2-10-2010

1. Proszę zdefiniować pojęcie prawo finansowe.

PRAWO FINANSOWE - jest to ogół norm prawnych regulujących działalność finansową w danym Państwie. (Normy prawne regulują gromadzenie środków pieniężnych przez Państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie w celu realizacji zadań Państwa, a także określających tryb działania organów i instytucji finansowych.)

2. Systematyka prawa finansowego ze wskazaniem najważniejszych aktów prawnych.
Zakres prawa finansowego - systematyka:
1. Prawo budżetowe (gmina, powiat, województwo, jednostki budżetowe)

- Ustawa budżetowa,

- Ustawa o finansach publicznych
2. Prawo podatkowe

- Ustawa o podatkach od towarów i usług,

- Ustawa o podatku akcyzowym

- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych

- Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych

- po 01.05.2004 nadrzędne są Dyrektywy Unii Europejskiej: nr. 6 i 112/2006 dotyczące podatku od towarów i usług

- Dyrektywa horyzontalna - elementy konstrukcji, Dyrektywy szczególne dotyczące napojów alkoholowych, paliw płynnych, tytoniu w prawie akcyzowym

- wyroki wydane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) - mają charakter prawotwórczy
3. Prawo celne

- Wspólnotowy Kodeks Celny

- Ustawa Prawo Celne
4. Prawo finansowe ubezpieczeń gospodarczych i społecznych dzieli się na ubezpieczenia gospodarcze i ubezpieczenia społeczne:

- Ustawa o działalności ubezpieczeniowej + wybrane regulacje Kodeksu Cywilnego dotyczące umowy ubezpieczenia

- Ustawa o ubezpieczeniach społecznych
5. Prawo jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa)

- Ustawa o samorządzie gminnym

- Ustawa o samorządzie powiatowym

- Ustawa o samorządzie wojewódzkim

A także :

- Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych

- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych

- Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (ustawa stanowiąca o dochodach gmin)
6. Prawo walutowe i dewizowe

- Ustawa prawo dewizowe (dotyczy NBP jako podmiotu prawa finansowego i bankowego, poszczególnych banków w zakresie transferu dewizowego, przedsiębiorców)
7. Prawo bankowe

- Ustawa Prawo Bankowe

- Ustawa o Narodowym Banku Polskim (NBP) (przepisy kreujące NBP jako Bank Centralny)
8. Prawo finansowe podmiotów gospodarczych

- Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (definiuje pojęcie przedsiębiorcy)

(Przedsiębiorcy to: Spółki kapitałowe - Sp. z o.o., S.A., Spółdzielnie, Przedsiębiorstwa państwowe, Spółki prawa handlowego nie posiadające osobowości prawnej - Sp. Jawne, Sp. Partnerskie, Sp. Komandytowe, Sp. Komandytowo-akcyjne, Wspólnicy Sp. Cywilnych, Oddziały i przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych, osoby fizyczne prowadzące zorganizowaną jednoosobową działalność gospodarczą).

3). Analiza budowy normy prawnofinansowej

Z normy wynikają obowiązki - jest zdaniem oznajmującym.

Budowa normy:
a) hipoteza

• powoływanie się na akt normatywny i źródła prawa, z którego wynika jej obowiązywanie (np. z prawa podatkowego, bankowego, celnego itp.)

• powołanie się na stan faktyczny, uzasadniający dyspozycję normy (np. dokonanie eksportu, importu, uzyskanie zezwolenia)

b) dyspozycja - wskazuje na obowiązujący w danej sytuacji sposób zachowania się podmiotu (nakaz lub zakaz)

• przedmiot normy - określone zachowanie stanowiące uprawnienie jednego podmiotu (organy podatkowe, wójt, burmistrz), a zobowiązanie drugiego (podmioty prywatno-prawne), może być ono szczegółowo określone, co do miejsca i sposobu jego wykonania (gdzie - organ poboru należności - i w jaki sposób - pobór w formie zapłaty, potrącenie nadpłaty, umorzenie).

• podmioty normy - czynny (uprawniony, zobowiązujący do działania np. burmistrz, prezydent, naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego)

- bierny (zobowiązany - przedsiębiorcy, banki, ubezpieczyciele)

c) sankcja - z reguły są to dolegliwości karne lub materialne, określa rodzaj negatywnych następstw w przypadku nie dostosowania się do dyspozycji (nie zawsze występuje)

• Norma prawna musi być zawsze zbudowana z hipotezy oraz dyspozycji.

• Sankcja jest ruchoma i nie musi występować.

• Sankcje dotyczą prawa podatkowego, celnego, dewizowego, złego gospodarowania subwencjami i dotacjami

• Obecnie sankcje przenosi się do prawa karnego-skarbowego.

• Sankcje, jako dolegliwości karne - przed sądem, gdzie dochodzi do nałożenia sankcji w przypadku orzeknięcia winy, np. ograniczenie wolności, kara pieniężna, pozbawienie wolności

• Sankcje, jako dolegliwości materialne- w postaci grzywny.

• Wina umyślana badana jest przez sądy, np. głównego księgowego, dyrektora firmy.

• Cechą wspólną obu sankcji (karnej i materialnej) jest wpis do rejestru skazanych.

• W przypadku nie zastosowania się do przepisów nakładane są automatycznie sankcje pieniężne bez orzekania o winie i nie ma wpisu do rejestru skazanych (np. odnośnie art. 109, 111, 112, 87-88 VATU)

• Stawki sanacyjne 75% (PDOFU) za ukrywanie dochodów i 50% (PDOPU) za złe prowadzenie ksiąg rachunkowych, oraz odnośnie podatku od spadków i darowizn 20% za zatajenie informacji o spadku lub darowiznie.

4). Jakie są źródła prawa finansowego z przykładami

I Grupa źródła:

1) ustrojowe (kompetencje, struktury, organizacje państwowych organów finansowych i samorządu terytorialnego)

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (określająca przepisy podatkowe i zawierająca zapis bazowy o niezależności NBP,

• Przepisy związane z prawem budżetowym

2) prawa materialnego (prawa i obowiązki podmiotów zajmujących się finansami)

• Ustawa od towarów i usług,

• Prawo bankowe,

• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej, ( jaka jest kreacja ubezpieczycieli)

3) prawa formalnego (określają tryb postępowania w procesie stanowienia norm materialnych)

• Ustawa ordynacja podatkowa (przepisy postępowania podatkowego w związku z poborem podatków),

• Prawo bankowe (kreacja banków)

• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej (kreacja ubezpieczycieli)

II Grupa źródła:
1) prawa państwowego (regulacje dotyczące całości Państwa Polskiego)

• Ustawa o podatku akcyzowym

• Ustawa prawo dewizowe (dot. rezydentów i nierezydentów)

Podmiotami są misje wojskowe, urzędy konsularne
2) prawa lokalnego (regulacje dotyczą jednostek samorządu terytorialnego - głównie gmin - wskazują na podział i przepływy dochodów)

• Ustawa o podatkach lokalnych

• Ustawa o samorządzie gminnym

• Ustawa o samorządzie powiatowym

• Ustawa o samorządzie wojewódzkim

5) Finanse publiczne a prywatne - podobieństwa i różnice

Istotny jest sposób gromadzenia!

Finanse publiczne

• Publiczne zasoby pieniężne

• 1 płaszczyzna: podatki i opłaty

• 2 płaszczyzna: zasoby o charakterze niepodatkowym: cła, dywidendy, dochody z prowadzonej działalności gospodarczej

• Operacje tymi zasobami

• Pobór należności cywilno-prawnych, ceł, podatków i opłat, dywidend

• Oraz normy prawne je regulujące

• Przepisy regulujące-przepisy prawa cywilnego, prawa handlowego

• Dotyczą gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych przez budżet Państwa, budżety samorządów terytorialnych, ubezpieczenia społeczne itd.

Finanse publiczne gromadzone są na zasadzie przymusu (prawo daje legalne narzędzia do wywierania przymusu) i przeznaczone są na zaspokojenie potrzeb publicznych (zaspokajanie służby zdrowia, wojska, policji, służb specjalnych, opieki społecznej itd.)

Przymus mogą wywierać:

• Organy Administracji Celnej

• Organy Skarbowe

• Komisja Nadzoru Finansowego

• Departamenty NBP, Poczta Polska, Kontrola Podatkowa - w prawie dewizowym.

• Mają szeroki zakres znaczeniowy - są globalne

• Operacje finansowe dokonywane w zakresie finansów publicznych rzutują na ogólną równowagę finansową państwa (wysokość wpłat)

Zakres podmiotowy Ustawy o finansach publicznych:

• Sektor rządowy - organa władzy publicznej (Sejm i Senat, Kancelaria prezydenta RP, administracja rządowa) oraz podległe im jednostki organizacyjne w całości lub części finansowane są ze środków publicznych

• Sektor samorządowy - jednostki samorządu terytorialnego czyli gminy, powiaty, województwa i ich organy oraz podległe im jednostki organizacyjne

Finanse prywatne

• są gromadzone i wydatkowane zgodnie z potrzebami indywidualnymi

• nie ma możliwości wywierania przymusu państwowego

• dotyczą jednego gospodarstwa

6) Co to są środki publiczne?
a) dochody publiczne - daniny publiczne (np. podatki, opłaty, cła) i inne dochody wynikające z umów cywilnoprawnych (leasing, pożyczka, najem,

dzierżawa)
b) przychody budżetów jednostek samorządu terytorialnego pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych (gminy i powiaty mogą emitować na własne papiery wartościowe na własne potrzeby, a po okresie wyemitowania muszą zwrócić kwotę kapitału wraz z odsetkami), prywatyzacji majątku (na podstawie planów Ministra Gospodarki następuje sprzedaż prywatnym inwestorom), z otrzymanych kredytów i pożyczek (mogą zawierać umowy kredytu i pożyczki, ale kredytodawcami są tylko banki a pożyczkodawcami także inne instytucje nie będące bankiem).
c) bezzwrotne środki ze źródeł zagranicznych oraz przychody jednostek organizacyjnych pochodzące z ich działalności (środki pozyskane z UE, z Banku Światowego, z Międzynarodowego Funduszu Walutowego).

7). Jakie procesy obejmują finanse publiczne.
a) pobieranie i gromadzenie dochodów (dochodów podatkowych i niepodatkowych, gromadzenia ich na rachunkach w NBP lub w innych bezpiecznych bankach komercyjnych)
b) wydatkowania środków publicznych - tak by można było realizować cele publiczne (np. na kulturę, szkolnictwo, wojsko, służbę zdrowia)
c) finansowanie deficytu - przez prywatyzację, kredyty, pożyczki, emisję papierów wartościowych, podwyższanie podatków
d) zaciągania zobowiązań - jako pożyczkobiorca lub kredytobiorca
e) zarządzania środkami publicznymi - umiejętne gromadzenie i lokowanie tych środków
f) zarządzania długiem publicznym - nie może przekroczyć maksimum długu publicznego (w Unii 55%)

8) Jak realizowana jest w praktyce zasada jawności finansów publicznych
a) jawność sejmowej debaty budżetowej (w środkach masowego przekazu XI-XII) i debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego (można przeczytać ogłoszeniach w Urzędzie jednostki)
b) jawność sejmowej debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa (po zakończeniu roku 2010, w I półroczu 2011 będą debaty sejmowe na temat wykonania budżetu roku 2010) i debat nad wykonaniem sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego (sejm kontroluje wykonanie budżetu)
c) podawanie do publicznej wiadomości :
- kwot dotacji udzielonych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego (ze wskazaniem na charakter dotacji)
- zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych przez Ministra Finansów (w zakresie poboru poszczególnych rodzajów podatków);
d) udostępnienie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora finansów publicznych (jednostki budżetowe, państwowe, gminne, powiatowe relacjonują sposób wykorzystania środków budżetowych)

16-10-2010

1. Co to jest budżet państwa i jakie podmioty są z niego finansowane?
BUDŻET PAŃSTWA - jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów :
a) organów władzy państwowej (Sejm, Senat, Prezydent RP), kontroli i ochrony prawa (Rzecznik Praw Obywatelskich, Główny Inspektorat Danych Osobowych, Policja, Służby specjalne);
b) sądów (Sądy cywilne, Sady karne, Sądy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, Sądy administracyjne) i trybunałów (Trybunał konstytucyjny, Trybunał stanu);
c) administracji rządowej (ministerstwa i ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie);

Budżet państwa jest uchwalony w formie ustawy budżetowej (nie może być wydany w formie rozporządzenia!) na okres roku kalendarzowego (I-XII), zwanego dalej „rokiem budżetowym”.
Do budżetu państwa włączone są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi (środki z UE) i wydatki z nich finansowane.
Budżet, zestawienie planowanych na dany okres (np. tydzień, miesiąc, najczęściej rok) dochodów i wydatków jednostki gospodarującej. Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności.

2. Co określa w swojej treści ustawa budżetowa?
Ustawa budżetowa ustala :
a) dochody budżetu państwa według najważniejszych źródeł części i działów klasyfikacji budżetowej (przyporządkowanie środków budżetowych poszczególnym ministrom i powiązanie ich z dochodami budżetowymi).
b) Wydatki budżetu państwa (jakie rodzaje wydatków).
c) Deficyt budżetu państwa oraz źródła jego pokrycia (kiedy występuje ujemna różnica pomiędzy dochodami a wydatkami, a także jakie sposoby pokrycia deficytu są zgodne z prawem budżetowym (kredyty, pożyczki, emisja papierów wartościowych, prywatyzacja majątku skarbu państwa podwyższanie podatków).
d) Limity zatrudnienia w administracji rządowej (jaka jest maksymalna ilość zatrudnionych osób i na podstawie jakich stosunków pracy, będą obciążały wydatki budżetowe).
e) Przychody i rozchody budżetu państwa.
f) Zestawienie przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i środków specjalnych.
g) Plany przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych (tworzone są w formie odrębnych rachunków bankowych lub osób prawnych; powoływane ze środków budżetu państwa; celem jest pomoc w realizacji określonych zadań publicznych - Państwowy Fundusz Ochrony Zdrowia, Państwowy Fundusz Ochrony Środowiska)
h) Zestawienie dotacji dla państwowych agencji (np. Agencja Rozwoju Przemysłu, Agencja Rozwoju Rynku Rolnego) i fundacji z udziałem Skarbu Państwa.
- zakres i kwoty dotacji przedmiotowych (stanowią o stronie wydatkowej budżetu państwa, dotyczą poszczególnych sfer funkcjonowania państwa, np. bezpieczeństwa, szkolnictwa, ochrony zdrowia, obronności);
- wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i ich wysokość (np. dotacje dla przedszkoli, szkół, szpitali, więzień).

Projekt ustawy budżetowej (ma charakter ekonomiczny - nie prawny) zawiera uzasadnienia składające się z:
a) głównych celów polityki społecznej i gospodarczej;
b) założeń makroekonomicznych na planowany rok budżetowy i dwa kolejne lata dotyczące :
- kształtowania się produktu krajowego brutto (PKB);
- państwowego długu publicznego oraz długu Skarbu państwa.
- Poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych

Budżetowa ustawa, jeden z najważniejszych aktów prawnych obowiązujących w państwie, określający jego roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki zwane budżetem państwa. Projekt ustawy budżetowej opracowany przez ministra finansów (minister), uchwalany jest przez Radę Ministrów i przedstawiany sejmowi i senatowi do 31 X każdego roku.
Jeżeli rząd nie jest w stanie przedstawić go w tym terminie, to zobowiązany jest do przedłożenia projektu ustawy o prowizorium budżetowym, która określa dochody i wydatki państwa na określoną część roku i traci moc z chwilą uchwalenia ustawy budżetowej.
Ogólne zasady i tryb gromadzenia środków pieniężnych objętych budżetem państwa oraz przeznaczania tych środków na finansowanie zadań wynikających z funkcji państwa oraz formy organizacyjnoprawne jednostek, które realizują zadania objęte budżetem jest zawarta w ustawie prawo budżetowe.

3. Definicja pojęcia „system budżetowy”

SYSTEM BUDŻETOWY - zespół norm prawnych (normy należy rozpatrywać na trzech poziomach: konstytucyjnym, ustawowym i wynikającym z rozporządzeń) regulujących organizację finansowych organów państwa i instytucji objętych gospodarką budżetową oraz zasady pobierania dochodów pieniężnych na rzecz budżetu państwa (zasada legalnego przymusu) a także zasady ich wydatkowania.

4. Na czym polega gospodarka budżetowa i w jakim czasokresie ona występuje?

Gospodarka budżetowa polega na :
a) planowaniu budżetowym;

Zajmuje się nim Minister Finansów. Przygotowuje projekt ustawy budżetowej i przesyła go do poszczególnych ministerstw, aby mogli go skorygować do wysokości budżetu. Następnie Rada Ministrów zatwierdza projekt i przekazuje go do Sejmu. Sejm zatwierdza i przekazuje projekt do Senatu, skąd wraca do Sejmu z poprawkami. Sejm zatwierdza lub odrzuca poprawki i przekazuje projekt do Prezydenta RP. Jeśli Prezydent go zatwierdzi - zostaje ogłoszony w formie ustawy budżetowej.
b) gromadzeniu dochodów budżetowych (od stycznia do grudnia roku budżetowego - dochody podatkowe i niepodatkowe);
c) dokonywaniu wydatków budżetowych (od stycznia do grudnia roku budżetowego przez ministrów realizujących swoje zadania);
d) kontroli przestrzegania dyscypliny budżetowej (od stycznia do grudnia roku budżetowego przez poszczególnych ministrów, Ministra Finansów, Prezesa Rady Ministrów; również po zakończeniu roku budżetowego przez Sejm, NIK).

5. Jakie są funkcje budżetu i na czym one polegają?

FUNKCJE BUDŻETU :
a) rozdzielcza (redystrybucyjna) - gromadzenie, podział (wg poszczególnych resortów) i wydatkowanie zasobów pieniężnych na sfinansowanie wydatków ponoszonych przez państwo (sferę budżetową, fundusze ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorstwa państwowe, gminy).
Obok wydatków obligatoryjnych wyróżniamy szereg form wspierania procesów gospodarczych :
- dotacje inwestycyjne (przekazywanie środków pieniężnych na finansowanie inwestycji);
- dopłaty do kredytów na wybrane cele (są związane z polityką prowadzoną przez rząd);
- wydatki związane z poręczeniami państwowymi (skarb państwa może być poręczycielem zabezpieczającym podmioty sfery budżetowej);
- wydatki na promocję eksportu;
- wydatki na prywatyzację (w zakresie wyceny prywatyzowanego majątku, prospektów emisyjnych, obsługi prawnej, podatkowej, finansowej ;
- dotacje inwestycyjne.
W wyniku redystrybucji dochodów budżetu państwa następuje przeniesienie części dochodów pomiędzy :
- różnymi działami gospodarki narodowej (np. dochody pochodzące z usług mogą finansować wydatki rolnictwa);
- różnymi regionami kraju (bogatsze regiony kraju finansują biedniejsze) ;
- różnymi grupami ludności (przedsiębiorcy płacący podatek dochodowy wg najwyższej stawki finansują renty lub emerytury);
- różnymi państwami (nadwyżkę dochodów przeznacza się na pożyczki zagraniczne).
b) kontrolna - ściśle związana z funkcja rozdzielczą, gdyż proces gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych jest kontrolowany pod kątem oceny celowości (czy cele są spełniane), legalności (czy zgodnie z prawem)i efektywności (czy przynoszą założone efekty) gospodarki budżetowej.

6. Jakie są rodzaje kontroli budżetowej?

RODZAJE kontroli budżetowej :
- ex ante (wstępną) - odnosząca się do planu budżetowego (Minister Finansów, ministrowie, Sejm, Senat, Prezydent RP);
- bieżącą - w toku wykonywania planu budżetowego ( ministrowie, MF, Prezes Rady Ministrów; jeżeli celowość, legalność i efektywność jest naruszana - blokuje się wydatki w poszczególnych ministerstwach);
- ex post - zwaną sprawozdawczą - odnosząca się do prawidłowości wykonania planu budżetowego (wykonuje Sejm i NIK).

7. Jakie są kryteria klasyfikacji budżetowej?

Charakterystyka klasyfikacji budżetowej, KRYTERIA KLASYFIKACJI:
a) Podmiotowe - podział resortowy , każda część odpowiada poszczególnym organom administracji rządowej np. Budżet Ministra Kultury i Sztuki.
b) Przedmiotowo - funkcjonalne - podział według źródła pochodzenia (np. podział dochodów na dochody od osób prawnych lub osób fizycznych) a wydatków według celów przeznaczenia środków (np. na funkcjonowanie konkretnego ministerstwa). Dochody i wydatki podlegają podziałowi na działy i rozdziały (np. Dział - Szkolnictwo zawodowe; Rozdziały :szkoły zasadnicze , technika, licea zawodowe).

c) Rodzajowa - paragrafy określające rodzaje dochodów np. z VAT-a także rodzaje wydatków np. wynagrodzenia osobowe w związku z zatrudnieniem w sferze budżetowej. W obrębie paragrafów można dokonać szczegółowszego podziału na tzw. pozycje.

8. Jaka jest definicja dochodu budżetowego i jakie są jego rodzaje?
DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA - wszelkie wpłaty dokonywane na rzecz budżetu pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, sektora prywatnego (przedsiębiorcy), ludności (osoby nie prowadzące działalności gospodarczej) czy z zagranicy.

Rodzaje :
DOCHODY RZECZYWISTE - pochodzą od jednostek spoza systemu budżetowego m.in. od podmiotów gospodarczych (przedsiębiorcy)i osób fizycznych i kształtują wielkość budżetu.
DOCHODY ROZLICZENIOWE - zwane przelewami wewnątrzbudżetowymi, polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych miedzy budżetem państwa a budżetami lokalnymi gmin.

9. Jakie są kryteria klasyfikacji dochodów budżetowych - przykłady

KLASYFIKACJA DOCHODÓW kryteria :
a) Ekonomiczne - grupowanie według źródła pochodzenia (np. od podmiotów gospodarczych czy osób fizycznych).
b) Prawne :
- bezzwrotne (podatki)
- zwrotne (obligacje)
- odpłatne (świadczenie ze strony państwa opłata skarbowa np. za wydanie zezwoleń lub licencji)
- nieodpłatne (podatki)
- przymusowe (podatki)
- dobrowolne (pożyczki, kredyty)
- zasadnicze (podatki)
- uboczne (cła, dochody z prywatyzacji)
c) Organizacyjne : budżetu państwa i gmin.

10. Charakterystyka katalogu dochodów budżetu państwa z podziałem na dochody podatkowe i pozapodatkowe.

Podatkowe :
a) podatki (VAT, PDOF, PDOP) i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego , funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych;

Pozapodatkowe :
b) cła;
c) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;
d) dywidendy (gdy Skarb Państwa jest udziałowcem spółek kapitałowych);
e) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego (NBP);
f) wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;
g) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
h) dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze składników majątkowych Skarbu państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
i) opłaty od poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa (głównie dla jednostek z udziałem budżetu państwa);
j) odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
k) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa (głównie na rachunkach NBP ale również w bankach komercyjnych - jeśli odsetki nie są niższe niż w NBP i banki te są bankami bezpiecznymi);
l) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych (Skarb państwa nie może udzielać pożyczek bez odsetek);
ł) grzywny , mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych (mają charakter marginalny; są trudne do prognozowania);
m) spadki , zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa(mają charakter marginalny; są trudne do prognozowania);
n) inne dochody publiczne :obligacje, bony skarbowe, pożyczki (aby sfinansować niedobory w budżecie Państwa).

11. Co to są wydatki budżetowe i na co mogą być przeznaczone?

WYDATKI budżetowe- wydatkowanie środków pieniężnych przez państwo w celu zaspokojenia potrzeb publicznych.

WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA PRZEZNACZONE SĄ NA :
a) realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administrację rządową, sądy i trybunały (finansowanie zadań tych jednostek);
b) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego (Skarb Państwa przekazuje część podatku akcyzowego ze sprzedaży paliw płynnych w związku z niepobieraniem podatku drogowego od samochodów osobowych);
c) dotacje celowe i zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami (np. zapewnienie bezpieczeństwa na ich obszarze);
d) dofinansowania zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego;
e) dotacje na zadania określone ustawami;
f) współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi;

Z budżetu państwa, w zakresie ustalonym w ustawie budżetowej mogą być udzielane pożyczki :
a) dla jednostek samorządu terytorialnego w ramach postępowania naprawczego;
b) wynikające z umów międzynarodowych;
c) wynikające z ustaw i innych niż ustawa budżetowa;

Pożyczki udzielane z budżetu państwa są oprocentowane; wysokość oprocentowania określa ustawa.

12. Jakie są kryteria klasyfikacji wydatków budżetowych?

a) wydatki bieżące :
- subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
- dotacje;
- wynagrodzenia i wyposażenia(?) oraz składki od nich naliczone;
- inne świadczenia na rzecz osób fizycznych;
- zakupy towarów i usług;
- inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych realizującą ich statutowych zadań.
a) wydatki na obsługę długu Skarbu państwa :
- wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych;
- oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek;
- wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb państwa poręczeniom i gwarancjom;
b) wydatki majątkowe :
- wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;
- wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
c) wydatki inwestycyjne z budżetu państwa finansowane są inwestycje państwowych jednostek budżetowych, w tym ich gospodarstw pomocniczych;

DOTACJAMI są, podlegającym szczególnym zasadom rozliczenia, wydatki budżetu państwa przeznaczone na :
a) finansowanie lub dofinansowanie:
- zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami;
- ustawowo określonych zadań, realizowanych przez jednostki inne niż samorządu terytorialnego;
- bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego;
- zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych w tym fundacjom i stowarzyszeniom;
- kosztów realizacji inwestycji, zwane dalej „dotacjami celowymi”
b) dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu, zwane dalej „dotacjami podmiotowymi”;
c) dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług kalkulowanych według stawek jednostkowych zwane dalej „dotacjami przedmiotowymi”;
d) dopłaty do oprocentowania kredytów banków w zakresie określonym w odrębnej ustawie;
e) pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, zwane dalej „dotacjami na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe”;

RODZAJE DOTACJI :
- dotacje celowe;
- dotacje przedmiotowe;
- dotacje podmiotowe;
- dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;

6-11-2010

1. Co określa swoimi przepisami ustawa prawo bankowe?

(29-08-1997r. ; Dz. U. z 21-11-1997r.

Ustawa określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków.

2. Jaka jest definicja pojęcia banku?

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Formy osób prawnych dopuszczonych przez prawo bankowe do prowadzenia działalności bankowej:

• Banki państwowe (w swojej konstrukcji prowadzenia działalności zbliżony jest do przedsiębiorstwa państwowego)

• Banki spółdzielcze (w swojej konstrukcji prowadzenia działalności zbliżony jest do spółdzielni)

• Banki w formie spółek akcyjnych (spółki z o.o. NIE)

Działają na podstawie zezwoleń wydawanych przez KNF w porozumieniu z Ministrem finansów.

3. W jakich przypadkach podmioty nie będące bankami są uprawnione do używania w swojej nazwie słowa „bank” lub „kasa”?

Wyraz bank lub kasa mogą być używane w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku, z tym, że nie dotyczy to jednostek organizacyjnych używających wyrazów bank lub kasa z których działalności jednoznacznie wynika, że jednostki te nie wykonują czynności bankowych (bank krwi).

Wyraz kasa nie może być używany w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy jednostek organizacyjnych, która na podstawie odrębnej ustawy gromadzi oszczędności oraz udziela pożyczek osobom fizycznym zrzeszonym w tej jednostce (np. kasy zapomogowo-pożyczkowe, szkolna kasa oszczędności)

Spółdzielcze kasy zapomogowo-pożyczkowe - w chwili obecnej nie podlegają nadzorowi finansowemu chociaż stają się podmiotami konkurencyjnymi dla banków komercyjnych.

4. Jakie są rodzaje banków?

Kryterium podziału miejsca siedziby prowadzenie działalności

• Banki krajowe - mające siedzibę na terytorium RP

• Banki zagraniczne - mające siedzibę za granicą

Kryterium podziału związany z zakresem działalności banków

• Banki kredytowe (udzielanie kredytów i pożyczek)

• Banki inwestycyjne (nastawione na finansowanie inwestycji)

• Banki rolne (związane z działalnością rolniczą)

• Banki ziemskie (związane z działalnością rolniczą)

• Banki przemysłowe (związane z finansowaniem działalności różnych gałęzi przemysłu)

5. Charakterystyka czynności bankowych

1. Obligatoryjne

Czynnościami bankowymi są:

• Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

• Prowadzenie innych rachunków bankowych (oszczędnościowo-rozliczeniowych, powierniczych)

• Udzielanie kredytów (czynność zastrzeżona wyłącznie dla banków, kredyty są oprocentowane i udzielane na konkretny cel)

• Udzielanie gwarancji bankowych (czynność zastrzeżona wyłącznie dla banków, bank gwarantuje wypłatę środków pieniężnych w zamian za wynagrodzenie)

• Emitowanie bankowych papierów wartościowych (celem pozyskania dodatkowego kapitału na finansowanie swojej działalności)

• Przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych (rozliczenia gotówkowe, rozliczenia bezgotówkowe - polecenie zapłaty, polecenie przelewu)

• Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banków w odrębnych ustawach (np. wprowadzenie nowych technologii)

2. Fakultatywne

Czynnościami bankowymi są również następujące czynności o ile są one wykonywane przez banki:

• Udzielanie pożyczek pieniężnych (mogą być nieoprocentowane i udzielane nie na konkretny cel)

• Operacje czekowe i wekslowe (podstawą jest Prawo wekslowe i czekowe)

• Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu (mogą je wydawać również sieci sklepów).

• Terminowe operacje finansowe (mogą być wykonywane również przez Domy Maklerskie)

• Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych (np. factoring, forfiting)

• Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych

• Wykonywanie czynności obrotu dewizowego (rozliczanie transakcji eksportowo-importowych)

• Udzielanie poręczeń (podstawą są przepisy prawa cywilnego)

• Wykonywanie czynności zleconych związanych z emisję papierów wartościowych (w zastępstwie wytwórni papierów wartościowych)

3. Czynności bankowe - podstawowe zasady

• Oświadczenie woli składane w związku z dokonywaniem czynności bankowych mogą być wyrażone za pomocą elektronicznych nośników informacji

• Związane z czynnościami bankowymi dokumenty mogą być sporządzone za pomocą elektronicznych nośników informacji, jeżeli dokumenty te zostaną w należyty sposób utrwalone i zabezpieczone

• Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonywana w formie elektronicznej spełnia wymagania formy pisemnej

6. Jaką działalnością mogą zajmować się banki poza wykonywaniem czynności bankowych?

Nie będące czynnościami bankowymi

Banki poza wykonywaniem czynności bankowych mogą:

• Obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej nie będącej bankiem lub jednostki uczestnictwa w funduszach (jest to związane z prowadzeniem polityki lokacyjnej nadwyżek finansowych banku, pod kontrolą nadzoru finansowego)

• Zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych (za zlecenie emisji papierów wartościowych osobom trzecim)

• Dokonywać obrotu papierami wartościowymi (nabywanie i zbywanie papierów wartościowych jako farma inwestycji)

• Dokonywać na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym że bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty ich nabycia (przejęcie majątku dłużnika)

• Nabywać i zbywać nieruchomości

• Świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych

• Świadczyć inne usługi finansowe (np. leasing)

7. W jakich formach prawnych mogą działać banki w Polsce?

Banki mogą być utworzone jako:

• Banki państwowe (w swojej konstrukcji prawnej zbliżony jest do przedsiębiorstwa państwowego)

• Banki spółdzielcze (w swojej konstrukcji prawnej zbliżony jest do spółdzielni)

Założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni określonej ustawą z dnia 16.09.1982 „Prawo spółdzielcze” - nie mniej niż 10 osób (Dz. U. z 1995r. Nr 54 poz. 288 i Nr 133 poz. 654; z 1996r. Nr 5 poz. 32, Nr 24 poz. 110 i Nr 43 poz. 189; oraz z 1997r. Nr 32 poz. 183 i Nr 121 poz. 769 i 770)

• Banki w formie spółek akcyjnych (spółki z o.o. NIE)

Założycielami banku w formie S.A. mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z tym że założycieli nie może być mniej niż 3, za wyjątkiem przypadku gdy założycielem jest bank krajowy lub bank zagraniczny

8. Charakterystyka procedury tworzenia banku państwowego

Podstawą utworzenia jest transfer majątku skarbu państwa do banku państwowego.

Bank państwowy może być utworzony:

1. Przez Radę Ministrów na drodze rozporządzenia

2. Na wniosek Ministra Skarbu Państwa

3. Zorganizowany przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF), dawniej Komisję Nadzoru Bankowego (KNB)

Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa:

• Nazwę (nie może być podobna do banku istniejącego) i siedzibę

• Przedmiot i zakres działania banku

• Jego fundusze statutowe (bank państwowy nie ma kapitału założycielskiego), w tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku.

9. Jakie organy występują w banku państwowym i jakie wykonują one zadania?

• Organami banku państwowego są: rada nadzorcza i zarząd

• Członkowie zarządu lub rad nadzorczych nie mogą zajmować się działalnością konkurencyjną - nie mogą być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba, że bank państwowy jest akcjonariuszem tego banku

• Radę nadzorczą powołuje się na okres 3 lat spośród osób posiadających odpowiednie kwalifikacje z zakresu finansów. Przewodniczącego rady nadzorczej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Skarbu Państwa bądź ministra odpowiedzialnego za majątek Skarbu Państwa

• Członkowie rady nadzorczej powoływani są przez Ministra Skarbu Państwa bądź ministra odpowiedzialnego za majątek Skarbu Państwa spośród osób nie będących członkami zarządu tego banku. Odwołanie członków rady następuje w takim samym trybie w jakim zostali powołani

• Prezesa zarządu banku państwowego powołuje i odwołuje, po zasięgnięciu opinii KNF rada nadzorcza banku; wiceprezesów i pozostałych członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza banku na wniosek prezesa zarządu banku państwowego

1. Rada nadzorcza

• Sprawuje nadzór nad działalnością banku państwowego

• Zatwierdza przedstawione przez zarząd sprawozdanie finansowe oraz podział zysku i sposób pokrycia strat (np. z funduszy rezerwowych), a także

• Przyjmuje sprawozdania z działalności banku, udziela zarządowi banku zaleceń, oraz

• Może zatwierdzać w czynnościach członków zarządu banku

• Uchyla uchwałę zarządu banku w razie stwierdzenia niezgodności z przepisami prawa lub statutem banku

2. Zarząd banku - rozpatruje sprawy dotyczące działalności banku (w sferze wewnętrznej i zewnętrznej), oraz podejmuje w tych sprawach uchwały, których wykonanie zapewnia prezes i zarząd banku

3. Prezes zarządu banku państwowego reprezentuje bank (w relacjach wewnętrznych i zewnętrznych), przewodniczy zarządowi banku oraz organizuje działalność banku

4. Szczegółowy zakres działania rady nadzorczej i zarządu oraz osoby uprawnione do reprezentowania banku (prokurenci) określa statut banku państwowego nadany mu na drodze rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów po zasięgnięciu opinii KNF

10. Na podstawie jakich przepisów polskiego prawa mogą być tworzone banki spółdzielcze?

Bank spółdzielczy może być utworzony z zachowaniem trybu określonego przepisami ustawy „Prawo spółdzielcze”, na podstawie:

• Zezwolenia KNF

• Wydanego w uzgodnieniu z Ministrem Finansów na wniosek założycieli, z uwzględnieniem zasad określonych ustawą z dnia 14.06.1994r. o restrukturyzacji banków spółdzielczych i BGŻ, oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80 poz. 169 z 1995r.; Nr 142 poz. 704 z 1996r.; Nr 106 poz. 496 i Nr 118 poz. 501; oraz z 1997r. Nr 121 poz. 770); 7.12.2000 Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych

• Statut banku spółdzielczego pod rygorem nieważności powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego

11. Na podstawie jakich przepisów polskiego prawa mogą być tworzone banki w formie spółek akcyjnych?

Bank w formie S.A. może być utworzony na podstawie:

• Zezwolenia KNF

• Wydanego w uzgodnieniu z Ministrem Finansów z zachowaniem trybu określonego w Kodeksie spółek handlowych o spółkach akcyjnych

• Przez osoby krajowe, zagraniczne albo z udziałem osób zagranicznych. Wkłady pieniężne osób zagranicznych do kapitału założycielskiego są wnoszone w złotych.

20-11-2010

1. Charakterystyka akcji banku

Akcje banku - zasady:

1. Akcje banku są akcjami imiennymi z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu publicznego. W okresie roku, licząc od daty wpisania banku do rejestru handlowego, zbycie akcji imiennych przez akcjonariuszy wymaga zezwolenia KNF

2. W razie uchylenia decyzji wyrażającej zgodę na wprowadzenie akcji banku do obrotu publicznego akcje banku na okaziciela podlegają zamianie na akcje imienne

3. Zamianie na akcje imienne podlegają również akcje banku na okaziciela, które nie są przedmiotem publicznego obrotu papierami wartościowymi

2. Jakie warunki należy spełnić, aby utworzyć bank w formie SA

Utworzenie banku może nastąpić, jeżeli:

1. Zostało zapewnione wyposażenie banku w:

1. Fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych przewidzianych do wykonywania i rozmiaru zamierzonej działalności, z tym że jeden założyciel oraz grupa założycieli, pozostających w stosunku dominacji i zależności, może wnieść wkład pieniężny w kwocie nie przekraczającej połowy kapitału założycielskiego

2. Pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające przechowywane w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej

2. Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu dają rękojmię prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów banku

3. Co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem

4. Przedstawiony przez założycieli plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku

Wniosek do KNF o wydanie zezwolenia na utworzenie banku powinien zawierać:

1. Określenie nazwy i siedziby banku (musi być inna niż nazwa pozostałych banków)

2. Określenie czynności bankowych, do których wykonywania bank ma być upoważniony, oraz dane o przedmiocie i zakresie zamierzonej działalności (czynności nie będące czynnościami bankowymi)

3. Dane dotyczące

1. Założycieli (czy są to osoby fizyczne, czy prawne) i osób przewidzianych do objęcia w banku stanowisk członków zarządu (przedstawianie kopii dyplomów, świadectw pracy, życiorysów potwierdzających doświadczenie zawodowe co najmniej 3 letnie)

2. Kapitału założycielskiego (jego wysokość, jeśli kapitał w walucie - musi być przewalutowany na dzień przed uzyskaniem zezwolenia)

Do wniosku załącza się:

1. Projekt statutu banku

2. Program działalności i plan finansowy banku na okres co najmniej trzyletni (dokument pozaprawny, mający charakter ekonomiczny)

3. Dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowej, wymagane przez KNF (sprawdzenie źródeł pochodzenia funduszy założycielskich, w przypadku gdy założycielem jest inny bank-sprawdzenie sytuacji finansowej)

Opinię właściwych władz nadzorczych kraju siedziby wnioskodawcy, jeżeli założycielem jest bank zagraniczny (opinia o sytuacji finansowej, zakresu działania)

3. Jakie są oczekiwania prawa bankowego w stosunku do kandydatów do zarządu banku

Organy banku

• Funkcję organu nadzoru pełni rada nadzorcza składająca się z co najmniej 5 osób wybieranych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Bank obowiązany jest informować KNF o składzie rady nadzorczej

• Zarząd banku składa się z co najmniej 3 osób (fizycznych)

• Powołanie 2 członków zarządu banku w tym prezesa następuje za zgodą KNF i na wniosek o wyrażenie zgody, z którym wystąpiła rada nadzorcza

Konieczne jest odpowiednie wykształcenie i 3 letnie doświadczenie zawodowe.

KNF odmawia wyrażenia zgody na powołanie osób w skład zarządu, jeżeli:

• Były karane za przestępstwa z winy umyślnej

• Prowadzone jest przeciwko nim postępowanie karne lub karne skarbowe przez osoby zagraniczne lub z udziałem osób zagranicznych

4. Jaka jest minimalna zawartość treściowa statutu banku w formie SA

STATUT BANKU (najważniejszy dokument wynikający z prawa bankowego i przepisów spółek prawa handlowego; zawierany w formie aktu notarialnego)

Projekt statutu banku określa w szczególności:

• jego nazwę, która powinna zawierać wyraz „bank” (lub „kasa”) i odróżniać się od nazwy innych banków oraz wskazywać, czy jest to bank państwowy, bank w formie spółki akcyjnej czy bank spółdzielczy

• siedzibę banku (adres), przedmiot działania i zakres jego działalności

• organy (rada nadzorcza, zarząd, walne zgromadzenie akcjonariuszy) i organizację (struktura wewnętrzna: departamenty, wydziały, oddziały) banku oraz zasady składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych (opinia założycieli kto jest uprawniony do zawierania umów dotyczących działalności banku, głównie zobowiązań)

• zasady sprawowania kontroli wewnętrznej (kontrola wewnętrzna poprzedzająca kontrolę KNF)

• fundusze własne oraz zasady gospodarki finansowej (kapitał zakładowy, kapitał rezerwowy i kapitał zapasowy, pokrywanie strat, podział zysku)

Statut banku powinien być zgodny z zezwoleniem na utworzenie banku. Zmiana statutu wymaga zezwolenia KNF

5. Jakie wymogi kapitałowe stawia prawo bankowe założycielom banku w formie SA i od czego zależy jego faktyczna wysokość

WYMOGI KAPITAŁOWE (założycielski, zapasowy)

• Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 5 mln euro przeliczonej wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.

• Kapitał założycielski banku wnoszony w formie pieniężnej musi być wpłacony przez założycieli w walucie polskiej na rachunek bankowy w banku krajowym, otwarty w celu dokonania wpłat na kapitał założycielski banku.

• Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego banku powinno być dokonane przed wpisaniem banku do właściwego rejestru.

6. Jakie są zasady tworzenia banku za granicą przez bank polski

FORMY PRAWNE POLSKICH BANKÓW DZIAŁAJĄCYCH ZA GRANICĄ

Utworzenie za granicą banku przez bank krajowy wymaga zezwolenia KNF (na wniosek banku polskiego).

Wniosek o utworzenie za granicą banku powinien zawierać:

• określenie nazwy (zgodnie z wymogami tamtego kraju), siedziby i formy organizacyjnej banku (która wynika z przepisów państwa obcego; w Europie formy organizacyjne są zbliżone)

• dane dotyczące założycieli (dot. polskiego banku)i kapitału założycielskiego (kapitał, który zostanie wytransferowany do państwa obcego)

Do wniosku załącza się:

• projekt statutu (zgodnie z przepisami tamtego kraju), oraz uzasadnienie utworzenia banku za granicą (dlaczego bank polski decyduje się na utworzenie banku; wykazać, że nie jest to ucieczka z kapitałem)

• program działalności i plan finansowy banku na okres co najmniej trzyletni

• informacje o przepisach prawnych obowiązujących w państwie przyjmującym w zakresie:

- zezwoleń na podjęcie działalności przez bank (wynikających z prawa bankowego tamtego kraju)

- przepisów podatkowych dotyczących działalności banków (w tamtym kraju)

- przepisów dotyczących transferu dewiz (transfer z zagranicy do Polski)

i dotyczących nadzoru bankowego (tamtego kraju, aby nie kolidowały z polskim nadzorem bankowym.

7. Charakterystyka procedury tworzenia oddziału banku zagranicznego w Polsce

FORMY PRAWNE BANKÓW ZAGRANICZNYCH W POLSCE

Utworzenie oddziału banku zagranicznego w kraju następuje na podstawie zezwolenia KNF, wydanego po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych (Minister Finansów), na wniosek zainteresowanego banku. (Oddział nie posiada osobowości prawnej!)

Wniosek powinien zawierać:

• nazwę i siedzibę banku występującego z wnioskiem oraz charakterystykę jego działalności

• rodzaje czynności bankowych, do których wykonywania ma być upoważniony oddział banku, oraz siedzibę oddziału

• wielkość funduszy przydzielonych do dyspozycji oddziału (nie ma kapitału założycielskiego, tylko fundusze przydzielone przez bank zagraniczny)

• dane dotyczące co najmniej 2 osób przewidzianych do objęcia w oddziale stanowisk dyrektora lub jego zastępcy

Do wniosku załącza się zobowiązanie występującego z wnioskiem banku zagranicznego o zaspokajaniu wszelkich roszczeń, jakie mogą powstać w stosunku między oddziałem i innymi podmiotami. (fundusze początkowe powinny wystarczyć na pokrycie wszelkich zobowiązań; jeśli nie - nadzór finansowy ma prawo żądać od właściwego banku pokrycia zobowiązań)

W zezwoleniu na utworzenie oddziału banku zagranicznego w kraju KNF ustala w szczególności siedzibę oddziału, rodzaj czynności bankowych, do których wykonywania oddział jest upoważniony (na podstawie zezwolenia), oraz minimalną wysokość funduszy niezbędnych do działalności oddziału (jest określana w ramach postępowania licencyjnego).

Oddziały banków zagranicznych podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Do postępowania przy tworzeniu oddziału banku zagranicznego w kraju stosuje się takie same wymogi jak przy tworzeniu banku krajowego w Polsce.

Oddział banku zagranicznego jest obowiązany:

• używać nazwy banku zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz z przetłumaczonym na język polski określeniem formy prawnej banku oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”.

• prowadzić oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami obowiązującymi banki krajowe

Powołanie dyrektora i jednego z zastępców dyrektora oddziału banku zagranicznego następuje za zgodą KNF. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje bank zagraniczny.

Do oddziałów banków zagranicznych, działających na terenie RP, stosuje się przepisy prawa polskiego.

8. Zasady dokonywanie przekształceń banków

1. W ramach jakich form prawnych dochodzi do przekształcenia

PRZEKSZTAŁCENIA BANKU

Bank państwowy może być przekształcony w bank w formie spółki akcyjnej.

Rada Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, po zasięgnięciu opinii KNF w drodze rozporządzenia:

- przekształca bank państwowy w spółkę akcyjną z udziałem Skarbu Państwa

- określa, w jakim zakresie majątek banku państwowego zostanie wniesiony do spółki akcyjnej na pokrycie kapitału akcyjnego, w jakim zaś nastąpi zbycie tego majątku tworzonej spółce z udziałem Skarbu Państwa (aby Skarb Państwa stał się właścicielem lub współwłaścicielem banku w formie SA)

2. Jakie są zasady w zakresie przejęcia praw i obowiązków

Przekształcenie banku państwowego w spółkę akcyjną nie powoduje zmian w zakresie zawartych przez bank umów (z klientami i podmiotami kooperującymi, dostawcami towarów i usług) i uprawnień z tytułu decyzji administracyjnych (w zakresie prowadzenia działalności bankowej - wydana wcześniej licencja staje się automatycznie licencją nowo utworzonego banku; w zakresie prawa podatkowego: zwroty i ulgi podatkowe, działanie w specjalnych strefach ekonomicznych. wyjątek - zezwolenia dewizowe).

Przekształcenie banku następuje na podstawie bilansu sporządzonego na dzień przekształcenia. Z tym dniem bank w formie spółki akcyjnej wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego banku państwowego.

W dniu uzyskania osobowości prawnej przez bank w formie spółki akcyjnej bank państwowy ulega likwidacji, a jego organy ulegają rozwiązaniu (Powoływane są nowe organy: rada nadzorcza, zarząd, komisja rewizyjna) .

W zakresie nieuregulowanym w ustawie, przy przekształceniu banku państwowego w bank w formie spółki akcyjnej stosuje się określony w przepisach Kodeksu spółek handlowych tryb postępowania przy zawiązywaniu spółki akcyjnej z wyłączeniem art. 312 i art. 336

Przy zbywaniu osobom trzecim należących do Skarbu Państwa akcji banku powstałego w wyniku przekształcenia banku państwowego stosuje się odpowiednie przepisy działów IV i V ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorców państwowych (art. 43-48 ustawy)

9. Jaką działalnością mogą zajmować się przedstawicielstwa banków zagranicznych działające w Polsce

Mamy jeszcze jedną formę banku zagranicznego w Polsce: przedstawicielstwo - zakładane jest włącznie w celu prowadzenia działalności marketingowej i reklamowej na rzecz banku zagranicznego. Nie może oferować jakichkolwiek czynności bankowych, prowadzi akcję reklamową; celem tych regulacji, aby podmioty zagraniczne mogły zbadać rynek, czy warto angażować się kapitałowo, czy chcą one działać w stopniu ograniczonym, czy pozostać tylko jako oddział lub przedstawicielstwo. Nie ma osobowości prawnej i nie ma organów.

10. Jaki jest prawny status NBP i jakie on wykonuje zadania

Konstytucja RP wskazuje na samodzielność i suwerenność NBP, niezależnego od władzy i administracji państwowej)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z dnia 21 listopada 1997r)

1. Zasady ogólne

1. NBP jest bankiem centralnym RP

2. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym

3. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych

4. Działalność NBP jest prowadzona wyłącznie na obszarze RP (nie może prowadzić oddziałów za granicą)

5. Siedzibą NBP jest Warszawa

6. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen (poprzez oddziaływanie na poziom inflacji), przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP (Utrzymanie stabilności cen, utrzymanie rezerw walutowych)

7. NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych RP (w celu realizacji tego zadania wydawane są akty wykonawcze, przy współpracy Prezesa NBP z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji)

8. NBP może być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych (Prezes NBP reprezentuje Polskę na arenie międzynarodowej)

9. NBP nie może być udziałowcem bądź akcjonariuszem innych osób prawnych, z wyjątkiem prowadzących działalność usługową wyłącznie na rzecz instytucji finansowych i Skarbu Państwa

2. Do zadań NBP wynikających z ustawy należy :

- organizowanie rozliczeń pieniężnych (gotówkowych i bezgotówkowych)

- prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi (konsekwencja polityki gospodarczej państwa)

- prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami (na podst. Ustawy Prawo dewizowe: wydawanie indywidualnych zezwoleń dewizowych oraz prowadzenie nadzoru dewizowego)

- prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa (prowadzi rachunki bankowe na rzecz budżetu państwa)

- regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (poprzez wykorzystanie różnych instrumentów polityki pieniężnej)

- kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego (NBP opiniuje ustawy dotyczące działalności finansowej w Polsce)

- opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa (na etapie projektu ustawy budżetowej oraz sprawozdania z wykonania budżetu)

- wykonywanie innych zadań określonym ustawami

11. Charakterystyka organów NBP

1. Jakie organy występują w strukturze NBP

ORGANIZACJA NBP

Organami NBP są:

- Prezes NBP

- Rada Polityki Pieniężnej (nie jest radą nadzorczą, choć posiada pewne jej cechy)

- Zarząd NBP

NBP wykonuje zadania przez Centralę i inne jednostki organizacyjne (oddziały zamiejscowe).

2. Jakie warunki muszą spełnić członkowie kandydujący do tych organów

• Nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za popełnione przestępstwo

• Nie może toczyć się wobec nich postępowanie przed sądem (? Nie jestem pewna)

• Są specjalistami z zakresu prawa i finansów

1. Jakie zadania wykonują poszczególne organy NBP

1. Zarząd NBP w drodze uchwały:

- powołuje, przekształca i likwiduje komórki organizacyjne centrali NBP i inne jednostki organizacyjne

- określa zakres działalności oraz organizację wewnętrzną centrali NBP i pozostałych jednostek organizacyjnych NBP

Działalność jednostek organizacyjnych NBP podlega rewizji wewnętrznej, którą wykonuje komórka centrali NBP podporządkowana Prezesowi NBP

2. Prezes NBP:

- jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat

- ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje

- prezes NBP obejmuje obowiązki po złożeniu wobec Sejmu przysięgi

- kadencja wygasa:

- po upływie okresu sześcioletniego (chyba, że został ponownie wybrany)

- w razie śmierci

- w razie złożenia rezygnacji

- w razie odwołania (warunki odwołania są zawarte w Ustawie o NBP)

- odwołanie może nastąpić, gdy:

- nie wypełnia on swych obowiązków na skutek długotrwałej choroby

- został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo

- Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych (Trybunał Stanu zajmuje się badaniem postępowania zgodnie z prawem w najważniejszych dostojników państwowych)

- w czasie jego nieobecności zastępują go wiceprezes NBP - pierwszy zastępca Prezesa NBP

- Wiceprezesów NBP i członków zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent RP na wniosek Prezesa NBP

- wiceprezesi NBP kierują wyznaczonymi przez Prezesa NBP działami pracy NBP

- jest przełożonym wszystkich pracowników NBP

- przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, KNF oraz reprezentuje NBP na zewnątrz

- reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach finansowych i bankowych oraz, o ile Rada Ministrów, nie postanowi inaczej - w Międzynarodowych instytucjach finansowych

- przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym

- ustala, w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne oraz transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa.

3. Rada Polityki Pieniężnej

1. Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej

2. Składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego

3. Ustala wysokość stóp procentowych NBP

4. Ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków

5. Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach finansowych i bankowych

6. Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

7. Przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP

8. Ustala zasady operacji otwartego rynku

9. Dokonuje ocen działalności zarządu NBP w zakresie realizacji zadań polityki pieniężnej

10. Uchwala zasady rachunkowości NBP przedłożone przez prezesa NBP

W skład Rady wchodzą:

1. Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP

2. 9 członków powoływanych w równej licznie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów

Członkowie Rady powoływani są na 6 lat

Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich

Organy uprawnione do powołania członków Rady odwołują go wyłącznie w przypadku:

- zrzeczenia się swej funkcji

- choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji

- skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa

- w razie śmierci członka Rady, organ powołujący stwierdza wygaśnięcie jego mandatu

Uzupełnienie składu Rady na miejsce opróżnione organy powołujące dokonują nie później niż w okresie 3 m-cy od odwołania lub stwierdzenia wygaśnięcia mandatu członka Rady. Członek rady powołany w tym trybie pełni swoje funkcje do końca kadencji, na którą powołany był jego poprzednik

Ponowne powołanie do składu Rady jest niedopuszczalne, chyba że poprzednie powołanie nastąpiło w trakcie kadencji na okres krótszy niż 3 lata.

18

---