Wykład I
Jakość ?
Platon (427-347 BC)
„Jakość to pewien stopień doskonałości”
Norma ISO 8420(1996r.)
„Ogół właściwości obiektu wiążących się z jego zdolnością do zaspokajania potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych”
(obiektem jest np. wyrób, działanie lub proces organizacja, system lub osoba).
Zarządzanie jakością ogól funkcji zarządzania określający i wdrażający politykę jakości. Obejmuje planowanie strategiczne, rozmieszczeni zasobów, planowanie jakości, prowadzenie prac i oceną.
Zapewnianie jakości wszystkie zaplanowane i systematyczne działania, które są niezbędne do uzyskania i utrzymania odpowiedniego stopnia wiarygodności, że wyrób lub usługa będzie spełniać ustalone wymagania jakościowe.
Wg Encyklopedii PWN
Jakość jest kategorią filozoficzną oznaczającą sensie ogólnym właściwość, rodzaj, gatunek, wartość danego przedmiotu(zjawiska), w znaczeniu zaś ścisłym- cechę lub zespół cech odróżniających dany przedmiot od innych bądź też całokształt cech danego przedmiotu istotnych ze względu na jego strukturę wewnętrzną oraz na jego stosunki, oddziaływania i związki z otoczeniem
Jakość w ujęciu ekonomicznym
Zarządzanie
Procesy Produkcyjne
Oczekiwana Jakość
Produkt
Czynniki determinujące jakość płodów rolnych (a także wielkości produkcji)
Skala rynku
Organizacja rynku:
Dopłaty lub potrącenia za jakość
Drożny łańcuch marketingowy
Struktura producentów:
Struktura agrarna gospodarstw
Wyposażenie techniczne
Przygotowanie zawodowe
Obrót towarowy:
Przetwórstwo pierwotne
Przetwórstwo wtórne
Czynnik determinujące jakość płodów rolnych
Łańcuch zbożowy(marketingowy)
Hodowla Nowe odmiany
Nasiennictwo Materiał siewny
Producenci pszenicy
Hurt pierwotny
Obrotem towarowym zajmowały się:
Firmy handlowo - usługowe |
1,7 mln t |
Firmy produkcyjno - usługowe |
1,3 mln t |
PZZ |
1,9 mln t |
Gospodarstwa rolne |
0,26 mln t |
GS + CN |
0,1mln t |
|
0,012 mln t
|
Przetwórstwo pierwotne
młyny prywatne 2400, PZZ 220, inne 35
Przetwórstwo wtórne
Piekarnie 10 438, makaroniarnie 1032
Kaszarnie11
Dystrybucja, handel detaliczny
Konsument
Procent powierzchni zajętej przez określone grupy wielkościowe gospodarstw w krajach UE(1997):
Wielka Brytania >100 ha 50-100 ha |
66,5% 17,5% |
Holandia >100 ha |
9,3% |
Grecja >100 ha |
2% |
Gospodarstwa rolne wg Grup obszarowych UR
¼ powierzchni UR w Polsce w gospodarstwach >5 ha
40% UR w Polsce mieści się w gospodarstwach >20 ha
60% UR w Polsce mieści się w gospodarstwach <20 ha
Skala produkcji, wielkość gospodarstwa decyduje o tym, czy producent ziarna zdecyduje się na jego sprzedaż
Producent zanim wyprodukuje musi najpierw ustalić komu sprzedać swój produkt
Wykład II
Czynniki determinujące jakość płodów rolnych
Skala pola
Genetyczne:
Dobór odmiany
Specyficzne cechy jakości
Środowiskowe:
Kompleks przydatności rolniczej gleby
Nasłonecznienie i temperatura powietrza
Ilość i rozkład opadów atmosferycznych
Bieżący przebieg pogody
Agrotechniczne
Termin siewu
Nawożenie N P K Ca Mg (N - składnik, który w największym stopniu decyduje o jakości surowców roślinnych)
Ilość wysiewu
Ochrona roślin
Regulacje prawne w zakresie jakości i bezpieczeństwa żywności
Polska
Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych z dn. 21.12.2000.r . z późniejszymi zmianami
Unia Europejska
Rozporządzenie WE nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28.01.2002. Ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawia procedury w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego.
Rozporządzenie WE nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29. 04.2004 w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprowadzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia i dobrostanu zwierząt
Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych z dnia 21 grudnia 2000 r.
Ustawa reguluje :
jakość handlową artykułów rolno-spożywczych
organizację i zasady działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
Nadzór: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych (IJHAR)
Uprawnienia Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych:
Kontrola importu, eksportu, produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułów rolno - spożywczych wydawanie urzędowych świadectw jakości
Przepisy ustawy nie dotyczą:
Artykułów rolno - spożywczych wytwarzanych na własny użytek
Materiału siewnego roślin( przepisy o nasiennictwie)
Sprzedaży artykułów rolno - spożywczych konsumentom bezpośrednio w gospodarstwie
Wymagań zdrowotnych, sanitarnych, weterynaryjnych i fitosanitarnych. Owoce i warzywa- przepisy UE
OKREŚLENIA
Ustawa o jakości handlowej art.. rolno-spożywczych:
Artykuły rolno - spożywcze produkty rolne: runo leśne, dziczyzna, organizmy morskie i słodkowodne w postaci surowców, półprodukty i otrzymane z nich wyroby gotowe, w tym środki spożywcze(surowiec - ziarno, półprodukt - mąka, wyrób gotowy - chleb)
Żywność każdą substancję lub produkty częściowo przetworzone lub nieprzetworzone(surowce), przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać art. 2 rozporządzenia(WE) nr 178/2002
Obrót wprowadzenie na rynek- posiadanie żywności w celu sprzedaży, oferowanie do sprzedaży lub inna forma dysponowania bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż i dystrybucję artykułów rolno -spożywczych
Jakość handlowa cechy artykułów rolno - spożywczych dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagań wynikających ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nie objęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi
Standardy jakości handlowej:
Wprowadzone do obrotu artykuły rolno - spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej:
Określenie w przepisach o jakości handlowej( klasy jakości)
Deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu
Opakowanie artykułów rolno - spożywczych w obrocie powinno zapewniać zachowanie cech decydujących o jego tożsamości
Znakowanie artykułów Rolno - spożywczych:
W języku polskim, z wyjątkiem artykułów wywożonych za granicę
w sposób czytelny, zrozumiały i widoczny, nieusuwalny (przy opakowaniu jednostkowym - firma, symbole, znaki graficzne, kod identyfikacyjny)
Nazwa i cechy identyfikacyjne
artykułów w opakowaniach jednostkowych powinny być umieszczone na opakowaniu albo etykiecie, obwolucie lub trwałe przymocowanej zawieszce
artykułów nieopakowanych lub opakowaniach zbiorczych są podane w dokumentach przewozowych i na wywieszkach w miejscu sprzedaży
Nazwy artykułu (etykieta) obejmuje:
Rodzaj artykułu, właściwości, skład, ilość i trwałość, procesy technologiczne stosowane w produkcji np.: sproszkowany, zagęszczony, mrożony. Powinna umożliwiać odróżnienie od podobnych produktów.
UE- świadectwo pochodzenia każdej partii płodów rolnych
IJHAR-S (wcześniej Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych - kraj; Centralny Inspektorat Standaryzacji - zagranica)
Zadania Inspekcji:
Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym wywożonych zagranicę
Kontrola jakości handlowej artykułów rolno -spożywczych sprowadzanych z zagranicy
Dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych
Kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno - spożywczych
Powiadamianie podpunktu krajowego punktu kontaktowego o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach (system RASFF - Rapid Alert System for Food and Feed)
Kontrola artykułów rolno - spożywczych zarejestrowanych na podstawie odrębnych przepisów: chronione nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficzne
Gromadzenie i przetwarzanie informacji o sytuacji na rynkach rolnych
Współpraca z organami innych inspekcji, urzędami celnymi i jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie polityki rolnej państwa, agencjami płatniczymi w ramach WRP
Współpraca lub uczestniczenie w międzynarodowych organizacjach zajmujących się jakością handlową i obrotem artykułami rolno - spożywczymi
Prowadzenie szkoleń w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości
Wykonywanie innych zadań , a w szczególności w przepisach rolnictwie ekologicznym i organizacji rynków rolnych
IJHAR-S sprawuje nadzór w zakresie jakości handlowej jaj , mięsa drobiowego i tusz innych zwierząt
IJHAR-S prowadzi kontrolę transakcji finansowanych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach WPR z wyłączeniem refundacji eksportowych i działań objętych PROW
Wykład III
Ocena jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych:
Dokonywana jest na wniosek przedsiębiorcy, obejmuje:
Sprawdzanie czy artykuł rolno - spożywczy spełnia wymagania w zakresie jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta badania laboratoryjne (odpłatne)
Wydanie świadectwa jakości(odpłatne)
Postępowanie kontrolne:
Kontrola jakości handlowej oraz warunków składowania i transportu artykułów rolno - spożywczych ma na celu sprawdzenie czy:
Artykuły rolno - spożywcze spełniają wymagania w zakresie jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu
Artykuły rolno - spożywcze są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwej jakości handlowej
Ilość i jakość składowanych artykułów rolno - spożywczych są zgodne z warunkami składowania
Kontrola obejmuje:
Sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu rolno - spożywczego, atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości handlowej
Sprawdzenie opakowań, oznakowania, prezentacji artykułu rolno - spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu
Oględziny artykułu rolno - spożywczego
Pobieranie próbek oraz ich ocenę lub badanie laboratoryjne
Ustalenie klasy jakości artykułu rolno - spożywczego
Sprawdzenie sposobu produkcji artykułów rolno - spożywczych lub prawidłowości przebiegu procesu technologicznego, o ile wynika to z odrębnych przepisów
Protokół zawiera :
Czas trwania kontroli
Imię i nazwisko, stanowisko służbowe oraz nr legitymacji służbowej inspektora przeprowadzającego kontrolę
Dane identyfikujące kontrolowanego
Opis stanu faktycznego, stwierdzonego w wyniku kontroli, ze szczególnym uwzględnieniem ujawnionych nieprawidłowości oraz jeżeli jest to możliwe z podaniem przyczyn ich powstania, a także osób odpowiadających za ich zaistnienie
Opis nieprawidłowości usuniętych w toku kontroli
Protokół kontroli:
Wojewódzki inspektor w drodze decyzji po przeprowadzeniu kontroli jakości handlowej artykułów Rolno - spożywczych w produkcji i obrocie może:
zakazać wprowadzenia do obrotu artykułu niespełniającego wymagań jakości handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania
Nakazanie poddania artykułów rolno - spożywczych określonym zabiegom
Zakazać składowania artykułów rolno- spożywczych w nieodpowiednich warunkach albo jego transportowania środkami transportu nie nadającymi się do tego
Nakazać zniszczenie artykułu na koszt jego posiadacza
Przeklasyfikować artykuł do niższej klasy, jeżeli artykuł ten nie spełnia wymagań jakościowych dla danej klasy jakości handlowej
Obrót artykułami rolno - spożywczymi
Przepisy ustawy nakładają na przedsiębiorstwa eksportujące i podejmujące działalność gosp. w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno - spożywczymi obowiązek zgłaszania tego zamiaru do woj. Inspektora IJHAR-S
Przywożone z zagranicy mogą być objęte procedurą dopuszczenia do obrotu.
Nie dotyczy rolników w zakresie prowadzenia działalności
Kontrola jakości handlowej na granicy(IJHAR):
Wydanie świadectwa - wprowadzenie towaru
Sporządzenie protokołu z kontroli - decyzja o zakresie wprowadzenie do obrotu
Wykaz artykułów Rolno-spożywczych ich minimalne ilości podlegające kontroli jakości handlowej określi właściwy minister w drodze rozporządzenia
Obrót artykułami rolno spożywczymi Przepisy ustawy nakładają na przedsiębiorstwo eksportujące i podejmujące działalność gospodarczą w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu art. Rolno spożywczymi, obowiązek zgłaszania tego zamiaru do wojewódzkiego inspektora IJHAR
Przepisy karne
Utrudnia organowi Inspekcji przeprowadzenie kontroli jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych albo kontroli składowania lub transportowania tych artykułów
Wprowadzania do obrotu artykuły rolno - spożywcze nieodpowiedniej jakości handlowej
Nie zgłasza wojewódzkiemu inspektorowi podjęcia lub zawieszenia działalności o charakterze rolno - spożywczym
Zadania Inspektora
Główny inspektor IJHAR powoływany przez premiera RP
Wojewódzki inspektor IJHAR jest powoływany przez wojewodę na wniosek Głównego Inspektora IJHAR
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 28.01.2002
Ustanawia ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego
Powołuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
Ustanawia procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności
Rozporządzenie stosuje się do wszystkich etapów produkcji przetwarzania, dystrybucji żywności i pasz z wyjątkiem :
Produkcji podstawowej na własny użytek lub do domowego przygotowania, obróbki lub przechowywania do własnego użytku
Definicja żywności
Środek spożywczy - obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, świadomie dodawane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki
Prawo żywnościowe - przepisy ustawowe wykonawcze, administracyjne regulujące sprawy żywnościowe
Ryzyko - niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość tych skutków w następstwie zagrożenia
Analiza ryzyka - proces składający się z trzech powiązanych elementów: oceny ryzyka, zarządzanie ryzykiem i informowanie o ryzyku
Ocena ryzyka - proces wsparty naukowo, składający się z 4 etapów identyfikacji zagrożenia, charakterystyki niebezpieczeństwa, oceny ekspozycji i charakterystyki ryzyka
Zarządzanie ryzykiem - proces, polegający na zbadaniu alternatywy polityki w porozumieniu z zainteresowanymi stronami, wzięciu pod uwagę oceny ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników i w razie potrzeby na wybraniu stosowanych sposobów zapobiegania i kontroli
Zagrożenie - oznacza czynniki biologiczne, chemiczne lub fizyczne w żywności lub paszy, które mogą powodować negatywne skutki dla zdrowia
Możliwość monitorowania - oznacza możliwość kontrolowania przemieszczania się żywności, paszy, zwierząt hodowlanych lub substancji przeznaczonej do dodania lub która może być dodana do żywności lub paszy na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji
Produkcja podstawowa - produkcja, uprawa lub hodowla produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie i hodowlę zwierząt gosp. przed ubojem. Oznacza także łowiectwo i rybołówstwo oraz zbieranie
Etapy produkcji przetwarzania i dystrybucji oznacza jakikolwiek etap, w tym przywóz, począwszy do produkcji podstawowej żywności, aż do uwzględnienia
OGÓLNE WYMOGI PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO
Wymogi w zakresie bezpieczeństwa żywności
1. Żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może być wprowadzony na rynek
2. Środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny jeżeli uważa się że:
Jest szkodliwy dla zdrowia
Nie nadaje się do spożycia przez ludzi
Podczas podejmowania decyzji, że dany środek spożywczy jest niebezpieczny, należy mieć na względzie:
Zwykłe warunki korzystania z żywności przez konsumenta oraz wykorzystywania jej na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji
Informacje przeznaczone dla konsumenta z uwzględnieniem informacji na etykiecie
Nie tylko prawdopodobne, natychmiastowe i/lub krótkotrwałe lub długotrwałe skutki tej żywności dla zdrowia spożywających osób
Zasady ogólne prawa żywnościowego
Cele ogólne
Wysoki poziom ochrony zdrowia i życia ludzi
Ochrona interesów konsumentów z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością
Ochrona zdrowia i warunków życia zwierząt
Swobodny przepływ we wspólnocie żywności i pasz wyprodukowanych lub wprowadzonych do obrotu zgodnie z ogólnymi zasadami i wymogami niniejszego rozdziału
Analiza ryzyka
Prawo żywnościowe powinno opierać się na analizie ryzyka z wyjątkiem sytuacji w której nie jest to właściwe ze względu na okoliczności lub charakter środka
Zasada ostrożności
Jeżeli jakaś partia transzy jest niezgodna z normami uznajemy, że cała transza jest niezgodna z tymi wymogami
Ochrona interesów konsumentów
Zasady przejrzystości
Publiczne konsultacje - podczas przygotowania, oceny i przeglądu prawa żywnościowego z wyjątkiem przypadku, gdy pilność sprawy na to nie pozwala, powinny mieć miejsce otwarte i przejrzyste konsultacje publiczne, bezpośrednio lub za pośrednictwem organów przedstawicielskich
Informacje publiczne - bez uszczerbku dla stosowania przepisów prawa wspólnotowego i krajowego w sprawie dostępu do dokumentów, w sytuacjach, w których istnieją uzasadnione podstawy, aby podejrzewać, że żywność lub pasza może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt
Obowiązki podmiotów działających na rynku spożywczym i pasz
Prezentacja
Zgodność
Monitorowanie
Odpowiedzialność w zakresie żywności
Wykład III
Prezentacja
Etykietowanie reklama, i prezentacja żywności lub pasz, z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu lub opakowania, używanych opakowań, sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumenta w błąd
Powinna zapewniać możliwość monitorowania żywności lub pasz za pomocą stosowanej dokumentacji lub informacji
Zgodność
Podmioty zapewniają, na wszystkich etapach produkcji przetwarzania i dystrybucji, pasz lub żywności z wymogami prawa żywnościowego i kontrolują przestrzeganie tych wymogów
Państwa członkowskie zobowiązane są do wprowadzania w życie prawa żywnościowego, jest również zobowiązane do opracowania kar i informowania opinii publicznej o bezpieczeństwie i ryzyku związanym z żywnością paszami
Monitorowanie
Należy zapewnić możliwość monitorowania żywności, pasz, zwierząt hodowlanych oraz wszelkich substancji przeznaczonych do dodania do żywności lub pasz na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji
Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz powinny móc zidentyfikować każdą osobę, która dostarczyła im środek spożywczy, paszę, zwierzę hodowlane lub substancje przeznaczone do dodania do żywności, paszy
W tym celu podmioty te powinny wytworzyć systemy i procedury identyfikacji przedsiębiorstw umożliwiające przekazanie takich informacji na żądanie właściwych władz
European Food Safety Authority
Ocena pojawiającego się i istniejącego ryzyka na rynku żywności i pasz
Współpracuje z władzami międzynarodowymi
Zapewnia niezależne doradztwo
Misja i zadania
Zapewnienie doradztwa naukowego oraz wsparcia naukowo- technicznego w zakresie prawodawstwa i polityki Wspólnoty
Urząd zabiera i analizuje dane, które umożliwiają przygotowanie charakterystyki i monitorowanie zagrożeń, które wywierają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz
Urząd wykonuje zadania na warunkach, które umożliwiają mu występowanie w roli niezależnego doradcy
Zadania szczegółowe:
Ustanawia system sieci organizacji
Informowanie społeczeństwa
Podejmuje wszelkie inne zadania zlecone przez komisję
System wczesnego ostrzegania rasff
Cel: powiadamianie o bezpośrednim i pośrednim zagrożeniu zdrowia ludzkiego
System obejmuje
państwa członkowskie
Komisje Europejską
Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
Komisja zarządzania siecią
Państwa członkowskie powinny powiadamiać Komisję o:
Każdym podjętym środku ograniczenia wprowadzenia na rynek lub zmuszenia do wycofania z rynku żywności lub paszy
Każdym zaleceniu lub uzgodnieniu z podmiotami działającymi na rynku, jeśli dotyczy ryzyka dla zdrowia człowieka
Każdym odrzuceniu partii, kontenera albo ładunku żywności lub paszy na posterunku granicznym (w sytuacji bezpośredniego lub pośredniego ryzyka dla zdrowia)
Komisja Europejska powiadamia członków sieci
Jeśli członek sieci posiada jakąkolwiek informację o bezpośrednim lub pośrednim zagrożeniu bezpieczeństwa żywnościowego natychmiast powiadamia Komisję, a Komisja przekazuje tą informację innym członkom sieci
Kodeks żywnościowy:
Utworzone w oparciu o wspólnotę WHO i FAO(1961), a także UE i inne kraje
Różne formy akceptacji:
- Pełna
- Z niewielkimi odstępami
- Swobodna dystrybucja
Przyczyny: różne systemy prawne, administracyjne, polityczne
Zasady zawarte w Kodeksie nie muszą obowiązywać w danym kraju, ale mogą być wykorzystywane jako punkty odniesienia w sporach handlowych
Cel: chęć usprawnienia handlu, coraz więcej państw dostosowuje swoje standardy, zwłaszcza związane z bezpieczeństwem żywnościowym , z tymi zawartymi w kodeksie(dodatki, zanieczyszczenia, pozostałości, np. pestycydów)
3-4 maja 2004 Paryż Trace ability
Możliwość zapewnienia, na każdym etapie łańcucha żywnościowego, informacji o pochodzeniu żywności która zawiera
Informacje o produkcie:
Użyte produkty nieprzetworzone
Jak zostały wytworzone i przetworzone
Skąd i kiedy został dostarczony i kiedy został wysłany(krok do przodu krok do tyłu)
Kontrole jakim został poddany
Połączenie pomiędzy identyfikacją produktu i informacją o nim
Monitoring jakości produktu traceability
Wdrożenie obejmuje:
Działania prawne
Zapewnienie efektywnej kontroli systemów i zgodności za standardami UE, również w krajach eksportujących do Unii
Utrzymanie relacji z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi zajmującymi się ww. problemem
Utrzymanie relacji z European Food Safety Authority (EFSA)
Identity Preservation of Grain Crop
The Best way to meet customer and regulatory requirements FOOD SAFETY, trust in the quality.
Market segregation, specific consumer - different types of products, separation, labeling, certification.
Process and product quality
Nowe zasady znakowania żywności genetycznie modyfikowanej
Przebieg procesu produkcji nasion Rozważne aspekty IP:
Nasiona czsytość nasion sprawdzona i potwierdzona
Kontrola: czyste urządzenia magazynowe
Przedplony
Brak chwastów i roślin obcych
Historia pola Znana historia Pola
Spełnia wymogi izolacji przestrzennej
Wystęuje ograniczenia i bariery
Terminy siewu i kwitnienia
Wszystkie urządzenia związane z siewem sprawdzone i czyszczone
Lustracja pola uprawnego
Czyste urządzenia do zbioru i transportu
Lustracja przedżniwna
Urządzenia zapewniające przechowywanie utrzymania w czystości
Wielorakie możliwości segregacji nasion
Zachowanie dane IP dotyczące IP
Wszystkie silosy , pojazdy transportu sprawdzone przed rozpoczęciem pracy
Urządzenia związane z handlem i przetwarzaniem ziarna posiadają udokumentowane stowne protokoły IP
Wszystkie ww. orządzenia są kontrolowane pomiędzy partiami
Zapewniona segregacja nasion w całym łańcuchu handlowym
Zachowanie dane dotyczące IP
Właściew oznakowanie partii
Wykład IV
Wyszczególnienie |
Zboże ogółem |
pszenica |
żyto |
jęczmień |
pszenżyto |
Owies i mieszanki |
Kukurydza |
Zbiory |
27265 |
8379 |
3194 |
4066 |
4202 |
|
|
Skupy |
7866 |
4870 |
874 |
620 |
|
|
|
Sprzedaż na targowiskach |
1980 |
1000 |
600 |
280 |
|
|
|
ARR |
979 |
802 |
|
21,1 |
|
|
155 |
Giełdy towarowe (aukcje) |
300 |
300 |
|
|
|
|
|
Razem % |
9846 36 |
67 |
43 |
25 |
13 |
4 |
50 |
Regulacja rynku zbóż Rozporządzenie Rady 1784/2003
Skup interwencyjny (pszenica, jęczmień, kukurydza)
Standard skupowy i wymagania minimalne, potrącenia
Ceny interwencyjne 110.31 Euro/t + dopłaty za przechowywanie 0,46 Euro/miesiąc
Polityka handlowa
Cła, kontyngenty taryfowe ( zawieszone od roku gospodarczego 2007/2008, zniesione odłogowanie gruntów)
Subsydia eksportowe(zawieszone od roku gospodarczego 2006/2007, a dla przetworów od 2007/2008)(związane z dużym urodzajem, z różnicami cen między poszczególnymi państwa żeby rolnik nie stracił jeśli sprzedaje taniej)
Zasady skupu interwencyjnego
1. Gatunki
Pszenica miękka, p. twarda (Triticum durum), jęczmień, kukurydza**( owies, żyto i pszenica nie podlega skupowi interwencyjnego)
** 2007/2008 - 1.5 mln ton : 2008/2009 - 0.7 mln ton
2.Terimn skupu:
Od 1 listopada do 31 maja z wyjątkiem:
Włoch, Hiszpanii, Grecji i Portugalii od sierpnia do 30 kwietnia i Szwecji od 1 grudnia do 30 czerwca
3. Ilość skupowanego ziarna
UE gwarantuje zakupienie każdej oferowanej partii ziarna, która spełnia wymagania odnośnie ilości i jakości oraz pochodzi z danego kraju.
4. Minimalna wielkość jednorodnej partii ziarna
UE - 80 ton (dla pszenicy durum 10 ton), ale każdy kraj może wprowadzić własną wielkość minimalnej partii( Wielka Brytania, Francja - 500 t)
5. Skup realizują
Centra interwencyjne ustalane oddzielnie dla każdego gatunku zboża zatwierdzona przez Komisję Europejską
6. Ceny ziarna w skupie interwencyjnym
Cena interwencyjna*;
2001/02 - 101.31 EURO/t
Miesięczna indeksacja*
Od 2004/05 - 0,46 EURO/t
*- cena jednakowa dla wszystkich gatunków objętych skupem
Skup interwencyjny ziarna zbóż w roku gospodarczym 2004/2005 (tys. ton), ARR
OTTARR |
Razem |
Pszenica |
Jęczmień |
Kukurydza |
Opole |
135 |
59,4 |
3,13 |
72,3 |
Olsztyn |
123 |
122 |
0,491 |
- |
Kraków* |
- |
- |
- |
- |
Szczecin |
132 |
125 |
6,42 |
0,650 |
Gdynia |
139 |
137 |
1,99 |
- |
ogółem |
979 |
802 |
21,1 |
155 |
*- brak nadwyżek, co mogło być spowodowane m.in. złą strukturą agrarną
SKUP INTERWENCYJNY W UE - 25 W ROKU GOSPODARCZYM 2004/2005
Kraj Członkowski |
Ilości ziarna przyjęte na zapasy interwencyjne (tys. t) |
Niemcy |
4695 |
Węgry |
3923 |
Francja |
2429 |
Polska |
979 |
Czechy |
908 |
Słowacja |
502 |
EU- 25 |
14 770 |
EU - 15 |
6 635 |
Wymagania jakościowe ziarna pszenicy w skupie intrwencyjnym (Rozporządzenie Komisji 824/2000)
Wyróżnik jakościowy |
UE |
Pszenica
|
|
Liczba opadania |
220 s |
Gęstość ziarna w stanie zsypnym |
73kg/hl 100% ceny interwencyjnej - nie mniej niż 76 kg/ hl |
Zawartość białka (Nx5,7) |
10,5% s.m. !00% ceny interwencyjnej - nie mniej niż 11,5% s.m. |
Wskaźnik sedymentacji Zeleny'ego |
Wskaźnik sedymentacji Zeleny'ego 22 ml Gdy wynosi od 22do 30 należy wykonać dodatkowo ocenę kleistości ciasta |
Wymagania jakościowe ziarna pszenicy w skupie interwencyjnym w UE
Regulacje prawne |
Rozp. Komisji (WE) NR 1572/2006 |
Wyróżniki jakości: Wilgotność (%)
Zanieczyszczenia (%)
Gęstość w stanie zsypnym (kg/hl)
Zawartość białka (Nx5,7) (% s.m.) |
Zakres od 13,4 -14 Za każde 0,1% wilgotności zwiększenie ceny o 0,1 euro/t Zakres 13,5 - 14 % za każde 0,1% wilgotności redukcja ceny o 0,2 euro /t
Max 12%
Mini 73 <=76 cena podstawowa Za każde 1 kg/hl mniej niż 76 kg/hl redukcja ceny o 0,5 euro
Min 10,5 <=11,5 cena podstawowa 11,5-11,0 redukcja ceny 2,5 euro/t 11,0-10,5 redukcja ceny 5,0 euro/t |
Przy wilgotności ziarna sytuacja dla jęczmienia jest taka sama jak dla pszenicy
Dla kukurydzy wymogi są ostrzejsze 12,5% 13% wilgotność ziarna
SKUP INTERWENCYJNY JĘCZMIENIA I KUKURYDZY
Cecha |
Jęczmień |
|
Kukurydza |
|
|
Zwiększenie/ Zmniejszenie ceny |
100% ceny |
Zwiększenie/ Zmniejszenie ceny |
100% ceny |
Wilgotność ziarna (%) nie wyższa niż |
10-13% 14,1-14,5% |
13,5-14% |
10-12,5 13,1- 13,5 |
12,5 - 13 |
Gęstość ziarna (kg/hl) Nie mniejsza niż |
Min 62 |
64 |
71 |
73 |
Zawartość zanieczyszczeń(%) W tym nieużyteczne Nie większa niż |
12
3
|
|
12
3 |
|
Bilans pszenicy (tys. ton) rynek zbóż iergiż 2006
Lata |
1992/93 |
1999/98 |
2004/05 |
2006/2007 |
2007/2008 |
|
Areał uprawy tys. ha |
2405 |
2631 |
2311 |
2176 |
2125 |
|
Plony(t/ha) |
3,06 |
3,62 |
4,28 |
3,25 |
3,94 |
|
Produkcja |
7368 |
9537 |
9892 |
7073 |
8379 |
|
Zużycie krajowe |
8766 |
9675 |
8297 |
9991 |
8515 |
|
Spożycie |
4230 |
4270 |
4295 |
4250 |
4100 |
|
Zużycie przemysłowe |
20 |
120 |
150 |
120 |
110 |
|
Spasanie |
3544 |
4110 |
2800 |
3950 |
3320 |
|
Import |
614 |
497 |
220 |
1250 |
8000 |
|
Eksport |
27 |
512 |
300 |
550 |
650 |
Eksport Zbóż do krajów afrykańskich |
Klasy pszenicy w USA jedna z pierwszych klasyfikacji na świecie 1912 r
|
Zawartość białka % |
Przeznaczenia |
hard whithe
|
11-12%
13-15%
11-12
Ok. 10 Ok. 10
13-15 |
Chlebowa
Chlebowa, polepszacz
Makarony, kluski, ciasto drożdżowe
Krakersy, ciasto kruche, Flat Breads Krakersy, snack foods
Makaron, spaghetti |
Standardy pszenicy w USA od maja 1998 r.
cecha |
Standardy(4 I 5 nie przechodzą w Polsce pod względem objętości) |
||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Ciężar objętościowy kg/hl nie mniej niż: -twarda czerwona jara
-pozostałe klasy |
74,6
77,2 |
73,4
74,6 |
70,8
73,1 |
68,2
69,5 |
64,4
65,6 |
Ziarno uszkodzone(%) Zniszczone przez ciepło, pokurczone i połamane |
3,0 |
5,0 |
8,0 |
12,0 |
20,0 |
Pszenica innej klasy (%) |
3,0 |
5,0 |
10,0 |
10,0 |
10,0 |
Klasyfikacja przydatności technologicznej ziarna pszenicy wg propozycji cltpipz
|
Klasa przydatności |
|||
Wyróżnik jakościowy |
A Pszenica wysokojakościowa |
B pszenica chlebowa |
C pszenica konsumpcyjna poza wykorzystaniem na chleb |
D pszenica bez określenia przydatności technologicznej |
Zawartość białka (Nx5,7) (% s.m.), nie mniej niż |
13,5 |
11,5 |
9,5 |
Nie określa się |
Wskaźnik sedymentacji, nie mniej niż |
45 |
30 |
Nie określa się |
Nie określa się
|
Ilość glutenu mokrego (%) nie mniej niż |
30 |
26 |
20 |
Nie określa się |
Rozpływalność glutenu(mm) nie więcej niż |
6 |
9 |
Nie określa się |
Nie określa się |
Liczba opadania (s), nie mniej niż |
240 |
220 |
200 |
150 |
Charakterystyka przydatności dla potrzeb piekarstwa próbek ziarna pszenicy ze zbiorów 1996 - 2002 roku Wg badań Centralnego Laboratorium TPiPZ w Warszawie
Rok zbioru |
Procent próbek ziarna dla których: |
|||
|
S<=30 |
S>30 |
S>30 |
S>40 |
|
|
B<= 11,5 |
B>11,5 |
B>14,0 |
1996 |
35,9 |
4,4 |
59,7 |
12,5 |
1997 |
84,0 |
0,0 |
16,0 |
0,1 |
1998 |
89,2 |
0,0 |
10,8 |
0,0 |
1999 |
48,3 |
3,1 |
48,6 |
9,8 |
2000 |
9,0 |
16,0 |
75,0 |
24,6 |
2001 |
34,0 |
39,9 |
62,1 |
19,6 |
2002 |
44,7 |
0,3 |
55,0 |
13,8 |
S - wskaźnik sedymentacji Zeleny'ego
B - zawartość białka (Nx5,7) w % s.m.
Przykład!!!!!
Przykładowe wymagania w cenniku skupu
Cena bazowa 100% będzie płacona dla ziarna pszenicy o jakości zdefiniowanej następująco: ziarno pszenicy musi być zdrowe, dojrzałe, o swoistym zapachu, wolne od żywych szkodników, o barwie właściwej dla ziarna pszenicy zwyczajnej a wyróżniki jakościowe tego ziarna muszą być następujące
Wilgotność nie więcej niż 14,5%
Zawartość zanieczyszczeń ogółem nie więcej niż 6,0%
W tym zawartość zanieczyszczeń nieużytecznych nie więcej niż 2,0%
Odmiana rolnicza kierunek użytkowania i jakość ziarna
Klasyfikacja COBORU:
Pszenica elitarna ( E ) (HRS) makaron
Jakościowa(A) (HRW) pieczywo białe
chlebowa(B) pieczywo białe
paszowa(C )
miasteczkowa(K) (SRW, SW) ciasteczka „Flat bread”
Wyróżniki jakości ziarna:
Trwale związane z genotypem odmiany:
Wskaźniki sedymentacji Zeleny'ego, jakość glutenu
Zmienne pod wpływem siedliska, zabiegów agrotechnicznych i przebiegu pogody:
Zawartość białka
Wydajność glutenu
Liczba opadania Hagberga
Ciężar objętościowy
Zbiór, skup i przechowywanie - odrębnie dla odmian
Jednolitość odmianowa:
Kontraktacja odmianowa
Elektroforetyczne badanie tożsamości odmian
Wykład
Czynniki i poziomy czynników doświadczenia
Czynniki |
1 poziom czynnika |
0 poziom czynnika |
A - Termin siewu |
20-25.09 |
5-10.10 |
B - Zaprawa Latitiude |
|
nie |
C - Dawka azotu(RW)
|
120kg/ha |
60kg/ha |
D - II dawka azotu (N1) |
60kg/ha |
30kg/ha |
E - przedplon |
Bobik |
Pszenica |
F - III dawka azotu (N2) |
34kg/ha |
0kg/ha |
G - Fungicyd nalistny |
Pełny program |
Ograniczony program |
Czynnik |
Poziom czynnika |
Zawartość białka w ziarnie (%) |
Test sedymentacji (ml) |
Liczba opadania (s) |
Gęstość ziarna (kg/hl) |
A - termin siewu |
1 |
12,2 |
22,0 |
327,9 |
78,1 |
|
0 |
13,4 |
22,2 |
347,0 |
74,8 |
B - zaprawa Latitiude |
1 |
12,7 |
22,3 |
335,7 |
76,7 |
|
0 |
12,9 |
21,9 |
339,3 |
76,2 |
C - dawka azotu (RW) |
1 |
13,1 |
24,1 |
342,1 |
76,5 |
|
0 |
12,5 |
20,1 |
332,9 |
76,4 |
D - II dawka azotu (N1) |
1 |
12,8 |
22,9 |
339,4 |
76,0 |
|
0 |
12,0 |
21,3 |
335,6 |
76,8 |
E - przedplon |
1 |
12,8 |
22,6 |
341,0 |
76,3 |
|
0 |
12,8 |
21,6 |
333,9 |
76,6 |
F - III dawka N |
1 |
13,2 |
25,9 |
337,2 |
76,9 |
|
0 |
12,4 |
18,3 |
337,7 |
76,0 |
G - fungicyd nalistny |
1 |
12,8 |
22,9 |
339,9 |
76,8 |
|
0 |
12,8 |
21,3 |
335,0 |
76,1 |
Opóźnienie terminu siewu - utrata plonu o 15- 20 %(30% gdy zima nadchodzi wcześnie)
Dawka azotu - większa dawka prowadzi do większej koncentracji azotu w ziarnie(pierwsze dwie dawki wpływają na wielkość produkcji natomiast trzecia dawka jest związana z jakością plonu - test sedymentacji i zawartość białka)
Test sedymentacji - zależy od odmiany rośliny i ilości N dostępnego w środowisku, a szczególnie od dawki wiosennej oraz od 2 dawki uzupełniającej ( wybierać ziarno siewne kategorii A i E)
Liczba opadania (miara aktywności alfa amylazy miara porośnięcia ziarna) - zależy od terminu siewu(bardzo mały wpływ). Mała liczba opadania- ziarno nadaje się tylko do spasania(dla żyta pszenżyta, pszenicy). Na liczbę opadania mają wpływ własności odmiany(genotyp), przebieg pogody od momentu wykształcenia się ziarniaka (ilość opadów atmosferycznych - im wilgotność powietrza i ilość opadów jest większa, tym większa podatność na porastanie, a więc na obniżenie się liczby opadania). Dla wypieków 240-300 sekund.
Gęstość ziarna - jest zależna przede wszystkim od terminu siewu - wczesny termin sprzyja uzyskaniu większej gęstości (78kg/hl) a opóźniony termin siewu sprzyja zmniejszaniu gęstości ziarna, bo rośliny tworzą mniejszy system korzeniowy w czasie wegetacji; ponadto opóźnienie terminu siewu powoduje reakcje roślin na zmianę długości dnia (mniej czasu na wykształcenie liści). Latem krótsza faza krzewienia - co powoduje większą wrażliwość na okres posuszny, niedobory opadów, co później zaznacza się zmniejszoną MTZ i gęstością ziarna. Na gęstość pozytywnie wpływa również użycie fungicydów. Gęstość ziarna można podnieść po zbiorze np. przez zastosowanie wialni
Wyrównanie ziarna najlepsze przy dawce nawożenia 90-150 kg/ha
Dawka N a jakość ziarna odmiany Korweta
Rok |
Nawożenie |
||||||
|
0 |
40 |
60 |
80 |
120 |
160 |
200 |
Zawartość glutenu |
|||||||
2000 |
27,5 |
34,1 |
34,1 |
38,2 |
41,4 |
43,6 |
45,4 |
2001 |
23,8 |
25,6 |
25,6 |
28,2 |
30 |
31,8 |
32,8 |
Rozpływalność glutenu - im mniejsza tym lepiej |
|||||||
2000 |
1,3 |
2,3 |
2,8 |
2,8 |
2,8 |
3,4 |
3,1 |
2001 |
1,4 |
1,4 |
1,5 |
1,5 |
1,9 |
2,0 |
12,0 |
Odmiana |
obasada |
|
MTZ |
|
|
eko |
kon |
eko |
kon |
Kobra |
415 |
521 |
38,7 |
|
Roma |
387 |
426 |
|
|
Juma |
435 |
527 |
|
|
Elena |
444 |
528 |
|
|
Średnio |
420 |
500 |
37,7 |
43,0 |
Średnio420
Odmiana |
obasada |
|
|
eko |
kon |
Średnio |
9,7 |
11,5 |
Cecha/standard |
Żyto |
|
Jęczmień |
|
|
|
I konsumcyjne |
II - paszowe |
I - browarne |
II konsumpcyjny |
III- Paszowy |
Wilgotność ziarna |
14,5 |
14,5 |
|
14,5 |
14,5 |
Gęstość ziarna |
70 |
62 |
|
66 |
62 |
Wyrównanie ziarna |
|
|
|
|
|
Liczba opadania |
110 |
|
|
|
|
Zawartość zanieczyszczeń(%) w tym nieużyteczne |
6 2 |
6 2 |
|
6 2 |
6(12) 2(3) |
Standardy jakości jęczmienia browarnego
Parametry jakości |
Norma PN - R - 74109 |
Standard handlowy |
|
Brauwelt Brevierr |
|
Klasa I |
1998 |
1991 |
1994r |
Wyrównanie ziarna** sito : 2,8 + 2,5 mm(%) |
90 |
90 |
90 |
95 |
Energia kiełkowania po 72h Ei(%)
|
95 |
95 |
95 |
98 |
Zdolność kiełkowania po 120h Eii(%) |
95 |
95 |
95 |
100 |
Białko surowe w s.m. max* |
11,5 |
11,5 |
9-11 |
9,5-11 |
Żywotność( w chlorku tetrazol.) % |
95 |
Nie oznacza się |
Nie oznacza się |
Nie oznacza się |
Wilgotność w % |
|
Do 14,5 |
12-15 |
Do 15 |
Zanieczyszczenia, % (m/m), nie więcej niż |
3 |
6 |
4 |
4 |
Wrażliwość na wodę % |
- |
- |
Do 10% |
D0 10 |
Zdolnośc pęczenia, % |
|
- |
- |
Min. 50% |
Ciężar 1000 ziaren(minimum) |
- |
- |
37 g(dobrze wrównane ziarno ok. 42 g) |
39 g |
Czystość odmianowa, % (m/m) nie mniej niż |
75 |
95 |
93-95 |
95 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
* zawartość białka
** wyrównanie ziarna - zlot(to co zostaje na sicie) z sita 2,5 X 25 mm - nie mniej niż 90%, a przesiew przez sito 2,2 x 25 mm nie więcej niż 3%
Czystość odmianowa - zawartość ziaren jednej odmiany browarnej
Ze względu na plewkę ziarno jęczmienia jest lepiej chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi co powoduje że lepiej kiełkuje niż inne zboża
Zawartość białka w ziarnie jęczmiena browarnego w s.m.
<7,5% 7,5- 8,5 8,5 - 9,0 9,0 - 10 10,5 11 11 - 11,5 11,5 - 12,0 >12 |
Niekorzystna Niezbyt korzystna Korzystna Bardzo korzystna Korzystna Wystarczająco korzystna Niekorzystna Wysoce korzystna |
Optymalna Zawartość białak jest potrzebna do rozmnożenia drożdży. Gdy tego białka jest zbyt dużo wytwarza się osad co powoduje obniżenie jakości piwa. Gdy białka jest zbyt mało to drożdżę nie rozmnożą się w odpowiedniej ilości
Czystość odmianowa Żywotnośc ziarna Wyrównania zirana Wilgotnośc ziarna Zawartość białka ziarna Zanieczyszczenia ogółem Pozostałe parametry zgodne z normą |
Min90 Min 96 Min 85 Baza 14,5 max 16,5 Baza 9,5 max 11,5 Max 60 |
Wilgotność ziarana |
Zawartość białka |
||
Baza |
14,5 % |
Baza |
9,5% |
Max |
16,5% |
max |
11,5% |
14,6 |
-1 zl |
9,6% |
-1 zl |
15 |
-5 zl |
10,% |
-5 zl |
15,5 |
-10 zl |
10,5% |
-10 zl |
16 |
-15 zl |
11% |
-20 zl |
16,5 |
-20 zl |
11,5% |
-40 zl |
Wskaźnik hydrotermiczny Sielianinowa
Jeśli jest w wrunkach od 0 do 0,5 susza
Od 0,5
Aby zawartośc białka nie był duża przed kłoszeniem muszą być bardzo dobre wrunki wodne(1,5 w skali sielianinowa) po kłoszeniu muszą występować minimum zadowalające warunki wody (1 w skali sielianinowa).
Jeśli w okresie w czesnej wiosny występuje okres posuszny a w okresie późnej wiosny występują warunki dobre warunki wodne w tedy zawartość białak oscyluje w granicach 12 %. Mały plon (azot glebowy staje się dostępny dopiero po kłoszeniu więc azot Est gromadzony w ziarnie w postaci białka).
Termin siewu |
pH gleby |
||
|
>6 |
5-6 |
.5 |
25.II - 5. IV |
|
11,1 |
11,4 |
6.IV - 15.IV |
11,1 |
11,6 |
11,6 |
16.IV - 23.IV |
11,3 |
11,86 |
12,2 |
|
|
|
|
Termin siewu |
Klasa gleby |
||||
|
Pszenny dobry |
Żytni bardzo dobry |
Żytni dobry |
||
25.II - 5. IV |
10,8 |
11,2 |
11,6 |
||
6.IV - 15.IV |
10,9 |
11,5 |
12,1 |
||
16.IV - 23.IV |
11,3 |
11,6 |
12,7 |
||
Termin siewu |
Dawka azotu w kg/ha |
||||
|
0 |
30 |
60 |
90 |
Średnio |
25.II - 5. IV |
10,3 |
10,6 |
11,2 |
11,8 |
10,9 |
6.IV - 15.IV |
10,5 |
10.9 |
11,4 |
11,7 |
11,1 |
16.IV - 23.IV |
11,0 |
11,3 |
11,7 |
11,9 |
11,5 |
|
10,6 |
10,9 |
11,4 |
11,8 |
|
Wzros nawożenia azotem powoduje zwiększenie ilości białka w zaleceniach dopuszcza się tylko stosowanie azotu przedsiewnie( żeby kreować plon ziarna a nie zwiększać ilość białka w ziarnie)
Opóźnienie terminu siewu powoduje zwiększenie ilości białka
Z pędów dalszego rzędu otrzymujemy ziarno poślednie
Późny termin siewu - mniejszy plon
Większa gęstość nieznacznie większy plon
Regulacja zachwaszczenia większy plon
Większa gęstość mniejsza zawartość białka
(celność ziarna ziarno po usunięciu poślad)
Termin siewu lepsza celność
Większa gęstość większe wyrównanie( nie ma kłosów bocznych w roślinie)
Brak regulacji wzrostu większa celność
Przy energii kiełkowania nie widać dużych różnic
Główne elementy technologii uprawy jęczmenia browarneg
Kopmleks przydatności rolniczej gleb:
Pszenny bardzo dobry i dobry(pszenny wadliwy odpada gdyż kiepska retencja wodna i kiepskie wyrównanie)
Żytni bardzo dobry(problemy z wyrówniem i zawartością białka gdy rok jest suchy_)
Przedplon:
Burak cukrowy, pszenica, owies
Po buraku na oborniku 100%
Skutki występowania zbóż po sobie
6-9% po pszenicy
12% po życie
12-16% po jęczmieniu
23% w monokulturze
Przyczyny porażenie roślin zgorzel podstawy źdźbła , łamliwość źdźbła zbóż,
Zabiegi renegujące
Miedz plon np. gorczyc biała
Ilość wysiewu:
350 - 380 ziaren/m2 tzn. 380 x MTZ/ 100 = …..kg/ha
Termin siewu
Możliwe najwcześniej , max3 przejazdy, zachować strukturę gleby. Jęczmień jest wrażliwy na ugniecenie Gleby i niskie pH.
Nawożenie N:
Termin stosowania przed siewem - do fazy 3 liści określić N min. W glebie ( okręgowe stacje chemiczno- rolnicze) lub ocena przybliżona
Po buraku 15- 30 kg N/ha
Po pszenicy 30-60 N kg/ha
Ochrona plantacji:
(Główne wymogi by pozyskać ziarno bez mykotoksyn )
Herbicydy - wcześnie w fazie 4-5 liści, dostosowany do dominujących chwastów
Antywylegacz - zabieg w DC 31 w zależności od stanu łanu o przebiegu pogody
Fungicydy - zabiegi, pierwszych DC 30-31, drugi DC 49
Warunki poprawnego zbioru jęczmienia browarnego
Łan jęczmienia nie zachwaszczony i równomiernie dojrzały
Wykonuje się zbiór w odpowiednim momencie( dojrzałość martwa i wilgotność ziarna 14 - 15%
Praca kombajnu przebiega prawidłowo
Istnieje możliwość natychmiastowego oddzielenia ziaren zawierających dużo wody( nie dojrzałych, niewykształconych normalnie, np. w dojrzałości mlecznej) i zielonych części chwastów
W przypadku zbioru ziarna wilgotnego istnieje możliwość prawidłowego jego dostosowania:
* o wilgotności 18% w temp. 40oC
* o wilgotności 22% w temp 34oC
W okresie magazynowania pożniwnego ziarno bez uszkodzeń bądź przewietrzane nawet jeśli zwiera nie więcej niż 15%
Wilgotność ziarna podczas zbioru :
Poniżej 12% - uszkodzenie zarodków
Powyżej 40% - zbierany jęczmień po dosuszeniu będzie przydatny tylko na paszę Kontrolować pracę kombajnu kilka razy dziennie - wilgotność ziarna ulega zmianie ( największa jest rano, najmniejsza zaś późnym popołudniem), w zależności od niej należy wyregulować kombajny ( ustawić bęben i żubrownik oraz dopasować ilość obrotów bębna).
Kukurydza - to podstawowe zboże paszowe
Cecha |
Pszenica zwyczajna |
Pszenica twarda1,2 |
żyto |
pszenżyto |
Owies3 |
Wilgotność ziarna (%)<, nie wyższa niż
|
15 |
14,5 |
15 |
15 |
15 |
Gęstość ziarna (kg/hl) nie mniejsza niż: |
72 |
75 |
68 |
68 |
49 |
Liczba opadania: Nie mniejsza niż: |
160 |
300 |
80 |
80 |
|
Lączna ilośc zanieczyszceń |
15 |
10 |
15 |
15 |
- |
Ziarna połamane |
7 |
5 |
6 |
7 |
3 |
Ziarna poślednie |
8 |
3 |
7 |
8 |
10 |
Ziarna niezdrowe |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
Ziarna uszkodzon przez szkodniki |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
Ziarna innych zbóż |
3 |
2 |
3 |
3 |
5 |
Materiał obcy |
|
|
|
|
|
1 Triticum Durum
2Ziarna porażone przez Fusarium - niedopuszczalne
3Owies głuchy- do 3%, ziarna przypalone - do 0,3%
Bilans żyta
Lata |
1991/1992 |
1992/1993 |
|
|
|
2004/05 |
|
2007/08 |
Areał uprawowy tys ha |
2290 |
2034 |
|
|
|
|
|
1324 |
Plony |
2,58 |
|
|
|
|
|
|
2,41 |
Produkcja |
5899 |
|
|
|
|
|
|
3194 |
Zużycie krajowe |
5834 |
|
|
|
|
|
|
2802 |
Spożycie |
1243 |
|
|
|
|
|
|
990 |
Zuzycie przemysłu |
300 |
|
|
|
|
|
|
|
Spasanie |
3610 |
|
|
|
|
|
|
|
Imprt |
20 |
|
|
|
|
|
|
|
Eksport |
650 |
|
|
|
|
|
|
|
Lata |
1991/1992 |
1992/1993 |
|
|
|
2004/05 |
|
2007/08 |
Areał uprawowy tys ha |
731 |
2034 |
|
|
|
|
|
1264 |
Plony |
3,35 |
|
|
|
|
|
|
3,32 |
Produkcja |
2449 |
|
|
|
|
|
|
4202 |
Zużycie krajowe |
2539 |
|
|
|
|
|
|
3825 |
Spożycie |
0 |
|
|
|
|
|
|
0 |
Zuzycie przemysłu |
14 |
|
|
|
|
|
|
15 |
Spasanie |
|
|
|
|
|
|
|
3350 |
Imprt |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Eksport |
|
|
|
|
|
|
|
150 |
Lata |
1991/1992 |
1992/1993 |
|
|
|
2004/05 |
|
2007/08 |
Areał uprawowy tys ha |
1916 |
1927 |
2055 |
2019 |
|
|
|
2098 |
Plony |
2,90 |
1,99 |
2,79 |
2,84 |
|
|
|
2,76 |
Produkcja |
5557 |
3842 |
5735 |
|
|
|
|
5785 |
Zużycie krajowe |
5446 |
3841 |
5655 |
|
|
|
|
5165 |
Spożycie |
42 |
45 |
45 |
|
|
|
|
20 |
Zuzycie przemysłu |
2 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Spasanie |
4776 |
3241 |
4900 |
|
|
|
|
4600 |
Imprt |
0 |
11 |
52 |
|
|
|
|
5 |
Eksport |
110 |
12 |
41 |
|
|
|
|
150 |
Węglowodany nieskrobiowe
Pentozany
- rozpuszczalne i nierozpuszczalne( hemicelulozy)
Są to:
Cząstki ksylanopiranozy cząstki arabinozy i reszty ksylozy oraz kwasy fenolowe (ferulowy)
Cechy:
Wysoka wodochłonność(6-8 razy większa niż skrobi). Tworzą wodne roztwory - śluzy, łączą się z białkiem.
Beta - glukany
- rozpuszczalne ( 50 -84%) i nierozpuszczalne(celuloza)
Są to : nierozgałęzione łańcuchy beta - D glukozy( wiązania glikozydowe beta 1,3 i 1,4)
Cechy:
Zaspokajają uczucie łaknienia
Absorbują z żywności: metale ciężkie, pozostałości środków ochrony roślin,
Wiążą cholesterol \Przyspieszają ruchy perystaltyczne jelit
Zmniejszają przyswajalność
Zboża |
Beta glukany |
Pentozany |
Jęczmień |
3,9 - 4,5 |
6,6 |
Owies |
3,8 - 6,6 |
5,8 |
Żyto |
1,9 - 2,9(mała zawartość jest związana z brakiem plewki) |
8,7 |
Pszenica |
0,6 - 1,4 |
6,6 |
Zboże |
Alkilorezorcynole |
Po |
1020 |
Pj |
845 |
Pż |
850 |
Jo |
340 |
Jj |
340 |
O |
- |
Ż |
1530 |
Dopuszczalna zawartość metali ciężkich i pierwiastkó szkodliwych w ziarnie zbóż
Substancja |
Zawartość dopuszczalna w mg/ kg |
Arsen |
2 |
Kadm |
1 |
Ołów |
10 |
Rtęć |
0,1 |
Fluor |
150 |
Mikotoksyny
Toksyny fuzaryjne
Wytwarzanie przez grzyby z rodzaju fusrium: f. graminearum, culmorum, avenaceum, parasiticus
-Trichoteceny A
T - 2 toksyn HT -2 toksyna, DAS, T-2 tetraol, STO
-Trichoteceny B
Deoksynivalenon(DON), nivalenon (NIV)
3 - Ac DON, 15 Ac DON, FUS - x 4,7- dideoksynivlenon
Skutki : zatrucia - wymoity, zapalenie skóry, krwotoki, anemia
Fumonizyny
B1, B2, B3,
Zearalenon i jego pochodne
Toksyny pleśniowe
Powodowane przez grzyby z rodzaju: Penicillium i Aspergillus: flavous , parasiticum
Warunki: Wilgotność ziarna powyżej 15% i powietrza powyżej 75%
Penicillium - strzępki i grzybnia, kolonie o barwie szaroniebieskiej i szarozielonej
Aspergillus - strzępki i grzybnia, kolonie o barwie od zielonej pomarańczowej do czarnej
Zdrowe: 0 - 500zarodników w 1 g ziarna, zepsute 300 - 500 nlm
Aflatoksyny B1, B2, G1, G2 (ludzkie kancerogeny M1, M2)
Ochratoksyna A (uszkadza nerki i wątrobę)
Tolerowanie dzienne pobranie miko toksyn (TDI) w mikrogramach/kg masy ciała/1 dzień
Wg Komitetu Naukowego ds. Żywności( SCF)
DON - 1
NIV - 0,7
ZEARALENON - 0,2
FUMONIZMY - 2
TOKSYNA T - 2 i HT - 2 - 0,006
Dopuszczalny poziom miko toksyn w ziarnie mikrogram/ kg
DON
Nieprztworzone:
Zboża - 1250
Pszenica durum i owies, kukurydza 1750
ZEARALENON
Zboża - 100, kukurydza - 200
FUMONIZYNY
Kukurydza - 2000
TOKSYNA T- 2 i HT - 2
Nie ustalony
KUKURYDZA
Lata |
1991/1992 |
1992/1993 |
1997/8 |
1998/9 |
2003/04 |
2004/05 |
2005/06 |
2007/08 |
Areał uprawowy tys ha |
70 |
56 |
77 |
85 |
|
412 |
|
261 |
Plony |
4,85 |
3,67 |
5,40 |
5,83 |
5,29 |
5,69 |
|
6,27 |
Produkcja |
340 |
206 |
417 |
496 |
1884 |
2343 |
|
1640 |
Zużycie krajowe |
425 |
1043 |
852 |
932 |
2691 |
2038 |
|
1938 |
Spożycie |
84 |
55 |
45 |
45 |
44 |
48 |
|
20 |
Zuzycie przemysłu |
2 |
10 |
0 |
12 |
50 |
40 |
|
20 |
Spasanie |
304 |
952 |
769 |
832 |
2513 |
1850 |
|
1800 |
Imprt |
100 |
1000 |
523 |
288 |
369 |
232 |
|
480 |
Eksport |
15 |
1 |
17 |
3 |
23 |
126 |
|
50 |
Ziarno kukurydz. USA
Standardy ustala:
The Grain Inspection, Packers and Stockyards Administration
Definicja: ziarno kukurydzy - próbka zboża, zawierająca więcej niż 50% całych nieuszkodzonych ziarniaków Zea mays L.
oraz nie więcej niż 10% domieszki ziaren innych gatunków
Klasy ziarna - wydzielone w oparciu o barwę
Stadardy jakości:
- gęstość ziarna w stanie zsypnym
- dopuszczalny poziom ( wagowo) ziaren uszkodzonych i zanieczyszczeń.
Klasy ziarna kukurydzy
Żółta
Zawiera nie więcej niż 5% ziarna innego koloru, dopuszczalne lekkie przebarwienie kolorem czerwonym
Biaał
zawiera nie więcej niż 2% ziaren innych kolorów
Mieszanka
Nie spełnia wymagań powyższych klas
Preferowany jest kolor żółty i jego odcienie
Klasy specjalne związane z typem ziarna:
Flint corn, kukurydza szklista - co najmniej 95% ziaren szklistych
Flint and dent corn - kukurydza szklista „ koński ząb”( mączysta) - mieszanka ziarna, mniej niż 95%, ziarna szklistego
Waxy corn - kukurydza woskowa co najmniej 95% ziarna woskowego
Klasa |
Minimalna gęstość w stanie zsypnym (kg/ha) |
Dopuszczalna ilość: |
||
|
|
Ziaren uszkodzonych |
|
|
|
|
Uszkodzonych termicznie |
Połamanych i mat. obcego |
Łącznie |
U.S. No.1 U.S. No.2 U.S. No.3 U.S. No.4 U.S. No.5 |
73,9 71,3 68,6 64,7 60,7 |
0,1 0,2 0,5 1,0 3,0 |
2,0 3,0 4,0 5,0 7,0 |
3,0 5,0 7,0 10,0 15,0 |
Burak
1802- powstała pierwsza na świecie cukrownia - Konary k. Wrocławia, Fryderyk A. Achard
Korzeń przemysłowy - to cześć korzenia po ogłowieniu, usunięciu korzeni bocznych z bruzdy korzeniowej, oraz obcięciu
ogona(korzenia palowego) przy średnicy 1 cm
Korzeń przemysłowy to korzeń ogłowiony, przeznaczony do produkcji cukru zawierający min 14% sacharozy. W/w korzeń powinien być zdrowy, Świerzy o naturalnym właściwym dla buraka cukrowego zabarwieniu i kształcie możę być zamarznięty, nie powinien być zwiędniety lub zdrewniały
Rodzajwad i zanieczyszczeń |
Zawartość w % wag nia więcej niż |
|
Korzenie z wadami |
Zwiędnięte i chore o powierzni nadpsutej nie przekraczającej 20% korzenia |
2% |
|
Korzenie: Porośnietę Silnie zdrewniałe Odtajałe zgniłe |
Nie dopuszczalne |
Zanieczyszczenia |
Organiczne
korzenia o masie < 0,1 kg Pośpiechy burakochwasty główki korzeniowe części liści inne gatukni roślin |
4 |
|
2.Mineralne- składniki gleby łącznie |
10 |
|
3. inne - kamienie, cegły, węgiel. żużel, ruda, części metalowe, tworzyw sztucznych i roślin ( np. rzepaku, komosy) mogące uszkodzić urządzenia techniczne cukrowni lbu pogorszyć jakość przemysłową surowca ( np. śr. Ochorny roślin) |
Nie dopuszczalne |
Światowy bilans ( mln ton) i ceny cukru surowego i białego
|
1988-1999 |
2002-2003 |
2005-2006 |
Zapasy początkowe |
31,7 |
61,9 |
59,5 |
Produkcja |
109,8 |
142,6 |
148,8 |
Spożycie |
109,0 |
139,4 |
147,5 |
Zapasy końcowe |
32,2 |
62,8 |
57,8 |
Import/eksport Ceny cukru (USD/t) |
34,6 |
45,7-48,0 |
49,6 - 52,5 |
|
410 |
210 |
404-468 Październik 2008-12-10 385-400 Pl - 2600zł |
Udział kontynentów w produkcji cukru buraczanego
79 - Europa
2% Afryka
7- Azja
11- Ameryka północna i środkowa
1 - Ameryka południowa
Produkcjia i spożycie cukru a kwoty produkcyjne w 2002/2003 rokiu
|
UE |
Polska |
Produkcja w mln ton |
18,5 |
2,19 |
Spożycie w mln ton |
14,6 |
1,77 |
Kwoty produkcyjne w mln ton |
|
|
A |
11,89 |
1,58 |
B |
2,59 |
0,092 |
C |
4,02 |
0,512 |
Regulacja rynku cukru
Limity produkcyjne (kwoty) A, B i C Kowta A -1580 tys. Ton Kowta B - 91,9 tys. Ton
Ceny interwencyjne : Cukier 631,9 EUR/t
Agencja interwencyjna zobowiązana jest skupić każdą ilość cukru
- Buraki cukrowe ( 16% SACHAROZY) Kwota A 46,72 EUR/t Kwota B 32,42 Ceny korzeni zleżą od zawartości sacharozy i udział zanieczyszczeń Cła i kontyngenty importowe Np. import cukru surowego z trzciny cukrowej do rafinacji z Kuby i Licencje i dopłaty eksportowe Dopłaty do zużycia cukru |
2006r
1582,2
Od 2008 r - 1405, 6
404,4 EUR/t
wyprodukowaną w ramach kwoty A i B
26,3 EU/t
Brazylii |
Celem zmian na rynku jest otwarcie go na inne rynki np. na cukier trzcinowy
Ceny cukru i skupu korzeni buraka cukrowego
|
207/2008 |
|
08/09 |
2009/10 |
Cena referencyjna cukru |
631,9 |
631 |
524,0 |
404,4 |
Opłata restrukturyzacyjna
|
126,4 |
173,8 |
113,3 |
0,0 |
Cena referencyjna cukru pomniejszona o opłatę Rest. |
505,5 |
458,1 |
410,7 |
404,4 |
Minimalna cena skupu buraków cukrowych |
32,9 |
29,8 |
27,8 |
26,3 |
Dopłaty wyrównawcze dla plantatorów |
60 |
60 |
64,2 |
64,2 |
W Polsce zmniejszyła się ilości cukrowni z 76 w latach 2002/2003 do 19 w latach 2008/2009 które mają taką samą moc przerobową jak w latach poprzednich
Wykład
Burak cukrowy Długość okresu wegetacji
Długość okresu wegetacji |
Plon korzeni t/ ha |
%zawartość sacharozy |
Plon technologiczny cukru t/ha
|
195(14.04-26.10) 181(14.04-12.10) 181(28.04-26.10 167(28.04-12.10) |
59,9 56 51,4 47,7 |
19 19 18,7 18,7 |
10,4 9,50 87,0 7,90 |
Wczesny termin siewu ma pozytywny wpływ na wielkość polonu korzeni oraz plonu technologicznego cukru.
Termin siewu i termin zbioru wpływa na wielkość plonu
Ocean |
Średnica głowy korzenia w mm |
Masa korzenia w g |
Bardzo mała Mała Średnia Duża Bardzo duża |
Do 40 41-80 81-120 121-160 powyżej |
Do 250 251-300 301-600 601-1200 Powyżej 1200 |
Ocena wielkości
Największ poziom sacharozy jest najwyższa dla frakcji 600-900 ale jest również wysoka dla frakcji 900-1200
900-1000 gramów korzenie mają dobrą jakość sacharozy ale maja więcej substancji melaso twórczych.
N
Przy zwiększeniu dawki azotu ilość sacharozy wyraźnie spada przy dawce 0 N ilość sacharozy wynosi powyżej 15% to przy 160 kg N jest jej poniżej 15%
Zaleca się dawki nawożenia od 0 do 90 kg azotu.
CHMIEL
Organizacja rynku
Ustawa…
Chmiel:
Rynek produkcji chmielu jest nie limitowany
Rejestracja kontraktacji, dostawy i sprzedaży
Rejonizacja upraw
Dotacje dla producentó
Certyfikacja chmielu i produktów chmielowych
Chmie pordukuje się w rejonach:
Lubeskim
Powierzchnia uprawy 19990 ha (84, 5 powierzchni krajowej)
Liczba plantacji 1200
Ś®ednia powierzchnia plantacji 1,4 ha
Powiaty : biłogorajski , chełmski
Wielkopolskim
Powierzcnia upraw 217 ha
Liczba plantacji 70
Średnia powierzchnia plantacji 3,6 ha
Powiat bydgoski , grodizski
Dolnośląskim(łudzkie katowickie
Powierzchnia 118 ha
Liczba plantatorów 12
Średnia plantacjia 12,3 ha
Pazem w Polsce 2234 ha
Kępiński kłodzke, Nysk Paczków, oleśnick
KONTROLA JKAOŚCI W PRODKUCJI CHMIELU
Kontrola jednolitości odmianowej
Zgłoszenie plantacji do ewidencji do 31 maja
Kontorla plantacji - w okresie 30 dni przed terminem zbioru inspektor
Uprawa na kwaterze więcej niż jednej odmiany powoduje nie dopuszczenie do certyfikacji
Pobranie prubek ważenie i znakowanie chmielu na plantacji
Wniosek producenta - ustalenie terminu
Próbki pobranie losowo, z co % tego opakowania (0,2)
Ważęnie każdego opakowania oddzielnie) zaszyce i zaplombowanie opakkowania
Wystawienie świadectwo certyfikacji
W zakładzie przetwórczym, po ponownym zważeniu opkawowanie
Jeśłi wyniki analizy próbek (wcześniej pobranych) spełnia wymagania minimalne
Możliwe jest doczyszczenie i dopuszczenie szyszek chmielowych w zakładzie przetwórczym na koszt producenta
Chmiel przetworzony
Nadzór nad zamknięciem balotów
Oznakowanie balotów , certyfikat.
Cechy |
|
|
|
|
Wyglą |
Klasa I |
|
|
|
wglad |
Szyszki powinny mieć długość nie mniejszą niż 20 mm, równomiernie wkształcone, |
|
|
|
Barwa i połysk |
Barwa jasno zielona o odcieniu zlotawym z połyskiem |
|
|
|
Aromat |
Specyficzny dla danej odmiany |
|
|
|
Barwa lupuliny |
Jasnożółto do cytrynowej |
żółta |
|
|
Ilośc gorn |
Szyszki pojedyncze dopuszcza się do 3% gron |
|
|
|
Szyszki uszkodzone n: mechanicznie przez choroby lub szkodniki |
20; Nie dopuszcza się uszkodzeń spowodowanych przez choroby i szkodniki |
|
|
|
Zaziarnienie |
0,1 |
|
|
|
Szyszki chmielu zeszły do poziomu 0 granulaty dominują przy zużyciu
Granulat typ 90- produkt powstał ze zmielenia szyszek najczęściej jednej odmiany, uformowany w cylindryczne granule, o składzie podobnym ilościowo do chmielu plantacyjnego
Granulaty typ 65- produkt powstały za zmielenia często z więcej niż jednej odmiany, którego odsiano około 50% części roślinnych nie zawierającyhc lupuliny
Ekstrakt etanolowy - jest to wyciąg otrzymany z chmielu zmielonego, dzięki ekstrakcji stężonym etanolem, zwierający substancje goryczkowe, garbniki i olejki aromatyczne.
Ekstrakty CO2-
Wykład
Ziemniak
Kierunki wykorzystania bulw ziemniaka
Bezpośrednia produkcja
Produkcja skrobi i etanolu
Produkcja przetworów spożywczych
Pasza dla zwierząt
Sadzeniaki
Rozdysponowanie krajowych zbirów zmieniaków
Przerób przemysłowy -15,5
Ubytki i straty 8,6
Eksport 0,4
Sadzeniaki 12,5
Spasanie 25,1
Samo zaopatrzenie 19,6
Sprzedaż na konsumpcję 18,2
Zbiory ok. 10,3 mln ton + ok. o,o9 mln ton import
Standardy jakościowe
Produkt finalny |
Wyd produktu t/ha |
Wartość rynkowa produktu finalnego zł/ha |
Wartościowy udział surowca w produkcie finalnym |
P uboczny |
Ziem jad |
36 |
36000 |
35 |
|
Skrobia |
9 |
27270 |
30 |
|
bioetanol |
4,4 |
22400 |
36 |
|
Frytki |
20,5 |
|
5 |
|
Spilit |
4,6 |
|
2 |
|
chipsy |
13,5 |
|
2 |
|
Sadzeniaki
W przypadku kwalifikowanych sadzeniaków ziemniaka wymagane jest, aby każde opakowanie jednostkowe ( worek, skrzynka paletowa, kontener) posiadało paszport roślinny( tz aby numer etykiety Nie powtarzały się )
Kolory etykiet w zależności od kategorii i stopnia kwalifikowania
Kwalifikowany pierwszego rozmnożenia (Ca- dawniej oryginał) - etykieta niebeiska
Kwalifikowany drugiego i trzeciego rozmnożenia (Cb - dawniej klasa A) -etykieta brązowa
Elitarny przed bazowy (PBm, PBiii, PBii) -e tykieta biała z fioletowym przekątnym paskiem( materiał mateczny)
Elitarny bazowy ( Bi daw super elita, Bii - dawniej elita)
Import sadzeniaków ziemniaka z poza krajów UE i Szwajcarii, jest zabroniona
Ziemniaki towarowe mogą być importowane z krajów Unii Europejskiej oraz takich państw jak: Alieria, Egipt, Izrael, Maroko, Syria, Szwajcaria Tunezja i Turcja oraz innych państw europejskich, które zostały uznane za wolne od Calvinbacteria michiganesis( bakteriozy pierścieniowej).
W przypadku importu ziemniaków do Polski z kr UE Dz. U. z 2004 Nr. 61 oz 571 ze zm. Oraz Ralstonia solanacearum -śluzak oraz rak ziemniaka. Sadzeniaki mszą spełniać jeszcze inne ostrzejsze wymagania
Wyradzanie się:
Obniżanie się plenności i wartości użytkowej odmian roślin uprawnych w skutek niesprzyjających warunów rozwoju, zmian genetycznych oraz selekcjonującego wpływu roślin
Można temu zapobiec przez wymianę materiału siewnego.
Im większy udział dobrych sadzeniaków tym większy plon.
Dopłaty do kwalifikowanego mat siewnego
Minimalna pow wszystkich działek rolnych obsadzonych w danym gsp ziemniakami powinne wynieść1 hekteara
Minimalna ilośc sadzeniakó w wysadzona na 1 ha to 2500
500 zł do hektara
Pomoc ta nie może przekraczać 7,5 tys Euro dla jednego producenta rolnego, w dowolnie wyznaczonym terminie3 lat
Na ww. kwotę składają się takżę dopłaty do elitarnego kwalifikowanego materiału siewnego zbóż i roś strączkowych
Szczegółowe wymagania dotyczące wytwarzania i jakości sadzeniaków ziemniaka
Najniższy stopień kwalifikowany - mat kwalifikowany klas B (CB)
Mogą być kwalifikowane wg
zady i norm Europejskiego Komitetu Gospodarczego Organzacji Narodów zjednoczonych
Oraz UE\
Wyboru system kwalifikacji dokonuje składający wniosek o dokonanie oceny materiału siewnego hodowca
Sortowanie sadzeniaków przygotowanych do oceny
Nie mogą występować bulwy mniejsze niż 25 mm
Bulwy, które są większe niż 35 mm dzieli się na frakcje o wymiarach stanowiących rotność 5mm.
W partii mogą się znajdować sadzeniaki kilku frakcji o róznych wymiarach
(ale różnica między bulwami nie może przekraczać 2cmm)
Różnica między najmniejszymi i najwięszkym wymiarem bulw w jednej partii nie może być większa niż 20 m
W przypadku bulw mniejszych wysadzamy o 33 procent mniej niż przy bulwach średnich |
Liczba łodyg z bulwy |
Liczba bulw na ha |
Mas bulw t ha |
Masa w wartościach względnych |
Wartość sadzeniaków w wartościach względnych |
28/35 35/45 45/50 |
3,5 5 6 |
51500 36000 30000 |
1,45 2,00 2,65 |
72 100 133 |
140 100 75 |
Bezpośrednia konsumpcja (ziemniaki jadalne):
Sprawy jakości bulw ziemniaków , w postaci nie przetworzonyej, reguluje w karjurozp z października 2003 roku
Przepisy rozpoądzenia nie obejmują ziemniaków wczesnych i ziemniaków jadalnych przeznaczonych do przetwórstwa spożywczego i przemysłowego
Podane w rozporządzeniu wymagania jakościowe określone są jako minimalne
Szczegółowe wymagania dotyczące jakości ziemniaków określane są w kontraktach , dla których ww. rozporządzenie może być podstawą
Do dodatkowe wymagania, jakie powinien spełniać ziemniak jadalny konfekcjonowany należą:
Regularny kształt (>7 w sakli 9 stopniowej)
Płytko osadzone oczka(>7 w sakli 9 stopniowej)
Gładka skórka(ładnie wyglądająca po umciu)
Dobry smak(>7w skali 9 stopnoiwej)
Odpowiedni typ konsumpcyjny (AB- sałatkowy, B- ogólno użytkowy ,BC- lekko mączysty, C - mączysty) w zależności od preferencji konsumentów
Mała zdolność do ciemnienia miąższu bulw surowych i po ugotowaniu
Statystyczny polak spożywa ok. 120 kg/rocznie z czego 10% to ziemniaki przetworzone
Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych - wymagania dotyczące opakowań i sposobu
ich oznakowania.
Produkcja i rynek skrobi rośliny wykorzystywane do produkcji skrobiowej wg ważności w Polsce
Kukurydza
Ziemniak maniok
Pszenica
Ryż i inny
Wykorzystanie roślin przeznaczonych na skrobię w UE
46%- kukurydza
36% - pszenica
18% - ziemniak
Skład plonu biologicznego głównych roślin służących do produkcji skrobi
Ziemniak
skrobia - ok. 20%
Włókno ok. 70%
Główne kierunki wykorzystania skrobi
Przemysł papierniczy -27%
Przemysł cukierniczy i napoje 33%
Zywność przetworzona 22%
Przemysł farmaceutyczny i chemiczny 16%
Pasze 2%
Rynek skrobi w uni europejskiej w przypadku ziemniaka skrobiowego występuje kwotowanie (jak w przypadku mleka)
Polska posiada kwotę w wysokości 144 985 ton skrobi
Polska wykorzystała, w 2006 - 54% kontyngentu, 2007- 83 % kontyngentu, 2008 - 85-90% kontyngentu
Cena ziemniaków skrobiowych:
Cena minimalna
Dopłaty kompensacyjne (brak w przypadku ziemniaków kupionych poza kontraktacją, brak także premii dla wytwórcy skrobii)
Zwrot kosztów transportu do zakładów przetwarzających ziemniaki
Stawki cen minimalnych i premii produkcyjnych w zależności od zawartości skrobi.
Ciężar 5050 g ziemniaków ( w ramach) |
Zawartość skrobi w ziemniakach (%) |
Ilość ziemniaków niezbędnych do wyprodukowania 1000 kg skrobi |
Cena minimalna, którą plantator otrzymuje za 1000 kg ziemniaków |
Premia, która otrzymuje producent skrobi za 1000 kg ziemniaków w euro |
Stawak płatności za 1000 kg ziemniaków skrobiowych |
352 |
13,0 |
6533 |
27,29 |
3,406 |
36,56 |
545 i więcej |
23,0 |
4056 |
43,96 |
5,486 |
58,89 |
Produkcja przetworów spożywczych (frytki, chipsy, kostka, susze)
100 kg ziemniaków surowych - 25-5 chipsów niskiej wilgotności1,5 - 3%, zawartość tłuszczu 1,5 - 3%
- 40-60 kg frytek wilgotność 50-70%, zawartość tłuszczu 4,4 - 7%
|
|
frytki |
chipsy |
susze |
Konserwowane |
Zawartośc skrobi |
|
14-17 |
16-20 |
15-19 |
12-14 |
Zaw cukru redukujących |
Maksymalna |
<0,5 |
<0,25 |
<0,5 |
<0,5 |
|
Optymalna |
0,25 |
<0,15 |
0,25 |
<0,5 |
Ciemnienie miąższu |
|
>6 |
|
>8(6,5) |
>8(6,5) |
Kształt bulwy |
|
podłużny-owalny |
okrągły-ookrągło owalnyw\ |
o-ow |
|
Wielkośc bulw |
|
>55 |
40-70 |
>30 |
<35 |
Typ kulinarny |
|
B - BC |
BC-C |
BC-C |
AB |
Duża zawartość cukrów redukujących powoduje ciemnienie podczas procesów smażenia.
przy duże ilości cukrów redukujących powstają również substancje rakotwórcze - akryloamidy.
Dlaczego duża zawartość skrobi jest ważna przy produkcji frytek, chipsów, płatków, granulek
Wzrost skrobi oznacza spadek wody w bulwach
Woda podczas smażenia jest zastępowana oleem, dlatego nisko skrobiowe bulwy chłoną bardziej olej
Tłuste frytki, są rozmiękłe i nie smaczne
Tłuszcz jest drogi
Duż zawartość skrobi w bulwach sprzyja większej wydajności
Jakość jest wyrażana w ilości odzyskanej tj ilości produktu przetworzonego w opakowani ze 100 kg bulw
Produkcja etanolu
Z jednej tony bulw można wyprodukować ok. 100 litrów etanolu. Przy plonie z ha 20,7 można uzyskać 2484 litrów co jesr równowartością 1639 l benzyny.
~2% spirytusu z ziemniaka
~150 gorzelni, w tym 10-15% przetwarza ziemniaki
Przerób odpadów ziemniaczanych(Luksusowa, Chopin, Pałacowa)
Płatność do upraw roślin energetycznych, _31 eurodo 1 ha
Brak płatności uzupełniającej
Umowa na dostawę roślin energetycznych z zatwierdzonymi jednostkmi skupującymi lub przetwórczymi
lub
Zadeklarowanie wykorzystania i przetworzenia całej ilości roślin energetycznych
Aktualna lista znaduje się poda dresem WWW,arr.gov.pl
Jedynie deklaracje skupu i przerobu ziemniaka
Czynniki wpływające na jakość plonu bulw ziemniaka (wartość odżywcza, energetyczna i dietetyczna bulw ziemniaka)
Odmiana
Skład chemiczny
Warunki w czasie wegetacji, zbioru i przechowywania
Problemy jakości bulw w ocenie rolnków specjalizujących się w uprawie ziemniaków jadalną
Rodzaje Wdy |
|
Uszkodzenia mechaniczne Zazielenienia Porażenia parchem zwykłum Uszkodzenie przez szkoniki Deform Poraż zarazą Rdzawa plam Pustowatość Spękanie Poraż ryzoktoniozą |
82 62 61 58 55 51 43 37 37 29 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
- |
|
(+)
(+) |
|
|
|
+ |
|
Wysoka dawka azotu poza wysokim plonem i zawartością białka mają negatywny wpływ na większość cech
Nawożenie fosforem i potasem ma wpływ pozytywny( powyę 120
Przechowywanie ziemniaków w temperaturze i wilgotności powietrza zalecane dla danego kierunku użytkowania
Jadalne 4-6 oC
Do przetwórstwa na skrobię nie niższa niż 4oC
Sadzeniaki 2- 4oC
Do przetwórstwa na frytki, chipsy i susze 6-8,5oC
.
Wykład
Organizacja rynku
Tytoń:
Limitowanie wielkości produkcji z podziałem na grupy użytkowe tytoniu
Łączna kwota produkcji w skali roku 37 9933 tony(mały procent)
Zbywanie praw do limitów rocznych
Rejonizacja upraw tytoniu
Dopłat
płatności związane z produkcją typ Virginia - 2, 98062, pozostałe typy - 2,38423 euro/kg surowca
płatność niezwiązana z produkcją : jednolita płatnośc obszarowa
Regulacja handlowe : cła i kontyngenty
Obrót jest monitorowany przez Agencję rynku rolnego.
Rejon |
Powierzchnia uraw (tys. Ha) |
1995 |
98 |
2006 |
Świat |
3884 |
1,58 |
1,74 |
1,73 |
UE |
128 |
2,40 |
2,46 |
2,64 |
Polska |
17 |
2,14 |
1,95 |
2,41 |
Chiny |
1377 |
1,58 |
1,74 |
2,0 |
Indie |
370 |
1,49 |
1,39 |
1,49 |
Grecja |
54 |
2,28 |
2,04 |
2,31 |
USA |
135 |
2,15 |
2,31 |
2,32 |
W Polsce głównie tytoń jasny.
1976 - 59 tys. ha
2000- 10 tys. ha
Ministerstwo RO
Rejony uprawy tytoniu oraz grupy odmian tytoniu przeznaczonego do uprawy w poszczególnych regionach
Warunki podziału dodatkowych kwot produkcyjnych tytoniu i ich redukcji
Sprawuje funkcję kontrolną nad ARR
Przekazuje KE
informacje o rejonach i typach uprawianego tytoniu
informacje o tytoniu
Grupy użytkowe tytoniu przeznaczonego do uprawy w poszczególnych rejonach uprawy tytoniu
Lp. |
Grupa użytkowa |
Rejon uprawy |
|
Tytoń jasny - o Virginia |
Lubelsko-podkarpacki, świętokrzysko-małopolski, mazurski, dolnośląski |
|
T jasny typ Burley |
j.w. |
|
Tytoń ciemny suszny powietrzem |
Lubelsko-podkarpacki, świętokrzysko małopolski, mazurski
|
|
Tytoń ciemny pyszny powietrzem, z możliwością dosuszenia i wędzenia |
Świętokrzysko małopolski kujawsko pomorski |
Umowa na uprawę tytoniu zawiera
Grupę użytkową tytoniu
Wielkość kwoty produkcji surowca tytoniowego
Rejon i wielkość powierzchni uprawy tytoniu oraz miejsc położenia plantacji
Minimalne wymagania co do jakośc surowca
Cenę i ilośc surowca tyt
Termin płatności
Prezes ERR
Przydziela grupom producentów tytoniu kwot produkcja
Wykupuje kwoty
Podaje do publicznej wiadomości zamiar sprzedaży kwot
Prowadzi ewidencję umów na uprwę tytoniu, wymiany praw do kwot i przekazania praw do kwot
Opracowuje i współfinansuje programy przestawiania produkcji tytoniu
Jest zobowiązana tworzyć listę pierwszych wtwórców
Przeprowadza kontrolę producentów, pierwszych przetwórców, punktów odbioru surowca
Kwotowanie produkcji 2004
22 200 ton jasnego typu Virginia
12 633 t tyt Burley
1867 ciemny uszony powietrzem
1 233 t tytoniu ciemnego susz powietrzem z możliwością dosuszenia i wędzenia
Wymagania w skupie tytoniu Virginia:
Kupowane są liścia
x - nadspodaki,c - pietra środkowego, b- podwierzchołkowe
O dł. Co najmniej 20 cm
O wilgotności do 19%
Wykupowi i klasyfikacji nie podlegają
Namiernie wilgotne
Nadmiernie zapiaszczone i zabrudzone
Porażone pleśnią, zgnilizna Twardzikowi, zmurszałe, zbutwiałe, zgniłe, przemarznięte
Odrostowe( po ogłowieniu z wierzchołka)
Z niedosuszonymi żyłami
Mające obcy zapach wynikły z suszenia lub przechowywania
Uszkodzone mechaniczne powyżej 50% oraz chorobowo i podczas suszenia powyżej 30% powierzchni blaszki liściowej
Zielone
Z zabarwieniem seledynowym ponad 20%
Pierwsza klasa liście tylko nadspodaki i
Wymgania Burley
Długość 25cm
Wilgotność do 20%
Rzepak
Światowa produkcja rzepaku
Ogółem 44,9 mln ton
UE 15,1
Chiny 11,3
Kanada8,20
Powierzcnia w Polsce 1999ok 600 tys ha ozimy
|
|
|
|
2004 |
538 |
2,95 |
1666 |
|
550 |
2,63 |
1450 |
|
624 |
2,65 |
1652 |
|
771 |
2,76 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wymagania jakościowe
Wilgotnośc do 7% (5-7% UE 9)
Temp nasion 40oC
Liczba kw tł nie więcej niż 3mg/100g oleju
Zaw kw.erukowego do 2%Zaw glukozynolanów alkenowych, w suchej masie beztłuszczowej, nie wiecej niż 25mikromol/g
Maks zaw zanieczyszczeń 5%
w tym do 4% zanieczyszczenia użyteczne
nieużyteczne 1%
obecność rozkruszków martwych do 20sz/kg
Biomasa stanowi 92-93% energii odnawialnej. Bioetanol, Biometanol,