Może komuś się przyda , Pajewski odbudowa w pigułce =) pzdr, paula

SKRYPT KSIĄŻKI : ,,ODBUDOWA PASTWA POLSKIEGO 1914-1918” JANUSZ PAJEWSKI

,,Orzeł Biały” - 21 X 1900 - organizacja rewolucyjno-narodowa. Cel- walka z caratem o niepodległość Polski. Skład- zarówno narodowi demokraci (Bohdan Winiarski, Romuald Bielicki) jak i czł. PPS (Witold Suchodolski).

I/7. KIERUNEK POWSTAŃCZY

W ruchu powstańczym wyróżnić można kilka nurtów, a więc nurt wywodzący się z kręgów PPS, nurt zarzewiacki, nurt ludowy

*nurt z kręgów PPS (Piłsudski, Witold Jodko-Narkiewicz) - w razie wojny nieodzowne wystąpienie zbrojne przeciwko Rosji. Teza, iż silnie uprzemysłowione Niemcy szukają przede wszystkim rynku zbytu dla swego przemysłu, nie będą więc dążyły do zdobycia Królestwa z jego rozwiniętym przemysłem, lecz rolniczych Inflant, Kurlandii i Żmudzi.

*nurt zarzewiacki koncepcja tajnej państwowości (Feliks Młynarski) - Stronnictwa i Organizacje niepodległościowe powinny w drodze współdziałania łtajny rząd, tajny skarb i zakonspirowaną armię.

*nurt ludowy Studnicki- dźwignię irredenty upatrywał w ludzie, surowo osądzał burżuazje i inteligencję; Jan Dąbski - działacz chłopski.

1908 rok - LWÓW - Kazimierz Sosnkowski - ZWIĄZEK WALKI CZYNNEJ (tajna władza kierownicza dla jawnego, zalegalizowanego w 1910 ZWIĄZKU STRZELECKIEGO. Młodzież zrzeszona w strzelcu pozostawala pod wpływem PPS-Frakcji

1909 rok - ARMIA POLSKA z Marianem Januszajtisem, Henrykiem Bagińskim, Mieczysławem Neugebauerem na czele. Jej jawna ekspozyturą były DRUŻYNY STRZELECKIE.

10 XI 1912 - KOMISJA TYMCZASOWA SKONFEDEROWANYCH STRONNICTW NIEPODLEGŁOŚCIOWYCH - kierownictwo polityczne przygotowań do czynu zbrojnego.

DRUŻYNY BARTOSZOWE - organizacja o charakterze bractwa wojskowego, rekrutująca się w większości z chłopów. Uzależniona od Narodowej Demokracji i od grupy Podolaków. Główne zad. - obrona młodzieży polskiej przed rutenizacją i obrona polskiego stanu posiadania w Galicji wsch.

I/8. KIERUNEK NACJONALISTYCZNY. NARODOWA DEMOKRACJA.

Masową organizacją nacjonalizmu polskiego było Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, przemianowane później na narodowo-Demokratyczne (ENDECJA) - zawiązane w zaborze rosyjskim w 1897r.Zakonspirowanym mózgiem sztabu była Liga Narodowa.

Program ENDECJI z 1897- celem jest niezależność państwowa, ale odzyskanie jej zależy od czynników, które nie zawsze dadzą się przewidzieć.

Dmowski - nie Rosja, lecz Prusy są pierwszym wrogiem Polski. Droga do polepszenia bytu - walka polityczna z zaborcą. Polska i Rosja maja wspólnego wroga - Niemcy; lata 1908-1911- od Narodowej Demokracji zaczęły odchodzić sympatycy - Związek Młodzieży Polskiej-Zet, Narodowy Związek Robotniczy, Fronda (Zawadzki, Grużewski, Makowiecki), Secesja (Bukowiecki, Ponikowski, Dziewulski). Spowodowane to było działalnością Dmowskiego- neoslawizmem, taktyką w Dumie, wezwanie do zaniechania bojkotu rosyjskich szkół

II (MOCARSTWA ZABORCZE WOBEC POLSKI W CHWILI WYBUCHU WOJNY)/1(PAŃSTWA CENTRALNE WOBEC POLSKI).

1 VIII 1914 - Niemcy wypowiadają wojnę Rosji

6 VII 1914 - A-W wypowiadają wojnę Rosji

9 IX 194 - memoriał kanclerza Niemiec z planem Mitteleuropy ( w jej skład miała wejść tez Polska)

III (Królestwo w początkach wojny)/2 (komitet Narodowy w W-wie i Legion Puławski

XI 1914 - KOMITET NARODOWY POLSKI / KOMITET NARDOWY PIERWSZY

- 14 endeków, 6 realistów 7 bezpartyjnych (w tym m.in. Wojciechowski)

[15 VIII 1917 - KOMITET NARODOWY DRUGI (Lozanna)]

-25 XI 1914- odezwa do narodu - zjednoczenie Polski pod berłem monarchy rosyjskiego

- cel: utworzenie wojska do walki z Niemcami

- nie odegrał znacznej roli, gdyż nie reprezentował narodu a endecję

-istniejące oddziały zw. LEGIONEM PUŁAWSKIM zmieniono na drużyny nowoaleksandryjską i lubelską

III/3 (praca społeczna w Królestwie. Komitety obywatelskie)

3 VIII 1914- Komitet Obywatelski W-wy (kierownik - Lubomirski). Powstawać zaczęły komitety lokalne.

10 IX 1914- Centralny Komitet Obywatelski (prezes -S.Czetwertyński, w-ce prezes- W.Grabski)

-zadania: organizacja pomocy żywnościowej i sanitarnej dla całego Królestwa, kierowanie pracą komitetów lokalnych, wyjednywanie dla siebie funduszy, rejestrowanie strat wojennych

Działacze Komitetu przygotowywali się do objęcia władzy w nowych warunkach, które powstać miały w Polsce.

Komitety Obywatelskie spotkały się z zarzutem szerzenia rusofilstwa politycznego. Twierdzono, że CKO i podlegle komitety przyczynia się do usuwania istniejącego dotąd głębokiego podziału pomiędzy społ. Polskim a Rosja urzędową, gdyż istniała prezesura przedstawiciela władz rosyjskich w komitetach (bynajmniej miała charakter formalny, a wszelkie decyzje podejmowali i tak sami Polacy)

III/4 (Kwestia samodzielności gospodarczej ziem polskich)

Trudności gospodarcze zaczęły powodować antypatie do caratu (spadek produkcji przemysłowej, bezrobocie, drożyzna, wywożenie w głąb Rosji maszyn, a potem całych fabryk, ewakuacja pracowników fabrycznych oraz Polaków). Wydarzenia na froncie sprawiły, iż przestano się liczyć z szybkim zwycięstwem Rosji.

IV (GALICJA I ZABÓR PRUSKI W POCZATKACH WOJNY)/1 (społ. Pol. W Galicji w chwili wybuchu wojny)

W Galicji pośród społ. Polskiego panowały nastroje proaustriackie i antyrosyjskie.

Polityczne ośrodki dyspozycyjne rządzące krajem:

-konserwatyści i demokraci tzw. bezprzymiotnikowi

-Endecja wraz z Podolakami

-TKSSN

-Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska

-Piłsudski i jego zwolennicy

IV/2. (Konserwatyści i Demokraci tzw. bezprzymiotnikowi i Narodowa Demokracja i Podolacy)

Konserwatyści i Demokraci - za rozwiązaniem austro-polskim.

Narodowa Demokracja - trudności w ustaleniu jednolitego programu w trzech zaborach. Endecy galicyjscy - niewątpliwie proaustriaccy; Dmowski i działacze Ligii z zaborów rosyjskiego i pruskiego uważali, iż nie może być ta opcja orientacją narodową polską.

VII 1914 - CENTRALNY KOMITET NARODOWY (przedstawiciele endecji, konserwatyści zachodnio-galicyjscy, piastowcy, ,,Druzyny Bartoszowe” , ,,Sokół” ) [Głąbiński, Grabski]

5 VII 1914 - odezwa do narodu - delikatna zapowiedź odejścia od orientacji proaustriackiej

IV/3. (Naczelny Komitet Narodowy i Legiony)

28 VII 1914- odezwa komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych - Polacy muszą w wojnie być silą czynną.

6 VIII 1914- powstanie tajnego Rządu Narodowego, który mianował Piłsudskiego komendantem polskich sił zbrojnych (sam siebie mianował) [chciał on uniezależnić się od polskich sił politycznych i Austrii]

10 VIII 1914- KSSN poddała się Rządowi Narodowemu i uznała jego przedstawicielstwo w Galicji

16 VIII 1914 - NACZELNY KOMITET NARODOWY - jako najwyższa instancja w zakresie wojskowej, skarbowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich ( na czele JULIUSZ LEO- prezes Kola Polskiego w Wiedniu i Prezydent miasta Krk, obok niego W.L..Jaworski, T.Cieński, W. Sikorski)

4 i 5 IX 1914 - przysięga Legionu Zachodniego. Legion Wsch. w ogromnej mierze odmówili złożenia przysięgi. Część tylko z Józefem HALLEREM zgłosiła się do służby w Legionie Zach.

30 IX 1914 - rozwiązano Legion Wschodni

V (KONIEC OKUPACJI ROSYJSKIEJ)/1 (rosyjskie koła rządowe wobec sprawy Polskiej)

2 V 1915 - ruszyła ofensywa austriacko-niemiecka pod Gorlicami

22 VI 1915 - Austriacy wkroczyli do Lwowa

5 VIII - NIEMCY ZAJĘLI WARSZAWĘ

Rosjanie uważali, że Polska musi pozostać pod panowaniem rosyjskim, gdyż imperium carów jest jedno i niepodzielne.

Stanowisko kół rządowych rosyjskich wobec sprawy polskiej:

*sprawa polska to wew. Sprawa Rosji

*maximum ustępstw to samorząd gospodarczy przy silnej kontroli rządowej

*status quo ante w szkolnictwie

*zniszczenie przy sprzyjających okolicznościach wojennych przemysłu polskiego bądź też przeniesienie go w głąb Rosji

*pozyskanie Słowian w monarchii habsburskiej m.in. przez gesty w strone Polski

*utrwalenie w Polsce rządów rosyjskich

*przygotowanie kolonizacji rosyjskiej w Galicji Wschodniej

W maju 1915 rozpoczął się odwrót wojsk rosyjskich z Polski. Powzięli oni pomysł niszczenia wszystkiego, by wojska austriackie i niemieckie spotkały tylko ,,pustynię”. Wielu ludzi ze sfer inteligenckich, burżuazji opuszczało W-wę i uciekało do Rosji (Dmowski, Czetwertyński, Grabski, Wojciechowski)

27 VII 1915 - utworzenie Straży Obywatelskiej w W-wie

4 VIII 1915 - WYJŚCIE WOJSK ROSYJSKICH Z WARSZAWY (oddali oni zarząd w ręce księcia Zdzisława LUBOMIRSKIEGO)

VI (POCZATKI OKUPACJI NIEMIECKIEJ)/1 (W-wa)

26 VIII 1915 - Niemcy zajęli Brześć nad Bugiem

18 IX 1915 - Niemcy zajęli Wilno

Podział Królestwa na 2 części. 24 VIII 1915 - niemieckie generał-gubernatorstwo z siedzibą w W-wie. Austriacy - generał-gubernatorstwo z siedzibą w Kielcach a od 1 X w Lublinie.

Niemcy - gen. Hans von Beseler

Austria - gen-major Erich Diller, a w V 1916 gen. Karl Kuk

Dowódca wojsk niemieckich mianował prezydentem W-wy Lubomirskiego. Komitety Obywatelskie stale podkreślały swój apolityczny charakter by nie narazić się na represje w razie powrotu Rosjan.

21 IX 1915 - Komitet Obywatelski działający jako Zarząd Miasta przywrócił Warszawie tytuł stolicy i miasta stołecznego.

Komitety poczęły sprawować czynności w dziedzinie sądownictwa i szkolnictwa.

11 IX 1915 - Niemcy znieśli sądy polskie i wprowadzili niemieckie

12 IX 1915 - Niemcy rozwiązały Centralny komitet Obywatelski (gdyż próbował sprawować niektóre funkcje państwowe)

Jednak przed rozwiązaniem powzięto sporo znaczących decyzji. Doprowadzono do otwarcia w W-wie polskiego Uniwersytetu i polskiej Politechniki (kierowane pod okupacją przez Austrię). 15 XI 1915 - uroczyste otwarcie

14 I 1915 - Komisja Szkół Wyższych

VI/2. (Piłsudski w W-wie. Wstrzymanie werbunku do Legionów)

15 VIII 1915 - powrót Piłsudskiego do Warszawy

Polecił wstrzymać werbunek do Legionów, a skierować wysiłek na POW (Polska Organizacje Wojskową). Dawało mu to silne atuty w ręce, gdyż tajnej organizacji okupanci nie byli wstanie przeniknąć.

Powstało rozdwojenie - NKN i jego Departament Wojskowy z Sikorskim na czele zabiegał o rozszerzenie Legionów, a Piłsudski oparł swe rachuby na POW.

VII (ZIEMIE POLSKIE POD OKUPACJĄ NIEMIECKĄ I AUSTRACKĄ)/1.(dewastacja gospodarcza kraju przez okupantów)

*mobilizacja gospodarcza ziem polskich dla celów wojny

*opanowanie wszelkich zapasów krajowych

*przemysł włókienniczy i hutniczy niszczono celowo i doprowadzono do ich ruiny

*trzebież lasów

*bezrobocie ogarnęło ponad 70% robotników

*niskie płace i ciągły wzrost cen

*podniosła się śmiertelność, grasowały choroby zakaźne

5 XII 1915 - powstanie POLSKIEGO STRONNICTWA LUDOWEGO (od roku 1918 PSL-Wyzwolenie) - czołowa partia chłopska o dążeniach społecznie radykalnych

VI/3. (samorząd miejski w Królestwie. Uroczystości 3 maja w W-wie)

1 VII 1915 państwa centralne przystąpiły do wprowadzania samorządu w 21 miastach Królestwa. Jednak władze miejskie pochodziły z nominacji.

5 V 1916 - ordynacja wyborcza do W-wy w systemie kurialnym i upośledzająca klasę pracującą

16 VII 1916 - wybory, jednak tylko w 1 kurii, w reszcie ustalono kompromisowe listy kandydatów

Prezesurę Rady Miejskiej objął JÓZEF BRUDZIŃSKI (1 posiedzenie- 24 VII 1916)

VI/4. (pasywiści, aktywiści, rewolucjoniści)

PASYWIŚCI => w przekonaniu, że narodowi główne niebezpieczeństwo zagraża ze strony Niemców, że wygrana państw centralnych, byłaby klęską Polski, że zresztą szanse zwycięstwa były raczej po stronie koalicji, uchylali się od wszelkiej współpracy o charakterze politycznym z okupantem, uważali, że kraj w warunkach okupacji może prowadzić tylko politykę wyczekiwania na przegrana Niemiec.

X 1915 - pasywiści zawiązali MIĘDZYPARTYJNE KOŁO POLITYCZNE (Endecja i realiści)

AKTYWIŚCI=> Polska znalazła się w posiadaniu państw centralnych które pierwsze uznały jej prawo do niepodległości i mając ku temu moc dawały jej pole do rozpoczęcia budowy państwowej. Uważali za konieczne skorzystanie z tej okazji. W aktywizmie znalazł się też motyw austrofilstwa - Polska z Austria i Węgrami w federacji jako jej trzecia część.

Obóz ten nie był monolitem. Widzimy zwolenników rozwiązania austro-polskiego. - galicyjski NKN i Liga Państwowości Polskiej w Królestwie (powstała w marcu 1915). Widzimy dalej prawicę PPS, widzimy Piłsudskiego, a także Klub Państwowców Polskich zawiązany w marcu 1916 (Studnicki, Makowiecki,Rzymowski). Do aktywistów można zaliczyć także PSL, pamiętając, że masy włościańskie popierały politykę aktywistyczną natomiast chłopskie odnosiły się do Niemców wrogo.

Piłsudski zniechęcony do Austrii, zawiedziony w dążeniach do całkowitego uzależnienia od siebie Legionów podał się 29 VII 1916 do dymisji.

REWOLUCJONIŚCI=> (SDKPiL, PPS-Lewica) - w walce o ustrój socjalistyczny nadeszła chwila bezpośredniego uderzenia w kapitalizm

VIII (AKT 5 LISTOPADA)/1. (Geneza aktu)

11 i 12 VIII 1916 Niemcy i Austro-Węgry ustaliły takie oto podstawy rozw. Sprawy polskiej: Postanowiono utworzyć samodzielne królestwo polskie z monarchią dziedziczna i ustrojem konstytucyjnym; sprzymierzeni monarchowie mieli ogłosić ten zamiar w najbliższym możliwym czasie, samo wszakże utworzenie państwa miało nastąpić później- już po zakończeniu wojny; dopóki trwa wojna trwać będzie Polska tzn. Królestwo pozostanie okupowanym terenem etapowym i nie będzie mogła prowadzić własnej polityki zagranicznej, otrzyma wszakże własną armię.

Państwa centralne proklamowały niezawisłość Polski dopiero kiedy straciły szansę na zawarcie z Rosja pokoju odrębnego.

O wydaniu proklamacji decydowały cele krótkofalowe - potrzeba zdobycia rekruta polskiego.

VIII/2. (polityka gen. Beselera)

Beseler uważał, że Polacy za swego największego wroga uważają Rosję (po wszystkich przeżyciach związanych z powstaniami) i są gotowi podjąć przeciwko niej walkę. Uważał, że w interesie Niemiec jest utworzenie silnej Polski i niepodległej w najszerszym znaczeniu z własną na wskroś narodową armią, która jednak musi być w konwencji wojskowej z państwami centralnymi a przynajmniej z Niemcami. Twierdził, że Polska jest przedpolem Niemiec i w dziale obrony przed Rosja może odegrać poważną rolę. W kwestiach gospodarczych mówił o rozwinięciu sieci dróg kolejowych oraz gospodarki rolnej. Kraj osiągnie wtedy wyższy poziom rozwoju ekonomicznego, będąc dla portów niemieckich wartościowym zapleczem, a dla niemieckiego kapitału polem ekspansji.

By nadać aktowi propagandową wymowę, Beseler namawiał znanych członków polskiej polityki by pojechali do Berlina zaprezentować życzenia polskie (tylko wtedy odpowiedź przygotowywanym aktem miałoby wymowę niezmiernej dobroci państw centralnych i ugodowości). Ciężko im było znaleźć ludzi, ale zgodził się w końcu rektor UW - J.Brudziński (i 6 innych mniej znanych działaczy)

28 X 1916 - kanclerz przyjął w Berlinie delegację polską gdzie Brudziński wysunął życzenia Polski (silna państwowość zdolna do rozwoju, powołanie regenta, zniesienie granicy między okupacjami, utworzenie Rady Stanu dla wypracowania konstytucji i przygotowania zrębów administracji, Utworzenie Departamentu Wojskowego dla organizowania armii).

Delegacja spotkała się z ujemna ocena większości społeczeństwa.

VIII/4. (dzień 5 listopada)

Beseler w W-wie i Kuk w Lublinie odczytali wobec zgromadzonych notabli manifest dwóch cesarzy

*utworzenie dziedzicznej monarchii z ustrojem konstytucyjnym

* w łączności z obu sprzymierzonymi cesarstwami

*organizacja, wykształcenie i kierownictwo armii uregulowane będzie we wspólnym porozumieniu

5 XI 1916 - dekret Franciszka Józefa o wyodrębnieniu Galicji

Pozytywna reakcja na akt: Liga Państwowości Polskiej, Centralny Komitet Narodowy, PPS, z zastrzeżeniami Polska Partia Postępowa

Negatywna reakcja: Narodowa Demokracja, Narodowy Związek Robotniczy, SDKPiL (m.in. chodziło o to, że nie można tworzyć państwa polskiego w czasie trwania wojny, na niewielkim skrawku, bez określonych dokładnie granic)

Cele Niemiec w wydaniu aktu:

*utworzenie armii polskiej, która przejęłaby choć część ciężaru walki z Rosją

*pokazanie światu, że Niemcy walczą w obronie narodów uciśnionych

*skompromitowanie Polaków, dowód, że Polacy związali się już z państwami centralnymi

9 XI 1916 - generał-gubernator wydał wezwanie do broni (wciskali kit, że chcą dać możliwość zaczęcia formowania ochotniczego wojska do walki z Rosją, że to początek budowania państwowości polskiej, a wszyscy wiedzą, że chodziło im o mięcho armatnie :P)

Społeczeństwo oczywiście domyśliło się o co chodzi po tym jak prysnęły ich nadzieje, że najpierw powstanie rząd, jakieś zręby administracji, a dopiero później armia. Nie obyło się więc bez nerwów i demonstracji. Co spowodowało dalszy bieg wydarzeń a mianowicie:

6 XII 1916 - generał-gubernatorzy ogłosili rozporządzenie o TYMCZASOWEJ RADZIE STANU

Skład: 25 członków powołanych przez generał-gubernatorów- 15 przez niemieckiego i 10 przez austriackiego.

Przewodniczący wybrany przez Radę miał mieć tytuł Marszalka koronnego

Zadanie: współdziałanie przy tworzeniu dalszych urządzeń państwowych w Królestwie Polskim i tworzenie zrębów polskiej administracji.

Najwybitniejsi członkowie: Bukowiecki, Dzierzbicki, Dziewulski, Kunowski, Łempicki, Śliwiński i PIŁSUDSKI

14 I 1917- uroczyste otwarcie

Przewodniczący - WACŁAW NIEMOJEWSKI

Było to jedno z ustępstw mocarstw. Drugim było pozwolenie na wejście Legionów do W-wy i i uroczyste przywitanie ich przez ludność, co stało się 1 XII 1916 pod dow. S.Szeptyckiego

VIII/7. (akcja Piłsudskiego)

12 XII 1916- przyjazd Piłsudskiego do W-wy

Piłsudski proponował Lubomirskiemu współpracę, mówiąc mu, że jest on najpopularniejszym politykiem mającym uznanie w społeczeństwie. Tak naprawdę chodziło mu o poparcie prawicy.

VIII/8. (powszechne rozczarowanie)

Beseler związał się silnie z budowaniem państwa polskiego, a przede wszystkim wojska, gdzie rezerwował on sobie rolę głównego organizatora i wodza. Po akcie Beseler zorientował się, że reakcja społ. Była inna niż spodziewali się niemieccy optymiści. Jednak Beseler nie mógł się cofnąć, musiał stworzyć choć pozory sukcesu, stąd TRS i jego mowa na Zamku 15 XII 1916 [ zgromadził on 41 przedstawicieli społ. Aby podzielić się z nimi swymi poglądami.

IX (NA PRZEŁOMIE ROKU 1916 i 1917)/1. (oddźwięki aktu 5 XI w Europie)

W arystokratycznych salonach rosyjskich żartowano z Polaków, że z poddanych rosyjskich stali się poddanymi niemieckimi.

15 XI 1916 - rząd carski protestował przeciwko pogwałceniu prawa międzynarodowego. Dalej komunikat głosił, że car postanowił utworzenie Polski zjednoczonej ze wszystkich ziem polskich i nadanie jej po zakończeniu wojny prawa swobodnego budowania własnego bytu narodowego, kulturowego i ekonomicznego na podst. Autonomii pod berłem monarszym cesarzy rosyjskich z zachowaniem jedności państwowej.

Aristide Briand - wg Prawa międzynarodowego nie można na kraj okupowany przelewać suwerenności. Akt jest pozbawiony znaczenia prawnego, który zarazem gwałci zasady konwencji haskiej z 1907.

Na arenie międzynarodowej lękano się, aby państwa centralne nie wystawiły kilkutysięcznej armii polskiej, co pozwoliłoby Niemcom przenieść część wojsk do Francji na front zachodni.

IX/2. (pokojowe propozycje rozwiązania sprawy polskiej)

12 XII 1916 - państwa centralne wystapiły z propozycja wszczęcia rokowań pokojowych

Koalicja te propozycję odrzuciła lekceważąco.

10 I 1917 - nota Brianda w sprawie warunków pokoju:

*przywrócenie niepodległości Belgii, Serbii i Czarnogóry

*ewakuacja okupowanych terytoriów francuskich, rosyjskich i rumuńskich i sprawiedliwe odszkodowanie

*zwrot prowincji swego czasu oderwanych od państw sprzymierzonych tj. Alzacji i Lotaryngii

*uwolnienie Włochów, Słowian, Rumunów, Czechów i Słowaków spod obcego panowania (a więc rozbicie monarchii habsburskiej)

* sprawa polska została uregulowana w nocie JCM do armii

22 I 1917- orędzie Wilsona do Senatu z programem ,,pokoju bez zwycięstwa” (punkt o powstaniu zjednoczonej, niezawisłej i autonomicznej Polsce) - Polacy odebrali je zbyt entuzjastycznie a punkt o Polsce jako wyrwany z kontekstu. Ambasador Amerykański w Rzeszy zinterpretował, iż nie chodzi o Polskę w jakimkolwiek czasie jej historii, ale o Polskę stworzona przez Niemcy i Austrię.

X (REWOLUCJA LUTOWA W ROSJI)/1.(rewolucja lutowa a sprawa polska)

12 III 1917 - zawiązała się Rada Delegatów Robotniczych i Żołmierskich

14 III 1917 - utworzono Rząd Tymczasowy

15 III 1917 - abdykował car Mikołaj II

16 III 1917 - Rząd Tymczasowy objął pełnię władzy

27 III 1917- orędzie do narodu polskiego - uznanie narodowego i politycznego samookreślenia narodów i proklamowała, że Polska ma prawo być zupełnie niepodległa pod wzgl. Państwowym i międzynarodowym.

31 III 1917 - proklamacja Rządu Tymczasowego Rosji - naród rosyjski zrzucił z siebie jarzmo, przyznając bratniemu narodowi polskiemu prawo stanowienia o swym losie; nowe państwo polskie miało być połączone z Rosja wolnym sojuszem wojskowym (który ozn. de facto sojusz malutkiej Polski z wielka Rosja będący całkowitym militarnym ujarzmieniem Polski)

PPS- Lewica - carat jest obalony, ale imperializm trwa dalej

X/2. (kraj wobec rewolucji w Rosji)

Zniknęła obawa przed powrotem carskich wojsk. Za to we znaki dawał się ucisk niemieckiego okupanta. Władze niemieckie celowo dążyły do wygłodzenia robotnika i pozbawienia go pracy, sądząc, iż w takich warunkach rekrutacja na roboty do Rzeszy będzie łatwiejsza.

W obozie pasywistów widać było rozdwojenie - część członków przechylać się zaczęła ku państwom centralnym.

6 IV 1917 - deklaracja tymczasowej Rady Stanu będąca odp. Na manifest rosyjski

XI (KRYZYS W 1917 ROKU/1. (W-wa wiosna 1917)

10 IV 1917 - cesarz austriacki oddał POLSKI KORPUS POSIŁKOWY, nie TRS a Beselerowi. Został on więc organizatorem i przewidzianym wodzem POLSKIEJ SIŁY ZBROJNEJ - POLNISCHE WEHRMACHT

Wywołało to rozgoryczenie w kraju. Zborowski, Targowski i Sapieha powzięli pomysł utworzenia rządu w drodze zamachu stanu. Zamach jednak nie doszedł do skutku z powodu rezerwy Lubomirskiego, a także dlatego, że ostatecznie Endecja odmówiła poparcia akcji.

Rewolucyjne nastroje ludu związane z trudnościami aprowizacyjnymi stolicy.

XI/2. (geneza Rady Regencyjnej)

9/10 VII 1917 - kryzys przysięgowy - ogromna część Legionistów w myśl dyrektyw Piłsudskiego odmówiła złożenia przysięgi posłuszeństwa cesarzowi niemieckiemu. Opornych spotkały represje - obozy jeńców, Galicjanie wcieleni do armii austriackiej i wysłani na front włoski.

21/22 VII 1917 - aresztowanie i wywiezienie do Niemiec Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego.

15 VIII 1917 - KOMITET NARODOWY POLSKI

Tymczasowa Rada Stanu nie zdołała zdobyć właściwej pozycji, a jeszcze bardziej utrudnił stanowisko i przyspieszył jej rozwiązanie kryzys przysięgowy. 25 VIII 1917 członkowie jej gremialnie złożyli mandaty. Wytworzyła się próżnia, którą trzeba było jakoś wypełnić.

12 IX 1917 - cesarze Austrii i Niemiec wydali patent o utworzeniu trzyosobowej RADY REGENCYJNEJ

15 VIII powołali regentów - arcybiskupa warszawskiego księdza Aleksandra Kakowskiego, prezydenta W-wy księcia Zdzisława Lubomirskiego i byłego członka rosyjskiej Rady Państwa, właściciela ziemskiego Józefa Ostrowskiego.

XII (AKCJA POLSKA NA ZACHODZIE)/1. (program Dmowskiego)

*widział w Niemczech zarazem groźbę dla Rosji

*Rosja i jej sprzymierzeńcy powinni się przeciwstawić wpływom i dążeniom niemieckim i poprzeć ważny czynnik antyniemiecki jakim jest Polska. W Tym celu potrzebny jest akt sprzymierzonych, który przyznałby Polsce miejsce wśród narodów Europy

*podstawą siły Polski jest obszar, na którym masa ludzkości mówi po polsku, jest świadoma swej narodowości polskiej i przywiązania do polskiej sprawy ( a więc obszar: Królestwa wraz z guberniami - kowieńską, wileńską, grodzieńską, częścią mińskiej i z Wołyniem, Poznańskie, Pomorze Gdańskie z Gdańskiem, Górny Śląsk, pd. Pas Prus Wschodnich, Galicja i polowa Śląska austriackiego z Cieszynem)

*wybuch rewolucji zmienił poglądy Dmowskiego - doszedł do wniosku, że po upadku caratu Rosja zostanie pół wieku pogrążona w anarchii i wyłączona z polityki europejskie

*Polska miała być stale czynnikiem przeciwstawiającym się rozszerzaniu się wpływów niemieckich

Poglądy Dmowskiego stanowią trzon programu delegacji na konferencję pokojową i endecji w latach 1919-1921

XII/2. (Komitet Narodowy Polski)

15 VIII 1917 - KOMITET NARODOWY POLSKI (prezes - DMOWSKI) - objął funkcje ministerstwa spraw zagranicznych i niektóre funkcje ministerstwa wojny.

Zadanie: związanie sprawy polskiej ze sprawą państw zachodnich, ale niewątpliwie dążył także do przekształcenia w odpowiedniej chwili w rząd, który ujmie władze w Polsce

Za oficjalną organizacje pierwsza uznała KNP Francja, potem WB, Włochy, USA

Słabością KNP był jednostronny skład, gdyż wchodzili do niego chętnie jedynie endecy i realiści

XIII (ROK 1917,KSZTALTOWANIE SIĘ POGLĄDÓW NA USTRÓJ I TERYTORIUM PAŃSTWA POLSKIEGO)/5. (uchwały majowe)

16 V 1917 - UCHWAŁY MAJOWE -na posiedzeniu w Wiedniu KOŁO POLSKIE uchwaliło większością głosów rezolucję wniesioną przez posła

PSL-Piast (a zarazem członka Ligi Narodowej) WŁODZIMIEZA TETMAJERA. W dniu 28 V 1917 w Krk w wielkiej Sali ratusza Koło Sejmowe potwierdziło uchwałę niemal jednomyślnie. -> ,,dążeniem narodu polskiego jest odzyskanie Niepodległości Zjednoczonej Polski z dostępem do morza i uznaje się solidarnym z tym dążeniem Sejmowe Koło Polskie stwierdza dalej międzynarodowy charakter tej sprawy i uznaje ja za jedyną porękę trwałego pokoju. Sejmowe Koło Polskie wyraża nadzieję, że życzliwy nam cesarz Austrii sprawę tę ujmie w swe ręce (…)”

Co ozn. Uchwały majowe? Świadczyły one, że społ. Polskie w Galicji porzuciło już w większości koncepcję rozwiązania austro-polskiego i przeszło na orientację koalicyjną, antyniemiecką.

XIV ( POWSTANIE I POCZĄTEK DZIAŁALNOŚCI RADY REGENCYJNEJ)/1. (pierwsze zręby państwowości polskiej)

W dniu 12 IX 1917 generał-gubernatorzy niemiecki i austriacki - BESELER I SZEPTYCKI, wydali ,,patent w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim”

*najwyższą władzę w Królestwie Polskim aż do jej objęcia przez króla lub regenta oddaje się RADZIE REGENCYJNEJ

*3 czł. W urzędowanie wprowadzą mocarstwa okupacyjne

*patent przewidywał dalej utworzenie RADY STANU, przy jej udziale miała RR sprawować władzę ustawodawczą

*ustawy i rozporządzenia polskiej władzy państwowej, które maja być podstawą praw i obowiązków ludności, muszą być przed ich wydaniem podane do wiadomości generał-gubernatora tego mocarstwa, w którego obszarze administracyjnym ma wejść w życie dany akt

*reprezentacja Królestwa Polskiego i zawieranie umów międzynarodowych mogą być wykonywane przez polska władzę państwową dopiero po zakończeniu okupacji

*przed wydaniem patentu (1 IX) szkolnictwo i sądownictwo przeszło w ręce polskie

*15 X 1917 - uroczysta intromisja RR

*Kakowski, Lubomirski, Ostrowski

Negatywny stosunek do RR - SDKPiL i PPS- Lewica - twierdząc, że RR jest pośrednią władzą okupanta w Polsce

Pozytywny stosunek do RR - PPS i Komisja Porozumiewawcza Stronnictw Demokratycznych, PSL - Piast, Aktywiści

Postawa wyczekująca - POW

XIV/3. (pierwsze kroki RR. Spory z Niemcami)

I starcie- Niemcy w końcu września zażądali deklaracji od RR, że wyrzeka się ona Poznańskiego, że zawrze przymierze z państwami centralnymi i potępi publicznie uchwały majowe o zjednoczeniu Polski z dostępem do morza. Oczywiście RR odrzuciła żądania.

!!! 26 XI 1917 - pierwszym królewsko-polskim prezydentem ministrów został JAN KUCHARZEWSKI. W dniu 7 XII nastąpiła nominacja pierwszego gabinetu.

Ministerstwa:

- sprawiedliwości (STANISŁAW BUKOWIECKI)

- oświaty (ANTONI PONIKOWSKI)

- skarbu (JAN KANTY STECZKOWSKI)

- spraw wewnętrznych (JAN STECKI)

- handlu i przemysłu

- rolnictwa (JÓZEF MIKUŁOWSKI - POMORSKI)

- opieki społecznej

- aprowizacji

+ Departament Spraw Politycznych

+ Komisja Wojskowa

XIV/4. (gabinet Kucharzewskiego. Obawy przed rewolucją)

11 XII 1917 - pierwsze posiedzenie RM

Plany na przyszłość:

- sprawy wojskowe

- przejęcie poszczególnych gałęzi administracji

- sprawy aprowizacji

*Kucharzewski w reformach społ. Realizowanych stopniowo w zacofanych warunkach życia dawnego zaboru rosyjskiego upatrywał osłonę i zabezpieczenie przed rewolucją, przed przeniesieniem do Polski świeżych wzorów rosyjskich.

*Program natychmiastowego tworzenia armii opartym na powszechnym obowiązku służby wojskowej wywołał w społ. Ostre sprzeciwy. Toteż o wprowadzeniu w życie tego planu nie mogło być mowy. Kucharzewski chciał tworzyć 150 tys. armię, gdyż pierwszym celem było ,,odgrodzenie” Polski od rewolucji rosyjskiej.

XV (OD REWOLUCJI PAŹDZIERNIKOWEJ DO POKOJU W BRZEŚCIU)/1. (rewolucja październikowa. Dekret o pokoju)

7 XI 1917 - runął Rząd Tymczasowy, władze przejęli bolszewicy

7/8 XI 1917 - II Wszechrosyjski Zjazd Rad uchwalił dekret o pokoju i wezwał wszystkie państwa do natychmiastowego zawarcia pokoju bez aneksji (tj. zaboru i aktu przemocy) i bez odszkodowań.

19 XI 1917 - Rada Komisarzy Ludowych wydała Deklarację Praw Narodów Rosji . Zapowiadała powstanie dobrowolnego, uczciwego związku narodów Rosji. Rosja rewolucyjna uznawała równość i suwerenność wszystkich narodów, wchodzących w skład dawnego cesarstwa, i przyznawała im prawo do swobodnego samostanowienia, a nawet do zerwania związków z państwowością rosyjską i utworzenia własnego państwa.

3 XII 1917 - rozpoczęły się w Brześciu Litewskim (późniejszym Brześciu nad Bugiem) rokowania o zawieszeniu broni

15 XII 1917 - przedstawiciele armii niemieckiej, austro-węgierskiej, bułgarskiej i tureckiej z jednej strony, rosyjskiej zaś z drugiej strony podpisali rozejm. Wszedł on w życie 17 XII.

22 XII 1917- również Brześć - rozpoczęły się rokowania pokojowe. Przy stole obrad zasiedli :

- Richard von Kuchlmann (sekretarz stanu w Urzędzie Spraw Zagranicznych Rzeszy)+ gen. Max Hoffmann

- Ottokar hr. Czernin von und zu Chudenic (Austro-Węgry)

- Adolf Joffe (Rosja), później Lew Trocki

Dla Niemiec celem była Mitteleuropa, włączenie niektórych ziem bezpośrednio do Rzeszy, uzależnienie gospodarczo i politycznie innych oraz otwarcie Rosji dla niemieckiej ekspansji imperialistycznej.

A-W nie wyrzekały się polityki imperialistycznej, aneksyjnych zakusów, kierowały się ku Bałkanom, szczególnie ku Rumunii

Rosja rewolucyjna - dla niej celem był przede wszystkim pokój, gdyż tylko w warunkach pokoju komuniści mogli budować zręby nowego ustroju.

XV/2. (układy z Niemcami i Austriakami)

Bez rezultatu pozostały wizyty Kucharzewskiego w Berlinie 22 i 23 XII i w Wiedniu 31 XII - 3 I. Kucharzewski domagał się udziału delegacji polskiej w rokowaniach w Brześciu, rewizji stosunków gospodarczych na terenie okupacji niemieckiej, w szczególności złagodzenia nacisku okupantów w sprawach aprowizacyjnych, natychmiastowego oddania w ręce polskie zarządu lasów, zwolnienia jeńców-Polaków.

7-9 I 1918 - wizyta RR u cesarza Niemiec w Berlinie

10-12 I 1918 - wizyta RR u cesarza Austro-Węgier we Wiedniu

Regenci uznali, że najlepszą taktyką będzie składanie pięknych podziękowań i frazesów obu cesarzom. Niestety obaj odkryli grę polityczną Polaków. Wymiana przemówień we Wiedniu silnie ugodziła w autorytet RR, a popularność Lubomirskiego zaczęła spadać. Główny cel Kucharzewskiego i regentów - uzyskanie przedstawicielstwa w Brześciu- nie został osiągnięty. Niemcy i A-W winę za brak pozwolenia na delegacje polską w Brześciu zrzucali na Rosję, która jednak wszystkiemu zaprzeczyła. W ten sposób Polski głos slychać było z delegacji rosyjskiej w której zasiadali 2 przedstawiciele SDKPiL STANISŁAW BOBIŃSKI i KAROL RADEK.

XV/5. (pokój z Ukrainą)

9 II 1918 - Brześć - pokój Niemiec i Austro-Węgier z Ukrainą. Zgodnie z ustaleniami granicy Ukrainy wykrojono na jej rzecz z Królestwa : powiaty tomaszowski, hrubieszowski,, prawie cały powiat zamojski wraz z Zamościem, prawie cały powiat chełmski, połowę biłgorajskiego i cz. Krasnostawskiego, włodawski, bialski, prawie cały radzyński i konstantynowski.

Traktat w Polsce przyniósł niebywałą wrzawę. Wysunięto protest wobec państw centralnych wobec próby kolejnego rozbioru Polski. Rada Regencyjna w zaistniałych okolicznościach zastanawiała się nad abdykacją (co przerwałoby budowanie zrębów polskości), jednakże ostatecznie zdecydowała się nie abdykować. Zadowolili się wydaniem odezwy protestacyjnej do okupantów.

DO SYMISJI PODAŁ SIĘ JEDNAK RZĄD KUCHARZEWSKIEGO, który motywował swą decyzję tym, iż nie może sprawować władzy w sytuacji gdy nie było w mocy rządu polskiego zwalczanie wrogich Polsce sil i czynników.

14 II 1918 - wielki strajk demonstracyjny w W-wie. Tego też dnia Beseler wystosował do RR pismo, z protestem przeciwko ogłoszeniu proklamacji (przyczyny Dymisji rządu i decyzji Rady Miejskiej) bez uprzedniego porozumienia z władzami okupacyjnymi.

XV/7. (zabór austriacki wobec Austrii)

Niemniej ostro społ. Wystąpiło wobec okupanta austriackiego. Gdy Czernin z Wiednia nadał telegram w którym domagał się likwidacji przychylnych Polsce rządów na terenie okupacji austriackiej (SZEPTYCKI,MADEYSKI) oraz stopniowego usuwania z tego terenu urzędników narodowości polskiej. Na telegram ten urzędnicy postanowili podać się gremialnie do dymisji. Oczywiste, że dymisje w większości nie zostały przyjęte. Jedynie Szeptycki i Madeyski ustąpili natychmiast. Była to słuszna demonstracja polityczna.

Społeczeństwo coraz bardziej lekceważąco odnosiło się do Austriaków. Miała miejsce masa protestów.

Znaczenie polityczne i to na gruncie międzynarodowym miało przedarcie się II Brygady Legionów przez front austriacki i jej marsz na Ukrainę. w nocy z 15 na 16 II 1918 brygada pod dow. gen. Hallera ruszyła na wschód.

Gen. Haller domagał się, aby rządy państw koalicji aktem zbiorowym, opublikowanym z największym możliwie rozgłosem, zapewniły solennie, że odbudowa Polski ,,w granicach geograficznych i etnicznych z dostępem do morza stanowi jeden z celów obecnej wojny”

19 II Seidler (austriacki premier) oświadczył, że ziemia chełmska nie będzie od razu bezpośrednio przyłączona do Ukrainy; granice na tym terenie wytyczy komisja mieszana po zbadaniu stosunków narodowościowych i wysłuchaniu życzeń ludności.

Cała sprawa miała charakter niepoważny, skompromitowała ona Czernina i Seidlera. Traktat międzynarodowy, zawarty przez 4 państwa został w bardzo istotnym punkcie zmieniony przez tylko jeden rząd w porozumieniu z tylko jednym delegatem innego kontrahenta.

XVI (ROK 1918, SYTUACJA MIĘDZYNARODOWA)/1. (koalicja wobec Polski w końcu 1917 roku)

9 XI 1917 Dmowski złożył wizytę dyrektorowi politycznemu francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Pierre'owi de Margerie

Domagał się on aby Francja, Włochy, Wielka Brytania i USA zawarły umowę stawiająca za jeden z celów wojny:

1) Odbudowę państwa polskiego złożonego ze wszystkich trzech zaborów wraz z częścią Śląska i z dostępem do morza

2) Wyzwolenie narodowości Austro-Węgier

Umowa powinna być poddana wiadomości publicznej.

26 XI 1917 rząd radziecki zaczął publikować w gazecie swoje tajne układy z Zach. Sojusznikami. Dmowskiego oburzyła rewelacja o umowach zawartym z Francją w lutym i marcu w których Francja dawała Rosji wolna rękę w kwestii polskiej.

Dmowski w swym patriotyzmie przeceniał znaczenie sprawy polskiej, nie dostrzegał układu stosunków, w którym była ona tylko funkcją sprawy niemieckiej i sprawy rosyjskiej.

XVI/2. (stanowisko Wielkiej Brytanii)

5 I 1918 - mowa Lloyda George'a-> Wielka Brytania i je sojusznicy żądają uznania przez Niemcy niepodległości politycznej i gospodarczej Belgii, niepodległości Serbii i Czarnogóry, wycofania wojsk okupacyjnych z zajętych części Francji, Włoch i Rumunii.

Polskę widział on jedynie w granicach dawnego Królestwa bez naruszenia stanu posiadania Niemiec i Austrii.

XVI/3. (stanowisko USA. 14 punktów)

Jeden z pomysłów na memoriał stwierdzał konieczność utworzenia niepodległej i demokratycznej Polski. Jej granice powinny być ustalone na podstawach zarówno narodowościowych, jak i gospodarczych. Miała ona otrzymać odpowiedni dostęp do morza. O ustroju Polski powinien zdecydować naród Polski przez swych wybranych przedstawicieli.

Kolejnym pomysłem rozwiązania sprawy polskiej było albo włączenie Polski do demokratycznej Federacji Rosyjskiej, albo połączenie zaboru austriackiego i rosyjskiego w autonomiczny kraj monarchii habsburskiej.

Wilson oparł się na pierwszym memoriale, ale zmienił go nieco.

Punkt 13 głosił- ,,Powinno być utworzone niepodległe państwo polskie, które winno obejmować ziemie zamieszkałe przez ludność bezspornie polską, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza;

jego niezawisłość polityczna, gospodarcza oraz całość terytorialna winna być zagwarantowana układem międzynarodowym”

XVI/4. (koalicja wobec Polski po pokoju brzeskim)

Pokój ten dał nowe argumenty koalicji dla oskarżenia Niemiec o nielojalność, o gwałcenie woli ludności.

Rząd francuski zawiadomił, że nie uzna żadnego pokoju, który by dot. Polski bez uprzedniego porozumienia się z tym krajem.

3 VI 1918 - uchwała Konferencji Międzysojuszniczej - ,,utworzenie Polski zjednoczonej, niepodległej dostępem do morza stanowi jeden z warunków trwałego i sprawiedliwego pokoju oraz przywrócenia panowania prawa w Europie”

29 VI 1918 - rząd francuski obiecał poparcie dążeń czeskich do utworzenia niepodległego państwa czeskiego w granicach historycznych.

XVI/5. (armia polska we Francji)

22 II 1918 - umowa dająca podstawę polskiej armii

22 VI 1918 - uroczystość wręczenia sztandarów wojsku polskiemu

Poważną kwestią był odpowiedni wódz tego wojska. Dmowski chciał by został nim Haller, który akurat pojawił się powracając z Ukrainy w Paryżu. 17 VII Haller został wybrany członkiem Komitetu Narodowego, a wkrótce objął przewodnictwo jego Wydziału Wojskowego. 28 IX stanęła umowa między Francją a Komitetem Narodowym - siły zbrojne będą podlegać jednemu jedynemu dowództwu polskiemu. Armia będzie znajdować się pod najwyższą władzą Komitetu Narodowego.

4 X 1918 - Maurycy Zamoyski (pod nieobecność Dmowskiego, będąc w jego zastępstwie) mianował gen. HALLERA NACZELNYM WODZEM ARMII POLSKIEJ.

XVII (Po pokoju brzeskim)/1. (skutki rewolucji w Rosji)

4 IV 1918 r. - Rada Regencyjna mianowała nowy, za swego panowaniu drugi gabinet po prezesura JANA KANTEGO STECZKOWSKIEGO.

Dyrektorem Spraw Politycznych został po Rostworowskim ks. JANUSZ RADZIWIŁŁ.

XVII/3. (działalność gabinetu Steczkowskiego)

5 IV 1918 - nowy rząd ogłosił program działania.

*sprawa ukonstytuowania Rady Stanu jako przejściowego organu prawodawczego przed zwołaniem Sejmu

*ustalenie granic

*ustalenie urządzeń państwowych i warunków gospodarczego rozwoju

*organizacja wojska

*przejmowanie i budowanie dalszych poza szkolnictwem i sądownictwem gałęzi administracji państwowej

29 IV 1918- nota Steczkowskiego do rządów państw centralnych z propozycją już teraz zaczęcia rokowań pokojowych. Zawierała oczywiste żądania Polski m.in. dostęp do można, uregulowanie granicy od strony Ukrainy, rekompensatę za utracone powiaty guberni suwalskiej etc.

Nota została zignorowana. Dopiero przed samą klęską Niemcy ,,przypomnieli” sobie o niej i umieścili w gazecie. Oczywiście skutku jaki chcieli osiągnąć - pokazanie, iż porozumieli się z Polską w drodze dwustronnych rokowań - nie osiągnęli.

XVII/4. (Rada Stanu)

Rada Stanu miała zajmować się uchwalaniem tych ustaw jakie ona i rząd uznają za najpilniejsze;

SKŁAD:

*55 wybierały sejmiki i rady miejskie

*12 wirylistów

-6 biskupów-ordynariuszy katolickich

-2 superinterdenci generalni ewangelicko-augsburski i ewangelicko-reformowany

-najstarszy wiekiem rabin żydowski z W-wy

-rektorzy UW i Politechniki Warszawskiej

-Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

*43 członków mianowanych przez Radę Regencyjną

(w wyborach sejmików i rad większość zdobyli pasywiści[34 mandaty], natomiast RR wybrała głównie aktywistów)

21 VI 1918 - Sala Asamblowa Zamku Królewskiego - odbyło się otwarcie RADY STANU wśród nastrojów pesymistycznych

MARSZAŁEK RADY STANU : FRANCISZEK PUŁASKI

W sprawach ustrojowych Rada Stanu nie wypełniła przekazanego jej zadania, nie opracowała ani projektu konstytucji, ani ordynacji wyborczej, zdążyła się wszakże opowiedzieć za monarchią konstytucyjną i za parlamentem dwuizbowym.

Rada Stanu odbyła 14 posiedzeń.

5 IX 1918 - dekret RR o odroczeniu RS

7 X 1918 - rozwiązanie RS

XVIII (LISTOPAD 1918)/1. (W obliczu klęski państw centralnych)

18 VII 1918 - ofensywa francuska zapoczątkowała nieprzerwane pasmo zwycięstw koalicji.

Pośród pasywistów górowało przekonanie o zwycięstwie koalicji i przegranej państw centralnych. Międzypartyjne Koło Polityczne przygotowywało się wyraźnie do objęcia władzy w Polsce. Zamiary takie żywił i Polski Komitet Narodowy i rozważał sposoby i szanse ogłoszenia się Rządem Narodowym i zdobycia formalnego uznania ze strony państw centralnych.

14 IX 1918 - min. Spr. Zagr. Austro-Węgier Istvan Burian wyłącznie w imieniu monarchii habsburskiej zaproponował rządom wszystkich państw wojujących ,,wysłanie delegatów na poufną i niezobowiązującą wymianę zdań o zasadniczych podstawach pokoju”.

30 IX - kapitulacja Bułgarii

3 X 1918 - mianowany został pierwszy w dziejach cesarstwa Habsburgów gabinet parlamentarny z księciem MAKSYMILIANEM badeńskim na czele.

2 X 1918 - mianowanie Kucharzewskiego ministrem prezydentem

7 X 1918- odezwa rady Regencyjnej (zawierała stałe żądania Polskiego rządu)

Jedynie PPS i SDKPiL zareagowały na odezwę protestem, twierdząc, iż to kolejne bałamucenie narodu.

XVIII/2. (próba rządów narodowej Demokracji)

Z czterech stron wszczęto zabiegi o opanowanie kraju

-SDKPiL i PPS-Lewica - dążąc do zmiany ustroju rewolucyjnie

-PPS-Frakcja- dążenie do reform, ale przy jednoczesnym obniżeniu fali rewolucyjnej

-piłsudczycy

-klasy posiadające - chciały utrzymać ustrój i zachować własną dominującą pozycję gospodarczą, społ. i polityczną

Na czoło wysuwała się RR i Koło Międzypartyjne, czyli rzecz jasna NARODOWA DEMOKRACJA i jej przybudówki.

Program Rady Regencyjnej:

*dążenie do usunięcia okupacji-ale stopniowo, drogą powolną (by nie prowokować Niemców do złowrogich poczynań)

*konsolidacja całego narodu dookoła hasła zjednoczenia wszystkich ziem polskich

*utrzymanie ustroju społecznego za cenę niewielkich reform i ustępstw

Wśród ugrupowań aktywistycznych, które pozbawione zostały większego znaczenia, istotną siłę posiadała jeszcze Narodowa Demokracja. Jednakże w obliczu napięcia rewolucyjnego mas pracujących, musieli oni dążyć by w rządzie zasiedli przedstawiciele lewicy, lub tych których za nią uważano.

23 X 1918 - Rada Regencyjna mianowała prezesa Koła Międzypartyjnego JÓZEFA ŚWIEŻYŃSKIEGO, prezydentem ministrów.

25 X 1918 - RR mianowała nowy gabinet. Utworzono 2 nowe ministerstwa :

*Spraw Zagranicznych - STANISŁAW GŁĄBIŃSKI (lider endecji) oraz

* Spraw Wojskowych - TADEUSZ ROZWADOWSKI mianowany szefem sztabu

*Ministerstwo Spraw Wewnętrznych - ZYGMUNT CHRZANOWSKI

*Ministerstwo Skarbu - JÓZEF ENGLICH

*Ministerstwo Oświaty - ANTONI PONIKOWSKI

*Ministerstwo Sprawiedliwości - JÓZEF HIGERSBERGER

Z wyjątkiem 2 ostatnich wszyscy ministrowie byli endekami lub pozostawali pod silnym wpływem Narodowej Demokracji.

Za najpilniejsze zadanie rząd uważał zwołanie Sejmu Ustawodawczego tak by mógł zebrać się przed początkiem 1919

Ordynacja miała być oparta na zasadach prawdziwej powszechności

Działalność gabinetu Świeżyńskiego przerwała próba groteskowego zamachu stanu skierowanego przeciwko Radzie Regencyjnej. Świeżyński utworzył wprawdzie jednostronny, czysto endecki gabinet, ale dążył do rozszerzenia jej podstawy przez wprowadzenie doń ludowców.

Rozmowy z lewicą prowadził min. Spr. Wew. Zygmunt Chrzanowski. Chrzanowski usłyszał, że 1 warunkiem wejścia lewicy do rządu jest całkowita niezależność rządu w samej już nominacji, od RR noszącej w sobie piętno okupanta. 2 warunek to istotny udział w owym rządzie. Chrzanowski powiedział, że ministerstwa zostały już podzielone, ale do rządu może wejść 7 przedstawicieli lewicy jako ministrowie bez teki, na co oczywiście lwica się nie zgodziła.

3 XI 1918 - Chrzanowski przedstawił w formie wniosku projekt odezwy do narodu głoszącej utworzenie Rządu Narodowego, , który obejmie władzę niepodzielną do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego. Naiwne było myślenie Chrzanowskiego, że zwykłą odezwą obali Radę Regencyjną. Tekst odezwy rozesłano natychmiast do prasy. Regenci bynajmniej nie ustąpili, a udzielili gabinetowi dymisji. Świeżyński poważnie się skompromitował.

Endecy puścili z rąk silne atuty. Toteż Piłsudski mógł sobie pozwolić na zlekceważenie Narodowej Demokracji, gdy w listopadzie tworzył swój pierwszy rząd, i później w styczniu gdy formował gabinet kompromisowy z Paderewskim na czele.

XIX (TYMCZASOWY RZĄD LUDOWY REPUBLIKI POLSKIEJ)/1. (geneza Rządu Lubelskiego)

Projekt Rydza-Śmigłego - utworzyć w Lublinie rząd tymczasowy aby przeciwdziałać zagrażającej anarchii, Bronic granic kraju i pozyskać masy chłopskie i robotnicze dla powstającego państwa polskiego.

7 XI 1918 - ukonstytuował się rząd. DASZYŃSKI OBJĄŁ PREZESURĘ i sprawy zagraniczne. THUGUTT sprawy wewnętrzne, RYDZ-ŚMIGŁY mianowany od razu generałem sprawy wojskowe.

XIX/2. (program rządu lubelskiego i jego znaczenie)

Program rządu lubelskiego:

*przymusowe wywłaszczenie i zniesienie wielkie i średniej własności ziemskiej i oddanie jej w ręce ludu pracującego pod kontrolą państwową,

*upaństwowienie kopalń, salin, przemysłu naftowego, dróg komunikacyjnych oraz innych działów przemysłu, gdzie się to da od razu uczynić

*udział robotników w administracji tych zakładów przemysłowych, które nie zostaną od razu upaństwowione,

*prawo o ochronie pracy, ubezpieczenia od bezrobocia, chorób i na starość

*konfiskaty kapitałów powstałych w czasie wojny ze zbrodniczej spekulacji artykułami pierwszej potrzeby i dostaw dla wojska

*wprowadzenie powszechnego, obowiązkowego i bezpłatnego świeckiego nauczania szkolnego

Była to zapowiedź rewolucji w majestacie prawa.

Państwo polskie miało obejmować wszystkie ziemie zamieszkałe przez lud polski z własnym wybrzeżem morskim.

Rzecz prosta nie uznawała Rządu Lubelskiego RR ani też Rząd Lubelski RR.

XIX/3. (projektowany rząd Witosa)

Przedstawiciele Kola Międzypartyjnego , reprezentanci niektórych pomniejszych ugrupowań politycznych doszli do porozumienia i postanowili utworzyć pod przewodnictwem WINCENTEGO WITOSA rząd koalicyjny złożony z przedstawicieli trzech zaborów. Rząd ten miałby doprowadzić do usunięcia istniejących dotychczas rządów czy pseudorządów i do ogólnej konsolidacji narodowej. Skład rządu był ustalony i gotowy do objęcia władzy, jednak gdy dotarła do Krk wiadomość o przybyciu Piłsudskiego, a zaraz później oddaniu się Rządu Lubelskiego do jego dyspozycji położyła ona kres planom, gdyż powstanie rządu wbrew Piłsudskiemu uważano za rzecz niemożliwą.

XX (POWRÓT PIŁSUDSKIEGO)/1. (tworzące się ośrodki władzy)

*Rada Regencyjna w W-wie dysponująca szczupłym, znajdującym się w początkowych stadiach organizacji aparatem administracyjnym i niewielkim, liczącym nieco ponad 9 tys. żołnierzy wojskiem.

*Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie - faktyczny rząd sprawujący władzę na terenie Galicji Zachodniej. Ukonstytuowała się ostatecznie 4 XI pod prezesurą WINCENTEGO WITOSA, rządziła w oparciu o polską administrację, wojsko i policję.

*Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego pod przewodnictwem ks. JÓZEFA LONDZINA

*Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie

*Rada Ludowa w Poznaniu (przekształcona z Komitetu Międzypartyjnego 11 XI) przygotowywała objęcie władzy w Poznańskiem

*Republika Tarnobrzeska - radykalny, rewolucyjny ruch chłopski w okręgu tarnobrzeskim, doprowadził 6 XI do utworzenia KOMITETU REWOLUCYJNEGO, który przystąpił do formowania chłopskich władz rewolucyjnych

XX/2. (Piłsudski w W-wie)

10 XI 1918 - Piłsudski wraz z Sosnkowskim przybyli pociągiem do W-wy. Na dworcu witał o regent Lubomirski i komendant naczelny POW w W-wie Adam Koc.

11 XI 1918- Warszawa rozbroiła okupacyjny garnizon niemiecki

XX/3. (początki dyktatury)

11 XI 1918- RR przekazała władze wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich jej podległych brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu.

14 XI 1918- dekretem Rada Regencyjna rozwiązała się

Władzę której podstaw nikt nie mógł poddawać w wątpliwość upatrywał Piłsudski w Sejmie Ustawodawczym, powołanym do życia drogą powszechnego głosowania.

14 XI 1918- nominacja DASZYŃSKIEGO na prezydenta Ministrów Rządu Republiki Polskiej

Ostry sprzeciw prawicy przeciwko osobie Daszyńskiego dostarczył Piłsudskiemu pożądanego pretekstu pozbycia się tego polityka i pozwolił mu na szefa rządu powołać JĘDRZEJA MORACZEWSKIEGO.

Moraczewski był Piłsudskiemu bliższy, bardziej uległy i budził mniejsze opory na prawicy niż Daszyński.

18 XI 1918- Piłsudski podpisał nominacje ministrów.

21 XI 1918- rada Ministrów uchwaliła ,,dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej” . objął władzę jako tymczasowy Naczelnik Państwa, sprawować ja miał do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego.

Projekty ustawodawcze uchwalone przez RM i zatwierdzone przez Naczelnika Państwa uzyskują moc obowiązującą z chwilą ogłoszenia w Dzienniku Praw Państwa Polskiego. Tracą zaś moc obowiązującą, o ile nie będą przedstawione na 1 posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego do jego zatwierdzenia.

XX/4. (program gabinetu Moraczewskiego)

Odezwa do Narodu Polskiego zawarty w niej był program Moraczewskiego. Odezwa była spokojniejsza niż manifest Rządu Lubelskiego, ale zaigrał bardzo podobne wskazania programowe. W niektórych sprawach po prostu założenia były bardziej skrystalizowane np. ,,Ludność Wielkopolski i piastowskiego Śląska nie podlega jeszcze władzy Republiki Polskiej. Polskie wybrzeże nie jest jeszcze objęte granicami Polski”

*doprowadzenie do zjednoczenia wszystkich ziem, zamieszkałych przez ludność polską lub dobrowolnie do Polski ciążących.

*przystąpienie do opracowania PROJEKTÓW dla przedłożenia Sejmowi Ustawodawczemu w sprawach: przymusowego wywłaszczenia większej własności ziemskiej, upaństwowienie kopalni, salin przemysłu naftowego i dróg komunikacji i innych gałęzi przemysłu, gdzie się to da od razu uczynić, udział robotników w administrowaniu nieupaństwowionych zakładów przemysłowych, prawo o ochronie pracy, ubezpieczeń od bezrobocia, choroby.

*natychmiastową mocą obowiązującą rząd ogłosił całkowite równouprawnienie wszystkich obywateli, bez względu na wyznanie i narodowość, wolność sumienia i druku, zgromadzeń, pochodów, zrzeszeń, związków zawodowych i strajków i 8. Godzinny dzień roboczy we wszystkich gałęziach przemysłu, rzemiosła i handlu

*utworzenie powszechnej, świeckiej i bezpłatnej szkoły dostępnej dla wszystkich bez względu na stan majątkowy

28 XI 1918 - dekret Naczelnika Państwa ustanawiający termin wyborów na 26 I 1919, a prawo wyborcze czynne przyznawał każdemu obywatelowi, bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył lat 21, Wybory miały objąć tereny:

=>Z dawnego zaboru rosyjskiego: całe Królestwo Kongresowe oraz powiaty białostocki, sokólski, bielski

=>z dawnego zaboru austriackiego: cała Galicja (wybory w Galicji Wschodniej jednak nie mogły zostać przeprowadzone, więc ustalono, że z tego terenu do SU jako przedstawiciele wejdą byli posłowie z tych okręgów do byłej Izby Posłów Rady Państwa Monarchii Austriackiej); Śląsk Cieszyński : miasto Bielsk i powiat bielski, Cieszyn i Frysztat bez gmin Orlowej, Dziećmorowiec, Pietwałdu, Łaz, Suchy Średniej i Dolnej, z żupaństwa Trenczyńskiego, gminy Czaca,Turzówka, Rakowa, Oszczadnica, Skalite, Czarna, Oleśna, Świerczynowieś, Gorzelice, Staszków, Podwysoka, Maków i Wysoka

=>z ziem wchodzących dotąd w skład królestwa pruskiego przewidziano wybory na terenie calego zaboru wraz z Gdańskiem + na terenie Śląska: powiaty kluczborski, oleski, opolski, kozielski, strzelecki, prudnicki, głubczycki, namysłowski, sycowski, Tosko-gliwicki, lubliniecki, bytomski, raciborski, grodkowski, Królewska Huta, Tarnogórski, katowicki, zabrzański, pszczyński, niemodliński, nyski oraz bytowski [to jak komuś się cholernie nudzi:PTaka pamięcióweczka na noc Osobiście nie skorzystam z możliwości]

Na postawie tych okręgów można ustalić w ogólnym zarysie program terytorialny Moraczewskiego.

XXI (PRÓBY OBJĘCIA WŁADZY PRZEZ NARODOWĄ DEMOKRACJĘ)/1. (Komitet narodowy w walce o wpływy)

Komitet Narodowy Polski zawiązany w Lozannie 15 VIII 1917 nie ogłosił się wprawdzie rządem polskim w przewidywaniu ostrych sprzeciwów, ale przygotowywał się do odegrania tej roli.

Na posiedzeniach Komitetu 3 i 11 X 1918 rozważano sposoby takiego umocnienia organizacji, aby uznanie Komitetu za prawowity rząd polski nie budziło wątpliwości.

XXI/2. (stanowisko Francji wobec listopadowych wydarzeń w Polsce)

Stosunek rządu francuskiego do gabinetu Moraczewskiego był zdecydowanie ujemny. Uważał, że Moraczewski popełnił ten sam błąd co Świeżyński tworząc ministerium jednostronne partyjnie a nie koalicyjne.

Komitet Narodowy cieszył się we Francji silna pozycją. Dyplomacja francuska jednak zdawała sobie sprawę, że Komitet Narodowy nie zdoła ująć w ręce władzy w Polsce, że władze będzie musiał dzielić z przeciwnikami, z Piłsudskim.

W listopadzie 1918 Piłsudski w rozmowach z Francuzami nie taił, że ,,gabinet koalicji demokratycznej” Moraczewskiego stoi w obliczu wielkich trudności i nie będzie mógł ich rozwiązać bez poparcia Narodowej Demokracji. Potrzebny jest więc kompromis, ale endecy domagają się większości w gabinecie, podczas gdy Piłsudski zgadza się jedynie oddać im tylko kilka tek ministerialnych.

Piłsudski dążył do porozumienia z Komitetem Narodowym. Tą drogą pragnął Polsce i swemu rządowi zapewnić polityczne i materialne poparcie zachodnich zwycięzców, przede wszystkim Francji. Liczył, że nawiązanie stosunków Komitetem ułatwi mu kompromis z prawicą.

XI/4. (misja Stanisława Grabskiego)

Członkowie Komitetu Narodowego uważali, że objęcie władzy przez Narodową Demokrację jest niemożliwe, a więc, że należy dążyć do porozumienia z Piłsudskim na warunkach w miarę dla Komitetu najdogodniejszych. Misji takiej poddano Stanisława Grabskiego, którego z Piłsudskim łączyła dawna zażyłość.

5 XII 1918 - rozmowa Grabskiego z Piłsudskim - Naczelnik zgodził się na oddanie Komitetowi Narodowemu mandatu reprezentowania wobec państw koalicji i to nie rządu, lecz narodu polskiego.

Dmowski uważał, że jeśli Komitet będzie reprezentantem nie tylko rządu ale narodu będzie miał pozycje wyższą i silniejszą niż inne delegacje (na konferencji pokojowej), które pełniłyby tylko funkcje mandatariuszy pełnomocników swych rządów. Dawałoby mu to niezależność od Piłsudskiego, zapewniłoby mu to wobec kraju wysokie, wpływowe stanowisko.

17 XII 1918- Grabski przestawił Piłsudskiemu koncepcję Rządu Narodowego - prezesurę rządu i ministerstwo wojny objąć miał Piłsudski, stanowiska 3 w-ce prezesów-zastepcó przypaść miały Poznańczykowi, ludowcowi i socjaliście. Poznańczycy mieli objąć ponadto skarb i spr. Wew., narodowi demokraci sprawy zagraniczne i sprawiedliwość. Pozostałe (14) ,teki przeznaczył ludowcom, PPS i pomniejszym ugrupowaniom. Oczywiście Piłsudski nie kwapił się do takiego rządu.

Grabski nie osiągnął porozumienia: misja jego przyniosła jednak obu stronom (lewica, prawica) wyjaśnienie w pewnej mierze sytuacji.

XXI/3. (powrót I. Paderewskiego do kraju)

Paderewski chciał powieść rodaków do zgody narodowej ,doprowadzić do współpracy zwalczające się stronnictwa i zatrzymać generała na drodze wiodącej do bolszewizmu. Gdy przyjechał do Polski witały go wszędzie, niczym potężnego suwerena wielkie manifestacje, co przesądzało o jego wielkim autorytecie.

3 I 1919 - NACZELNA RADA LUDOWA w Poznaniu wystąpiła do wszystkich stronnictw z projektem utworzenia NACZELNEJ RADY NARODU POLSKIEGO, złożonej z 50 przedstawicieli b. Królestwa, 25 z b. zaboru austriackiego i 25 b. zaboru pruskiego. Naczelna rada miała zebrać się w W-wie 12 I i powołać do życia koalicyjny rząd, ona więc, nie Naczelnik byłaby źródłem władzy, o co szło autorom projektu.

Oczywiście Piłsudski się na to nie zgodził.

4/5 I 1919- zamach na rząd Moraczewskiego. Uwięziono premiera oraz min. Thugutta i Wasilewskiego, ale próba opanowania wojska nie udała się (skutkiem postawy Szeptyckiego). Po kilku godzinach wszyscy zostali zwolnieni, zamach zlikwidowano.

(chyba twórcy zamachu naiwnie myśleli, że Piłsudski pozostanie Naczelnikiem i da sobie narzucić prawicowy rząd Dmowskiego a także odebrać wojsko i oddać w ręce Hallera. Może nie uzgodnili między sobą celu zamachu? Tak to wyglądało).

Zamach niewątpliwie osłabił powagę rządu, wzmógł autorytet Piłsudskiego i ułatwił Naczelnikowi zdymisjonowanie gabinetu Moraczewskiego. Problemu nastręczała naczelnikowi wizja nowego premiera, sądził, iż nie znajdzie premiera idealnego. Wg. Niego to nie mógł być czł. PPS, ale do przyjęcia przez socjalistów, to nie mógł być endek, ale do przyjęcia dla endeków. W PPS upatrywał elementy dynamiczne, zdolne do czynów rewolucyjnych, endecję za siłę bierną, mogącą przysporzyć poważnych trudności na polu gospodarczym i w Polit. Zagr.

16 I 1919 - gabinet Moraczewskiego podał się do dymisji. Na czele rządu stanął PADEREWSKI, objął zarazem kierownictwo Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

*sprawy wewnętrzne- STANISŁAW WOJCIECHOWSKI

*Skarb- JÓZEF ENGLICH

Rząd nie miał wyraźnego charakteru partyjnego, ale posiadał zabarwienie cetrowo-prawicowe. Główna siłę upatrywano w premierze, który był znany i szanowany w kraju i zagranicą. Piłsudski wzmocnił swoje stanowisko - główny rywal podporządkował mu się przyjmując z jego rąk nominacje. A przy tym odpowiedzialność za wszelkie niepowodzenia spadała na premiera, nie na Piłsudskiego (cwaniak).

XXII (POWSTANIE WIELKOPOLSKIE)

9 XI 1918 - w Poznaniu ujawnił się tajny CENTRALNY KOMITET OBYWATELSKI. Jednocześnie zawiązała się RADA ŻÓŁNIRSKA, przetworzona później na RADĘ ROBOTNICZA I ŻÓŁNIERSKĄ. W różnych miastach Wielkopolski i Pomorza utworzyły się RADY LUDOWE.

14 XI 1918- Centralny Komitet Obywatelski utworzył KOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ (Wojciech KORFANTY, Stanisław ADAMSKI, Adam PASZWIŃSKI).

*Postawił on sobie za cel: nie występując formalnie przeciwko Berlinowi, zdobyć droga ewolucyjna coraz większy udział w rządach nad Wielkopolską i wprowadzić ją w skład państwowości polskiej, jako uformowany już, w pewnym stopniu samodzielny, organizm gospodarczy, społeczny i polityczny, który swym ciężarem gatunkowym mógłby zaważyć na całokształcie stosunków w Polsce.

3-5 XII 1918 - zwołanie SEJMU DZIELNICOWEGO (Poznań)- uchwalił deklarację, mówiącą o dążeniu Polaków zaboru pruskiego do odbudowania wolnej, niepodległej, zjednoczonej Polski

Wybrał on 80-osobową NACZELNĄ RADĘ LUDOWĄ i poszerzył skład Komisariatu o Stanisława ŁASZEWSKIEGO, Józefa RYMERA i Władzia SEYDĘ.

27 XII 1918- WYBUCH POWSTANIA W WIELKOPOLSCE - 16 II 1919 ROZEJM W TREWIRZE

Walka by wygryźć okupanta z Wielkopolski była cięższa niż w innych rejonach Polski, gdyż w Wielkopolsce zaborca zdążył zapuścić korzenie, administracja zaborcza wspierała się na silnej gospodarczo mniejszości niemieckiej. Powstanie to na pewno odegrało wielka rolę przy ustalaniu granicy zachodniej. Nikt nie kwestionował podczas pertraktacji pokojowych celowość przekazania Polsce obszarów, wyzwolonych przez polskie wojska powstańcze.

11 XII 1918 - na posiedzeniu Komitetu Narodowego Dmowski przedstawił plan wysłania armii halle rowskiej do Polski. Plan ten miał 2 cele: zapewnienie Komitetowi Narodowemu władzy w Polsce oraz odebranie Niemcom Pomorza i Poznańskiego jeszcze przed decyzjami Konferencji Pokojowej. Dmowski nie wierzył w zwycięstwo powstańców (jak widać stało się inaczej).

Przeciwnikami wielkopolskiego czynu zbrojnego byli:

- NACZELNA RADA LUDOWA- - stała na stanowisku, że Konferencja Pokojowa zwróci Polsce ziemie zagarnięte w ciągu wieków przez Niemców, że więc powstanie, które z konieczności pociągnęłoby za sobą liczne ofiary, byłoby bezużyteczne

- NACZELNIK PAŃSTWA - przyczyna krótkofalowa- słabość wojska i zagrożenie armią niemiecką znajdującej się na wchód od linii demarkacyjnej; długofalowe(polityczne) - przekonanie, że granice zachodnią ustali zwycięska koalicja i że tak będzie lepiej dla ukształtowania przyszłego stosunku Niemiec do Polski.

XXIII (ZAMKNIĘCIE)/1. (Sejm Ustawodawczy i epilog walki o władzę w zaraniu niepodległości)

26 I 1919 - mieszkańcy Królestwa i Galicji Zachodniej poszli do urn i wybrali 296 posłów do SU. Na mocy dekretów Naczelnika weszli do Konstytuanty ponadto posłowie polscy, którzy w austriackiej Izbie Deputowanych reprezentowali Galicję Wschodnią oraz Polacy, którzy piastowali mandaty poselskie w parlamencie Rzeszy.

10 II 1919- Naczelnik otworzył uroczyście pierwsze posiedzenie SU

14 II 1919 - 2 posiedzenie - wybrano na marszałka WOJCIECHA TRĄPCZYŃSKIEGO

20 II 1919- 3 posiedzenie - SU powierzył Piłsudskiemu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa na zasadach określonych przez tzw. Małą Konstytucję.

*władzą suwerenną i ustawodawczą jest Sejm Ustawodawczy

*Naczelnik Państwa jest przedstawicielem Państwa i najwyższym wykonawcą uchwał Sejmu w spr. Cywilnych i wojskowych

Posłowie i sympatycy Endecji zrzeszyli się w ZWIĄZKU LUDOWO-NARODOWYM - 116 posłów

POLSKIE ZJEDNOCZENIE LUDOWE miało 27 posłów

PSL-Piast 44 posłów

PSL-Wyzwolenie - 58 posłów

Narodowy Związek Robotniczy - 17 posłów

PSL-Lewica 13 posłów

Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów - 32 posłów

Ze względu ideowo-programowych do wyborów nie stanęli komuniści. KPRP, utworzona 16 XII 1918 przez połączenie SDKPiL i PPS-Lewicy, była przekonana, że świat stoi u progu rewolucji i zniesieniu ustroju kapitalistycznego. SU przeciwstawiała koncepcję rządu rad Delegatów Robotniczych.

Rady Delegatów Robotniczych powstały w Królestwie, a także w Galicji i wyrażały samodzielną postawę klasy robotniczej. Powstawały Rady w W-wie, Łodzi, Lublinie, Zagłębiu Dąbrowskim. W Królestwie działało ponad 100 Rad. Nie odegrały one jednak tej roli jaka wywalczyły sobie w krajach sąsiednich, przede wszystkim w Rosji. W Radach istniała zasadnicza różnica poglądów między reprezentowany przez komunistów nurtem rewolucyjnym, domagającym się obalenia w Polsce rządów burżuazyjnych, a reprezentowanym przez PPS nurtem reformistycznym odrzucającym rewolucyjną drogę do socjalizmu, nie uzasadniającym celowości tworzenia dyktatury proletariatu a popierającym system burżuazyjnej republiki demokratyczno-parlamentarnej.

1 | Strona

---