Skup w liczbach
Rozpoczął się skup interwencyjny zbóż. Mimo że w lipcu Komisja Europejska wydała rozporządzenie, które nakazuje agencjom prowadzącym skup interwencyjny kontrolować skażenie ziarna mikotoksynami, w tym roku w Polsce nie będzie takiej konieczności.
6 lipca 2005 r. Komisja Europejska wydała rozporządzenie nr 1068/2005, ustanawiające procedury przyjęcia zbóż przez agencje interwencyjne oraz metody analiz jakości zbóż. Od tego roku nie będzie mogło być przyjęte do skupu interwencyjnego ziarno, któro nie spełni norm dotyczących substancji skażających, w tym mikotoksyn. Agencja Rynku Rolnego będzie musiała kontrolować oferowane do interwencji ziarno na zawartość mikotoksyn w zagrożonych regionach kraju, wyznaczonych na podstawie analizy ryzyka wystąpienia tych substancji. Komisja Europejska pozostawiła w gestii krajów członkowskich decyzję o tym, kiedy zachodzi konieczność określenia zawartości tych związków w ziarnie. Na szczęście dla naszych rolników w tym roku uznano, że nie wystąpiło zagrożenie ze strony mikotoksyn i nie trzeba wykonywać oznaczeń ich zawartości. Możliwość powstawania mikotoksyn wynika przede wszystkim z warunków pogodowych, występujących szczególnie podczas kwietnia zbóż.
Minimalne wymagania jakościowe w skupie interwencyjnym
Ziarno oferowane do skupu interwencyjnego musi być zdrowe, wolne od obcych zapachów, chorób, szkodników oraz powinno charakteryzować się odpowiednią jakością handlową.
Pszenica:
wilgotność - do 14,5 proc.,
zawartość zanieczyszczeń - maksymalnie 12 proc.: ziarna połamane - do 5 proc., zanieczyszczenia ziarnowe - do 7 proc. (w tym ziarna uszkodzone termicznie - do 0,5 proc.), ziarna porośnięte - do 4 proc., materiał obcy - do 3 proc. (w tym nasiona obce szkodliwe - do 0,1 proc., ziarna uszkodzone wskutek samozagrzania się lub zbyt intensywnego suszenia - do 0,05 proc. i sporysz - do 0,05 proc.),
gęstość ziarna w stanie zsypnym - co najmniej 73 kg na hektolitr (100 litrów),
zawartość białka - co najmniej 10,5 proc.,
liczba opadania - minimum 220 sekund,
wskaźnik sedymentacji Zeleny'ego - co najmniej 22 ml, w wypadku, gdy wskaźnik ten ma wartość od 22 do 30 konieczne jest wykonanie testu na kleistość ciasta. Ziarno zostaje przyjęte do interwencji, gdy otrzymane z niego ciasto ocenia się jako niekleiste, przydatne do obróbki mechanicznej.
Jęczmień:
wilgotność - do 14,5 proc.,
zawartość zanieczyszczeń - maksymalnie 12 proc.: ziarna połamane - do 5 proc., zanieczyszczenia ziarnowe - do 12 proc. (w tym ziarna innych zbóż i uszkodzone przez szkodniki - do 5 proc., ziarna uszkodzone termicznie - do 3 proc.), ziarna porośnięte - do 6 proc., materiał obcy - do 3 proc. (w tym nasiona obce szkodliwe - do 0,1 proc.),
gęstość ziarna w stanie zsypnym - co najmniej 62 kg na hektolitr.
Kukurydza:
wilgotność - do 14,5 proc.,
zawartość zanieczyszczeń - maksymalnie 12 proc.: ziarna połamane - do 10 proc., zanieczyszczenia ziarnowe do 5 proc. (w tym ziarna uszkodzone termicznie do 3 proc.), ziarna porośnięte - do 6 proc., materiał obcy - do 3 proc. (w tym nasiona obce szkodliwe - do 0,1 proc.).
Obowiązująca cena interwencyjna (101,31 euro za t) podlega podwyższeniu lub obniżeniu w zależności od jakości dostarczonego ziarna.
Za każdą 0,1 proc. wilgotności poniżej 13,4 proc. następuje podwyższenie ceny o 0,1 euro za t. Podwyższenie ceny następuje do wilgotności 10 proc. i wynosi maksymalnie 3,5 euro za t. Gdy wilgotność ziarna jest większa lub równa 14,1 proc., wówczas następuje obniżenie ceny o 0,2 euro za każdą dodatkową 0,1 proc. wilgotności.
Gdy gęstość w stanie zsypnym dla pszenicy i jęczmienia jest mniejsza niż odpowiednio 76 i 64 kg/hl, stosuje się odpowiednie obniżki. Wynoszą one w wypadku pszenicy 0,5 euro za t, gdy gęstość ziarna waha się od 75,9 do 75 kg/hl, 1 euro za t przy 74,9-74 kg/hl i 1,5 euro za t przy gęstości 73,9 do 73 kg/hl. W wypadku jęczmienia obniżka ceny wynosi 1 euro za t, gdy gęstość ziarna wynosi od 63,9 do 62 kg/hl.
Gdy zawartość ziaren połamanych przekracza 3 proc. dla pszenicy i jęczmienia oraz 4 proc. dla kukurydzy, cena interwencyjna jest obniżana o 0,05 euro za t za każdą dodatkową 0,1 proc. zawartości zanieczyszczeń ziarnowych.
Gdy zawartość ziaren porośniętych przekracza 2,5 proc., cena jest obniżana o 0,05 euro za t za każdą dodatkową 0,1 proc. zawartości ziaren porośniętych.
Gdy zawartość materiału obcego przekracza 1 proc., cena jest obniżana o 0,1 euro za t za każdą dodatkową 0,1 proc. zawartości materiału obcego.
Gdy zawartość białka w pszenicy jest mniejsza niż 11,5 proc., cena jest obniżana o 2,5 euro za t przy zawartości białka 11,4-11 proc. i o 5 euro za t przy zawartości białka 10,9-10,5 proc.
Dopuszczalne zanieczyszczenie zbóż mikotoksynami (Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 856/2005 z 6 czerwca 2005 r.)
Aflatoksyny
Ziarno zbóż łącznie z gryką oraz produkty ich przetwarzania, przeznaczone do bezpośredniego spożycia przez ludzi lub jako składnik środków spożywczych: aflatoksyna B1 - 2,0 μg/kg, suma aflatoksyn B1, B2, G1, G2 - 4 μg/kg.
Ziarno zbóż łącznie z gryką, z wyłączeniem kukurydzy, które musi być sortowane lub będzie poddane innym fizycznym procesom, przed przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia lub użycia jako składnik żywności: aflatoksyna B1 - 2,0 μg/kg, suma aflatoksyn B1, B2, G1, G2 - 4 μg/kg.
Ziarno kukurydzy, które musi być sortowane lub będzie poddane innym fizycznym zabiegom przed przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia lub użyciem jako składnik żywności: aflatoksyna B1 - 5,0 μg/kg, suma aflatoksyn B1, B2, G1, G2 - 10 μg/kg.
Ochratoksyna A
Nieprzetworzone ziarna zbóż (włącznie z nieprzetworzonym ryżem i gryką) - 5 μg/kg.
Wszystkie produkty pochodzące ze zbóż (łącznie z nieprzetworzonymi produktami zbożowymi i ziarnami zbóż przeznaczonymi do bezpośredniej konsumpcji przez człowieka - 3 μg/kg.
Deoksyniwalenol - DON
Nieprzetworzone ziarna zbóż, inne niż pszenica durum, owies i kukurydza - 1250 μg/kg.
Nieprzetworzona pszenica durum i owies - 1750 μg/kg.
Nieprzetworzona kukurydza - 1750 μg/kg (od 1 lipca 2007 r.)
Zearalenon - ZEA
Nieprzetworzone ziarna zbóż, inne niż kukurydza - 100 μg/kg.
Nieprzetworzona kukurydza - 200 μg/kg (od 1 lipca 2007 r.)
Fumnizyny - suma aflatoksyn B1 i B2 (od 1 lipca 2007 r.)
Nieprzetworzona kukurydza - 2000 μg/kg.
Kwoty opłat za wykonanie badań laboratoryjnych zbóż oferowanych do skupu interwencyjnego ARR (w złotych za próbkę razem z VAT):
zakup pszenicy z dostawą do magazynu interwencyjnego - ocena parametrów technologicznych (zawartość białka, wskaźnik sedymentacyjny, liczba opadania, test na kleistość ciasta) - 825*,
zakup pszenicy w miejscu przechowywania - ocena parametrów fizycznych (wilgotność, zawartość zanieczyszczeń, gęstość w stanie zsypnym) i technologicznych (zawartość białka, wskaźnik sedymentacyjny, liczba opadania, test na kleistość ciasta) - 978*,
zakup jęczmienia w miejscu przechowywania - ocena parametrów fizycznych (wilgotność, zawartość zanieczyszczeń, gęstość w stanie zsypnym) - 154,
zakup kukurydzy w miejscu przechowywania - ocena parametrów fizycznych (wilgotność, zawartość zanieczyszczeń) - 129.
Kwoty nie obejmują kosztów oznaczania substancji skażających. Gdyby zachodziła konieczność ich oznaczenia stawki opłat są następujące (złotych za próbkę razem z VAT):
Mikotoksyny:
aflatoksyna B1 i suma aflatoksyn: B1, B2, G1 i G2 - 257,
ochratoksyna A - 257,
deoksyniwalenol - DON - 257,
zearalenon - ZEA - 257.
Metale ciężkie:
ołów - 161,
kadm - 161.
Pestycydy - 868.
Ocena poziomu radioaktywności - 104.
Źródło: Zarządzenie nr 283/2005/Z Prezesa ARR z 11.10.2005 r.
* w wypadku, gdy test na kleistość ciasta nie będzie wykonywany, ARR zwróci kwotę wpłacona na poczet wykonania tego testu.
IJHRS
Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz warunków składowania i transportu tych artykułów ma na celu sprawdzenie, czy:
artykuły rolno-spożywcze spełniają wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu,
artykuły rolno-spożywcze są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwej jakości handlowej.
Kontrola obejmuje co najmniej jedną z następujących czynności:
sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu rolno-spożywczego, atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości handlowej,
sprawdzenie opakowania, oznakowania, prezentacji artykułu rolno-spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu,
oględziny artykułu rolno-spożywczego,
pobranie próbek oraz ich ocenę lub badanie laboratoryjne,
ustalenie klasy jakości artykułu rolno-spożywczego,
sprawdzanie sposobu produkcji artykułu rolno-spożywczego lub prawidłowości przebiegu procesu technologicznego, o ile wynika to z odrębnych przepisów.
W wyniku kontroli wojewódzki inspektor może w drodze decyzji:
zakazać wprowadzania do obrotu artykułu niespełniającego wymagań jakości handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania,
nakazać poddanie artykułu, o którym mowa w pkt 1, określonym zabiegom,
zakazać składowania artykułu w nieodpowiednich warunkach albo jego transportowania środkami transportu nienadającymi się do tego celu,
przeklasyfikować artykuł rolno-spożywczy do niższej klasy, jeżeli artykuł ten nie spełnia wymagań jakościowych dla danej klasy jakości handlowej,
nakazać zniszczenie artykułu, o którym mowa w pkt 1, na koszt jego posiadacza.
! Kontroli IJHARS nie podlegają:
• artykuły rolno-spożywcze wytwarzane na własny użytek;
• sprzedawane przez ich producentów w gospodarstwie bezpośrednio konsumentom;
• materiał siewny roślin;
Zadania Inspekcji wykonują następujące organy:
• Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przy pomocy Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych;
• wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych jako kierownika wojewódzkich inspektoratów jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, wchodzących w skład zespolonej administracji wojewódzkiej.
Główny Inspektor koordynuje i nadzoruje działalność Inspekcji.
IJHARS w ramach urzędowej kontroli żywności w Polsce chroni nie tylko interesy konsumentów i producentów żywności, ale uczestniczy również - jako wyspecjalizowana jednostka podległa Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - w realizacji polityki żywnościowej kraju. Kontrole jakości handlowej produktów stanowią istotny element systemu gwarantowania jakości żywności wprowadzanej do obrotu oraz bezpieczeństwa ekonomicznego konsumentów i producentów.
Działania IJHARS obejmują przede wszystkim ochronę konsumentów i walkę z zafałszowaniami na rynku produktów żywnościowych, eliminację nieuczciwej konkurencji producenckiej oraz promocję jakości polskiej żywności poprzez propagowanie znaków i certyfikatów jakości. System kontroli żywności IJHARS zapewnia konsumentom dostęp do rzetelnych informacji na temat artykułów rolno-spożywczych oraz zapobiega nieuczciwym praktykom rynkowym. Ułatwia on również wymianę handlową - zarówno z państwami trzecimi, jak i na obszarze jednolitego rynku wewnętrznego UE.
Rozporządzenie nr 178/2002: Ogólne zasady i wymogi prawa żywnościowego
23.08.2008
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogolne zasady i wymagania prawa zywnosciowego, powolujące Europejski Urząd ds. Bezpieczenstwa Zywnosci oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczenstwa zywnosci (wraz z pozniejszymi zmianami) wiąze w calosci i jest bezposrednio stosowane we wszystkich panstwach czlonkowskich.
Rozporządzenie ustanawia ogolne zasady regulujące sprawy zywnosci i pasz na poziomie Wspólnoty i krajowym. Stosuje się je do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji zywnosci i pasz. W rozumieniu przepisów tego rozporządzenia"żywność" (lub "środek spożywczy") oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częsciowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, ktorych spozycia przez ludzi można się spodziewać.
WYMOGI W ZAKRESIE BEZPIECZEńSTWA ŻYWNOŚCI
. Środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny, jeżeli uważa się, że:
a) jest szkodliwy dla zdrowia,
b) nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
. Jeżeli niebezpieczny środek spożywczy stanowi część partii, transzy lub dostawy żywnosci należącej do tej samej klasy lub kategorii, należy załozyć, ze calość żywności w tej partii, transzy lub dostawie jest rownież niebezpieczna, chyba że po dokonaniu szczegółowej oceny brak jest dowodów, iż reszta partii, transzy lub dostawy jest niebezpieczna. Podobne załozenie dotyczy pasz uważanych za niebezpieczne.
. Pasza uznana jest za niebezpieczną do wykorzystania zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli uważa się, że:
a) ma negatywne skutki dla zdrowia ludzi lub zwierząt,
b) powoduje, iz spożywanie żywnosci uzyskanej ze zwierząt hodowlanych jest niebezpieczne dla ludzi.
. Rozporządzenie wprowadza zakaz wprowadzania konsumentów w błąd poprzez etykietowanie, reklamę i prezentację żywności lub pasz.
. Na państwa członkowskie nałożono obowiązek wprowadzenia prawa żywnosciowego w życie, monitorowania i kontroli jego przestrzegania poprzez system oficjalnych kontroli i innych dzialań. Państwa członkowskie ustanowić mają również zasady dotyczące środków i kar mających zastosowanie w przypadku naruszenia prawa żywnościowego i paszowego.
Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywnosci (EFSA)
Rozporządzenie powolalo EFSA, ktory zaczął funkcjonować w 2002 roku. EFSA jest niezależną instytucją udzielającą wsparcia naukowo-technicznego unijnym instytucjom i państwom członkowskim.
SYSTEM WCZESNEGO OSTRZEGANIA
Rozporządzenie ustanawia system wczesnego ostrzegania dla powiadamiania o bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwie grożącym zdrowiu ludzkiemu, pochodzącym z żywnosci lub pokarmu. Państwo członkowskie niezwłocznie informuje Komisję Europejską o takim zagrożeniu, a Komisja przekazuje te informację członkom sieci. Komisja zapewnia przekazanie właściwych informacji również państwom trzecim.Przewidziano także środki nadzwyczajne dla żywności i pasz pochodzących ze Wspolnoty lub przywożonych z państwa trzeciego. Na Komisję Europejską nałożono obowiązek opracowania planu zarządzania kryzysami w obszarze bezpieczeństwa żywności i pasz. Plan określa typy sytuacji obejmujące bezpośrednie lub pośrednie ryzyko dla zdrowia ludzkiego, określa również praktyczne procedury niezbędne do zarządzania kryzysami, wliczając w to zasady przejrzystosci, które mają być stosowane oraz strategię informowania. W przypadku identyfikacji takiego ryzyka, Komisja Europejska powoluje jednostkę kryzysową. Jednostka zbiera i ocenia odpowiednie informacje, poszukuje możliwości wyeliminowania lub zredukowania ryzyka. W tym celu moze żądać pomocy od każdej osoby publicznej lub prywatnej, której ekspertyzę uważa się za niezbędną do efektywnego zarządzania w sytuacji kryzysu. Jednostka ma również obowiązek informować opinię publiczną o istniejącym ryzyku i podjętych środkach.
Jęczmień (Hordeum vulgare L.) jest zbożem uprawnym równie starym jak pszenica, stanowi ok. 10% światowej powierzchni uprawy (piąty co do wielkości uprawy na świecie). Powierzchnia zasiewów w Polsce wynosi ok. 1,1 - 1,2 mln. ha, w tym formy ozime zajmują jedynie 140 tys. ha. Związane jest to z jego łatwym wymarzaniem na terenach Polski. Krajowe zbiory jęczmienia wynoszą 3,3 - 3,7 mln ton, z czego 75% przeznacza się na paszę, po 5% na spożycie w formie kasz i płatków i na słód browarniczy, ok. 10% na materiał siewny, natomiast reszta to ubytki i straty.
Jęczmień jest zbożem o wszechstronnym zastosowaniu. Używany jest przede wszystkim na pasze dla zwierząt mlecznych i rzeźnych (ziarno, kiszonka i słoma), dla drobiu (ziarno), jako surowiec browarniczy oraz spożywczy. Na cele paszowe wykorzystywane jest głównie ziarno, zarówno do sporządzania mieszanek treściwych bezpośrednio w gospodarstwach, jak i w przemyśle paszowym. Na ten cel można uprawiać wszystkie odmiany, a głównym kryterium wyboru jest plon ziarna. Jęczmień w postaci ziaren jest cenną paszą stosowaną do skarmiania świń i bydła. Pomimo, że ma niższą wartość odżywczą ze względu na wysoką zawartość błonnika konkuruje jako pasza z pszenicą.
Drugim ważnym kierunkiem użytkowania jęczmienia jest jego wykorzystanie w przemyśle spożywczym. Najważniejszym sposobem wykorzystania jęczmienia jest produkcja słodu, oprócz produkcji piwa, niewielkie ilości słodu zużywane są także do produkcji whisky. Słód może być również wykorzystywany jako dodatek do produktów spożywczych poprawiający ich walory konsumpcyjne i wartość odżywczą, m. in. stosowany bywa jako źródło substancji słodzących i zapachowych oraz przetwarzany na ekstrakty słodowe i mąkę słodową, w piekarnictwie używa się go do produkcji chleba, gdyż przyczynia się do zwiększenia objętości, a także nadaje pieczywu charakterystyczną barwę skórki oraz aromat.
Ziarno jęczmienia ze względu na brak białek glutenowych nie nadaje się na mąkę do wyrobu chleba, ale wykorzystywany jest na cele konsumpcyjne do produkcji płatków, kiełków zbożowych oraz w niewielkim stopniu jako dodatek do makaronów i odżywek dla dzieci. W kaszarniach jęczmień przerabiany jest na szereg produktów, takich jak pęczak, kasza, otręby jęczmienne oraz mąka jęczmienna.
Skrobia pochodząca z jęczmienia stosowana jest w przemyśle spożywczym jako zagęszczacz lub słodzik, a w przemyśle papierniczym jako materiał kryjący. Wykorzystywana jest także do produkcji detergentów i biodegradowalnych plastików.
Jęczmień jest źródłem nie tylko skrobi, z otrąb można odzyskiwać składniki białkowe - szczególnie polecane do karmienia ryb; witaminy takich jak niacyna, b-D-glukany czy rozpuszczalny błonnik. Odpowiednią metodą przetwarzania odzyskuje się z niego obydwa typy włóknika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Włóknik rozpuszczalny, którego podstawowym składnikiem jest b-D-glukan sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu, natomiast nierozpuszczalny reguluje pracę jelit. Nierozpuszczalne resztki pochodzące z produkcji etanolu m. in. młóto użytkowane jest jako pasza, ale może zostać przeznaczone do produkcji, drogą transformacji mikrobiologicznej, ksylitolu - znanego składnika gum do żucia. Jęczmień jest również źródłem szeregu naturalnych przeciwutleniaczy takich jak tokoferole i tokotrienole, które znajdują zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym.
W przypadku słomy jęczmiennej zastosowania w przemyśle dotyczą - ściółkowania dla zwierząt hodowlanych oraz przemysłu budowlanego - słoma wykorzystywana do produkcji bloków budulcowych, części ścian, wykładzin podłogowych, tapet.
Przemysłowy korzeń buraka cukrowego - korzeń technologiczny- korzeń ogłowiony, obcięty w dolnej części do średnicy 1 cm z usuniętymi korzonkami bocznymi przeznaczony do produkcji cukru. Korzeń może być częściowo uszkodzony
Wymagania jakościowe stawiane przyjmowanym korzeniom buraka cukrowego
Dostarczane korzenie buraków cukrowych powinny być świeże, zdrowe, o naturalnym, właściwym dla buraka cukrowego zabarwieniu i kształcie, nieporośnięte, prawidłowo ogłowione, wolne od pośpiechów i oczyszczone z nadmiaru ziemi, o masie nie mniejszej niż 0,1 kg i o zawartości cukru po 1 października nie mniejszej niż 14 %.
Korzeń główny jak również korzenie boczne powinny być obcięte do średnicy 1cm. Pozostałe drobne korzonki odrzucone.
Należy usunąć wszystkie nadpsute części korzenia jak również korzenie odtajałe.
Korzenie zamarznięte i nieodtajałe, bez objawów gnicia będą przyjęte w ilościach, miejscach i terminach wskazanych przez Oddział KSC.
Dostarczony do punktu odbioru surowiec nie może zawierać więcej niż 20% zanieczyszczeń.
Niedopuszczalne jest zanieczyszczenie korzeni: żużlem, odłamkami cegły, drewnem, znaczną ilością kamieni i innymi przedmiotami twardymi, korzeniami innych gatunków buraków i roślin, szczątkami zwierząt.
Jeżeli Plantator dostarczy korzenie buraka cukrowego nie odpowiadające powyższym warunkom, Oddział KSC może odmówić ich przyjęcia!