Alkoholizm, alkoholik często są nieprecyzyjne

Nazwa alkoholizm często używana jest zarówno, jako jednostka chorobowa i w określeniu do całej grupy problemów z dziedziny medycznej, prawnej, psychologicznej czy społecznej.Cekire (1994) podaje, iż alkoholizm w aspekcie

• Socjologicznym jest zjawiskiem społecznym, stanowi przejaw i formę nieprzystosowania człowieka oraz uznawany jest za zjawisko społecznie niepożądane

• Medycznym uzależnienie alkoholowe jest odrębną jednostką, objawem i zespołem chorobowym wymagającym leczenia

• Psychologicznym jest zaburzeniem w rozwoju jednostki, charakteryzuje się obniżeniem sprawności psychofizycznych, zmianą postaw i wartości, tendencją do agresji i samoagresji

Termin alkoholik używany jest na równi i dla osoby mającej poważne problemy wynikające z nadmiernego picia alkoholu jak i dla osoby niebędącej uzależnioną a u której uzależnienie dopiero się rozwija.

Fudalia (2008) proponuje, posługując się opracowanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), limitu ilości spożywanego alkoholu oraz wyników testu przesiewowego AUDIT, wyróżnić następujące wzorce spożywanego alkoholu:

• Picie o niskim ryzyku - Wzorzec spożywania alkoholu nie pociągający za sobą ryzyka poważnych konsekwencji zdrowotnych, psychologicznych i społecznych. Jednorazowe spożywanie małych dawek alkoholu - do 20 g kobiety oraz 40 g mężczyźni czystego alkoholu dziennie

• Ryzykowne spożywanie alkoholu - To picie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i w określonym przedziale czasowym - 20do40 kobiety 40do60 gram czystego alkoholu dziennie mężczyźni) nie pociągające za sobą aktualnie negatywnych konsekwencji, przy czym konsekwencje te pojawiają się o ile model picia nie zostanie zmieniony

• Szkodliwe spożywanie alkoholu - Opisywane jest jako wzorzec picia, który powoduje szkody zdrowotne, fizyczne, psychiczne, przy czym nie występuje uzależnienie od alkoholu (ponad 40 gram czystego alkoholu dziennie kobiety oraz ponad 60 gram mężczyźni)

• Podejrzenie o uzależnienie - Uzależnienie od alkoholu - skierowanie do poradni leczenia uzależnień od alkoholu celem dokonania szerszej diagnozy

ALKOHOLIZM, JAKO PROBLEM SPOŁEC ZNY:

Alkoholizm jako problem społeczny dotyczy z reguły kilku milionów ludzi w danym państwie. Należą do nich nie tylko osoby nadmiernie pijące czy już uzależnione, ale także problemy i straty, jakie w związku z tym ponosi całe społeczeństwo, w szczególności środowisko:

• Lokalne

• Rodzinne

• Zawodowe

Janusz Koczberski (2007) wyróżnia grupy osób, których bezpośrednio dotyczy problem alkoholizmu

• Grupa I - Osoby uzależnione od alkoholu (alkoholicy ok. 1 mln w PL)

• Grupa II - Osoby, które nadużywają alkoholu; nie SA jeszcze uzależnienie ale piją w sposób szkodliwy i problemowy (ok. 2 mln w PL)

• Grupa III - Młodzież i zjawisko następującego picia wśród osób młodych (ok. 300 000 w PL)

• Grupa IV - Dorośli i członkowie alkoholików - żony, mężowie, rodzeństwo (2-3 mln w PL)

• Grupa V - Dzieci alkoholików - 1-2 mln w PL

• Grupa VI - Dorosłe dzieci alkoholików które wychowywały się w rodzinach alkoholików a obecnie żyją już poza nimi (kilkaset tys w PL)

W kontekście grup osób, których dotyczy problem alkoholowy warto scharakteryzować zagadnienie picia nadmiernego, które dotyka największej ilości osób pijących alkohol. Picie nadmierne, ryzykowne i szkodliwe występuje wtedy, gdy osoba pije (Koczberski 2007):

• Za dużo - Bezpośrednim skutkiem picia są krytyka ze strony otoczenia, zachowanie naruszające zasady postępowania, stanowienie zagrożenia, dolegliwości psychiczne i fizyczne

• Za często - Picie codziennie niewielkich ilości alkoholu przy stopniowym zwiększeniu dawki; rozdrażnienie, gdy z jakichś zewnętrznych powodów regularność zostanie przerwana

• W nieodpowiednich okolicznościach - w trakcie pracy, w czasie przyjmowania leków, prowadzenia pojazdów, obsługiwania maszyn, kobiety w czasie ciąży i karmienia. Świętochowska (2001) opisuje szereg problemów społecznych spowodowanych alkoholizmem. Dotyczą one:

• Pijącej osoby a związane są z samobójstwami, skróceniem długości życia osób uzależnionych, zaburzeniem rozwoju psychofizycznym, przerwaniem edukacji szkolnej nastolatków lub kariery zawodowej u dorosłych, bezdomnością, brakiem atrakcyjności na gruncie życia towarzyskiego

• Życia rodzinnego przede wszystkim brak wywiązywania się z ról ojca, matki, dziecka oraz osłabienie więzi z innymi członkami rodziny, kłótnie rodzinne, przemoc w rodzinie, zubożenie, rozkład rodziny, zaburzenie emocjonalne i psychosomatyczne u dzieci i innych członków rodziny, współuzależnienie

• Środowisko pracy obniżenie pozycji zawodowej, stworzenie zagrożenia dla siebie i innych w miejscu pracy, niewypełnianie obowiązków pracowniczych, narażanie na straty pracodawcy, załamanie ścieżki kariery zawodowej, utrata pracy, bezrobocie

• Naruszenie prawa / porządku przez osoby nietrzeźwe przestępczość ok. 25 % ogólnej liczby w tym ścisłym związku z alkoholizmem; pozostałe to zabójstwa, podpalenia, pobicia i zranienia, przestępstwa na tle seksualnym, spowodowanie śmierci dziecka, przemoc w rodzinie, prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu - ok. 20 % wypadków, niewłaściwe zachowanie w miejscach publicznych m.in. agresja, ekscesy, przedawkowanie

• Przestępstw i wykroczeń związanych z alkoholem Nielegalna produkcja i sprzedaż napojów alkoholowych, sprzedaż alkoholu nieletnim i nietrzeźwym, zabroniona prawem reklama, nielegalny import.

Analizując problematykę alkoholizmu, jako problemu społecznego. Gaberie (1993) dodatkowo zwraca uwagę na obszary, w których społeczeństwo ponosi znaczne straty takie jak:

• Socjalizacyjne - Ograniczenie lub wyłączenie zdolności człowieka uzależnionego do właściwego funkcjonowania i pełnienia ról społecznych w sferze rodzinnej, zawodowej, towarzyskiej, oraz dostarczeniu przez niego negatywnych wzorców zachowania lub następnych pokoleń

• Obyczajowe - Poprzez utrzymywanie się pozytywnych mitów i stereotypów związanych z normami regulującymi spożywanie alkoholu, kiedy to dochodzi u osoby do zinternalizowanych oczekiwań o pozytywnym działaniu alkoholu

• Ekonomiczne - Brak efektywności w pracy zawodowej oraz wydatki społeczne związane z leczeniem, terapia, profilaktyką uzależnień

• Powiązane z innymi rodzajami patologii społecznych (samobójstwo, bezrobocie, prostytucja, przemoc w rodzinie, przestępczość)

MITY ZWIĄZANE Z NADUŻYWANIEM ALKOHOLU:

• „Dużo ważę to mogę dużo wypić”

• „Dużo zjadłem to mogę dużo wypić”

• „Alkohol jest dobry na przeziębienie”

• „Alkohol rozgrzewa, pobudza apetyt”

• „Alkohol pomaga”

• „Alkohol musi być”

SPECYFIKA DZIAŁANIA ALKOHOLU:

1. Sfera biologiczna:

Najczęściej występujące schorzenia narządów i układów:

1. Układ pokarmowy - zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory gardła, jamy ustnej, przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, stany zapalne i nieżytowe żołądka i jelita grubego (tzw. zespół złego wchłonienia), uszkodzenie wątroby (marskość wątroby) i trzustki, niedobory żywnościowe

2. Układ krążenia - alkohol to istotny czynnik patogenny nadciśnienia tętniczego oraz nagłych nowotworów serca o niejasnej przyczynie

3. Układ nerwowy - szkodliwy wpływ alkoholu i jego metabolitów na ośrodkowy układ nerwowy, zmiany aktywności neuroprzekaźników, atrofia mózgu (zanikanie mózgu)

4. Układ oddechowy - osoby pijące znaczne ilości alkoholu częściej zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych, a wielokrotne zakażenia wirusowe i zmniejszona odporność przyczynia się do wzrostu ryzyka zachorowania na nowotwory jamy ustnej i nosa gardzieli
   

2. Sfera psychiczna:

Świętochowska (1989) pisze, że alkohol powoduje:

• Uśnieżenie przykrych uczuć - uważany jest, jako „znieczulacz”, lekarstwo wszelkich dolegliwości

• Samoobronę przed niepożądanymi informacjami

• Rozluźnienie wewnętrznych i zewnętrznych zaburzeń i objawów

• Przeżywanie odmiennych stanów psychicznych, uniesienia i oszołomienia psychicznego

PSYCHICZNE KONSEKWENCJE NADUŻYWANIA ALKOHOLU: (Cekira)

• Zaburzenie w rozwoju osobowości

• Brak wrażliwości na potrzeby innych

• Wysoki poziom internalizacji zasad, norm moralnych, etycznych, społecznych

• Niezgodność słów i czynów w demonstrowanych postawach wobec cenionych wartości

• Ambiwalencja postaw ukierunkowanymi reakcjami picia alkoholu

• Obniżony poziom potrzeb poznawczych, estetycznych, wstydu, autonomii

• Obniżone poczucie samokontroli i odpowiedzialności

• Podwyższona skłonność do kłamania

• Problemy z koncentracja uwagi i pamięcią

• Spowolnienie procesów umysłowych

Weromowicz

Objawy ostrego, toksycznego działania alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy wg Woromowicza i Cierpiałkowskiej podzielone na grupy:

• 0,3 - 0,5 promila - Upośledzenie koordynacji ruchowej, zaburzenie równowagi, obniżenie krytycyzmu, odprężenie, relaksacja

• 0,5 - 0,7 promila - Wyraźne zaburzenie sprawności ruchowej, pobudliwość, gadatliwość, obniżenie samokontroli

• 0,7 - 1,0 promila - Zaburzenie równowagi

• 2,0 - 3,0 promila - Zaburzenie mowy, spowolnienie ruchów

• 3,0 - 4,0 promila - Spadek ciśnienia, zaburzenie świadomości, śpiączka

• Powyżej 4,0 promila - Śpiączka, śmierć

ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY CHARAKTERYZUJE SIĘ:

• Zaburzeniem funkcjonowania fizjologicznego jednostki

• Nudności, wymioty, brak apetytu, bóle głowy, pocenie się, drżenie rąk

• Zaburzenie procesów psychicznych, ruchowych

• Obniżenie samopoczucia, nadwrażliwość na bodźce, dolegliwości, przygnębienie, szybka męczliwość

T:

Uzależnienie od alkoholu rozpoznajemy wg ISO -10, Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Wówczas, kiedy stwierdzono występowanie, co najmniej 3 objawów z poniższej listy objawów, w ciągu ostatniego roku lub utrzymywanie się przez okres jednego miesiąca

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia alkoholu (głód alkoholu)

2. Upośledzenie zdolności kontrolowania picia alkoholu (trudności w powstrzymywaniu się od picia, trudności w kontrolowaniu długości picia, trudności w kontrolowaniu ilości wypitego alkoholu)

3. Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności takiego postępowania

4. Objawy abstynencyjne (drżenie mięśni, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, drażliwy nastrój lub obniżony lęk)

5. Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu)

6. Zwężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu (1-2 wzorów)

7. Postępujące zaniedbywanie innych przyjemności lub zainteresowań na rzecz picia

8. Picie alkoholu mimo szkód, o których wiadomo, że maja związek z piciem alkoholu

OBJAWY OSTRZEGAWCZE:

O rozwijającym się uzależnieniu od alkoholu świadczą następujące objawy:

• Stwierdzenie, że alkohol odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, osłabia poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie itp.

• Poszukiwanie, inicjowanie i organizowanie okazji do picia oraz picie z chciwością, uprzedzanie kolejek, powtarzające się przypadki upicia

• Picie alkoholu w miejscach gdzie nie powinno się tego robić

• Możliwość wypicia większych niż uprzednio ilości alkoholu, tzw. Mocna głowa

• Trudność z odtworzeniem wydarzeń, które miały miejsce podczas picia

• Picie w samotności, a później świadome ukrywanie swojego picia

• Podejmowanie prób ograniczenia picia

• Unikanie rozmów na temat swojego picia

• Reagowanie rozdrażnieniem w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu

• Picie alkoholu pomimo zaleceń lekarskich sugerujących powstrzymywanie się od picia

• Powtarzające się przypadki prowadzenia samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu

DYNAMIKA UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU E. JELONKA:

1. Charakterystyka objawów występujących w fazie przedalkoholowej:

1. Używanie i nadużywanie alkoholu jest zawsze motywowane społecznie

2. Przyszły alkoholik zaczyna odczuwać rodzaj psychicznej ulgi w sytuacjach związanych z piciem

3. Wszelkie napięcia i trudności znoszone są przez picie

4. Wzrost tolerancji na alkohol

5. Pierwsze amnezje spowodowane przedawkowaniem
   

2. Charakterystyka objawów występujących w fazie wstępnej uzależnienia od alkoholu:

1. Pojawia się potajemne picie

2. Osoba ciągle myśli o alkoholu i obawia się czy będzie miała dostęp do wystarczającej ilości trunków

3. Pierwsze kieliszki są wypite szybko i w krótkich odstępach czasowych w celu uzyskania jak najszybszego stanu odprężenia

4. Kiedy pijący zaczyna uświadamiać sobie, że jego sposób używania alkoholu przestaje być normalnym, pojawia się u niego poczucie winy, wyrzuty sumienia

5. Osoba pijąca unika wszelkich rozmów na temat alkoholu z osobami z otoczenia

6. Stadium to może trwać od pół roku do 4 lub 5 lat w zależności od fizycznych i psychicznych predyspozycji pijącego, jego sytuacji rodzinnej, zawodowej. Kończy się znacznym wzrostem tolerancji na alkohol
   

3. Charakterystyka objawów występujących w fazie ostrego uzależnienia od alkoholu

1. Utrata kontroli nad piciem

2. Alkoholik zaprzecza występowaniu utraty kontroli nad własnym piciem

3. Unikanie dotychczasowego towarzystwa

4. Równocześnie nasilają się wyrzuty sumienia, które wzmagają motywację do dalszego picia

5. Próby zmiany dotychczasowego sposobu picia w celu udowodnienia sobie i innym możliwości kontrolowanego picia

6. Zachowania alkoholika coraz bardziej koncentrują się na sprawach związanych z piciem; następuje utrata zainteresowania światem zewnętrznym

7. Osoba gromadzi i ukrywa zapasy alkoholu w połączeniu z niewłaściwym odżywianiem doprowadza do pierwszych hospitalizacji z powodu zaburzeń somatycznych lub psychicznych

8. Coraz bardziej słabnie społeczna motywacja abstynencji, co stanowi poważne zagrożenie dla pracy zawodowej

9. Stadium ostre kończy się wraz z pojawieniem się picia porannego, które dotychczas zdarzało się rzadko
   

4. Charakterystyka objawów występujących w fazie przewlekłej uzależnienia od alkoholu

1. Występuje błędne koło nałogu, które występuje w postaci długotrwałych stanów zatrucia alkoholem

2. Skutkiem powtarzających się stanów zatrucia jest degeneracja moralna i obniżenie sprawności funkcji intelektualnych, występowanie psychoz alkoholowych

3. Z powodu kłopotów finansowych sięga po alkohole niekomsumpcyjne

4. Następuje obniżenie tolerancji na alkohol

5. W większym nasileniu występują lęki, drżenia mięsni i zahamowania ruchowe

6. Słabnie system racjonalizacji

NAŁOGOWE ZASADY MYŚLENIA O SOBIE I ŚWIECIE:

To nie ja - alkoholik zaprzecza odpowiedzialności za to, co go spotkało

To nie dlatego - Alkoholik zaprzecza prawdziwym przyczynom przykrych wydarzeń, ich związkom, z piciem alkoholu

To nie tak było - Alkoholik zaprzecza niewygodnym faktom

Tym razem na pewno się uda - Alkoholik powtarza nieskutecznie zachowania wykazujące nierealistyczny optymizm

Od jutra będzie zupełnie inaczej - Alkoholik wierzy w magiczną poprawę sytuacji, bez podejmowania jakichkolwiek działań

Oni są do mnie uprzedzenie - Alkoholik obwinia innych za ich negatywną postawę wobec niego

Niewygodne fakty znikają gdy się o niuch nie myśli - Alkoholik stara się zapomnieć o problemach, zamiast je rozwiązywać

Wystarczy mocno chcieć, by mieć - Alkoholik koncentruje się na chceniu a nie na działaniu

Jakoś to będzie - Alkoholik stara się pokonać trudne sytuacje nie próbując sam na nie wpływać

Co się stało to się nie odstanie - Alkoholik nie naprawia szkód, nie przeprasza, oczekuje, że inni zapomną jego niewłaściwe postępowanie

T: Narkotyki

Suchalski (2005 s. 3-5) podaje definicyjne rozróżnienie pojęć związanych z nazywaniem narkotyków, znajomość których ułatwi przybliżenie zjawiska narkomanii nie tylko jako problemu społecznego.

• Narkomanią określone jest stałe lub okresowe przyjmowanie środków odurzających, psychoaktywnych lub zastępczych w celach niemedycznych. Co prowadzi do uzależnienia lub jest jego wynikiem

• Narkotyk to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która przyjęta przez organizm wpływa na działanie układu nerwowego, powodując zniesienie bólu, euforię, oszołomienie przez co zaburza jedną lub kilka funkcji prawidłowego funkcjonowania organizmu, której częste stosowanie prowadzi do narkomanii. Pojęcie często zamiennie stosowane z terminami: środki odurzające, psychoaktywne, zmieniające świadomość

• Substancja psychoaktywna, środek psychoaktywny to substancja, która wpływa na zmianę procesów poznawczych i emocjonalnych. Może prowadzić do uzależnienia. Posiada szersze znaczenie niż narkotyk, choć niejednokrotnie bywa używana wymiennie z pojęciem narkotyk

• Ryzyko nadużywania to ta własność substancji psychoaktywnej (działanie przeciwbólowe, odurzające, nasenne, oszałamiające) sprawiająca, że potencjalnie może być nadużywana

Szukalski (2005) podaje iż osoby zażywające narkotyki można podzielić na 3 grupy:

• Osoby eksperymentujące z narkotykiem - Te, które miały kiedykolwiek kontakt z jakimś środkiem psychoaktywnym, tzw. grupa ryzyka

• Okazjonalni użytkownicy narkotyków - Te osoby, które przyjmują narkotyki w mniej lub bardziej regularny sposób, jest to grupa bezpośredniego zagrożenia nałogiem

• Osoby już uzależnione - Z silnie zaburzoną zdolnością normalnego funkcjonowania

Prezentowane w Polsce dane, w zależności od źródła, podają liczbę od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy osób uzależnionych

Niewiadomska, Stanisławczuk (2004), Jędrzejko, Biskupiński (2006) zjawisko narkomanii w aspekcie:

1. Zagrożeń narkotycznych dla społeczeństwa:

1. Rozszerzenie skali zjawiska - utrata marginalnego charakteru dotyczącego jedynie wąskiej grupy zbuntowanej młodzieży na rzecz zjawiska coraz bardziej powszechnego, obecnego w różnych grupach wiekowych, zawodowych, statusie społecznym

2. Zwiększenie podaży, powszechna, nielegalna sprzedaż narkotyków w miejscach publicznych (dyskoteki, puby, kluby, stadiony)

3. Obniżenie wieku progu eksperymentów z narkotykami (w Polsce połowa lat 80-tych młodzież 18-24; 90-tych młodzież 15-18; początek XXI wieku 10-12 lat - dzieci)

4. Rozszerzenie się liczby osób eksperymentujących z narkotykami

5. Coraz niższy wiek drobnych dealerów

6. Wzrost liczby prób przemytu zarówno ze strony zorganizowanych grup przestępczych jak i na własny użytek

1. Narastanie młodzieżowej wakacyjnej turystyki narkotykowej do krajów Europy Zachodniej

2. Wzrost liczby osób sprowadzających narkotyki do Polski z Europy Zachodniej na własny i kręgu najbliższych znajomych użytek

7. Wzrost liczby przestępstw narkotykowych (nielegalny wyrób, przemyt, nakłanianie do użycia, sprzedaż, posiadanie, uprawa)

8. Narastająca społeczna tolerancja dla zjawiska narkomanii, przyzwolenie, upowszechnienie i społeczne przyzwyczajenie się

9. Utrwalanie się mitów, stereotypów na temat braku szkodliwości oddziaływania danych grup narkotykowych

10. Traktowanie zażycia narkotyku, jako jednego ze sposobów zapomnienia i pozbycia się wszelkich trudności w szkole, domu, pracy
    

2. Społecznych tendencji rozwojowych w narkomanii

1. Zwiększenie podaży narkotyków, jako skutek szybkiego rozwoju ich produkcji i dystrybucji - w Polsce:

1. Wzrost sprzedaży pochodnych cannobis (maryśka)

2. Wzrost sprzedaży lekkich (amfa)

2. Społeczną de stygmatyzację zażywania narkotyków jak i ich samych, jako skutek wzorców kulturowych, nieodpowiedniej profilaktyki oraz edukacji w tym obszarze

3. Powiązania między narkomanią a innymi zjawiskami z zakresu patologii społecznej (alkoholizm, przestępczość, lekomania, prostytucja)

4. Rozszerzenie się gamy zarówno naturalnych jak i syntetycznych środków psychoaktywnych dzięki doskonaleniu technologii produkcyjnych

5. Rozszerzenie się liczby osób eksperymentujących z narkotykami

6. Umocnienie rozszerzania zjawiska narkomanii w dużych miastach z tendencjami do przenikania do coraz mniejszych miejscowości i wsi

3. Społecznych trendów w narkomanii, gdzie narkotyki przyjmowane są najczęściej okazjonalnie i eksperymentalnie

1. Narkomania weekendowa lub sytuacyjna

2. Narkotyki jako nieodłączne środki, stymulatory wypoczynku i rozrywki

3. Narkotyki jako sposób na złagodzenie stresu (zawodowego, szkolnego)

4. Narkotyki jako konieczny sposób wsparcia efektywności w pracy zawodowej

5. Narkotyki jako środki pobudzające, ułatwiające uczenie się w czasie sesji, matury, sprawdzianów

Gabriele (1993) twierdzi, iż narkomania podobnie jak alkoholizm przynoszą społeczeństwu straty w takich sferach jak:

1. Socjalizacja:

1. Ograniczenie lub wyłączenie zdolności osoby do pełnienie ról społecznych w sferach rodzinnych, towarzyskich, szkolnych, zawodowych

1. Łamanie norm społecznych i moralnych

2. Tendencje do rezygnacji z celów życiowych, ograniczenie zainteresowań

3. Tendencje do izolacji społecznej, lękowe nastawienie do ludzi

2. Dostarczanie negatywnych wzorców zachowania

3. De stygmatyzacja zjawiska poprzez społeczne upowszechnienie i przyzwyczajenie
   

2. Ekonomia:

1. Obniżenie sprawności zawodowej lub nauki szkolnej

2. Wydatki związane z leczeniem

3. Powiązanie z innymi patologiami społecznymi:

1. Alkoholizm

2. Przestępczość

1. Źródło nielegalnych dochodów uzyskiwanych z przemytu, produkcji lub sprzedaży narkotyków

2. Skłonność do łamania praw pod wpływem narkotyków lub w celu ich zdobycia

Niewiadomska i Stanisłąwczuk (2004) opisując przyczyny narkomanii zwracają szczególną uwagę na społeczno - kulturowy model uzależnienia. Narkomania związana jest z negatywnymi przeobrażeniami i zjawiskami zachodzącymi w rodzinie, środowisku społecznym, kulturowym. Osoba nabywa predyspozycji do uzależnienia w sytuacji długotrwałej deprywacji potrzeb emocjonalnych, na skutek demoralizacji lub etykietowania. Wynika z tego, iż, pomimo, że społeczeństwo ponosi znaczne straty z powodu zjawiska narkomanii to również samo zjawisko to powoduje.

SPECYFIKA DZIAŁANIA ŚRODKÓW ZMIENIAJĄCYCH ŚWIADOMOŚĆ:

Cekiera (1994), Maxwell (2000), Niewiadomska, Stanisławczuk (2004) twierdzą o negatywnych skutkach działania środków zmieniających świadomość na osobę. Oprócz uzależnienia fizycznego i psychicznego opisywane są ogólne fizyczne, psychiczne, społeczne szkody używania narkotyków

Skutki zdrowotne:

• Fizyczne wyniszczenia organizmu

• Zaburzenia w psychofizycznym rozwoju dzieci i młodzieży

• Podwyższona wrażliwość na liczne zakażenia wirusowe i bakteriologiczne (HIV, zapalenie wirusowe wątroby)

• Zaburzenie koordynacji ruchowej

• Obniżenie sprawności mięśniowej

• Zwiększona podatność na choroby (dróg oddechowych, nerek, układu pokarmowego)

• Zaburzenia apetytu, spadek wagi ciała

• Wzmożona potliwość

• Zawroty głowy, nudności, wymioty

• Zaburzenia snu, czuwania

Skutki psychiczne:

• Częste zmiany nastroju, niepokój, drażliwość, chwiejność emocjonalna

• Możliwe osiągnięcie stanów euforycznych lub przeciwnie, nasilenie lęków, obaw, poczucia winy

• Poczucie pobudzenia psychoruchowego

• Zmiany w poczuciu miejsca i czasu

• Problemy z koncentracją uwagi, zapamiętaniem; obniżenie sprawności intelektualnej

• Zmiany w funkcjonowaniu zmysłów

• Podatność na zmęczenie

• Obniżenie zdolności planowania i realizacji zamierzonych celów

• Utrata motywacji, entuzjazmu, ospałość i brak energii do życia, działania

• Utrata zdolności do przyjmowania odpowiedzialności za siebie

• Oczekiwanie natychmiastowej gratyfikacji potrzeb

• Możliwe wystąpienie zaburzeń osobowości

• Próby samobójcze

• Nieprzewidywalność zachowań, przyjmowanie naprzemiennych postaw ofensywnej i defensywnej

• Niedojrzałość społeczna i emocjonalna

• Zmiany w systemie wartości, przekonań

Skutki społeczne:

• Zaburzenia w realizacji podstawowych ról społecznych rodzinnych, zawodowych

• Problemy z komunikacją interpersonalną, izolacją, lęk społeczny

• Nadmierne skoncentrowanie na sobie i utrata zainteresowania druga osobą

• Zaniedbany wygląd zewnętrzny

• Tendencje do łamania norm społecznych, prawnych, moralnych

• Tworzenie powiązań z innymi patologiami społecznymi (samobójstwa, alkoholizm)

• Problemy z nauką, dyscypliną szkolną, pracą zawodową, życiem towarzyskim

PODZIAŁ NARKOTYKÓW: (Cekiera)

1. DEPRESANTY OUN - Substancje psychoaktywne o działaniu hamującym lub zmieniającym aktywność Ośrodkowego Układu Nerwowego

1. Alkohol

2. Kwas GHB - kwas g-hydroksymasłowy (tzw. pigułka gwałtu)

3. Środki farmakologiczne:

1. Barbiturany - leki przeciwlękowego, poprawiające nastrój; dodawanie do innych narkotyków w celu wzmocnienia efektu działania

2. Benzodiazepidy - leki przeciwlękowe, uspokajające, nasenne, obniżające napięcie mięśni

2. STYMULATORY OUN - Pobudzają, aktywizują OUN

1. Amfetamina, ekstazy

1. Silne działanie pobudzające

2. Zniesienie senności, zmęczenia, uczucia głodu

3. Wzmocnienie (w ograniczonym czasie) wydolności organizmu

4. Przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia krwi, wzmożenie pragnienia, zwiększenie temperatury ciała, rozszerzenie źrenic

5. Tendencje do niekontrolowanych reakcji i agresji

6. Po okresie podwyższonej aktywności następuje wyczerpanie energii, silne zmęczenie, potrzeba snu i odpoczynku, obniżenie samopoczucia

7. Możliwe wystąpienie psychoz amfetaminowych - zaburzeń psychicznych podobnych do schizofrenii

2. Kokaina, craki

1. Działanie aktywizujące, euforyczne, odprężające

2. Podniesienie samooceny i wiary we własne możliwości

3. Podwyższone poczucie optymizmu, radości, zadowolenia

4. Nasilenie popędu płciowego

5. Obniżenie apetytu, naturalnej potrzeby snu i odpoczynku

6. Początkowy stan euforii przechodzi (po ok. 20-30 min) w nadpobudliwość, lęk, wyraźne pogorszenie nastroju, zmęczenie oraz fizyczne i psychiczne wycieńczenie organizmu

7. Przy chronicznym zażywaniu kokainy, występuje zapalenie śluzówek nosa, katar, uszkodzenie błon śluzowych w ustach

8. Przedawkowanie prowadzi do uszkodzenia układu oddechowego, zaburzeń prascy serca a w konsekwencji do śmierci

3. ŚRODKI HALUCYNOGENNE - Halucynogenny dominujący efekt działań na organizm wywołuje halucynacje:

1. Kwas lizerginowy (LSD), marihuana, psylocybina

2. Grzyby halucynogenne

1. Intensywne halucynacje zarówno o pozytywnej jak i negatywnej treści

2. Zaburzenie psychomotoryki, zmiana poczucia kształtów i barw, zafałszowanie detali i kontrastów, zaostrzenie widzeń słuchowych, zaburzenie poczucia czasu i przestrzeni, zmiany samopoczucia od euforii do depresji, gonitwa myśli depersonalizacja ciała, obniżenie krytycyzmu myślenia

3. Skłonność do niekonwencjonalnych i irracjonalnych zachowań

4. Flash back - zaburzenie pohalucynogenne tzw. krótkotrwałe nawroty wcześniejszych halucynacji, mimo, że narkotyk nie został użyty

5. Brak zespołu abstynenckiego

4. INHALANTY - Wziewne środki odurzające o działaniu oszałamiającym, dającym stan euforii:

1. Aerozole, kleje, farby, gaz do zapalniczek

2. Rozpuszczalnik, pasty

1. Szybkie oszołomienie, euforia, zamroczenie, senność

2. Po około 30 - 50 min pojawia się gonitwa myśli, rozdrażnienie, agresja i autoagresja

3. Brak kontroli nad swoim zachowaniem

4. Możliwe pojawienie się halucynacji, utraty świadomości

5. Długotrwałe zażywanie powoduje ostre zatrucie całego organizmu,

1. Kończące się nieodwracalnymi zmianami organicznymi i psychicznymi: uszkodzenia centralnego układu nerwowego

2. Obniżenie wydolności systemu oddechowego, spowolnienie akcji serca, wymioty, ślinotok, uszkodzenia nerwu wzrokowego, szpiku kostnego, układu trawiennego, drgawki, bóle głowy, utrata przytomności, w skrajnych przypadkach nawet śmierć

5. KANNABIS - Preparaty otrzymywane z konopi indyjskich o dużej zawartości kannabinoidów z najsilniejszym (tetrahydrokannabinol)

1. Marihihuana

2. Haszysz

3. Olej haszyszowy

1. Działanie powodujące stany euforii, błogiego zadowolenia, spokoju, rozluźnienia, dobrego samopoczucia zaburzenia koncentracji uwagi, spowolnienie czasu reakcji psychoruchowych, spontaniczny śmiech, wzrost wrażeń zdeformowanych, wzrost powiększania przestrzeni czasu

2. Zaburzenia podstawowych funkcji pamięci, koncentracji uwagi, logiczności myślenia

3. Obniżenie zdolności uczenia się

4. Zaburzenia w koordynacji ruchowej

5. Zaburzenie w postrzeganiu bodźców, poczucia czasu, wyczucia odległości

6. Przy długotrwałym zażywaniu możliwe wystąpienie syndromu motywacyjnego - stanu apatii, bierności, niepodejmowania żadnych działań, rezygnacji z zainteresowań, lenistwo

6. OPIATY I OPIOIDY - Narkotyczne środki przeciwbólowe, pochodne opium otrzymywanego z maku

1. Opiaty: opium, polska heroina tzw. Kompot

2. Opoidy: morfina, kodeina, heroina

1. Wprowadzenie osoby w stan euforii, oszołomienia, poczucia błogości, ukojenia bólu, ogólnego spowolnienia organizmu, senności

2. Po kilku godzinach pojawia się zespół abstynencyjny:

1. Pogorszenie samopoczucia

2. Apatia

3. Gęsia skórka

4. Pocenie się

5. Drżenie rąk i ciała

6. Wymioty

7. Biegunka

8. Zakłócenia snu i koszmary senne

9. Rozdrażnienie

10. Niepokój

11. Ból mięśni i stawów

3. Długotrwałe zażywanie powoduje:

1. Zwężenie źrenic

2. Obniżenie odporności na choroby i zakażenia

3. Obniżenie łaknienia

4. Wychudzenie

5. Bladość skóry

6. Siwienie

7. Choroby serca

8. Choroby układu pokarmowego

MODEL UZALEŻNIENIA OD NARKOTYKÓW:

Biologiczny:

Predyspozycje do uzależnienia mają osoby, których dotyczą takie problemy jak:

• Zaburzenia w zakresie równowagi hormonalnej i neuroprzekaźnikowej (np. jeśli człowiekowi brakuje dopaminy, kompensuje brak biorąc kokainę lub amfetaminę)

• Podatność genetyczna (możliwe jest dziedziczenie podatności na uzależnienie)

• Skłonności konstytucjonalne (zadatki nabyte w okresie prenatalnym - dzieci matek narkomanek mają zespół odstawieni owy; kobiety uzależniają się szybciej niż mężczyźni)

• Deprywacja podstawowych potrzeb

• Uszkodzenia fizyczne

Psychologiczny:

• Psychodynamiczny - (Uzależnienie to efekt niekorzystnych powiązań między zewnętrznymi zdarzeniami a nieświadomymi procesami psychicznymi - nieświadome i niezrozumiałe wydarzenia, treści, konflikty ujawniają się w sposób symboliczny, np. tendencją do sięgania po narkotyki)

• Behawioralny - (Uzależnienie to efekt warunkowania - a przyjmowanie substancji psychoaktywnej ukierunkowane jest na osiąganie przyjemności)

• Poznawczy - (Uzależnienie to efekt złego interpretowania własnych doświadczeń życiowych - zażywanie narkotyków to efekt błędnych przekonań na temat samego siebie, innych osób i środowiska; ważne są tu osobiste oczekiwania lub przekonania)

• Humanistyczny - (Brak zaspokojenia potrzeb wyższych oraz zatrzymanie się w rozwoju własnej osoby powoduje utratę kontaktu z samym sobą - JA, w wyniku tego traci poczucie tożsamości, przeżywa kryzys wartości; przyjęcia niewłaściwej koncepcji siebie i świata skłania do sięgania po narkotyki; kolejną przyczyną jest brak umiejętności intrapsychicznych i interpersonalnych)

• Egzystencjalny - (Niepowtarzalność człowieka przejawia się w jego decyzjach, wyborach, kierunku rozwoju - sięganie po narkotyki to wybór uwarunkowany, np. niedojrzałością, kryzysem osobowości, relacjami społecznymi, czynnikami kulturowymi)

Teologiczny:

• Perspektywa moralna - (Przekonania religijne wartościują postępowanie - narkomania traktowana jest, jako zło, które uniemożliwia zbawienie)

• Perspektywa duchowa - (Zwraca się uwagę na relację człowiek - Bóg; modlitwa, zaangażowanie w życie religijne; sięganie po narkotyki to próba kompensacji poczucia braku Boga i kontaktu z nim)

Według szacunków UNAIDS na świecie żyją ok. 33 miliony osób zakażonych i chorych na AIDS. Z powodu choroby w 2007 roku zmarło 2,1 min osób. Każdego dnia na świecie wirusem HIV zakaża się ok. 7 tys. osób (blisko 10% z nich to dzieci). Około 50% zakażeń dotyczy osób między 15 a 24 rokiem życia. Każdego dnia na świecie umiera z przyczyn związanych z HIV/AIDS około 6 tys. osób. 1 grudnia obchodziliśmy Światowy Dzień Walki z AIDS. Rozprzestrzenianie zakażeń HIV w niektórych regionach przybrało rozmiary pandemii. W Europie Zachodniej przez ostatnie osiem lat liczba nowych zakażeń wzrosła niemal dwukrotnie. Wpływają na to migracje zewnętrzne -przybywanie do państw Unii Europejskiej osób z obszarów świata o wysokiej prewalencji HIV, a także migracje wewnątrz UE. Jednocześnie miał także miejsce znaczny wzrost liczby zakażeń w Europie Wschodniej i Azji Centralnej, gdzie według niektórych wskaźników ilość nowych przypadków HIV od 2004 r. wzrasta rokrocznie nawet o 50%. Na Ukrainie i w Federacji Rosyjskiej odsetek osób żyjących z HIV wynosi około 2% całego społeczeństwa. Szacunkowo w tym regionie już 30% wszystkich osób żyjących z HIV/AIDS to kobiety. Epidemia HIV w Europie ma zróżnicowane oblicze. Skandynawia i Europa Środkowa, w tym także Polska, pozostają obszarem o niskiej dynamice epidemii HIV/AIDS. Zdaniem specjalistów głównymi problemami związanymi z epidemią HIV/AIDS w Polsce są:

• brak odniesienia ryzyka zakażenia HIV do własnej osoby,

• zbyt późna wykrywalność zakażenia HIV, wzrost liczby zakażeń w populacji kobiet

• lekooporność,

• niewystarczające włączanie się w działania profilaktyczne innych, poza Ministerstwem Zdrowia, resortów,

• konieczność stałego zwiększania nakładów na leczenie ARV i bardzo ograniczone środki finansowe na profilaktykę HIV/AIDS, co skutkuje m.in. zbyt małą liczbą punktów testowania (PKD) oraz ograniczeniami w dotowaniu programów. Szacunkowe dane epidemiologiczne w Polsce wskazują wyraźnie, że liczba osób zakażonych HIV jest co najmniej ponad dwukrotnie (a według niektórych ekspertów nawet trzykrotnie) wyższa od liczby potwierdzonych i wykrytych zakażeń HIV. Wiele osób nie wie o swoim zakażeniu. Liczba badań w kierunku HIV, choć z roku na rok coraz większa, jest wciąż zbyt mała.

AIDS" i "HIV"

AIDS to skrót angielskiej nazwy : Acquired Immune Deficiency Syndrom, czyli po po polsku: "zespół nabytego upośledzenia odporności". "Zespół" - czyli klinicznie nie jedna, lecz więcej chorób "nabyty" - na skutek zakażenia a prowadzi w ostatecznym efekcie do całkowitego "upośledzenia odporności" u chorego. Uszkodzony lub zniszczony w przebiegu choroby system immunologiczny przestaje być zdolny do obrony organizmu przed infekcjami. W rezultacie osoba chora na AIDS staje się podatna na wiele infekcji (wywołane przez różne mikroorganizmy żyjące w otoczeniu człowieka), na jakie inni albo w ogóle nie zapadają, albo jeśli zachorują, potrafią je skutecznie zwalczyć. AIDS nie zabija, tylko szeroko otwiera wrota chorobom, które u osoby pozbawionej naturalnej odporności kończą się śmiercią. AIDS jest ostatnim stadium, objawowym, stadium zakażenia wirusem HIV.

HIV to skrót angielskiej nazwy: Human Immunodeficiency Virus, czyli po polsku: "wirus nabytego upośledzenia odporności". Choć mówi się czasem o "zakażeniu AIDS", to w gruncie rzecz osoba zakażona wirusem nie jest jeszcze chora na AIDS. Od momentu zakażenia upływają tygodnie, miesiące i lata - zdarza się, że nawet dziesięć lat - zanim wystąpi pierwsze objawy choroby. Wśród specjalistów dominuje pogląd, że osoba mająca w organizmie wirusa musi wcześniej czy późnej zachorować na AIDS, ale są i tacy, którzy utrzymują, że tylko u 20 do 50% nosicieli wirusa rozwiną się pełne objawy, tej choroby. Panuje natomiast zgodność co do tego, że dane statystyczne dotyczące nosicielstwa HIV są zaniżone w stosunku do stanu faktycznego. Wytłumaczenie jest proste. Osoby zakażone, u których nie rozwinęły się objawy AIDS, nie czują żadnych dolegliwości, są zdolne do prowadzenia zupełnie normalnego życia, nie trafiają więc do lekarza. Natomiast każda z nich może, niestety, zarażać nieświadomie innych przez kontakty seksualne.

Trzeba zrozumieć różnicę między chorym na AIDS a zakażonym wirusem HIV

Objawy zakażenia HIV i choroby AIDS

Infekcja HIV, także jej ostatnie stadium, czyli choroba AIDS, przebiega u różnych osób bardzo różnie, tak pod względem jej rozwoju w czasie, jak i obserwowanych objawów. Po zakażeniu, zwykle w ciągu dwóch do ośmiu tygodni, organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała do zwalczenia wirusa. Czasem jednak upływa nawet sześć miesięcy, zanim pojawią się one we krwi. Test w kierunku zakażenia HIV polega na wykrywaniu we krwi przeciwciał, a nie samego wirusa. Z uwagi na to, że przeciwciała nie pokazują się we krwi zaraz po zakażeniu, tylko po jakimś czasie, i to bardzo różnym, zależnie od indywidualnego porządku, muszą być spełnione określone warunki, aby można było uznać wynik testu za w pełni wiarygodny. Pewność co do negatywnego wyniku może mieć albo osoba, która przez sześć miesięcy poprzedzającego test nie odbywała stosunków seksualnych i nie używała dożylnie narkotyków, albo taka, która wraz ze swoim partnerem seksualnym poddała się testowi dwukrotnie - drugiemu po upływie sześciu miesięcy od pierwszego - przy czym w okresie pomiędzy jednym a drugim testem ani ona, ani jej partner nie mieli kontaktów seksualnych z innymi osobami i ani razu nie wstrzykiwali sobie narkotyku. Jeśli takie warunki nie są spełnione, istnieje możliwość, że test nie wykryje przeciwciał, ponieważ od ostatniego stosunku - lub od wstrzyknięcia - nie upłynął wystarczająco długi czas na wytworzenie się ich w organizmie.

Oto najbardziej typowe objawy zakażenia, ale trzeba zaznaczyć, że nie muszą one występować wszystkie naraz:

• powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi, pod pachami i w pachwinach,

• utrata apetytu i/lub kilku kilogramów spadek wagi w ciągu niespełna dwóch miesięcy,

• osłabienie mięśni nóg, odczuwanie zwłaszcza przy wchodzeniu w górę po schodach,

• obfite poty przez kilka nocy z rzędu,

• podwyższona temperatura utrzymująca się dłużej niż tydzień, . przewlekła, a przynajmniej długotrwała biegunka,

• suchy kaszel nie związany z paleniem papierosów, przeziębieniem czy grypą,

• grzybica jamy ustnej z charakterystycznym białym nalotem lub nadżerkami,

• obrzmienie śluzówki jamy ustnej, języka i pochwy, . wysypka na ciele

• chłoniak - nowotwór układu limfatycznego.

Po tej wczesnej reakcji organizmu na zakażenie przychodzi okres bezobjawowy, czyli stadium tzw. utajonego nosicielstwa. Zakażony ma normalne samopoczucie - wygląda i czuje się zdrowo. Mijają lata -najczęściej kilka, rzadziej około dziesięciu, wyjątkowo nawet kilkanaście - zanim w następstwie obniżania się odporności wystąpi pełny obraz choroby.

Ostatnie stadium infekcji HIV czyli pełno objawowa choroba AIDS, rozwija się dość gwałtownie, gdyż system odporności jest tak zniszczony przez wirusa, że organizm pozostaje całkowicie bezbronny wobec ataków różnych groźnych chorób.

Typowe choroby towarzyszące AIDS to: zapalenie płuc, gruźlica, opryszczka, półpasiec, mięsak Kaposiego (bardzo złośliwy nowotwór), zespół otępienia oraz inne jeszcze zakażenia wirusowego, bakteryjne i grzybicze. Najczęściej spotykane objawy to: duszności, gorączka, ciężkie biegunki, nudności, bóle głowy, zaburzenia pamięci i uwagi, gwałtowne wahania nastroju, bóle gardła i trudności z przełykaniem, zamazane widzenie aż do utraty wzroku, spadek ciężaru ciała aż do ogólnoustrojowego wyniszczenia. Czasem chory umiera bardzo szybko, kiedy indziej objawy jednej lub kilku z wyżej wymienionych chorób łagodniej, by po jakimś czasie wystąpić na nowo w ostrzejszej postaci. Jak dotąd nie ma skutecznej metody leczenia AIDS, nie wynaleziono też szczepionki, która by zapobiegła tej chorobie. Leki (przede wszystkim AZT i ZDU), które zaczęto stosować ostatnio u zakażonych w okresie utajonego nosicielstwa, wydają się spowolniać progresję infekcji HIV w kierunku pełnoobjawowego AIDS.

Jak się można a jak nie można się zarazić?

AIDS wywoływany jest przez mały zarazek (WIRUS) zwany HIV

W przeciwieństwie do wirusa grypy NIE jest przenoszony przez kaszel czy kichanie

Ludzie zakażają się wirusem HIV poprzez niezabezpieczony (tzn. bez użycia prezerwatywy) stosunek płciowy z osobą zakażoną, lub przez używanie zakażonych igieł czy strzykawek. Niektórzy zostali zakażeni wirusem HIV zainfekowaną krwią lub preparatami krwiopochodnymi czy tkankami. Obecnie, w celu zapobieżenia takim wypadkom, zarówno krew, jak i inne tkanki, są badane

HIV atakuje naturalny system obronny organizmu i w większości wypadków niszczy jego zdolność do przeciwstawiania się chorobie

W końcu wirus może cię pozostawić bezbronnym wobec poważnych chorób i tym samym doprowadzić do przedwczesnej śmierci

Typowymi sposobami zakażenia wirusem HIV sa:

• Stosunek płciowy bez prezerwatywy.

• Wspólne z narkomanem użycie igieł, strzykawek i innych przyborów (np. szczoteczki do zębów, pilnika do paznokci), na których może pozostawać krew.

• Matka, która jest nosicielką wirusa, może zakazić dziecko przed lub w czasie porodu oraz podczas karmienia piersią.

Nie można zarazić sie:

• Poprzez ukąszenie owadów

• od psów, kotów oraz innych zwierząt domowych

• Łzy ślina - nie stwierdzono żeby ktokolwiek zaraził się poprzez ślinę

2

1

---