NARZĄD SŁUCHU-ucho jest narządem słuchu i równowagi.W uchu zew.i środkowym odb ywa się przewodzenie dźwięku,a w uchu wew.odbiór dźwięku.Narząd słuchu podzielić moż na na kilka części.Zwyczajowo przyjęto dzielenie narządu słuchu w następujący sposób:1.cz ęść zew.(ucho zew.),w której skład wchodzi małżowina uszna i przewód słuchowy zew.,2.uc ho środkowe z błoną bębenkową i kosteczkami słuchowymi:młoteczkiem,kowadełkiem i str zemiączkiem.W uchu środkowym znajdują się także mięśnie śróduszne:mięsień strzemiączk owy i mięsień napinacz błony bębenkowej.Biorą one udział w procesie przewodzenia dźwię ku w uchu środkowym.3.ucho wew.,w którym znajdują się części receptorowe narządu słuc hu i równowagi.Ślimak jest częścią ucha wew.odpowiedzialny za słyszenie.We wnętrzu ślim aka znajduje się narząd Cortiego,w którym usytuowane są komórki słuchowe odpowiedzialn e za odbieranie bodźca akustycznego.4.część ośrodkowa narządu słuchu(ośrodki słuchowe w mózgu). *nasze uszy bezustannie pracują,zapewniając nam łączność ze światem zew.Odbi erają i analizują sygnały dźwiękowe,a po przetworzeniu wysyłają je do mózgu.Wszystko to dzieje się w zamkniętej przestrzeni zajmującej ok.16cm3*słyszą zarówno cichutki szept,jak i 10 bilionów razy głośniejszy huk startującego odrzutowca(jest to zakres ok.130dB).*rozpoz nają ok.400 000dźwięków.*dokonują analizy fali akustycznej i porównują wyniki z danymi znajdującymi się w naszej pamięci.Dzięki temu potrafimy odróżnić brzmienie fletu od dźwię ku skrzypiec oraz poznać głos znajomego przez telefon.Budowa ucha-dźwięk dociera do na rządu odbiorczego drogą powietrzną i drogą kostną.Droga powietrzna biegnie przez zagłębie nie małżowiny usznej,przewód słuchowy zew.,jamę bębenkową i płyny ucha wew. do narzą du Cortiego.Małżowina uszna człowieka ma szczątkową funkcję.Zbiera ona i kieruje fale dź więkowe do przewodu słuchowego zew.Ma ona poza tym pewne znaczenie w podniesieniu ostrości słuchu,stanowiąc zasłonę dla fal dźwiękowych przychodzących z tyłu,odgrywa pom ocniczą rolę w lokalizacji źródła dźwięku.UCHO ZEW.-to małżowina uszna zbudowana ze skóry i chrząstki sprężystej oraz przewód słuchowy kończący się błoną bębenkową,która od dziela ucho zew.od ucha środkowego.Przewód słuchowy składa się z: -odcinka bocznego-jest to przewód słuchowy zew.chrzęstny,rozpoczyna się bocznie w jamie muszli ucha i doch odzi do otworu słuchowego zew.,wysłany jest skórą zawierającą krótkie włoski,gruczoły łoj owe oraz woskowinowe; -odcinka przyśrodkowego-stanowi go przewód słuchowy kostny,zn ajdujący się w części bębenkowej kości skroniowej.Ochrania błonę bębenkową,a jego budo wa i wydzielina jego gruczołów pomaga utrzymać odpowiednią temp. i wilgotność,od czego zależy w dużym stopniu sprężystość błony bębenkowej.Błona bębenkowa-jest cienką mocn ą i sprężystą błoną,kształtu kulistego 9-11mm,-połączoną całym obwodem z kością,-ustawio na skośnie,pomiędzy przewodem słuchowym zew.a jamą bębenkową,-dolny odcinek tzw.cz ęść napięta umocowana jest do bruzdy bębenkowej włóknistym pierścieniem chrzęstnym.-cz ęść wiotka-jest to mały górny odcinek błony,przyczepiony do części łuskowatej k.skroniowe j wcięciem bębenkowym,-poruszana jest przez mięsień napinacz błony.UCHO ŚRODKOW E-podobnie jak ucho wew.-znajduje się wew.kości skroniowej czaszki.Ucho środkowe jest to system jam powietrznych i składa się na nie:-jama bębenkowa z trzema kosteczkami słuc howymi,-jama sutkowa z komórkami powietrznymi wyrostka sutkowego,-trąbka słuchowa.J AMA BĘBENKOWA stanowi przestrzeń wysłaną błoną śluzową i wypełnioną powietrzem.-leży wewnątrz kości skroniowej,-zawiera łańcuch połączonych ze sobą kosteczek słuchowyc h:młoteczek,kowadełko,strzemiączko działają na zasadzie dźwigni w przenoszeniu dźwięku ze środowiska gazowego(w uchu zew.i środkowym)do przestrzeni płynowych ucha wew.Fal a akustyczna po przejściu przez przewód słuchowy zew.,uderza w błonę bębenkową i wpraw ia ją w drgania.Za pośrednictwem błony bębenkowej zostaje wprawiony w ruch łańcuch kos teczek słuchowych.Ostatnia w kolejności z kosteczek,strzemiączko,ma bezpośredni kontakt z przestrzeniami płynowymi ucha wew.Ruch strzemiączka powoduje przesuwanie płynów ucha wew.i w ten sposób pobudzenie narządu Cortiego.Dwa mięśnie wewnątrzuszne(napina cz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy)zapewniają prawidłową ruchomość kostecz ek i spełniają funkcję akomodacyjną w przenoszeniu dźwięku.W jamie bębenkowej wyróżni amy 6 ścian:1.górna-pokrywkowa,2.dolna-ściana żyły szyjnej,3.przyśrodkowa-błędnikowa,4 boczna-błoniasta,5.przednia-ściana szyjno-tętnicza,z tej ściany wychodzi trąbka słuchowa,6. tylna-sutkowa.TRĄBKA SŁUCHOWA(przewód Eustachiusza)-kanał długości 3-4cm łącząc y jamę bębenkową z gardłem,wyrównuje ciśnienie w jamie bębenkowej.W budowie ścian tr ąbki wyróżnia się:1.część kostną-boczną-stanowi 1/3 długości trąbki.2.część chrzęstną-przyś rodkową-2/3 długości,ujście gardłowe trąbki znajduje się na bocznej ścianie części nosowej gardła.Na końcu gardłowym trąbki znajduje się zastawka otwierająca się w czasie ziewania i połykania oraz w czasie nagłych zmian wysokości,co zapobiega ewentualnemu pękaniu błon y bębenkowej przy zmianach ciśnienia atmosferycznego.Część chrzęstna rozszerza się wyró wnując ciśnienie powietrza w jamie bębenkowej i komórkach sutkowych wyrostka sutkowe go kości skroniowej.3.cieśń trąbki-przejście między częścią kostną a chrzęstną.Do ucha we w.prowadzi okienko owalne.UCHO WEWNĘTRZNE składa się z błędnika i nerwu statyczn o-słuchowego.BŁĘDNIK-dzieli się na:zew.błędnik kostny i błędnik błoniasty znajdujący się wew.błędnika kostnego.Przestrzeń między błędnikiem kostnym i błoniastym wypełnia perili mfa(przychłonka),-wew.błędnika błoniastego znajduje się ciecz zwana endolimfą(śródchłon ka).Błędnik kostny-jest to zespół jam i kanałów położonych w części skalistej kości skronio wej zawierających błędnik błoniasty i przestrzenie przychłonne.Błędnik kostny składa się z: 1.przewodu słuchowego wew.,2.przedsionka,3.trzech kanałów półkolistych kostnych-aparat zmysłu równowagi,4.ślimaka kostnego-(kanału spiralnego)-aparat zmysłu słuchu.Przedsion ek-położony w części środkowej błędnika kostnego,-z przodu prowadzi do ślimaka natomias t z tyłu do kanałów półkolistych,-do ściany przyśrodkowej przedsionka przyrastają części bł ędnika błoniastego-woreczek i łagiewka.Kanały półkoliste kostne-mamy trzy kanały półkol iste:tylny,przedni i boczny,które zaczynają się i kończą w przedsionku.-przewody półkoliste błoniaste łączą się z przewodem ślimakowym,-każdy z kanałów na jednym z końców ma roz szerzenie bańkę kostną,-bańki wysłane są nabłonkiem zmysłowym,rejestrującym zmiany ruc hów endolimfy,a tym samym ruchy głowy.Ślimak stanowi część przednią błędnika kostneg o,-zbudowany jest z wrzecionka i kanału spiralnego ślimaka(narząd spiralny-narząd Cortieg o),-zawiera przewód ślimakowy i przestrzenie przychłonne-schody przedsionka i bębenka.-podstawa ślimaka skierowana jest do części przedniej dna przewodu słuchowego wew.,-szcz yt(osklepek)zwrócony jest ku stronie bocznej,ku przodowi i ku dołowi.Ślimak to w zasadzie trzy przewody wypełnione płynem i zawinięte spiralnie na kształt muszli wokół położonego w środku wrzecionka.Kiedy strzemiączko u podstawy muszli zostaje wprawione w drgania,p orusza się w okienku owalnym jak tłok-do wew.i z powrotem,powodując zmiany ciśnienia w płynie wypełniającym ślimak,rozchodzące się falowo do szczytu ślimaka i z powrotem w postaci drgań,które zostają przeniesione na ściany oddzielające przewody.Wzdłuż jednej z tych ścian(błony podstawnej),mieści się czuły narząd Cortiego,zbudowany z ok.15 tys.kom. rzęsatych,ułożonych rzędami.Od kom.tych odchodzą tysiące włókien nerwowych,przekazują cych dane o częstotliwości,natężeniu i barwie dźwięku do mózgu,gdzie powstają wrażenia sł uchowe.Błędnik błoniasty leży w błędniku kostnym nie stanowiąc jego bezpośredniego odl ewu.Utworzony jest z cienkościennych pęcherzyków i przewodów wypełnionych śródchłon ką,oddzielonych od ścian błędnika kostnego przychłonką.W błędniku wyróżniamy następują ce części:-błędnik przedsionkowy,-błędnik ślimakowy.W błędniku przedsionkowym znajd uje się narząd spiralny odbierający wrażenia wywołane przez fale akustyczne,pełni funkcje transformatora,przekształcając je na impulsy nerwowe przewodzone przez nerw ślimakowy do OUN.W budowie błędnika przedsionkowego można wyróżnić:1.łagiewkę-łączy się z pię cioma otworami z trzema przewodami półkolistymi,-wypełniona płynem śródchłonki pocho dzącym z woreczka śródchłonki,-na ścianie przyśrodkowej zawiera plamkę pokrytą nabłonki em nerwowym z błoną kamyczkową z otolitami odbierającymi wrażenia związane z położen iem głowy.2.woreczek-położony wew.błędnika kostnego,zawiera plamkę woreczka,3.przew ody półkoliste-położone wew.kanałów półkolistych kostnych,-wolne przestrzenie pomiędzy |
nimi wypełnione są przychłonką,natomiast same przewody wypełnia śródchłonka,-przewod y półkoliste zaczynają się i kończą w łagiewce odnogami(bańkami)błoniastymi,-przewody i bańki wyścielone są nabłonkiem zmysłowym dostarczającym informacji o ruchach głowy.W błędniku ślimakowym znajduje się przewód ślimakowy otoczony przychłonką.-na ścianie bębenkowej przewodu ślimaka znajduje się narząd spiralny (Cortiego).NERW STATYCZN O-SŁUCHOWY(VIII NERW CZASZKOWY)składa się z:-części słuchowej,-części przedsi onkowej.droga słuchowa,czyli droga przewodzenia bodźca słuchowego w obrębie układu nerwowego,biegnie do kory płata skroniowego mózgu.droga przedsionkowa biegnie do móżdżku,jest integralną częścią układu równowagi obok narządu wzroku,receptorów czucia głębokiego i ośrodków położonych w pniu mózgu oraz w móżdżku.Narząd przedsionkowy bierze udział w procesie utrzymania postawy ciała i orientacji w przestrzeni.Komórki słucho we unerwione są przez 2 rodzaje włókien nerwowych:-włókna aferentne(przewodzące bodźc e dośrodkowo,tzn.od ślimaka do OUN),czyli włókna nerwu słuchowego,w liczbie ok.30 tys. biegnące z obwodu do ośrodków centralnych,pozwalają na powstawanie wrażenia dźwięku.-włókna eferentne(odśrodkowe,czyli przewodzące bodźce od OUN do ślimaka),zwane oliwk owo-ślimakowymi w liczbie kilkuset,biegnące od oliwki na obwód do ślimaka,pełnią rolę ochronną w urazie akustycznym,hamując nadmierną odpowiedź ślimaka w przypadku zbyt silnych bodźców,które mogłyby uszkodzić narząd Cortiego. NARZĄD WZROKU do niego zalicza się oko(gałka oczna,nerw wzrokowy) i narządy dodatkowe: narząd ruchowy(m.gałki ocznej),narzady ochronne(oczodół,brwi,rzęsy,powieki,spojówki,powięzie), narząd łzowy-gr uczoł łzowy,woreczek,kanaliki łzowe,przewód nosowo-łzowy.Kolejność narządów: twardó wka,soczewka,rogówka,komora przednia,tęczówka,ciało rzęskowe,ciało szkliste,naczyniów ka,twardówka,dołek środkowy,nerw wzrokowy,plamka ślepa. GAŁKA OCZNA umieszczo na jest w oczodole zbudowanym z kości oraz wyłożonym ciałem tłusczowym oczodołu pełni ącym funkcję ochronną,otoczona jest mięśniami,naczyniami oraz powięzią.Gałka ta porusza na jest przez sześć mięśni ocznych:*dwie pary antagonistycznych m.prostych:boczny i przyś rodkowy oraz górny i dolny,*para m.skośnych:dolny i górny,wspomaga ruch. Obie gałki dz ięki koordynacji nerwowej poruszają się w sposób sprężysty ze sobą.Wychodzący z gałki oc znej w jej tylnym biegunie nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czasz ki i dalej do mózgu.Gałka jest kształtem zbliżona do kuli o prom.ok.11-12 mm,jej objętość wynosi ok..7 cm3,a masa ok.7-8 g.Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki ocznej to bi egun przedni natomiast odpowiednio na jej tylnej pow.leży biegun tylny.Oba połączone ze sobą tworzą oś gałki.Przednia cz.pow.gałki jest bardziej wypukła,tylna nieco spłaszczona.W nętrze gałki wypełnia bezpostaciowa substancja(ciało szkliste).Wew.gałki wyróżniamy 3 ko mory: *komora przednia i tylna-w których znajduje się ciecz wodnista,oddzielone są od sie bie tęczówką *ciało szkliste-jest największa komorą oka,znajduje się pod ciśnieniem pozwal ającym na utrzymanie kształtu. WNĘTRZE GAŁKI OCZNEJ wypełnione jest tworami sta nowiącymi zasadniczy układ optyczny oka,dzięki któremu na pow.siatkówki tworzy się rzec zywisty i pomniejszony obraz obserwowanych przedmiotów,czyli obraz siatkówki.Są to: ko m.przednia,kom.tylna,soczewka,ciało szkliste,ciecz wodniasta. KOMORA PRZEDNIA gałki jest zamkniętą przestrzenią znajdująca się między rogówką a tęczówką,przylegajacą do źrenicy częścią soczewki.Wypełniona jest cieczą wodnistą bezbarwnym,przezroczysym płyn em wytwarzanym przez ciało rzęskowe i tęczówkę. KOMORA TYLNA gałki jest kolistą przestrzenią między tęczówką a ciałem rzęskowym,ciałem szklistym i soczewką zawierającą również ciecz wodnistą. SOCZEWKA jest ciałem dwuwypukłym zawieszonym w płaszczy źnie czołowej na tzw.więzadełkach między tęczówką a ciałem szklistym.Średnica soczewki wynosi ok.9 mm,a grubość jest zmienna,zależna od napięcia mięśni powodujących akomoda cję,dzięki temu możemy uzyskać ostry obraz na siatkówce przy różnych odległościach przed miotów obserwowanych.Soczewka jest spłaszczona od przodu,a wypukła na tylnej pow.,obi e pow.schodzą się na równiku soczewki.Punkty środkowe nazywane są biegunami,linia łącz ąca osią soczewki.Przy przedmiotach dalekich soczewka się spłaszcza,przy bliskich staje się bardziej wypukła.S.jest elastyczna i przezroczysta dla światła jednak z wiekiem zmienia się jej kształt oraz elastyczność.U noworodka jest niemal kulist,następnie ulega spłaszczeniu.Z wiekiem ze względu na stwardnienie s.znacznie maleje wielkość akomodacji. CIAŁO SZK LISTE jest przeźroczystą masą o galaretowatej konsynstencji składajaca się w 99% z wody oraz niewielkiej ilości białka.Wypełnia większa część gałki ocznej między soczewka a siatk ówką,odgrodzoną od komory przedniej i tylniej soczewką i wiezadlami łączącymi soczewkę z ciałem rzęskowym.Nie zawiera naczyń anie nerwów a jego rola polega na wypełnienie gał ki i zapewnienie właściwego ciśnienia śródgałkowego,przez co stabilizuje się kształt gałki or az zapewnione jest własciwe przyleganie siatkówki do błony naczyniowej.Gałka oczna zbud owana jest z 3 błon:*zew.-włóknistej-twardówki *środkowa-naczyniowa *wew.-nerwowa,z awierająca kom.światłoczulne.BŁONA ZEWNĘTRZNA-twardówka jest biała,nieprzeźro czysta warstwa gałki,czyli twardówka stanowi zew.ścianę gałki otaczając jej wnętrze ze wsz ystkich stron oprócz przedniego odcinka,gdzie przekształca się w gładką i lśniącą rogówkę. Grubość twardówki jest największa w jej części tylnej,gdzie wynosi ok.1-2 mm.Na granicy między twardówką a rogówka biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną,przez którą może odpływać z wnętrz gałki oka ciecz wodnista.Barwa twardówki zmienia się z wiekiem.U dzie ci jest ona niebieskawa,u dorosłych szara,w wieku starczym żółtawa z powodu odkładania si ę w niej złogów tłuszczu.Rogówka stanowi część przednią oka o kształcie bardziej wypuły m.Jest przeźroczysta,nie posiada naczyń krwionośnych,odżywiana jest z naczyń rąbka rogó wki,za pomocą cieczy wodnistej i łez.Stanowi pierwszą,główną część ukł.optycznego oka,sil nie załamuje światło.Przez rogówkę widoczna jest łęczówka i źrenica. BŁONA NACZYNI OWA-naczyniówka nazywana jest również jagodówką.Składa się z tęczówki,ciała rzęskow ego,naczyniówki. Naczyniówka część tylna,jest to wielowarstwowa bł.pokrywająca część wzrokową siatkówki,zawierająca pigment oraz liczne naczynia krwionośne odżywiające wsz ytskie struktury gałki ocznej gł.siatkówkę.Ciało rzęskowe położone w części środkowej ma kształt pierścienia opasującego od wew.gałkę na jej przednim odcinku.Zbud.z promienistych wyrostków rzęskowych tworzących wieniec rzęskowy.Wyrostki rzęskowe są bogato unerwi one i unaczynione,a ich nabłonek rzęskowy wydziela ciecz wodnistą wypełniającą przednia i tylną komorę oka.Główną częścią jest mięsień rzęskowy odpowiedzialny za akomodację oka oddziałuje na soczewkę powodując zmianę ej kształtu. Tęczówka stanowi przednią cz.bł.na czyniowej.Zbud.ze zrębu złożonego z licznych naczyń krwionośnych,m.źrenicy oka i kom.b arwnikowych nadające oczom charakterystyczna barwę.Jest widoczna przez rogówkę jako barwny krążek ze źrenicą,przez którą światło wpada do oka,kurczy się w jasnym świetle,roz kurcza w ciemności,reakcja źrenic na światło jest autonomiczna i nie podlega naszej woli.Tę czówka na swojej pow.jest nierówna,posiada liczne promieniste zagłębienia oraz okrężne br uzdy.Zrąb tęczówki zawierający wł.mięśniowe gładkie *o przebiegu promienistym-m.rozwi eracz źrenicy *o przebiegu okrężnym-m.zwieracze źrenicy. BŁONA WEWNĘTRZNA-ne rwowa-SIATKÓWKA jest cienką bł.wyściełajacą w 2/3 tylną pow.naczyniówki.Tylna cz.s iatkówi-wzrokowa-zawiera kom.nerw.i jest światłoczuła.Cz.przednia-ślepa-jest niewrażliwa na bodźce świetlne,składa się z cz.rzęskowej i teczówkowej.Miejsce przejścia nabłonka wiel owarstwowego cz.wzrokowej w jednowarstwowy cz.rzęskowej nazywany jest rąbkiem zębat ym.Siatkówka jest złożonym narządem nerwowym służącym do przetwarzania bodźców świ etlnych w bodźce nerwowe i przesyłania ich do ośrodka wzroku znajdującego się w korze mózgowej.Składa się z 10 warstw,w cz.wzrokowej wyróżnia się: *warstwę kom.barwnikow ych pochłaniających padające światło-przylega do twardówki *kom.wzrokowe pręcikonośne i kom.czopkonośne będące właściwymi receptorami światła.Pręciki odróżniają światło od ci emności natomiast czopki umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw.W pobliżu tylnego bieguna gałki znajduje się najważniejszy obszar siatkówki zwany dołkiem środkowy m lub plamką żółtą(kom.siatkówki leżące w tym obszarze zawierają żółty barwnik) będący miejscem o największym skupieniu czopków,wykazuje największą wrażliwością na barwy i |
|
|