Polityka społeczna

03.10.2008

Egzamin pisemny (test), ok. 50 min, 40-50 pytań.

Zakres na egzamin:

Źródła statystycznej wiedzy o zjawiskach społecznych, rozmiary zjawisk społecznych,

sposoby liczenia poziomu zjawisk z zakresu polityki społecznej, organizacja polityki społecznej,

nazwiska i zainteresowania współczesnych polityków społecznych, podstawowe ustawy określające podmioty polityki społecznej.

Pytania otwarte: nazwy instytucji i ich kompetencji.

Lektura: rozdział z książki Małgorzaty Ostrowskiej „Przymus bezczynności” rozdz. IV Czas wolny bezrobotnych Polaków.

Podręczniki:

• „Leksykon polityki społecznej” pod red. Barbary Rysz - Kowalskiej;

• „Polityka społeczna” pod red. Grażyny Firlit - Festak i Małgorzaty Szylko - Skoczny;

• „Polityka społeczna - zarys wykładu wybranych problemów” Lucyna Frąckiewicz;

• „Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej” Stanisława Golinowska;

• ”Polska polityka społeczna - ciągłość i zmiany” Julian Aulajner;

• „Polityka społeczna - ujarzmienie chaosu” Julian Aulajner;

• „Polityka społeczna - uwarunkowania i cele” Józef Orczuk;

• „W stronę aktywnej polityki społecznej” Marek Rynsza;

• „Problemy i dylematy polityki społecznej w Polsce” Władysław Ratyński, części 4,9,11;

• „Leksykon pracy, bezrobocia i zabezpieczenia społeczne” Z. Sadowska i T. Wach;

• Polityka społeczna - miesięcznik;

• Raport społeczny Polska.

1. Polityka społeczna, jako sfera wiedzy i działalności politycznej:

• geneza i cele polityki społecznej;

• interdyscyplinarny charakter polityki społecznej;

• działy - polityki szczegółowe;

• podmioty polityki społecznej, funkcje podmiotów, środki działania w polityce społecznej;

• współczesne uwarunkowania rozwoju polityki społecznej;

• zakres oddziaływania na rynki pracy;

• założenia polityki społecznej - nowe strategie zatrudnienia.

2. Zabezpieczenia społeczne:

• podstawowe składniki - zabezpieczenia społeczne ≠ bezpieczeństwo społeczne;

• zasady finansowania w ramach zabezpieczenia społecznego (techniki zabezpieczenia społecznego);

• ubezpieczenie społeczne, rozwój historyczny i stan aktualny;

• system ubezpieczeń społecznych i jego reform;

• ubezpieczenia emerytalne, początki ubezpieczeń kapitałowych w Polsce;

• nowe podmioty ubezpieczeń emerytalnych i dylematy;

• opieka zdrowotna i rehabilitacja osób niepełnosprawnych;

• przyczyny zmian w obszarze zdrowia;

• zagrożenia zdrowotne w Polsce;

• rozwój ubezpieczeń zdrowotnych;

• ustawy o powszechnym ubezpieczeniu społecznych, Fundusz Zdrowia;

• proces rehabilitacji osób i jego etapy - rehabilitacja medyczna, społeczna i zdrowotna, pomoc niepełnosprawnym na rynku pracy;

• rehabilitacja psychiczna i środowiskowa;

• populacja osób niepełnosprawnych i pojęcie niepełnosprawności.

3. Pomoc społeczna - ubóstwo, jako pojęcie i ekskluzja społeczna. Miary ubóstwa, obszar ubóstwa. Zakres i formy pomocy społecznej oraz formy ich finansowania.

4. Polityka rodzinna - cele, instrumenty realizacji:

• warunki ich realizacji;

• procesy demograficzne.

5. Bezrobocie, jako kwestia społeczna. Typy bezrobocia, przyczyny. Społeczne i ekonomiczne skutki bezrobocia.

6. Polityka zatrudnienia i rynku pracy. Elementy sprawcze, podmioty polityki zatrudnienia, narzędzia w polityce zatrudnienia.

7. Rynek pracy i źródła informacji, koncepcje aktywne i pasywne rynku pracy. Kształcenie zorientowane na rynek pracy.

8. Bezdomność, jako problem społeczny.

10.10.2008

Pierwsze wzmianki o polityce społecznej pojawiły się w drugiej dekadzie XIX wieku.

Podmioty polityki społecznej

Polityka społeczna jest to celowa działalność państwa, czyli instytucji publicznych (połowa lat 90.) oraz innych podmiotów i organizacji społecznych w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych (obecnie).

W analizie genezy polityki społecznej bardzo często przyjmuje się, że działalność tego typu związana z kształtowaniem stosunków społecznych istniała od zawsze, co daje możliwość traktowania pewnych elementarnych działań z zakresu polityki społecznej, jako obecnych od zawsze w życiu społecznym.

Tak przedstawiona definicja zwraca uwagą na zapewnienie bezpieczeństwa obywateli oraz zapewnienie ładu społecznego. Wielu teoretyków określa cel polityki społecznej, jako usuwanie przeszkód blokujących poprawę jakości życia.

W sejmie zgłoszony został projekt ustawy o prowadzeniu polityki społecznej: „Przez politykę społeczną rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań administracji publicznej i partnerów (?) społeczno-gospodarczych, podejmowanych i realizowanych w zakresie następujących kwestii:

1. zatrudnienia;

2. zabezpieczenia społecznego;

3. edukacji;

4. zdrowia;

5. mieszkalnictwa;

6. ochrony praw prawniczych;

7. ochrona praw konsumentów usług społecznych.

Polityka społeczna jest realizowana (finansowana) ze środków publicznych, w tym ze środków Unii Europejskiej oraz ze środków prywatnych. Polityka społeczna jest realizowana poprzez polityki szczegółowe.

Polityka społeczna obejmuje dwie sfery:

1. sfera socjalna - sfera osłonowa polityki społecznej, której główny cel to stwarzanie możliwości uzyskania pomocy dla państwa oraz innych instytucji, czyli ma charakter dystrybutywny - jest związana z wypłatą świadczeń socjalnych; ta sfera jest określana mianem polityki socjalnej; w pewnych okresach działalności państwa koncentruje się na działalności osłonowej, do 2002 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej;

2. sfera rozwojowa - to sfera promocji produktywności - zajmuje się wydatkami i działaniami w zakresie szkolnictwa, zdrowia, kultury czyli obszar obejmujący nakłady gwarantujące rozwój gospodarczy; inwestycja w rozwój człowieka, czyli kapitał ludzki.

Przykład: bezrobocie

• sfera osłonowa - świadczenia socjalne, zasiłki, świadczenia przedemerytalne;

• sfera rozwojowa - szkolenia, przekwalifikowanie działalności w kierunku edukacji, aby prowadzić kształcenie przystosowane do potrzeb gospodarki.

Polityka socjalna jest częścią polityki społecznej, jej zakres zależy od aktualnych potrzeb.

Na uczelniach wyższych występuję termin Polityka Społeczno-Gospodarcza. Połączenie tych dwóch nauk określa główny cel gospodarki, jakim powinno być zaspokojenie potrzeb społecznych.

Polityka gospodarcza dostarcza środków finansowych dla podejmowania rozstrzygnięć w obszarze polityki społecznej, ale jednocześnie polityka gospodarcza podrzuca problemy dla polityki społecznej, np. bezrobocie. Nie dopasowanie miejsc w strukturze pracy do umiejętności obywateli, a także rekonstrukcja gospodarki powoduje, że pewna część osób do tej pory zatrudnionych traci pracę. Kryzys gospodarki powoduje braki możliwości podejmowania jakichkolwiek rozstrzygnięć ze strony polityki społecznej, brak środków finansowych.

Geneza polityki społecznej

Geneza polityki społecznej w prostej linii łączy się z kwestią robotniczą, tzn. obejmuje konflikty pomiędzy ruchem robotniczym a rządzącymi, pomiędzy robotnikami a właścicielami fabryk, złe warunki pracy i życia robotników.

Sprawy, jakimi zajmuje się polityka społeczna:

1. kwestie pracy najemnej, w tym kwestia zatrudnienia młodocianych dzieci i kobiet;

2. skracanie czasu pracy;

3. uznanie prawa do zakładania związków zawodowych;

4. wprowadzenie ubezpieczeń społecznych;

5. wprowadzenie państwowej inspekcji pracy.

Pierwsze działania w obszarze polityki społecznej dotyczą nie tylko nierówności społeczno-ekonomicznej, ale także wpływów pomiędzy grupami społecznymi.

Charles Fourier - wymyślił termin polityka społeczna. Współpracowali z nim: Robert Owen, Saint-Simone. Do 1854 roku termin polityka społeczna jest zamiennie używany z polityką socjalną.

W 1854 roku Riehl wprowadził rozgraniczenie tych dwóch terminów.

Po 1933 roku utrwalił się podział pomiędzy pojęciem polityka socjalna a polityka społeczna.

Za twórcę państwowej polityki społecznej przyjmuje się Ottona von Bismarcka. W latach 80. i 90. XIX wieku wprowadził pierwsze na świecie ustawodawstwo socjalnej skupiające się wokół ubezpieczeń społecznych, co zapoczątkowało w Europie systemową ochronę ludzi pracy. Niemiecka Szkoła Historyczna (Socjaliści z Katedry), uczeni, którzy badają kwestie społeczne, a swoje wyniki przedstawili rządkowi w postaci raportów. Ustalenia, wnioski z tego raportu i te rozstrzygnięcia socjalne wprowadzili w państwie pruskim.

Współcześnie w określeniu czasu przyjmuje się ustawodawstwo ubogich z 1599 roku z Anglii - doraźna korekta działań na temat gminu.

Od 1862 roku ma miejsce ochrona pracy dzieci i kobiet.

1833 rok - wprowadzono inspektorów kontroli pracy, a wielu specjalistów przyjmuje, że...

1834 rok - wprowadzono podstawowe poprawki do ustawodawstwa ubogich z 1598 roku, określono rolę państwa w stosunku do ubogich. W początkach ważną rolę odgrywała społeczna Nauka Kościoła, a także encyklika Rerum Novum Leona XIII, encykliki Piusa XI oraz encyklika Jana Pawła II z 1991 roku.

1816 rok - Stanisław Staszic powołał Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie - idea rozwiązania kwestii włościańskiej, czyli zniesienia pańszczyzny (zniósł pańszczyznę na swoich posiadłościach - 9 wsi i jednej osadzie). Prekursor spółdzielczości chłopskiej i lokalnych inicjatyw społecznych do 1845 roku.

Fryderyk Skarbek (1819 - 1831) pisał o bogactwie kraju i ubóstwie kraju i konieczności wydzielenia funduszu potrzeb zbiorowych, z którego realizowany byłyby cele społeczne, zajmował się wyjaśnieniem przyczyn ubóstwa.

Józef Słupiński - Szkoła Polska Gospodarstwa Społecznego; Gospodarstwo Społeczne = Polityka społeczna.

August Cieszkowski (1814 - 1844), filozof, ekonomista, jego dzieło główne to „Ojcze Nasz”, teleologiczny wykład o sprawiedliwości społecznej:

1. zasada asekuracji - nienaruszalności własności;

2. zasada gwarancji - warunki do zdobycia niezbędnego dochodu;

3. powszechna asocjacja - stworzenie możliwości do zdobycia maksimum.

Krytykował ustrój socjalistycznych utopii.

1913 rok, Stanisław Głąbiński - jako pierwszy pisze o polityce społecznej XX wieku. Uznał politykę społeczną za część ekonomiki społecznej.

1925 rok ksiądz Antoni Szymański - rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pierwszy podręcznik polityki społecznej.

1930 rok Zofia Golińska-Daszyńska - podręcznik polityki społecznej w II tomach.

Instytucje tworzące polityką społeczną pojawiły się w okresie międzywojennym.

1920 rok - Instytut Gospodarstwa Społecznego w Warszawie - opcja socjalistyczna, twórca Ludwik Krzywicki, Konstanty Krzeczkowski, E. Strzelecki, Rychlicki - diagnoza problemów społecznych - Stefan Maciej Grzybowski, Michał Olecki, Wacław Szubert, Antoni Rajkiewicz.

Instytut Spraw Społecznych - szefem był Kazimierz Korniłowicz, oba instytuty współpracowały przez osobę Korniłowicza.

Fundacja Instytutu Spraw Społecznych w 1931 roku.

Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej - od 1924 do 1948 roku, reaktywowane w latach 80.

Szkoły kształcące w tym zakresie: Szkoła Krakowska, Szkoła Lwowska, Szkoła Warszawska, Wileńska i Szkoła Lubelska.

Instytut Gospodarki:

1933 rok - nowa dziedzina problematyki pamiętnikarstwa.

1963 - 1968 rok - pierwsze reprezentatywne badanie potrzeb osób starszych z uwzględnieniem aktywizacji kobiet.

Od 1999 roku prowadzi badania warunków bytu rodzin w Polsce, bezrobocie, ubóstwo osób starszych, badanie warunków bytu Polaków za granicą.

Biuletyn Gospodarstwa Społecznego - Piotr Błędowski od 2004 roku, w latach 1997 - 2004...

Od 1990 roku nowa era polityki społecznej - Stanisława Golinowska, wprowadziła periodyzację:

1. 1989 - 1994 - okres polityki kompensacji;

2. 1994 - 1997 - okres polityki społecznej dopasowanej do rozwijającej się gospodarki rynkowej;

3. 1998 - 2002 - okres decentralizacji reform społecznych zorientowanych rynkowo;

4. 2003 - obecnie - polityka pozostaje pod wpływem skutków wejścia do Unii Europejskiej.

Do końca XX wieku coraz częściej mówi się o wielosektorowości polityki społecznej, przestaje być rodzajem polityki publicznej, której podmiotem są wszyscy sprawujący władzę.

Można odnaleźć działania grupujące je:

I. sektor publiczny - właściciel państwo, wykonawca rząd i samorządy;

II. rynkowy sektor - nastawiony na zysk;

III. sektor społeczny - non profit, nie nastawiony na zysk.

24.10.2008

1. Interdyscyplinarny charakter polityki społecznej.

2. Podmioty działania i środki działania w polityce społecznej.

Interdyscyplinarny charakter polityki społecznej obserwujemy od początku jej powstania, zwłaszcza w państwowej polityce, bo niemiecka szkoła (...) to pierwszy tok badań w celu raportu do oceny zjawisk społecznych.

Wiek XIX - polityka społeczna traktowana, jako córka ekonomii narodowej. Ekonomia bada skutki rozwoju społecznego zajmuje się dystrybucją i integracją społeczną.

Socjologia - związek z polityką wynika z tego, że socjologia dostarcza informacji o strukturze społecznej. Socjolog patrząc na strukturę wchodzi w szczegółowe kwestie socjalne.

Statystyka - dane statystyczne pozwalają na opisywanie zjawisk i procesów, którymi zajmuje się polityka społeczna. W statystyce niezwykle ważne są informacje w zakresie demografii, które są potrzebne do wszelkich działań.

Demografia - zajmuje się ruchliwością społeczną - ruchy migracyjne.

Historia - prezentuje prawidłowości rozwoju i różne tendencje rozwojowe.

Etyka - zainteresowania etyki to wartościowanie rzeczywistości z punkt widzenia dystansu od stanów pożądanych.

Prawo - wiele kwestii społecznych wymaga regulacji pranych, które stanowią o sposobie ich rozstrzygania:

• ubezpieczenia społeczne;

• funkcjonowanie rynku pracy;

• rehabilitacja osób niepełnosprawnych;

• pedagogika.

Pedagogika - wiele kwestii socjalnych wiąże się z tą dziedziną.

Psychologia - nauka o procesach psychicznych i ich roli w regulacji stosunków z otaczającym światem.

Filozofia - w sensie aksjologii - etyki.

Logika - logika postępowania.

Demoskopia - z punktu widzenia osiągania celów polityki społecznej bardzo ważne jest monitorowanie nastrojów społecznych.

Subdyscypliny polityki społecznej:

• ekonomika polityki społecznej;

• socjologia polityki społecznej;

• filozofia polityki społecznej;

• historia polityki społecznej;

• prawo polityki społecznej.

W klasyfikacji zawodu jest rozporządzana - specjalista polityki społecznej przyporządkowanej do działań, specjaliści nauk społecznych i pokrewnych.

Zakres polityki społecznej

Polityka społeczna nie jest nauką jednolitą, tworzą ją działy - polityki szczegółowe. Te działy odpowiadają typom potrzeb społecznych, które są uważane, jako ważne w hierarchii tych potrzeb. Działy główne polityki społecznej:

1. polityka zatrudnienia - kwestie zapobiegania bezrobocia w długim okresie, współpracuje z edukacją;

2. polityka rynku pracy (dawniej obie były łączone) - zajmuje się bieżącym zarządzaniem rynku pracy, usuwanie bieżących problemów;

3. polityka zabezpieczenia społecznego - poza tą dziedziną stosuje się dziedziny, które tworzą zabezpieczenie społeczne + polityki szczegółowe tworzą politykę ochrony zdrowia;

4. polityka edukacyjna (polityka oświatowa);

5. polityka mieszkaniowa;

6. polityka wobec mniejszości narodowych;

7. polityka ludnościowa (inaczej populacyjna lub polityka demograficzna);

8. polityka rodzinna.

Poza tymi istnieją jeszcze odrębne kwestie społeczne, które nie są traktowane, jako polityki szczegółowe, ale wciąż są traktowane odrębnie:

• gerontologia;

• ochrona środowiska naturalnego;

• problemy osób niepełnosprawnych;

• problemy młodzieży.

„Polityka społeczna to teoria i praktyka pomagania ludziom w osiąganiu określonego poziomu życia i obrony przez zagrożeniami jakości życia” - z punktu widzenia psychologii.

Środki działania w polityce społecznej:

1. element finansowy - środki związane z finansowaniem usług społecznych - kwoty na świadczenia społeczne i nakłady na rozwój usług społecznych;

2. urządzenia rzeczowe - infrastruktura społeczna - urządzenia i instytucje świadczące bezpośrednio dla ludności usługi socjalne w dziedzinach: ochrony zdrowia, kultury fizycznej, sportu i rekreacji, kształceniu i wychowaniu, kultury i sztuki, ubezpieczeń społecznych, pomocy społecznej, rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

W dobie gospodarki rynkowej od tych urządzeń oczekujemy efektywności ekonomicznej. Stąd do sfery społecznej wliczamy: usługi odpłatne wg cen rynkowych i elementy prywatyzacji.

Ad.1. Finansowanie - podmioty finansujące usługi społeczne, nakłady:

• budżet państwa;

• budżety gmin;

• fundusze specjalne - PEFRON i Fundusz Pracy;

• wkład pracodawcy, np. pracownicze ubezpieczenia zdrowotne, pracownicze ubezpieczenia emerytalne;

• związki zawodowe;

• wkład własny;

• ofiarność społeczna - fundacje, stowarzyszenia.

Podmioty polityki społecznej

Podmioty polityki społecznej to organy, instytucje, organizacje, których zadaniem jest kształtowanie zasad polityki społecznej i realizacja jej celów. Pierwsza grupa podmiotów to podmioty państwowe - II połowa XIX wieku, w XX wieku poszerzenie funkcji państwa, lata 20. - 30. na stałe wpisana funkcja społeczna państwa:

1. państwa określają w konstytucjach i ustawach zadania społeczne i sposoby ich rozwiązywania, są inicjatorami podstawowych aktów ustawodawczych - prawa i obowiązki obywateli;

2. organy administracji publicznej, które są odpowiedzialne za realizacją przewidywanych przez prawo uprawnień społecznych obywateli;

3. państwa określają szczegółowe przepisy prawne w ramach...

4. państwa wydają sumy z budżetu na cele społeczne;

5. państwa ustalają zasady gromadzenia i dystrybucji środków przez inne podmioty;

6. określają zasady funkcjonowania urządzeń infrastruktury społecznej.

Obowiązują dwa poziomy podmiotów:

• poziom podmiotów ustawodawczych (sejm, senat - może zgłaszać wnioski ustawodawcze);

• podmioty wykonawcze:

• prezydent;

• prezes rady ministrów;

• kancelaria premiera;

• minister finansów;

• minister pracy i polityki społecznej;

• minister edukacji narodowej;

• minister spraw zewnętrznych;

• minister sprawiedliwości;

• wydział spraw rodzinnych i nieletnich;

• wydział zakładów dla nieletnich;

• minister zdrowia (Państwowa Inspekcja Sanitarna);

• minister rolnictwa (KRUS);

• pełnomocnicy rządu do różnych spraw;

• podmioty sądownicze: Trybunał Konstytucyjny, Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sądy rodzinno-opiekuńcze;

• podmiot kontrolne w zakresie polityki społecznej: NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), pełnomocnik rządu do różnych spraw, pełnomocnik do spraw kobiet.

Podmioty pozapaństwowe:

1. podmioty lokalne - samorządy terytorialne - działają w kwestiach zabezpieczenia społecznego;

2. podmioty pozapaństwowe i pozarządowe, Instytucje sektora III:

• fundacje i stowarzyszenia - gromadzą środki na cele statutowe;

• Towarzystwo Przyjaciół Dzieci;

• Polski Komitet Pomocy Społecznej;

• organizacje kombatanckie;

• towarzystwa miłośnicze - związane, np. z zawodem Polskie Towarzystwo Pomocy Społecznej;

• związki zawodowe;

• organizacje pracodawców;

• Kościół katolicki i Kościoły innych wyznań.

Odrębny podmiot polityki społecznej: zakład pracy - dokonywanie odpisów i prowadzenie wypłat z zakładowego funduszu pomocy społecznej.

Podmioty międzynarodowe:

• Organizacja Narodów Zjednoczonych - Zgromadzenie Ogólne ONZ - odpowiedzialne za podstawowe akty ustawodawcze;

• Rada Ekonomiczno - Społeczna ONZ, w tym cztery komisje:

• komisja socjalna;

• komisja praw człowieka;

• komisja ludnościowa;

• komisja praw kobiet;

• agendy ONZ:

• FAO - do spraw wyżywienia i rolnictwa;

• WHO - światowa organizacja zdrowia;

• UNESCO - ONZ do spraw oświaty, nauki i kultury;

• UNICEF - fundusz ONZ pomocy dzieciom;

• Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP);

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju;

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy;

• Instytut Narodów Zjednoczonych dla szkolenia i badań;

• Instytut Badawczy dla Rozwoju Społecznego (Ziemkowska);

• Fundusz Narodów Zjednoczonych do spraw populacyjnych;

• Międzynarodowy Czerwony Krzyż;

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Zabezpieczenia Społecznego.

Europejskie podmioty polityki społecznej:

• Rada Unii Europejskiej - organ ustawodawczy od 1993 roku, dzieli kompetencje prawotwórcze z Parlamentem Europejskim;

• Komisja Europejska - organ wykonawczy;

• Trybunał Sprawiedliwości - Nadrzędny Sąd Wspólnotowy;

• Komitet Regionów - organ doradczy;

• Parlament Europejski - uczestniczy w procesie prowadzącym aktów prawnych;

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich;

• Komisje Parlamentarne:

1. Zatrudnienie i Sprawy Socjalne;

2. Ochrona Środowiska Naturalnego, Zdrowie Publiczne, Bezpieczeństwo Żywności;

3. Kultura i Edukacja

4. Prawa Kobiet i równouprawnienie.

Agencje Wspólnotowe:

1. Europejskie Centrum Rozwoju, Kształcenia Zawodowego, z 1975 roku;

2. Europejska Fundacja Kształcenia;

3. Europejska Fundacja na rzecz poprawy warunków życia i pracy.

Fundusze strukturalne:

• Europejski Fundusz Społeczny;

• Europejski Fundusz Orientacji;

• Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej;

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;

• Finansowy Instrument do spaw Orientacji w dziedzinie rybołówstwa;

• Niezależny Fundusz Spójności - w zakresie ochrony środowiska.

XX wiek - Model Aktywnej Polityki Społecznej.

2000 rok - Polityka Społeczna wszystkich krajów członkowskich prowadzi się metodą otwartej koordynacji.

Benchmarking - podstawowy instrument standardowy, punkt odniesienia, do którego rzeczy albo zjawiska mogą być porównywane, albo oceniane, model do którego każde państwo powinno dążyć.

Społeczne wyzwania Europy na XXI wiek:

1. bezrobocie - rozstrzygnięcia o inwestowaniu w edukację, skoordynowanie programów edukacyjnych, porównanie zdolności adaptacyjnych rynku do zmian technologicznych, uwzględnienie grup szczególnego ryzyka w...

2. brak równości między mężczyznami a kobietami;

3. ubóstwo i ekskluzja społeczna (nowy).

Skalne polityki społecznej (koniec XX wieku to dążenie do decentralizacji, ograniczania zadań w skali centralnej):

1. centralna;

2. regionalna;

3. lokalna.

Niezbywalne funkcje państwa w skali centralnej:

1. tworzenie podstaw bezpieczeństwa socjalnego obywateli;

2. kontrola przestrzegania praw i przeciwdziałania nadużyciom wolności.

Państwo kształtuje prawo, politykę kredytową. Państwo formułuje generalne zasady, które będą uprawiane w niższej skali. Pewną formą przekazywania środków finansowych z centrum na działania regionalne są tzw. zadania zlecone, zadania własne gminy.

Modele polityki społecznej

Jest to konstrukcja teoretyczna, inaczej uproszczony schemat powiązań i relacji między podmiotem polityki społecznej pokazujący zasady funkcjonowania instytucji polityki społecznej i zakres funkcji socjalnej państwa. Konkretny kraj może wybierać z różnych modeli.

Model liberalny (marginalny, rezydualny).

Model socliberalny (model neokonserwatywny, motywacyjny, modele socjalnej gospodarki rynkowej);

Model Instytucjonalno - Redystrybucyjny.

07.11.2008

Model to uproszczony schemat. Modele mieszane z przewagą jednego z klasycznych typów modeli - jest to model wiodący. Problem motywacji obywatela, aby działał tak, by sam mógł sobie pomóc - samopomoc.

Klasyczne modele:

1. liberalny (rezydualny, marginalny) - realizowany w USA, preferują go liberałowie i konserwatyści; twórcy tego modelu uznają, że potrzeby ludzkie są w stanie zaspokoić (gradacja):

• rynek;

• solidarność rodziny;

• pomoc charytatywna;

• w ostateczności może interweniować państwo, ale rozbudowanie państwowej polityki społecznej zagraża motywacji do pracy;

w tym modelu państwo opiekuje się tylko przeciwdziałaniem ubóstwa w stosunku do grup szczególnie zagrożonych, o których wiadomo, że sobie nie poradzą; w tym modelu działają bardzo sprawnie prywatne instytucje ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, na które obywatele odkładają celowo określone kwoty, np. na kształcenie, na emeryturę, itp.; współcześnie (od połowy lat 90.) model liberalny przeżywa metamorfozę, wcześniej był zorientowany na kobietę pozostającą w domu, a obecnie kobiety wchodzą na rynek pracy i tworzy się popyt na rozwój instytucji socjalnych wspomagających rodzinę, coraz bardziej te instytucje nie mają charakteru rynkowego, ale otrzymują wsparcie środków publicznych: działają organizacje non profit; ochrona prawna kobiety jest wciąż aktywnie realizowana;

2. model socliberalny - neokonserwatywny:

• socjalnej gospodarki rynkowej;

• model społecznej gospodarki rynkowej;

• model motywacyjny;

twórcy zakładają, że polityka społeczna jest niezbędnym elementem ładu społecznego, bo kształtuje motywacje obywateli, redukuje destrukcyjne nastroje społeczne; polityka społeczna jest tu rozumiana, jako zbiór instrumentów dla obywateli, pomoc dla samopomocy (ryba i wędka); nie wszyscy obywatele skorzystają z tych motywacji, ale istotą tego modeli jest utrzymanie takich proporcji miedzy odpowiedzialnością państwa a rodziną (związki zawodowe, kościelne), ażeby nie zmniejszać motywacji w dążeniu do samodzielnego zabezpieczenia swojego bytu; w modelu tym także obowiązuje kształtowanie przezorności obywatel na wypadek występowania ryzyk socjalnych; metodą podstawową stosowaną w ramach działań w tym modelu są negocjacje, stąd ogromna rola komisji dwustronnych, albo trójstronnych - państwo - pracodawcy - związki zawodowe; stosowanie trzech podstawowych zasad:

• zasada socjalnych zobowiązań państwa - zasada konstytucyjna zobowiązania państwa w zakresie...

• zasada solidarności, kolektywne rozwiązywanie problemów socjalnych;

• zasada subsydiarności, albo pomocniczości państwa, działanie tej zasady ma na celi stworzenie takiej sytuacji, w której państwo nie upaństwawia, ale stara się wyzwolić maksimum inicjatywy społecznej

Soc -> opiekuńczość państwa.

Liberalny -> element rynku.

Opieka państwa na korzyść obywatela w gospodarce rynkowej.

Zasady tego modelu nie naruszają własności prywatnej, rynku, daje to wymierne korzyści dla rynku, np. Niemcy, właściwie w około 1994 roku rozpoczął się w Polsce;

3. model redystrybucyjny - instytucjonalny - instytucjonalno-redystrybucyjny.

Głównym podmiotem są instytucje publiczne. Redystrybucja - podział, bo mechanizmy rynkowe nie są w stanie zabezpieczyć bezpieczeństwa socjalnego obywateli, stąd potrzeba wtórnego podziału dochodu narodowego przez państwo i jego aktywność, np. Szwecja, pewne elementy stosowały kraje socjalistyczne;

założenia:

• tworzenie społeczeństwa egalitarnego w stosunku do podstawowych warunków bytowych;

• model rodzinny z kobietą pracującą;

• państwowy system ubezpieczeń społecznych finansowany z budżetu państwa;

• instytucje rynkowe i dobroczynne działają na obrzeżu, marginesie;

• gwarancje pełnego zatrudnienia (nie jest możliwa, bo miejsca pracy tworzą gospodarkę);

• realizuje się szeroki zakres opieki państwa, a jego źródłem są podatki progresywne (rosnące wraz z dochodem), w chwili obecnej ta progresja przeżywa kryzys.

Polityka społeczna bardzo zmienia się w czasie, stąd metamorfozy modeli. Zmienia się rola państwa, jako instytucji odpowiedzialnej za politykę społeczną:

• rosnąca rola zobowiązań międzynarodowych;

• globalizacja;

• zamienia się sam popyt na świadczenia społeczne:

• zmieniają się czynniki demograficzne - starzenie się;

• zmienia się struktura zatrudnienia kobiet;

• zmiany funkcji państwa, coraz częściej państwo dostarczając świadczeń wymaga od odbiorcy określonych zachowań, np. poszukiwania pracy, podpisywania kontraktu socjalnego, godzenie usług rynkowych z usługami narodowymi (senatoria, plomby);

• zmienia się struktura świadczeń, podział świadczeń społecznych na trzy grupy (z tytułu człowieczeństwa, związane z egzystencją, związane z obywatelstwem, świadczenia związane z zasługami np. dokonana własna zapobiegliwość, bardzo się zakorzeniły w ubezpieczeniach społecznych.

Coraz częściej pojawia się i mówi się o nowym modelu aktywnej polityki społecznej - jest to koncepcja alternatywna w stosunku do tradycyjnej, ma na celu działania aktywizujące, koncentrujące się wokół zatrudnienia i rynku pracy.

Wzrost przedsiębiorczości, aktywność w trzech sektorach: kapitał społeczeństwa obywatelskiego, pomoc ukierunkowana na usamodzielnienie, wzrost znaczenia samorządów i ekonomii społecznej (wzrost płatnego zatrudnienia w sektorze III). Państwo opiekuńcze powinno być zastąpione przez państwo inwestycji społecznych. Współczesne kierunki polityki społecznej określają problemy priorytetowe w polityce społecznej:

1. problemy demograficzne: starzenie się społeczeństw, proces depopulacji - wzrasta odsetek osób w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym wydłużeniu długości życia i spadek płodności kobiet, negatywne saldo ruchów emigracyjnych;

2. wzrost niepełnosprawności i konieczność zwrócenia uwagi na problemy rehabilitacyjne: rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, tworzenie lobby inwalidzkiego;

3. przeciwdziałanie powiększaniu się sfery ubóstwa;

4. tworzenie technik organizowania zmarginalizowanych...

5. tworzenie technik pomocy rodzinie, zakres tej pomocy i jej profesjonalizm, sieć zabezpieczeń społecznych gwarantujących bezpieczeństwo socjalne rodzin, równość między kobietami i mężczyznami;

6. stworzenie...

7. przeciwdziałanie bezrobociu - w szczególności koncentracji sił i środków wokół bezrobocia technologicznego, to proces zmniejszania się miejsc pracy w skutek wprowadzania nowych technologii, w skutek segmentacji rynku pracy, tworzenie różnych rodzajów miejsc pracy w oparciu o umowę pracowniczą lub niepracowniczą, pełnoetatowe zatrudnienie, niwelowanie zatrudnienia w szarej sferze, koncentrowanie się na instrumentach aktywizacji, kształtowanie warunków zatrudnienia i rynku.

Problemy ochrony zdrowia, zdrowie, jako kapitał, nowe priorytety:

1. problemy migracyjne, migracja na unijnym rynku pracy; przemieszczanie się ludzi stanowi jeden z argumentów rozwoju współczesnego świata, kwestia uregulowań prawnych w kwestii migracji zarobkowej;

2. nowe instytucje polityki społecznej sprowadzające się do rozszerzenia znaczenia III sektora;

3. niwelowanie ujemnych skutków globalizacji; Światowa Komisja do Spraw Społecznego Wymiaru Globalizacji stworzona przez MOP w 2002 roku (niezależna komisja).

Zabezpieczenia społeczne, jako podstawowa ochrona prawa finansowania obywateli.

Zabezpieczenie społeczne to nie ubezpieczenie społeczne!

Zabezpieczenie społeczne jest to całokształt działań zmierzających do podstawowej opieki socjalnej obywateli. Te działania tworzą system z pewną strukturą (sieć zabezpieczenia społecznego), złożoną z:

1. ubezpieczenia społecznego;

2. ubezpieczeń osobowych i majątkowych ludności;

3. uzupełniające świadczenia socjalne - stypendia, zasiłki statutowe związków zawodowych, dla kombatantów;

4. pomoc społeczna;

5. rehabilitacja, świadczenia socjalne i zatrudnienie dla osób niepełnosprawnych;

6. ochrona zdrowia.

Wszystkie te elementy systemu łączy wspólny cel, czyli udzielanie świadczeń, poczucie bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia - ryzyka socjalne (przyczyny braku, albo niedostatku środków utrzymania):

1. macierzyństwo;

2. choroba;

3. inwalidztwo;

4. starość;

5. utrata pracy;

6. zgon jedynego żywiciela rodziny.

Udokumentowania prawa. System zabezpieczenia społecznego znalazł odzwierciedlenie w wielu aktach prawnych:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ z 1949 roku;

• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych ONZ z 1966 roku;

• zalecenie międzynarodowej Organizacji Pracy nr 67 z 19 ustaw, zagadnienia minimalnych środków utrzymania w razie ryzyk socjalnych;

• konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 102 z 1952 roku;

• karta Atlantycka z 1941 roku (USA) o przeciwdziałaniu;

• Dekret ...

• Konstanty Krzeczkowski, Wacław Szubert, Piotrowski.

• 1985 rok Jan Jonczyk założył Polskie Stowarzyszenie Ubezpieczeń Społecznych, wcześniej regulowała ustawa o opiece społecznej z 1923 roku, ustawa scaleniowa z 1933 roku.

Zasady finansowania zabezpieczeń społecznych. Mieszane techniki w poszczególnych krajach w zależności od potrzeb:

1. technika ubezpieczeniowa - opłacana jest składka na rzecz ubezpieczenia - stanowi podstawę pokrywania świadczeń, działa progresywnie;

2. technika zaopatrzeniowa, kiedy uprawnienia do świadczeń są ze strony państwa, ale bez opłacania składek, prawo do świadczeń wynika z woli ustawodawcy;

3. technika opiekuńcza - dotyczy tych jednostek, które nie mają uprawnień ubezpieczeniowych, ani zaopatrzeniowych, a zakłada się o trudnej sytuacji - źródło środki publiczne, ich wysokość jest regulowana ustawą; pomoc społeczna - ustawa o pomocy społecznej, podwójność kryterium - bodźce i finansowe.

Ubezpieczenia społeczne

(lat 80. XIX wieku, hasło asekuracja - zabezpieczenie, kiedy pojawił się problem).

14.11.2008

Pomoc społeczna

Ubezpieczenia społeczne (to część zabezpieczeń społecznych).

1. Ubezpieczenie dobrowolne (różne instytucje - począwszy od kas wzajemnych pomocy poprzez różne instytucje).

2. Ubezpieczenia przymusowe - obowiązkowe (państwowe).

Początki ubezpieczeń społecznych - działania wzajemnej pomocy mają początek w średniowieczu; w Anglii, kiedy członkowie gildii rzemieślniczych gromadzili fundusze na wypadek różnych ryzyk. Z funduszy tych były wypłacane jednorazowe, a później ciągłe pomoce na wypadek choroby, utraty pracy, starości, zgonu jedynego żywiciela rodziny; początki kasy wzajemnej pomocy, które pochodzą ze średniowiecza to początki ubezpieczeń społecznych. Uznane zostały w 1793 roku przez Wielką Brytanię.

W XIX wieku kasy rozwijały się dobrze, w 1898 - 11,4 mln, początek działania kas, jako instytucji masowej.

Francja - w 1834 roku zezwolono na kasy, w 1850 wprowadzono ustawodawstwo, które pomagało - specjalizacje w działalności kas, w zależności od określonych typów ryzyka, 3,5 mln osób przed wojną.

Belgia - 0,5 mln.

Szwecja - 600 tys.

Rozwojowi kas wzajemnej pomocy sprzyjały więzy lokalne - zawodowe kasy wzajemnej pomocy i lokalne kasy wzajemnej pomocy.

W Polsce idea kas wzajemnej pomocy pojawiła się najpierw w górnictwie od 1900 roku (kopalne opłacały 1/3 składki), w 1854 rok obowiązkowo tworzono kasy wzajemnej pomocy w Prusach i Austrii.

Działalność samopomocowa związków zawodowych.

Wielka Brytania: 100 związków - 60% robotników; wyodrębniono rodzaje zasiłków:

1. strajkowy;

2. dla bezrobotnych;

3. zasiłki na danym terytorium.

Belgia - pomocą dla robotników zajęły się gminy:

1. głównie dotyczące bezrobocia - dofinansowanie gminy pomagało bezrobotnym.

Niemcy, Francja, Dania, Włochy.

1915 - 527 gmin w Niemczech subwencjonowało zasiłki dla bezrobotnych.

Te początki ubezpieczeń społecznych nie miały charakteru powszechnego. Charakteryzowała je dobrowolność. Łączył te działania wspólny cel socjalny zapobieganiu ubóstwa, który miał miejsce w wyniku ryzyk, za pomocą z góry zgromadzonego kapitału.

Ubezpieczenia społeczne w systemie powszechnym i obowiązkowym. Początki to lata 80. XIX wieku. Po raz pierwszy ubezpieczenia oparte na przymusie i finansowane przez pracowników prawdopodobnie pojawiły się w Niemczech:

• 1883 - ubezpieczenia chorobowe;

• 1884 - ubezpieczenia wypadkowe;

• 1889 - ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

W Anglii w 1911 roku wprowadzono ubezpieczenia na wypadek bezrobocia (Lloyd George). W Belgii w 1930 roku utworzono ubezpieczenia rodzinne (system zasiłków rodzinnych). W USA wprowadzono po raz pierwszy ubezpieczenia na wypadek niepełnosprawności.

Całościowe ujęcie ubezpieczenia społecznego - rok 1911 Anglia.

Porządek Ubezpieczeniowy Rzeczy - Niemcy.

Anglia 1911 rok - parlament uchwalił ustawę o ubezpieczeniach społecznych (Lloyd George), a ustawa ubezpieczeniowa została zatwierdzona, system nawiązywał do Niemieckiego i dodatkowo wnosił ubezpieczenie na wypadek bezrobocia.

W 1933 roku w Polsce pojawia się nowa ustawa ubezpieczeniowa - scaleniowa:

1. scalenie różnych gałęzi ubezpieczeń społecznych w jedną instytucję;

2. objęcie ubezpieczeniem na wypadek starości (a tym samym pogorszenie warunków).

Ubezpieczenia społeczne nie dotykały wszystkich.

USA - 1935 (kryzys lat 1929 - 1933) - bezrobocie, niskie dochody, zły stan zdrowia i patologie społeczne; Security Art nawiązywał do systemu Niemieckiego (emerytury, na wypadek bezrobocia) oraz wnosił ubezpieczenia na wypadek niepełnosprawności.

Po II wojnie światowej w Anglii wprowadzono Plan Beveridge'a.

Ewolucje systemu świadczeń emerytalnych rozpoczynają się w trzech punktach:

1. Niemcy 1889 - obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne uwzględniające tylko robotników;

2. Dania 1891 oraz Nowa Zelandia 1898 - posłużyły się techniką zaopatrzeniową i opiekuńczą; wszystkie bierne osoby otrzymywały niskie emerytury podstawowe finansowane z funduszy podatkowych;

3. Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy (I dekada XX wieku) - subsydiowanie kas wzajemnej pomocy.

Na świcie ubezpieczenia emerytalne są na trzech poziomach:

1. I warstwa, I filar - ubezpieczenia o charakterze państwowym, są to tzw. ubezpieczenia statutowe;

2. II warstwa, II filar - zlokalizowane w otwartych funduszach emerytalnych mają charakter kapitałowy, prywatne, albo oszczędności indywidualne, wyjątkiem są kraje Ameryki Południowej; lata 80. - wprowadzenie obowiązkowych ubezpieczeń indywidualnych finansowanych przez prywatne fundusze w Chile, Argentynie i Peru.

Dlaczego najczęściej reformowane są świadczenia emerytalne?

1. Ogólny kryzys systemów emerytalnych.

2. Starzenie się społeczeństw.

3. Zmiana proporcji między grupami aktywnymi zawodowo a tymi, którzy korzystają z emerytur.

4. Marnotrawstwo środków.

Przyczyny reformy systemu emerytalnego w Polsce:

1. Marnotrawstwo środków i brak dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych.

2. Brak wielości podmiotów ubezpieczeniowych, brak konkurencji.

3. Szybkie przechodzenie na emeryturę.

1 stycznia 1999 roku - ustawa o ubezpieczeniach społecznych 22 wrzesień 1998: reforma, główna idea: uzyskać nowy jednolity system ubezpieczeń obejmujący wszystkie grupy zawodowe (poza rolnikami, sędziami, prokuratorami - na wniosek mniejszości nie stosuje się do osób umowę zlecenie poniżej 14 dni, obejmuje żołnierzy zawodowych, służb mundurowych, policję, straż graniczną, straż więzienną).

Nowości:

1. każda ubezpieczona osoba otrzymuje w ZUS konto - wszystkie wpływy i wypływy środków, składki, okresy zatrudnienia, wypłacone świadczenia;

2. ustawa przewiduje ubezpieczenia obowiązkowe - przymus ubezpieczeń, ubezpieczenia dobrowolnie na wniosek strony;

3. w miejsce jednolitych ubezpieczeń z jedną całościową składką wprowadza się piony ubezpieczeniowe:

• pion emerytalny;

• pion rentowy;

• pion na wypadek choroby, macierzyństwa;

• z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych.

Odrębne przepisy regulują zakres świadczeń, stopień i wysokość w różnych pionach. Oprócz nich powstały fundusze rezerwowe, ich zadaniami są uzupełnienie niedoborów w funduszu podstawowym, najważniejszym jest fundusz rezerwy demograficznej, środki na nim zgromadzone wykorzystywane na uzupełnienie funduszy emerytalnych (braki wynikają z przyczyn demograficznych).

Jak powstają fundusze ubezpieczeniowe w pionach:

1. pion rentowy i emerytalny - składki płacą po połowie: pracownicy 50% i pracodawcy 50%;

2. pion chorobowy i macierzyński - całość składki pokrywana jest przez ubezpieczonego;

3. składka na ubezpieczenie wypadkowe - w całości pokrywana jest przez pracodawcę.

Przez 1 stycznia 1999 roku całość składki ubezpieczeniowej była płacona przez pracodawcę. Płace zostały ubruttowione po 1 stycznia 1999 roku, do każdej pławy dopłacono kwotę, o jaką opiera się wysokość składki płaconej przez pracownika. Było to działaniem jednorazowym (w sytuacji, gdy więcej zarabiamy, więcej płacimy).

• 45% - składa na ubezpieczenie społeczne przed ubruttownieniem;

• 24% - ubezpieczenia emerytalne;

• 16% - składka na ubezpieczenia rentowe;

• 3% - ubezpieczenia chorobowe, macierzyńskie;

• 2% - ubezpieczenia wypadkowe.

Po ubruttowieniu:

• 19,52% na ZUS, 7,3% na OFE - zmniejszenie składki emerytalnej spowodowało dziurę w ZUS, miała ona być zaklejana przez prywatyzację przedsiębiorstw;

• 13% - ubezpieczenia rentowe; od 1 stycznia 2008 roku - 6%;

• 2,4% - ubezpieczenia chorobowe;

• 0,67% - 3,6% - ubezpieczenia wypadkowe - płacone w zależności od stopnia wypadkowości zakładu pracy, przez odprowadzenie.

Na co przeznaczane są składki z każdego pionu:

1. emerytury z I filaru - ZUS i II filaru;

2. środki przeznaczone na renty, dodatki dla sierot, rent rodzinnych, dodatki pielęgnacyjne, zasiłki pogrzebowe, obejmuje wypłaty związane z niezdolnością do pracy, śmiercią jedynego żywiciela rodziny, choroby zawodowe;

3. zasiłki chorobowe, zasiłek wyrównawczy; zasiłek macierzyński, opiekuńczy - związany z opieką na dzieckiem, lub związany z opieką nad innym członkiem rodziny.

Nowością jest także powstanie trójfilarowego systemu emerytalnego:

• I filar - repartycyjny - ZUSowski - działają zreformowane ubezpieczenia społeczno-finansowe, metodą „płać jeśli idziesz”, wypłaty składki I filara dotyczy tylko do wysokości 250% dochodów osoby ubezpieczonej, ten filar to ubezpieczenia powszechne i obowiązkowe;

• II filar - OFE, otwarte fundusze emerytalne - nikomu nie można odmówić; były instytucją obowiązkową w rozpoczęciu reformy dla osób poniżej 30 roku życia (od 1 stycznia 1969 roku), osoby przez 1948 rokiem nie mogły przystąpić, są typem kapitałowych ubezpieczeń społecznych, fundusze zbierają środki i inwestują je w rynek kapitałowy;

• III filar - jest całkowicie dobrowolny - fundusze inwestycyjne, pracownicze programy emerytalne, konta emerytalne, indywidualny wybór ubezpieczyciela, jak i wysokość składki (IKE - indywidualne konto emerytalne).

Następną nowością są gwarancje najniższej emerytury: 28% średniej krajowej. Nowością jest także naliczanie emerytur z I filara, zależy ono od trzech czynników:

1. wysokości zgromadzonych przez ubezpieczonego pozycji składek;

2. moment przejścia na emeryturę, im później tym większa emerytura;

3. średnia oczekiwana dalsza długość życia wg płci, odczytywane z tablic statystycznych (tablice trwania życia) w poszczególnych latach punkt zapalny przy wydłużaniu wieku emerytalnego kobiet, wydłużanie czasu pracy kobiet.

Wiek emerytalny kobiet to 60 lat, a mężczyzn 65 lat. Symulacje ZUS - wynika z nich, że najkorzystniejszy wiek to 67 - 68 lat.

Wysokość emerytury z I filaru - podstawa obliczania: wysokość dochodu zgromadzonego i średnia oczekiwana dalszej długości życia.

21.11.2008

Kapitał początkowy - wyliczany dla wszystkich pracujących.

Składka na fundusz pracy - 2,45% postawy wymiaru składek na ubezpieczenia rentowe i emerytalne.

Składka na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych - 1 stycznia 2006 - 0,10% podstawy wymiaru.

Składka na ubezpieczenia zdrowotne - 9%.

1 stycznia 1999 rok - proces przygotowawczy w kierunku reformy trwał 91 dni.

17 października 1991 rok - powstała ustawa rewaloryzacyjna, miała ona jeden cel główny, a mianowicie przeliczenie wszystkich świadczeń i doprowadzenie tych świadczeń do realnego poziomu alternatywnych płac. Drugim celem było nadanie systemowi emerytalnemu charakteru (...). Trzecim była indeksacja świadczeń, kontynuowana od lat 90. na podstawie ustawy o automatycznej indeksacji świadczeń.

Przeliczenie świadczeń było konieczne ze względu na istnienie starego portfela - świadczeń przyznanych w odległym obszarze czasu, im starsze, tym niższe, była to jedyna szansa zrównania tych świadczeń. Przeliczenie odbywa się w ten sposób, że z roczników statystycznych zostały wybrane średnie płace i porównano je do tych, które są aktualne w danym okresie i porównano do średniej krajowej z tego okresu aktualnego. Wyliczenie średniej udziału emerytur a średniej krajowej:

• 120% - 1960;

• 111% - 1961;

• 87% - 1971;

115 % - mnożono to przez średnią aktualną krajową z 1990 roku i w ten sposób obliczono świadczenia.

Doprowadzenie świadczeń do bieżącej płacy. Wzrost świadczeń ze starego portfela. Ustawa ta wprowadziła pewną zasadę liczenia podstawy wymiaru świadczeń. Zasady liczenia świadczeń emerytalnych, ustawa z 1991 roku:

1. element socjalny - 24% kwoty bazowej przyjętej do liczenia emerytur oscyluje wokół przeciętnej płacy niezależnej od naszych zasług;

2. element ekonomiczny - związany z:

1. stażem pracy, za każdy rok 1,3 podstawy wymiaru emerytury;

2. lata bezskładkowe - np. lata ukończonych studiów wyższych w systemie dziennym - 0,7 za każdy rok bezskładkowy, inne to: okres odbycia służby wojskowej, czas urlopów wychowawczych, czas internowania w okresie stanu wojennego;

3. dodatki - np. dodatek dla sieroty zupełnej, kombatantów i dodatki branżowe, które dawały szansę zwiększenia emerytury nawet do 30%.

Wg tych zasad będą mogły przechodzić na emeryturę osoby, które z wyboru nie przystąpiły do funduszy i są starsze niż 30-latkowie w momencie wprowadzenia tej ustawy.

Kapitał początkowy - przed wprowadzeniem reformy każda osoba dostała kapitał początkowy, jego wartość została ustalona na dzień wejścia ustawy. Podstawą wymiaru kapitału początkowego jest sposób przeliczania przyjęty zgodnie z zasadą rewaloryzacyjną, przy czym przyjętą zasadę, iż obliczenia te stosuje się do kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych w okresie od 1 stycznia 1980 roku do 31 grudnia 1998 roku. W niektórych przypadkach, gdy mężczyzna posiada 25 lat, a kobieta 20 lat pracy obliczenia można dokonać w odniesieniu do okresy wyliczania ubezpieczeń. Do obliczenia przyjęto kwotę 98% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 1998 roku, wtedy 1220 zł i 89 groszy. Te 10 lat musiały być to lata ciągłe po sobie następujące. Na 1 stycznia 1999 roku każdy pracujący wcześniej otrzymał informację o wysokości kapitału początkowego, kapitał ten jest waloryzowany.

Ustawa waloryzacyjna - ustawa dojutrowa.

1997 rok jest znamienny, ponieważ po raz pierwszy powołany został pełnomocnik rządu do spraw zabezpieczenia społecznego. Został nim Jerzy Hausner, w jego biurze został wykonany dokument „Bezpieczeństwo dzięki różnorodności” - zawierał koncepcje reform i kierunki działania.

W 1997 roku sejm uchwalił trzy ustawy, które zapoczątkowały proces reform:

1. ustawa o utworzeniu Funduszy Emerytalnych;

2. ustawa o Finansowaniu Reformy ze środków z prywatyzacji przedsiębiorstw;

3. ustawa o Pracowniczych Programach Emerytalnych.

W maju 1998 roku parlamentarzyści przełożyli do oceny projekt ustaw reformujących ówczesny system społeczno-emerytalny.

Nowe instytucje systemu emerytalnego:

1. Pracownicze Programy Emerytalne:

1. może je tworzyć kilka branż;

2. może je tworzyć jeden albo kilku pracodawców;

3. przedsiębiorstwa z jakiejś dzielnicy, albo obszaru gminy.

Pracodawca określa zasady tworzenia funduszy, które będą przeznaczone na obracanie funduszu. Trzy formuły funkcjonowania tych środków:

• przy prywatyzacji może przeznaczyć te środki na te fundusze;

• część premii na te fundusze;

kierunki inwestowania:

1. pracodawca wykupuje grupowe ubezpieczenia pracowników, umowa z zakładem ubezpieczeniowym;

2. pracodawca zawiera umowę z funduszem;

3. pracodawca opłaca składki za pracowników w Towarzystwie Ubezpieczeniowym;

4. pracodawca tworzy pracownicze Towarzystwo Fundusz Emerytalnych i wpłaca składki na rachunek pracownika w tym funduszu, aby założyć taki program pracodawca mus objąć nim co najmniej połowę pracowników.

Otwarte Fundusze Emerytalne w momencie wprowadzania funduszów było ich 21, obecnie jest ich 15. Największe to Commercial Union (26%), ING (23%), PZU Złota Jesień (13%). Otwarte Fundusze Emerytalne - każdy może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie możne mu odmówić członkostwa.

Istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla każdej osoby urodzonej po 31 grudnia 1968 roku. Osoby, które samodzielnie nie dokonają wyboru są przypisywane do jakiegoś funduszu w drodze losowania przygotowanej przez ZUS. Członek Funduszu może zdecydować o zmianie funduszu, a Fundusz nie może tego prawnie ograniczać. Decyzja o zmianie oznacza przeniesienie do nowego Funduszu środków w drodze wypłaty finansowej. W ciągu pierwszych dwóch lat członkostwa zmiana następuje za opłatą z własnej kieszeni - 160 zł, w przypadku istnienia dłuższego czasu 80 zł.

Otwarte Fundusze Emerytalne zbierają składki przekazywane przez ZUS, natomiast zarządzaniem zajmują się Powszechne Towarzystwa Emerytalne - występują w postaci spółek akcyjnych. Funkcje nadzorcze pełni urząd nadzoru nad funduszami emerytalnymi: nadzorowanie, zgodność funkcjonowania towarzystwa i funduszu z prawem. Powszechne Towarzystwa Emerytalne zjednoczyły się i utworzyły Izbę Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych.

Świadczenia będą wypłacane przez Zakłady Emerytalne: w 2005 roku - pierwsze wypłaty dla 5 tys. kobiet, w 2014 kobiety i mężczyźni w liczbie 197 tys. 800.

Indywidualne Konta Emerytalne - IKE.

Fundusze inwestycyjne.

Fundusze Powiernicze.

Podsumowanie:

Uzyskaliśmy metodę mieszaną organizowania ubezpieczeń społecznych (solidaryzm społeczny), metoda repartycji i kapitalizacji. Ograniczenie ryzyka opiera się na tych metodach. Systemy repartycyjne są wrażliwe na zmianę struktury wiekowej, podlegają naciskom grup, które chcą uzyskać przywileje. Kapitałowe są odporne na inflacje, które są zaletami programów. Budżet państwa nadal jest gwarantem systemu emerytalnego: państwo sprawuje nadzór przez powołanie instytucji zapewnienia indeksacji świadczeń, zapewnia minimalne emerytury, następuje rozproszenie ryzyka. Wzrasta indywidualna odpowiedzialność osób ubezpieczonych - wymusza systematyczne ograniczenie postaw roszczeniowych.

Kłopoty:

1. emerytury branżowe, np. emerytury nauczycielskie;

2. wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn - tendencja zrównania;

3. zmiany zasad waloryzacji emerytur;

4. uzyskanie stabilności prawa emerytalnego i jego niezależności od systemu politycznego.

Zrównanie wieku emerytalnego. Przeciętny wiek jego w Polsce jest jednym z najniższych w OECD w 2007 roku i wynosi 57,2 lata, możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat - kobiety.

Około 1998 roku propozycja wprowadzenia kroczącego systemu wyrównywania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn - wydłużenie co roku o 6 miesięcy wieku kobiet. Zmiany od 2010 roku do 1019 (65 lat). Wzór oparty o kraje: Austria, Grecja, Wielka Brytania, Portugalia. Po 10 latach powraca Plan Hausnera - dla obecnych 50-latków - rozstrzygnięcie pracy dla 50-latków:

• staże dla 50-latków, które będą programem zawodowej aktywizacji;

• 50-latkowie jako mentorzy dla osób młodych, przekazywanie wiedzy i doświadczenia;

• praca w agencjach pracy tymczasowej;

• tworzenie firm samopomocowych przez 50-latków.

Ubezpieczenia rentowe

Istota to gwarancja świadczeń pieniężnych w przypadku utraty dochodu pieniężnych z powodu inwalidztwa albo śmierci jedynego żywiciela rodziny (renta rodzinna).

Renta z tytułu niezdolności do pracy, warunki:

1. niezdolność do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

2. dotyczy orzeczeń o rentach z tytuły niezdolności do pracy, wtedy 75% renty z tytuły całkowitej niezdolności do pracy;

3. renta szkoleniowa - gdy osoba rokuje nadzieje na podjęcie pracy - 75% wymiaru renty, nie mniej niż najwyższa wysokość rent z tytułu niezdolności do pracy.

Renta rodzinna - dla jednej osoby 85% z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, który przysługiwałby zmarłemu, dla dwóch osób 90% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, dla 3 i więcej osób 95% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wszystkim członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, może być dzielona w równych częściach między uprawnionych.

Zasiłek chorobowy - przysługujący ubezpieczonemu w czasie trwania choroby po 34 dniu do 33 dnia choroby ubezpieczony dostaje wynagrodzenie od pracodawcy. Można go pobierać nie dłużej niż 182 dni, a w przypadku gruźlicy 270 dni. Miesięczny zasiłek chorobowy - 80% podstawy wymiaru zasiłku, a w szpitalu 70% podstawy. Wyjątek - 100% pensji, jako zasiłek chorobowy podczas:

1. okresu ciąży;

2. gdy choroba w drodze wypadku do pracy lub z pracy;

3. gdy choroba powstała w wyniku poddaniu się niebezpiecznemu badaniu lekarskiemu na dawcę komórek, tkanek.

Świadczenia rehabilitacyjne - pojawia się, gdy ubezpieczony uzyskał prawo do zasiłku chorobowego. Takie świadczenie podbiera się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przez pierwsze 3 miesiące, a potem 75% podstawy wymiaru.

Zasiłek wyrównawczy - dla osób, których wynagrodzenie uległo obniżeniu na skutek poddania się rehabilitacji nie dłużej niż 24 miesiące. Wielkość różnic pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem ostatnich 12 miesięcy pracy zawodowej a 12 miesiącami rehabilitacji.

Zasiłek macierzyński - przysługuje osobie ubezpieczonej, która urodziła dziecko, albo przyjęła dziecko w wieku do lat 7 na wychowanie albo w ramach rodziny zastępczej. W trakcie urlopu macierzyńskiego:

• 18 tygodni - 1 dziecko;

• 20 tygodni - drugie dziecko;

• 28 tygodni - kolejne dziecko;

• 28 tygodni - więcej niż jedno dziecko, przy drugim porodzie.

Wysokość 100 wynagrodzenia z tego zasiłku może skorzystać ojciec, gdy matka porzuci dziecko, albo umrze - a on zdecyduje się na opiekę nad dzieckiem.

Zasiłek opiekuńczy:

1. gdy sprawuje się opiekę nad dzieckiem do 8 roku życia i nie ma żłobka; w przypadku choroby współmałżonka, który na stałe opiekuje się dzieckiem;

2. opieka nad chorym dzieckiem do lat 14;

3. opieka nad innym chorym członkiem rodziny, jeżeli pozostaje się z nim w jednym gospodarstwie domowym, nie może przekraczać 60 dni w roku - 80% podstawy wymiaru zasiłku.

28.11.2008

Ubezpieczenia majątkowe i osobowe ludności

Są wyrazem przezorności obywatela - zaspokojenie bezpieczeństwa w zakresie warunków życia. Bardzo często są określane jako gospodarcze ubezpieczenia. Pojawiły się one wcześniej niż te rdzenne ubezpieczenia społeczne. Solidarność - oparta na zasadzie wzajemności. Pierwsze ubezpieczenie były związane z wspólnym ponoszeniem ryzyka podróży handlowej w czasie merkantylizmu. Współcześnie ten typ ubezpieczeń zawiązuje się w postaci umowy cywilno-prawnej. Ubezpieczenia polegają na odkładaniu części dochodu na pokrycie ewentualnych strat spowodowanych zdarzeniem losowym. Intencją jest to by zdarzenie w ogóle nie nastąpiło.

Struktura ubezpieczeń:

1. dobrowolne ubezpieczenia majątkowe:

• od ognia i innych zdarzeń losowych;

• od kradzieży z włamaniem (gdy nie ma w domu ubezpieczonego) i rabunku (gdy jest w domu);

• ubezpieczenia turystyczne, transportowe, ogrodnicze;

2. dobrowolne ubezpieczenia osobowe:

• ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków;

• ubezpieczenia jednostkowe grupowe na wypadek zgonu;

• ubezpieczenia rentowe;

• ubezpieczenia posagowe w zakresie zaopatrzenia dzieci;

3. ubezpieczenia obowiązkowe:

• ubezpieczenia pojazdów samochodowych, ubezpieczenie komunikacyjne;

• od następstw nieszczęśliwych wypadków w transporcie osobowym (wycieczki).

Cechy:

• przezorności - wywołuje ubezpieczenia;

• samopomocowa;

• kompensacyjna - wyrównywanie strat;

• redystrybucyjna (zbieranie składek i dokonywanie wypłat.

Pozostałe ubezpieczenia społeczne, inaczej uzupełniające:

1. zasiłki statutowe - wypłacane przez związki zawodowe z okazji różnych wydarzeń w życiu członka związku, np. urodzenia dziecka, zgonu;

2. stypendia dla uczącej się młodzieży;

3. świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia pieniężne i świadczenia w naturze;

4. świadczenia rodzinne;

5. fundusz alimentacyjny;

6. świadczenia w naturze w dziedzinie szkolnictwa, wychowania i ochrony zdrowia - pomoc społeczna;

7. działalność socjalna zakładów pracy, np. bony świąteczne.

Ochrona zdrowia

Zdrowie jest wieloaspektowym zjawiskiem społecznym we wszystkich pokoleniach. Zainteresowanie zdrowiem ze strony polityki społecznej jest obowiązkiem wynikającym z przesłanek:

1. jest to część zabezpieczenia społecznego;

2. dostęp do świadczeń medycznych kształtujący poczucie bezpieczeństwa socjalnego obywateli;

3. choroba jest najczęściej poza wypadkiem przyczyną niepełnosprawności.

Zdrowie, jako kwestia społeczna w Polsce:

1. niezadowalający stan zdrowia społeczeństwa, wróciła np. gruźlica, czyli powrót chorób społecznych;

2. niedostatek środków na ochronę zdrowia; nie zmienił tego projekt NFZ, składki na ochronę zdrowia;

3. ograniczony dostęp do usług publicznych znacznej części społeczeństwa.

Zdrowie publiczne - obejmuje działania, które są nakierowane na rozstrzyganie:

1. zapobieganie chorobom i przedłużanie życia;

2. kontrola stanu sanitarnego społeczeństwa i środowiska;

3. kontrola chorób zakaźnych;

4. uczenie jednostek zasad higieny osobistej;

5. organizacje usług medycznych i pielęgniarskich.

Zdrowie publiczne zajmuje się badaniem wszystkich czynników, które warunkują zdrowie:

1. wskazuje główne zagrożenia i czynniki, które im zapobiegają;

2. koncentrują się na promocji zdrowia;

3. na działaniach profilaktycznych;

4. na tworzeniu warunków utrzymania i poprawy zdrowia całej populacji.

Światowa Organizacji Zdrowia (WHO).

Zdrowie - to nie tylko brak choroby, ale także dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania biologicznego, psychologicznego i społecznego, jaki może osiągnąć jednostka w najkorzystniejszych warunkach.

Definicja wg socjologicznego ujęcia zdrowia - zdrowie to zdolność podejmowania ról społecznych i zawodowych, wykonywania zadań oczekiwanych przez zbiorowość od jednostki, wyznaczonych przez proces socjalizacji.

Jak może być finansowana ochrona zdrowia - modele:

1. model tradycyjny - obejmuje prywatne obowiązkowe ubezpieczenia i łączenie ubezpieczeń z zabezpieczeniem pracowniczym i pracodawczym (łącznie składają się), Niemcy, Francja, Belgia, Holandia;

2. ubezpieczenia ogólnonarodowe - reprezentowane przez ogólnonarodowy fundusz - Szwecja, Norwegia, Finlandia, Kanada, Hiszpania;

3. ogólnonarodowy - państwowy system opieki zdrowotnej, o wszystkim decyduje państwo - Wielka Brytania, Dania i częściowo kraje postkomunistyczne;

4. koegzystencja świadczeń publicznych i prywatnych - Szwajcaria, USA, Japonia, Australia.

Sposoby finansowania ochrony zdrowia:

1. przez budżet - trudno o wprowadzenie elementów elastyczności, trudno dbać o efektywność, brak jest możliwości oddziaływania na obywateli, aby dbali o swoje zdrowie, brak jest presji na placówki, aby obniżały koszty (Polska); pewnym korzystnym rozwiązaniem jest kontraktowanie usług medycznych i racjonalne ograniczanie popytu na usługi medyczne - kierowanie do specjalistów przez lekarza rodzinnego;

2. finansowanie z prywatnych środków ewentualnie łącznie z ubezpieczeniem - możliwość uzyskania dużej efektywności, niektórzy obywatele nie ubezpieczają się, a to finansuje im i tak państwo;

3. ubezpieczenia - mogą objąć albo wszystkich obywateli i są w pełni obowiązkowe, mogą być zróżnicowane, wybór takiej formy jest uzależniony od dochodu obywateli, ryzyko dla tych, co mają małe dochody; pozytywna jest efektywność - formuła przetargowego wyboru usługodawców, minusem jest to, że mogą być wysokie składki.

Polski model finansowania jest modelem mieszanym - częściowo współwystępuje świadczenia z budżetu (ma być to jego rola przejściowa), większość jest finansowana z tzw. ubezpieczeń zdrowotnych.

Ochrona zdrowia w Polsce.

Istnieje dokument Narodowy Program Zdrowia 2007 - 2015 na stronach ministerstwa, celem głównym jest: „poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu.”

Zadania:

1. kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa, duża rola promocji zdrowia;

2. tworzenie środowiska życia i pracy sprzyjającego zdrowiu;

3. aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia.

Cały program jest rozpisany na strategie i cele szczegółowe. Czynniki kształtujące warunki zdrowia społecznego wg WHO, podkreślają, że rozwijają się one dynamicznie:

1. żywność i żywienie;

2. wykształcenie;

3. warunki pracy;

4. sytuacja na rynku pracy;

5. zbiorowe spożycia i oszczędzanie;

6. warunki transportu i komunikacji;

7. warunki mieszkaniowe;

8. odzież;

9. wypoczynek i rozrywka;

10. system zabezpieczeń społecznych;

11. swobody obywatelskie.

Taka duża liczba tych czynników świadczy i wielokierunkowościowym wpływie ich na ochronę zdrowia i wielokierunkowe muszą być działania związane z przyczynieniem się do zdrowia.

Wydatki na ochronę zdrowia ponoszone przez poszczególne państwa, udział tych wydatków w produkcie krajowym brutto. Nie chodzi tylko o wydatki, tylko o narodowy fundusz zdrowia, ale wszystkie ponoszone na ochronę zdrowia (w Polsce):

1. NFZ - element wiodący;

2. budżet państwa - element uzupełniający;

3. budżet samorządów terytorialnych - najczęściej te kwoty nie są publiczne;

4. oficjalne opłaty pacjentów znane tylko na rynku aptecznym;

5. szara strefa opłat na usługi medyczne.

Reformy systemu zdrowia w Polsce. Na ochronę zdrowia składa się:

1. leczenie - traktowane, jako medycyna naprawcza; tylko w 10% przyczynia się do utrzymania naszego zdrowia;

2. promocja zdrowia - to 50%;

3. profilaktyka - edukacja zdrowia społeczeństwa.

20% to środowisko naturalne, 20% czynniki genetyczno-biologiczne.

Promocja zdrowia dokonywana jest w Polsce od lat 80. Poznań i Kraków - dwa ośrodki, profilaktyka i leczenie na niskim poziomie. Środki na ochronę zdrowia powinny być rozdzielna wg tych proporcji, ale tak nie jest. Promocją zdrowia zajmują się Wojewódzki Ośrodek Inspekcji Sanitarnej.

Model państwowej służby zdrowia - wzorowany na radzieckim, konstytucja z 1952 roku, wtedy był to wydatek na poziomie 3,4% PKB. Pełna nielimitowana dostępność do wszystkich form opieki. Centralizacja środków finansowych ze środków przeznaczonych na zdrowie. Państwowa własność aptek, lekarze tylko na państwowym etacie, świadczenia były bezpłatne. Nastąpił wzrost czasu życia, ale była wysoka umieralność noworodków. W latach 90. nastąpiła komercjalizacja ochrony zdrowia, 1991 rok ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, stwarza szansę by właścicielem były stowarzyszenia, związki, samorządy, instytucje. Pierwsza ustawa prywatyzacyjna około 1993 roku - strategia zdrowia mieści się w strategii dla Polski (Kołodko), komercjalizacja wiąże się z odpłatnością za niektóre usługi i przez pacjentów z innych regionów.

1999 rok - lekarze rodzinni.

1997 rok - zmiana w konstytucji o równym dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej ze świadczeń publicznych.

1999 rok - Ustawa o Powszechnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym - 7%, potem 7,5%. Przyjęcie mieszanego modelu ochrony zdrowia.

Wydatki na badania - Akademia Medyczna inwestuje w zakresie infrastruktury zdrowotnej, dopłaty dla bezrobotnych.

1999 rok - powołanie kas chorych, oparcie funkcjonowania na kontraktowaniu świadczeń, Karta Pacjenta Podstawowej Opieki Zdrowotnej.

Powołanie NFZ ustawą z 21 stycznia 2003 roku, przywro ocenie odpowiedzialności ministrowi zdrowia - centralizacja systemu, pozabudżetowa konstrukcja pełniąca rolę płatnika:

1. ministerstwo zdrowia;

2. ministerstwo finansów;

3. NFZ;

4. samorządy terytorialne - pełnia funkcję założycieli placówek ochrony zdrowia dla 85% placówek, samorządowi przypisano rolę ze względu na realizacje potrzeb zdrowotnych. Gminy - odpowiedzialne za podstawową opiekę zdrowotną.

Podmioty odpowiadają za opiekę III szczebla referencyjnego - szpitale powiatowe. Województwa - opieka stacjonarna II szczebla - szpitale specjalistyczne, ministerstwo zdrowia jest odpowiedzialne za Instytut Matki i Dziecka, Instytut Żywności i Żywienia.

Kalkulacja składki na ubezpieczenie zdrowotne (niezmienne od 2003 roku). 2001 rok - 7% - jest refundowana z naszych podatków, nie obciąża podatnika, na koncie, do 7,5%. 2002 rok - 7,75% do tego poziomu refundacja z podatków, wzrost o 0,25%. W 2007 roku - 9,5%. Każdy obywatel dopłaca 1,25%. Wiąż istnieją tendencje do zwiększania składki.

Ubezpieczenia zdrowotne nie są to ubezpieczenia chorobowe!!!

Choroba:

1. niedyspozycja w pracy brak środków finansowych;

2. brak środków finansowych ubezpieczenia chorobowe (pokrywa sam pracownik), 2,45% dochodów składki ubezpieczeń społecznych;

3. usługi medyczne, leki, opieka stacjonarna ubezpieczenia zdrowotne, składki 9%, 7,75 refundacji.

Ubezpieczenia zdrowotne nie istniały w poprzednim systemie. Nie musi istnieć, gdy wszystko finansuje budżet od 1948 do 1999 roku.

05.12.2008

Związek między polityką społeczną, która zajmuje się ochroną zdrowia a polityką społeczną w zakresie zdrowia.

Opieka zdrowotna - opieka zdrowotna w ramach polityki społecznej.

Polityka zdrowotna państwa jest częścią integralna polityki społecznej realizowana w danym kraju. Wg WHO wyróżnia się cechy polityki zdrowotnej (kierunki działania):

1. niwelowanie nierówności z zakresie ochrony zdrowia, są to także międzykontynentalne działania (Afryka, Indie), działania w obszarze kontynentów, np. Europa, poszczególnych krajów;

2. umacnianie zdrowia poprzez zapobieganie chorobom - promocja zdrowia (traktowanie, jako edukacja zdrowia społecznego, w wielu krajach jest to przedmiotem nauk w szkołach);

3. zapewnienie organizacji procesów leczenia, tak aby z fachowej pomocy mogły korzystać osoby potrzebujące, tak aby była zachowana godność człowieka chorego.

Celem polityki społecznej z zakresie zdrowia w rozumieniu WHO są nie tylko działania związane z leczeniem, ale także z zapobieganiem i tworzeniem dobrych warunków życia.

Kwestie stanowiące podstawę:

1. za realizację, jakich potrzeb zdrowotnych odpowiada państwo i jego agendy? Standaryzowany koszyk świadczeń medycznych, które maja charakter bezpłatny; za jaki zakres potrzeb zdrowotnych odpowiadają poszczególni członkowie społeczeństwa, w tym organizacje samopomocowe, charytatywne?

2. które potrzeby zdrowotne są potrzebami podstawowymi (bezpłatne), z czego wynika konieczność ustaleń? wynika stąd, że potrzeby zdrowotne są nieograniczone; łączy się to z trendem aptecznym - refundacja z NFZ usług zdrowotnych i prowadzeniem listy leków ryczałtowanych (ratujących życie), są sprzedawane po symbolicznej, detalicznej cenie.

Ministerstwo zdrowia odpowiada za koordynowanie działań przez te podmioty, w tym wypłaty z budżetu i NFZ. Finansowanie systemu ochrony zdrowia:

• 1999 rok - zmiana dopłat do leczenia chorób;

• 2003 - NFZ.

Poziom usług medycznych nie zależy tylko od udzielania środków na ochronę zdrowia publicznego NFZ, zależy od bazy informatycznej potrzeb indywidualnych. Ilość PKB - środków finansowych na ochronę zdrowia - 5-7% PKB, jest to jeden z najwyższych wydatków w krajach OECD, podobny poziom ma Słowacja i Meksyk. Spodziewana kwota około 9% PKB byłaby zadowalająca - lepsze rezultaty. Jako kraj - pozostałość po socjalizmie doktryna - szpital spełnia rolę centralną w chorobach, bardzo duża baza usług medycznych, szpitalnictwo. Wada sytuacja finansowa tych szpitali jest bardzo trudna w wyniku tego, że koszty przewyższają przychody, tzn. szpitale są zadłużone. Bardzo często szpitale podejmują się ratowania osób, za które nie otrzymują zwrotu. Część tych szpitali jest likwidowana. Szpitalnictwo zaczyna być balastem, zanika czynnik pozytywny.

System ochrony zdrowia - zaktualizowany od 2003 roku:

1. Ministerstwo Zdrowia - naczelny organ polityki społecznej państwa; kompetencje:

• inicjatywy ustawodawcze oraz akty wykonawcze do ustaw;

• plany i programy zdrowotne;

• zasady opieki zdrowotnej dla grup socjalnych, np. bezrobotnych;

• nadzór nad NFZ;

• koordynacja działań w obszarze opieki zdrowotnej - Urząd Nadzoru nad ubezpieczeniami zdrowotnymi: cecha nadzoru nad placówkami finansowanymi przez NFZ, monitoring usług;

2. Ministerstwo Finansów:

• nadzór w zakresie gospodarowania finansami;

• określenie wydatków na zdrowie w ramach budżetu;

• określenie poziomu składek i źródeł finansowania poza składką;

3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) - zabezpieczenie składek;

4. organy założycielskie:

• samorządy terytorialne;

• ministerstwo zdrowia;

• uczelnie.

Świadczeniodawcy Zakłady Opieki Zdrowotnej:

• zakłady opiekuńczo-lecznicze;

• podstawowa opieka zdrowotna POZ;

• szpitale.

Samorządy Zawodów Medycznych to izby zawodów medycznych:

• izba lekarza;

• izba aptekarza;

• izba pielęgniarek i położnych.

Ewentualne zmiany to reforma NFZ - w perspektywie likwidacja, NFZ zostanie zastąpiony przez 5 - 6 wielkich ubezpieczalni, które przejmą funkcję NFZ. Usługi świadczone przez te ubezpieczalnie = usługi świadczone przez NFZ. Oszczędność na kosztach administrowania systemem. Konkurencja między ubezpieczalniami mogłaby konkurować przez poziom sprawności, jakości usług i szybkości ich świadczenia.

Reformowanie w zakresie ochrony zdrowia jest niekorzystne dla rządu - najmniej efektywna dziedzina działalności rządu. Żaden rząd od 1989 roku nie przeprowadził reform z sukcesem. Powodów do reformowania ciągle przybywa. Podstawowy powód to stałe powiększanie się kosztów usług medycznych. Wpływa na to podrożenie:

1. czynnik demograficzny - starzenie się społeczeństwa wywołuje wzrost popytu na te usługi;

2. wzrost świadomości potrzeby leczenia (wpływ poziomu wykształcenia i poziomu promocji zdrowia);

3. kult młodości i zdrowia;

4. rozwój nowych technologii medycznych;

5. nowe rodzaje usług medycznych.

Generalnie na to podrożenie składa się odwieczne dążenie do życia w dobrym zdrowiu i dążenie do jego przedłużenia, daje to opiece zdrowotnej niekończącą się drogę rozwoju, nie sprawdza się zasada racjonalności, która jest charakterystyczna. Z tego powodu wynika, że wzrost nakładów na ochronę zdrowia nie jest czynnikiem ratującym jakość. Do oceny ochrony zdrowia stosowane są wskaźniki statystyczne bezpośrednio i pośrednio. Wskaźniki bezpośrednie dzieli się na:

• pozytywne - przeciętna długość życia - wzrost, jest to wynik ostateczny wszystkiego, co łączy się ze zdrowiem, umieralność niemowląt na niskim poziomie, dobre zmiany struktur społeczeństwa;

• negatywne - umieralność niemowląt, śmiertelność procentowa osób chorych na daną chorobą, która zmarła; chorobowość - wzrasta liczba chorych w danej populacji, zachorowalność - liczba świeżych przypadków zachorowania w stosunku do liczby ludności; umieralność - liczba zgonów na 10 albo 100 tys. ludności jest to elementarny przejaw niedoboru zdrowia w wymiarze zdrowotnym; inwalidztwo - procent udziału osób niepełnosprawnych w społeczeństwie.

Gdy oceniamy zdrowie, to ocenie podlega jego brak - wskaźnik negatywny.

Wskaźniki pośrednie - ilustrują środowisko, w którym żyjemy i charakteryzuje skalę potencjalnych zagrożeń:

1. spożycie alkoholu na jednego mieszkańca;

2. odsetek palaczy w populacji - liczba papierosów na jednego członka populacji;

3. liczba dni wypoczynku na jednego pracującego;

4. warunki mieszkaniowe;

5. gęstość zaludnienia;

6. udział wyżywienia w wydatkach ogółem;

7. wskaźnik zanieczyszczenia środowiska.

Moc wyjaśniająca tych wskaźników zależy od kontekstu sytuacyjnego, stosowane są łącznie, ponieważ łatwiej można określić wpływ tych czynników na stan zdrowia.

Wskaźnik infrastruktury i stan personelu medycznego:

1. liczba personelu medycznego wg grup na jeden tysiąc mieszkańców;

2. liczba placówek służby zdrowia na jeden tysiąc mieszkańców;

3. liczba łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców;

4. średnie wykorzystanie łóżek szpitalnych;

5. średni okres pobytu w szpitalach;

6. opieka medyczna w godzinach na 1 tys. mieszkańców;

7. liczba chorych przyjętych w stosunku do liczby ludzkości;

8. liczba osób objęta opieką profilaktyczną;

9. średni czas wizyt lekarskich.

Te wskaźniki mają charakter orientacyjny. Przeciętny okres trwania życia jest skracany chorobami cywilizacyjnymi - WHO: wszystkie jednostki chorobowe, które pojawiają się w wyniki zagrożeń cywilizacyjnych zazwyczaj prowadzą do zbyt wczesnego zgonu - bardzo opóźniona diagnostyka:

1. miażdżyca i jej konsekwencje: zawał serca, udar, wylew - największa umieralność;

2. choroby nowotworowe - młodzi ludzie i dzieci;

3. urazy i zatrucia, w tym wypadki drogowe - umieralność po 1989 roku znacznie się podwyższyła;

4. choroby zawodowe;

5. choroby alergiczne i metaboliczne (otyłość);

6. nerwice, choroby układu nerwowo-wegetatywnego;

7. choroby układu oddechowego - gruźlica, choroby uczuleniowe;

8. zaburzenia słuchu;

9. choroby wynikające z uzależnienia od narkotyków, alkoholizm, wypaczenia zdrowia psychicznego przez używki;

10. trudności wychowawcze w szkole, w domu - ADHD.

Stanowi to podstawowy zakres zagrożeń zdrowia - działalność państwa w zakresie ochrony środowiska, niwelowanie zagrożeń. Dbałość o żywność i prowadzenie polityki ochrony konsumenta. Od 2002 roku Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności.

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych

Przybywa osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Po raz pierwszy prawne ujęcie osoby niepełnosprawnej pojawiło się w Polsce w 1982 roku w uchwale sejmu w sprawie inwalidów i osób niepełnosprawnych.

GUS: osoby niepełnosprawne to osoby o naruszonej sprawności psychofizycznej utrudniającej funkcjonowanie i aktywność życiową. Od 1997 roku jeśli osoba chce korzyści, to musi być orzeczenie o stopniu niepełnosprawności dla osób po 16 roku życia, dla dzieci o niepełnosprawności w ogóle.

Największe źródło to narodowe spisy powszechne - pierwszy w 1978 roku, potem 1984 rok, 1988, 2002 rok.

W 1978 - było 2 mln 649 tys. osób niepełnosprawnych

W 1989 - 3 mln 735 tys. 500 - 9,9% społeczeństwa;

2002 - 5 456 700 - 14,3%.

Te liczby są jeszcze większe, gdy włączyć niepełnosprawności biologiczne. Inwalidztwo prawne - orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności.

Inwalidztwo biologiczne - dane są zbierane w sposób subiektywny, niepełnosprawność biologiczna - sami oświadczają, że z powodu kalectwa lub choroby mają całkowicie albo częściowo ograniczone zdolności wykonywania czynności życiowych. Szacunki Instytutu Matki i Dziecka. Światowa troska o osobę niepełnosprawną wzrosła w latach 80. 1983 - 1992 proklamowano przez ONZ dekret wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. W Polsce w latach 50. ośrodki dla osób niepełnosprawnych w Konstancinie, dr Marek Weis.

Kompleksowa opieka miała miejsce na koniec lat 80. i początku 90. 1990 - rządowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych. 1991 rok - ustawa o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej inwalidów, powołanie PEFRONU. Pełne badania rozpoczyna PAN w 1993 roku. 1992 rok - kształtowanie się lobby osób niepełnosprawnych. Pierwszy krajowy sejmik osób niepełnosprawnych. Krajowa Rada Osób Niepełnosprawnych. 1994 rok Karta o ochronie zdrowia (psychicznego). 1997 rok - Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, nowa ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, Wiktor Dega, Aleksander Kurka, Waisz.

12.12.2008

Dzisiaj osoba niepełnosprawna to inwalida, obecnie najlepiej mówić osoba z niepełnosprawnością.

Dwa modele pojmowania hasła osoba niepełnosprawna:

1. medyczny;

2. interaktywny.

Zawężenie pojęcia medyczny (potoczne rozumienie tego pojęcia): ktoś na wózku, kto ma problem naturalny, ktoś kto stale wymaga opieki medycznej. Niepełnosprawność traktowana jest jako niedobór w przeciwieństwie do normalności, niepełnosprawność lokuje się w pewnym osobniku.

Pełnosprawny uczestnik życia społecznego - osoba z niepełnosprawnością (różni się od niepełnosprawnego). Niepełnosprawność wywodzi się od wzajemnego oddziaływania danej osoby i społeczeństwa. Próbuje się niwelować różnicowania na niepełnosprawnych i pełnosprawnych.

Prawa osoby niepełnosprawnej - obowiązuje rozporządzenie zgodnie z ustawą z 1997 roku - potrzeba jest orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, niepełnosprawność biologiczna to za mało, aby dochodzić praw.

Rodzaje niepełnosprawności:

1. niepełnosprawność fizyczna - z uszkodzonym narządem ruchu, niepełnosprawny ruchowo, osoby z niepełnosprawnością motoryczną, osoby z przewlekłymi chorobami wewnętrznymi.

2. niepełnosprawność sensoryczna - uszkodzone narządy zmysłów, osoby niewidome, niedowidzące, niesłyszące i niedosłyszące;

3. osoby z niepełnosprawnością psychiczną - osoby z chorobami psychicznymi, osoby z niepełnosprawnością intelektualną - osoby opóźnione umysłowo.

Mamy dwa rodzaje, typy orzecznictwa o stopniu niepełnosprawności:

1. orzekanie o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych; zespoły do spraw orzekania stopnia niepełnosprawności PCPR na terenie miasta wojewódzkiego:

• możliwość korzystania z ulg;

• możliwość podjęcia pracy;

stopnień niepełnosprawności może być: lekki, umiarkowany i znaczny;

2. orzekanie o niepełnosprawności do celów rentowych, lekarz orzecznik ZUS, komisje lekarskie KRUS:

• częściowa niezdolność do pracy;

• całkowita niezdolność do pracy;

• niezdolność do samodzielnej egzystencji;

określanie rocznej renty na określony czas.

Źródłem danych o niepełnosprawności są spisy powszechne.

2002 rok

Kobiety 52,9%.

Mężczyźni 47,1%.

Niepełnosprawność prawna 81%

Niepełnosprawność biologiczna 18,4%

Ze stopniem znacznym 19,5%, umiarkowanym 26,1%, lekkim 28,8%.

Wskaźnik niepełnosprawności na 1000 osób 143 to niepełnosprawni.

1988 rok

Niepełnosprawność prawna 87%

Niepełnosprawność biologiczna 12,8%

Ze stopniem znacznym 18%, umiarkowanym 36,6%, lekkim 36,6%, dzieci 0,2%.

Wskaźnik niepełnosprawności na 1000 osób 99 to niepełnosprawni.

Osoby niepełnosprawne w wieku produkcyjnym na 2007 rok.

9,8% ludności w wieku produkcyjnym jest niepełnosprawnych.

25,3% w wieku 15 lat i więcej miało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

36% orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

38,7% orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Wykształcenie osób niepełnosprawnych (2007 rok):

8,7% nie miało wykształcenie średniego

5,7% miało wykształcenie wyższe.

Aktywni zawodowo:

15,1% w wieku 15 lat i więcej

22,6% w wieku produkcyjnym.

Ułatwieniem funkcjonowania osoby niepełnosprawnej jest rehabilitacja, nadeszła era rehabilitacji medycznej - dwie formuły:

1. rehabilitacja kliniczna;

2. rehabilitacja poza kliniczna.

Z czasem zaczęto traktować rehabilitację jako proces, który obejmuje system działań mających na celu:

1. przywracanie sprawności psychicznej i fizycznej;

2. przywracanie aktywnego udziału w życiu społecznym;

3. przywracanie aktywnego udziału w życiu zawodowym - rehabilitacja zawodowa.

W ustawie z 1999 roku mam do czynienia z ujmowaniem rehabilitacji społecznej i zawodowej (medycznej nie ma).

Typy rehabilitacji:

1. medyczna - ma na celu usprawnienie zdrowotne;

2. społeczna - umożliwianie kontaktów społecznych, usuwanie barier architektonicznych (środowiskowa);

3. zawodowa;

4. psychologiczna.

Definicje ustawowe rehabilitacji: jest to zespół działań w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych, społecznych zmierzających do osiągania przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia oraz integracji społecznej.

Wąskie pojmowanie rehabilitacji medyczne. To lata 50./60. Konstancin Jeziorna koło Warszawy, Marek Weiss, Wiktor Dego, Aleksander Hulek. Początki rehabilitacji zawodowej. Lata 60. przybiera oryginalną formułę jest to spółdzielczość inwalidów:

1. związek centralny spółdzielczości inwalidów - 420 spółdzielczości;

2. centralny związek niewidomych - 32 spółki. (Praca na akord)

Przy okrągłym stopniu zlikwidowano centrale i poddano je rygorom rynkowym - likwidowano je.

Poszukiwanie pracy odbywa się na otwartym, bądź chronionym rynku pracy - instytucje te są wspomagane, warsztaty:

• zakłady pracy chronionej (Rejtana „Rena”);

• zakłady aktywności zawodowej.

1999 rok - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - zbiera środki, wszyscy pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 25 osób są zobowiązane do miesięcznej wpłaty na ten fundusz iloczyn 40,6% przez wynagrodzenie w gospodarce i liczby pracowników odpowiadających różnicy między zatrudnionymi zapewniającymi osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest zobowiązany zatrudnić 6% osób niepełnosprawnych (3.100 średnia krajowa, wpłaca 1200 zł).

Dochody PFRONu:

• przychody z budżetu państwa;

• zapisy, subwencje, darowizny;

• dobrowolne wpłaty zakładu pracy;

• odsetki od obligacji, dywidendy;

• działalność gospodarcza.

Wydatki:

• dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych;

• koszty związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, koszty przystosowania nowych miejsc pracy;

• sport i rekreacja dla osób niepełnosprawnych - turnusy rehabilitacyjne (14 dni);

• zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny;

• likwidacja barier komunikacyjnych i architektonicznych;

• wsparcie edukacyjne niepełnosprawnych;

• realizacja programów własnych - wydatki + Europejski Fundusz Społeczny - współfinansowanie projektów z tego funduszu.

Rehabilitacje zawodowe osób niepełnosprawnych. Modele rehabilitacji zawodowych w Europie.

Szwecja i Wielka Brytania - odbywa się poprzez grupy zakładów, które należą do jednego przedsiębiorstwa państwowego, jest ono subwencjonowane przez budżet.

Niemcy - rehabilitacja spoczywa na warsztatach dla osób niepełnosprawnych, dotacje budżetowe i tak jakby PFRON.

Model Polski - wykorzystuje Niemcy i Francję, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych nadzoruje PFRON. W tej chwili PFRON stanowi plan finansowy stanowiący załącznik do budżetu, wykorzystywanie środków jest kontrolowane jak budżet.

Chroniony rynek pracy:

1. zakłady pracy chronionej - zatrudniają co najmniej 25 osób, 40% to osoby niepełnosprawne w tym 10% zaliczanych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, albo co najmniej 30% niewidomych, chorych psychicznie, chorych intelektualnie, zaliczanych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Zakład taki musi posiadać odpowiednie warunki obiektów i pomieszczeń, warunki medyczne, poradnictwo. Najczęściej zatrudniają one poza tymi 30% niepełnosprawnych w stopniu lekkim;

2. zakład aktywności zawodowej - tworzony przez gminę, powiat, fundacje, stowarzyszenia, którego zadaniem statutowym jest rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych; określony wskaźnik zatrudnienia osób zaliczanych do znacznego stopnia niepełnosprawności:

• 2,5 - 1 jeżeli zakład prowadzi działalność wytwórczą;

• 3 - 1 jeżeli zakład prowadzi działalność usługową;

• 2,75 - 1 gdy obydwie działalności wytwórcza i usługowa.

W Polsce było ich w 2008 roku - 38 (Nowa Sarzyna, Rymanów).

1. Celem głównym jest wypracowanie zysku.

2. Celem jest zatrudnienie osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, a poprzez relacje społeczne i zawodowe przygotowanie ich do życia społecznego.

• zwolnienie z podatku i opłat (VAT);

• miesięczne dofinansowanie wynagrodzenia;

• dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne;

• pożyczka, która będzie pokrywała 50% kredytu zaciągniętego

Warsztaty terapii zajęciowej - etap wstępny.

2008 rok - 548

Tworzone są przez jednostki samorządu, stowarzyszenia, fundacje, zakłady Caritas przy ul. Lubelskiej, koszty finansowane przez (...). Wyodrębnione finansowo i organizacyjnie placówki stwarzają osobom niepełnosprawnym, niezdolnym do pracy możliwości rehabilitacyjne w zakresie przyswajania lub przywracania umiejętności niezbędnych do pracy, instytucja wspierająca:

• terapie zajęciowe - formy aktywności zawodowej;

• turnusy rehabilitacyjne - wnioski składa PCPR.

Zatrudnienie wspierane (lub wspomagane) - metoda zatrudniania osób niepełnosprawnych ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w zwykłym zakładzie pracy, przy zapewnieniu im wspomagania przez specjalnie przygotowanego asystenta zawodowego lub trenera pracy - początki tej idei to lata 80. USA - hasło zawodowej integracji.

3 grudnia - dzień osoby niepełnosprawnej.

Ubóstwo

Sposoby przeciwdziałania jego skutkom, pomoc społeczna.

Ubóstwo - niedostatek, bieda, nędza, deprywacja potrzeb społecznych, jest to stan, w którym jednostce lub grupie społecznej brakuje środków na zaspokojenie potrzeb, które w danej społeczności uznane są za niezbędne.

Relatywizm ubóstwa:

1. czas - osoba uboga w latach 30. i dziś;

2. przestrzeń.

Subiektywizm odczuwania ubóstwa.

Początki badań nad ubóstwem to koncentracje nas ubóstwem materialnym, a później dopiero duchowym, potrzeb wyższego rzędu.

19.12.2008

Ubóstwo jest to stan, w którym jednostka lub grupa nie są w stanie zaspokoić potrzeb uznanych w danej społeczności za podstawowe.

Argument polityczny inaczej bieda (bieda roszczeniowa, bieda środowiskowa w danym środowisku większość osób to osoby biedne, pojęcie powstało w wyniku upadków PGR-ów, ponieważ powstawały całe środowiska bez środków do życia, bieda godna osoby, które mimo bardzo niskiego standardu nie uważają, że jest to taki stan, w którym nie zasłużyły jeszcze na pomoc instytucji.

1996 rok - ONZ ogłasza ten rok rokiem walki z biedą.

Całe lata 70. - kwestia ubóstwa, jako jedna z podstawowych kwestii współczesnych. Podstawowy problem współczesnego świata.

Lata 80. - program ograniczania zasięgu ubóstwa, wchodzące do planów działalności większość organizacji międzynarodowych: UNESCO, UNICEF, WHO, działalność Rady Europy.

2000 rok - 15 krajów zdecydowało, że wspólnie będą walczyć z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, każdy z tych krajów sformułował Narodowy Plan Działania, czyli spis działań, które stanowiły propozycję przeciwdziałania ubóstwu, do tych działań włączyła się też Polska.

Sformułowanie tego planu było ważną decyzją, bo nasza pozycja w sprawie ubóstwa jest silna. Jesteśmy za Czechami (9%), Słowacją (10%) i za Węgrami (do 15%). Na 2007 rok w Polsce uznano 18% za osoby ubogie.

W takich porównaniach międzynarodowych, które to badania mają nas zorientować (?) używamy współczynnika Giniego - pokazuje nierówności w podziale dochodów, przyjmuje wartość od 0 do 1 (zero występuje, gdy wszyscy obywatele mają dochody jednakowego współczynnika).

0,33 w Polsce - pasuje do środka krajów Europy Zachodniej.

Europa Południowa 0<0,4.

Europa Północna >0,3.

Te odsetki 15%, 18%, 9% zostało ustalone przez Bank Światowy, który gromadzi 4,3 dolara na osobę (dziennie).

Czy ubóstwo możemy mierzyć? Po raz pierwszy zaczęto mierzyć ubóstwo w 1889 r. - 1901!

S. Rowendree - Anglik, badania, które prowadził doprowadziły do powstania prototypu minimum egzystencji. Metodą intuicyjną wykorzystał ówczesną wiedzę medyczną na temat niezbędnego poziomu, ustalił koszyki dóbr, które były niezbędnego do zachowania czysto fizycznej egzystencji.

(...) nic poza tym badania Rowendree (?)

W Polsce po raz pierwszy minimum egzystencji obliczono w 1995 roku.

Rowendree spopularyzował pojęcie linii ubóstwa (linia - granica ubóstwa, jako podstawa metodologiczna badań nad ubóstwem). Te linie mogą być podstawowym kryterium ustalenia uprawnień do uzyskania pomocy społecznej.

Obecnie stosuje się bardzo różne linie ubóstwa, które wciąż nie odpowiadają na pytanie: czy istnieje możliwość obiektywnego określenia niezbędnych potrzeb? Raczej nie, bo te potrzeby są zróżnicowane przestrzennie.

W Polsce mamy do czynienia z dwoma płaszczyznami badań nad ubóstwem:

1. płaszczyzna ekonomiczno-statystyczna - kwestia głębokości ubóstwa, struktura i zasięg ubóstwa;

2. płaszczyzna socjologiczna:

• nierówności społeczne, marginalizacja społeczna, wykluczenie społeczne, ekskluzja społeczna;

• rozpoznawanie stylu życia ubogich - badamy kulturę ubóstwa.

Badania w Polsce: badania Instytutu Gospodarstwa Społecznego - badania masowe, np. przekroju miast, powtarzane dopiero w latach 70., jako badania nad ubóstwem emerytów i rencistów. Były to zestawienia statystyczne GUS-u. Pierwsze badania zostały przeprowadzone przez Lucynę Frąckiewicz na ogólnym ubóstwie w książce „Sfery niedostatku”.

Lidia Beskid „Zmiany w życiu Polaków w gospodarce rynkowej” przełom lat 80. - 90.

Badania różnych instytucji naukowych, w tym PAN - Elżbieta Tarkowska, Ośrodek łódzki, śląski i uniwersytet warszawski również prowadzą badania.

Realny socjalizm pozbawiony był takich badań.

Gdy porównuje się, to wraca się do badań Instytutu Gospodarki Społecznej.

Mierniki ubóstwa:

1. zasięg - ile jest osób ubogich; miernikiem jest tu stopa ubóstwa lub frakcja ubogich;

stopa - w ułamku jest to liczba osób, których dochody sytuuje się na pewnej linii ubóstwa przez liczbę ludności na danym obszarze, wyrażenie procentowe naszej liczebności; jaki odsetek to osoby ubogie;

2. głębokość ubóstwa - ten miernik określa natężenie ubóstwa, jak jest ono mocne, czyli dystans dzielący jednostki przyjęte za ubogie dzielący jednostki uznane za ubogie od granicy ubóstwa;

luka dochodowa - jest także miernikiem ubóstwa, wskaźnik luki dochodowej. O ile procent przeciętne wydatki są niższe od granicy przyjętej za granicę ubóstwa; czy jest to ubóstwo głębokie, czy płytkie, średnie.

Ubóstwo w Polsce: ubóstwo o szerokim zasięgu - rozległe, ale jest to ubóstwo płytkie, ten dystans nie jest zbyt duży w granicach średniości!

Informacje na temat ubóstwa pochodzą z badań ekonomiczno-statystycznych:

1. badania budżetów rodzinnych zapoczątkowane w okresie powojennym - Jan Kordas;

2. badania warunków życia ludności.

Linia ubóstwa - dane na rok 2007.

W wyliczeniach międzynarodowych przyjmujemy 50% średnich wydatków na danym terenie.

Linia ubóstwa:

1. ubóstwo absolutne (bezwzględne) - to minimum socjalne liczone przez Instytut Pracy i Polityki Społecznej; linia ta szacowana w 1995 roku to minimum egzystencji, taki poziom, że zejście poniżej zagraża egzystencji człowieka;

2. relatywna granica ubóstwa - połowa średnich wydatków ogółu średnich wydatków.

Dolna granica spożycia do ubóstwa absolutnego była obecnie mniejsza, aniżeli połowa minimum egzystencji.

Ubóstwo subiektywne - oparte subiektywnej nieadekwatności dochodów uznana przez zainteresowanych poprzez badania ankietowe.

Metoda lejdejska, pytanie: jaki poziom dochodów uznałoby państwo za bardzo dobry, dobry, wystarczający, niewystarczający, zły i bardzo zły?

Prób minimalnej konsumpcji stosowany w Polsce (obecnie są cztery taki progi). Stosujemy metodę koszykową:

1. pierwszy prób to minimum egzystencji - 1981 rok; zakres i poziom potrzeb zaspokajamy w ramach minimum egzystencji, ponoć na każdym etapie rozwoju gospodarczego człowiek powinien zapewnić takie potrzeby, które umożliwiają reprodukcję sił życiowych, posiadanie potomstwa i utrzymanie więzi społecznych. Są to takie potrzeby społeczne niezbędne i potrzeby wyższego rzędu. Zaspokajanie potrzeb na tym poziomie nie oznacza ubóstwa, ale skromne warunki życia adekwatne do przeciętnego poziomu życia, nie doprowadzają do wykluczenia społecznego jednostki z przyczyn ekonomicznych. Minimum socjalne jest uznawane, jako podstawowy wskaźnik integracji społecznej. Jeśli go nie osiągamy (minimum socjalnego) to wchodzą w skład wykluczenia społecznego;

2. minimum biologiczne - wyznacza poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka, czy rodziny. W koszyku uwzględnia się towary i usługi umożliwiające przeżycie. Życie na poziomie minimum egzystencji biologicznej to ubóstwo skrajne;

3. prób interwencji socjalnej - ubóstwo urzędowe - wyznacza granicę dochodu jednostki, albo gospodarstwa domowego, upoważniają do uzyskania świadczeń pomocy społecznej. Uznajemy tą kategorię, jako oficjalną granicę ubóstwa:

2008 rok - dla osoby w rodzinie kwota poniżej 351 zł, dla (...) 477 zł. Po raz pierwszy próg ten został wypłacony w 2002 roku w kwestii pomocy społecznej, wg zapisów ustawy ten próg co trzy lata musi być weryfikowany;

4. wsparcie dochodowe rodzin, kwota, która uprawnia do uzyskania świadczeń rodziny, próg tej kategorii jest wyższy niż do świadczeń pomocy społecznej (na jakim poziomie w 2008 roku?????).

Ostatnio kwota uprawniająca do pomocy w zakresie mieszkańców to 743 zł na osobę w rodzinie.

2007 rok - zasięg ubóstwa przy relatywnej linii ubóstwa.

1993 rok - 12%

2007 rok - 17,7%

Prób interwencji socjalnej:

1997 rok - 13,3%

2007 rok - 15,1

Minimum egzystencji:

1997 rok - 5,4%

2007 rok - 7,7%

Linia lejdejska:

1997 rok - 33%

1993 rok - 40%

2007 rok - 18,3% osób mówi, że subiektywnie są osobami biednymi.

Województwa:

Podkarpackie - na poziomie minimum egzystencji:

• 2004 rok - 14%

• 2006 rok - 14,9%

Wg relatywnej linii:

• 2004 rok - 23,7%

• 2006 rok - 22%

Wg ustawowej linii - urzędowe:

• 2004 rok - 22,7%

• 2006 rok - 22,6%

Warmińsko-Mazurskie - 25,1% ubogich

Świętokrzyskie - 24% ubóstwo wg ustawowej granicy ubóstwa

Wg relatywnej:

Kujawsko-Pomorskie - 27,9%

Warmińsko-Mazurskie - 22%

Badania nad ubóstwem w Polsce w latach 90.: Lidia Beskid, Maria Jarosz, Jan Boczoń, Jan Danecki, Andrzej Tymowski, Jan Kordas, Andrzej Podgórski, Lucyna Deniszczuk.

W drugiej połowie lat 80.: badanie pod nadzorem PAN „Warunki życia Polaków w latach 80.”, ośrodki badawcze: Uniwersytet Łódzki - Wielisława Warzywoda - Pruszyńska.

Dwie prace zbiorowe:

• „Żyć (na marginesie wielkiego miasta)” lata 90.;

• „Żyć i pracować w enklawach biedy. Klimaty Łódzkie” 1998 rok. Jolanta Grotowska-Leder, Małgorzata Potoczna, Agnieszka Golczyńska, Jerzy Krzeczkowski „Łódzka Pomoc Społeczna”.

Śląsk: K. J. Wodzu (?), I. Tarkowska „Zrozumieć biednego”.

U. Warszwski, K. Friszke (marginalizacja), B. Szuter-Janczarski, T. Karolak, E. Lesiak, G. Firlej-Fesnał (ubóstwo, warunki życia); U. Jagieloński, S. Golinowska; GUS - Anna Szuliełoje-Bieńkuńska; PAN - Dariusz Zalecki IPiSS, Irena Topińska IPiSS, Bożena Bulweżak-Pardowski IPiSS.

Wszystkie badania są skierowane na arenę i przeciwdziałanie ubóstwa, ale są także opinie w literaturze, które dopatrują się w ubóstwie elementów korzystnych dla rozwoju społeczeństw, korzystne dla tych, którzy ubogimi nie są:

1. z pośród ubogich rekrutują się osoby przyjmujące pracę bardzo niebezpieczną, naruszającą godność ludzkie, bo nie mają wykształcenia;

2. ubóstwo stwarza miejsca pracy w pomocy społecznej, w wymiarze sprawiedliwości i instytucjach zwalczających patologie;

3. ubodzy kupują gorsze produkty, przyjmują mieszkania o gorszym standardzie, co powoduje rozwój koniunktury tego typu;

4. ubodzy nie dysponują środkami, nakręcają spiralę krótkoterminowych kredytów.

09.01.2009

1899 - 1901 rok - przełom badań nad ubóstwem.

Około 1/5 społeczeństwa polskiego jest zagrożona ubóstwem.

„Polska bieda” pod red. St. Golinowskiej.

„Polska bieda 2” pod red. St. Golinowskiej.

„Polska bieda 3” podtytuł „Państwo, samorządy, organizacje pozarządowe i wspólnoty lokalne wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego” - raport z badań Wysocki-Broda, Kulicki, Warzywoda, Głębowski (?).

Ubóstwo - stan konkretny (zdjęcie, fotografia z daną datą).

Wykluczenie społeczne - proces, który rozwija się w czasie, to film, który pokazuje czynniki, które występują. Równość to nie jest wykluczenie społeczne. Nie zawsze osoba wykluczona jest osobą ubogą.

Przeciwdziałanie ubóstwu, pomoc społeczna

Przymiotniki przy ubóstwie - klasyfikacje socjologów:

1. bieda dziedziczona;

2. bieda patologiczna (zalicza się tu margines społeczny i osoby chore psychicznie);

3. bieda środowiskowa (dawne PGRy, małe gospodarstwa rodzinne, małe ośrodki gdzie zbankrutował przemysł czy przyjmowały do pracy);

4. bieda regionalna (Polska Wschodnia i północna część kraju);

5. bieda wielodzietna (nawet przy wykonywaniu pracy przez obydwu rodziców trudno związać koniec z końcem);

6. bieda losowa (spowodowane chorobą, szczególnie ciężką i spowodowane śmiercią żywiciela rodziny);

7. bieda godna (skrzętnie ukrywane ubóstwo);

8. bieda roszczeniowa (ludzie, którzy domagają się pomocy, biedni uważają, że wszystko im się należy).

Jeżeli chodzi o ubóstwo skrajne to poziom gospodarstw domowych był średnio niższy 19% niż przy minimum egzystencji. 17,4% poziom niższy od średniego w 2008 roku.

Instytucjonalizacja pomocy społecznej wg nowego wzorca - lata 80. w Polsce.

Geneza polityki społecznej: historia pomocy społecznej sięga daleko w przeszłość. Jest to najstarszy dział zabezpieczeń społecznych, wcześniej traktowany, jako opieka społeczna. W europejskiej cywilizacji pomoc społeczna wiąże się z powstawaniem religii chrześcijańskiej, która upowszechniła pomoc. W świecie początki pomocy społecznej wiążą się ze starożytnymi Chinami schroniska dla starych i ubogich, szalety i jadłodajnie dla ubogich, żebrzących. Starożytna Grecja dla osób pokrzywdzonych przez los stworzono instytucje.

Zorganizowanie dzieła w zakresie pomocy społecznej: Anglia 1536 rok początek praw biednych (Poor Law), 1572 rok  opiekunów zajmujących się ubogimi podniesiono do rangi urzędników państwowych oraz wprowadzono podatek publiczny na wspomaganie biednych.

1598 - 1601 - elżbietańskie prawo ubogich skodyfikowane, trwa do 1934 roku - pojawia się nowa ustawa o biednych, ustanowienie centralizacji dla całego kraju i wprowadzono prawo zakładowe na terenie warsztatów.

1662 rok - ustawa uzupełniająca Poor Law, jest to prawo zasiedzenia, które ustalało minimalny okres pobytu na terenie parafii, które uprawniało do pomocy społecznej.

1842 rok - prawo pruskie, które zobowiązywało gminę do pomocy, jeżeli ubogi zamieszkuje gminę przez jeden rok.

Po II wojnie światowej - liberalizacja zasad udzielania pomocy i rozdwojenie:

• w krajach kapitalistycznych rozbudowa świadczeń ubezpieczeniowych i zmalało zapotrzebowanie na zasiłki społeczne;

• w krajach socjalistycznych - całkowite zahamowanie opieki społecznej.

Lata 90. powrót do organizowania pomocy społecznej na zasadach, w układzie samopomocowym pomoc dla samopomocy.

Literaturowa (?) pomoc społeczna to zorganizowany system świadczeń i instytucji społecznych mających za zadanie dopomóc jednostkom i grupom społecznym, osiągnięcie zadowalającego poziomu życia, stanu zdrowia, stosunków osobistych i społecznych, co pozwoli w pełni rozwinąć możliwości.

Definicje ustawowe - kwestie organizacyjne reguluje ustawa z 29 listopada 1990 roku. Zgodnie z jej treścią pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudności życiowych, których nie są w stanie pokonać (weszła w życie 17 stycznia 1991 roku). Podkreśla, że pomoc społeczna jest związana z niewypełnieniem funkcji opiekuńczej i ekonomicznej wobec swoich członków.

Pomoc społeczna - w ustawie traktowana jako element uzupełniający pracownicze ubezpieczenia społeczne.

Decyzja o powołaniu do życia hasła pomoc społeczna została podjęta przy Okrągłym Stole i zdecydowano, że pomoc społeczna zostanie przeniesiona do Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej (wcześniej). Do roku 1990 obowiązuje ustawa z 16.08.1923 roku o opiece społecznej.

Ustawa o opiece z 1923 roku zgodnie z ustawą organy samorządu terytorialnego (gmina) zostały zobowiązane do zaspokojenia niezbędnych potrzeb osób i rodzin ubogich. Przejrzyście wprowadzone formy pomocy mają charakter rzeczowy, a nie pieniężny. Formy:

• środki żywności;

• bielizna, odzież, obuwie, odpowiednie pomieszczenie z opałem i światłem, narzędzia pracy zawodowej, obowiązek sprawienia pogrzebu, pomoc w dziecinie (...) sanitarnej, starania o wychowanie dzieci i przygotowanie zewnętrzne do pracy młodocianych.

Ustawa z 1990 roku wprowadziła szereg nowości:

1. pomoc społeczna - określona jako instytucja polityki społecznej państwa, państwo stało się gwarantem pomocy;

2. obowiązuje podział na administrację:

• rządową - odpowiedzialna za zadania zlecane;

• samorządową - odpowiedzialna za zadania własne.

Obie zostały zobowiązane do wspierania organizacji pozarządowych, szczególna rola - nowelizacja ustawy o pomocy społecznej z 20 marca 2004 roku, wprowadza pomoc pieniężną przy zachowaniu pomocy rzeczowej (w naturze).

Gmina przyjmuje świadczenia w zakresie zadań własnych i zleconych.

Klarowny podział zobowiązań pomocowych: poziom gminny (społeczność lokalna) w myśl ustawy przyjmuje wobec danej osoby, jakie powinna wobec niej zadania wypełniać rodzina (nie wypełnia z powodów subiektywnych lub obiektywnych).

Zadania gminy:

1. udzielenie schronienia, posiłku oraz ubrania właściwego do pory roku;

2. pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osób nieubezpieczonych;

3. przyznanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków na leki, leczenie, remont;

4. udzielenie usług specjalistycznych, opiekuńczych;

5. wykonywanie pracy socjalnej.

Do zadań własnych gminy należy:

1. prowadzenie domów pomocy społecznej o zasięgu lokalnym;

2. prowadzenie dziennych ośrodków wsparcia dla niepełnosprawnych;

3. udzielenie pożyczki na usamodzielnienie 1647 zł (obecnie).

Bardzo istotną nowością jest niezwykle precyzyjne określenie powodów przyznawania praw do świadczeń z pomocy społecznej. Dwa powody (patrzymy na możliwości dwustronne, oba muszą być spełnione):

1. powody losowe:

• bieda;

• sieroctwo;

• bezdomność;

• długa choroba;

• niepełnosprawność;

• skutki klęski żywiołowej lub ekologicznej;

• ochrona macierzyństwa lub wielodzietności;

• przemoc w rodzinie;

• bezrobocie;

• bezradność - w sprawach opiekuńczo-wychowawczych albo w prowadzeniu gospodarstwa domowego;

• patologie: alkoholizm, narkomania, wejście w życie po karze więzienia;

• zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe;

2. powody finansowe - kryteria dochodowe zróżnicowany:

• dla osoby samotnej - poniżej 477 zł;

• dla osoby w rodzinie - 351 zł.

Zasiłki obligatoryjne obecnie (kiedyś należała się również renta socjalna):

• zasiłek stały;

• zasiłek stały wyrównawczy.

Zasiłki fakultatywne: celowy, celowy specjalny, okresowy, okresowo specjalny.

W nowej ustawie plusem jest, że w jednej ręce skupia się wszystkie kwestie ubóstwa: rozpoznanie (wywiad środowiskowy: utrata dochodu na członka, dysfunkcje i jej przyczyny), diagnozę i realizację pomocy.

Ta ustawa przyjęła założenie, że każdy pracownik socjalny musi posiadać odpowiednie kwalifikacje. Wykształcenie na poziomie licencjackim, wyższym (stare?).

Ustawa o pomocy społecznej daje szersze powiązanie z działaniami, które tworzą instytucje pomocy społecznej z organizacjami pozarządowymi, ponieważ gmina może zlecić odpowiednie działania przyznając na ten cel określone środki z prawem ich kontroli.

2003 rok - ustawa o porządku publicznym i wolontariacie - ta możliwość zlecania zadań obecnie to konkurs ofert.

Ta wspólna pomoc społeczna ma na celu wzmocnienie sił osób w trudnych sytuacjach życiowych, pokrzywdzonych przez los. Łączy się z koniecznością podejmowania wzajemnej współpracy. Wspólnym instrumentem współpracy jest kontrakt socjalny (zobowiązania obustronne).

Na egzaminie może być porównanie obu ustaw - z 1990 roku i 1923 roku.

Polityka zatrudnienia i rynek pracy

Modele polityki zatrudnienia.

Polityka zatrudnienia - działalność polegająca na tworzeniu, realizacji i wykorzystywaniu potrzebnej liczby miejsc pracy w gospodarce narodowej, ale także na jak najlepszym wykorzystaniu pozostającym w danym okresie czynnika osobowego. Najprościej określić można politykę zatrudnienia, jako rodzaj ingerencji państwa (władz publicznych) w funkcjonowanie rynku pracy. Zakres ten ingerencji zależy od rozstrzygnięcia, czy i na ile władza publiczna powinna ingerować w mechanizmy rynku pracy. Inne poglądy mają neoklasycy (popierają dużą ingerencję).

Stosunek do ingerencji władz publicznych w funkcjonowanie rynku pracy przejawia się w trzech modelach polityki zatrudnienia:

1. model laissez-faire - w Europie ten model występuje w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz poza Europą (...). Wolne rynki zgodnie są uznawane za o wiele lepszych arbitrów funkcjonując na rynku pracy. Działania państwowe powinny być ograniczone. Ograniczenia:

• ewentualnego tworzenia konkurencyjnych rynków;

• ochrona rynków.

Warunki płacy i pracy powinny być swobodnie ustalone przez pracowników i pracodawców bez ingerencji państwa zainteresowane strony decydują;

2. model wspomagania - zakłada się ważność mechanizmów rynkowych oraz ich niedoskonałość. Państwo powinno wspomagać w tych przejawach, bo podaż może osiągnąć większą efektywność;

3. model aktywnej polityki rynku pracy - Szwecja, Szwajcaria, Niemcy, Francja, Belgia i Dania.

W Europie ten model dominuje. Kwestionuje się efektywność mechanizmów rynkowych. Eksponuje się wady mechanizmów na rynku pracy. Uważa się, że interwencja władz publicznych jest niezbędna. Dwa zadania:

• wspomaganie mechanizmów rynkowych;

• zmiana zachowań wynikających (...).

Występują tu też pasywne mechanizmy skoncentrowanie na dostarczaniu środków. Metody efektywne mają na celu spowodować, żeby osoba była gotowa do podjęcia pracy i żeby oferta była jak największa:

• poradnictwo zawodowe;

• szkolenia;

• kształcenie młodocianych;

• wolontariat;

• stypendia;

• pomoc w efektywnym poszukiwaniu pracy;

• doradztwo pracy (zawodowe);

• prace tymczasowe;

• dotacje na założenie własnej działalności gospodarczej;

• zwrot kosztów dojazdów na szkolenia i dokształcenie;

• BHP.

1

MWN

---