MIĘDZYNARODOWE PORÓWNANIA GOSPODARCZE

Co to jest system ?

System - zespół elementów znajdujących się w wzajemnych interakcjach.

• wyraża specyficzną jedność z otoczeniem,

• może być elementem systemu wyższego rzędu,

• element systemu może być elementem systemu niższego rzędu (hierarchia).

Co jest ważniejsze w systemie ?

atomizm - najważniejsze są elementy.

↑skrajności↓

podejście holistyczne - system jako całość (nie interesują nas części składowe) jest najważniejszy i jego powiązania z otoczeniem.

Hierarchia systemów wg K. Bouldinga (poziom hierarchi)

Rodzaje systemów

Otoczenie systemu - związane z hierarchią (zależy od poziomu systemu, który rozpatrujemy); im niższy poziom tym większa interakcja.

Właściwości systemu gospodarczego

SYSTEM GOSPODARCZY (=kraj)

podpodpoopdkfa

WEJŚCIE WYJŚCIE

(sygnał)

Typologia systemów L. Balcerowicza

Celem analizy porównawczej systemów gospodarczych jest lepsze zrozumienie źródeł dynamiki tych systemów, czyli określenie sił i prawidłowości rządzących ich zmianami w czasie.

System badamy głównie pod kątem jego spójności i sprawności oraz dostosowania do zachowań i dyspozycji podmiotów (aktorów).

Ważna jest nie tylko jego struktura, ale także sieć powiązań i interakcji, ich częstotliwość, intensywność i kierunek.

Jednym z elementów są instytucje: (Instytucje tworzy społeczeństwo)

1. Instytucja jest podstawą porządku, ładu społecznego - odnosi się do utrwalonych sposobów zachowań, wzorów, reguł. Są to normy społeczne i prawne, które porządkują i czynią przewidywalnymi zachowania jednostek i zasady społecznych interakcji.

2. Instytucje jako organizacja podejmująca działalność na rzecz całej społeczności.

3. Instytucjonalny system regulowania mechanizmów współdziałania ludzi w procesach gospodarczych - system regulacji towarowych, technologii, usług, praw własności, nieruchomości.

SYSTEMY WARTOŚCI, NORMY SPOŁECZNE I INSTYTUCJE

System wartości	System polityczny	System ekonomiczny
Jednostka i jej wolność najwyższą wartością, tolerancja, egalitaryzm polityczny, cnoty obywatelskie, własność prywatna, konkurencja.	Demokracja, państwo obywatelskie, egalitaryzm polityczny, rządy prawa, rywalizacja polityczna.	Gospodarka rynkowa, wolność gospodarcza, prywatna własność, konkurencja, rynek
Dobro publiczne najwyższą wartością, harmonizacja, ład społeczny, wiedza, etyka.	Państwo oświecone, poszukiwanie harmonii, konsensusu, uzgadnianie, dobro publiczne przed interesem własnym.	Gospodarka rynkowa, państwo wspierające rozwój, własność prywatną, rynek, harmonizacja.
Ideologia, nacjonalizm, cel uświęca środki, siła przed prawem, nietolerancja.	Władza totalna, autokratyczna, ograniczenie wolności obywatelskiej.	Gospodarka centralnie zarządzana, ograniczenie wolności gospodarowania, konkurencji, rynku, własności rynkowej.

ZASADY USTROJOWE A SYSTEM GOSPODARCZY

Obecnie dominują konstytucyjne systemy społeczne, polityczne i ekonomiczne. Większość z nich opiera się na zasadzie wolności, ochrony praw jednostki, sprzyja przedsiębiorczości i rozwojowi społecznego podziału pracy - mimo to systemy różnią się co do formy ustroju oraz stopnia wolności jednostki i roli państwa.

W państwach niedemokratycznych stopień wolności jednostki i otwartości systemu gospodarczego jest zróżnicowany. W Chinach, Pakistanie, Iranie, Uzbekistanie władza determinuje zakres wolności. W wielu krajach rozwijających się (np. Chinach) stabilność polityczna i społeczna są wartościami wyższymi niż legitymizacja władzy. Często partie polityczne przekształcają się w partie władzy realizujące reformy instytucjonalne w sferze gospodarczej.

Demokracja - gwarantuje równe prawa i szeroki zakres wolności gospodarczej, chroni własność prywatną, określa zasady i mechanizm wyboru modelu społeczno-ekonomicznego. Nie jest określoną formą rządów a:

• określonym systemem wartości, w którym jednostka i jej wolność są wartościami nadrzędnymi,

• mechanizmem wyboru i zmiany władzy przez ogół obywateli.

Krytyka demokracji:

• skłonność do tworzenia rządów koalicyjnych zwiększających zakres kompromisów i zmniejszających efektywność polityki,

• wydłużony proces podejmowania trudnych decyzji w obawie przed utratą elektoratu,

• rosnący populizm partii politycznych,

• zaniechanie trudnych społecznie reform,

• skłonność do interwencjonizmu, protekcjonizmu i subsydiowania,

• skłonność do nierównowagi budżetowej, wzrostu długu publicznego i tendencji stagflacyjnych,

• rozwój lobbingu politycznego i gospodarczego,

• wykorzystywanie problemów społecznych i gospodarczych w walce politycznej,

• nadmierny rozwój świadczeń społecznych, transferów socjalnych.

Współczesne systemy konstytucyjne obejmują kraje, które przeszły ewolucję na drodze ku demokracji oraz te, w których została ona wprowadzona na zasadzie wzorców zagranicznych (np. Niemcy, Japonia).

W Europie Zachodniej i Ameryce Północnej wykształciły się systemy rządów:

• parlamentarno-gabinetowy,

• Prezydencki,

• Kancelarski,

• Rozwiązania Pośrednie.

ZADANIA PAŃSTWA

Poprzez konstytucję, która wyznacza miejsce i rolę państwa w życiu społeczeństwa:

• stanowienie i zapewnienie rządów prawa,

• ochrona wolności i podmiotowości jednostek,

• ochrona własności prywatnej,

• określenie ram prowadzenia działalności gospodarczej,

• zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego,

• dbałość o dobra publiczne,

• dbałość o rozwój edukacji, służby zdrowia i kultury,

• zapewnienie równowagi ekonomicznej,

• tworzenie warunków do wzrostu akumulacji, inwestycji, zatrudnienia i rozwoju,

• pobudzanie przedsiębiorczości i konkurencji,

• prowadzenie działalności w sektorach strategicznych, w których przedsiębiorstwa prywatne nie wykazują zainteresowania,

• minimalizacja przyczyn i zjawisk ubóstwa oraz marginalizacji społecznej,

• rozwój świadczeń społecznych itp.

GLOBALIZACJA

Jest zjawiskiem umiędzynarodowienia i rosnącej współzależności politycznej, gospodarczej, społeczny, technologicznej i informacyjnej ogarniającym cały świat.

Globalizację można określić jako proces coraz bliższego, realnego scalania gospodarek narodowych, przejawiającego się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych oraz rosnącej tendencji do traktowania całego świata jako jednego rynku zbytu.

Jako główną przyczynę globalizacji wymienia się rewolucję informatyczną i komunikacyjną z takimi wynalazkami jak komputer, faks, telewizja, internet, telefon komórkowy oraz łączność satelitarną.

Do ważnych czynników sprzyjających globalizacji należy wymienić przemiany polityczne i instytucjonalne, zachodzące zarówno w skali całego świata, jak i pojedynczych krajów.

Do pierwszej grupy należą: (przemiany polityczne)

• upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny,

• liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych.

Do drugiej grupy należą: (przemiany instytucjonalne)

• proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż czy gałęzi gospodarki znajdujących się w rękach państwa.

KONSENSUS WASZYNGTOŃSKI

Dotyczy reform i polityki makroekonomicznej, jaką powinny prowadzić kraje ubiegające się o środki finansowe z międzynarodowych instytucji i rynków kapitałowych, tak aby pomoc ta była efektywna i sprzyjała rozwojowi międzynarodowej współpracy gospodarczej.

Pogląd ukształtowany w amerykańskich kołach finansowych, Ministerstwie Skarbu USA, Międzynarodowym Funduszu Walutowym i Banku Światowym.

Elementy konsensusu:

• dyscyplina i równowaga budżetowa,

• ukierunkowanie wydatków publicznych na oświatę, ochronę zdrowia i infrastrukturę,

• obniżenie stawek podatkowych i poszerzenie bazy podaatkowej,

• liberalizacja rynków kapitałowych,

• jednolity kurs walutowy,

• liberalizacja handlu,

• prywatyzacja gospodarki i deregulacja,

• ochrona praw własności intelektualnej,

• ochrona zagranicznych inwestycji bezpośrednich,

• ochrona środowiska naturalnego.

Krytycy podkreślają nietrafione oceny i rekomendacje związane z liberalizacją obrotów kapitałowych w Azji oraz działania, które spowodowały pogłębienie trudności gospodarczych. Szybkie przeprowadzenie reform, w tym liberalizacja obrotów kapitałowych przyczyniły się do wybuchu kryzysu finansowego.

W rekomendowanych kierunkach polityki nie brano pod uwagę faktu, że w wielu tych krajach brakowało niebędnej infrastruktury prawnej, mechanizmów oraz tradycji i akceptacji społecznej dla skutecznego przeprowadzenia reform.

Kraje, które akceptowały programy MFW, wchodziły często w okres poważnego spadku aktywności, wzrostu bezrobocia i spadku dochodu - Indonezja, Tajlandia, Argentyna, Korea Płd., Turcja, Rosja.

Kraje, które odrzuciły programy stabilizacyjne i dostosowawcze MFW - Brazylia, Chiny, Malezja - odnotowały wysoki i bardziej stabilny wzrost gospodarczy.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cele milenijne (Deklaracja milenijna → dokument) - 8 celów mających na celu poprawę jakości życia na świecie do roku 2015 (dotyczy wszystkich państw, które podpisało zobowiązania → 189 państw w 2000r. na szczycie ONZ).

Cele milenijne:

1. wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu → jak na razie liczba osób, które muszą żyć za mniej niż 1 dolara dziennie spadło o 230 mln

Zobowiązania:

1. zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennie,

2. zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód.

Obecnie 1,2 mld ludzi żyje za mniej niż 1 dolara dziennie, na świecie jest 800 mln niedożywionych ludzi i połowa mieszkańców Afryki Subsaharyjskiej żyje w skrajnej nędzy.

2. zapewnienie potrzebnego nauczania na poziomie podstawowym

Cel ten prawie został osiągnięty.

1. zapewnić wszystkim dzieciom (chłopcom i dziewczynkom) możliwość ukończenia pełnego cyklu nauki na poziomie podstawowym

W najbiedniejszych krajach co 5 dziecko nie chodzi do szkoły, 114 mln na całym świecie nie chodzi do szkoły.

3. promocja równości płci i awans społeczny kobiet

1. wyeliminować nierówny dostęp płci do I i II szczebla edukacyjnego do 2005 roku i do 2015 na wszystkich szczeblach

Na całym świecie 63 mln dziewczyn nie uczęszcza do szkoły. Średnio kobiety zarabiają o 1/3 mniej niż mężczyźni. Na całym świecie 575 mln kobiet nie umie czytać i pisać.

4. ograniczenie umieralności dzieci

Udało się ograniczyć o 4 mln zgonów rocznie.

1. zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci do 5 lat

Co roku prawie 11 mln dzieci, czyli 1200 co godzinę umiera na uleczalne choroby, ponadto wydłużenie procesu edukacji matki o rok zmniejsza śmiertelność wśród dzieci o 5-10%.

5. poprawa opieki zdrowotnej nad matkami

W regionie Afryki Subsaharyjskiej ryzyko śmierci matek w całym ich życiu jest jak 1:16 wobec 1:2800 w krajach wysoko rozwiniętych.

1. zmniejszyć o 3/4 wskaźnik umieralności matek

W krajach rozwijających się co roku umiera 0,5 mln kobiet w ciąży czyli co minutę 1 kobieta. W krajach rozwijających się co 2 kobieta ma protekcjonalną opiekę zdrowotną.

6. ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV, AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych

Na świecie jest ponad 40 mln osób z AIDS, 95% w krajach rozwijających się z tego 70% w krajach Afryki Subsaharyjskiej.

1. powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV, AIDS i innych chorób zakaźnych oraz ograniczyć liczbę nowych zachorowań

Co minutę 19 osób zaraża się wirusem, średnia długość życia w Afryce Subsaharyjskiej z powodu HIV spadła do 40 lat.

7. zapewnienie ochrony środowiska naturalnego

• ochrona wymierających gatunków zwierząt i roślin

• poprawa dostępu do czystej wody pitnej

1. uwzględnienie zrównoważonego rozwoju w krajowych strategiach i programach

2. zmniejszenie o połowę liczbę ludzi pozbawionych stałego dostępu do czystej pitnej wody

3. do 2020 roku osiągnąć znaczącą poprawę warunków życia przynajmniej 100 mln mieszkańców slumsów

Na całym świecie ponad 1 mld ludzi nie ma stałego dostępu do wody pitnej, prawie 2,5 mld ludzi nie ma dostępu do środków czystości.

Powierzchnia lasów w ostatnich 20 latach spadła o 100 mln ha.

8. stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju

• kraje biedne mają wprowadzić mają wprowadzić demokrację do równomiernego dzielenia

• kraje bogate mają ukierunkować pomoc i powinny pomagać w przeprowadzaniu reform w krajach biednych i udostępniać nowe technologie

1. dopracować dostępny dla wszystkich oparty na jasnych przepisach przewidywalny i nikogo nie dyskryminujący system handlowo-finansowy

2. wyjść naprzeciw szczególnym potrzebom najsłabiej rozwiniętych państw poprzez zniesienie ceł i kontyngentów

3. wyjść naprzeciw szczególnym potrzebom krajów śródlądowych i krajów rozwijających się znajdujących się na wyspach

4. pomoc w kwestiach zadłużenia

Wysoko rozwinięte państwa przeznaczają na pomoc prawie 70 mld dolarów rocznie oraz przekazują ok. 300 mln dolarów na dotacje dla rolnictwa.

AFRYKA NA PROGU GOSPODARCZEGO ODRODZENIA

W 2009r. w czasie recesji Afryka osiągnęła prawie 2% wzrost gospodarczy niemal taki sam jak Bliski Wschód i wyższy niż w innych krajach świata poza Indiami i Chinami.

Wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego Afryka w 2011r. będzie rozwijać się w tempie 4,8% tj. na poziomie wyższym niż Brazylia, Meksyk i kraje Europy Wschodniej. Afrykanie są bogatsi niż Hindusi. A z krajów ma większy dochód brutto niż Chiny.

Rynek wewnętrzny rozwija się szybko. Za wzrostem nie stoi sprzedaż surowców. W ciągu ostatnich 4 lat za 2/3 wzrostu gospodarczego odpowiadał gwałtowny wzrost konsumpcji indywidualnych. Afrykańska klasa średnia może już liczyć 300 mln osób -> 1/3 ludności kontynentu.

W 10 największych gospodarkach afrykańskich sektor usług produkuje do 40% PKB, niewiele mniej niż w Indiach. Większą część tego boomu można przypisać czynnikom zewnętrznym: dzięki rosnącemu popytowi ze strony Chin i technologicznym innowacjom z zagranicy takim jak światłowody łączące Afrykę ze światem uprzemysłowionym.

Fakty:

• z inicjatywy kenijskiego rządu pod koniec 2009r. rozpoczęto budowę data center, które ma uniezależnić państwa środkowej i wschodniej Afryki od amerykańskich i europejskich dostawców usług szczególnie w zakresie usług związanych z zabezpieczeniem danych

Inne czynniki zewnętrzne:

• Bank Światowy pożyczył 24mld $ Ruandzie na budowę data center (technologia telekomunikacyjna)

Czynniki wewnętrzne:

• okres stabilizacji politycznej

• państwa systematycznie liberalizują kolejne gałęzie gospodarki i rozwój infrastruktury (Kenia i Botswana - kraje, które mają prywatne szpitale o światowych standardach, prywatne szkoły, płatne drogi)

• poprawa afrykańskiej infrastruktury telekomunikacyjnej zwiększyła tempo wzrostu PKB na mieszkańca aż o 1%

• sprywatyzowano firmy lotnicze, transportowe i telekomunikacyjne

• coraz więcej emigrantów wraca do Afryki i przywozi doświadczenie uzyskane za granicą

Malawi, Burundi → drenaż mózgów

Ghana, Botswana, RPA przyciągają inwestorów, którzy wyemigrowali.

Geometric Power - pierwsza prywatna firma w Afryce Subsaharyjskiej; gwałtowna urbanizacja, rozwój infrastruktury; 1/3 ludności mieszka w miastach; Lagos - megapolis, 18 mln ludzi, miasto to ma cech Hong Kongu, Bombaju, nieruchomości jak na Manhattanie, luksusowe apartamenty.

KONKURENCYJNOŚĆ

Pozycja konkurencyjna - miejsce danej gospodarki w danym czasie.

Zdolność konkurencyjna kraju - dotychczasowy stan kraju, ocenia czy dany podmiot da radę i jakie są perspektywy i szanse rozwoju danej gospodarki.

Elementy określające miejsce gospodarki na świecie:

• poziom rozwoju gospodarczego

• struktura gospodarki

• źródła przewagi bądź słabości konkurencyjności

Systemy gospodarcze ze względu na źródła przewagi konkurencyjnej:

1. kraje poprzemysłowe (postindustrialne, postfordowskie) - konkurują wiedzą, innowacjami, jakością, prawami patentowymi, markami czy znakami towarowymi. Przedsiębiorstwa z tych krajów biorą udział w międzynarodowych grupach kapitałowych, technologicznych, finansowych i handlowych. Np. USA, Japonia, Kanada, Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Szwajcaria, Szwecja, Finlandia, Holandia.

2. kraje wysoko uprzemysłowione - konkurują one głównie produktami zaawansowanymi technicznie, jakością oraz różnorodnością podaży produktów i usług. Np. Irlandia, Włochy, Hiszpania, Austria, Singapur, Tajwan, Australia, Belgia, Luksemburg.

3. kraje uprzemysłowione - wyróżniają się eksportem standardowych wyrobów przemysłowych. Np. Czechy, Węgry, Polska, Portugalia, tzw. nowe kraje przemysłowe Azji i Ameryki Łacińskiej (Meksyk, Brazylia, Argentyna, Urugwaj, Chile).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ranking (w stosunkach międzynarodowych) - ustalenie kolejności, zaszeregowanie podmiotów tych stosunków wg przyjętego kryterium. Jest wynikiem pomiaru wybranych cech na skali porządkowej pozwalającej na ustalenie relacji mniejszy, większy, równy.

Rankingi służą dwóm grupom celów:

1. celom poznawczym

2. celom decyzyjnym - wspomagającym podejmowanie decyzji przez podmioty o inwestycjach

Rating - produkt bardziej wyspecjalizowany i bardziej jednoznacznie ukierunkowany niż ranking. Ratingi przeprowadzane są przez agencje ratingowe - są to firmy doradztwa inwestycyjnego dokonujące klasyfikacji dłużnych papierów wartościowych i innych zobowiązań ze względu na standing finansowy emitenta poprzez nadanie pożyczkobiorcy określonego stopnia zaufania finansowego za pomocą umownych symboli (AAA, AA, ...., D).

Konkurencyjność - zdolność do konkurowania, a więc do budowania bogactwa i dobrobytu. Bycie konkurencyjnym to większa zdolność do dalszego rozwoju w odniesieniu do konkurencji. Konkurencyjność odzwierciedla pozycję jednego podmiotu wobec innych przez porównanie jakości działań i rezultatów tych działań.

Współcześnie zdolność konkurencyjną w krajach najwyżej rozwiniętych tworzą wiedza, umiejętności, know-how, technologie czy struktury organizacyjne, a więc czynniki niematerialne (miękkie).

Wskaźniki:

1. Indeks wolności gospodarczej

• celem określenia tego wskaźnika jest budowanie wizerunków krajów pod kątem lokowania inwestycji zagranicznych (zmniejszenie ryzyka ekonomicznego i politycznego) bądź zakresu i charakteru ewentualnej pomocy

• innym celem jest propagowanie idei wolnego rynku przez wskazanie ścisłej korelacji między wolnością gospodarczą a dobrobytem

Każdemu państwu przyznawana jest punktacja wg 50 niezależnych zmiennych podzielonych na 10 kategorii wpływających na wolność gospodarczą.

2. Indeks korupcji postrzeganej

• chodzi o korupcję taką, jaka jest postrzegana przez wybrane grupy społeczne, w tym wypadku przez ludzi biznesu, naukowców i analityków ryzyka.

Ocena jest wyrażona liczbowo mieści się pomiędzy 10 (brak korupcji, kraj bardzo czysty) a 0 (występuje wysoki poziom korupcji).

3. Wskaźnik rozwoju społecznego

Ogólna metodyka oceny syntetycznego wskaźnika rozwoju społecznego obejmuje trzy wymiary i odpowiadające im wskaźniki cząstkowe:

1. Długie zdrowe życie (mierzone oczekiwaną długością życia w momencie narodzin);

2. Wiedza (mierzona dwoma wskaźnikami cząstkowymi:

• umiejętnością czytania i pisania wśród dorosłych

• średnią liczbą lat trwania nauki);

3. poziom życia (mierzony wielkością produktu krajowego brutto w dolarach amerykańskich, liczonego według parytetu siły nabywczej walut, na 1 mieszkańca).

4. Wskaźnik konkurencji państw

• Pierwsze podejście skupia się na konkurencyjności wzrostu (growth competitiveness) - podejście pierwotnie wprowadzone przez J. D. Sachsa.

• Metodologia budowy tego wskaźnika pozwala na nazwanie go wskaźnikiem potencjału wzrostu.

• Drugie podejście do konkurencyjności zostało opracowane przez Michaela E. Portera. Prowadzi ono do oszacowania wskaźnika konkurencyjności przedsiębiorstw.

• Opiera się on na wskaźnikach mikroekonomicznych, obejmujących instytucje, strukturę rynku i strategie gospodarcze, wspierające wysoki poziom bieżącej aktywności gospodarczej, wiążąc ją głównie ze skutecznym wykorzystaniem przez gospodarkę bieżących aktywów i zasobów.

Podkreśla się tu jakość otoczenia biznesowego, makroekonomicznego, systemowego i infrastruktury - czyli czynników dla długofalowego rozwoju. Środek ciężkości stanowią czynniki związane z jakością zasobów - szczególnie ludzkich - oraz otoczenia instytucjonalnego i zarządzania.

5. Indeks konkurencyjności globalnej

• Global Competitiveness Index mierzy jakość instytucji, polityk i czynników, które wpływają na bieżące i przyszłe gospodarcze prosperity.

• Za pomocą indeksu zdolności konkurencyjnej GCI oceniana jest zdolność krajów w wymiarze potencjału technologicznego, jakości instytucji i polityki gospodarczej. Uwzględnia się tu czynniki uznane za kluczowe we wspieraniu wysokiego tempa wzrostu gospodarczego i w warunkach gospodarki otwartej.

6. Indeks łatwości prowadzenia interesów gospodarczych

• Wyższa pozycja w rankingu wskazuje lepsze, zazwyczaj prostsze, przepisy regulujące sprawy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz silniejszą ochronę własności przez prawo.

• Badania empiryczne, zlecone przez Bank Światowy, wykazały, że poprawienie tych regulacji ma bardzo silny efekt na wzrost gospodarczy.

7. Wskaźnik zaufania do rynku

• Syntetyzuje on ocenę danego kraju z punktu widzenia dokonywania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (tzn. inwestycji fizycznych w odróżnieniu od inwestycji portfelowych)

8. Wskaźnik braku przejrzystości

• Ocena braku przejrzystości w pięciu obszarach:

• administracji państwowej (poziom korupcji),

• systemie prawnym (zwłaszcza w przepisach dotyczących kontraktów i praw własności),

• makroekonomicznej i fiskalnej polityce państwa (czy jest ona przewidywalna, czy też ulega nieoczekiwanym zmianom),

• standardach rachunkowości (czy umożliwiają porównania danych finansowych),

• regulacjach dotyczących biznesu

9. Wskaźnik globalizacji

• W zamierzeniu autorów wskaźnik ten mierzy stopień powiązania (integracji) kraju ze światem w sferze gospodarki, polityki, technologii i kontaktów indywidualnych.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bliski Wschód - głównie: Arabia Saudyjska, Bahrajn, Irak, Iran, Izrael z autonomią palestyńską, Jemen, Jordania, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syria, Zjednoczone Emiraty Arabskie, (Afganistan, Egipt, Turcja).

Zamieszkiwany przez blisko 300 mln ludzi. Kolebka cywilizacji starożytnych: Mezopotamia i starożytny Egipt oraz 3 wielkich religii monoteistycznych: chrześcijaństwa, judaizmu i islamu.

Po I wojnie światowej duży wpływ Francji i Wielkiej Brytanii, a po II wojnie światowej wpływ USA.

Pod względem kulturowym większość stanowi ludność arabskojęzyczna wyznająca islam. Region spaja przewaga ludności arabskiej, 90% ludności to większość sunnicka, czyli taka w której przeważają języki semickie oraz wspólna tradycja, kultura, historia oraz działalność Ligi Państw Arabskich.

Obecnie są tam 2 ideologie:

• liberalna demokracja

• islamski fundamentalizm (występuje gdzie znaczenie mają zasady religijne i staja się zasadami politycznymi).

Zasoby naturalne (złoża):

• ropy naftowej,

• gazu,

• żelaza,

• miedzi,

• tytanu,

• złota,

• szmaragdów,

• rubinów,

• turkusów,

• i wiele rodzajów metali rzadkich.

Najlepiej rozwijającym się krajem jest Arabia Saudyjska, 20 na świecie pod tym względem, średnie PKB 13,5 tys./os.; w 2004r. - 2 miejsce na świecie w wydobyciu ropy naftowej.

Bliski Wschód czerpie z rozwoju turystyki. Stał się ciekawym miejscem na tropikalne wakacje dzięki wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego. Np. Egipt, Turcja, Dubaj, ZEA.

Stawiają na energię słoneczną.

Daleki Wschód - Japonia, Korea Płd., Korea Płn., Tajwan, Chiny, Indie, Mongolia.

Chiny - rozwój gospodarki od kilkunastu lat to ok.10%, jest to spowodowane boomem inwestycyjnym i duża nadwyżką handlową. To tempo jest nieosiągalne dla krajów wysoko rozwiniętych. Prognozy przy utrzymaniu takiego tempa za rok, dwa wyprzedzą gospodarkę USA.

Nadwyżka wzrosła o 74%. Oszczędności stanowią ok.50% PKB. Niebezpieczeństwem jest wzrost inflacji spowodowany boomem w budownictwie (niskie kredyty budowlane).

Gospodarka chińska kojarzy nam się z tanią i masową produkcją. Ale od niedawna postawiły na kwalifikowanie siły roboczej.

Rozwój rynku finansowego i technologicznego. Zaczynają inwestować w badania kosmiczne. Chińczycy zaczynają wybierać inwestycje.

W Chinach ulokowane są znane firmy, np. Toshiba. Celem podboju nowego rynku jest Europa, prawo UE w jakimś stopniu to ogranicza.

Na tamtym rynku możemy konkurować produktami spożywczymi.

Indie - gospodarka usługowa, o poziomie rozwoju stanowią badania naukowe, poziom patentowania (średnio 15 tys. patentów rocznie), zajmują 10 miejsce pod względem wielkości PKB, wielkie dysproporcje. Obecny wzrost jest udziałem niewielkiej liczby społeczeństwa.

Demokracja, gospodarka rynkowa, pracowitość, doskonale znają język angielski, rozwój usług biznesowych, wysoki poziom wykształcenia, 2 miejsce na świecie pod względem wysoko wykwalifikowanych lekarzy → wysoka jakość. Zaczyna przodować w biotechnologii, jeżeli tempo rozwoju się utrzyma to w 2020r. Indie i Chiny będą generowały 50% globalnego PKB.

Japonia - technologia

Korea Płd. - posiada złoża węgla kamiennego, wolframu, miedzi. Jest niezależna energetycznie (posiadają 20 elektrowni jądrowych), węgiel kamienny nie pokrywa całego zapotrzebowania.

Dominuje w technologii, rynku samochodowym, rozrywkowym (telewizory itp.). Przejęła wzorce japońskie, współpracuje z Japonią.

podsystem (elementy systemu)

interakcje

---