Oparzenia i
odmrożenia
Klinika Chirurgii Omkologicznej
CM UMK Centrum Onkologii w
Bydgoszczy
Kierownik: dr hab. Wojciech
Zegarski
lek. Michał Jankowski
Epidemiologia
Rocznie: Wlk. Bryt.- około 150
tys.
USA- ponad 1mln
Hospitalizacje: Wlk. Brytania
ok.15 tys.
USA ok. 80 tys.
Zgony: Wlk. Brytania ok. 1 tys.
osób
USA ok. 5 tys.
Historia
- przed 1950r oparzenie 50%
całkowitej powierzchni ciała to
50% szans na przeżycie
- obecnie takie szanse w
przypadku oparzeń 90-95%
Historia- przyczyny
zgonów
- lata 40. i 50-te niewłaściwa
resuscytacja płynowa
- lata 60. i 70-te posocznica na
wskutek zakażenia rany
pooparzeniowej
- obecnie zakażenia układu
oddechowego na wskutek urazu
inhalacyjnego
Czynniki etiologiczne
- gorące płyny
- płomień
- wybuch
- łatwopalne
ciecze
- łuk elektryczny
- środki
chemiczne
Patomechanizm rany
oparzeniowej
1. Tworzenia obrzeków – 1-3h
2. Niedokrwienia- 12-24h po
urazie
3. Transformacji- migracja
leukocytów
4. Późna faza gojenia – wzrost
ukrwienia
Patofizjologia
• utrata wody 140-180 g/m2/h,
może dochodzić do 300g/m2/h
• przesiękanie białek do 30 g/l
• utrata erytrocytów- destrukcja,
skrócenie czasu przeżycia o
30%
Patomechanizm
w s tr z ą s o p a r z e n io w y
z m n ie js z e n ie r z u tu s e r c a
z m n ie js z e n ie o b ję to ś c i o s o c z a ,
p ły n u p o z a k o m ó r k o w e g o
z m ia n y h e m o d y n a m ic z n e
I L - 1 , I L - 6 , T N F - a lfa
tr o m b o k s a n A 2 , B 2
p r o s t a n g la n d y n y ( E 2 ) ,
le u k o tr ie n y ( B 4 , D 4 )
z m ia n y m ie js c o w e
Patomechanizm c.d.
n ie w y d o ln o ś ć w ie lo n a r z ą d o w a
u s z k o d z e n ie in h a la c y jn e
n ie d r o ż n o ś ć o s k r z e lik ó w
n ie d o d m a
h ip o w o le m ia
s p a d e k p r z e p ły w u
n e r k o w e g o
i j e lito w e g o
(tr a n s lo k a c ja b a k te r ii!)
w s tr z ą s o p a r z e n io w y
Czynniki rokownicze
• wiek powyżej 60 lat
• oparzenie głebokie powyżej 60%
cpc
• uszkodzenie inhalacyjne
• choroby towarzyszące- cukrzyca,
choroby krążenia, wyniszczenie,
choroby nowotworowe
Ocena głębokości (wg
Amerykańskiego
Towarzystwa Oparzeń)
I st.- oparzenie powierzchowne
II st.- oparzenie głębokie,
niepełnej grubości skóry
III st.- oparzenie pełnej grubości
skóry i tkanek poniżej
Ocena głębokości
- nie zawsze można ocenić w
pierwszym okresie
- intensywność czynnika
parzącego, czas działania
Ocena głębokości
Ocena głębokości- jak
poznać?
I stopień
Ocena głębokości- jak
poznać?
I st.- oparzenie powierzchowne
rumień, zaczerwienienie
skóry
ból
gojenie szybkie,
najczęściej do 7 dni
bez blizny
Ocena głębokości - I st.
Ocena głębokości - I st.
Ocena głębokości- jak
poznać?
II stopień
Ocena głębokości- jak
poznać?
II st.- oparzenie głębokie
zblednięcie skóry,
widoczne głębokie warstwy
skóry
ból
gojenie z brzegów rany i
dna, do 3-4 tygodni
blizny
Ocena głębokości - II
st.
Ocena głębokości - II
st.
Ocena głębokości- jak
poznać?
III stopień
Ocena głębokości- jak
poznać?
III st.- oparzenie pełnej grubości
skóry
skóra twarda,
„wyprawiona”,
skoagulowana
brak czucia i bólu
gojenie powolne, od
brzegów
blizny i przykurcze
Ocena głębokości - III
st.
Ocena głębokości - III
st.
Ocena głębokości - III
st.
Ocena głębokości - III
st.
Ocena rozległości
Strefy oparzenia wg Jacksona
• Strefa martwicy
• Strefa obrzęku
• Strefa przekrwienia
Ocena rozległości- jak
poznać?
- „reguła dziewiątek” („rule of
nines”), albo „reguła piątek”
- diagramy ciała
- tablice Lunda i Bowdera
- ręka pacjenta- 1% całkowitej
powierzchni oparzenia (CPC)
Ocena rozległości-
reguła dziewiątek
Oparzenia- podział
- Oparzenia lekkie (powierzchowne)
– goją się same
- Oparzenia ciężkie (głębokie) –
samoistnie nie zagoją się nigdy
Oparzenia ciężkie-
definicja
- II st. powyżej 15% powierzchni
ciała
- III st. powyżej 5% p.c.
- oparzenie dróg oddechowych
- oparzone oczy, ręce, krocze,
twarz, okolice stawów- II i III
st.
Pierwsza pomoc-
oparzenia lekkie
• schładzanie rany- woda,
wilgotne płótno - 20 - 30
minut (są wyjątki)
• wywiad
• aseptyka (!)
• opatrunek
• do chirurga
Oparzenia lekkie-
opracowanie rany
- odbarczenie pęcherzy
- usunięcie martwicy,
zabrudzenia
- hemostaza
- opatrunek (choć czasem
niekoniecznie..)
- profilaktyka przeciwtężcowa
Oparzenia lekkie-
pielęgnacja rany
- kontrola rany- zakażenie
- częste zmiany opatrunków:
- opatrunki gotowe
- sulfadiazyna
- jodyna, kwas borny
- azotan srebra
- płytki Kocha
- inne
- zabiegi operacyjne (wycinanie i
przeszczepy)
- kontrola wyników leczenia (blizny,
przykurcze, itp.)
Oparzenia lekkie-
proponowany schemat
- kilka % CPC, na tułowiu lub
kończynie, I i II stopień
- początkowo opatrunki z płytek
neomycynowych, później „ na otwarto”
- opatrunki 2-3 razy dziennie
- w razie zakażenia okłady z kwasu
bornego
- antybiotyk tylko po posiewie i
antybiogramie
Kryteria kierowania do
innego ośrodka
- oparzenie obejmujące ponad 10
% CPC
- oparzenie pełnej grubości
powyżej 1% CPC
- oparzenie rąk, oczu, krocza
- oparzenia dróg oddechowych
- po wdychaniu dymu
Pierwsza pomoc-
oparzenie ciężkie
- ugasić i rozebrać pacjenta/tkę,
usunąć przyczynę urazu
- chłodzenie rany
- ocena stanu ogólnego (wygląd
skóry, wstępna ocena
rozległości i głębokości)
Pierwsza pomoc-
oparzenie ciężkie c.d.
- drożność dróg oddechowych,
resuscytacja
- zebrać wywiad
- aseptyka, opatrunek
- leki przeciwbólowe
- do szpitala – „złota godzina”
Oparzenia ciężkie-
leczenie- pierwsze 2
doby
- kontrola oddychania
- przetaczanie płynów
- badania laboratoryjne
- leki przeciwbólowe, sedatywne
- decyzja o dalszym leczeniu
Przetaczanie płynów
Każdy ośrodek ma swoją
doktrynę !
-reguła Parklanda:
ilość płynów = 4 ml x kg m.c. x
% oparzonej całkowitej
powierzchni oparzenia (CPC)
-reguła Brooke`a:
roztwór Ringera buforowany
mleczanem 2 ml/kg/% CPC+
2000 ml 5% glukozy
Przetaczanie płynów
c.d.
- reguła Evansa
- inne reguły- z 1,25%
mikrosodową albuminą ludzką
stała kontrola diurezy : 0,5-1 ml/
kg/ godzinę u dzieci, około 50
ml/ godzinę u dorosłych
Schematy przetaczania
płynów c.d.
Podawanie płynów:
- połowa obliczonych
płynów przez pierwsze 8
godzin,
- druga część przez 16
godzin
Płyny doustne od 2-giej
doby
Oparzenia ciężkie-
leczenie dalsze
- kontrola diurezy, parametrów krwi
- żywienie dojelitowe od 2-giej doby
- żywienie pozajelitowe
- antybiotyki - wg antybiogramu
- leki przeciwbólowe, sedatywne
- leczenie miejscowe rany
oparzeniowej
Oparzenia ciężkie-
leczenie rany
oparzeniowej
- nekrektomia
- escharotomia
- przeszczepy
Oparzenia ciężkie -
nekrektomia
• nekrektomia- jak najszybciej, do
10. doby od urazu
• do 30 % CPC
• pozostawienie otwartych ran-
błąd w sztuce
• zabiegi co 2-4 dni
• wycinać wszystkie martwe tkanki
Escharotomia
Oparzenia ciężkie-
przeszczepy
• autoprzeszczepy- pełnej grubości
skóry, meshing
• siatkowanych przeszczepów nie
kłaść na twarz i szyję
• hodowle
• przeszczepy allo- i ksenogeniczne
• materiały sztuczne
Leczenie rany
oparzeniowej-
przeszczepy
Leczenie rany
oparzeniowej-
przeszczepy
Leczenie rany
oparzeniowej-
przeszczepy
Oparzenia ciężkie-
leczenie rany
oparzeniowej
- kontrola gojenia
- leczenie blizn, przykurczy
- operacje odtwórcze
- rehabilitacja, psychoterapia
Oparzenia ciężkie-
efekt gojenia
Oparzenia ciężkie-
efekt gojenia
Pierwsza pomoc-
oparzenia chemiczne
- płukanie wodą przez 20
minut.
-
jak w oparzeniach
termicznych
-
oparzenia oczu (!)
-
do szpitala
Oparzenia elektryczne
-
pierwsza pomoc- odłączyć źródło
prądu, sprawdzić źródło
porażenia
-
jak w oparzeniach termicznych
- głębokie rany (łuk elektryczny!)
- do szpitala
- często późne powikłania
( zakrzepowe, kardiologiczne)
Szczególne sytuacje
- uraz falą uderzeniową
- wypadek komunikacyjny
(motocykliści!)
- współistniejące ostre stany- np.
zawał mięśnia sercowego, udar
niedokrwienny
Szczególne sytuacje
• zatrucia tlenekiem węgla-
intubacja dotchawicza, 100%
tlen
• zatrucia cyjankiem (poliuretan,
nylon)- podobnie; w cięższych
stanach podaje się także
odtrutki
Oparzenia dróg
oddechowych
- najczęściej pożary w zamkniętych
pomieszczeniach
- spalone wąsy, włosy w nosie; oparzenia
jamy ustnej; sadza w ślinie
- możliwe niewielkie obrażenia w innych
regionach ciała
- przyśpieszony, płytki oddech
- pogarszający się stan ogólny, z
zaburzeniami świadomości
- do szpitala
Odmrożenia
Uszkodzenie tkanek, do
którego dochodzi na
wskutek działania zimna
Odmrożenia
• najczęściej obwodowe części
ciała
• sprzyja bezruch, wilgoć,
alkohol, wiatr, zmęczenie
• nawet przy dodatnich
temperaturach
Ocena rozległości
te same zasady jak w
oparzeniach
Ocena głębokości- jak
poznać?
I stopień
skóra blada, obrzęknięta
póżniej rumień skóry
czucie zachowane
gojenie samoistne
swędzenie, mrowienie
przebarwienia
Ocena głębokości- jak
poznać?
II stopień
obejmuje wszystkie
warstwy
po kilku godzinach
pęcherze
czucie zachowane
długie gojenie,
ziarninowanie
blizny
przebarwienia i swędzenia
długo
Ocena głębokości- jak
poznać?
III stopień
żółtawa skóra, następnie
brunatna
demarkacja martwicy do
14 dni
utrata czucia
zakrzepica naczyń
leczenie chirurgiczne
odległe amputacje
Odmrożenia- pierwsza
pomoc
• Ogrzać chorego- wilgotne
okłady, kąpiele, płyny doustne,
podnosić temperaturę
stopniowo i powoli
• opatrunek
• do szpitala
Odmrożenia- leczenie
• heparyna
• leki krążeniowe
• profilaktyka przeciwtężcowa
• opatrunki- suche
• aseptyka!
• antybiotyk wg posiewów
Odmrożenia- leczenie
rany
• demarkacja martwicy
• późne wycięcie martwicy
• przeszczepy
• amputacje
Dziękuję za uwagę