PAŃSTWOWA WY ŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY

Wydział Medyczny

Kierunek Pielęgniarstwo

PRACA SAMOKSZTAŁCENIOWA

Z PRZEDMIOTU:

Prowadzący:

TEMAT PRACY

Imię i nazwisko

Nr albumu

Legnica 2010

Wstęp

W niniejszej pracy pragnę przedstawić, czym jest holistyczne podejście do pacjenta w procesie pielęgnowania oraz jak ważne jest ono w medycynie i pielęgniarstwie. Aby tego dokonać posłużę się artykułami z dziedziny medycyny a także pielęgniarstwa, które pomogą mi pogłębić daną problematykę. Zacznę od przybliżenia samego pojęcia holizmu jako terminu czołowego, który często

w opracowaniach rozumiany jest opatrznie, przez co zniekształcony zostaje obraz rzeczywistości. Aby uniknąć tego błędu, zdefiniujmy pojęcie holizmu i medycyny holistycznej jako takiej. Na tej podstawie podejmę próbę wyjaśnienia opieki holistycznej oraz tego, dlaczego podejście to nie jest zbyt często stosowane.

1.1. Holizm i medycyna holistyczna

Holizm jest to nazwa filozoficznej teorii rzeczywistości.. Pochodzi ono od gr. holos - całość i jest to pogląd przeciwstawiany redukcjonizmowi, według którego wszelkie zjawiska tworzą układy całościowe, podlegające swoistym prawidłowościom rządzących ich składnikami.. Tej całości nie da się sprowadzić do sumy prostych elementów, ponieważ wszystkie one są funkcjonalnie powiązane . Pojęcie wprowadził południowo afrykański polityk - Jan Smuts we wczesnych latach 20. XX wieku. Holistyczna koncepcja świata przyjmuje wszechświat jako żywy system, złożony ze zintegrowanych żywych całości, nazywanych holonami albo systemami. Wyizolowanie holonu z całości oznacza utratę jego najistotniejszych właściwości, a w konsekwencji śmierć.

Natomiast medycyna holistyczna jest terminem stosowanym często zamiennie z pojęciami medycyny alternatywnej lub medycyny komplementarnej. Takie utożsamienie pojęć jest jednak mylne. „Tak zwane holistyczne podejście diagnostyczne i terapeutyczne jest podjęciem całościowych działań , takich, aby uwzględnić nie tylko stan narządów wewnętrznych, ale także stan psychiczny i stan duchowy pacjenta oraz wpływ środowiska zewnętrznego.”

Aby naświetlić różnicę pomiędzy podejściem holistycznym, a niekonwencjonalnym należy przypomnieć, że „medycyna alternatywna sprowadza się do stosowania technik,które nie są uznawane za oficjalną metodę uniwersytecką. Medycyna komplementarna obejmuje natomiast techniki , które proponuje się stosować razem z metodami diagnostycznymi i terapeutycznymi.”

Wnioskując w medycynie holizm wyrażony jest poglądem, że zjawiska, które dotyczą człowieka i jego stanu zdrowia, trzeba rozpatrywać całościowo. Pacjent jest jednością psychosomatyczną. Tak, więc wszystkie czynności, jakie wykonujemy na jego ciele, popozostawiają swój ślad w psychice i odwrotnie, ingerencja w psychikę pacjenta, może prowadzić do polepszenia ogólnego samopoczucia a nawet stanu zdrowia. Dlatego „ człowieka należy traktować jako naturalny system żyjący we wszechświecie stanowiącym całość.”

Podzbiorem medycyny holistycznej jest medycyna psychosomatyczna, której podzbiorem jest medycyna behawioralna, natomiast wiedzą uzupełniającą psychologia kliniczna. Ta ostatnia zajmuje się pierwiastkiem duchowym w człowieku , jednak nie samą religijnością . Podejście holistyczne nie unika tego tematu, wręcz przeciwnie podejmuje duchowość człowieka. Tak, więc podejście to uwzględnia biologię , fizjologię , psychologię , a także ducha pacjenta. Żadnej z tych sfer nie zaniedbuje. Na tym przykładzie bardzo dobrze widać to całościowe, czyli holistyczne podejście do człowieka. Obrazuje je schemat zamieszczony poniżej.

Pragnę teraz poszerzyć powyższe słowa. Powiedzieliśmy, że medycyna holistyczna zajmuje się sferą biologiczną człowieka. Lecz, co to znaczy?

Otóż holistyczne podejście do pacjenta, to spojrzenie od strony systemowej, antropologicznej.

Jeśli chodzi o fizjologię należy poruszyć temat roli układu hormonalnego, nerwowego

i immunologicznego, których prawidłowe funkcjonowanie nie jest obojętne dla medycyny holistycznej, jak również sytuacja życiowa pacjenta. Ważne również są procesy poznawcze realizowane przez korę nerwową. Umożliwia to zewnętrzny i wewnętrzny odbiór otaczającego świata. Jest to połączenie wrażliwości starożytnych tradycji leczniczych z propozycją nowoczesnej nauki i techniki, tzn. tych metod, znanych od dawna, i tych będących swoistym novum.

1.2. Medycyna holistyczna - uzasadnienie metafizyczne

Będąc przy metodach wywodzących się ze starożytnej tradycji, nie sposób nie wspomnieć o podłożu metafizycznym medycyny holistycznej, które ma swoje korzenie w dobie antyku a kontynuację w następnych wiekach. Do najbardziej znanych należą: Metafizyka Platona, Stoików, Spinozy, Erwina Laszko z systemowym obrazem świata oraz epikureizm i Kartezjanizm.

Metafizyka Platona

W mojej pracy nie chcę pomijać aspektu metafizycznego, ponieważ uważam, że nieznajomość tej podstawy skutkuje zaniedbaniem i zbyt rzadkim postępowaniem zgodnie z założeniami holizmu.

Platon uważał, że rzeczywisty obraz świata charakteryzuje się stabilną i niezmienną ideą form,

a życie doczesne jest przejściową ,iluzoryczną i nieistotną sekwencją wydarzeń, które zachodzą

w naturze nie będącej domeną realności. Jednak obie sfery opisane są jako wieczne. W myśli Platona można dostrzec dwa światy: doskonałości, który tworzy idee i świat materialny zawierający znaczenia bądź idee rzeczy. Świat jest uporządkowany i wpływa na świat materialny, wprowadzając do niego ład.

Metafizyka stoików

Stoicy wierzyli, że „ fundamentalne elementy kosmosu to materia i rozum. Elementy te przenikają go na wskroś.” Element racjonalny stanowi coś , co nazywane jest duszą świata, czasami racjonalnymi ziarnami, albo uniwersalnym rozumem, czy Bogiem .Należy rozumieć moc kosmiczną, która rządzi

i kieruje światem, znajdując się jednocześnie nie po za nim , lecz w nim. Osoba rozważana całościowo, stanowi wiodącą zasadę świata. Determinizm jest wynikiem istnienia kosmicznego celu, końcowego rezultatu, ku któremu zmierza uniwersalny rozum.

Metafizyka Spinozy

Podstawowym założeniem Spinozy jest, iż istnieje tylko jedna substancja, która stanowi podstawowy budulec wszechświata .Jeśli jednak jest to Bóg i Bóg jest jedyną substancją, to wobec tego wszystko, co istnieje, jest Bogiem w dosłownym znaczeniu. Stąd uzasadnienie pielęgnacji człowieka chorego, którego wartość jest wielka.

Systemowy obraz świata - Erwin Laszko

Według Laszko system, to zbiór elementów sprzężonych ze sobą w taki sposób, że tworzą one pewną całość, wyodrębniającą się w całym otoczeniu. Był on zwolennikiem zasady atropicznej, która mówi o tym, że być może świat powstał po to, aby mógł w nim zamieszkać człowiek.

Przesłanki wynikające z wyżej wymienionych konceptów, uzasadniające działania medycyny holistycznej:

1.Można powiedzieć na podstawie przedstawionych konceptów, że człowiek jest „ dzieckiem wszechświata” ;

2.Czlowiek jest częścią większego systemu, który jest niezbędny dla jego istnienia. Niezbędne dla podtrzymania warunków życia biologicznego jest zachowanie nie zaburzonej ekosfery, nie zatrutego środowiska, gleby, wody, atmosfery, gdyż człowiek jest wtopiony w przyrodę i całą resztę świata.

3. Funkcjonowanie organizmu jest w dużej mierze wyznaczane przez fizyczne parametry otaczającego świata.

4. Zdrowie człowieka , zapobieganie chorobom zależy w znaczny sposób od sytuacji w społeczeństwie.

Bardzo ważne jest sformułowanie, że holizm łączy wysiłki lekarzy, pielęgniarek, dietetyków, nauczycieli zdrowia, fizjoterapeutów i pozostałych członków personelu medycznego. Jest to pewne scalenie sił w celu zapewnienia jak najlepszej opieki pacjentom.

Doktor Krystyna Kurowska w swoim artykule pt.: „ Podejście holistyczne do zdrowia i choroby” wyróżnia kilkanaście cech, którymi charakteryzuje się wyżej wspomniane przeze mnie postępowanie. Należą do nich techniki medytacyjne oraz ćwiczenia poprawiające funkcjonowanie układu sercowo- naczyniowego, dietę, psychoterapię, która prowadzi do wyprowadzenia pacjenta z depresji, a także hamuje gniew. Dużą uwagę przywiązuje się do indywidualnych potrzeb pacjenta. Polega to na dostosowaniu sposobu leczenia i organizacji opieki nad chorym. Głównym wyznacznikiem jest traktowanie ludzi w kontekście ich kultury, ich rodziny i ich społeczności. Zachęca się, więc do pomocy

w procesie leczenia i pielęgnacji oraz udzielania wsparcia emocjonalnego cierpiącym na przewlekle bóle, raka, nadciśnienie. Jest to tak zwane tworzenie systemu wsparcia społecznego.

Podejście holistyczne traktuje chorobę jako stan pozytywny, a nie brak choroby, dając również unikalną definicję zdrowia. Według niej „zdrowie to stan możliwie jak najdłuższego, samodzielnego, aktywnego

i twórczego życia bez chorób i niepełnosprawności, a nawet z nimi , jeśli nie dadzą się wyeliminować.”

Wszystkie podjęte działania powinny prowadzic do polepszenia dobrostanu pacjenta, wzrostu komfortu psychicznego i poczucia bezpieczeństwa. Chorobę postrzega się niejednokrotnie jako reakcję na zmianę losu, doznawanie niepowodzenia i nieszczęścia.

Ważnym filarem podejścia holistycznego w medycynie i pielęgniarstwie jest również nie tylko leczenie, ale przede wszystkim promocja zdrowia oraz zapobieganie chorobom, czyli profilaktyka, a także przygotowywanie pacjenta do przyjęcia odpowiedzialności za własne zdrowie.

Wspomniałam już wcześniej o roli terapii w procesie zdrowienia. Ma ona za zadanie zmobilizować jednostkę do zagłębienia się w sobie i odkrycia własnych zasobów potrzebnych do samoleczenia.

Kolejną cechą medycyny holistycznej jest uczenie ludzi samoopieki, troszczenia się o siebie, radzenia sobie z własnymi problemami, zrozumienia siebie, niezależności od innych.

Istotnym elementem jest również kontakt między udzielającym pomocy a pacjentem. Mówi się

o znaczeniu dotyku, jako jednym z ważniejszych czynników, wspomagających komunikację.

Reasumując, holistyczny sposób podejścia do człowieka oznacza , że traktujemy ciało jako pewien system, a zatem każda jego część jest połączona z inną. Wpływają one wzajemnie na siebie. Niestety, współczesną medycyną w pewnych sytuacjach jakby nie dorosła do całościowego spojrzenia na człowieka: boli nas oko, idziemy do okulisty. A tak naprawdę może chodzić o to, że chora jest wątroba. Na przykład atak serca może być spowodowany chorobą nerek. Są specjaliści od każdej części ciała. Kiedy mamy zatem problem z sercem, kardiolog przepisuje nam tabletki, ich działanie nie jest obojętne dla innych części organizmu. Pojawia się problem z żołądkiem, idziemy do specjalisty od żołądka i dostajemy kolejne tabletki. Zdarza się, że działają sprzecznie ze sobą. Pogarszają tylko nasze zdrowie. I to właśnie jest błąd współczesnej medycyny, która nie patrzy na organizm jako na całość. Wręcz przeciwne podejście ma medycyna holistyczna, dla której ważna jest nie tyle choroba , co przyczyny tkwiące w organizmie. Medycyna ta respektuje „ Przysięgę Hipokratesa” i prawa natury, które stara się poznać i wykorzystać dla dobra człowieka chorego. Według Hipokratesa i innych Ojców Medycyny, życie jest psychicznym i duchowym ,stałym rozwojem, aż do śmierci w dobrym zdrowiu fizycznym. . „Jesteśmy tak skonstruowani, że z powodzeniem możemy przeżyć około 120-130 lat, zachowując sprawność fizyczną, psychiczną i radość życia.” Co jest jednym z głównych przesłanek medycyny holistycznej.

Bibliografia:

1. Medycyna holistyczna - uzasadnienie metafizyczne”, Andrzej Brodziak; źródło:

internet

2.” Podejście holistyczne do zdrowia i choroby”, dr Krystyna Kurowska

3. „ Po co nam holistyczne podejście do zdrowia”, Małgorzata Trznadel

2

MODEL PODEJSCIA HOLISTYCZNEGO

( CA.ŁOŚCIOWEGO)

DO PACJENT )

---