cenniejsza  i delikatniejsza.  To podała na zajęciach w skrypcie jest o wiele więcej ,ale to każdy musi sam ocenić co jest da niego istotne ,jak co to przeczytajcie i możecie uzupełnić.    

2. Grubość - włókien jest cechą wiodącą, która wyznacza sposób wykorzystywania  tego surowca . Rozumiana jest jako średnica włókien wyrażona w  mikrometrach. Im mniejsza średnica, tym wełna cenniejsza i delikatniejsza . Cechę tę można rozpatrywać w różnych aspektach. Grubość jednego włosa zmienia się zależnie od stanu  fizjologicznego , pory roku i warunków środowiskowych. Włos    w  okresie ciąży i laktacji ulega fizjologicznemu  pocienieniu. Brodawka włosowa, podlegając zjawisku fotoperiodyzmu zimą, malej wykazuje i osiaga 2/3 wysokości uzyskanej w ciągu lata. Złe warunki środowiskowe w  połączeniu z brakami żywieniowymi mogą także spowodować zmniejszenie średnicy włosa. Zmian, którym podlega włos, nie dostrzeże się gołym okiem. Uzyskanie włosa  idealnie równomiernego na całej długości jest niemożliwe.

3. Grubość włosów w obrębie jednego zespołu włosowego także   wykazuje zmienność. Każda torebka włosowa wydaje inny włos, zależnie od wielkości  cebulki i brodawki, głębokości zanurzenia w skórze, a także czasu ich utworzenia. Najmniejsza zmienność grubości w zespole wykazują runa merynosowe. Im średnia grubość  włosów w runie jest większa, tym wzrasta nierównomierność włosów  w zespole. Zmiany, które można zarejestrować wzrokowo, wykazują wełny mieszane.

4. Grubość włókien w obrębie jednego runa jest zróżnicowana  zależnie od partii ciała. Najcieńsza wełna zwykle występuje na łopatce, średniej grubości na boku,  a najgrubsza porasta udziec. Czasem sa odstępstwa od tej zasady. Pomiaru średniej włókien, pozwalającego otrzymać wartość średnią i  zmienność tej cechy, można dokonać projekcyjną ( mikroskop projekcyjny ), laserową ( si loran - laserskan ) , natomiast wartość grubości bez rozrzutu daje  metoda pneumatyczna ( air - flow ). Organoleptycznie  grubość ocenia się, biorąc pod uwagę cechy z nią związane , jak : długość , karbikowanie, kształt zespołu, chociaż badania dowiodły, iż powiązania tych cech  nie są jednoznaczne. Zatem bezpieczniej jest  oceniać wzrokowo rozciągnięte pojedyncze włókna.

b)długość -skorelowana z grubością  .Wartość współczynnika korelacji dla tych cech waha się w granicach od 0,5 do 0,9. Ta ścisła korelacja współzależność dotyczy występujących w jednym zespole włosowym- im włos jest grubszy ,tym jest dłuższy.  Takiej współzależności  nie znajdzie się w obrębie  jednej rasy lub  jednego stada. Długość naturalna włosów ,mierzona  w runie bez rozprostowywania  karbików na żywym zwierzęciu ,zwie się wysadnością. Pojęcia tego używa  hodowca ,a prostego pomiaru dokonuje w 3 miejscach na łopatce, boku, udzie .

Długość rzeczywista  to długość włókien rozprostowanych-pomiar pojedynczych włosów.W ten sposób ocenia się wełnę w przemyśle ,choć obecnie pomiar długości pojedynczych włókien został  zastąpiony pomiarem słupków.

W zależności   od wartości tej cechy wełnę przeznacza się do przerobu  systemem  czesankowym bądż zgrzebnym:

1) wełna czesankowa .o długości   wszystkich włókien w zespole  minimum 5 cm, służy  do produkcji  najwyższej jakości przędzy gładkiej ,cienkiej, wyrównanej pod względem  grubości przeznaczone na jednolite i trwałe tkaniny.

2)wełna  zgrzebna. To wełna krótsza ,ale o długości   nie mniej niż 2 cm (wszystkie włókna)mniej  wytrzymała na rozerwanie.

c) WYTRZYMAłOść: Trzecia w kolejności  ważności  cech wełny.  Decyduje o wartości technologicznej Na ogol każda  wełna nieuszkodzona i dobrze pielęgnowania może być  poddana przerobowi i sprostać wszelkim naprężeniom  przy zetknięciu z częściami roboczymi maszyn.

  Ułatwieniem właściwej pielęgnacji wełny jest zwarta budowa zespołów, wyrównanie grubości włosów i dobre zamknięcie runa. Niestety nie wszystkie runa charakteryzują się taką budową, zwłaszcza w wełnach krzyżykowych odnajduje się dużą różnorodność. W wełnach tych często występuje zjawisko „kończystości” zespołów. Kończyste zespoły mają stożkowe zakończenia, narażone na ujemny  wpływ środowiska. Na skutek działania deszczu, słońca i wiatru ulegają one wietrzeniu ( utlenianiu), co objawia się pękaniem mostków dwusiarczkowych ( boczne wiązania w łańcuchu wielopeptydowym ) zrywaniem zakończeń w czasie przerobu technologicznego.

Parametrami wytrzymałości, określonymi pomiarami - głównie w przemyśle , są siła: siła rozrywająca, naprężenie zrywające oraz samozryw. Samozrywem określana jest  teoretyczna długość zawieszonego włókna , która wystarcza, aby rozerwało się  ono pod własnym ciężarem. Samozrywy wełnianych włosów o różnej grubości   mieszczą się w granicach  od  13,8 do 17,3 . Są one słabsze od włókna bawełnianego ( 25 km ) czy lnianego ( 52 km ).

KARBIKOWANIE  Jest to rytmiczne  odchylanie się włosa od osi pionowej na całej jego długości, tworzące wielopłaszczyznowe przegięcia. W mechanizmie wytwarzania karbika uwzględnia się asymetrię keratynizacji, pokrętność  samej torebki włosowej i najbardziej przekonujący fakt istnienia dwubocznej, zróżnicowanej substancji korowej - ortokorę i parakorę . Postać karbikowania może być różna : od normalnego , gdy wysokość karbika jest równa połowie jego podstawy, poprzez płaskie, wąskie rozciągnięte do nieprawidłowego , którego wysokość jest większa od połowy cięciwy .Ten ostatni rodzaj karbika zwie się przebudowanym i kwalifikuje jako wadę zarówno markę, jak i nitkę.

Karbikowanie związane jest z grubością  wełny. Cienkie wełny  merynosowe charakteryzują się liczbą karbików na 1cm długości w porównaniu z wełnami grubymi. Wzajemna relacja dwóch cech była stwierdzona jeszcze przed wykorzystaniem aparatów pomiarowych, kiedy to liczbę karbików na jednostce długości przypisywano określonej grubości wełny. Dzisiaj już wiadomo, iż związek istniejący  między tymi cechami nie jest tak ścisły i jednoznaczny. Brak karbika sugeruje nieregularną konstrukcję wełny, ale może także sugerować brak dbałości o tę cechę przy selekcji.

Karbikowanie wełny z technologicznego punktu widzenia ma bardzo duże znaczenie. Nadaje ono wełnie i wyrobom wełnianym lepszy, szlachetniejszy wyglad oraz wpływa na zwiększenie  puszystości wyrobów. Puszystość jest obecnie  mierzona obiektywnie i zajmuje ważne miejsce w ocenie przydatności technologicznej wełny.

Barwa  u owiec spotyka się  wiele odmian umaszczenia,  począwszy od czarnego, poprzez rózne odmiany brunatnego i szarego, Az di białego, występującego u szlachetnych ras współczesnych. Barwa włosów uwarunkowana jest występowaniem dwóch klas ziaren pigmentu : melaniny - we włosach czarnych i feomelaniny  - we włosach jasnych. Natomiast intensywność barwy zależna jest od liczby ziaren pigmentu. Barwnik produkowany jest  w obecności enzymu tyrozynazy komórkach zwanych melanocytami. Zróżnicowanie umaszczenia owiec daje się sprowadzać do różnic  w aktywności komórek melanocytowych.  Jeżeli wszystkie komórki są aktywne, to powstaje  wówczas jednorodne umaszczenie całej okrywy ( młody, czarny karakuł ), natomiast na polu obrostu niektóre melanocyty nie podejmują produkcji  barwnika, wówczas obok włosów ciemnych występują włosy białe, tak jak u wrzosówki.  Spotka nie u niektórych ras owiec    siwienie okrywy  polega na stopniowej utracie barwnika przez poszczególne włosy. Owce staja się siwe, a miejsce pigmentu zajmują wakuole. W obrębie owiec o białym umaszczeniu znajdują się różne odcienie barwy - od śnieżnobiałej do mocno kremowej. Ocień wełny uzależniony jest od warunków środowiskowych i geograficznych ( śnieżnobiałe wełny australijskie, kremowe wełny krajowe ). Czynniki środowiskowe mogą także powodować zmianę zabarwienia. Niewłaściwa pielęgnacja owiec i alkierzowe ich utrzymanie sprzyja powstaniu tak zwanego zażółcenia wełny. Im bardziej zażółcona wełna, tym bardziej nie nadaje się do barwienia na pastelowe odcienie. Dlatego też kolor jest jednym z parametrów określonych za pomocą pomiaru, obowiązujących przy ocenie handlowej  wełny.

POŁYSK   Jest to cecha określająca zdolność wełny do odbijania światła. Zależy  od charakteru powierzchni włosów, właściwości optycznych substancji leżących pod nabłonkiem i kąta padania światła. Wyrazistość połysku ocenia się wyglądem  zespołów włosowych. Włosy cienkie, o drobnych  łuskach nabłonka i mocnym  skarbikowaniu, maja gęściej ustawione punkty odbicia światła,

co daje lśniącą powierzchnię  włosów, określaną  jako  szlachetny ( wełny  me rysowe ). Włosy  grube , o dużych, łuskach, bardziej przylegających do osi włosa i falistym, skąpym karbikowaniu, dają mniejsze rozproszenie światła i wełna wydaje się bardzo błyszcząca. Taki połysk określany jest jako lustrowy, jest on charakterystyczny dla wełen  owiec angielskich długowełnistych, jak  Leicester i lincoln.   Obecnie w ocenie wełny metodami obiektywnymi za parametr służący jako wskaźnik połysku uznaje się puszystość. Wełny o małej puszystości ( 18 - 20 cm sześciennych. G - 1) mają naturalny połysk, podczas gdy wełna o dużej  puszystości ( 25-35 ) mają wygląd kredowy. 

Przepisałam  cały tekst ze skryptu dotyczący tego pytania,  sami  zdecydujcie co chcielibyście  umieścić w odpowiedzi. Nie chciałabym czegoś pominąć co może być dla was ważne.

Pytanie 18 

Obecnie na całym świecie podstawa klasyfikowania wełny jest pomiar grubość  włókien wyrażony  w mikrometrach .średnica grubości  może być określona  grubością nominalna lub innym sposobem ,zależnie  od kraju . Każdy  kraj ma własna odpowiednio dostosowana klasyfikacje.

Polska  klasyfikacja zawarta jest  w normie państwowej PN 84/P 80053.Obowiazuje ona w każdym  dziale gospodarki wełna, hodowla owiec włącznie. Obejmuje  wełny przerabiane  w Polsce ,to jest wełny  importowane z Australii, Nowej Zelandii, Wielkiej  Brytanii i innych krajów  ,oraz z wełny krajowej.

Przedziały  klasowe dla poszczególnych grubości nominalnych i długości  SA tak dobrane ,ze mieszczą się w swym zakresie  wszystkie te wełny.

Innymi parametrami uwzględnianymi w klasyfikacji są  a wytrzymałość  b  barwa  c zawartość zanieczyszczeń roślinnych   d sposób podania cale runa ,kawałki i odpadki

Klasyfikacja wełny jest podstawą  do opracowania  katalogów  wełny ,które funkcjonują  w obrębie handlowym tym surowcem.

Pytanie 19

Sposoby wykorzystania  i zagospodarowanie  wełny krajowej

Materiały z zeszytu

a  )duża różnorodność ,trudno uzyskać jednolita partie

b )stanowi uzupełnienie do wyrobu  tkanin obiciowych

c )wchodzi w skład wyrobów służących zdrowiu człowieka  koce ,poduszki, kołdry ,kamizelki, pasy lecznicze, śpiwory

d )mieszanki z innymi włóknami  naturalnymi jak len, bawełna ,jedwab.

E )produkcja polskich geotekstyliów stosowane przy budowie autostrad ,linii kolejowych  i tramwajowych, kortów  tenisowych

F ) wyroby  rekodzieła  artystycznego 

Pytanie 20

Wykorzystując proekologiczna budowę włókien wełnianych i jednocześnie  poszukując nowych rynków zbytu dla  gorszych jakościowo wełen ,opracowano wypełnione wełna zapory ,które stosuje się do oczyszczania  środowiska i ochrony przyrody, na przykład po rozlewiskach ropy naftowej na morzach. Produkuje się tez tak zwane geotekstylia ,czyli  ulegające  biologicznemu rozkładowi maty  naziemne ,które  łatwo  myc ,utrzymywać ,a po użyciu  zniszczyć .Stosowane do układania  wokół  nowo sadzonych drzew  i krzewów  tłumią chwasty  utrzymują potrzebną roślinom  wodę oraz w miarę biodegradacji  użyźniają glebę ,dostarczając  roślinom  substancji odżywczych. Te  gorszego  rodzaju wełny  mogą być również używane  jako ściółka  wełniana   wiszące kosze kwiatowe i stroiki. 

21. Dlaczego w wełnianych wyrobach konfekcyjnych i dekoracyjnych wykorzystuje się inne włókna naturalne i syntetyczne?

• Bawełna - ułatwia komfort użytkowania

• Jedwab - nadaje subtelny połysk i miękkie wzory

• Włókna syntetyczne - polepszają właściwości mechaniczne

• Lycra - pozwala zachować długotrwałą stabilność rozmiarową

• Tkaniny zawierające 80% wełny, przeznaczone dla sportowców - zatrzymują promieniowanie ultrafioletowe

• Czesankowa przędza o wyglądzie wełny zgrzebnej

• Włókna odporne na filcowanie

• Tkaniny przystosowane do prania w pralkach automatycznych

• Dywany odporne na plamienie

 

22. Czynniki wpływające na jakość produkowanego żywca jagnięcego

• Rasa - związana z nią wczesność dojrzewania oraz tempo wzrostu ma duże znaczenie z punktu widzenia ekonomiki tłuszczu (najlepsze merynos polski, polska owca nizinna, polska owca długowełnista, mięsne rasy zbyt szybko się otłuszczają)

• Wiek - decyduje o jakości pozyskiwanego mięsa

• Płeć - samice rosną wolniej, samce mają tendencję do otłuszczania (samce 40 kg, samice 35kg)

• Zestaw pasz - wpływ na kolor i zapach mięsa, decyduje o szybkości wzrostu jagnięcia i jakości uzyskiwanego produktu

• Płodność i plenność - główne czynniki wpływające na ilość produkowanego żywca (najlepsze fińska, fryzyjska i romanowska)

• Liczba urodzonych jagniąt - jedynaki szybciej przyrastają, jednak są bardziej otłuszczone, przy większych miotach przyrastają wolniej, przy przejściu na pasze stałe bliźnięta lepiej wykorzystują paszę, przez co są mniej otłuszczone

 
 

23. W jaki sposób można poprawić  wskaźniki rozrodu w stadzie owiec

Używając do krzyżowania ras owiec

• O dużej płodności i plenności

• Z rują asezonalną

• Mające małe straty w odchowie

• O wysokiej zapładnialności

• Zapewniające wysoko liczebne mioty (najlepsze bliźnieta)

Skracanie okresów międzyciążowych  do 8 - 9 mies.(3 wykoty w ciągu 2 lat)

Wcześniejsze krycie macorek -  ok. 8 mies. życia (rasy wcześnie dojrzewające) 
 

24. Omów tucz jagniąt do masy ciała 22kg

• Materiał:

- jagnięta merynosa polskiego

- jagnięta pochodzące z krzyżowania z rasami mięsnymi

• Żywienie do woli

• Od 2 tyg. Życia wprowadzamy pasze stałe

- gnieciony owies

- pełnoporcjowa mieszanka granulowana ( jęczmień, kukurydza, poekstrakcyjna śruta sojowa, koncentrat białkowy KBC, susz z zielonek, koncentrat mineralno - witaminowy)

- siano 10 - 15% dawki

• Podstawowa pasza - mleko matki

• Wymagana masa ciała w wieku 50 - 70 dni

25.
-intensywna forma tuczu
-zywienie do woli lub normowane
-mleko matki do woli lub wczesniej odsadzone
-wymagana masa ciala 90-100 dni (jagnieta przy matkach + żywienie do
woli)
-mieszanka taka jak w tuczu 22kg
-dla jagniąt wcześniej odsadzonych pasze łatwo strawne i mleko
pochodzenia zwierzęcego + składniki mineralne
-przy wcześniejszym odsadzeniu zwiększa się zużycie pasz na przyrost
jednostki masy ciała (wymagana masa po 100-110 dniach)
-przy żywieniu normowanym pasza treściwa, mieszanki mineralne, siano,
bdb jakości zielonki latem, kiszonki lub ziemniaki zimą   30kg--
>110-120 dni
26.
-mniej intensywna forma tuczu (polskie nizinne i długowełniste)
-maciorki max 35kg, tryczki 40kg
-żywienie do woli lub normowane
-jagnięta odsadzane najpóźniej w 100 dniu życia
-żywienie normowane: podział jagniąt na 3 grupy w zależności od płci i
masy ciała. W obrębie każdej płci  3 grupy wagowe. Zmiana poziomu
żywienia po osiągnięciu średniego przyrostu masy ciała o 5kg. System
żywienia jest mniej pracochłonny wyodrębnia się 4 grupy: tryczki i
maciorki (słabsze i silniejsze)--> większe wykorzystanie paszy
-pasze: zielonki, kiszonki, okopowe, siano, susze z zielonek, dodatki
paszowe
-wymagana masa ciała 150 dni
27.
 Ocenę tę przeprowadza się na żywych zwierzętach, a jej celem jest jak
najbardziej precyzyjne określenie wartości rzeźnej jagniąt.
Pomocne wskaźniki:
-przyrosty dobowe
-stopień wykorzystania pasz - wyrażony ilością białka pasz zużytych na
przyrost 1kg masy ciała
-ocena pokroju zwierzęcia- oszacowanie stopnia umięśnienia i
otłuszczenia (np. dobre umięśnienie-szeroka, bezrożna głowa, krótka i
gruba szyja , szeroki tułów z beczkowato wysklepionymi żebrami i
szeroką partią lędźwiową, krótki, szeroki i pękaty udziec oraz
skrócone, szeroko rozstawione i spionowane kończyny.
- do 22kg jagnięta określa się jako mleczne
Metodą przyżyciowej oceny jagniąt może być system EUROP. Podstawą jest
określenie grubości warstwy tłuszczu podskórnego poprzez chwyt za
nasadę ogona i partię lędźwiową. Im słabiej wyczuwalne wyrostki
kolczyste i boczne kręgosłupa oraz kręgi ogonowe tym zwierze jest
bardziej otłuszczone. Wyróżnia się 5 klas. Klasa 1 to zwierzęta prawie
nie otłuszczone,klasa 5 - bardzo otłuszczone.
Do bardziej dokładnych metod(nawet 100% dokładności) zalicza się(dużo
większe koszty):
-nuklearny rezonans magnetyczny
-tomografię komputerową
Ultrasonografia- tańsza, szerokie zastosowanie, pomiar za pomocą
różnicy w rozchodzeniu się fal dźwiękowych w różnych tkankach, co
pozwala określić ich wyraźne granice .Można dokonywać pomiarów grubości
tłuszczu okrywowego oraz głębokości , szerokości i powierzchni mięśnia
najdłuższego grzbietu. Najczęstszym miejsce pomiaru jest ostatni krąg
piersiowy. Wykorzystanie pomiarów ultrasonograficznych daje również
dobre wyniki podczas dokonywania selekcji.

28.
Wydajność rzeźna- pierwszy wskaźnik, który informuje nas o umięśnieniu
tuszy. Jest to stosunek masy tuszy do masy ciała przed ubojem wyrażony
w %. Wielkość tego wskaźnika zależy od wieku, masy ciała, oraz stopnia
utuczenia.  Najczęściej 45-52%. Powyżej 52% może to świadczyć o zbyt
dużym otłuszczeniu (stare owce)
-organoleptyczna ocena tuszy- określa stopień obłożenia mięśniami
poszczególnych partii tuszy. Ocenie podlega też grubość tłuszczu
okołnerkowego
-pomiary:
                    -głębokość udźca, jego długość i obwód
                    - index wypełnienia udźca
                    - wielkość oka polędwicy
-otłuszczenie określa się  przez pomiar grubości tłuszczu okrywowego
najczęściej na wysokości ost żebra. Miarą otłuszczenia jest również %
udział nerki z tłuszczem okołonerkowym
wskaźnikiem informującym o zawartości kości w tuszy jest szerokość
stawu skokowego
-podział tuszy na wyręby: 9 podstawowych yrębów
                    -najcenniejsze: udziec, comber, antrykot (47%)
                    -mniej cenne: łopatka, karkówka, łata z mostkiem
żebrami
                    -najmniej cenne: golenie i szyja
-określenie składu tkankowego;  następuje to przez
                    - dysekcję całkowitą (odzielenie tk tłuszczowej,
kostnej i mięśniwej; u jagniąt 65% mięśnie, 185
tłuszcz,                          17% kości)
                    -dysekcja częściowa (przeprowadzana na udźcu--
>najkorzystniejszy skład tkankowy)

29. Wymień podstawowe wyręby półtuszy baraniej. Które z nich są najcenniejsze?

Udziec, comber, antrykot - najcenniejsze

Łopatka, plecówka, mostek z łatą,- mniej cenne

szyja, goleń przednia, goleń tylnia - najmniej cenne 

30. Jakie pomiary wykonywane na tuszy jagnięcej informują umięśnieniu tuszy?

Głębokość, długość, obwód udźca. Wielkość „oka” polędwicy informuje o stopniu umięśnienia partii grzbietowej. (Indeks wypełnienia udźca,  wyrażona procentowym stosunkiem jego obwodu do długości, świadczy o stopniu jego wypełnienia. Im większa wartość tym lepsze umięśnienie tej partii ciała.) 

31. Jaki pomiar jest wskaźnikiem informującym o zawartości kości w tuszy?

Pomiar grubości tłuszczu okrywowego najczęściej na wysokości za ostatnim żebrem.

Miara otłuszczenia tuszy jest procentowy stosunek wagi nerki z tłuszczem okołonerkowym do wagi półtuszy. 

32. Co jest miarą otłuszczenia tuszy?

Szerokość stawu skokowego, im mniejsza tym w tuszy jest mniejsza zawartość kości.

30. Jakie pomiary wykonane na tuszy jagnięcej informują o umięśnieniu
tuszy? (str. 71)

Głębokość udźca, jego długość i obwód informują o umięśnieniu tej
partii tuszy. Indeks wypełnienia udźca, wyrażony procentowym
stosunkiem jego obwodu do długości, świadczy o stopnie jego
wypełnienia. Im większa jest wartość tego wskaźnika, tym lepsze jest
umięśnienie partii zadu. Natomiast określenie wielkości "oka"
polędwicy informuje o umięśnieniu partii grzbietowo - lędźwiowej.

31. Jaki pomiar jest wskaźnikiem informującym o zawartości kości w
tuszy?


Wskaźnikiem informującym o zawartości kości w tuszy jest szerokość

stawu skokowego. Im mniejsza jest wartość tego pomiaru, tym mniejsza
jest zawartość kości w półtuszy.

32. Co jest miarą otłuszczenia tuszy? (str. 71)

Otłuszczenie określa się poprzez pomiar grubości tłuszczu okrywowego,
najczęściej na wysokości ostatniego żebra. Miarą otłuszczenia tuszy
jest również wyliczenie procentowego udziału nerki wraz z tłuszczem
okołonerkowym w masie półtuszy.

33. Na czym polega dysekcja częściowa? (str.72)

Dysekcja częściowa - precyzyjna ocena składu tkankowego udźca. Ta
część tuszy ma najkorzystniejszy skład tkankowy, gdyż w zależności od
rasy czy kombinacji krzyżowalniczej odnotowuje się w niej od około
60-75%tkanki mięśniowej.

34. Na czym polega klasyfikacja tusz jagnięcych w skali EUROP? (str.
73-75)

Tusze owiec dzielone są na 2 kategorie: L - tusze jagniąt, których
wiek wynosi mniej niż 12 miesięcy, miesięcy - tusze innych owiec.
Tusze obu kategorii o masie powyżej 13kg są organoleptycznie
klasyfikowane do 1 z sześciu klas umięśnienia i jednej z pięcie klas
otłuszczenia. Umięśnienie szacuje się na podstawie budowy tuszy, ze
szczególnym uwzględnieniem jej ważnych części (tylna ćwiartka,
grzbiet, łopatka)
Klasy umięśnienia:
S - ekstra
E - wyśmienita
U - bardzo dobra
R - dobra
O - średnia
P - słaba
Otłuszczenie ocenia się na podstawie grubości tłuszczu okrywowego na
zewnętrznej stronie tuszy, jak również wewnątrz, szacując ilość
tłuszczu okołonerkowego i między żebrami.
Klasyfikacja otłuszczenia:
1 - bardzo małe
2 - małe
3 - średnie
4 - mocne
5 - bardzo mocne
Tusze o masie poniżej 13kg są klasyfikowane do jednej z trzech
kategorii (A,B,C), po uwzględnieniu następujących kryteriów: masy
tuszy, barwy mięsa i otłuszczenia.
Kategoria       A       B       C
Masa tuszy      Do 7kg  7,1-10kg        10,1-13kg
Jakość  1       2       1       2       1       2
Barwa mięsa     Jasnoróżowe     Inna barwa mięsa        Jasnoróżowe lub różowe  Inna
barwa mięsa     Jasnoróżowe lub różowe  Inna barwa mięsa
Klasa otłuszczenia      1 lub 2 1 lub 2 1 lub 2
Ocenę EUROP mogą przeprowadzać tylko odpowiednio przeszkoleni,
niezależni rzeczoznawcy. Klasyfikacja odbywa się w rzeźni, najpóźniej
godzinę po uboju. Oznakowanie tusz (klasa umięśnienia otłuszczenie
kategoria) dokonywane jest przez ich opieczętowanie niezmywalnym i
nietrującym tuszem.

35. Jak na mleczność owiec wpływa rasa? (str. 93-94)

3 kategorie:
- owce mleczne (Duża wydajność mleka, której osiągnięcie wymaga
długiej laktacji. Wydłużenie sezonu użytkowania mlecznego możliwe jest
w zasadzie u bardzo nielicznej grupy owiec (w Europie owca fryzyjska).
Laktacja u tych owiec trwać może do 300dni, a więc jeszcze po
odsadzeniu jagniąt. W ten sposób można pozyskać nawet 700 litrów mleka
w laktacji. Przeciętnie uzyskuje się 250-550 litrów mleka
konsumpcyjnego a we wschodniej Fryzji 1000 l)
- owce użytkowane mlecznie (Należy wymienić rasy o kombinowanych
kierunkach użytkowych (np. polska owca górska) oraz owce utrzymane w
rejonach basenu morza Śródziemnego, tradycyjnie dojone. Zwierzęta te
podlegają w zasadzie użytkowaniu po odsadzeniu od nich jagniąt i
zdajaniu produkowanego w wymionach mleka, którego ilość w momencie
odsadzenia nieznacznie zmniejsza się, po czym wraca do poziomu, jaki
był przed odsadzeniem i stopniowo zmniejsza się ku końcowi laktacji. W
tej grupie owiec laktacja trwa około150 dni, z czego połowa tego
okresu jest wykorzystana do produkcji mleka. Owca wydziela 200-300
litrów mleka w trakcie laktacji, z czego w zależności od poziomu
żywienia i sposobu użytkowania mlecznego pozyskać można od 60-120
litrów mleka konsumpcyjnego.)
- owce niedoskonałe w kierunku użytkowania mlecznego (Laktacja w tej
grupie owiec trwa dokładnie tyle co okres odchowania jagniąt, czyli
90-120 dni. Pozyskiwanie mleka od tej grupy owiec jest również możliwe
(od 35-60 litrów mleka))

36. Inne (oprócz rasy) czynniki wpływające na poziom wydzielania mleka
(str. 94-96)

- liczba karmionych jagniąt
- żywienie
- wiek
- stadium laktacji
- oraz kompleks zagadnień związanych z kształtem i zdrowotnością
wymion

37. Właściwości mleka owczego (str. 97)

- dobra jakość
- kuleczki tłuszczu w mleku mniej różnicowane pod względem wielkości
(homogenie - jednorodna budowa)
- produkty wytworzone z mleka owczego są łatwiej przyswajalne przez
organizm człowieka niż z mleka krowiego
- powolne tempo podsiadania śmietanki
- bakteriostatyczne
- więcej suchej masy (tłuszczu i białka) niż w mleku krowim
- poziom laktozy w krowim i owczym mleku na podobnym poziomie

38. Jakie przetwory pozyskuje się z mleka owczego? (str. 110-111)

- koktajle
- likiery
- lody
- napoje mleczne
- jogurty i kefiry
- masło
- maślanka
- twaróg (bundz, bryndza)
- oscypek
- serwatka (żytęcyca)


39. Jakie wyroby owczarskie uzyskały w Polsce status produktu ze
znakiem "Chroniona Nazwa Pochodzenia"? (str. 148)
bundz, bryndza, oscypek, żytęcyca ??

40. Jak oceniasz przyszłość polskiego owczarstwa?

Według wstępu ze skryptu git. a według pani profesor Danuty Sztych nie
będzie przyszłości polskiego owczarstwa...

Skrypt (wstęp):
Obecnie przy realizacji "Planu rozwoju obszarów wiejskich w latach
2007-2013" rola owczarstwa ulega znaczącemu zwiększeniu. Jako jedyny w
zasadzie gatunek zwierząt gospodarskich zachował szeroką więź ze
środowiskiem ze względu na ogromne znaczenie użytków zielonych w
żywieniu tych zwierząt. Uzyskiwane wsparcie finansowe zarówno dla
chronionych jako rezerwa genetyczna ras owiec, jak i programowa opieka
nad użytkami zielonymi otwiera przed owczarstwem nowe, dotychczas
niewykorzystane możliwości. Planowane dopłaty do użytków zielonych
stwarzają możliwość otwarcia rynku na jagnięcinę, praktycznie nie
znaną w Polsce a ceniona w Europie Zachodniej zarówno ze względu na
swoje walory odżywcze, smakowe i zdrowotne.

---