Odmrożenie
Congelatio
|
Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania |
|
|
Jest to czasowe lub nieodwracalne uszkodzenie tkanek powstałe w wyniku działania temperatury niższej od zera stopni Celsjusza, chociaż w przypadku obecności czynników zwiększających ryzyko (wymienionych poniżej), do odmrożenia może dojść również w temperaturze kilku stopni powyżej zera. W czasie działania obniżonej temperatury dochodzi do zatrzymania przepływu krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących w krew skórę, tkankę podskórną i mięśnie. Dochodzi do przejściowego uszkodzenia lub całkowitego obumarcia oziębionych części ciała. Obszarami najczęściej wystawionymi na zimno i w związku z tym najczęściej ulegającymi odmrożeniu są stopy i ręce (szczególnie palce), oraz twarz. |
|
Objawy odmrożenia wynikają z przedstawionego powyżej uszkodzenia tkanek. Stopień i rozległość objawów są zależne od temperatury i czasu wystawienia na działanie zimna. W czasie działania niskiej temperatury chory odczuwa narastające mrowienie, a następnie odrętwienie i zesztywnienie odmrożonej okolicy, która stopniowo blednie. W przypadku bardzo znacznego uszkodzenia skóry na jej powierzchni pojawiają się pęcherze wypełnione jasnym, czasem nieco krwistym, przejrzystym płynem
Podczas ogrzewania odmrożonych części ciała pojawia się nieprzyjemne mrowienie i pieczenie (czasem bardzo bolesne), wyraźnie zmienia się zabarwienie skóry - od bladego poprzez czerwony, aż do sinego Wystąpienie objawów odmrożenia w trakcie lub też po przebywaniu w niskiej temperaturze (nawet, jeśli wydawało się, że ubranie wystarczająco zabezpiecza przed działaniem zimna) Nasilenie się dolegliwości bólowych, obrzęku i zaczerwienienia odmrożonej okolicy podczas leczenia skutków odmrożenia Utrata czucia nie ustępująca nawet po ogrzaniu Pojawienie się bezbarwnej, krwistej lub ropnej wydzieliny w miejscu uszkodzenia skóry Pojawienie się gorączki, bólów mięśni, zawrotów głowy i ogólnie złego samopoczucia |
|
Czynniki sprzyjające zachorowaniu Wcześniejszym spożywaniem alkoholu lub narkotyków, co prowadzi do osłabienia naturalnych mechanizmów utrzymywania stałej temperatury ciała, a także upośledza czucie i zdolność reagowania na zimno Wiatrem, który dodatkowo nasila działanie niskiej temperatury Wilgotnym lub mokrym ubraniem Podeszłym wiekiem, kiedy dochodzi do pogorszenia wydolności układu krążenia i osłabienia mechanizmów termoregulacji Cukrzycą Chorobami naczyń krwionośnych, na przykład zespołem Raynauda Neuropatią obwodową (uszkodzeniem drobnych nerwów, na przykład w przebiegu cukrzycy, miażdżycy, niedoborów witaminowych) Paleniem tytoniu |
|
W okresie jesienno-zimowym należy zawsze być przygotowanym na niespodziewany spadek temperatury, nosząc ciepłą kurtkę lub płaszcz, grube skarpety, rękawiczki, szalik. Najlepszą metodą uniknięcia zimna jest ubieranie się w kilka warstw odzieży Unikanie spożywania alkoholu przed przewidywanym narażeniem na zimno, a w razie spożycia alkoholu - unikanie przebywania w niskich temperaturach W czasie przebywania w niskiej temperaturze należy okresowo poruszać rękami i nogami, zwłaszcza palcami, poprawiając w ten sposób ich ukrwienie Nie należy wychodzić podczas mrozu w mokrym lub wilgotnym ubraniu Natłuszczanie ust i twarzy w okresie zimowym odpowiednim kremami lub maściami. Tłuszcz dobrze zabezpiecza skórę przed działaniem zimna |
|
W przypadkach powierzchownych odmrożeń prawidłowe postępowanie prowadzi do pełnego wyleczenia. |
|
Samoistna amputacja martwej części ciała (najczęściej palca, nosa lub ucha) w przypadku długotrwałego wystawienia na działanie bardzo niskiej temperatury Zakażenie miejscowe lub uogólnione Nagłe zatrzymanie krążenia i zgon w razie znacznego oziębienia całego ciała |
|
Rozpoznanie odmrożenia jest stosunkowo proste i opiera się na potwierdzeniu narażenia na zimno i obejrzeniu odmrożonej okolicy ciała. |
|
Celem leczenia jest ograniczenie obszaru nieodwracalnego uszkodzenia ciała oraz zapobieganie powstawaniu wyżej wymienionych powikłań. |
|
Zalecenia ogólne Po znalezieniu się w ciepłym pomieszczeniu należy natychmiast zdjąć ubranie z odmrożonych części ciała Odmrożonej okolicy nie należy rozmasowywać Odmrożone obszary należy ogrzewać przy pomocy ciepłej wody o temperaturze początkowo ok. 25 stopni Celsjusza, zwiększając ją szybko do maksymalnie 40 stopni Celsjusza. Użycie cieplejszej wody nie jest wskazane, gdyż może ona prowadzić do zwiększenia uszkodzenia tkanek W razie braku ciepłej wody można ogrzewać przy pomocy kontaktu z ciałem innej osoby Należy podać do picia duże ilości ciepłych słodkich napojów. Nie wolno podawać alkoholu Po ogrzaniu należy zawinąć odmrożone obszary w suche miękkie ubrania lub bandaże, a zewnętrzne uszkodzenia skóry zaopatrzyć suchym, jałowym opatrunkiem Odmrożone kończy należy odciążyć - jeżeli odmrożeniu uległy stopy, to należy unikać chodzenia W warunkach szpitalnych stosuje się powolne ocieplanie i stałą kontrolę temperatury ciała. W przypadku rozległych odmrożeń może być konieczna kilkudniowa hospitalizacja Ciężkie odmrożenia mogą wymagać długotrwałej rehabilitacji po zakończeniu ich leczenia
Nie ma specjalnych zaleceń dietetycznych W szpitalu prowadzone jest leczenie mające na celu ogrzanie chorego i przywrócenie krążenia krwi w odmrożonych częściach ciała. Stosuje się leki wspomagające krążenie, oraz tlen do oddychania W przypadku dolegliwości bólowych można stosować leki przeciwbólowe Antybiotyki stosuje się w celu zapobiegania lub leczenia zakażeń Należy rozważyć podanie anatoksyny (szczepionki) lub, w razie potrzeby, surowicy przeciwtężcowej |
Odmrożenia
Odmrożenia są uszkodzeniem tkanek wywołanym przez wilgotne, zimne powietrze (temperatury w okolicach 0°C) lub przez suche, zimne powietrze (temperatury zdecydowanie poniżej 0°C). Niska temperatura wpływa na tworzenie się kryształków lodu pomiędzy komórkami, co powoduje rozbicie komórek. Dochodzi do zlepiania się krwinek czerwonych i zakrzepów w naczyniach krwionośnych skóry, prowadzących do zakłóceń w krążeniu krwi, a następnie do obumarcia tkanek. Początkowo występuje zaczerwienienie, a następnie pojawiają się pęcherze podobne do pęcherzy oparzeniowych. Przy silnych odmrożeniach tworzą się białe, twarde, zimne miejsca na skórze, które po rozmrożeniu mogą zabarwić się na czarno, nabrzmieć lub boleć. Tkanki powierzchniowe są obumarłe. Ból i wrażliwość na wahania temperatury mogą występować jeszcze przez wiele lat.
|
Przyczyny
Odzież nieodpowiednia do temperatury.
Ryzyko odmrożenia nasilają czynniki, zaburzające krążenie krwi, np. zwapnienie żył, nadużywanie alkoholu i narkotyków, wyczerpanie i głód.
Na odmrożenia narażone są szczególnie osoby starsze, dzieci oraz osoby pod wpływem alkoholu.
Co możesz zrobić
Rozgrzej odmrożone miejsca ciepłą (nie gorącą!) wodą lub ogrzej ciepłymi, suchymi rękami. Nie nacieraj ich śniegiem.
Pij gorące napoje (nie alkohol, który rozszerza naczynia skóry i powoduje utratę ciepła).
Jeśli odczuwasz silne bóle, także w trakcie rozgrzewania, weź lek przeciwbólowy dostępny bez recepty.
Stosuj maści pobudzające krążenie.
Kiedy należy udać się do lekarza
Gdy odmrożenia są rozległe.
Co zrobi lekarz
Zastosuje leki rozszerzające naczynia i zapobiegające powstaniu infekcji w odmrożonych częściach ciała.
W przypadku silnych odmrożeń konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Zapobieganie
Noś odpowiednio ciepłe ubranie.
Bardzo ważne jest nakrycie głowy, ponieważ organizm oddaje większą część swojego ciepła poprzez skórę głowy.
Unikaj zbyt wąskich butów i rękawiczek.
Jeśli zmokłeś, natychmiast zmień ubranie.
Nie noś żadnych metalowych przedmiotów podczas mrozu (kolczyki, zamki błyskawiczne).
Znaleziono: 9 |
Nazwa |
Skład |
Działanie |
Przyjmowanie |
Balsolan ® |
balsam peruwiański |
przeciwzapalne, przeciwbakteryjne |
zewnętrznie |
Żel żywokostowy |
żywokost |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Balsolan® |
balsam peruwiański |
przeciwzapalne, przeciwbakteryjne |
zewnętrznie |
Propolisan |
propolis |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Propolis - krople z kitu pszczelego |
propolis |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Propolisol |
propolis |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Roztwór propolisu |
propolis |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Żel żywokostowy |
żywokost |
przeciwzapalne |
zewnętrznie |
Balsolan® |
balsam peruwiański |
przeciwzapalne, przeciwbakteryjne |
zewnętrznie |
|
Jest to czasowe lub nieodwracalne uszkodzenie tkanek powstałe w wyniku działania temperatury niższej od zera stopni Celsjusza, chociaż w przypadku obecności czynników zwiększających ryzyko (wymienionych poniżej), do odmrożenia może dojść również w temperaturze kilku stopni powyżej zera. W czasie działania obniżonej temperatury dochodzi do zatrzymania przepływu krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących w krew skórę, tkankę podskórną i mięśnie. Dochodzi do przejściowego uszkodzenia lub całkowitego obumarcia oziębionych części ciała. Obszarami najczęściej wystawionymi na zimno i w związku z tym najczęściej ulegającymi odmrożeniu są stopy i ręce (szczególnie palce), oraz twarz. |
|
Objawy odmrożenia wynikają z przedstawionego powyżej uszkodzenia tkanek. Stopień i rozległość objawów są zależne od temperatury i czasu wystawienia na działanie zimna. W czasie działania niskiej temperatury chory odczuwa narastające mrowienie, a następnie odrętwienie i zesztywnienie odmrożonej okolicy, która stopniowo blednie. W przypadku bardzo znacznego uszkodzenia skóry na jej powierzchni pojawiają się pęcherze wypełnione jasnym, czasem nieco krwistym, przejrzystym płynem
Podczas ogrzewania odmrożonych części ciała pojawia się nieprzyjemne mrowienie i pieczenie (czasem bardzo bolesne), wyraźnie zmienia się zabarwienie skóry - od bladego poprzez czerwony, aż do sinego Wystąpienie objawów odmrożenia w trakcie lub też po przebywaniu w niskiej temperaturze (nawet, jeśli wydawało się, że ubranie wystarczająco zabezpiecza przed działaniem zimna) Nasilenie się dolegliwości bólowych, obrzęku i zaczerwienienia odmrożonej okolicy podczas leczenia skutków odmrożenia Utrata czucia nie ustępująca nawet po ogrzaniu Pojawienie się bezbarwnej, krwistej lub ropnej wydzieliny w miejscu uszkodzenia skóry Pojawienie się gorączki, bólów mięśni, zawrotów głowy i ogólnie złego samopoczucia |
|
Czynniki sprzyjające zachorowaniu Wcześniejszym spożywaniem alkoholu lub narkotyków, co prowadzi do osłabienia naturalnych mechanizmów utrzymywania stałej temperatury ciała, a także upośledza czucie i zdolność reagowania na zimno Wiatrem, który dodatkowo nasila działanie niskiej temperatury Wilgotnym lub mokrym ubraniem Podeszłym wiekiem, kiedy dochodzi do pogorszenia wydolności układu krążenia i osłabienia mechanizmów termoregulacji Cukrzycą Chorobami naczyń krwionośnych, na przykład zespołem Raynauda Neuropatią obwodową (uszkodzeniem drobnych nerwów, na przykład w przebiegu cukrzycy, miażdżycy, niedoborów witaminowych) Paleniem tytoniu |
|
W okresie jesienno-zimowym należy zawsze być przygotowanym na niespodziewany spadek temperatury, nosząc ciepłą kurtkę lub płaszcz, grube skarpety, rękawiczki, szalik. Najlepszą metodą uniknięcia zimna jest ubieranie się w kilka warstw odzieży Unikanie spożywania alkoholu przed przewidywanym narażeniem na zimno, a w razie spożycia alkoholu - unikanie przebywania w niskich temperaturach W czasie przebywania w niskiej temperaturze należy okresowo poruszać rękami i nogami, zwłaszcza palcami, poprawiając w ten sposób ich ukrwienie Nie należy wychodzić podczas mrozu w mokrym lub wilgotnym ubraniu Natłuszczanie ust i twarzy w okresie zimowym odpowiednim kremami lub maściami. Tłuszcz dobrze zabezpiecza skórę przed działaniem zimna |
|
W przypadkach powierzchownych odmrożeń prawidłowe postępowanie prowadzi do pełnego wyleczenia. |
|
Samoistna amputacja martwej części ciała (najczęściej palca, nosa lub ucha) w przypadku długotrwałego wystawienia na działanie bardzo niskiej temperatury Zakażenie miejscowe lub uogólnione Nagłe zatrzymanie krążenia i zgon w razie znacznego oziębienia całego ciała |
|
Rozpoznanie odmrożenia jest stosunkowo proste i opiera się na potwierdzeniu narażenia na zimno i obejrzeniu odmrożonej okolicy ciała. |
|
Celem leczenia jest ograniczenie obszaru nieodwracalnego uszkodzenia ciała oraz zapobieganie powstawaniu wyżej wymienionych powikłań. |
|
Zalecenia ogólne Po znalezieniu się w ciepłym pomieszczeniu należy natychmiast zdjąć ubranie z odmrożonych części ciała Odmrożonej okolicy nie należy rozmasowywać Odmrożone obszary należy ogrzewać przy pomocy ciepłej wody o temperaturze początkowo ok. 25 stopni Celsjusza, zwiększając ją szybko do maksymalnie 40 stopni Celsjusza. Użycie cieplejszej wody nie jest wskazane, gdyż może ona prowadzić do zwiększenia uszkodzenia tkanek W razie braku ciepłej wody można ogrzewać przy pomocy kontaktu z ciałem innej osoby Należy podać do picia duże ilości ciepłych słodkich napojów. Nie wolno podawać alkoholu Po ogrzaniu należy zawinąć odmrożone obszary w suche miękkie ubrania lub bandaże, a zewnętrzne uszkodzenia skóry zaopatrzyć suchym, jałowym opatrunkiem Odmrożone kończy należy odciążyć - jeżeli odmrożeniu uległy stopy, to należy unikać chodzenia W warunkach szpitalnych stosuje się powolne ocieplanie i stałą kontrolę temperatury ciała. W przypadku rozległych odmrożeń może być konieczna kilkudniowa hospitalizacja Ciężkie odmrożenia mogą wymagać długotrwałej rehabilitacji po zakończeniu ich leczenia
Nie ma specjalnych zaleceń dietetycznych W szpitalu prowadzone jest leczenie mające na celu ogrzanie chorego i przywrócenie krążenia krwi w odmrożonych częściach ciała. Stosuje się leki wspomagające krążenie, oraz tlen do oddychania W przypadku dolegliwości bólowych można stosować leki przeciwbólowe Antybiotyki stosuje się w celu zapobiegania lub leczenia zakażeń Należy rozważyć podanie anatoksyny (szczepionki) lub, w razie potrzeby, surowicy przeciwtężcowej |
|
Leczenie operacyjne jest konieczne rzadko i tylko w przypadku rozległych i głębokich lub powikłanych odmrożeń. Polega na operacyjnym usunięciu martwych lub zakażonych tkanek lub części ciała, niekiedy nawet całej kończyny. W przypadku powstania szpecących blizn, niezbędne mogą być późniejsze zabiegi rekonstrukcyjne wykonywane przez specjalistów chirurgii plastycznej. |
Opracował
lek. med. Robert Olewiński