a12.10.2010
Historia masażu
Wywodzi się z Chin i Indii.
Ambroży Pare (ojciec masażu) - w XVI wieku zbadał i opisał wpływ masażu na poszczególne tkanki i narządy naszego organizmu
Fredrich Hoffman - opracował program stosowania masażu w licznych przypadkach chorobowych
John Mezger - uważany za autora masażu naukowego określił na podstawie własnych badań zasady masażu wskazania i przeciwwskazania
Izydor Zabłudowski - ojciec masażu w Polsce
Jan Zaorski
Józef Jankowiak - znawca masażu
Zygmunt Prochowicz - pisze książki
Masaż
jest metodą leczenia fizykalnego zewnętrznego i wewnętrznego objawów chorobowych, a w wielu przypadkach przyczyn chorobowych,
jest to świadome, mechaniczne drażnienie tkanek wywierające bezpośredni i pośredni wpływ na organizm,
jest egzogennym bodźcem mechanicznym, którego źródłem jest ściśle określona praca rąk masażysty na tkance masowanej,
jest formą terapii, w której energia kinetyczna jest zamieniana w energię mechaniczną ukierunkowaną na tkanki (energia cieplna),
jest to ściśle określone oddziaływanie bodźca mechanicznego na tkankę organizmu żywego przy biernym zachowaniu się masowanego,
jest świadomym, sprężystym odkształceniem tkanek i narządów; stwarza możliwość przywracania najbardziej optymalnego układu przestrzennego komórek, tkanek, narządów czy układów (wg Krzysztofa Kassolika)
Podział masażu leczniczego
Masaż klasyczny
ułożenia rozluźniające
technika głaskania
technika rozcierania
technika ugniatania
technika oklepywania (wibracja przerywana)
technika wstrząsania
technika wibracji
technika wyciskania
Masaż specjalistyczny
masaż segmentarny
masaż łącznotkankowy
masaż okostnowy
masaż izomeryczny
masaż kontrlateralny
masaż centryfundalny (masaż stawowy)
Masaż w środowisku wodnym
masaż wirowy
masaż podwodny
masaż natryskowy
Masaż przyrządowy
masaż wibracyjny
masaż pneumatyczny
masaż synkardialny
Masaż higieniczno-kosmetyczny
Masaż sportowy
masaż śródstartowy
masaż przedstartowy
masaż treningowy
Masaż relaksacyjny
Metody masażu:
Masaż wykonywany ręcznie
Masaż wykonywany aparatem
Formy masażu:
Masaż krótkobodźcowy - trwający ok. 10-20 minut, w czasie którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił odczyn miejscowy w tkankach masowanych; odczyn ten wtórnie powinien spowodować odpowiednie przestrojenie funkcji fizjologicznych różnych układów; codziennie lub co drugi dzień
Masaż średniobodźcowy - 20-30 minut w czasie, którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił zarówno odczyn miejscowy i częściowo odpowiednia reakcja ogólna; codziennie lub co drugi dzień
Masaż długobodźcowy - ok. 30-45 minut w czasie, którego oprócz odczynu miejscowego i ogólnego, tempo bardzo wolne, siła lekka, ilość bodźców rozłożona w czasie
Kierunki masażu:
- dogłowowy,
- do najbliższych węzłów chłonnych lub okolicy węzłów w danej okolicy ciała,
- wzdłuż naczyń krwionośnych (żył) i wzdłuż dużych pni nerwowych,
- wzdłuż włókien mięśniowych, od przyczepów dalszych do bliższych,
- zgodnie z przepływem krwi żylnej,
- dosercowo.
Technika głaskania - posuwisty ruch ręki masażysty po tkance masowanej.
- głaskanie powierzchowne (niewielka siła nacisku, kierunek dowolny, rozpoczyna masaż i włącza się pomiędzy chwyty)
- głaskanie głębokie (w kierunku serca, z większą siłą)
Głaskanie:
- podłużne: wzdłuż długości osi ciała,
- poprzeczne: troczki w poprzek włókien mięśniowych,
- skośne,
- płaskie,
- obejmujące,
- okrężne: brzuch, gruczoł piersiowy.
Głaskanie powoduje:
- złuszczenie naskórka i skóry właściwej w warstwie brodawkowej i siateczkowej,
- opróżnienie przewodów gruczołów z wydzieliny,
- przemieszczenie płynów tkankowych,
- zwiększenie napływu krwi tętniczej,
- zwiększenie przepływu chłonki,
- zwiększenie odpływu krwi żylnej,
- podniesienie temperatury skóry,
- wzbudzenie potencjału receptorów.
Działanie:
- oczyszczenie skóry,
- skóra staje się gładsza, elastyczniejsza i bardziej sprężysta,
- polepszenie działania gruczołów łojowych i potowych,
- szybsze i lepsze odżywianie tkanek,
- sprawniejsze usuwanie produktów przemiany materii,
- działa uspokajająco na cały system nerwowy (delikatne powierzchnie),
- wpływa kojąco na ból,
- zmniejsza zastoje i obrzęki,
- wpływa rozluźniająco na mięśnie,
- zwalnia ruchy oddechowe (głaskanie klatki piersiowej).
Technika rozcierania - jest to przesuwanie ręki masażysty z wykonywaniem ruchów kolisto-posuwistych.
- powierzchowne (powięzie, przyczepy mięśni powierzchownych, torebki stawowe, pochewki maziowe, troczki, rozcięgna)
- głębokie (przyczepy mięśni głębokich, mięśnie, ścięgna, gelozy tkanki łącznej, okostna, więzadła)
Sposoby rozcierania:
- opuszkami palców II-IV,
- opuszkami kciuków,
- brzegiem łokciowym ręki [piłowanie małe, duże (promieniowe), przepiłowywanie (skośne)],
- rozcieranie kciukiem jednej ręki lub oburącz,
- grzbietową częścią zgiętych stawów międzypaliczkowych,
- rozcieranie kłebikiem,
- rozcieranie kłębem,
- rozcieranie piąstkowe,
- rozcieranie półpiąstkowe,
- rozcieranie przedramionami.
Podział ze względu na kierunek ruchu:
- r. spiralne,
- r. zygzakiem (wężykiem),
- r. dźgające,
- struganie (na mostku),
- r. linijne.
Rozcieranie powoduje:
- przemieszczanie i odkształcanie blaszek tkanki łącznej,
- przemieszczenie płynów tkankowych,
- zwiększenie przepływu chłonki,
- zwiększenie napływu krwi tętniczej,
- zwiększenie odpływu krwi żylnej,
- podniesienie temperatury tkanek.
Działanie:
- szybsze i lepsze odżywianie tkanek,
- zwiększenie elastyczności struktur łącznotkankowych,
- zwiększenie zakresu ruchu w stawach,
- ułatwienie i przyspieszenie wchłaniania obrzęków, wysięków pozapalnych, krwiaków pourazowych,
- likwidowanie zgrubień różnego pochodzenia i nieprawidłowych zrostów tkankowych,
- uelastycznienie blizn różnego pochodzenia,
- rozgrzanie stawów i ścięgien przed wzmożonym wysiłkiem fizycznym.
Tempo: 60-80 ruchów na minutę
Technika ugniatania - polega na wykonaniu przez masażystę ruchu składającego się z następujących faz:
I - objąć mięsień
II - unieść mięsień
III - ścisnąć mięsień
IV - skręcić mięsień
V - przesunąć rękę na mięśniu
VI - rozluźnić mięsień
Sposoby ugniatania:
- oburącz (esowate, naprzemienne, połówkowe),
- jedną ręką,
- szczypczykowe,
- zruszanie i przyśrubowywanie (dotyczy tylko prostownika grzbietu),
- wałkowanie,
- nożycowe,
- filmowy/hollywódzki.
Tempo: ok. 40-50 ruchów/min
Ugniatanie powoduje:
- przemieszczenie płynów tkankowych,
- zwiększenie przepływu chłonki,
- zwiększenie napływu krwi tętniczej,
- zwiększenie odpływu krwi żylnej,
- podniesienie temperatury tkanek,
- zwiększenie (obniżenie) napięcia mięśni,
- podniesienie kurczliwości mięśni.
Działanie:
- bierna gimnastyka mięśni i naczyń,
- szybsze i lepsze odżywianie tkanek,
- sprawniejsze odprowadzenie produktów przemiany materii,
- regulacja napięcia mięśni,
- uelastycznienie tkanki mięśniowej i ścięgien,
- rozciąganie przykurczonych powięzi,
- pobudzenie OUN,
- przyspieszenie procesów regeneracyjnych w mięśniach po wysiłku fizycznym.
Wpływ poszczególnych faz techniki ugniatania na mięsień:
- poprawne ułożenie mięśnia do masażu (zbliżenie przyczepów) - obniżenie wrażliwości receptorów czucia głębokiego,
- odciąganie mięśnia od podłoża - obniżenie stanu pobudzenia ośrodków ruchowych w rogach przednich rdzenia kręgowego w wyniku pobudzenia receptorów ścięgien,
- odkształcenie mięśnia poprzecznie do osi długiej - od odkształcenia struktury włókienek retikulinowych i kolagenowych błon komórkowych i tkanki łącznej w brzuścu; stan strukturalno-czynnościowy tych tkanek jest źródłem informacji o stanie danego narządu; w ugniatanym mięśniu nie może wystąpić ból, nieprzyjemne uczucie,
- przemieszczanie - „przesuwanie” komórek mięśniowych w stosunku do siebie w tkance łącznej - wpływamy na dystrybucję krwi tętniczej i żylnej oraz chłonki, regulujemy przestrzenne ułożenie włókien kolagenowych i ich stan napięcia w takich strukturach łącznotkankowych jak mięsna, namięsna i śródmięsna,
- ściskanie - zmiana metabolizmu komórki mięśniowej związana z odkształceniem jej błony komórkowej.
Technika oklepywania - polega na uderzeniu przez fizjoterapeutę rękoma w tkankę masowaną (wibracja przerywana)
Sposoby oklepywania:
- łyżeczkowe - jednorącz lub oburącz, równa siła, na przemian
- miotełkowe - 3 rodzaje: pionowo układanie rąk naprzemienne - pionowa miotełka, pod kątem uderza - miotełka skośna, palcami - smaganie
- siekące, tasakowanie, oklepywanie karatowe
- opuszkami palców - 2 rodzaje - fortepianowe lub kosmetyczne, pionowe ułożenie palców - bębenkowe (twarz)
- oklepywanie piąstkowe
- oklepywanie półpiąstkowe
- poszarpywanie, szczypasy
- oklepywanie łyżeczkowe piątkowe
Podział:
Wykonywane mocno i szybko ok. 250 - 300 uderzeń na minutę
Oklepywanie powoduje:
- osłabia czucie w zakończeniach nerwowych,
- zwiększa napięcie mięśniowe,
- rozszerza naczynia krwionośne.
Wykonywane z mniejszą siłą i częstotliwością ok. 100-120 uderzeń na minutę:
Takie oklepywanie powoduje podwyższenie czucia w zakończeniach nerwowych i zwęża naczynia krwionośne.
Wibracja przerywana:
- zwiększenie pobudliwości tkanki nerwowej,
- zwiększa napływ krwi tętniczej i odpływ krwi żylnej,
- pobudza mięśnie do skurczu,
- podniesienie temperatury tkanek,
- szybsze i lepsze odżywianie tkanek,
- regulacja napięcia mięśni
- słaby bodziec - zmniejsza napięcie mięśni i skurcz naczyń krwionośnych, uspokojenie systemu nerwowego
- silny bodziec - zwiększenie napięcia mięśni rozszerzenie naczyń krwionośnych, pobudzenie układu nerwowego, wzrost temperatury w miejscowej,
- zmniejszenie tkanki tłuszczowej - wtedy mocne oklepywanie, szybkie.
Technika wibracji - przekazywanie tkankom dużej ilości drgań o małej amplitudzie i znacznej częstotliwości
Wibracja - labilna i stabilna, ciągła i przerywana
Labilna - kiedy wibrujemy i ręka przesuwa się po ciele
Stabilna
- wibracja ciągła i przerywana - ciągła gdzie masażysta wibruje przez 4-5 do 10 s, przerywana - 2-3 s przerwa.
Stosuje się ją na bolesne punkty, w miejscu wyjścia nerwów obwodowych oraz na miejsce złamania w czasie 5-15s z 5min przerwą, podczas której wykonuje się głaskanie.
Działanie:
- obniża pobudliwość nerwową,
- działa przeciwbólowo,
- przyspiesza tworzenie się kostniny,
- zmniejsza obrzęki.
Wibracja nieprzerywana wstrząsanie:
- przesuwanie się płynów ustrojowych,
- zmiany pobudliwości układu nerwowego,
- aktywizacja przepływu krwi i chłonki,
- równomierne rozprzestrzenianie się płynu międzytkankowego,
- usuwanie napięcia mięśniowego wywołanego innymi technikami.
Wibracje i wstrząsanie na koniec masażu stosować, żeby wyciszyć i uspokoić.
Technika wstrząsania - polega na przekazywaniu tkankom masowym drgań mechanicznych o znacznej amplitudzie i małej częstotliwości.
Stosuje się na kończynach, klatce piersiowej i brzuchu.
Wstrząsanie:
- zmniejsza objawy spastyczne,
- aktywizuje obieg chłonki,
- poprawia krążenie obwodowe,
- zwiększa elastyczności więzadeł stawowych.
Wstrząsaniem będziemy kończyć masaż, a potem głaskanie głębokie i powierzchowne.
Technika wyciskania - jest to inaczej głębokie podłużne pierścieniowe głaskanie (lub obejmujące).
Cel:
- odprowadzenie chłonki i krwi żylnej,
- zapobieganie lub likwidacja obrzęków chłonnych.
Rzadziej w klasycznym, częściej w drenażu limfatycznym.
Higiena masowanego
Sprawdzić czy chory posiada skierowanie na zabieg.
Ustalić czy nie ma przeciwwskazań do zabiegu.
Określić cel i zadania zabiegu.
Przed masażem pacjent powinien:
- wziąć natrysk higieniczny,
- opróżnić pęcherz moczowy,
- przebrać się w odpowiedni strój,
- oczyścić skórę i usunąć nadmierne owłosienie, zdjąć ozdoby metalowe,
- wyrazić zgodę na masaż.
5. W trakcie masażu:
- słuchać zaleceń masażysty,
- rozluźnić się i odprężyć.
6. Po masażu:
- nie wstawać zbyt gwałtownie,
- odpocząć przez 20-30 minut w pokoju,
- zapobieganie zapaleniu mieszków włosowych - oliwki, pacjent może nasunąć na nogę pończochę damską,
- metal usunięty.
Wskazania i przeciwwskazania do masażu
Wskazania:
Choroby układu krążenia:
- przewlekła niewydolność układu krążenia,
- obniżone ciśnienie krwi,
- nieznaczne otłuszczenie serca,
- stwardnienie tętnic obwodowych,
- stan po zakrzepowym zapaleniu żył (nie wcześniej niż 6 miesięcy po wystąpieniu schorzenia),
- choroba Bürgera (pierwszy, ewentualnie drugi okres)
- zespoły żylakowe bez owrzodzeń w obrębie żylaków,
- obrzęki limfatyczne związane z niewydolnością układu chłonnego.
W chorobach układu oddechowego:
- rozedma płuc,
- przewlekły nieżyt oskrzeli,
- astma oskrzelowa,
- stan po zabiegu torako-chirurgicznym,
- stan po zapaleniu płuc i oskrzeli.
Choroby skóry:
- zaburzenia troficzne skóry,
- choroby naczyń limfatycznych skóry,
- blizny pourazowe, po zabiegowe po oparzeniowe,
- przewlekłe odmrożenia,
- w celach kosmetycznych,
- doły poinsulinowe - cukrzyca insulinozależna, w miejscach częstej iniekcji - np. brzuch, udo, ostrożnie z masażem, masaż jako wysiłek fizyczny, uwaga spadek glukozy, żeby nie doszło do hipoglikemii, podnieść poziom cukru po masażu.
Choroby nerwów obwodowych:
- przewlekłe zapalenia nerwów obwodowych - zapalenie nerwów obwodowych, rwa kulszowa, neuralgia międzyżebrowa, zespół bark ręka, rwa barkowa,
- nerwobóle,
- neuralgie - radikulopatia,
- kauzalnie,
- zapalenia wielonerwowe splotów nerwowych - polineuropatia,
- ucisk dysku na nerw - dyskopatia, prokruzja dysków,
- lumbago - postrzał - zapalenie korzonków,
- odcinek lędźwiowo krzyżowy lub kończyny dolne lub szyjny, bark (zazwyczaj się te okolice masuje).
Choroby układu nerwowego ośrodkowego:
- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego,
- stan po urazie OUN,
- bezsenność,
- choroba Parkinsona.
Choroby układu pokarmowego:
- zaparcia nawykowe stolca,
- zaparcia spastyczne i atoniczne - spastyka - wzrost napięcia wtedy masujemy rozluźniająco, atoniczne - brak napięcia - wtedy masaż pobudzający,
- opadanie trzewi,
- niedowład żołądka i jelit,
- poporodowe opadanie trzewi.
Schorzenia reumatyczne:
- ZZSK,
- RZS,
- zmiany zwyrodnieniowe tkanek miękkich,
- zmiany zwyrodnieniowo - wytwórcze,
- narośla kostne,
- PHS - zespół bolesnego barku.
Choroby dziecięce:
- krzywica,
- wady postawy - boczne skrzywienie kręgosłupa, klatka szewska, kurza, plecy wklęsłe, okrągłe, płaskie, okrągło-wklęsłe, wady stóp, młotkowate ustawienie palców, stopa piętowa,
- dysplazja stawu biodrowego,
- szpotawe, koślawe ustawienie nóg,
- końska, końsko szpotawo wydrążona stopa,
- dziecięce porażenie mózgowe,
- okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego.
Masaż przygotowuje do korekcyjnej u dzieci.
- masaż Schantala do 1 roku życia
Choroby mięśni poprzecznie prążkowanych
- zanik mięśni,
- zmęczenie mięśni po wysiłku fizycznym,
- urazy mięśni - wylewy krwawe, stłuczenia mięsni, zerwania mięśni, zmiany zwyrodnieniowe mięśni.
WYŻEJ WYMIENIONE WSKAZANIA SĄ WSKAZANIAMI DO MASAŻU CZĘŚCIOWEGO.
Przeciwwskazania:
Bezwzględne:
- podwyższona temp. ciała,
- choroby nowotworowe,
- ostre procesy zapalne,
- ciąża,
- choroby skóry - egzemy, dermatozy, trądzik młodzieńczy, łuszczyca, grzybica,
- przerwana ciągłość skóry,
- menstruacja,
- świeże urazy, skręcenia, zwichnięcia, obrzęk,
- świeże naderwania mięśni,
- ostra niewydolność nerek i wątroby,
- nie wolno masować po posiłku dopiero po 1-2 godzinach,
- nie powinno się masować bezpośrednio po wysiłku fizycznym - od 2 do 6 godzin.
Jeżeli trening siłowy - to nie wolno przynajmniej po upływie 6 godzin, dopiero na następny dzień, wysiłek aerobowy - 2-6 h.
1
MASAŻ - wykład1