Bank - przedsiębiorstwo wykonujące działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami prawa i wymienionych w statucie banku.
Nazwa "bank" pochodzi od włoskiego słowa banco, oznaczającego ławkę, przy której pracowali włoscy handlarze zajmujący się przekazywaniem monet kruszcowych od jednych klientów do drugich.
Na gruncie obowiązujących przepisów używanie nazwy "bank" (oraz "kasa") jest zastrzeżone wyłącznie dla banków w rozumieniu przepisów prawa bankowego.
Czynności bankowe
Prawo bankowe
Usługi świadczone przez banki są na gruncie prawa bankowego określane mianem czynności bankowych. Zgodnie z art. 5 Prawa bankowego czynności bankowe dzielą się na:
czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków (tzw. czynności bankowe sensu stricto):
tworzenie i prowadzenie rachunków bankowych;
udzielanie kredytów;
udzielanie gwarancji i potwierdzanie akredytyw;
emisja bankowych papierów wartościowych;
organizowanie rozliczeń pieniężnych;
emitowanie instrumentów pieniądza elektronicznego;
inne czynności, które mocą przepisów prawa zostały zastrzeżone wyłącznie dla banków;
czynności dozwolone także niektórym podmiotom niebankowym (tzw. czynności bankowe sensu largo):
udzielanie pożyczek pieniężnych;
udzielanie poręczeń;
operacje wekslowe i czekowe, których przedmiotem są warranty;
terminowe operacje finansowe;
nabywanie i zbywanie wierzytelności (wierzytelności wymagalne mogą być sprzedawane w drodze przetargu lub na podstawie oferty publicznej);
czynności zlecone w związku z emisją papierów wartościowych;
przechowywanie przedmiotów, papierów wartościowych, usługi polegające na udostępnianiu skrytek sejfowych;
inne wymienione w ustawie;
Oprócz tego ustawa dozwala bankom na wykonywanie innych czynności, nie związanych z istotą ich działalności (np. usługi w zakresie doradztwa finansowego, usługi certyfikacyjne związane z podpisem elektronicznym, nabywanie akcji i udziałów, obrót papierami wartościowymi etc.)
Podział z pkt. widzenia klienta
Operacje finansujące
Operacje depozytowe
Operacje obsługi obrotu
Operacjo doradczo-konsutingowe
Rodzaje banków
Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym to:
bank centralny,
banki operacyjne (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu):
banki uniwersalne;
banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.).
Istnieje także podział banków ze względu na prawną formę działalności:
banki państwowe (przedsiębiorstwa państwowe);
banki spółdzielcze (spółdzielnie);
banki w formie spółek akcyjnych.
Bankami nie są spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), choć często bywają z nimi (a zwłaszcza z bankami spółdzielczymi) mylone.
Nadzór bankowy
Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad działalnością wszystkich banków w Polsce. Organem wykonawczym Komisji, realizującym i koordynującym decyzje oraz określone przez nią zadania jest, wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP, Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.
Zgodnie z art. 25 ust. 2 Ustawy o NBP do zadań Komisji Nadzoru Bankowego należy w szczególności:
określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie Polityki Pieniężnej oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój, opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.
System bankowy agrobiznesu
Bankowy system agrobiznesu tworzy ogół banków oraz instytucji parabankowych działających w agrobiznesie, odpowiednio zorganizowanych i powiązanych ze sobą.
W stosunku do sfery agrobiznesu banki spełniają następującą rolę:
depozytariusza wkładów oszczędnościowych podmiotów gospodarczych i ludności,
kredytodawcy,
jednostki prowadzącej rachunki rozliczeniowe poszczególnych podmiotów gospodarczych.
Rolnicy mogą korzystać ze specjalnej grupy kredytów o korzystniejszych warunkach ekonomicznych. Są to tzw. kredyty preferencyjne z dopłatą do oprocentowania z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Szczególne zasady udzielania tych kredytów dotyczą:
przeznaczenia kredytu,
podmiotów mogących ubiegać się o kredyt,
warunków udzielania kredytu,
procedur ubiegania się o kredyt.
Kredyt bankowy - umowa pomiędzy bankiem a kredytobiorcą zawierana w formie pisemnej. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek.
Standardowa umowa kredytowa zawiera:
datę i miejsce zawarcia umowy
dane stron umowy
postanowienia ogólne
kwotę i walutę kredytu
warunki uruchomienia
cel kredytu
zasady i termin spłaty kredytu
wysokość prowizji
wysokość oprocentowania
sposób zabezpieczenia kredytu
zakres uprawnień banku
termin i sposób postawienia do dyspozycji kwoty kredytowej
informacje o warunkach zmiany i odstąpienia od umowy przez bank i kredytobiorcę
informacje o skutkach naruszenia umowy oraz inne ustalenia stron.
Stroną dominującą w stosunku kredytowym wobec kredytobiorcy jest bank, który określa warunki kredytu i jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania oraz uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej, przy czym nie jest zobowiązany do udzielenia kredytu, nawet jeżeli osoba ubiegająca się o kredyt ją posiada. Kredyt występuje jedynie w formie bezgotówkowej, pod postacią zapisu na rachunku.
Prawo udzielania kredytów mają wyłącznie banki, a środki na ten cel pochodzą z depozytów powierzonych bankowi przez ich klientów, dlatego umowy kredytowe reguluje prawo bankowe.
W zależności od okresu kredytowania wyróżniamy kredyty krótkoterminowe (do 1 roku), średnioterminowe (od 1 roku do 3 lat) i długoterminowe (powyżej 3 lat).
Podział kredytów bankowych
kredyt gospodarczy
kredyt obrotowy
kredyt w rachunku bieżącym
kredyt rewolwingowy
kredyt w rachunku kredytowym
kredyt docelowy przeznaczony na określoną w umowie operację
kredyt na pokrycie bieżących zobowiązań udzielony jako pomoc finansowa w przypadku braku środków pieniężnych na pokrycie zobowiązań z okresem kredytowania krótszym niż 30 dni
linia kredytowa odnawialna i nieodnawialna
kredyt sezonowy udzielany jest firmom związanym z sezonowością
kredyt wekslowy dyskontowy i akceptacyjny
kredyt inwestycyjny udzielony na sfinansowanie inwestycji - długoterminowy
kredyt dla osób fizycznych
kredyt mieszkaniowy
kredyt samochodowy
kredyt konsumpcyjny
Funkcje kredytu
emisyjna - wprowadzenie pieniądza do obiegu,
dochodowa - tworzenie korzyści ekonomicznych i finansowych dzięki powiększeniu skali produkcji, zwiększeniu siły nabywczej firmy,
rozdzielcza - kredyt wpływa na wzrost dochodu w danym regionie, branży oraz zwiększa popyt w określonym segmencie rynku,
interwencyjna - kredyt jest wykorzystywany jako instrument polityki ekonomicznej,
element rynku kapitałowego.
Etapy realizacji umowy kredytu bankowego
Wnioskowanie
Analiza sytuacji finansowej wnioskodawcy
Podjęcie decyzji kredytowej przez bank
Podpisanie umowy
Realizacja kredytu w formie określonej umową
Wniosek kredytowy zawiera:
kwotę kredytu
cel
terminy spłaty
informacje o innych kredytach
proponowane formy zabezpieczenia
Analiza zdolności kredytowej:
osoba fizyczna - majątek, dochody, zatrudnienie, informacje o innych kredytach,
osoba prawna - wiarygodność, zdolność do spłaty, analiza wyników finansowych (rentowność, wypłacalność), ocena płynności finansowej, ocena sprawności działania.
Prawne formy zabezpieczenia kredytu
osobowe:
poręczenie - osoba fizyczna lub prawna zobowiązuje się do spłaty kredytu z odsetkami, jeżeli kredytobiorca nie spłaci go w terminie
weksel własny in blanco - kształtuje dodatkową ścieżkę egzekwowania roszczeń banku. Sporządza się deklarację wekslową, wg której bank jest uprawniony wypełnić weksel w przypadku zaprzestania spłaty
poręczenie wekslowe (awal)
gwarancja bankowa
przelew (cesja) wierzytelności - bank kredytujący żąda zadeklarowania przez nabywcę, że cedowaną wierzytelność przekaże bankowi kredytującemu
przystąpienie do długu
rzeczowe:
zastaw na rzeczach i prawach
blokada środków na rachunku bankowym - ustalona pisemnie z wykluczeniem odwołania
kaucja - wymaga umowy pisemnej, składa się ją na odrębnym rachunku bankowym
bon na okaziciela
hipoteka - zabezpieczenie spłaty kredytu na nieruchomości, dla której złożono księgę wieczystą. Przypisana jest do nieruchomości bez względu na to, kto jest jej właścicielem. Nie można ustanowić jej na nieruchomości, którą dłużnik ma tylko do użytku.
Karencja - okres w którym spłacane są tylko odsetki.
Kredyt preferencyjny - kredyt z dopłatami budżetu państwa wykorzystywany jako instrument sterowania rolnictwem. Stanowi pośrednią formę dofinansowania rolnictwa z budżetu państwa. Minusy: zniekształcają rachunek ekonomiczny i nie zabezpieczają przed wykorzystaniem środków.
Skonto - procentowy upust udzielony od sumy rachunku w zamian za wcześniejszą zapłatę w ramach określonego terminu. Wykonujemy przy kredytach lub rozliczeniach warunków płatności dostawcy towarów.
Kredyt
Kredytów mogą udzielać wyłącznie banki. Innym podmiotom gospodarczym podejmującym się próby oferowania czynności zarezerwowanych dla banków (w tym kredytu) grozi ukaranie grzywną do 5 mln zł lub karą pozbawienia wolności do lat trzech.
Warrant subskrypcyjny - dokument (certyfikat) często dołączony do akcji lub obligacji dający posiadaczowi ograniczone lub nieustające prawo kupna papierów wartościowych lub innych aktywów po ustalonej cenie lub prawo do subskrypcji przyszłych emisji obligacji tego samego emitenta. Jedyna monografia w Polsce na temat warrantów subskrypcyjnych została wydana przez wydawnictwo TWIGGER S.A. w 2006 roku pt. Warranty subskrypcyjne (autorzy: Wiktor Czeszejko-Sochacki, Adam Wiśniewski, Cezary Nowosad).
Bankowy plan kont - wprowadzony przez zarządzenie prezesa NBP, zgodny z normami europejskimi plan zawierający wszystkie konta jakie służą do księgowania operacji bankowych. Pozwala na publikowanie bilansu strat i zysków banku i zapewnia niezbędne informacje dla władz monetarnych i kierownictwa banków w celu analizy globalnej struktury finansowej oraz kontroli ryzyka bankowego; stanowi podstawę badań biegłych rewidentów, audytorów czy nadzoru bankowego. Ewidencja bilansowa i pozabilansowa na kontach ogólnych przedstawia aktualną sytuację banku i pogrupowana jest na 10 zespołów.
Zespoły bankowego planu kont
zespół 0 - aktywa trwałe - dobra i wartości pozostające trwale w banku,
zespół 1- operacje z udziałem środków pieniężnych i operacje między bankowe, obejmujące wartości w kasie, operacje z bankami i innymi podmiotami finansowymi,
zespół 2 - operacje z podmiotami niefinansowymi (kredyty i depozyty),
zespół 3 - operacje z jednostkami budżetowymi i pozabudżetowymi, obejmujące należności i zobowiązania o charakterze budżetowym lub pozabudżetowym,
zespół 4 - papiery wartościowe,
zespół 5 - operacje różne - konta rozrachunkowe, konta przejściowe,
zespół 6 - fundusze własne,
zespół 7 - koszty i straty,
zespół 8 - przychody i zyski,
zespół 9 - zobowiązania pozabilansowe.
Bankowy plan kont obejmuje także tzw. wyznaczniki, czyli elementy opisowe, które umożliwiają analizę. Stanowią uzupełnienie informacji dotyczących zdarzeń gospodarczych. Podstawowymi wyznacznikami są: rodzaj waluty, partner operacji (rezydent, nierezydent), rodzaj operacji przeciwstawnej, pierwotny okres umowy operacji, okres zapadalności, rodzaj oprocentowania (stałe, zmienne), refinansowanie przez NBP, klasyfikacja podmiotów ekonomicznych, kredyty gwarantowane lub niegwarantowane przez państwo.
Depozyt
Pod pojęciem depozytu funkcjonuje szereg instytucji odgrywających w prawie dość istotną rolę.
Umowa przechowania
Terminem tym określa się umowę przechowania. W umowie tej przechowawca (depozytariusz) zobowiązuje się zachować za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego (deponenta) na przechowanie. Przykładem tej umowy może być pozostawienie samochodu na parkingu strzeżonym, umieszczenie bagażu w przechowalni dworca, oddanie wierzchniego okrycia w szatni. Do zawarcia umowy konieczne jest wydanie rzeczy. Od tej chwili powstają odpowiednie obowiązki przechowawcy i składającego rzecz.
Przechowawca
Przechowawca jest przede wszystkim zobowiązany do przechowywania rzeczy w taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w wypadku braku umowy w tym względzie - w taki sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności. Bez zgody składającego nie wolno mu używać rzeczy, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie niepogorszonym. Powinien przechowywać rzecz w miejscu i w sposób określony w umowie, chyba że zmiana w tym zakresie jest konieczna dla ochrony rzeczy przed utratą lub uszkodzeniem. Nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest zmuszony do tego przez okoliczności.
Składający
Składający rzecz ma natomiast obowiązek zapłaty wynagrodzenia, o ile umowa jest odpłatna. Powinien on także zwrócić przechowawcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy. Umowa przechowania nie wymaga szczególnej formy. Czasem połączona jest z wydaniem znaku legitymacyjnego (kwitu, żetonu, numerka itp.), który stanowi symboliczne potwierdzenie prawa do oddanej na przechowanie rzeczy. Istotny element tej umowy, a mianowicie przechowanie, jest także elementem składowym innych umów, np. najmu, komisu, przewozu. Obowiązek przechowania może występować także w umowach o świadczenie usług wykonywanych przez lekarzy, adwokatów, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, gastronomiczne. W sytuacjach tych najczęściej chodzi o pozostawioną odzież, a do zawarcia umowy przechowania dochodzi z reguły w sposób dorozumiany. Identyczna sytuacja występuje w zakładach pracy, gdzie pracownik musi złożyć odzież wierzchnią, aby wykonywać pracę.
Depozyt nieprawidłowy
Oprócz klasycznego depozytu (umowy przechowania) funkcjonuje także depozyt nieprawidłowy. W stosunku tym przechowawcy przysługuje prawo rozporządzania oddanymi mu na przechowanie pieniędzmi albo innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku.
Depozyt sądowy
O depozycie można mówić w znaczeniu depozytu sądowego. Depozytem w sądzie mogą być pieniądze, dokumenty, papiery wartościowe, poręczenia majątkowe, dowody rzeczowe, przedmioty złożone lub zatrzymane w postępowaniu karnym. W przypadkach określonych w ustawach możliwe jest złożenie przedmiotu do depozytu sądowego przez dłużnika lub uprawniony organ. Wyróżnić tu można, za Sądem Najwyższym, dwa rodzaje depozytów:
depozyty składane jako przedmiot świadczenia w celu zwolnienia się z wykonania zobowiązania,
depozyty składane i pozostawiane wskutek potrzeb i dla celów postępowania (np. karnego, egzekucyjnego).
Jeśli chodzi o tę pierwszą kategorię, to należy stwierdzić, że ważne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia. Jest to uprawnienie dłużnika, które przysługuje mu np. w razie braku wiedzy lub sporu co do osoby wierzyciela, nieznajomości miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela, zwłoki wierzyciela, odmowy wydania przez wierzyciela pokwitowania.
Jeśli chodzi o drugą kategorię, to do depozytu mogą być złożone np. rzeczy zatrzymane w postępowaniu karnym, co do których powstaje wątpliwość, komu należy je wydać, rzeczy ruchome odebrane przez komornika dłużnikowi podczas nieobecności wierzyciela.
O przejściu na własność państwa przedmiotów nie podjętych z depozytu sądowego orzeka sąd jako organ wymiaru sprawiedliwości.
Inne rodzaje depozytu
Depozyt występuje w określonych urzędach, instytucjach lub u osób z racji wykonywanych przez nie czynności. Można tu wymienić depozyt urzędu celnego, depozyt urzędu skarbowego, depozyt bankowy, depozyt notarialny, depozyt konsularny.
Do depozytu urzędu celnego mogą trafić zatrzymane lub zajęte towary w celu zabezpieczenia należności celnych. Złożeniu do depozytu urzędu skarbowego podlegają np. papiery wartościowe, zajęte w celu zabezpieczenia należności pieniężnych. W depozycie bankowym można przechowywać przedmioty i papiery wartościowe. Notariusz może przyjąć na przechowanie wszelkiego rodzaju dokumenty oraz papiery wartościowe i pieniądze w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością. Konsul przyjmuje do depozytu dokumenty, środki płatnicze oraz przedmioty wartościowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony praw i interesów obywateli polskich.
Krajowy Depozyt
Depozyt występuje w oznaczeniu centralnej instytucji depozytowo-rozliczeniowej, jaką jest Krajowy Depozyt. Działa on w formie spółki akcyjnej, a do jego zadań należy prowadzenie depozytu papierów wartościowych.
Polega to w szczególności na rejestrowaniu papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, nadzorowaniu zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, rozliczaniu transakcji zawieranych na rynku regulowanym.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr. 68, poz. 622, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. - o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538).
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 215, poz. 34, z późn. zm.).
Dekret z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz. U. z 2002 r. Nr 215, poz. 1823, z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 1965 r. o zasadach i trybie postępowania w sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (Dz. U. Nr 42, poz. 261).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2004 r. w sprawie depozytu urzędu celnego (Dz. U. Nr 169, poz. 1771).
Sprawozdanie finansowe
Sprawozdanie finansowe - wyniki finansowe przedsiębiorstwa przedstawione zgodnie z zasadami rachunkowości. Sporządza się je zazwyczaj na dzień bilansowy (koniec roku obrachunkowego lub inny dzień zamknięcia ksiąg wynikający z przepisów prawa podatkowego). Sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej. Muszą one spełniać warunki formalne tj.: podanie w nagłówku pełnej nazwy i adresu firmy, określenie momentu lub okresu, którego dotyczą dane. Inne warunki to załączenie tablic statystycznych, zawierające zestawienie liczbowe związane z określonym zagadnieniem. Następnym ważnym warunkiem jest podanie daty sporządzenia sprawozdania oraz podpisanie sprawozdania przez osoby odpowiedzialne za rzetelne i prawidłowe jego sporządzenie. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysiąca złotych, jeżeli nie zniekształci to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności. To właśnie jednostki gospodarcze, prowadząc swą działalność, są zobowiązane zamknąć księgi rachunkowe na koniec roku obrotowego, a konsekwencją tego zdarzenia jest przygotowanie i przetworzenie informacji wynikających z tych ksiąg oraz ich zestawienie w formie odpowiednich sprawozdań. W celu zapewnienia jednolitej formy sprawozdawczości finansowej Główny Urząd Statystyczny, na wiosek ministra finansów, wydaje dla jednostek gospodarczych instrukcje i wzory sprawozdawcze, w których określa:
jednostki zobowiązane do składania sprawozdań,
jednostki uprawnione do ich otrzymywania,
terminy i tematykę,
zasady wypełniania poszczególnych sprawozdań.
Najważniejszym sprawozdaniem jednostki gospodarczej jest obligatoryjne roczne sprawozdanie finansowe, czyli roczny raport finansowy, który powinien zawierać czytelny przegląd rozwoju działalności jednostki i jej sytuacji oraz wskazywać na ważne wydarzenia, które wystąpiły od zakończenia roku obrachunkowego. Powinien też wskazywać prawdopodobny przyszły rozwój jednostki oraz działalność w dziedzinie badań i rozwoju. Sprawozdania finansowe dostarczają wielu informacji dla ich odbiorców. Dlatego, też muszą one spełniać pewne standardy jakościowe, aby informacje w nich zawarte nie budziły zastrzeżeń. Dlatego powinny odznaczać się:
wiarygodnością (rzetelnością),
zrozumiałością dla użytkowników,
kompletnością,
porównywalnością,
sprawdzalnością,
terminowością,
ciągłością.
Sprawozdania finansowe sporządza się w różnych sytuacjach i warunkach czasowych, organizacyjnych oraz kapitałowych funkcjonowania jednostek gospodarczych. Informacje sprawozdawcze mogą być prezentowane w odmiennych układach iż niejednakowym stopniem szczegółowości.
Pełne sprawozdanie finansowe obejmuje:
Informacje wstępne
rachunek zysków i strat
bilans wraz z informacją dodatkową do bilansu
sprawozdanie z przepływów pieniężnych
sprawozdanie z przepływów kapitału
Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat (ang. income statement) zwany wcześniej rachunkiem wyników - jeden z podstawowych i obligatoryjnych elementów sprawozdania finansowego jednostki. Informuje jaka jest efektywność poszczególnych rodzajów działalności oraz jaki jest ogólny wynik finansowy przedsiębiorstwa.
Rachunek zysków i strat ukazuje zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztów tej działalności. W krajach należących do Unii Europejskiej o treści i układzie tego sprawozdania przesądza zasadniczo IV Dyrektywa EWG, która zawiera 4 wzory rachunku zysków i strat (kolejno art. 23 - 26 IV Dyrektywa Rady z dnia 25.07.1978 r. Biuletyn KRDBK SKWP nr 2/1990).
Polskie standardy w zakresie sprawozdania z operacji wynikowych nie odbiegają od wzorców światowych.
Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat [edytuj]
Przychody ze sprzedaży netto
- Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów
= Zysk/strata na sprzedaży (brutto)
- Koszty ogólne zarządu
- Koszty sprzedaży
= Zysk/strata na sprzedaży (netto)
+ Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjne
= Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT)
+ Przychody finansowe
- Koszty finansowe
= Zysk/strata na działalności gospodarczej
+ Zyski nadzwyczajne
- Straty nadzwyczajne
= Zysk/strata brutto
- Podatek dochodowy
= Zysk/strata netto
Przychody ze sprzedaży netto są przychodami ze sprzedaży wyrobów, usług oraz towarów po potrąceniu VAT. Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem, przede wszystkim można do nich zaliczyć: zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia (tylko pracowników związanych z produkcją!), amortyzację, usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę), ubezpieczenia społeczne i inne ( głównie konta zesp. 4). Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy wynik na sprzedaży brutto.
Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty które nie są bezpośrednio związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia. Czyli:
koszty ogólnego zarządu (administracyjne) - obejmują głównie wynagrodzenia pracowników administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.
koszty sprzedaży - koszty związane ze sprzedaż wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu itp.
Otrzymuje się w ten sposób wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności jednostki (!).
Jednostka może również otrzymywać przychody i ponosić koszty niezwiązane z główną działalnością. Do ich ewidencji księgowej wykorzystuje się konta: 760 Pozostałe przychody operacyjne i 761 Pozostałe koszty operacyjne. Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego itp., Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.
Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową (za pośrednictwem kont 750 Przychody finansowe i 751 Koszty finansowe). Przychodami finansowymi są głównie wszelkiego typu odsetki (np. od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek), kosztami np. dyskonto weksli obcych, odsetki karne za nieterminowe płatności. Po ich uwzględnieniu w rachunku zysków i strat otrzymujemy zysk/stratę na działalności gospodarczej.
Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń których nie można było przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki takie jak np. pożar, kradzież. Koszty poniesione w ich wyniku ujmuje się na koncie 771 Straty nadzwyczajne, a przychody na 770 Zyski nadzwyczajne (np. odszkodowanie za poniesione straty)
Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto księgowany na koncie 860 Wynik finansowy. W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) otrzymując w ten sposób zysk netto. w przypadku wystąpienia straty pozostawia się ja do rozliczenia...
Rachunek wyników może być sporządzany na dwa sposoby:
wariant kalkulacyjny
wariant porównawczy
Różnią się one pomiędzy sobą sposobem ujmowania kosztów wytworzenia wyrobów ponoszonych przez jednostkę,co jest wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej tzw. wariantów. Wyróżnić można:
wariant I - koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4 planu kont),
wariant II - koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności (zespół 5 planu kont),
wariant III - koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym (zesp. 4), a następnie przeksięgowywane (przy pomocy konta 490 Rozliczenie Kosztów Rodzajowych) na układ według typów działalności (zesp. 5),
Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie rodzajowym, II w układzie kalkulacyjnym w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru.
Wariant kalkulacyjny
A. Przychody netto (przychody brutto - akcyza) ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
- w tym od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
- w tym jednostkom powiązanym
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata ) z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach
II. Odsetki
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Koszty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L +/- M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
Wariant porównawczy
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi
- w tym od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie + / zmniejszenie - )
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym:
- podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych ...
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
G. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
- od jednostek powiązanych
II. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiązanych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
H. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I-J.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
Bilans (rachunkowość)
Z Wikipedii
Bilans - w organizacjach prowadzących księgowość według zasad tzw. pełnej rachunkowości, bilans - należący do obowiązkowych sprawozdań finansowych - to zestawienie aktywów i pasywów jednostki na początek (bilans otwarcia) i koniec (bilans zamknięcia) okresu sprawozdawczego (obrachunkowego).
Jedną z pozycji bilansu jest zysk (lub strata), wykazywany w drugim obowiązkowym sprawozdaniu jakim jest Rachunek zysków i strat (rachunek wyników).
A. |
||||
|
I. |
|||
|
|
1. |
Koszty zakończonych prac rozwojowych |
|
|
|
2. |
Wartość firmy |
|
|
|
3. |
Inne wartości niematerialne i prawne |
|
|
|
4. |
Zaliczki na wartości niematerialne i prawne |
|
|
II. |
|||
|
|
1. |
||
|
|
|
a) |
grunty (w tym prawo uzytkowania ...) |
|
|
|
b) |
budynki,lokale i obiekty inzynierii ... |
|
|
|
c) |
urządzenia techniczne i maszyny |
|
|
|
d) |
środki transportu |
|
|
|
e) |
inne środki trwałe |
|
|
2. |
Środki trwałe w budowie |
|
|
|
3. |
Zaliczki na środki trwałe w budowie |
|
|
III. |
|||
|
|
1. |
Od jednostek powiązanych |
|
|
|
2. |
Od pozostałych jednostek |
|
|
IV. |
|||
|
|
1. |
Nieruchomości |
|
|
|
2. |
Wartości niematerialne i prawne |
|
|
|
3. |
Długoterminowe aktywa finansowe |
|
|
|
4. |
Inne inwestycje długoterminowe |
|
|
V. |
|||
|
|
1. |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
|
|
2. |
Inne rozliczenia międzyokresowe |
|
B. |
||||
|
I. |
|||
|
|
1. |
Materiały |
|
|
|
2. |
Półprodukty i produkty w toku |
|
|
|
3. |
Produkty gotowe |
|
|
|
4. |
Towary |
|
|
|
5. |
Zaliczki na dostawy |
|
|
II. |
|||
|
|
1. |
Należności od jednostek powiązanych |
|
|
|
|
a) |
z tytułu dostaw i usług |
|
|
|
b) |
inne |
|
|
2. |
Należności od pozostałych jednostek |
|
|
|
|
a) |
z tytułu dostaw i usług |
|
|
|
b) |
z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń ... |
|
|
|
c) |
inne |
|
|
|
d) |
dochodzone na drodze sądowej |
|
III. |
|||
|
|
1. |
Krótkoterminowe aktywa finansowe |
|
|
|
2. |
Inne inwestycje krótkoterminowe |
|
|
IV. |
|||
A. |
||||
|
I. |
Kapitał (fundusz) podstawowy |
||
|
II. |
Należne wpłaty na kapitał ... (wielkość ujemna) |
||
|
III. |
Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) |
||
|
IV. |
Kapitał (fundusz) zapasowy |
||
|
V. |
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny |
||
|
VI. |
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe |
||
|
VII. |
Zysk (strata) z lat ubiegłych |
||
|
VIII. |
Zysk (strata) netto |
||
|
IX. |
Odpisy z zysku netto w ciągu ...(wielkość ujemna) |
||
B. |
||||
|
I. |
|||
|
|
1. |
Rezerwa z tyt. odroczonego podatku dochodowego |
|
|
|
2. |
Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne |
|
|
|
3. |
Pozostałe rezerwy |
|
|
II. |
|||
|
|
1. |
Wobec jednostek powiązanych |
|
|
|
2. |
Wobec pozostałych jednostek |
|
|
|
|
a) |
kredyty i potyczki |
|
|
|
b) |
z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych |
|
|
|
c) |
inne zobowiązania finansowe |
|
|
|
d) |
inne |
|
III. |
|||
|
|
1. |
Wobec jednostek powiązanych |
|
|
|
|
a) |
z tytułu dostaw i usług |
|
|
|
b) |
inne |
|
|
2. |
Wobec pozostałych jednostek |
|
|
|
|
a) |
kredyty i pożyczki |
|
|
|
b) |
z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych |
|
|
|
c) |
inne zobowiązania finansowe |
|
|
|
d) |
z tytułu dostaw i usług |
|
|
|
e) |
zaliczki otrzymane na dostawy |
|
|
|
f) |
zobowiązania wekslowe |
|
|
|
g) |
z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych ... |
|
|
|
h) |
z tytułu wynagrodzeń |
|
|
|
i) |
inne |
|
|
3. |
Fundusze specjalne |
|
|
IV. |
|||
|
|
1. |
Ujemna wartość firmy |
|
|
|
2. |
Inne rozliczenia międzyokresowe |
|
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych
Z Wikipedii
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych, rachunek przepływów pieniężnych (rpp) nazywane też sprawozdaniem z przepływu środków pieniężnych, sprawozdaniem z przepływów finansowych lub z angielskiego cash flow jest sprawozdaniem pokazującym przepływ środków pieniężnych w danej firmie w ujęciu dynamicznym, czyli z uwzględnieniem jego źródeł i wykorzystania. Pokazuje zmiany, jakie zaszły w poszczególnych elementach aktywów i pasywów wywołane przez przepływ środków pieniężnych. Przedstawia informacje umożliwiające ocenę stopnia płynności finansowej, skuteczności ściągania należności i zdolności do regulowania zobowiązań.
Rachunek przepływów pieniężnych jest elementem sprawozdania finansowego sporządzanym obligatoryjnie przez jednostki podlegające obowiązkowemu badaniu sprawozdania finansowego.
W Polsce zakres wykazywanych informacji, zasady sporządzania oraz wzór rpp określa Ustawa o rachunkowości.
Sprawozdanie to dzieli się na trzy części ukazujące 3 aspekty działalności przedsiębiorstwa:
Rozróżnia się dwie metody sporządzania rpp (pośrednia i bezpośrednia).
Rachunek przepływów pieniężnych Rachunek przepływów pieniężnych opisuje przepływające środki pieniężne między bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia. Pozwala bliżej ocenić zdolności firmy do generowania gotówki, ponieważ w krótkim okresie to ona, a nie zysk jest kluczowa dla przedsiębiorstwa. Pokazuje zmiany, jakie zaszły w poszczególnych elementach aktywów i pasywów wywołane przez przepływ środków pieniężnych. Pozwala także na określenie głównych kierunków odpływu środków pieniężnych oraz badanie pewne mechanizmów powodujących zmianę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W rachunku przepływów pieniężnych są uchwycone zależności między stanem aktywów, nadwyżkami księgowymi osiąganymi z działalności oraz poziomem płynności finansowej. Przepływy pieniężne ujmowane są w trzech obszarach: działalności operacyjnej, działalności inwestycyjnej, działalności finansowej. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, rachunek przepływów pieniężnych można sporządzać metodą bezpośrednią lub metodą pośrednią. Pierwsza polega na uwzględnieniu w obrębie działalności operacyjnej wszystkich elementów mających wpływ na wynik działalności gospodarczej, tzn. przychodów ze sprzedaży i kosztów. Częściej stosowaną jest metoda pośrednia, wychodzi ona od razu od syntetycznej wartości nadwyżki finansowej netto, która następnie podlega korekcie. Analiza sprawozdania z przepływów pieniężnych powinna zaczynać się od ustalenia wielkości środków pieniężnych w poszczególnych obszarach sprawozdania. Przedstawiona poniżej tabela zawiera możliwe sytuacje, które mogą wystąpić przy ocenie tego sprawozdania. Znakiem „+” oznaczono dodatnie przepływy, zaś symbolem „-” ujemne.
Rodzaj strumieni |
Przypadki |
|||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Operacyjny |
+ |
+ |
+ |
+ |
- |
- |
- |
- |
Inwestycyjny |
+ |
- |
+ |
- |
+ |
- |
+ |
- |
Finansowy |
+ |
- |
- |
+ |
+ |
+ |
- |
- |
Przypadek 1: Dodatnie przepływy pieniężne na wszystkich poziomach. Przedsiębiorstwo gromadzi środki pieniężne na koncie być może aby przeznaczyć je na przyszłe inwestycje.
Przypadek 2: Wysoka rentowność a zyski przeznaczane są na rozwój przedsiębiorstwa i spłatę zobowiązań.
Przypadek 3: Typowa sytuacja, gdy mamy do czynienia z restrukturyzacją.
Przypadek 4: Prawidłowa sytuacja w rozwijającym się przedsiębiorstwie.
Przypadek 5: Ujemne przepływy z działalności operacyjnej i dodatnie z pozostałych działalności wskazują na przejściowe trudności jednostki gospodarczej.
Przypadek 6: Sytuacja typowa dla młodych, dopiero rozwijających się przedsiębiorstw.
Przypadek 7: Niedobory gotówkowe przedsiębiorstwa są próbowane do pokrycia ze sprzedaży aktywów.
Przypadek 8: Ujemny poziom gotówki we wszystkich poziomach. Jest to niewątpliwie najgorszy przypadek i może oznaczać bankructwo jednostki.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
bank zerówka, Finanse i Rachunkowość III, Bankowość Wierzba Penczar, Bankowość A. Barembruch
Bank terminy, rachunkowość
bank centralny-ŚCIĄGI PASECZKI, Wykłady rachunkowość bankowość
Przykład liczbowy rachunek przepływów pieniężnych w jednostce innej niż bank i zakład ubezpiecz
Ogólne warunki prowadzenia rachunków i świadczenia usług przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Pol
BANK CENTRALNY I JEGO FUNKCJE
rachunkowosc zarzadcza
4 ANALIZA WSKAŹNIKOWA Rachunkowość
Bank centralny 5
Podstawy rachunkowości Klasyfikacja kont 2
W2 Uproszczone formy rachunkowości
Europejski Bank Centralny
Rachunek Przeplywow pienieznych
więcej podobnych podstron