ADAM
Góra - wypukła forma ukształtowania terenu o silnie urozmaiconej rzeźbie, wysokościach względnych w stosunku do najbliższych den dolinnych powyżej 300 m i dużym nachyleniu stoków. Ze względu na wysokości względne i stromość stoków wyróżnia się góry niskie, średnie i wysokie. Ze względu na sposób powstania wyróżnia się góry fałdowe, zrębowe i wulkaniczne. W rzeźbie górskiej wyróżnić można formy wklęsłe (doliny, kotliny) i wypukłe (pojedyncze szczyty). Formy wypukłe łączą się w grzbiety górskie lub masywy górskie, te z kolei w pasma górskie. Pasma i masywy wraz z pogórzami i kotlinami śródgórskimi tworzą łańcuchy górskie. Kilka łańcuchów górskich o wspólnych cechach geologicznych, powstałe w czasie tego samego fałdowania noszą nazwę systemu górskiego. Góry fałdowe i zrębowe powstają w wyniku procesów orogenicznych, natomiast wulkaniczne w wyniku działalności wulkanicznej.
Piętra górskie:
ADAM
Regiel dolny 600 (700) - 1100 (1200)
Gleby: żyzne gleby brunatne pochodzenia gliniastego Rośliny: piętro lasów mieszanych, lasy świerkowe, bukowo-jodłowe
Zwierzęta: sarny, jelenie, lisy, rysie, kuny, wilki, dziki, wydry, borsuki, niedźwiedzie, kumak górski, traszka karpacka, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, salamandra plamista
Klimat: umiarkowany chłodny
IZA
Regiel górny 1100 (1200)-1500
Gleby: płytkie gleby skaliste, silnie zakwaszone Rośliny: piętro borów świerkowych, rośnie tu także limba i modrzew. Limba jest gatunkiem sosny, jest bardziej silno zakorzeniona i chroni świerki przed naporem silnych wiatrów, zmniejsza niebezpieczeństwo lawin i osuwisk Zwierzęta: głuszec, cietrzew, puchacz, dzięcioł trójpalczasty Klimat: chłodny
Piętro kosodrzewiny (subalpejskie) 1500-1800m Gleby: słabo rozwinięte Rośliny: piętro powyżej górnej granicy lasu. Kosodrzewina (kosówka) jest gatunkiem sosny górskiej, występuje w formie krzaczastej, tworzy zwarte gąszcze, chroni przed lawinami umacniając zbocza i wiążąc śniegi
Zwierzęta: krzyżodziób świerkowy, sikora sosnówka, drozdy i orzechówka krótkodzioba
Klimat: bardzo chłodny
ADAM
Piętro alpejskie 1800-2300m
Gleby: inicjalne Rośliny: dominacja niskich muraw wysokogórskich. Liczba gatunków roślin drastycznie maleje. Występuje pojedynczo kosodrzewina. Charakterystyczne dla tego piętra są łąki wysokogórskie - hale.
Zwierzęta: polnik alpejski (odmiana popularnej myszy), świstak, gronostaj, kozica, orzeł przednik, sokół wędrowny, krogulec, pustułka, jastrząb.
Klimat: umiarkowanie zimny
IZA
Piętro turniowe (subniwalne) od 2300m
Gleby: brak Roślinność: dominacja porostów, mchów oraz niskich muraw. Gatunki roślin kwiatowych kryją się od wichrów i mrozów pod nagrzewanymi przez słońce skalnymi ścianami
Zwierzęta: kozica Klimat: zimny
IZA
Góry fałdowe - rodzaj gór, powstających w wyniku fałdowania i zazwyczaj również wypiętrzania mas skalnych. Zbudowane są z fałd i płaszczowin. Należą do nich między innymi Karpaty, Alpy, Andy, Himalaje, Atlas oraz Kordyliery.
ADAM
Góry zrębowe - góry powstałe na skutek naprężeń w skorupie ziemskiej, wywołane działaniem sił tektonicznych wyzwalanych w czasie zderzeń płyt litosfery, które prowadzą do pękania i przemieszczania mas skalnych wzdłuż linii spękania, czyli uskoków. Przykładem gór zrębowych są Sudety, Góry Smocze, Harz, Wogezy, Tien-Szan.
IZA
Góry wulkaniczne - góry, które powstały w wyniku działalności wulkanicznej, zbudowane są zatem ze skał wulkanicznych, piroklastycznych, lawy oraz popiołów wulkanicznych. Mają postać stożków lub kopuł z obniżeniami kraterowymi. Przykłady takich gór: Kibo (Kilimandżaro) i Mauna Loa.
ADAM
Tatry - najwyższe pasmo w łańcuchu Karpat. Powierzchnia Tatr wynosi 785 km², z tego około 22% leży w granicach Polski. Długość Tatr, mierzona od wschodnich podnóży Kobylego Wierchu (1109 m) do południowo-zachodnich podnóży Ostrego Wierchu Kwaczańskiego (1128 m), wynosi w linii prostej 57 km, a ściśle wzdłuż grani głównej 80 km. Główna grań Tatr przebiega od Huciańskiej Przełęczy (905 m) na zachodzie do Ździarskiej Przełęczy (1081 m) na wschodzie. Tatry są objęte ochroną przez ustanowienie na ich obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Szczyty
szczyty graniczne: Rysy, Mięguszowiecki Szczyt Wielki, Kasprowy Wierch, Świnica, Czerwone Wierchy, Wołowiec
po stronie polskiej: Mnich, Kościelec, Giewont, Kominiarski Wierch
po stronie słowackiej: Gerlach, Łomnica, Krywań, Lodowy Szczyt, Sławkowski Szczyt, Hawrań
Najwyższym szczytem Tatr jest znajdujący się całkowicie po słowackiej stronie Gerlach (2654 m n.p.m.), który jest również najwybitniejszym szczytem Tatr. Najwyższym szczytem Tatr Polskich są Rysy (wierzchołek pn.-zach.; 2499 m n.p.m.) znajdujące się na granicy Słowacji i Polski. Najwyższym szczytem znajdującym się w całości w Polsce jest Kozi Wierch (2291 m n.p.m.).
Fauna i flora: niedźwiedź brunatny, kozica, pomurnik, goryczka kropkowana, kuklik górski, fiołek alpejski,
IZA
Bieszczady - zachodnia część Beskidów Wschodnich, między Przełęczą Łupkowską (640 m n.p.m.) a Przełęczą Wyszkowską (933 m n.p.m.). Najwyższy szczyt Bieszczadów to Pikuj (1405 m n.p.m., na Ukrainie) zaś na terytorium Polski - Tarnica (1346 m n.p.m.). Dzielą się na: Bieszczady Zachodnie (na terenie Polski, Słowacji i Ukrainy), Bieszczady Wschodnie (na terenie Ukrainy)
Fauna i flora: ryś, wąż eskulapa, żbik, lepiężnik biały, ostrożeń
ADAM
Sudety - łańcuch górski na obszarze południowo-zachodniej Polski i północnych Czech, stosunkowo niewielki skrawek znajduje się w Niemczech; najwyższy szczyt Śnieżka, 1602 m n. p. m.; są najwyższą częścią Masywu Czeskiego oraz najwyższymi górami Czech. Ciągną się od Doliny Łaby po Bramę Morawską.
Sudety dzielą się na:
najwyższe Sudety Zachodnie - najwyższy szczyt Śnieżka 1602 m n. p. m. w Karkonoszach,
Sudety Środkowe - najwyższy szczyt Velká Deštná 1115 m n. p. m. w Górach Orlickich, a po polskiej stronie Orlica 1084 m n. p. m. również w Górach Orlickich,
Sudety Wschodnie - najwyższy szczyt Pradziad 1492 m n. p. m. w Jesionikach, a po polskiej stronie Śnieżnik 1425 m n. p. m. w Masywie Śnieżnika.
Fauna i flora: drozd obrożny, muflon, świerk, kosodrzewina, dzwonek
IZA
Himalaje - najwyższy łańcuch górski na Ziemi. Łańcuch Himalajów leży w południowej Azji, ma ponad 2,5 tys. km długości i około 250 km szerokości. Rozciąga się na terenach należących do Pakistanu, Indii, Chin (Tybetu), Nepalu i Bhutanu. Szczyty przekraczające 8000 m n.p.m. tworzą Wielkie Himalaje, w których najniższe przełęcze przeważnie leżą powyżej 4000 m n.p.m. Od wschodu pasmo to ogranicza dolina Brahmaputry, a od zachodu - Indusu. Wierzchołki Małych Himalajów sięgają średnio 2400 m n.p.m., tylko na zachodzie 4000 m n.p.m. Najniższe pasmo Siwalik ciągnie się wzdłuż całego systemu od Brahmaputry do Indusu, a jego wysokość nie przekracza 2000 m n.p.m. Najwyższy szczyt to Mount Everest 8848 m n.p.m.
Fauna i flora: pantera śnieżna, takin, blue sheep, wawrzyn, jałowiec, różanecznik kosmaty,
ADAM
Alpy - najwyższy łańcuch górski Europy, ciągnący się łukiem od wybrzeża Morza Śródziemnego po dolinę Dunaju w okolicach Wiednia. Łańcuch ma długość około 1200 km, szerokość od 150 do 250 km i zajmuje powierzchnię około 220 tys. km2. Najwyższym szczytem Alp, a zarazem całej Europy, jest położony na granicy francusko-włoskiej Mont Blanc, choć główny wierzchołek znajduje się po stronie francuskiej. Wznosi się na wysokość 4810,90 m n.p.m. Alpy położone są na terytorium kilku państw europejskich: Słowenia, Austria, Włochy, Niemcy, Liechtenstein, Szwajcaria i Francja. Niektóre z nich, w których Alpy zajmują znaczącą część terytorium nazywane są często państwami alpejskimi.
Fauna i flora: nornik śnieżny, orzeł przedni, koziorożec alpejski, dziewięćsił bezłodygowy, arnika, szarotka alpejska
IZA
Pireneje - trzeci pod względem wysokości po Alpach i Górach Betyckich łańcuch górski w Europie znajdujący się w północno-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego. Jego naturalne przedłużenie stanowią od zachodu Góry Kantabryjskie. Pireneje rozciągają się pomiędzy Atlantykiem na zachodzie i Morzem Śródziemnym na wschodzie osiągając długość 450 km. W większej części Pirenejów grzbiet pasma tworzy granicę francusko-hiszpańską, przebiegając także przez Andorę. Pireneje powstałe w czasie orogenezy alpejskiej, zbudowane są ze skał krystalicznych i osadowych.
Fauna i flora: wilk, sęp płowy, świstak, orchidea, sosna czarna, anemon
Pojęcia:
ADAM
Góra stołowa - góra o wyraźnie spłaszczonym, rozległym wierzchołku i stromych stokach (. Góry stołowe zbudowane są ze skał osadowych. Ich obecne formy są wynikiem tektonicznych ruchów pionowych oraz erozji klimatycznej (wietrznej, termicznej i wodnej). W Polsce ten typ gór występuje w Sudetach - Góry Stołowe.
IZA
Ostaniec - wzniesienie powstałe w wyniku procesów wietrzenia i erozji. Ostańce występują jako wyizolowane formy terenu, często o stromych, skalistych stokach, stanowiące pozostałość większego masywu skalnego.
ADAM
Przełęcz - forma ukształtowania terenu, poprzeczne obniżenie w przebiegu grzbietu górskiego lub grani między sąsiednimi szczytami. Powstaje w wyniku procesu denudacji mniej odpornych skał budujących stoki.
IZA
Grań - zazwyczaj stromy, ostry i skalisty grzbiet górski. Ostra krawędź utworzona przez stykające się zbocza. Ostra, często silnie poszarpana szczytowa partia pasma lub grzbietu górskiego. Przykładem może być Rohacki Koń. Jedna grań może być również szeroka i trawiasta, jak np. grań Czerwonych Wierchów. Przez grań rozumie się też cały grzbiet pasma górskiego, na ogół skalisty, ale miejscami szeroki i trawiasty, jak np. grań Tatr Zachodnich.