Współczesne migracje Polaków.

Migracja [łac. migratio `przesiedlenie'], demogr. ruch ludności, którego celem jest zmiana czasowa lub na stałe miejsca pobytu.

Zasięg:

• migracje wewnętrzne - to przemieszczenia ludności w granicach państwa, czyli

zmiana gminy zamieszkania lub w przypadku gminy miejsko-wiejskiej przeniesienie się z terenów miejskich do wiejskich tej gminy lub odwrotnie,

• migracje zewnętrzne - to wyjazdy z kraju stałego zamieszkania (emigracja) lub przyjazdy do kraju (imigracja) w celu zamieszkania na stałe lub na pobyt czasowy.

Formy:

• emigracja - wyjazd,

• imigracja - przyjazd,

• reemigracja - powrót z emigracji czasowej,

• uchodźstwo - ucieczka,

• ewakuacja - zorganizowana przez państwo w celu uniknięcia spodziewanego zagrożenia,

• repatriacja - powrót obywateli z obcego terytorium zorganizowany przez ich państwo,

• przesiedlenie (transfer) - przesiedlenie obywateli danego państwa w ramach jego granicy,

• deportacja - przymusowe przesiedlenie danej osoby lub grupy osób na peryferie danego państwa lub poza jego granice

Podstawowe czynniki powstawania szlaków migracyjnych:

• geograficzny (sąsiedztwo krajów);

• kulturowy (bliskość kulturowa)l;

• ekonomiczny (istnienie różnic w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy krajami, różnic płacowych, standardów życia i pracy);

• polityczny (przyjmowanie lub ograniczanie napływu imigrantów np. uchodźców);

• prawny (polityka imigracyjna i odpowiadające jej procedury).

Przyczynami migracji międzynarodowych są najczęściej czynniki natury politycznej i ekonomicznej. Na tle ekonomicznej leżą najczęściej chęci poprawy warunków życia, dlatego krajami emigracji są kraje rozwijające się, a kraje imigracji są wysoko uprzemysłowione. Migracje są spowodowane także przyczynami religijnymi wskutek prześladowań religijnych; rodzinnymi z powodu zmiany miejsca zamieszkania z racji łączenia rodzin, zawarcia małżeństwa; politycznymi w wyniku wojny, ucisku władz, zmiana granic politycznych. Jest jeszcze wiele innych powodów np. na skutek klęsk żywiołowych czy łamania praw człowieka.

Imigracje międzynarodowe najczęściej mierzone są liczbą ludności zamieszkującej w danym kraju, ale urodzonej poza jego granicami.

SKUTKI migracji:

• zmiana struktury demograficznej (spadek przyrostu naturalnego, postępowanie procesu starzenia ludności);

• wyludnienie ludności;

• nadmierne zagęszczenie ludności;

• zaburzenie struktury płci (nadmiar mężczyzn w danym obszarze, gdzie powinno ich być mniej, a niedobór, gdzie powinni być np. tam gdzie jest przemysł ciężki);

• bezrobocie;

• tworzenie się dzielnic nędzy tj. slumsy (USA).

ZALETY		WADY
dla migrantów i ich rodziny
podniesienie standardu życia		praca poniżej kwalifikacji - deprecjacja kapitału ludzkiego
sfinansowanie bieżących wydatków		schizofrenia życiowa - życie na krawędzi „dwóch światów”
działalność inwestycyjna		koszty psychiczne związane z rozstaniem z rodziną, bliskimi
możliwość podjęcia pracy		rozpad związków małżeńskich, rodzin
poznanie obcego języka, kultury itp.		ucieczka młodych ludzi do większych ośrodków miejskich
przekazywanie wzorców mobilności
dla społeczności lokalnej
lepsze wyposażenie gospodarstw domowych - mniejsza skala biedy, niższe wydatki na świadczenia społeczne	wyludnianie się z regionów peryferyjnych
poprawa infrastruktury	mniej lub bardziej trwała dezaktywacja na polskim rynku pracy
pobudzenie lokalnego rynku pracy	utrata zasobów pracy, problemy ze znalezieniem pracowników
zmniejszenie presji na rynek pracy	ostentacyjna konsumpcja - presja inflacyjna
wykształcenie się mobilnych społeczności

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w 2006 r. dwa miliony Polaków przebywało na emigracji. Najwięcej, bo około 580 tys. wybrało Wielką Brytanię oraz Niemcy - około 450 tys. Od 1 maja 2004 r., tj. daty wejścia Polski do Unii Europejskiej (UE) liczba ta się podwoiła - pod koniec 2004 r. w krajach UE przebywało czasowo około 750 tys. Polaków. Demografowie szacują, iż emigracja będzie jeszcze rosła przez dwa - trzy lata,

w zależności od tego, czy sytuacja w Polsce się poprawi. GUS szacuje, iż w Polsce w 2006 r. przebywało 200 tys. imigrantów. Najwięcej z nich przyjechało z Ukrainy.

Ludność przybyła w latach 1989-2002 z zagranicy według obywatelstwa.

Trendy:

• Globalizacja migracji

• Akceleracja migracji (związany z nasileniem ruchów migracyjnych i wzrostem liczby osób migrujących);

• Zróżnicowanie migracji (w odniesieniu do typu migracji: zarobkowej, uchodźczej, osiedleńczej);

• Feminizacja procesu migracji (kobiety zaczęły odgrywać kluczową rolę we wszystkich typach migracji, zwłaszcza w zarobkowych).

W migracjach wewnętrznych przeważa kierunek z miasta do miasta; najmniej

osób przenosi się ze wsi na inne tereny wiejskie. Saldo migracji dotyczące przemieszczeń między terenami miejskimi i wiejskimi jest dodatnie dla miast.

Wśród migracji wewnętrznych jakie miały miejsce w latach 1989-2002

zdecydowanie przeważały migracje wewnątrzwojewódzkie (2 856 tys.), które

stanowiły prawie 73% wszystkich migracji wewnętrznych (migracje międzywojewódzkie 25%).

Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r.

wykazały, że większość ludności Polski nie zmienia swego miejsca zamieszkania. Z

danych wynika, że ponad 22 622 tys. osób, tj. prawie 60% ludności mieszka w swej miejscowości od urodzenia i nie opuszczało jej na okres dłuższy niż rok.

Dla prawie 98% ludności przybyłej w latach 1989-2002 poprzednim miejscem

zamieszkania było inne miejsce w kraju, a tylko dla niewiele ponad 2% zagranica.

Zdecydowanie dominowały więc - co jest zrozumiałe - migracje wewnętrzne.

Encyklopedia PWN

Główny Urząd Statystyczny Migracje wewnętrzne ludności 2002, Warszawa 2003

Krystyna Romaniszyn, Światowe szlaki migracyjne: przemiany i kontynuacje, „Migracje i Społeczeństwo 3”

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna w Łowiczu, Wydawnictwo Neriton 1999

Paweł Kaczmarczyk, Joanna Tyrowicz Współczesne migracje Polaków Warszawa 2007, s. 15

S.Castles, M.J. Miller, The Age of Migration. International Population Movements in the Modern World, Macmillian 1993.

---