2014-01-09

1

OPARZENIA

Oparzenia termiczne

Uszkodzenie

skóry lub błon śluzowych oraz

leżących pod nimi tkanek pod wpływem

działania ciepła

Oparzenie

powoduje

zawsze

zmiany

miejscowe oraz

reakcję uogólnioną (tzw.

chorobę

oparzeniową)

zależną

od

wielkości

powierzchni,

okolicy

oraz

głębokości oparzenia

Przyczyny oparzeń

Oparzenie termiczne może być wynikiem działania:



Gorących płynów lub pary (para wodna,
herbata, kawa,

wrzątek itp..)



Tzw. suchego

gorąca:



gorące powietrze



płomień (pożar, zapalenie ubrania itp.)



kontakt z

gorącym przedmiotem (żelazko,

piec, itp.)



Promieniowania

(słoneczne,

materiały

promieniotwórcze)

Ciężkość oparzeń

Ciężkość oparzenia zależy od:

1. Stopnia oparzenia (głębokość uszkodzeń

tkankowych)

2. Rozległości

oparzenia

(powierzchni

oparzonych powłok)

3. Lokalizacji

oparzenia

(tzw.

okolice

wstrząsorodne)

Stopnie kliniczne oparzeń

STOPIEŃ

USZKODZENIE

TKANEK

WYGLĄD RANY

CZAS GOJENIA

I

Naskórek

Rumień

3 - 5 dni

IIa

Naskórek

Rumień i pęcherze z

płynem surowiczym

10 - 14 dni

IIb

Naskórek i część (do

2/3) skóry właściwej

Czasem pęcherze,

kolor skóry blady,

szary, czerwony,

czarny skóry

4 – 6 tygodni

III

Pełna grubość skóry

Brak pęcherzy, kolor

skóry blady, szary,

czarny

niemożliwe

samowygojenie,

konieczne

przeszczepy

IV

Zniszczenie tkanek

poniżej skóry właściwej

Zwęglenie skóry,

mięśni, kości

niemożliwe

Oparzenia I stopnia

1.

Rumień, zaczerwienienie

2.

Silny ból wywołany podrażnieniem nerwów

skórnych

3.

Uszkodzona zostaje najbardziej

powierzchowna warstwa naskórka

4.

Przyczyny:



oparzenie płynem gorącym



oparzenie słoneczne



oparzenie np. przez tarcie

2014-01-09

2

Oparzenie II stopnia

1.

Uszkodzenie tkanek

sięga głębszych

warstw

skóry, ale nie zostają zniszczone

włosy i gruczoły łojowe

2.

Obumarcie najbardziej powierzchownej
warstwy

skóry i uszkodzenie ścian

naczyń krwionośnych

3.

Płyn tkankowy podminowuje martwiczy
naskórek – powstają pęcherze

Oparzenie III stopnia

1.

Głębokie zniszczenie tkanki skóry i

struktur dodatkowych (gruczoły łojowe,

mieszki włosowe) oraz podskórnych

2.

Obumarłe tkanki są barwy śnieżnobiałej

3.

Często zmiany bezbolesne ze względu na

zniszczenie

zakończeń

czuciowych

nerwów skórnych

4.

Wokół brzegów oparzenia III stopnia

zawsze strefa oparzenia II i I stopnia

Okolice wstrząsorodne



głowa



szyja



stopy



dłonie



krocze



doły pachowe



doły podkolanowe

Powierzchnia oparzenia



Powierzchnię oparzenia mierzy się w stosunku
do powierzchni

ciała



Powierzchnia

ciała jest dla łatwości i prostoty

obliczenia powierzchni oparzenia podzielona
na okolice,

którym przypisany jest określony %

całkowitej powierzchni ciała



Udział procentowy powierzchni niektórych
okolic w

całkowitej powierzchni ciała jest

właściwy dla wieku i inny u dziecka niż u
osoby

dorosłej

Reguła dziewiątek (Wallace’a)

Reguła dłoni
Reguła ta służy do oceny rozległości

oparzeń ciała u osób dorosłych. Wg niej
powierzchnia

dłoni osoby oparzonej

odpowiada 1%

łącznej powierzchni jej

ciała.

2014-01-09

3

Podział oparzeń - dorośli

Głębokość

oparzenia

Lekkie

Średnio

ciężkie

Ciężkie

I i

II stopień

< 15%

15

– 30%

> 30%

III stopień

< 5%

5

– 15%

> 15%

Podział oparzeń – dzieci oraz osoby > 65 rż

Oparzenia lekkie
 Oparzenia I stopnia


Oparzenia II stopnia < 10% powierzchni ciała



Oparzenia III stopnia < 5% powierzchni ciała

Oparzenia średnie
 Oparzenia II stopnia 10-

20% powierzchni ciała



Oparzenia III stopnia < 10% powierzchni ciała



Wszystkie oparzenia obejmujące ręce, twarz,
oczy, uszy, stopy, krocze

Oparzenia ciężkie
 Oparzenia II stopnia > 20% powierzchni

ciała

 Oparzenia III stopnia > 10% powierzchni

ciała

 Oparzenia III stopnia twarzy, szyi,

stóp,

dłoni, krocza, okrężne

 Oparzenia

inhalacyjne,

elektryczne,

chemiczne

Postępowanie w oparzeniach

Natychmiastowe odizolowanie ofiary od czynnika

termicznego


gaszenie odzieży, wyjęcie np. dziecka z

wanienki z wrzątkiem



użycie wody do gaszenia



użycie koców tylko wełnianych, nigdy

syntetycznych



użycie gaśnicy

• uważać na oczy i błony śluzowe
• sprawdzić czy można używać na ubranie

Postępowanie w oparzeniach

Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych
•

w szczególności jeśli dochodzi do oparzenia

gazami, płomieniem i istnieje podejrzenie

oparzenia dróg oddechowych

•

GWAŁTOWNY OBRZĘK DRÓG ODDECHOWYCH

MOŻE PROWADZIĆ DO UDUSZENIA

Ułożenie w pozycji ustalonej bezpiecznej jeśli osoba

oparzona jest nieprzytomna

Ocena rodzaju i ciężkości ewentualnych innych

urazów

Zdjęcia ubrania, którego np. tkanina

utrzymuje

ciepło, zwłaszcza sztuczne

włókna

Zdjęcie obrączek, pierścionków
Wezwać fachową pomoc lekarską lub

zorganizować transport osoby oparzonej
do szpitala

Postępowanie w oparzeniach

2014-01-09

4

Chłodzenie rany oparzeniowej


najlepiej bieżącą wodą o temp. ok. 20 st C



zbyt zimna woda może pogłębić uraz i wstrząs



chłodne kompresy, chłodna kąpiel



chłodzenie ma sens do 20 minut a nawet 1

godziny po oparzeniu


ciepło rozchodzi się w tkankach długo po

zakończeniu działania czynnika termicznego



chłodzenie przyśpiesza proces stygnięcia

przegrzanych tkanek

Postępowanie w oparzeniach

Wpływ chłodzenia na ranę oparzeniową



Zmniejszenie

głębokości (stopnia) oparzenia



Zmniejszenie

rozległości

(powierzchni)

oparzenia



Zmniejszenie

bólu związanego z oparzeniem

Zabezpieczenie rany oparzeniowej
 suchy, czysty

(jałowy w miarę możliwości)

materiał (opatrunek)
 pakiet oparzeniowy (35x45 cm)
 chusta oparzeniowa (60x60 cm lub 120 x 80

cm)

 metalizowany

materiał opatrunkowy

• nie przykleja się do rany
• chroni przed oziębieniem w transporcie

 nie

należy zaopatrywać ran na twarzy

 w oparzeniach

rąk oddzielić opatrunkiem palce

Postępowanie w oparzeniach

Nie

należy stosować żadnych „domowych” środków

na rany oparzeniowe


masło, olej, zsiadłe mleko, mąka itp.

Lepiej nie

stosować samemu środków zalecanych

na rany oparzeniowe
 opatrunek suchy, decyzja lekarza o dalszym

postępowaniu z każdą raną przekraczającą

rumień

Zabezpieczenie

pacjenta

przed

nadmiernym

wyziębieniem (koc, materiał opatrunkowy)
 przez

ranę oparzeniową dochodzi do znacznej

utraty

ciepła i płynów

Podanie

środka przeciwbólowego jeśli istnieje taka

możliwość

Postępowanie w oparzeniach

Postępowanie w oparzeniach – pomoc

lekarska na miejscu zdarzenia

1.

Ocena i zabezpieczenie drożności dróg

oddechowych

2.

Ocena wydolności układu krążenia

3.

Podjęcie działań resuscytacyjnych

4.

Wprowadzenie dostępu dożylnego

5.

Podanie leków przeciwbólowych dożylnie
(narkotycznych np.. morfiny)

6.

Wstępna ocena ciężkości oparzenia (rozległość,

głębokość, okolice)

Rozpoczęcie postępowania przeciwwstrząsowego


Przetaczanie płynów eletrolitowych



Sól fizjologiczna lub hypertoniczna



Płyn Ringera



Zwalczanie kwasicy (dwuwęglany)



Założenie cewnika do pęcherza moczowego i
monitorowanie diurezy

Transport pacjenta

Postępowanie w oparzeniach – pomoc

lekarska na miejscu zdarzenia

2014-01-09

5

Postępowanie w oparzeniach – wskazania

do hospitalizacji

I.

Oparzenie ciężkie lub średnie

II.

Oparzenie lekkie, okrężne na kończynie

III.

Oparzenie okolic wstrząsorodnych

IV.

Podejrzenie o rozmyślne oparzenie dziecka

V.

Oparzenie elektryczne, chemiczne, wziewne

Leczenie miejscowe oparzeń

Zachowawcze


Rany, które goją się samoistnie –

stopień I i IIa, małe powierzchnie IIb

Operacyjne


Oparzenia głębokie z martwicą pełnej

grubości skóry (IIb i wszystkie III

stopnia)

Leczenie zachowawcze

Opracowanie rany
 oczyszczenie z

zabrudzeń i resztek

martwych tkanek

(pęcherzy)



nakłucie

jałową

igłą

pęcherzy

(niekoniecznie)

 dezynfekcja wodnymi preparatami np.

Polseptol; 0,5% chlorhexydyna;

Leczenie zachowawcze

Gojenie rany oparzeniowej



Metodą otwartą bez opatrunku


na

powierzchnię

oparzoną

stosujemy

maści np.: Polseptol, sól

srebrowa sulfadiazyny, inne

Gojenie rany oparzeniowej


Metodą zamkniętą – pod opatrunkiem


Klasyczny opatrunek Kocha maść
silikonowa + opatrunek z gazy

Leczenie zachowawcze



Metodą zamkniętą – pod opatrunkiem


Opatrunki na maściach p/w bakteryjnych
lub enzymatycznych przyspieszających
resorpcję martwicy i gojenie

• sól srebrowa sulfadiazyny
• Fibrolan, Iruxol
• tzw. skóry syntetyczne
• opatrunki hydrożelowe (IntraSite,

Hydrosorb)

• opatrunki hydrokoloidowe Granuflex

2014-01-09

6

Opatrunków nie należy zmieniąc zbyt

często aby nie niszczyć świeżo

napełzającego naskórka

Leczenie operacyjne oparzeń



Nacięcia odbarczające przy oparzeniach
okrężnych kończyn, obrzęku i groźbie

niedokrwienia (0 -1 doba)

Leczenie operacyjne oparzeń

Wczesne

wycięcie martwicy (3-5 doba)

tzw.

nekrektomia

– obecnie często

stosowane z jednoczasowym pokryciem
rany przeszczepami

skórnymi

•

Skrócenie gojenia rany

•

Zmniejszenie

ryzyka

późniejszych

powikłań

•

Zmniejszenie

nasilenia

choroby

oparzeniowej

•

Wczesna rehabilitacja

Leczenie operacyjne oparzeń



Dermabrazja mechaniczna martwiczych
tkanek



Pokrycie rany przeszczepem

skórnym

Zasady zaopatrywania ran

oparzeniowych

1.

Zachowanie maximum aseptyki

2.

Czysta sala opatrunkowa, sala operacyjna

3.

Personel w ubraniach operacyjnych,
maskach

4.

Zapobieganie wstrząsowi u pacjenta – BÓL



Podanie leków przeciwbólowych
narkotycznych przed zmiana opatrunku



Znieczulenie ogólne lub regionalne

Powikłania oparzeń

A.

Zakażenie rany

B.

Pogłębienie martwicy

C.

Niedokrwienie kończyny, palców itp.
przy np.: oparzeniach okrężnych

D.

Przykurcze

E.

Bliznowce

2014-01-09

7

ODMROŻENIA

Uszkodzenia spowodowane zimną

temperaturą

Przechłodzenie całego organizmu


Wyziębienie

całego

organizmu

doprowadzające

do

zmniejszenia

temperatury

ciała poniżej normalnych

wartości

Miejscowe

odmrożenia

 Miejscowe uszkodzenie tkanek na skutek

działania zimna

Czynniki sprzyjające przechłodzeniu


Alkohol, środki nasenne



Zaburzenia termoregulacji

wewnątrzustrojowej



Woda



Przemoczone ubranie



Przebywanie w wodzie



Wiatr



Ogólne wyczerpanie, wyniszczenie,

głodzenie, wstrząs

FAZY OGÓLNEGO PRZECHŁODZENIA

ORGANIZMU

FAZA TEMPE

RATURA

UKŁAD

NERWOWY

KRĄŻENIE

ODDYCHANIE

I

37 st.

Pełna świadomość,

pobudzenie, drżenie

Wzrost tętna i

ciśnienia krwi,

bladość powłok

Przyspieszenie i

pogłębienie

oddechu

II

30-34 st.

Apatia, sen,

zaburzenia czucia

bólu

Zwolnienie tętna,

zaburzenia rytmu

serca

Nieregularny i

powierzchow ny

oddech

III

27-30 st.

Zaburzenia

przytomności,

szerokie źrenice

Tętno nitkowate,

zaburzenia rytmu

serca

Oddech bardzo

zwolniony i

niemiarowy

IV

<27 st.

Szerokie, sztywne

źrenice

Niewyczuwalne

tętno,

zatrzymanie akcji

serca

Zatrzymanie

oddychania

Postępowanie w przechłodzeniu

organizmu

1.

Zabezpieczenie przed dalszym

oziębianiem

2.

Chorego

umieszcza

się w chłodnym

pomieszczeniu

3.

Zdjąć należy mokre ubranie i zawinąć
chorego np.: w koce +

folię izolującą przed

utratą ciepła

4.

Podać należy ciepłe płyny (u osób
przytomnych z

dużą zawartością cukru

(energia)

Postępowanie w przechłodzeniu

organizmu

 Nie

należy intensywnie i zbyt szybko ogrzewać

chorego z

zewnątrz

 paradoksalnie dalsze

wyziębienie poprzez

nagle rozszerzone naczynia

skórne

 Osoba

przechłodzona nie powinna się ruszać,

nie

należy jej masować, nie wolno podawać

alkoholu

 wszystkie te czynniki

mogą doprowadzić do

nagłej utraty ciepła i np.: nagłego zgonu

2014-01-09

8

Odmrożenia miejscowe

Miejscowe odmrożenia występują niemal wyłącznie

w niektórych miejscach ciała (wystających): nos,

uszy, broda, palce


okolice te są narażone szczególnie na działanie

zimna



są źle chronione przed zimnem, wiatrem,

wilgocią



zwykle są dobrze ukrwione ale pod wpływem

zimna następuje znaczne ograniczenie
przepływu krwi – skurcz naczyń



ogólne

wyziębienie

organizmu

sprzyja

wystąpieniu lokalnych odmrożeń

Objawy odmrożenia

Skóra


początkowo zaczerwieniona, później

blada, marmurkowa, biała



kolejno uczucie marznięcia, pieczenia,

mrowienia, brak czucia

Podział odmrożeń

I

stopień charakteryzuje się przejściowymi
zaburzeniami w

krążeniu krwi w skórze,

bólem,

często

silnym,

bladością

lub

sinoczerwonym

zabarwieniem

skóry,

obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.

II

stopień odmrożenia to pojawiające się na

skórze pęcherze z

płynem surowiczym

,

III

stopień – martwica powierzchowna skóry,

IV

stopień – martwica głęboka, której ulegają

np. palce, uszy lub nos. W takim przypadku
może

dojść

do

samoistnej

amputacji

odmrożonej części ciała.