Leczenie Oparzeń
Leczenie Oparzeń
Leczenie Ambulatoryjne
Leczenie Szpitalne
Ogólne leczenie ambulatoryjne:
Kiedy:
a) Oparzenia I st. II st. Powierzchowne - obejmujące <15-20% p.c. dorosłych, < 10% p.c. dzieci
b) Oparzenia II st. Średniej głębokosci i głębokie < 10% p.c.
c) Oparzenia III st. < 1% p.c.
,,Predyspozycje'' do hospitalizacji
Oparzenia obejmujące twarz, rękę, stopę, krocze
Oparzenia głębszych warstw skóry
Wiek <2 r.ż, >70 r.ż
Ryzyko niestosowania się chorego do zaleceń lekarza
Postępowanie ambulatoryjne
a) Wywiad i badanie przedmiotowe - ocena rozległości i głębokości oparzeń
Rozległość oparzenia - procent pow. ciała objętej oparzeniem, określony reguła dziewiątek - reg. Neunera
Oparzenia: Małe
Średnie
Duże
Rozległe
Głębokość oparzenia - gł. uszkodzonych warstw skóry i tkanki podskórnej
Oparzenia: I st.
II st.
III st.
b) Usunięcie czynnika parzącego, oczyszczenie rany, opracowanie rany.
Oparzenie I st.
Oparzenie II st.
Oparzenie III st.
Postępowanie ambulatoryjne
c) Leczenie miejscowe - po oczyszczeniu rany.
Sulfadiazyna srebrowa - krem
Leczenie ogólne - Antybiotyki - u oparzonych > I st., stosujemy doustnie: penicylina
erytromycyna
- Leczenia przeciwbólowe
- Leczenie przeciwtężcowe
(czynne uodpornianie)
d) Ustawienie
Unieruchomienie stawów - przy oparzeniach od II st. i oparzeniach obejmujących staw
Uniesienie kończyny - powyżej serca !
Postępowanie ambulatoryjne
e) Opieka domowa - utrzymywanie rany w czystosci pod suchym opatrunkiem
- zmiana opatrunku 2x dziennie po wypłukaniu wcześniej nałożenego leku
- uniesienie kończyny
- antybiotykoterapia
- wizyty kontrolne
Leczenie szpiatalne
Leczenie wstępne - pomoc doraźna
Leczenie długofalowe
Leczenie wstępne
Leczenie wstępne w celu podtrzymania podstawowych czynności życiowych
a) natychmiastowe przerwanie kontaktu z czynnikiem parzącym
- usunąć tlące materiały ubrania
- zmyć wodą, rozcieńczyć substancje chemiczne (kwasy, ługi, fenole, krezole, fosfor, inne)
b) zapewnienie prawidłowej drożności dróg oddechowych, poprawa wentylacji i utlenowania krwi (pO2)
- w ciężkich sytuacjach intubacja wg wskazań
- tlenoterapia - poprawa utlenowania krwi
Leczenie wstępne
c) szybkie wyrównywanie niedoboru płynów, szczególnie ważne w razie ryzyka wstrząsu hipowolemicznego, oparzenia III st.
II st. >25% p.c. dorosłych, >30% p.c. dzieci
Doraźnie - w ciągu pierwszych 4 h od oparzenia podaje się tylko płyn Ringera z mleczanami X=1.5 ml /kgmc/na każdy % pow. oparzonej + 100 ml/h płynu Ringera
- podawanie roztworów koloidowych po 4 h od oparzenia
- leczenie podtrzymujące
Intensywność przetaczania płynów wstępnie określamy na podstawie reg. 9, czyli oceny rozległości oparzenia w % p.c.
Przetaczanie płynów kontynuuje się w dalszych godzinach leczenia - Leczenie długofalowe ! (plyn Ringera, koloidy, elektrolity)
Leczenie wstępne
d) zwalczanie bólu w zależności od nasilenia
- codeina
- ASA
- morfina
- peptydyna
e) profilaktyka przeciwtężcowa
- chorzy uodparniani czynnie w ostatnich 4-5 latach: anatoksyna tężcowa, w dawce przypominającej (0,1-1 ml s.c. lub i.m.)
- chorzy uprzednio nie szczepieni: surowica czyli ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa (250 j i.m. powtarzanych co 6 tyg.). Równolegle należy rozpocząć czynne uodparnianie.
f) profilaktyka przeciwbakteryjna - antybiotykoterapia celowana ( na podstawie wymazu z rany )
Leczenie wstępne
g) miejscowe leczenie rany
- umyć oparzoną pow. skóry wodą
- pobrać materiał na posiew bakt.
- właściwy miejcowy środek antybakteryjny (AgNO3 0,5% rozt., octan mafenidu, sulfadiazyna 1% rozt.)
- miejscowy opatrunek
Leczenie długofalowe
Kontynuacja leczenia płynami
Leczenie chirurgiczne
Fizjoterapia
Odżywianie
Kontynuacja leczenia płynami
- Dobór płynów jest uzależniony od procesów metabolicznych (katabolizm, anabolizm, odwodnienie, utrata elektrolitów) w organiźmie pacjenta oparzonego.
Płyny: p. Ringera
koloidy (osocze, albuminy)
elektrolity
- Cel: utrzymanie właściwego ciśnienia krwi, prawidłowej ilości wydalanego moczu (min. 50-100 ml/h dorośli)
- Objętość koniecznych do przetoczenia płynów w zależy od rozległości oparzenia
- Uzupełnienie płynów należ wykonywać pod bacznym monitoringiem a) nadmierne pod. płynów może grozić przeciążeniem układu krążenia, obrzękiem płuc z CHF
b) niedostateczne podawanie płynów spowoduje spadek objętości wydalanego moczu, wzrost gęstości krwi, rozwiniecie wstrząsu hipowolemicznego
Kontynuacja leczenia płynami
- Szczególny problem: pacjenci z współistniejącymi chorobami serca i nerek; ryzyko łatwego rozwoju zaburzeń elektrolitowych i metabolicznych (hipowolemia, hipoksja, kw. met., hipokalcemia, hipochloremia, hiponatrmia, hipokaliemia, hipoalbuminemia)
Zasady podaży płynów
Przetaczanie pł. W ciągu pierwszej doby w ilości 2-4 ml pł./kgmc/na każdy % pow. Oparzonej. Np. masa ciała pacjenta 70 kg, pow. oparzeń 40%
2-4 ml X 70 kg X 40 % p.c.
Zasady podawania:
50 % obliczonej ilości -w ciągu pierwszych 8 h od oparzenia
25 % obl. ilosci- w ciągu następnych 8 h ( 8-16 h od oparzenia)
25% obl. Ilości- w ciągu następnych 8 h (16-24 h od oparzenia)
do 4 h - tylko płyn Ringera z mleczanami
1,5 ml/kg mc/każdy % pow. Oparzonej
od 4 h -ewent.podawanie koloidów wg wskazań (rozległe, ciężkie oparzenia, małe dzieci ,osoby starsze, chorzy na serce)
0,5 ml/ kg mc/ każdy % pow. Oparzonej)
Oprócz w/w płynów przez 24 h podajemy (leczenie podtrzymujące)
100 ml/h pł. Ringera z mleczanami(2400 ml/dobę)
Leczenie chirurgiczne
Wycinanie tk. Martwych
Dwa sposoby usuwania martwicy:
-styczne,warstwowe usuwanie martwicy aż do żywych warstw
(powikłania:krwawienie ,zab. krzepnięcia)
-wycinanie do powięzi
(stos. w rozległych ,głębokich oparzeniach, gorsze efekty kosmet.,mniejsza utrata krwi)
Jednorazowo nie można usunać powyżej 15% pow.
Wycinanie tk. martwych wskazane jest szczególnie w głębokich oparzeniach II i III st.Najlepiej w ciągu pierwszych 4 dni od oparzenia( wczesne wycinanie tkanek)
Wczesne wycięcie tk. martwych:dwie met. Chirurgiczne
a) natychmiastowe zamknięcie rany auto lub alloprzeszczepem
-zabieg wykonuje się po wyprowadzeniu ze wstrzasu
-do 9 dnia choroby oparzeniowej
b) odłożenie operacji do 14 dni- w tym czasie goją się płytkie oparzenia a na pola nie zagojone stos. autoprzeszczep
Leczenie chirurgiczne
Rodzaje przeszczepów:
-autogenne
-allogenne
-ksenogenne
p.allo i ksenogenne=„opatrunki biologiczne”-stos. tymczasowo
-odrzucane po 10 dniach
-zastępowane są autoprzeszczepami
-stosowane jako zabieg ratujący życie w oparzeniach >50% p.c.
Postacie autoprzeszczepów:
-lite (arkuszowe)
-siatkowe
ESCHAROTOMIA-nacięcie tk. martwych strupa
-stos. gdy strup miejscowo upośledza perfuzję tk.
Fizykoterapia
cel:-zapobieganie powstawaniu przykurczów
-zmniejszenie skutków istniejących już przykurczów
-zapobieganie powstawania bliznowców
Metody fizykoterapii
-odpowiednie ułożenie całego ciała lub jego regionu w zal. od ciężkości oparzenia
-ćwiczenia ruchowe (zachowanie pełnego zakresu ruchu w stawach)
-szynowanie (unieruchomienie stawów)
-opatrunki uciskowe (presoterapia)
Bliznowiec
Porażenie prądem elektrycznym
Prąd elektryczny
- pochodzenia atmosferycznego ( piorun )
- pochodzenia sztucznego ( przewody wysokiego , i niskiego napięcia)
Bardziej niebezpieczny jest prąd zmienny, mniej stały.
Im wyższe napięcie i natężenie obu prądów tym większe uszkodzenia.
Skutki działania prądu na organizm zależą w dużym stopniu od częstotliwości; prądy o niskiej częstotliowości ( 50-60 Hz ) są bardziej niebezpieczne.
Prąd stały wywołuje skurcz drgawkowy i odrzucenie osoby porażonej od źródła prądu. Prąd zmienny ( domowy ) wyw. Skurcz tężcowy często z przywieraniem ręki do źródła prądu. Może to wyw. Ciężkie oparzenia.
Droga przepływu prądu przez ciało ma istotny wpływ na skutki porażenia prądem.
Rozległość uszkodzenia zależy od czasu przepływu prądu przez ciało
Leczenie
Przerwanie kontaktu ze źródłem prądu
Funkcje życiowe ( tętno, czynność odd., stan świadomości )
Przywrócenie drożności dróg odd.
Ocena charakteru i rozległości oparzenia
Sprawdzanie stanu układu kostno-stawowego
Badania: EKG, markery sercowe, morfologia z rozmazem, badanie og. Moczu
Monitorowanie akcji serca - przy podejrzeniu uszkodzenia serca, zaburzeń rytmu
Oparzenia chemiczne
Czynniki: płyny żrące ( stężone kwasy, ługi, sole met. ciężkich, związki organiczne )
Większość oparzeń jest wywołanych kwasami ( z nieorganicznych: siarkowy, azotowy, solny z organicznych: octowy )
Nasilenie uszkodzeń tkanek zależy od: rodzaju czynnika, czasu jego działania, stężenia i ilości substancji.
Wv oparzeniach chemicznych bardzo szybko dochodzi do zmian martwiczych: kwasy wywołują strup ścinając koloidy tkankowe ( martwica skrzepowa ), ługi wywołują martwice rozpływna ( strup miękki, wilgotny, przenikający szczególnie głeboko)
Działanie kwasów na skórę, błonę śluzową jest bardziej pow. Niż ługów
Leczenie
Najbardziej istotna jest pomoc doraźna:
- zmycie subst. Silnym strumieniem wody (nie gdy oparzenia wywołane wapnem)
Zastosowanie odpowiedniego antidotum:
- antidota kwasów - roztwory zasadowe ( 2-3 % roztwór sody oczyszczonej lub woda wapienna )
- antidota zasad - słabe roztwory kwasów ( 1 % roztwór kwasu octowego, 3 % roztwór kwasu bornego )
W oparzeniach Cl, Br i I - 1 % roztwór Natrium Hiposulfuricum
Uszkodzenia skóry wyw. Promieniowaniem RTG
Zależą od zastosowanej dawki, jakości promieniowania, okolicy skóry, właściwości osobniczych ustroju.
Im większa dawka, im mniej przenikliwe promieniowanie, tym silniejsze uszkodzenie skóry
Działanie: promieniowanie RTG powoduje uszkodzenie trofiki skóry związane ze zniszczeniem, uszkodzeniem tkanki łącznej oraz zmianami w układzie naczyniowym. Wiąże się z tym też rozwój nowotworów złośliwych w ogniskach przewlekłego porentgenowskiego zap. Skóry.
Odczyny porentgenowskie
Wczesne
Późne
Występują po okresie utajenia jako odczyny zap. Różne co do nasilenia i czasu trwania
Odczyny wczesne
Odcz. Bezpośredni lub rzekomy: rumień, obrzęk w miejscu naświetlenia w 1-2 h po zakończeniu naświetlenia
Przejściowe wypadanie włosów ( 2-3 tyg. po )
Odczyny porentgenowskie właściwe
- I stopnia: po 5-20m dniach rumień i obrzęk. Ustępuje w 3-4 tyg.
- II stopnia: może wystąpić kilka dni wcześniej niż I stopnia. Rumień, obrzęk, pęcherze, nadżerki, znaczna bolesność. Trwa do 3-6 mc-y.
- III stopnia: kilka dni po naświetlaniu.Rumień na którym rozwija się pęcherz,owrzodzenie.Trwa wiele miesięcy nawet lat
Odczyny późne
Rozszerzenie naczyń krwionośnych:
-teleangiektazje
-przebarwienia
Typowy późny odczyn:
Zanikowe zmiany skóry,
Stwardnienie twardzinopodobne
Przebarwienia,odbarwienia
Pozszerzenie naczyń krwionośnych
Głędokie owrzodzenie
Głębokie pękanie
Rogowacenie
Powikłania:nowotw. złośliwe( raki kolczystokomórkowe,nabłoniaki podstawnokomórkowe,mięsaki
Leczenie
Odczyny wczesne I,IIst.:
-okłady z maści kortykosterydowych z antybiotykami
Odczyny wczesne II ,III st.:
-antybiotykoterapia
-amid kwasu nikotynowego
- kwas askorbinowy
Gojenie przyspiesza:
-wielokrotne przetacznie małych dawek krwi (100ml)
-wit.E
Jeżeli mimo zastosowanego leczenia brak jest poprawy należy zastosować leczenie chirurgiczne z następowym przeszczepem skóry
KONIEC