13. Możliwości współdziałania pedagogiki z innymi dyscyplinami naukowymi.

Pedagogika ma charakter teoretyczno-praktyczny, zarazem zajmuje się wychowaniem, które pojmuje człowieka całościowo, uwzględniając rozmaite konteksty, dlatego pedagogika wpółdziała z wieloma innymi naukami,

Związki i interakcje pomiędzy: pedagogiką a filozofią, ped. a psychologią, ped. a socjologią wychowania, naukami pedagogicznymi a naukami medycznymi i biologicznymi, naukami ped. a naukami ekonomicznymi (ekonomią kształcenia), ped. a prakseologią (nauką o sprawnym działaniu), ped. a antropologią.

W obrębie zadań wychowawczych ped. współczesna współdziała z wieloma innymi dyscyplinami naukowymi, które w swoim zakresie uwzględniają badawczo problematykę wychowawczą lub też stają się dla ped. naukami pomocniczymi.

Przydatność filozofii polega na nadawaniu jej światopoglądowego i ideowego sensu, co zostało nazwane „zamierzonym i świadomym działaniem wychowawczym”. Pod względem metodologicznym oraz w dziedzinie założeń światopoglądowych i wskazań ideowych ped. nawiązuje bezpośrednio do filozofii, znajdując w niej ogólną orientację w całościowym ujmowaniu człowieka i podstawowe wskaźniki dla wzorca kształtowanej w nim osobowości. Pedagogika a psychologia - oddziaływanie pedagogiczne musi liczyć się z prawidłowościami, które rządzą procesami przyswajania wiedzy i formułowania osobowości.

Badaniem ogólnych prawidłowości tego rodzaju zajmuje się psychologia. Znajomość psychologii dla pedagoga jest więc bardzo ważna. Dla psychologa ważna jest więc działalność pedagoga, doświadczenie, które jest podstawą weryfikacji twierdzeń psychologicznych.

Socjologii przypisuje się taki przedmiot badań, proces uspołeczniania aktualizujący się w uczestnictwie wychowanka w życiu społecznym. Pedagogika zajmuje się procesem wychowania zinstytucjonalizowanego. Socjologia jako nauka opisowo-wyjaśniająca bada procesy wychowawcze w aspekcie społecznym. Pedagogowie w swoich badaniach odwołują się do socjologii. Wyniki badań socjologicznych rozwinęły się stopniowo w socjologię wychowania. Nauki pedagogiczne a nuki medyczne i biologiczne.

Wyniki nauczania i wychowania dziecka uzależnione są od jego stanu zdrowia. Na możliwości w zakresie dydaktyczno-wychowawczym ma wpływ poziom rozwoju oraz odchylenia od stanu prawidłowego. Także wychowanie wpływa na stan zdrowia dziecka. Wychowanie zdrowotne powinno być dziełem szkoły - może to osiągnąć nauczyciel przez codzienne działanie, łączenie wiedzy, którą wpaja z praktyczną, codzienną działalnością. Biologiczne podstawy pedagogiki - każdy pedagog powinien znać wrodzone właściwości dziecka.

Wychowanie polega na ukształtowaniu osobowości dziecka, na dostarczeniu mu wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz na stworzeniu optymalnych warunków do jego rozwoju fizycznego. Dlatego pedagog musi uwzględniać biologiczne właściwości przedmiotu swego działania. nauki ekonomiczne a pedagogika - wzajemne stosunki i zależności występujące pomiędzy rozwojem społeczno-gospodarczym kraju a rozwojem szkolnictwa oraz zagadnienia racjonalnego gospodarowania w dziedzinie szkolnictwa stanowią przedmiot zainteresowań badawczych ekonomiki kształcenia.

Pedagogika a prakseologia - pedagogika spożytkowuje dorobek prakseologii w dwóch kierunkach: organizując i prowadząc własne działania oraz przygotowując zmiany osób kształcących. Usprawnienie pracy pedagogicznej i realizacja prakseologicznych zadań wyznacza ogólne cele programu prakseologii pedagogicznej.

Rozwijający się stan nauk współ-pracujących z pedagogiką można uzmysłowić w następującym schemacie, w którym wycinki w kole pedagogiki oznaczone wielkimi literami przedstawiają 1° - nauki pedagogiczne, jak: H - historia wychowania, K - kulturologia wychowania (stosunek dziedziny kultury do pedagogiki), A - antropologia wychowania (nauka o istocie, naturze i egzystencji człowieka), B - biologia wychowania (nauka o podstawach biologicznych wychowania), P - psychologia wychowania (nauka o rozwoju psychicznym oraz o funkcjonowaniu psychiki w procesie wychowania i nauczania), S - socjologia wychowania (nauka o zjawiskach społecznych w wychowaniu), F - filozofia wychowania (wyjaśniająca je na gruncie teorii rzeczywistości, bytu, filozofii człowieka i filozofii wartości) oraz T - teologia wychowania (ujmująca wychowanie w świetle Objawienia i konieczna dla pedagogiki religijnej). Natomiast pola narożne, graniczące z naukami zasadniczymi i ogólnymi, jak historia, biologia, socjologia itd. w ogóle i będące na styku z dziedzinami wychowania (działami pedagogiki) oznaczone cyframi reprezentują 2° - nauki współdziałające z pedagogiką tak a) nauki realne, jak 1) - higiena z naukami medycznymi, 2) - Ekonomika oświaty i kształcenia, 3) - Demografia, dalej b) nauki formalne, związane z matematyzacją, jak 4) - Cybernetyka (nauka o kierowaniu i informowaniu), 5) - Prakseologia (nauka o działaniu), 6) - Logika z metodologią nauk i naukoznawstwem, wreszcie c) nauki aksjologiczne: 7) - Estetyka (nauka o pięknie), 8) - Etyka (nauka o moralności). W końcu pasy pomiędzy naukami współdziałającymi z pedagogiką obrazują nauki podstawowe wraz 3° - z naukami pomocniczymi, z których dorobku korzystają nauki pedagogiczne. Wśród tej masy współpracujących z pedagogiką nauk najważniejsza rola przypada naukom pedagogicznym, które należy nieco szczegółowiej omówić. Jedne z nich badają sprawy wychowania w przeszłości, inne opisują je w teraźniejszości, jeszcze inne starają się ukształtować wychowanie w nadchodzącej przyszłości. Wyodrębniamy więc trzy grupy nauk pedagogicznych jako 1° - nauki historyczne, 2° - nauki deskryptywne, czyli opisujące obserwacyjnie lub eksperymentalnie zjawiska wychowawcze oraz 3° - nauki prospektywne, sięgające w przyszłość na podstawie światopoglądowej, dlatego też inaczej nazywane naukami światopoglądowymi. Każda z tych grup nauk wypracowała swoje odrębne badania -historyczne, empiryczne lub filozoficzne, które znajdują także zastosowanie w opracowaniu problemów, stanowiących podstawę dla autonomicznej problematyki pedagogicznej.

Opracowane na podstawie:

• Stefan Kunowski „Podstawy współczesnej pedagogiki”

• http://www.sciaga.pl/tekst/46208-47-okreslenie_pedagogiki_jako_nauke

---