Oparzenia i
odmrożenia
lek. Michał Jankowski
Katedra i Klinika Chirurgii Onkologicznej Collegium
Medicum UMK
Kierownik Kliniki: dr hab. n med. Wojciech Zegarski
Oparzenia- definicja
Uszkodzenie tkanek, do
którego dochodzi na
wskutek działania
niemechanicznych
czynników zewnętrznych
Epidemiologia
Rocznie: Wlk Bryt.- około 150
tys.USA- ponad 1mln
Hospitalizacje: Wlk Brytania
ok.15 tys.
USA ok.. 80 tys
Zgony: Wlk Brytania ok. 1 tys.
osób
USA ok. 5 tys
Historia
• Przed 1950r oparzenie 50%
całkowitej powierzchni ciała to
50% szans na przeżycie
• obecnie takie szanse w
przypadku oparzeń 90-95%
Historia- przyczyny
zgonów
• Lata 40. i 50-te niewłaściwa
resuscytacja płynowa
• lata 60. i 70-te posocznica na
wskutek zakażenia rany
pooparzeniowej
• obecnie zakażenia układu
oddechowego na wskutek urazu
inhalacyjnego
Czynniki etiologiczne
• gorące płyny
• płomień
• wybuch
• łatwopalne ciecze
• łuk elektryczny
• środki chemiczne
Patomechanizm
w s tr z ą s o p a r z e n io w y
z m n ie js z e n ie r z u tu s e r c a
z m n ie js z e n ie o b ję to ś c i o s o c z a ,
p ły n u p o z a k o m ó r k o w e g o
z m ia n y h e m o d y n a m ic z n e
I L - 1 , I L - 6 , T N F - a lfa
tr o m b o k s a n A 2 , B 2
p r o s t a n g la n d y n y ( E 2 ) ,
le u k o tr ie n y ( B 4 , D 4 )
z m ia n y m ie js c o w e
Patomechanizm c.d.
n ie w y d o ln o ś ć w ie lo n a r z ą d o w a
u s z k o d z e n ie in h a la c y jn e
n ie d r o ż n o ś ć o s k r z e lik ó w
n ie d o d m a
h ip o w o le m ia
s p a d e k p r z e p ły w u
n e r k o w e g o
i j e lito w e g o
(tr a n s lo k a c ja b a k te r ii!)
w s tr z ą s o p a r z e n io w y
Ocena głębokości
• nie zawsze można ocenić w
pierwszym okresie
• intensywność czynnika
parzącego, czas działania
Ocena głębokości-
budowa skóry
Ocena głębokości
• I st.- oparzenie powierzchowne
• II st.- oparzenie głębokie
• III st.- oparzenie pełnej
grubości skóry
Ocena głębokości- jak
poznać?
I stopień
rumień, zaczerwienienie
skóry
ból
gojenie bez blizny
Ocena głębokości- jak
poznać?
I stopień
Ocena głębokości- jak
poznać?
II stopień
zblednięcie skóry,
widoczne głębokie
warstwy skóry
gojenie z brzegów rany i
dna
czasami przeszczepy
blizny
Ocena głębokości- jak
poznać?
II stopień
Ocena głębokości- jak
poznać?
III stopień
skóra twarda,
„wyprawiona”,
skoagulowana
brak czucia
gojenie powolne, od
brzegów
blizny i przykurcze
Ocena głębokości- jak
poznać?
III stopień
Ocena rozległości- jak
poznać?
• „reguła dziewiątek” („rule of
nines”), albo „reguła piątek”
• diagramy ciała
• tablice Lunda i Bowdera
• ręka pacjenta
Ocena rozległości-
reguła dziewiątek
Oparzenia- podział
• Oparzenia lekkie
• Oparzenia ciężkie
Oparzenia ciężkie-
definicja
• II st. powyżej 15% powierzchni
ciała
• III st. powyżej 5% p.c.
• oparzenie dróg oddechowych
• oparzone oczy, ręce, krocze,
twarz, okolice stawów- II i III
st.
Pierwsza pomoc-
oparzenia lekkie
• schładzanie rany- woda,
wilgotne płótno (wyjątek !)
• wywiad
• aseptyka (!)
• opatrunek
• do chirurga
Leczenie- oparzenia
lekkie
• aseptyka
• profilaktyka przeciwtężcowa
• opatrunki (sulfadiazyna)
• leki miejscowe
• środki przeciwbólowe
Oparzenia lekkie-
opracowanie rany
• odbarczenie pęcherzy
• usunięcie martwicy,
zabrudzenia
• hemostaza
• opatrunek ( wyjątki!)
• profilaktyka przeciwtężcowa
Oparzenia lekkie-
pielęgnacja rany
• kontrola rany- zakażenie
• częste zmiany opatrunków:
– opatrunki gotowe
– sulfadiazyna
– jodyna, kwas borny
– azotan srebra
– płytki Kocha
– inne
• zabiegi operacyjne (wycinanie i
przeszczepy)
• kontrola wyników leczenia (blizny,
przykurcze, itp)
Pierwsza pomoc-
oparzenie ciężkie
• ugasić i rozebrać pacjenta/tkę,
usunąć przyczynę urazu
• chłodzenie rany
• ocena stanu ogólnego (wygląd
skóry, wstępna ocena
rozległości i głębokości)
Pierwsza pomoc-
oparzenie ciężkie c.d.
• drożność dróg oddechowych,
ocena ich uszkodzenia,
resuscytacja
• wywiad
• aseptyka, opatrunek
• leki przeciwbólowe
• do szpitala
Oparzenia ciężkie-
leczenie- pierwsze 2
doby
• kontrola oddychania
• przetaczanie płynów
• badania laboratoryjne
• leki przeciw bólowe,
sedatywne
• decyzja o dalszym leczeniu
Schematy przetaczania
płynów
Każdy ośrodek ma swoją
doktrynę !
Reguła Parklanda, Ilość płynów =
4 ml x kg m.c. x % oparzonej
całkowitej powierzchni oparzenia
(CPC)
Reguła Brooke`a, Evansa
Schematy przetaczania
płynów c.d.
Podawanie płynów:
- połowa obliczonych płynów
przez pierwsze 8 godzin,
- druga przez 16 godzin
Płyny doustne od 2-giej doby
Schematy przetaczania
płynów c.d.
Inne zasady:
– stała kontrola diurezy :
0,5-1 ml/ kg/
godzinę u dzieci, około 50 ml/ godzinę
u dorosłych
Oparzenia ciężkie-
leczenie dalsze
• kontrola diurezy, parametrów krwi
• żywienie dojelitowe od 2-giej doby
• żywienie pozajelitowe
• antybiotyki- wg antybiogramu
• leki przeciwbólowe, sedatywne
• leczenie rany oparzeniowej
Oparzenia ciężkie-
leczenie rany
oparzeniowej
•wczesna nekrektomia ( od
2-3 doby- Janzenkowic)
•escharotomia
•przeszczepy:
- autoprzeszczepy- pełnej grubości
skóry, meshing;
- przeszczepy allo- i ksenogeniczne
Escharotomia
Oparzenia ciężkie-
leczenie rany
oparzeniowej
•kontrola gojenia rany:
- posiewy
- opatrunki
•wczesna rehabilitacja
•psychoterapia
Oparzenia ciężkie-
leczenie rany
oparzeniowej
•leczenie blizn, przykurczy
•operacje odtwórcze
Oparzenia ciężkie-
zaburzenia
metaboliczne
• zaburzenia krążenia
• uszkodzenie nerek
• zaburzenia termoregulacji
• układ odpornościowy
Oparzenia ciężkie- inne
uszkodzenia
• oparzenia dróg oddechowych
• urazy- fala uderzeniowa
• zatrucie tlenkiem węgla;
cyjankiem (poliuretan, nylon)
• zatrucia chemiczne
Oparzenia dróg
oddechowych
• ocena pod kątem oparzenia dróg
oddechowych, wywiad w kierunku
wdychania dymu (u pacjentów z pożaru
w zamkniętym pomieszczeniu, z
zaburzeniami świadomości, sadza w
ślinie, oparzenia dookoła ust, chrypka
itd.)
tlenoterapia, antybiotykoterapia,
intubacja
unikać tracheostomii
leczenie- oddziały intensywnej terapii
Oparzenia
elektrycznością
• łukiem elektrycznym- oparzenia
termiczne
• z porażeniem prądem elektrycznym:
głębokie uszkodzenia tkanek miękkich (kości)
uszkodzenia naczyń, nerek
zaburzenia przewodzenia serca
zakrzepica
odległe powikłania
zawsze hospitalizacja
Inne obrażenia
• urazy
• zatrucie tlenkiem węgla;
cyjankiem (poliuretan, nylon)
• uszkodzenia na wskutek fali
uderzeniowej
• zatrucia chemiczne
Odmrożenia
Uszkodzenie tkanek, do
którego dochodzi na
wskutek działania zimna
Odmrożenia
• najczęściej obwodowe części
ciała
• sprzyja bezruch, wilgoć,
alkohol, wiatr, zmęczenie
• nawet przy dodatnich
temperaturach
Ocena rozległości
te same zasady jak w
oparzeniach
Ocena głębokości- jak
poznać?
I stopień
skóra blada, obrzęknięta
póżniej rumień skóry
czucie zachowane
gojenie samoistne
swędzenie, mrowienie
przebarwienia
Ocena głębokości- jak
poznać?
II stopień
obejmuje wszystkie
warstwy
po kilku godzinach
pęcherze
czucie zachowane
długie gojenie,
ziarninowanie
blizny
przebarwienia i swędzenia
długo
Ocena głębokości- jak
poznać?
III stopień
żółtawa skóra, następnie
brunatna
demarkacja martwicy do
14 dni
utrata czucia
zakrzepica naczyń
leczenie chirurgiczne
odległe amputacje
Odmrożenia-
pierwsza pomoc
• Ogrzać chorego- wilgotne
okłady, kąpiele, płyny doustne,
podnosić temperaturę
stopniowo i powoli
• opatrunek
• do szpitala
Odmrożenia- leczenie
• heparyna
• leki krążeniowe
• profilaktyka przeciwtężcowa
• opatrunki- suche
• aseptyka!
• antybiotyk wg posiewów
Odmrożenia- leczenie
rany
• demarkacja martwicy
• póżne wycięcie martwicy
• przeszczepy
• amputacje
Dziękuję za uwagę