A maiori ad minus wnioskowaniem a fortiori
Jeżeli ktoś jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś większego, to tym bardziej jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś mniejszego
Np.
- jeżeli organ państwowy ma kompetencję prawotwórczą do stanowienia aktu normatywnego, to tym bardziej ma kompetencję do dokonywania jego interpretacji.
- jeżeli jest się zobowiązanym do tolerowania wejścia na teren własnej posesji przez sąsiada, w celu zebrania owoców spadłych lub zwisających z jego drzewa, to tym bardziej obowiązek ten dotyczy sytuacji, gdy sąsiad sięga po owoce ze swego gruntu (art. 148 K.C).
A maiori ad maius wnioskowaniem a fortiori
Jeżeli zabronione jest to, co mniejsze, to tym bardziej nie wolno czynić czegoś, co sięga jeszcze dalej.
Np. jeżeli zakazane jest wejście do lasu, to tym bardziej nie można tam rozpalać ogniska.
Akty administracyjne
akt administracyjny- sformalizowany (podjęty w wyniku postępowania) objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.
Akty administracyjne wzruszalne, wadliwe akty administracyjne
Akty zaskarżalne (wzruszalne)- naruszające normy pr. mat lub pro ale w tak wysokim stopniu by prowadzić do stwierdzenia nieważności. Są skuteczne dopóki nie zostaną zmienione lub uchylone przez właściwy organ. Z takim żądaniem wystąpić może też adresat aktu, np. dcyzje administracyjne wydane w wyniku przestępstwa lub przez pracownika administracji lub organ, którzy podlegają wyłączeniu z mocy prawa.
Akty nieważne jako wadliwe akty administracyjne
akty nieważne - obciążone istotnymi wadami ( wydane przez organ niewłaściwy)
Akty normatywne administracji
władcze rozstrzygnięcie organu administracji państwowej zawierające normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata abstrakcyjnie określonej sprawy.
Akty prawa miejscowego jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
(statuty, przepisy wykonawcze i porządkowe)
Są to takie akty, które mają cechy powszechnego obowiązywania na pewnej części terytorium państwa. Wydają je organy samorządu terytorialnego oraz rządowej administracji ogólnej czyli wojewoda oraz nie zespolonej (specjalnej).
Akty prawne określające zadania i kompetencje ministra
-akt o powołaniu ministra
-akt określający szczegółowy zakres działań ministra
-inne ustawy i niższe akty normatywne
Analogia a inne gałęzie prawa
Analogia a judykatura
Analogia a legislatywa
Analogia w prawie administracyjnym
W prawie administracyjnym brak jest generalnego przepisu zakazującego bądź nakazującego stosowanie analogii. Jeśli chodzi o doktrynę prawa administracyjnego, to nie ma w nim jednolitego stanowiska na temat stosowania analogii, choć przekonujący wydaje się pogląd uznający za niedopuszczalne stosowanie analogii na niekorzyść obywatela (analogia nie powinna też szkodzić istotnemu interesowi społecznemu) przy jednoczesnej dopuszczalności analogii w pozostałych przypadkach wykładni i stosowania tego prawa
Analogia w prawie cywilnym
Analogia - służy do usunięcia luk w prawie.
Analogia z ustawy (analogia legis) - do danego stosunku prawnego stosuje się normę, która dotyczy wprawdzie innego, ale podobnego stanu faktycznego.
Analogia z prawa (analogia iuris) - stosuje się gdy brakuje przepisu, który by nadawał się do analogicznego stosowania, tzn. szukamy rozstrzygnięcia w ogólnych zasadach obowiązującego porządku prawnego.
Analogia w prawie karnym
stosowanie analogii jest niedopuszczalne, bo w tym prawie przyjęta jest zasada, że karać można tylko za te czyny, których dokonanie zabronione jest wyraźnie przez ustawę pod groźbą kary. Zasada ta obowiązuje już od starożytnego Rzymu. W prawie karnym przestępstwem jest tylko to, co jest dokładnie określone w prawie karnym. Nie można karać na zasadzie podobieństw.
Budowa normy prawnej
Hipoteza - określa adresatów, warunki w jakich ma nastąpić zachowanie się wyznaczone przez dyspozycję
Dyspozycja - określa należyte zachowanie się adresata
Sankcja - określa konsekwencje prawne za zachowanie się sprzeczne z dyspozycją
Cechy administracji wg Ernesta Forsthoffa
1.Działanie adm. rządowej w imieniu i na rachunek państwa, a adm. samorządowej we własnym imieniu i na własny rachunek
2.Działanie na podstawie prawa i w granicach prawem przewidzianych
3.Charakter monopolistyczny - działanie w ramach powierzonych przez prawo kompetencji jako gospodarz we własnej kategorii sprawy
4.Charakter władczy - możliwość stosowania środków przymusu w granicach określonych prawem
5.Działanie na zasadzie kierownictwa i podporządkowania
6.Działania oparte o urzędników państwowych, służbę cywilną i pracowników samorządowych
7.Działania prowadzone w sposób ciągły i stabilny
8.Działanie na wniosek jak i z urzędu
Cechy prawidłowego aktu administracyjnego
- musi być wydany zgodnie z prawem materialnym (forma);
- z prawem ustrojowym (kompetencja);
- z prawem procesowym (tryb);
- z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej przyznanej organowi przez normy pr. mat, usr i pro.
Cechy sankcji administracyjnej
Nałożenie sankcji winno mieć ustawową podstawę prawną, tzn, że jeśli nakładamy sankcję w pawie adm., konkretny artykuł ustawy i ustawy o określonej nazwie winien dawać nam taką podstawę, oraz określać jakiego rodzaju miała być to sankcja, albo odnosić się do innych ustaw określających tę sankcję.
Sankcja ma być konsekwencją niezgodnego zachowania się jednostki lub innego podmiotu
Sankcja ma mieć charakter prewencyjno-represyjny
Nakładanie sankcji następuje w formie aktu adm. lub władczej czynności faktycznej [autorytarne rozstrzygnięcie podmiotu adm.]
Zastosowanie sankcji winno uwzględniać zasadę proporcjonalności - sankcja ma być odpowiednia, adekwatna i proporcjonalna
Cechy wadliwego aktu administracyjnego
- zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo niewłaściwie;
- zawierają oczywistą wadę procesową (np. wydane bez podstawy prawnej lub w sprawie już rozstrzygniętej innym aktem, lub skierowane do niewłaściwego adresata);
- są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczo lub faktycznie niemożliwego do osiągnięcia.
Traktuje się jako akty, które nigdy nie wywarły zamierzonych skutków prawnych i które nie mogą być wykonane. Istnieją do czasu ich unieważnienia tylko pozornie i organ administracyjny winien z urzędu stwierdzić nieważność. Stwierdzenie takie ma charakter deklaratoryjny (ex tunc) co oznacza że nigdy nie istniał.
Cechy zakładów administracyjnych
1.Powołane do świadczenia usług niematerialnych
2.Powoływanie zakładów adm. leży w sferze zadań nowoczesnego państwa, dlatego motywacje ekonomiczne powinny być drugorzędne
3.Zakłady tworzone są przez różne organy adm. państwowej na podstawie różnych podstaw prawnych.
Np.: uczelnia państwowa -> ustawa; uczelnia prywatna -> akt notarialny
4.Korzystać z zakładów mogą tylko użytkownicy zakładów
5.Korzystanie z zakładu jest dobrowolne lub przymusowe
6.Między organem zakładu a użytkownikiem nawiązuje się stosunek adm.-prawny, albo z mocy prawa albo z mocy decyzji adm.
7.Zakłady adm. nie posiadają osobowości prawnej z nielicznymi wyjątkami [np. uczelnia publ.]
8.Są finansowane albo z budżetu państwa albo z budżetów samorządowych
Cel sankcji administracyjnej
Zapłata za naruszenie hipotezy i dyspozycji i poszanowanie normy prawnej
Cele do osiągnięcia przyczyną konieczności stosowania wykładni
Wykładnia - interpretacja prawa polegająca na ustaleniu treści i zakresu norm prawnych. Wykładnie stosuje się z trzech przyczyn. Pierwszym z nich jest cel do osiągnięcia. Czynności interpretatora podejmowane w celu eliminowania sprzeczności w systemie prawa; eliminowanie luk w systemie prawa; korzystanie z tzw. zasad systemu prawa. Usuwanie trudności w rozumieniu tekstu prawnego przez sięganie do celu jaki przyświecał ustawodawcy, funkcji jaką dana norma na spełniać, do ocen i norm moralnych funkcjonujących w społeczeństwie.
Centralne organy administracji państwowej
Kierownicy nie wchodzą w skład rządu. Tworzą się w drodze ustawy. Podporządkowane adm. centralnej
Sejm - Prezes Instytutu Pamięci, Główny Inspektor Danych Osobowych
RM
Premier - Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, przewodniczący centralnej komisji ds. tytułów i stopni naukowych
poszczególni ministrowie - Gł. Inspektor Ochrony Środowiska podlega Ministrowi ds. Środowiska
Clara non sunt interpretanda - jasno sformułowane przepisy nie wymagają interpretacji.
Decyzja jako akt administracyjny
akt definitywnie kończący postępowanie w danej instancji (gdy przepis prawa materialnego nakazuje załatwić określoną sprawę w drodze decyzji).
Wg orzecznictwa decyzja to:
A akt administracyjny wydawany na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego,
B akt władzy, jednostronnie rozstrzygający konkretną sprawę,
C skierowany do indywidualnie oznaczonego adresata niezwiązanego z organem administracji ani węzłem podległości organizacyjnej, ani służbowej.
Definicja administracji wg H. Izdebskiego i K. Kuleszy
Przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy, instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach
Definicja administracji wg J. Bocia
Administracja publiczna to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także organy samorządu terytorialnego, zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczności.
Definicja administracji wg S. Kasznicy
Administracja to ta część działalności, która powstaje po wyeliminowaniu z niej działalności prawodawczej i sądowniczej [negatywna def. adm.]
Administracja jest egzekutywą, władzą wykonawczą.
Definicja administracji wg T. Bigo
Administracja państwowa to planowanie działań państwa zmierzające do pewnych celów, nie jest ustawodawstwem ani sądownictwem.
Definicja administracji wg W. Dawidowicza
Administracja państwowa to system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej kierowniczej działalności na podstawie ustaw w kierunku wewn. i zewn. w stosunku do podporządkowanych podmiotów gospodarki państwowej oraz w stosunku do społeczeństwa, przy czym zarówno przebieg jak i skutki tej ostatniej działalności są zawsze państwu jako takiemu.
Definicja organu wg E. Ochendowskiego
Organy dzielą się na org. Adm. rządowej i samorządowej.
Org. adm. rządowej stanowią wyodrębnioną część aparatu adm. rządowej, działają w imieniu i na rachunek państwa, są uprawnione do korzystania ze środków władczych, działają wg kompetencji.
Org. adm. samorządowej są wyodrębnione organizacyjnie, działają na rachunek samorządu terytorialnego i w jego imieniu korzystają ze środków władczych i w zakresie przyznawanych im kompetencji.
Definicja organu wg J. Bocia
Organ to człowiek lub grupa osób; człowiek znajdujący się w strukturze państwa lub samorząd państwa powołany w celu realizacji norm prawa adm. w granicach przyznawanych przez prawo kompetencji.
Na gruncie obowiązującego prawa uzyskujemy 4 określenia naczelnych organów, z których każde brane oddzielnie jest poprawne, ale służy innym celom
1.naczelne organy adm. rządowej to te spośród organów adm. publ., które powoływane są bezpośrednio przez Sejm lub Prezydenta.
2.naczelnymi organami adm. państwowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze adm. rządowej.
3.naczelnymi organami adm. państwowej są organy powołane przez Sejm lub Prezydenta i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
4.naczelnymi organami adm. państwowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze adm. rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
Definicja organu wg J. Starościaka
Organ to wyodrębniona jednostka organizacji państwowej, posiadająca ustalony prawem zakres działania oraz podejmująca to działanie za pośrednictwem określonych prawem osób i w swoistych dla niej formach prawnych.
Definicja organu wg K. Sobczaka
Działalność organu państwowego polega na organizowaniu bezpośrednio, praktyczny sposób realizowania zadań państwa.
Definicja organu wg M. Jaroszyńskiego
Organ to wyodrębniona część aparatu państwowego, która została wyposażona w określone prawem kompetencje i wykonuje zwierzchnią władzę państwa w formie adm., przy czym organizowanie bezpośredniej, praktycznej realizacji zad. państwa musi stanowić główne zad. tego organu.
Definicja organu wg W. Brzezińskiego
Organ działa w zakresie adm. wyłącznie lub w przeważającej mierze w swoistych dla adm. formach działania.
Definicja organu wg W. Dawidowicza
Organ adm. państwowej wyposażony w prawnie określoną możliwość jednostronnego i wiążącego zachowania się określonych podmiotów.
Naczelnym organem adm. państwowej nazywamy RM, oraz te organy adm., których właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego państwa, a które równocześnie wchodzą w skład RM.
Organem adm. państwowej, który odpowiada tylko temu pierwszemu kryterium, nazywamy organem centralnym.
Definicja prawa administracyjnego wg J. Starościaka
Gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowana w celu wykonania określonych prawem zadań organizatorskich, wypełnianych swoistych formach działania
Definicja prawa administracyjnego wg T. Hilarowicza, J. Langroda, F. Longchampsa
Dot. adm. publ. Pojętej jako pewna dziedzina kultury społecznej i jest dla niej swoiste, tzn. obejmuje to, co jest wytworzone właśnie dla organizacji i działania adm. publ., a nie zarazem dla innych dziedzin kultury społecznej
Definicja sporu kompetencyjnego
Spór o właściwość.
gdy za właściwe uznają się 2 organy adm. [pozytywny]
gdy nie ma organu właściwego do rozwiązania sprawy [negatywny]
przyczyny: wadliwie skonstruowane przepisy prawne lub zła interpretacja przepisów
Definicja wykładni wg E. Smoktunowicza
Derywacyjne ujęcie wykładni
a) ujęcie ogólne
-traktuje przypisanie znaczenia wyrażeniom użytym w tekście prawnym jako wykładnie;
-wersja ta odrzuca konstrukcje bezpośredniego rozumienia terminów języka prawnego i pojęcie wykładni odnosi do wszystkich przypadków ustalania znaczenia tekstów prawnych
-bezpośrednie rozumienie reguł sensu języka tekstu prawnego, w znacznej mierze jest intuicyjne, ponieważ jest interpretacją - przypisuje treść i zakres wyrażeniom użytym w tekście;
b) ujęcie szczególne
-eksponuje różnicę pomiędzy przepisem prawnym -traktowanym jako element tekstu prawnego, a normą pr -traktowaną jako wypowiedż językowa zawierająca regułę postępowania;
-wykładnia w tej wersji polega na przypisaniu przepisom znaczenia w postaci odkodowanej z tekstu normy prawnej- generalnej, abstrakcyjnej i jednoznacznej;
-celem wykładni jest odtworzenie norm prawnych wysłowionych w przepisach -tzn odtworzenie jednoznacznych zakresów zastosowania i normowania zrekonstruowanych na podst przepisów prawnych
-pierwsza faza polega na zrekonstruowaniu wypowiedzi o kształcie normy postępowania z przepisu; czyli na zrekonstruowaniu wypowiedzi językowej, która odpowiadałaby formie normy
-druga faza polega na ustaleniu znaczenia terminów występujących w zrekonstruowanej z przepisów wypowiedzi o cechach normy
-odpowiada praktyce interpretacyjnej w naukach prawnych -doktryna prawnicza-wykłądnia doktrynalna (dokonywana jest w oderwaniu od stanu faktycznego)
Doktryna jako nieformalne źródło prawa administracyjnego
nauczanie, wiedza; oznacza zespół twierdzeń założeń i dogmatów religijnych, filozoficznych, politycznych lub wojskowych. System działania, myślenia.
Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie WKU - org. adm. niezespolonej
Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy urzędów morskich -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy urzędów statystycznych -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej -ter. org. rządowej adm. specjalnej
Dyrektywy i reguły pomocnicze w wykładni prawa
Dyrektywy interpretacyjne wykł funcjon, syst i jęz możn określić mianem powszechnych dyrektyw interpret, co wskazuje że ich przyjęcie jest ideologicznie neutralne.
Dyrektywy mogą pełnić w procesie wykładni dwie podstawowe funkcje:
A) HEURYSTYCZNĄ
-pełnia rolę wskazówek ułatwiających rozstrzygnięcie wątpliwości związanych ze znaczeniem tekstów prawnych, są one pomocne w procesie dochodzenia do ustalenia “właściwego” znaczenia przepisów prawnych
B) UZASADNIAJĄCĄ
-pełnią funkcję racjonalizującą już podjętą decyzję interpretacyjną tzn stanowią argument uzasadniający dokonane rozstrzygnięcie interpretacyjne
Dyrektywy interpret podobnie jak pozostałe reguły egzegezy (reguły kolizyjne i inferencyjne) są wytworem nauki prawa wykształconym w procesie rozstrzygania problemów dogmatycznoprawnych (problemy interpretacji i obowiązywania prawa)
Dyrektywy interpretacyjne jako wskazówka do wykładni systemowej
Akt adm. nie jest luźnym zbiorem przepisów, które można tłumaczyć w oderwaniu od innych lecz specjalnie usystematyzowaną całością. Interpretator znajduje wskazówki jak należy rozumieć ten akt.
I - miejsce przepisu a akcie normatywnym
II - hierarchiczna struktura systemu prawa [normy wyższe i niższe]
III - dyrektywy interpretacyjne:
1.ustalając znaczenie normy, interpretator bierze pod uwagę systematykę wewnętrzną aktu, w którym jest dana norma.
2.przepisowi prawnemu nie nadaje się znaczenia, przy którym byłby sprzeczny lub niekonkretnego z którąkolwiek z reguł tego systemu
3.regule nadać znaczenie, przy którym jest konkretne z regułami systemu
4.stwierdzenie nie obowiązywania interpretowanej normy prawnej może nastąpić tylko, gdy jest sprzeczna z ustaloną zasadą systemu prawnego
5.powołując się na określoną zasadę systemu należy uzyskać przypis zawierający jej zastosowanie, z którego ona wynika.
Dyrektywy wykładni funkcjonalnej
Dyrektywy interpretacyjne funkcjonalne:
*kontekst funkcjonalny
1. interpetując przepisy prawne należy brać pod uwagę cele regulacji prawnej (ratio legis)
2. jeżeli w procesie wykł uwzględnia sięcele prawa, to należy cel normy uwzględnić w ten sposób by był zgodny z celem innstytucji pr do której należy zrekonstruowana norma
3. interpretując teksty prawne należy uwzględnić funkcje prawa, tzn należy brać pod uwagę konsekwencje społ i ekonom do jakich będzie prowadzić określona interpretacja
4. w razie wątpliwości dot znaczenia tekstu prawnego, należy wybrać takie, które prowadzi do rekonstrukcji normy odpowiadającej tej instytucji- pojęcie funkcji normy jest tożsame z pojęciem celu n
5. jeżeli na na gruncie wykł jęz możliwe są różne warianty normy, należy wybrać ten, który jest najbardziej zgodny z przyjętymi regułami i ocenami społ
*kontekst aksjologiczny
6. jeżeli w procesie wykł uwzględnia się oceny i reguły społ to należy się nimi posługiwać jednolicie w stosunku do wszystkich norm tworzących daną instytucję
7. interpretując przepisy należące do danego aktu pr nie można przyjąć zasad i ocen wzajemnie się wykluczających
Elementy stosunku prawnego
Podmiot stosunku prawnego (os. fizyczna, prawna)
Treść stosunku prawnego (uprawnienia i obowiązki)
Przedmiot stosunku prawnego (zachowanie się podmiotów polegające na realizacji uprawnień i obowiązków)
Ewolucja potrzeby „zorganizowanego administrowania”
Funkcja interpretacji przepisów podstawowych zasad prawa administracyjnego
Zasady adresowane do osób stosujących prawo w celu ułatwienia zrozumienia instytucji prawa adm.
Funkcja porządkująca podstawowych zasad prawa administracyjnego
Poszukiwanie pewnych wspólnych cech dla różnych norm prawnych w celu systematyzacji olbrzymiego materiału prawnego.
Funkcja prawotwórcza ministra [rozporządzenia, zarządzenia]
Wydaje rozporządzenia na podstawie ustaw i w celu ich wykonania wydaje zarządzenia.
Rozporządzenie - to akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.
Zarządzenie - jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz sędziów czy kierowników urzędów centralnych na podstawie ustaw i w celu ich wykonywania. Ma charakter najczęściej wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.
Funkcja ujednolicająca działania administracji podstawowych zasad prawa administracyjnego
Określone wartości, do których administracja ma zmierzać.
Funkcja wyznaczająca politykę administracyjną podstawowych zasad prawa administracyjnego
Wyznaczanie i zapewnianie realizacji określonej polityki adm. bez względu na formę prawną, w jakiej ta działalność jest prowadzona.
Funkcje ministra
Kompetencje prawotwórcze, decyzyjne, kierowania resortem, specjalne, wydawania decyzji i poleceń
Funkcje podstawowych zasad prawa administracyjnego
a) pełna funkcja porządkowa <zmierzająca do funkcji poszukiwania pewnych wspólnych cech dla różnych norm prawnych w celu systematyzacji materiału jakim jest prawo administracyjne
b) funkcja ujednolicająca- scalenie administracji chodzi tu o funkcje która będzie jednolita określa wartości do których administracja ma zmierzać
c) f. wyznaczającą politykę administracyjną ta zasada ma wyznaczać i zapewniać realizację określonej polityki administracji bez względu na fazę prawną w jakiej ta działalność jest prowadzona
d) f. interpretacji przepisów administracyjnych- SA to pewne zasady adresowane do osób stosujących prawo w celu ułatwienia instytucji prawa administracyjnego
e) zasada praworządności- wszystkie organy administracyjne musza wykonywać swoje zadania i kompetencje na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Nie wolno organowi administracyjnemu naruszać swobód obywatelskich
f) zasada demokratyzmu- uznaje wole większości obywateli za źródło władzy z tej zasady wynika zapewnienie swobód i praw obywatelskich ale także jest metoda żądania czy szukania kompromisów
g) zasada obywateli w administrowaniu- taki udział może ujawniać się w różnych formach.
h) zasada jawności- przez jawność rozumiemy stan względnie swobodnego dostępu do informacji przez obywateli będących w dyspozycji organów administracji publicznej oraz tych podmiotów które wykonują funkcje władzy publicznej.
i) zasada kompetencyjności do tego aby rozstrzygnąć dana sprawę jest tylko jedynym jest kompetentny organ (właściwość miejscowa)
j) zasada efektywności- osiągnięcie rezultatów przy jak najmniejszym nakładzie pracy, przygotowanie kadry
k) zasada prawdy obiektywnej- art. 7 kodeksu postępowania administracyjnego- istnieje konieczność uzyskania w toku postepowania adm. Takiego materiału dowodowego i takiego stanu faktycznego który jest zgodny z rzeczywistością
l) zasada współdziałania - ma na celu ułatwienie wielu podmiotom i ze względu na określone cele zachodzi wtedy gdy każdy z nich pomaga lub jest wspomagany przez inny podmiot ta zasada jest realizowana przy uwzględnieniu zasad równowagi i dobrowolności.
m) zasada proporcjonalności- (miarkowania ) wywarzeniu dobra ogólnego i interesu jednostki.
Hierarchiczna struktura systemu jako wskazówka do wykładni systemowej
To druga wskazówka, tzn., że system prawny składa się z norm wyższych i niższych. Wyższe stanowią podstawę obowiązywania norm niższych, a niższe muszą być zgodne z wyższymi.
Ignoranta iuris not excusat przyczyną konieczności stosowania wykładni
Nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem.
Zgodnie z nią, nie można zasłaniać się nieznajomością normy prawnej.
Incompatibilitas Prezydenta RP
nie może pełnić żadnej innej funkcji publicznej ani sprawować innego urzędu
Inicjatywa ludowa
jest to forma demokracji bezpośredniej ,która umożliwia obywatelom bezpośrednie interweniowanie w proces tworzenia ustawy lub prawa.
obywatele mogą przeciwstawi się prawu tworzonemu przez ustawodawcę tzw. Veto ludowe
obywatele mogą by sami podmiotem zgłaszającym projekt ustawy
- 100 tys obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
Inne umowy międzynarodowe jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Przewidują wymóg ratyfikacji lub ją dopuszczają, a szczególne okoliczności to uzasadniają.
Ogłasza się w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”; ze względu na istotny interes państwa, można odstąpić od ogłaszania takiej umowy w „Monitorze Polski”.
Podmiotem są państwa, a nie narody. Ratyfikacje to związanie państwa taką umową.
Inspekcja budowlana
Adm. zespolona, podlega pod wojewodę
Inspekcja farmaceutyczna
państwowa instytucja kontroli i nadzoru nad produkcją i obrotem produktami leczniczymi. Podlega Ministrowi Zdrowia
Inspekcja handlowa
to instytucja państwowa powołana w celu ochrony praw konsumentów oraz interesów gospodarczych Polski. Jej zakres obowiązków i uprawnienia reguluje Ustawa o Inspekcji Handlowej z dnia 15 grudnia 2000 roku
Inspekcja jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
Inspekcja podlega ministrowi właściwemu ds. rynków rolnych. Zastąpiła istniejącą w latach 1970-2002 Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Art. Rolnych.
Inspekcja nasienna
Inspekcja ochrony roślin
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa
nadzór nad zdrowiem roślin, nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin, wytwarzaniem, oceną i obrotem materiałem siewnym
Inspekcja ochrony środowiska
sprawuje kontrolę nad realizacją przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym wykorzystaniu zasobów przyrody
Inspekcja sanitarna [sanepid]
wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. Inspekcja gromadzi również dane epidemiologiczne dotyczące niektórych chorób.
Inspekcja weterynaryjna
jest państwową instytucją kontrolno-nadzorczą. Na jej czele stoi Główny Lekarz Weterynarii. Zwalcza choroby zwierząt, monitoruje zakażenia, kontrola weterynaryjna itp.
Instytucja kontrasygnaty aktów Prezydenta RP
Kontrasygnata - to współpodpis odpowiedniego członka rządu na akcie urzędowym głowy państwa. Współpodpis może pochodzić wyłącznie od Prezesa RM, ma więc pojedynczy charakter. Współpodpis przesądza o ważności prawnej aktu urzędowego, akt Prezydenta bez kontrasygnaty jest nieważny.
Kontrasygnaty wymagają wszelkie akty Prezydenta RP, z wyjątkiem tych, które są włączone jako tzw. prerogatywy prezydenckie. Umyślne naruszenie wymogu kontrasygnaty przez Prezydenta może pociągnąć za sobą odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu, działanie Premiera przed Sejmem.
Istota samorządu terytorialnego
Polega na wydzieleniu z zakresu władzy państwa pewnej dziedziny praw i powierzenia ich samodzielnego rozwiązywania tej grupie społ., której sprawy te przeze wszystkim dotyczą. Jest to adm. sprawowana przez odrębne w stosunku do państwa osoby prawne [korporacje komunalne]
Kancelaria Prezesa RM
Urząd obsługujący pod względem merytorycznym, prawnym, organizacyjnym, technicznym i kancelaryjno-biurowym RM, Prezesa RM, stałe komitety RM i Kolegium ds. Służb Specjalnych. Kancelarią kieruje Szef Kancelarii Prezesa RM powoływany i odwoływany przez prezesa RM. w skład Kancelarii Prezesa RM wchodzą 23 komórki organizacyjne i Gabinet Polityczny Prezesa RM i sekretariatów, 7departamentów, 6biur i Centrum Informacyjne Rządu.
Kategorie sankcji administracyjnej
Kary pieniężne - cofanie przyznanych uprawnień - sankcje karne, sankcje egzekucyjne, sankcje dyscyplinarne
Kierowanie resortem funkcją ministra
Resort to wyodrębniony dział adm., którym kieruje minister. jest obowiązany do inicjowania i opracowywania polityki RM w stosunku do działu, którym kieruje i do przekładania w tym zakresie inicjatyw i projektów aktów normatywnych na posiedzenia RM. Zakres działania ministra ustala Prezes RM w drodze rozporządzenia po powołaniu RM lub w innym czasie po powołaniu ministra. Minister na podstawie ustaw i zasadach w nich określonych, sprawuje nadzór nad działalnością organów i jednostek organizacyjnych poddanych jego nadzorowi, wydaje wytyczne i polecenia. W razie nie obsadzenia stanowiska ministra lub jego czasowej nieobecności, w jego zadaniach zastępuje go Prezes RM lub inny członek RM wskazany przez Prezesa RM.
Kierownicy powiatowych zespolonych służb, inspekcji i straży jako terenowy organ rządowej administracji ogólnej
Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży działają pod zwierzchnictwem wojewody, z ustawowego upoważnienia bądź w imieniu własnym, jeżeli ustawa tak stanowi. Zespolenie służb, inspekcji i staży w administracji rządowej w województwie następuje pod zwierzchnictwem wojewody w jednym urzędzie, chyba że ustawa nie przewiduje zespolenia w jednym urzędzie. Z zachowaniem przepisów o tajemnicy państwowej i innych rodzajów tajemnicy określonych ustawami, wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji państwowej.
Kierownicy urzędów centralnych jako podmioty nie wchodzące w skład RM
organy adm. rządowej wyodrębnione resortowo; teren działań - cały kraj
Istotą jest to, że nie są powoływani i odwoływani jak rząd i nie ponoszą odpowiedzialności politycznej ani konstytucyjnej
Kierownicy wojewódzkich zespolonych służb, inspekcji i straży jako terenowy organ rządowej administracji ogólnej
Wykonują zadania i kompetencje określone w ustawie przy pomocy jednostek organizacyjnych - komend i inspektoratów. Urzędy te, łącznie ze starostwem powiatowym i powiatowym urzędem pracy stanowią powiatową adm. zespoloną pod zwierzchnictwem starosty.
Klaryfikacyjne ujęcie wykładni
Oznacza, że wykładnia normy prawnej dokonywana jest wyłącznie w sytuacji, gdy jej znaczenie budzi wątpliwość. Wynika to z sekwencji „Clara non sunt interpretada”
Klasyfikacja [podział] organów
1.org. adm. rządowej i sam. teryt.
2.org. powoływane w drodze nominacji [wojewoda], w drodze wyborów [minister]
3.org. kolegialne i jednoosobowe
4.zdecentralizowane i podległe hierarchicznie
5.terenowe org. adm. rządowej i sam. teryt.
6.ze względu na główny charakter: naczelne i centralne org. adm. państwowej
7.ze względu na stopień decydowania w sprawie to org. decydujące i pomocnicze
Komendanci oddziałów straży granicznej
Powołuje i odwołuje minister właściwy ds. wewnętrznych na wniosek Komendanta głównego Straży Granicznej
Kompetencja a właściwość
Kompetencje to zespół uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo, a z reguły obowiązek prawny działania.
Przepisy prawa używają określenia „właściwość” zamiast „kompetencja”, wyróżniają przy tym „właściwość” miejscową, rzeczową i funkcjonalną.
Kompetencja administracyjna jako źródło prawa administracyjnego
Kompetencja, a właściwie jej zakres, wskazuje organowi jego zakres spraw, którymi się zajmuje i określa działanie jakie organ może lub musi w tych sprawach podejmować.
Kompetencja uznaniowa
Kompetencje normotwórcze Premiera RP [rozporządzenia, rozporządzenia porządkowe w stanie wojennym, zarządzenia]
Rozporządzenia - akty wykonawcze do ustaw [wydawane są na ich podstawie i w celu ich wykonania]. W hierarchii źródeł prawa zajmują pozycję niższą niż ustawa, podobnie jak ona zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące. Rozporządzenia wydawane o charakterze specjalnym bądź generalnym.
Zarządzenia - wydawane na podstawie ustaw, mogą mieć charakter aktów normatywnych bądź aktów indywidualnych.
Kompetencje organizacyjno-porządkowe Premiera RP
Premier może tworzyć zespoły, rady, komisje, podkomisje, protokoły z RM, zezwala na udział podmiotów w zebraniach RM
Kompetencje Premiera RP
reprezentacja rządu na zewnątrz
zwoływanie i przewodniczenie posiedzenia RM
zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposób jej realizacji
wydawanie rozporządzeń
koordynacja i kontrola nad poszczególnymi ministerstwami
sprawozdanie nadzoru nad samorządem teryt. w granicach określonych prawem
a) uczestniczy w procesie tworzenia rządu i może dokonywać w nich zmian
b) kieruje pracami rządu
c) określa zakres działalności każdego ministra powoluje i odwołuje sekretarzy i pod sekretarzy stanu
d) kieruje terenową administracją rządową
W ustroju politycznym Polski Prezes Rady Ministrów jest szefem rządu.
W zadaniach premiera jest
1. nadzór nad pracą Rady Ministrów
2. zwierzchnictwo nad pracownikami administracji rządowej samorządem terytorialnym w granicach zawartych w konstytucji i ustawach.
Wybrany przez niego gabinet musi być zatwierdzony przez sejm, poprzez nadanie wotum zaufania.
Nominacje RM na czele z premierem zatwierdza i nadaje Prezydent RP przed którym gabinet składa przysięgę.
Premier może sprawować jednocześnie funkcję szefa resortu i przewodniczącego jakiegoś z komitetów a także może być posłem na sejm RP. Nie może natomiast sprawowac władzy prezydenckiej oraz wysokich urzędów państwowych (np. Prezesa NBP)
Kompetencje Prezydenta RP
+związane ze stosunkami z Parlamentem
zarządzanie wyborów
zwoływanie posiedzeń parlamentu
wpływ na kształt ustawodawstwa
możliwość skracania kadencji Parlamentu
+związane z relacjami z rządem
powołanie RM
odwołanie ministra, dymisja RM
zwołanie Rady Gabinetowej
+związane z władzą sądowniczą
powołanie sędziów, Prezesa TK, SN, NSA
+inne
ratyfikuje umowy międzynarodowe
najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych
prawo łaski
rozdaje ordery, obywatelstwo, odznaczenia
wyd. rozporządzenia i zarządzenia
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie obsadzania stanowisk
Może nominować wiele podmiotów [Prezesa RM, powoływać rząd], ale odwoływać nie może.
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie prawodawstwa nadzwyczajnego [stan wojenny, stan wyjątkowy]
Może wprowadzać stan wojenny i wyjątkowy
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie prawodawstwa zwykłego [rozporządzenia, zarządzenia]
rozporządzenia wykonawcze do ustaw, ale tylko, gdy konkretny artykuł ustawy daje mu taką delegację ustawową [upoważnia]
wydaje zarządzenia, ale są to akty prawa wewn., dotyczące praw i obowiązków podmiotów podległych Prezydentowi służbowo
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie stosunków zagranicznych
pozycja zwierzchnia, wyłączna - ratyfikacje i wypowiadanie umów
nie jest upoważniony do prowadzenia samodzielnej polityki zagr.
przyjmuje delegacje zagr., może reprezentować Polskę za granicą
mianuje i odwołuje przedstawicieli RP za granicą
postanawia o stanie wojny
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie uprawnień o charakterze decyzyjnym
Może wydawać decyzje w sprawach obywatelstwa, ordery, stosować prawo łaski, przewodniczyć w Radzie Gabinetowej.
Kompetencje RM
zapewnia wykonanie ustaw
wydaje rozporządzenia
kontrola i koordynacja organów adm. rządowej
chroni interesy Skarbu Państwa
uchwala projekt budżetu państwa
zapewnia bezpieczeństwa wewn. i zewn. państwa
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków zagr.
zawiera umowy międzynarodowe
kierownictwo w obronności kraju
przysługuje domniemanie kompetencji do rozstrzygania spraw w zakresie polityki państwa
Kompetencje z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi Premiera RP
Nadzór nad samorządem terytorialnym i wojewodami
Kompetencje z zakresu zwierzchnictwa osobowego Premiera RP
Wnioskuje o powołanie ministrów, sekretarzy i podsekretarzy stanu, wojewodów i wicewojewodów
Kompetencje z zakresu zwierzchności służbowej Premiera RP
Określa zakres działania wiceprezesów RM, udziela upoważnień do reprezentowania rządu w sejmie
Koncesja jako akt administracyjny
jest to władczy akt administracyjny wydawany przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny
Kanony wykładni językowej
1.bez uzasadnienia powodów nie należy przypisywać interpretowanej regule znaczenia różnego od tego, jakie mają równokształtne terminy w naturalnym jęz. potocznym
2.bez uzasadnionego powodu nie powinno się przypisywać różnych znaczeń temu samemu zwrotowi, używanemu w regulacji prawnej
3.bez uzasadnionego powodu nie powinno się przypisywać różnym terminom tego samego znaczenia
4.bez uzasadnienia nie powinno się ustalać znaczenia normy prawnej w taki sposób, by pewne jej części były traktowane jako zbędne
5.znaczenie złożonych zwrotów językowych należy ustalać zgodnie z regułami syntaktycznego [nauka o składni wyrazów] jęz. potocznego
Konsekwencja niezgodnego z prawem zachowania się podmiotu jako cecha sankcji administracyjnej
Sankcja ma być konsekwencją niezgodnego z prawem zachowania się jednostki bądź innego podmiotu
Konstytucja RP jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Jest najważniejszym aktem ustawowym zwanym też ustawą zasadniczą. Wszystkie inne źródła prawa muszą pozostawać w pełnej zgodności z Konstytucją. Jednolity tekst ustawy zasadniczej liczy 243art. i obejmuje preambułę [wstęp] i 13rozdziałów.
Kontrakty wojewódzkie jako przykład umów publicznoprawnych
Zawiera się na podstawie umowy o wspieraniu inicjatyw. Ma na celu współpracę między organami województwa a RM. kontrakt zawiera Marszałek Województwa i właściwy minister
Kontrola i jej przesłanki względem decyzji administracyjnych opartych na uznaniu administracyjnym
Kontrola [wg Bocia] to porównywanie stanu zastanego ze stanem postulowanym. To regulacja działań organu w taki sposób, aby ułatwić osiągnięcie zamierzonego celu.
Uznanie adm. uprawnia władztwo adm. do podejmowania decyzji w danej sprawie w rozsądnym terminie.
Decyzja to jednostronne rozstrzygnięcie organu adm. państwowej o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy. Przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień, nakładają lub zwalniają z obowiązków np. o wymeldowaniu, zgromadzeniach publicznych
Kontrola indywidualnych decyzji administracyjnych jako środek pozanadzorczy nad samorządem terytorialnym
Kontrola wewnętrzna i zewnętrzna rozporządzeń wykonawczych do ustaw
Wewnętrzna: wykonywana przez samą adm. Dzieli się na:
-resortowa - wyk. w ramach okr. resortu
-międzyresortowa - wyk. przez organ adm. we wszystkich jej działach
-instancyjna - wyk. w ramach postępowania adm.
Zewnętrzna: wyk. przez organy zewnętrzne w stosunku do adm. Dzieli się na:
-kontrola Sejmu - kontroluje RM
-sądowa - sprawuje ją NSA i sądy powszechne
-kontrola regionalnych izb obrachunkowych - kontrolują gospodarkę finansową jednostek sam. teryt.
-społeczna - obejmuje działalność samorządów zawodowych, związków zawodowych
Korzyści stosowania analogii [zapełnienie luk, precyzyjne rozumienie prawa, kontrola procesu myślowego]
1.zapełnia luki w prawie adm. zanim ustawodawca dokona zmiany przepisów
2.sprzyja precyzyjnemu rozumieniu przepisów prawnych oraz ich stosowaniu, bo przeciwdziała skłonnościom naciągania prawa tzw. falandyzacji przepisów prawa
3.analogia ułatwia kontrolę procesu myślowego organu stosującego prawo
Kryteria wyodrębnienia naczelnych organów administracji rządowej
1.Naczelne organy adm. rządowej to te, spośród organów adm. publicznej, które powoływane są bezpośrednio przez Sejm lub Prezydenta
2.Organami adm. państwowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze adm. rządowej
3.Naczelne organy adm. państwowej są organami powoływanymi przez Sejm lub Prezydenta i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa
4.naczelnymi organami adm. państwowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze adm. rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego kraju
Lex posterior derogat legi priori jako dyrektywa i reguła pomocnicza w wykładni prawa
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali wnioskowaniem lex specialis derogat lex generali
Ustawa późniejsza powszechna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczegółowej
Ustawa szczególna uchyla ustawę powszechną
Lex retro non agit jako dyrektywa i reguła pomocnicza w wykładni prawa
Ustawa nie działa wstecz.
Zasada nie działania prawa wstecz wynika z zasady demokratycznego państwa prawnego- bezpośrednio lub pośrednio z zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nią prawa.
Lex specialis derogat lex generali jako dyrektywa i reguła pomocnicza w wykładni prawa
Ustawa szczególna uchyla ustawę powszechną
Lex superior derogat legi inferiori wnioskowaniem lex posterior derogat legi priori
Przepis rangi wyższej uchyla przepis rangi niższej
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Licencja jako akt administracyjny
wydawana jest w różnych dziedzinach życia społecznego. jest to upoważnienie do wykonywania określonych czynności; dopuszczenie do prowadzenia działalności w określonej dziedzinie. wydawana jest na czas określony i po tym czasie musi być wznawiana.
Luka bierności
Taka luka gdy prawodawca zapowiedział unormowanie jakiegoś zagadnienia lub unormował je częściowo zlecając innemu organowi wydanie aktu prawnego a taki akt nie został wydany, zatem do chwili wydania takiego aktu występuje luka bierności.
Luka ewolucji
Jest to luka której niekwestionowanym założeniem jest występowanie ewolucji stosunków społecznych, prawnych, ekonomicznych i obejmowanie tej ewolucji regulacją prawną. Od czasu zaistnienia zapotrzebowania na daną normę prawną wynikającą z opóźnienia w procesie stosowania prawa, nie nadążania prawa za zmianą, do chwili wydania tego prawa, mamy odczynienia z luką ewolucji.
Luka niekonsekwencji
Wynika z tego, że powszechnie wymaga się od prawodawcy konsekwencji w działaniu, jeżeli ustanowił on normę A do jej urzeczywistnienia potrzebna jest norma B to prawdopodobnie winien ją ustanowić, jeżeli tego nie czyni to mamy do czynienia z luką niekonsekwencji.
Luki postulatywne
Różnią się od innych luk tym że nie są wykazaniem błędów w systemie prawa, ale mają charakter postulowany, są to postulaty pod adresem systemu prawa, są to wnioski o charakterze np. politycznym, gospodarczym.
Luki w prawie administracyjnym
Jest to taki brak przepisów prawnych, którego nie można zapełnić przy pomocy zwykłych reguł wykładni a w systemie prawnym zdaniem oceniającego przepis taki być powinien.
Miejsce w strukturze organizacyjnej państwa jako kryterium wyodrębnienia naczelnych organów administracji rządowej
Naczelne organy adm. rządowej to RM i te organy adm., których właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju, a które równocześnie wchodzą w skład RM.
Miejsce, które zajmuje przepis jako wskazówka do wykładni systemowej
Pierwsza wskazówka - miejsce, które zajmuje przepis w akcie normatywnym, a to miejsce nie jest przypadkowe, dlatego nie można ustalić znaczenia w oderwaniu od jego logicznych powiązań z otoczeniem.
Międzynarodowe umowy administracyjne
Ratyfikowane za uprzednią zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie i mają dotyczyć takich kwestii jak: zawarcie pokoju, sojusz, układów politycznych lub wojskowych, członkostwa RP w organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym czy spraw uregulowanych w ustawie lub w których konstytucja wymaga ustawy.
Model dualistyczny jako wyznacznik polskiego modelu samorządu terytorialnego
Zadania własne określone są klauzulą generalną.
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Ustawy te mogą nakładać na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu adm. rządowej; zadania te mogą również wynikać z porozumień z organami adm. rządowej.
Model trójstopniowy jako wyznacznik polskiego modelu samorządu terytorialnego
Gmina, powiat, województwo [powiat wprowadzono w 1998]
Możliwość przekazania kompetencji w zakresie wydawania rozporządzeń wykonawczych do ustaw
Naczelne organy administracji państwowej
-Prezydent RP [organ wyk.]
-RM [organ wyk.]
-Prezes RM
-poszczególni ministrowie
Nadzór nad samorządem terytorialnym
1. nadzór prawny:
- ograniczony do zadań własnych samorządu
- celem ustalenie, czy działalność gminy odpowiada normom prawa pozytywnego
2. nadzór celowościowy:
- dotyczy zadań zleconych
- badanie aspektów celowości zachowań samorządu (także zgodności z wytycznymi)
w/g Konstytucji (akt 171) powinien być stosowany jedynie nadzór prawny nad samorządem)
Nadzór weryfikacyjny jako wyznacznik polskiego modelu samorządu terytorialnego
Sam. teryt. wpierw samodzielnie podejmuje decyzje, a potem one podlegają nadzorowi przez podmioty zewnętrzne
Nakładanie sankcji w formie aktu administracyjnego jako cecha sankcji administracyjnej
Nakładanie sankcji następuje w formie aktu adm. lub władczej czynności faktycznej [to autorytarne rozstrzygnięcie podmiotu adm.]
Nawiązanie stosunku administracyjno-prawnego na wniosek strony
-zgłoszenie się strony z roszczeniem o określone zachowanie się organu adm. [odszkodowanie]
-określone prawem zachowanie się obywatela lub org. Adm. [pozwolenie na przejazd]
-z mocy prawa [zgłoszenie do rejestracji wojskowej]
-z mocy indywidualnego aktu adm. skierowanego do konkretnego podmiotu [decyzja o przyznaniu mieszkania]
Nawiązanie stosunku administracyjno-prawnego przez określone zachowanie się podmiotu
Zachowanie obywatela lub organu adm.
Np. organ adm. występuje do obywatela o zezwolenie na przejazd przez działkę w związku z budową linii elektrycznej
Nawiązanie stosunku administracyjno-prawnego z mocy indywidualnego aktu administracyjnego
Skierowanie do konkretnego podmiotu [np. decyzja o przyznaniu mieszkania]
Nawiązanie stosunku administracyjno-prawnego z mocy przepisu prawa powszechnie obowiązującego
W sytuacji faktycznej, o którą norma prawna wiąże wyraźne skutki prawne
[np. obowiązek zgłoszenia się do rejestracji wojskowej]
Nieakty jako wadliwe akty administracyjne
Wydane przez organy z pominięciem wszelkiej procedury lub przez organy oczywiście niewłaściwe.
Nieformalne źródła prawa administracyjnego
. Zwyczaj, orzecznictwo sądowe i rozstrzygnięcia administracyjne, doktryna prawnicza, normy i zasady pozaprawne.
Niektóre uchwały Sejmu i Senatu jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Dotyczą wewnętrznego działania Sejmu
Normy blankietowe
Nie określa jednoznacznie zachowania się organu adm. i wówczas wyraża się to słowami, że organ może coś uczynić, wybrać któreś z rozwiązań
Wg prof. Bigo:
1.normy, które nie zawierają hipotezy określonych warunków działania
2.hipoteza jest niepełna, nie określa warunków wyczerpująco
3.nie w pełni rozwinięta hipoteza, ale dyspozycja ma formę dysjunktywną [norma prawna określająca zadania, ale nie określa sytuacji = normy kompetencyjne]
4.hipoteza wyrażona terminem typu „interes publiczny” [norma nie określa zadań, ale wyraża jedynie możliwości wyboru form działania organu]
5.dotyczny norm organizacyjno-strukturalnych
6.normy o kierowaniu
Obustronne związanie normami administracji
Odpowiedzialność konstytucyjna członków rządu
jest to odpowiedzialność podmiotowa II grupy czyli odpowiedzialność karna częściowa i konkurencyjna przed TS.
premier i ministrowie za naruszenie konstytucji i ustaw bądź popełnienia przestępstwa w związku z mianowanym stanowiskiem są pociągnięci do odpowiedzialności przez sejm.
Wniosek może złożyć Prezydent RP, 115 posłów; za uchwałą musi glosować 276 posłów. rozstrzygnięcia dokonuje TS
Odpowiedzialność polityczna ministra
Ponoszą przed Sejmem za sprawy należące do ich kompetencji - wotum nieufności może złożyć od 69posłów, a głosuje się po 7 dniach od założenia [231 posłów za], wówczas Prezydent musi odwołać ministra
Odpowiedzialność polityczna ministra przed Premierem
Premier może żądać złożenia rezygnacji; gdy nie złoży to zostaje odwołany przez Prezydenta na wniosek Premiera [art.161]
Odpowiedzialność polityczna ministra przed Sejmem Pyt. 148
Odwołanie ministra
Sejm odwołuje Prezesa NBP, pierwszego prezesa SN, odwołuje prezesa NIK na wniosek Marszałka Sejmu lub 35posłów
Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego
Organizacja pracy RM
Organizacja prawna administracji
Organizacje społeczne wykonujące funkcje administracji publicznej
Działanie i cel zbieżne z zadaniami adm. publ. Państwo zleca wykonanie części swych zadań przez te organy [fundacje, stowarzyszenia, organy pomocy społecznej]
Organy przedsiębiorstw jako podmioty administrujące
Szkoły, biblioteki, szpitale, sanatoria, domy dziecka, więzienia
Organy stanowiące samorządu terytorialnego
Rada [gminy, powiatu, miasta] lub sejmik województwa-kadencja 4lata od dnia wyborów lub ulega skróceniu w razie odwołania w referendum lokalnym lub braku wyboru zarządu, odmowa ślubowania, zrzeczenie się, naruszenie zakazu łączenia mandatu z m. posła, senatora, wojewody, wice.
Organ stanowiący wybiera ze swego grona przewodniczącego i jego wice. Powołuje komisję rewizyjną, wybiera i odwołuje zarząd [pow.woj.], udziela mu absolutorium, uchwala budżet, podatki, wydaje przepisy lokalne.
Organy wykonawcze samorządu terytorialnego
Prezydent miasta, burmistrz lub wójt, zarząd powiatu, województwa - wydają lokalne przepisy prawne i porządkowe. Ponoszą odpowiedzialność przed wyborcami, bo ci mogą odwołać ich w drodze referendum. Zarząd powiatu i województwa ponosi odpowiedzialność polityczną przed radnymi, którzy mogą zarząd odwołać. Sejmik województwa może odwołać zarząd województwa, ale bez marszałka. By go odwołać musi być udzielone konstruktywne wotum nieufności. Wybory wójta, burmistrza, prezydenta miasta zarządza rozporządzeniem Premier łącznie z wyborami do rady gminy. Zgłaszać kandydatów mogą: partie, stowarzyszenia, wyborcy.
Organy zwierzchnie centralnych organów administracji państwowej
Sejm [prezes pamięci narodowej, główny inspektor danych osobowych, RM, premier - pod niego prezes urzędu zamówień publicznych lub przewodniczący centralnej komisji ds. tytułów i nadanych stopni.
Orzecznictwo sądowe jako nieformalne źródło prawa administracyjnego
Wydawane w indywidualnej sprawie i skierowane do konkretnie oznaczonych podmiotów. Rozstrzygnięcia sądowe mogą mieć znaczenie w interpretacji [wykładni] przepisów prawa adm. i ich stosowaniu w praktyce adm.
Państwowa Straż Pożarna
zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
Państwowi inspektorzy sanitarni
Centralny organ adm. rządowej podległy ministrowi właściwemu ds. zdrowia. Sprawuje nadzór nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, w szkołach i placówkach oświatowo-wych. I warunkami zdrowotnymi żywności i żywienia.
Partnerstwo publiczno-prywatne
Realizacja przez partnera prywatnego za wynagrodzeniem i na rzecz podmiotu publicznego, przedsięwzięcia służącego realizacji zad. publicznego.
Pełnomocnicy rządu
zajmują się określonymi sprawami o charakterze czasowym, których przekazanie ministrom nie jest celowe
Podaj definicje administracji
Administracja ( administrare lub administro - zarządzam, kieruję, posługuję się) to:
- ogół czynności zarządzania
- ogół organów zajmujących się zarządzaniem.
W potocznym ujęciu administracja występuje w trzech znaczeniach:
- administracja to wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie dla realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych,
- administracja to określona i o specjalnych cechach działalność podejmowaną w ramach realizacji celów o char. publicznym
- administracja to ludzie zatrudnieni (powołani, nominowani, wybierani, przyjęci do pracy w oparciu o umowę cywilną) w strukturach organizacyjnych powołani do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznym.
Podmiotowość administracyjnoprawna a podmiotowość cywilnoprawna
Administracyjnoprawna - jest organ administrujący czyli podmiot administrujący i administrowany
Podmioty nie wchodzące w skład RM
kierownicy urzędów centralnych - organy adm. rządowej wyodrębnione resortowo; teren działań - cały kraj
Istotą jest to, że nie są powoływani i odwoływani jak rząd i nie ponoszą odpowiedzialności politycznej ani konstytucyjnej.
pełnomocnicy rządu - zajmują się określonymi sprawami o charakterze czasowym, których przekazanie ministrom nie jest celowe
kancelaria Prezesa RM
Podmioty prywatne wykonujące funkcje administracji publicznej
Klasyfikowanie osoby fizycznej jako podmiotu wykonawczego adm.publ., odbywa się albo w drodze ustawy i wydanego na jej podstawie aktu wykonawczego albo na podstawie zindywidualizowanych aktów adm.
Podstawowe zasady prawa administracyjnego
Zasada praworządności - wszystkie organy adm. muszą wykonywać zadania na podstawie obowiązujących przepisów. Organom adm. nie wolno naruszać prawa, ograniczać swobód obywatelskich
gwarancje formalne - system kontroli działań adm., ale też przepisy określające tryb postępowania adm.
gwarancje materialne - całokształt warunków ekonomicznych, społecznych, rozwój społeczny, oświaty
Zasada demokratyzmu - uznaje wolę większości obywateli za źródło władzy. Wynika z tej zasady zapewnienie praw obywatelskich, jest też metodą rządzenia i szukania kompromisów. Przestrzeganie wartości typu: wolność, tolerancja, poszanowanie praw mniejszości
Zasada udziału obywateli w administrowaniu - taki udział może się objawiać w różnych formach [społecne funkcje w organizacjach]
Podstawy prawne funkcjonowania RM
ustawa z 28.08.1996 o RM
ustawa z 24.09.1997 o działaniach adm. publ.
Ustawa z 25.06.1998 o adm. rządowej w województwie
uchwała RM z 19.03.2002 - Regulamin pracy RM z późn. zmianami.
Podwójnie oznaczona konkretność aktu administracyjnego
Konkretny adresat, sytuacja.
Organ adm. w oparciu o konkretny przepis ustawy dokonuje ustalenia stanu faktycznego i władczo, jednostronnie rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata
Podział aktów administracyjnych
1.Ze względu na sposób kształtowania stosunków prawnych:
konstytutywne - zmieniają, ustalają, uchylają stosunki prawne, ustalają dla adresatów nowe prawa i obowiązki, mają charakter twórczy [decyzja o zmianie nazwiska, wpis w księdze aktów stanu cywilnego]
deklaratoryjne - potwierdzają prawa i obowiązki, które to obowiązki dla adresatów wynikają z ustawy, same zaś takich praw i obowiązków nie tworzą
2.Ze względu na stosunek organu na adresata
wewnętrzne - podejmują regulację wewn. struktur adm.
zewnętrzne - określają stosunek organu adm. do podmiotów funkcjonujących na zewnątrz, poza strukturami adm.
3.Ze względu na zakres regulacji warunków wydania aktu adm.
akty swobodne - warunki wydania aktu nie są określone przez prawo, albo określone są w sposób wyczerpujący, a wypełnienie regulacji związanej z wydaniem aktów następuje samodzielność przez organu
akty związane - warunki wydania aktu określa w wyraźny sposób ustawa
4.Z woli adresata aktu adm.
za zgodą adresata [dwustronne]
bez woli adresata [jednostronne]
5.Ze względu na skutki cywilno-prawne
bezpośrednie - decyzja o wywłaszczeniu
pośrednie - decyzja o przydziale lokalu
6.Ze względu na żądanie adresata
pozytywne - uwzględniają żądania adresata w całości
negatywne - nie uwzględniają choćby w części
Podziały wykładni
a) autentyczna- dokonywana jest przez przedmioty władzy publicznej który przepis ustanowił zasięg ich odpowiadania mocy aktów normatywnych przepisów interpretowanych.
b) doktrynalna- każdy prawie może dokonywać wykładni na swój użytek nie ma ona jednak ona mocy wiążącej dla nikogo.
c) funkcjonalna- teologiczna i częściowa ustalenie przepisu zgodnie z celem jaki chciał osiągnąć ustawodawca.
DYREKTYWY-
jeżeli uwzględnia się wartości cale reguły po za prawne w ustalaniu znaczenia interpretowanej reguły powinny być one jednakowo zastosowane. W stosunku do wszystkich reguł z których składa się instytucje do jakiej interpretowana norma należy.
interpretowanej regule należy przypisywać znaczenie zgodne z celem instytucji do której reguła należy.
interpretowanej regule należy przypisywać znaczenie przy którym jest ona najbardziej zgodna z uznawanymi ocenami systemu aksjologicznemu (nauka o wartościach)
d) historyczna-porównanie z przepisami niegdyś obowiązującymi.
e) językowa- (językowo logiczna) przy interpretacji wykorzystuje się znaczenie reguł semantycznych syntaktycznych stylistycznych.
DYREKTYWY
bez uzasadnionych powodów nie należy przypisywać interpretowanej regule znaczenia różnego od tego jakie mają równo trwałe terminy w naturalnych języku potocznym.
bez uzasadnionego powodu nie powinno się przypisywać różnych znaczeń temu samemu zwrotowi używanemu w regulacji prawnej.
bez uzasadnionego powodu nie powinno się ustalać normy prawnej w taki sposób by pewne jej części były traktowane jako zbędne.
znaczenie złożonych zwrotów językowych należy ustalać zgodnie z regułami synkretycznego języka potocznego.
f) systemowa- polega na ustaleniu rzeczywistego znaczenia bez względu na ich usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu normatywnego.
DYREKTYWY
opiera się ona na założeniu że żaden akt prawny nie jest luźnym zbiorem różnych przepisów które można tłumaczyć w oderwaniu od pozostałych lecz racjonalnie usystemtyzawaną całością
rozumny pracodawca czyni wszystko aby taki akt uczynić zaś rozumny interpretator w założeniu tym znajduje wskazówki jak należy ten akt rozumieć.
PIERWSZĄ WSKAZÓWKĄ JEST
+ Miejsce - które zajmuje przepis w akcie normatywnym a to miejsce nie jest przypadkowe dlatego nie można ustalić znaczenia w oderwaniu od jego logicznych powiązań z otoczeniem.
DRUGĄ WSKAZÓWKĄ JEST
+ hierarchiczna struktura systemu prawa
tzn. ze system prawny składa się z norm wyższych i niższych. Normy wyższe stanowią postawę obowiązujących norm a te ostatnie muszą być zgodne z tymi pierwszymi.
DYREKTYWY INTERPRETACYJNE.
ustalając normy interpretator powinien brać pod uwagę systematykę wewnątrz aktu w którym dana norma się mieści.
nie należy nadawać przepisowi prawnemu takiego znaczenia przy którym byłby on sprzeczny albo nie konkretny z którą kolwiek z reguł tego systemu.
należy interpretowanej regule nadawać takie znaczenie przy którym jest on bardziej konkretny z regułami systemu dotyczy to zwłaszcza zasad prawa przez które rozumie się normy prawa obowiązującego mające podstawowe znaczenie ze względu na cały system prawa lub jego część.
stwierdzenie nie obowiązywanie interpretowanej normy prawnej może nastąpić tylko w tym przypadku gdy jest ona sprzeczna z ustaloną zasadą systemu prawa.
jeżeli powołujemy się na zasadę systemu prawa lub jego część to możemy je skonkretyzować przez wskazanie określonego przepisu czy ich grupy zawierającej jej zasadę z której ona w sposób niewątpliwy wynika.
g) legalna- nie występuje w Polsce.
h) literalna-czyli dosłowna, spośród różnych znaczeń wybieramy te które zostały ustalone dzięki zastosowaniu reguł znaczeniowych konstrukcyjnych języka.
i)operatywna
j) porównawcza- ustalenie znaczenia przepisów poprzez porównanie ich z innymi.
k) rozszerzająca
l) zwężająca
Pogląd F. Wernera na prawo administracyjne
Pogląd O. Mayera na prawo administracyjne
Prawo konstytucyjne przemija, prawo administracyjne zostaje
Pojawienie się stanu urzędniczego
Pojęcia „administracja” w ujęciu historycznym
Pojęcie „prawa administracyjnego” w ujęciu historycznym
Dział prawa, który obejmuje ogół norm regulujących stosunki społeczne związane z administracyjną działalnością organów państwowych innych podmiotów wykonujących funkcje administracyjne w administracji publicznej. Charakterystyczną cechą norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego celu ich wykonania. Geneza prawa administracyjnego sięga XVIII w. i wiąże się z rewolucją francuską 1789 która przekształciła poddanego w obywatela. Uzyskał on prawo żądania od organów państwa przestrzegania prawa uchwalonych przez parlament. W okresie państwa liberalnego przepisy prawa administracyjnego wyznaczały ramy działania administracji, poza którymi pozostawała sfera działania prywatnego przedsiębiorcy. W Polsce prawo administracyjne obejmuje przepisy ustrojowe organów administracji publicznej przepisy proceduralne, przepisy dotyczące kontroli nad działalnością administracji, przepisy dotyczące szczegółowych działów administracji. Nauka prawa administracyjnego zajmuje się ustrojem administracji, prawnymi formami jej działania, kontrolą administracji, funkcjonowaniem działów administracji.
Pojęcie kompetencji (właściwość)
właściwość organu do załatwienia spraw danego rodzaju.
Pojęcie luki wg E. Smoktunowicza
Luka - brak przepisów prawnych, którego nie można zapełnić przy pomocy zwykłych reguł wykładni, a w systemie prawnym zadaniem oceniającym ten system przepisów taki być powinien.
Są 4 rodzaje luk: bierności, ewolucji, niekonsekwencji, postulowane
Pojęcie organu administracji publicznej
Niezbędny składnik adm. Adm. publiczna sprawowana jest przez organy adm.rządowej, organy sam. teryt. i inne podmioty wykonujące zadania adm. w różnych prawnych formach działania.
Pojęcie organu administracyjnego
Jest to każdy podmiot którym prawo daje funkcje administrowania lub któremu prawo stwarza podstawę dodania takiej funkcji administrowania lub państwo stwarza podstawy do dania takiej funkcji a przekazywanie danej funkcji już nastąpiło.
Pojęcie urzędu administracji publicznej
a) wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków) organ administracji publicznej.( urząd ministra, kwestora)
b) szczególna nazwa organu administracji publicznej (nazwa umowna)
c) jest to zorganizowany zespół osób przydatny organowi administracyjnemu do pomocy przy wykonywaniu jego funkcji. Urząd to aparat pomocniczy organu.
Policja
umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej głównych zadań należy pilnowanie przestrzegania prawa i ściganie przestępców, jak również zapewnienie ochrony i pomocy w sytuacjach kryzysowych zarówno wobec ludzi jak i mienia.
Polski model samorządu terytorialnego
Trójszczeblowy samorząd terytorialny i jego istota
ustrój władzy lokalnej musi być oparty na gminach i SA one podstawową jednostką samorządu terytorialnego
ustawodawca nie musi ustanawiać innych szczebli samorządowych ale gdy je ustanawia to muszą one spełniać wymogi art. 165-172
Środki nadzoru nad samorządem terytorialnym
prawo żądania informacji sprawozdanie wizytowe jednostek
zawieszenie organów i ustanowienie zarządu komisarycznego odwołanie wójta burmistrza prezydenta miasta
stwierdzenie nie ważności uchwały organu i wstrzymywanie jej jeżeli jest sprzeczna z prawem.
Samodzielność samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez konstytucje lub ustawy dla innych władz publicznych. Podstawową jednostką jest gmina. Jednostki te mają osobowość prawną. Ich samodzielność polega ochronie sądowej. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi pod względem legalności. Organami nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego są premier wojewodowie. Sejm na wniosek premiera może rozwiązać jednostkę samorządu terytorialnego jeśli ona rażącą narusza konstytucje.
Samorządowa teoria polityczna
Teoria polityczna samorządu terytorialnego powstała głównie na gruncie doświadczeń historycznych Anglii odmiennych - gdy idzie o rozwój administracji lokalnej i rolę gminy- od doświadczeń większości państw kontynentu zwłaszcza Francji. Zwolennicy teorii politycznej samorządu terytorialnego dowodzą że pojęcie samorządu jest kategorią polityczną z której nie można wyprowadzić żadnych reguł ani zasad prawnych. W związku z tym według Rudolfa von Gneista czołowego przedstawiciela teorii politycznej samorządu istotnym czynnikiem który nadaje gminie charakter samorządowy jest nie tyle jej niezależność hierarchiczna od władzy centralnej ile jej udział w osobowym składzie organów lokalnych urzędników honorowych. Gneist dowodzi dalej ze angielskie rady miejsce rady hrabstw i okręgów są ciałami samorządowymi nie dlatego ze zostały wyłonione w demokratycznych wyborach tylko dlatego na ich czele stoją urzędnicy honorowi nie zależni od rządu ściślej zaś od opcji politycznych tak więc według zwolenników omawianej teorii samorząd nie jest kategorią prawną a kategorią polityczną; jego istotę stanowi niezawisłość jego organów natomiast kryty teorii politycznej samorządu dowodzą że samorząd jest kategorią prawną związaną z decentralizacją administracji publicznej czyli państwowej . w wyniku decentralizacji administracji publicznej powstały dwa samodzialne prawnie ie zawisłe od siebie podmioty tej administracji mianowicie administracja rządowa i samorządowa… początkowo jako władza lokalna .
Państwowa teoria samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne ( jako zadania własne) służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnemu wykonanie innych zadań publicznych.
Porozumienia jako przykład umów publicznoprawnych
porozumienie administracyjne- jest dwustronną lub wielostronną czynnością prawną z zakresu prawa administracyjnego dokonywaną przez podmioty wykonujące, a dochodzące do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych stron
Poszczególni ministrowie jako organy zwierzchnie centralnych organów administracji państwowej
Np. Główny Inspektor Środowiska ds. m.in. środowiska.
Powiatowi i graniczni lekarze weterynarii
Powoływanie centralnych organów administracji państwowej
Tworzy się w drodze ustawowej. Potrzebna ustawa podstawowa by organy centralnej adm. państwowej działały. Ustanowienie organu w drodze ustawowej, powołanie przez Premiera, Prezydenta.
Powoływanie wojewody
Powołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw adm. publ.
Powstanie prawa administracyjnego jako granicy działania urzędów
Powszechnie obowiązujące źródła prawa administracyjnego
konstytucja
ratyfikowane umowy międzynarodowe za zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie mającej dotyczyć sojuszy, układów itp.
ustawy
rozporządzenia
rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustaw
inne umowy międzynarodowe
niektóre uchwały Sejmu i Senatu
rozporządzenia wykonawcze do ustaw
akty prawa miejscowego
Pozycja ustrojowa ministra
Organ kolegialny; odpowiedzialność polityczna wobec Sejmu i indywidualna konstytucyjna przed TS; kieruje całą adm. rządową; prowadzi bieżącą politykę państwa
Pozycja ustrojowa Premiera RP
Prawne formy działania administracji publicznej
1.na podstawie wyraźnych przepisów prawa [akty adm., akty normatywne, umowy, ugody, przyrzeczenia]
2.na podstawie nie zawsze wyraźnych przepisów prawa, na podstawie ogólnych upoważnień ustawowych [gdy norma zawiera zwroty nieokreślone -percepcja] hipoteza-dyspozycja-sankcja
Prawne formy działania administracji publicznej na podstawie nie zawsze wyraźnych upoważnień państwowych wyżej
Prawne formy działania administracji publicznej na podstawie wyraźnych przepisów prawa wyżej
Prawo administracyjne a inne gałęzie prawa
Nie jest możliwe precyzyjne oddzielenie prawa administracyjnego od innych gałęzi. Mamy czasami do czynienia z tzw. sferą pogranicza prawa.
Najsilniejsze relacje łączą prawo adm. z konstytucyjnym. Wynika to m.in. z wspólnego częściowo przedmiotu unormowania oraz. prymatu konstytucji(najwyższa wartość normatywna),Wg niektórych prawo konstytucyjne to prawo w spoczynku a administracyjne- w działaniu.
Normy konstytucyjne wyznaczają fundament różnych gałęzi prawa m.in. prawa adm.
Część prawa adm. głównie przepisy ustrojowe stanowi sui generis rozwinięcie i konkretyzację przepisów konstytucji. Konstytucji przypisano rolę źródła także prawa administracyjnego zasady działania ,podst samorządu
Przenikanie prawa adm. z karnym widać w prawie wykroczeń zwanym dawniej karno-administracyjnym.
Kwalifikacja czynu i związana z tym odpowiedzialność karna bazuje często na interpretacji przepisów zamieszczonych w aktach prawotwórczych zaliczanych do prawa adm.
Orzeczenie organu sądowego w sprawie odp karnej nieraz determinowane jest uprzednim rozstrzygnięciem kwestii prejudycjalnej przez NSA lub organ adm. Czasem rozstrzygnięcie o charakterze administracyjnym zależy od uprzedniego stanowiska zajętego przez organy ścigania lub od orzeczenia sądów w sprawie karnej
Natomiast prawo cywilne jest już przeciwstawiane prawu adm.(choć trzeba podkreślić, że byli tacy, którzy negowali i ten podział). Wynika to z podziału na prawo publiczne i prywatne. Sporne jest jednak kryterium tego podziału. Może nim być np. chroniony interes(Ulpian), właściwość sądowa, rodzaj sankcji. (inny skrypt):
Łączy je obecnie wzajemna „zależność poszczególnych elementów jednego prawa od elementów drugiego”. Mówimy tu o „ swoistych układach odniesienia , szczególnie doniosłych w rozszerzającej się sferze usług publicznych”.
Organy zawierają umowy społeczne od działania organów adm lokalnej zależy zawieranie umów cywilno-prawnych.
Pr rzeczowe(stosunki gruntowe), finansowe(podatki) , Pr rolne, ubezpieczeń społecznych,pracy.
Prawo administracyjne a prawo cywilne
Podstawową formą działania adm. jest wydawanie decyzji adm. a w cywilnym - zawieranie umów.
Istotą cywilnego jest równorzędność stron, a w adm. jest nierówność podmiotów
Prawo administracyjne a prawo finansowe
Prawo finansowe to zespół norm prawnych regulujących publiczną działalność finansową więc proces gromadzenia, rozdziału i wydatkowania środków pieniężnych
Prawo administracyjne a prawo karne
Prawo karne - przepisy określające przestępstwa, regulujące orzekanie w stosunku do przestępców kar i środków zabezpieczających oraz normujących wykonywanie kar.
Prawo administracyjne a prawo konstytucyjne
Prawo konstytucyjne
przedmiotem tego prawa są normy prawne określające zasady ustroju politycznego oraz wynikające z nich instytucje prawne konkretyzujące w szczególności zakres praw wolności i obowiązków obywateli oraz organizację aparatu państwowego.
Prawo administracyjne-
jest przeto ogółem norm regulujących organizację administracji oraz formy i przedmiot jej działalności.
W przepisach prawa administracyjnego znajdują się :
+ przepisy dotyczące struktury i organizacji organów administracji
+ przepisy normujące działalność organów administracyjnych
+ przepisy określające sposób załatwienia poszczególnych rodzajów spraw
przepisy pierwszych dwóch grup stanowią część ogólną prawa administracyjnego natomiast przepisy trzeciej grupy jego część szczegółową.
Prawo administracyjne a prawo rolne
Premier jako organ zwierzchni centralnych organów administracji państwowej [Prezes urzędu zamówień publ.]
Prewencyjno represyjny charakter jako cecha sankcji administracyjnej
Prezydent RP jako naczelny organ administracji rządowej
Wybierany jest w wyborach powszechnych na 5lat, licząc od dnia przysięgi, max.2kadencje. Urząd może ulec opóźnieniu: śmierć, zrzeszenie się rządu, trwałej niezdolności [zdrowie], orzeczenie TS, nieważność wyborów.
najwyższy przedstawiciel RP
gwarant ciągłości władzy państwowej
czuwa nad przestrzeganiem Konstyt.
stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
Promesa
przyrzeczenie, obietnica dokonania jakiejś czynności lub spełnienia danego świadczenia a także zobowiązanie organu państwowego do wydania decyzji po dopełnieniu przez zainteresowanego odpowiednich formalności.
Przedmiot stosunku administracyjno-prawnego
zachowanie się podmiotów uczestniczących w stosunku prawnym (czynienie lub nieczynienie)
Przepisy organizacyjne kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Przesłanki kontroli decyzji uznaniowych w innych państwach europejskich
Przyczyny powstawania luk w prawie administracyjnym
W sposób subiektywny - błędy w procesie prawotwórczym, są to uregulowania doraźne, społeczne, bez wymaganego czasu.
W sposób obiektywny - regulacje są zbyt szczegółowe oraz język, którym się posługuje wpływa na postanie tych luk
Przyrzeczenie administracyjne
Nie jest do końca opisane w ustawie ani nie ma oficjalnej definicji. Dot. zazwyczaj działalności, na którą trzeba mieć koncesję, ale podmiot musi zrealizować pewne wymagania do uzyskania koncesji. Jeśli nie spełnia wszystkich warunków, dostaje określony czas na dopełnienie warunków i otrzymanie w drodze przyrzeczenia komisje.
Rada Gabinetowa
wspólne posiedzenie RM i Prezydenta RP bez możliwości podejmowania wiążących decyzji. Zwoływana jest przez Prezydenta RP dla omówienia spraw szczególnej ważnych dla interesu państwa. Radzie gabinetowej nie przysługują kompetencje RM.
RM jako organ zwierzchni centralnych organów administracji państwowej [KOK]
Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy z 1980 w sprawie wykonywania dyskrecjonalnych kompetencji władz administracyjnych
Władza administracyjna ma się kierować celem, dla którego kompetencja ta została przyznana. Pożądane jest, by ten cel został oznaczony w sposób jawny i jasny. Jeżeli nie jest tak oznaczony to właściwe jest uwzględnienie celu odpowiadającego interesowi publicznemu.
Władza administracyjna ma postępować obiektywnie i bezstronnie
Ma przestrzegać zasad równości, unikać dyskryminacji
Władza administracyjna ma zachowywać właściwą relację pomiędzy ingerencją w prawa wolności lub interesy osób a rzeczywistym celem
Podejmowała decyzję w danej sprawie w rozsądnym terminie
Stosowała ogólne dyrektywy administracyjne w sposób konsekwentny i stały
Rekomendacja z 13.02.1991 Komitetu Ministrów Państw Członkowskich w sprawie sankcji administracyjnej
Dodaje do sankcji:
1.Zakaz zakładania sankcji z racji czynu, który nie stanowił postępowania sprzecznego w czasie jego popełnienia
2.Jednostka nie może być karana administracyjnie 2x za ten sam czyn, na tej samej podstawie prawnej, gdy ten czyn prowadzi do działania 2 lub więcej organów adm.
3.Wszelkie działania należy prowadzić szybko
4.Ciężar udowodnienia spoczywa na władzy adm.
Rodzaje luk
Bierności, rewolucji, niekonsekwencji, postulatywne
Rodzaje sytuacji administracyjno-prawnych
-materialny - trwały [obowiązek szkolny] lub jednokrotnego działania [kontrola paszportów]
-procesowy [proceduralny] powstaje na podstawie stosunku materialnego i trwa przez okres postępowania adm.
-sporno-adm. czyli stosunek czasowy trwający od chwili zaskarżenia aktu do sądu do czasu wydania rozstrzygnięcia przez sąd
-egzekucyjny - zastosowanie środków przymusu, podporządkowania się.
Rodzaje właściwości
Rzeczowa - dot. określonego rodzaju spraw, rozstrzyga jaki organ jest właściwy do ich załatwienia [np. z dziedziny budownictwa, przemysłu, handlu, obronności, zdrowia, oświaty, rolnictwa]
Miejscowa [terytorialna] - określa terytorium działania organu; wskazuje, że właściwość rzeczowa organu może być realizowana
Instancyjna - określa szczebel właściwy do załatwienia spraw
Funkcjonalna - odnosi się do konkretnych organów i informuje jaki organ jest właściwy do załatwienia konkretnej sprawy
Rozporządzenia porządkowe wojewody jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Ustanawiają na czas nieokreślony zakazy lub nakazy określonego w nich zachowania się, mogą nakładać na obywateli danego terenu świadczenia o charakterze osobistym i rzeczowym, za ich naruszenie są kary i grzywny. Rozporządzenia przekazywane są Prezesowi RM, starostom, burmistrzom, wójtom, na których terenie ma być stosowane rozporządzenie
Rozporządzenia Premiera ustalające szczegółowy zakres działania ministra
Niezwłocznie po powołaniu ministra RM, a jeśli został powołany później to zaraz po tym. Określa zakres działania ministra, wskazuje dział/y, którymi minister kieruje.
Rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustawy jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Na wniosek RM w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może się zebrać na posiedzenie. Podlegają zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu.
Rozporządzenia wykonawcze do ustaw jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Stanowienie rozporządzeń zalicza się do klasycznych form udziału władzy wykonawczej w stanowieniu prawa.
Rozporządzenia należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego i są aktami wykonawczymi względem ustawy.
Rozporządzenia wydają organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczególnego upoważnienia ustawowego i w celu wykonania ustawy.
Kompetencje do wydawania rozporządzeń posiadają (katalog zamknięty):
1.Prezydent RP,
2.Rada Ministrów,
3.Prezes Rady Ministrów,
4.minister kierujący określonym działem administracji rządowej,
6.przewodniczący określonych w ustawie komitetów,
7KRRiT.
Rozporządzenie ministra określające statut ministerstwa
Tworzy, znosi, przekształca
Rozporządzenie Premiera o utworzeniu ministerstwa
Lub innego urzędu adm. rządowej, który ma obsługiwać minister
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji rządowej [minister ds. administracji publicznej, premier]
Zajmuje się organ I instancji [sąd adm.]
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji rządowej a samorządem [sąd administracyjny] - SA
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji publicznej a sądami powszechnymi
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami samorządu terytorialnego [sąd administracyjny]
Wojewódzki Sąd Adm.
zad. własne - sąd adm.
zad. zlecone - właściwy minister ds. adm. publ.
To spory między org. sam. w różnych woj. Spory kiedy organem właściwym dla sporu między kierownikami służb, inspekcji i straży zespolonej adm. w tym samym powiecie, rozpatruje starosta
-dla sporu między org.adm.zespolonej w jednym woj. rozstrzygać będzie wojewoda
0między adm.rządową
wojewoda vs org.adm.niezespolonej-właściwy minister ds. adm.publ. w porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organami pozostającymi w sporze z wojewodą
Rozwiązanie rady [sejmiku] jako środek pozanadzorczy nad samorządem terytorialnym
Przed upływem kadencji na zasadzie referendum wojewódzkiego.
Sankcja administracyjna
konsekwencja naruszenia normy prawnej ukształtowanej w przepisach prawa adm. wynikającej z niej dolegliwości natury finansowej. Jeśli częścią składowa budowy normy prawnej i poszanowania normy prawnej
kategorii pieniężnej
kategorii cofanie przyznanych uprawnień
kategoria sankcja karna
kategoria sankcja egzekucyjne
kategoria sankcja dyscyplinarna
SANKCJA = NARUSZENIE
Sądownictwo administracyjne w Polsce w ujęciu historycznym
W II RP ogólnym sądem adm. był Najw. Trybunał Adm. Poza nim istniały: Inwalidzki Sąd Adm. i Sąd Ubezp. Społ. Konstytucja marcowa z 1921 powołała sądownictwo adm. po II wojnie podjął działalność NSA [1.09.1980]
Sejm jako organ zwierzchni centralnych organów administracji państwowej [gł. Insp. Pracy]
Skład administracji państwowej
Naczelne organy państwowe, centralne organy adm. państwowej, terenowe organy adm. rządowej ogólnej i specjalnej, organy przedsiębiorstw jako podmioty administrujące, zakłady administrujące, organizacje społ. wyk. funkcje adm. publicznej, podmioty prywatne wyk. funkcje adm. publicznej, partnerstwo publiczno-prawne
Skład RM
Służba ochrony zabytków
Sposoby nawiązania stosunku administracyjno-prawnego
administracyjnego mocy prawa ( obowiązek szkolny), - z mocy indywidualnego rozstrzygnięcia ( decyzja o naliczeniu opłat), - poprzez zgłoszenie się podmiotu z roszczeniem o określone zachowanie się organu ( zarejestrowanie pojazdu), - działanie faktyczne organu administracji lub innych podmiotów ( odprawa celna)
Sposób powoływania jako kryterium wyodrębnienia naczelnych organów administracji rządowej
Powoływane są bezpośrednio przez Sejm lub Prezydenta
Stanowisko doktryny prawa administracyjnego odnośnie uznania administracyjnego
Poglądy w niej zawarte pozwalają na wypracowanie podstawowych założeń ustrojowych, zasad prawa, założeń wprowadzanych reform społ.-gosp. i szczegółowych rozwiązań materialnego prawa adm.
Stanowisko doktryny prawa administracyjnego względem luk w prawie administracyjnym
Niekiedy trzeba sięgać do norm moralnych, aby sprecyzować treści. Stosowanie tych pozaprawnych norm znajduje się czasem w przepisach prawnych, co pozwala na wypełnienie luk, które mogły powstać przy zbyt szczegółowym unormowaniu stanów faktycznych.
Stanowisko doktryny prawa administracyjnego względem luk w prawie administracyjnym
Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasady proporcjonalności
Statuty kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Stosunek administracyjno prawny
Podmiot adm. występuje wobec innego podmiotu art. obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś zezwala. Są oparte na normach prawnych.
Struktura ministerstwa
Struktura polityczna ministerstwa
Struktura urzędnicza ministerstwa
Sytuacja administracyjno prawna
Rozumiemy każdą sytuacje sytuację społeczną określonego podmiotu, której elementy składowe zostały określone przez prawo administracyjne w bezpośredni a także pośredni sposób (ze względu na konkretne zdarzenia faktyczne)
Środki nadzorcze nad samorządem terytorialnym
prawo żądania informacji, sprawozdań, wizytowania jednostek
stwierdzenie nieważności organu i wstrzymanie jej wykonania jeśli jest ona sprzeczna z prawem
Środki pozanadzorcze nad samorządem terytorialnym
Teoria naturalistyczna [francuska] samorządu terytorialnego
Samorząd jest niezależny od państwa, gdyż gmina powstała wcześniej niż państwo, jest starsza. Zatem to państwo od gminy wywodzi swoje prawa. Państwo istnieje dla gmin.
Teoria państwowa pochodzenia samorządu terytorialnego
Przeciwna teorii naturalistycznej. Państwo władzę sprawuje bezpośrednio przez własne organy, lecz część tej władzy może przekazać samorządowi jako odrębnemu od państwa podmiotowi.
Teoria polityczna pochodzenia samorządu terytorialnego
To idea polityczna sprawowania władzy przez honorowych urzędników i udziale społeczeństwa w adm. publ.
Teorie pochodzenia samorządu terytorialnego
Polityczna, państwowa, naturalistyczna
Terenowe organy rządowej administracji ogólnej
1.wojewodowie
2.kierownicy wojewódzkich zespolonych służb, inspekcji i straży
3.zwierzchnictwo starosty - kierownik powiatu, służb, inspekcji i straży
Terenowe organy rządowej administracji specjalnej [niezespolonej]
Stanowi o nich ustawa
1.Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojewódzcy komendanci uzupełnień
2.Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej [UKS]
3.Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych
4.Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar
5.Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych
6.Wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego
7.Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej
8.Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych
9.Dyrektorzy urzędów morskich
10.Dyrektorzy urzędów statystycznych
11.Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej
12.Komendanci oddziałów straży granicznej, komendanci strażnic, komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów
13.Państwowi inspektorzy sanitarni
14.Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego
15.Powiatowi i graniczni lekarze
Terytorialny zasięg działania jako kryterium wyodrębnienia naczelnych organów administracji rządowej
RM [rząd] i te org. Adm. państwowej, których właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju.
Treść stosunku administracyjno-prawnego
Są to wyznaczone prawem adm. obowiązki, możliwości określonego działania, znoszenia lub zaniechania
Trójszczeblowy samorząd terytorialny
ustrój władzy lokalnej musi być oparty na gminach i są one podstawową jednostką sam. teryt.
ustawodawca nie musi ustanawiać innych szczebli samorządu, a gdy je ustanowi to muszą one spełniać wymagania art. 165-172 Konstyt.
Ustawodawca uznał potrzebę istnienia 3 szczebli samorządu [ustawa z 8.03.1990 o sam. gminnym; ustawa z 5.06.1998 o sam. województwa i powiatu]
Uchwały rad samorządów jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Dotyczą: spraw wymagających uregulowania w statucie, wewn.ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych organizacji urzędów i instytucji gminy, zasad zarządzania mieniem, zasad i trybu korzystania z obiektów i urządzeń publicznych
Uchwały RM jako wewnętrzne źródła prawa administracyjnego
Uchwały samorządów zawodowych kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Ugoda administracyjna
pisemne porozumienie między stronami o sprzecznych interesach w toczącym się postępowaniu administracyjnymi zastępuje akt administracyjny kończący takie postępowanie
Umowy
Dzielimy je na publiczno-prawne i cywilno-prawne. Mogą być zawierane w zakresie kompetencji organu adm. publ. Kompetencje te muszą wynikać z ustawy.
Cywilno-prawne - mogą być zawierane w zakresie bezpośr. działania organu
Publiczno-prawne - zawierane są między organami adm. publ., na ich mocy organy umawiają się np. w zakresie wspólnego wykonywania zadań, współpracy
Umowy cywilno-prawne w administracji
Stosowane z reguły dla wykonania kompetencji związanych z dysponowaniem majątkiem (Skarbu Państwa lub samorządowym); np. umowy sprzedaży, najmu czy umowy o dostawę. Umowa taka może rozwijać postanowienia aktu administracyjnego, ale zmiana lub unieważnienie takiego aktu nie musi być wystarczającą przesłanką do zmiany umowy.
Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzejmą zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Umowy międzynarodowe zaliczane są do źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Umowa taka staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP.
Zgodnie z art..91 ust.1 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w DU stanowi część porządku prawnego krajowego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania odrębnej ustawy.
Można wyróżnić 2 grupy umów międzynarodowych:
-ratyfikacja umowy przez Prezydenta wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie (art. 89 Konstytucji),
-ratyfikacja umowy należy wyłącznie do Prezydenta.
W przypadku sprzeczności pomiędzy umową międzynarodową ratyfikowaną za zgodą wyrażoną w ustawie a ustawą, pierwszeństwo ma ratyfikowana umowa międzynarodowa.
Umowy międzynarodowe może zatwierdzać również Rada Ministrów, jeśli nie wymagają one ratyfikacji.
Konstytucja dopuszcza przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Wtedy ratyfikacja umowy dot. takiej regulacji wymaga szczególnego trybu określonego w Konstytucji (art. 90 ust 2-4) - umieszczenie takiego przepisu jest wyrazem dążenia Polski do przystąpienia do UE.
Konstytucja nadaje prawu ustanowionemu przez organizację międzynarodową szczególną rangę. Jeśli wynika to z umowy międzynarodowej konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, przed ustawami, gdyby dochodziło do kolizji z ustawami.
Umowy publiczno-prawne w administracji
Związane najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań lub też przekazaniem albo powierzeniem wykonywania zadań z zakresu administracji pub.
Charakter takich umów mają:
- związki komunalne;
- porozumienia komunalne;
- porozumienia o wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej;
- kontrakty wojewódzkie.
Ustawa o działach administracji rządowej
Ustawowa podstawa nakładania jako cecha sankcji administracyjnej
Nałożenie sankcji winno mieć ustawową podstawę prawną, tzn, że w prawie adm. konkretny art. ustawy i ustawy o okr. nazwie, winien dawać nam taką podstawę oraz określać jakiego rodzaju ma być to sankcja, albo odnosić się do innych ustaw które tę sankcję określają
Ustawy jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Ustawy (jeśli są one źródłami prawa materialnego, tzn. regulują sprawy w sferze administracji publicznej) ważne są z powodu tzw. materii ustawowej . W polskiej literaturze prawniczej przeważa pogląd, że pewne dziedziny spraw są wyłączone spod władczej ingerencji administracji bez wyraźnego wskazania przez ustawę, że ingerencja ta jest dopuszczalna.. Oznacza to dla administracji, że np. sprawy dotyczące ograniczeń sfery praw i wolności obywatelskich, określenia sposobów udziału obywateli w rozwiązywaniu spraw publicznych, ustalenia zakresu potrzeb w niektórych podstawowych sprawach obywateli oraz organizacji państwa może regulować tylko ustawa.
Ustrojowa pozycja Prezydenta RP - zasady
Arbitrażu, dualizmu, kadencyjności, ograniczoności piastowania urzędu prezydenta, odpowiedzialności, niepołączalności
Utworzenie organu a powołanie organu
Powołanie - przez Premiera na wniosek RM
Utworzenie - 1 z członków RM na podstawie ustawy, rozp.
Uznanie administracyjne
jest to samodzielność której organowi administracji publ. udziela norma prawna blankietowa; organ administracyjny w warunkach określonych w hipotezie ma wybór mdzy różnymi sposobami zachowania się; organ ma jednak obowiązek wydać decyzję.
Uznaniowe prerogatywy organu
Samodzielna władza prezydenta, akty nie wymagające kontrasygnaty
W jakich wypadkach można wydawać rozporządzenia wykonawcze do ustaw?
W czasie stanu wojennego Sejm nie może się zebrać
Warunki prawne ograniczeń praw i wolności obywatelskich
tylko ustawą - tzw. wyłączność ustawy dla regulowania sytuacji prawnej jednostki w państwie [aspekt formalny]
tylko dla ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publ., środowiska, zdrowia, moralności publ., wolności i praw innych osób [aspekt materialny]
Warunki ważności i procedura wydawania rozporządzeń Prezydenta RP z mocą ustawy jako powszechnie obowiązujących źródeł prawa administracyjnego
Tylko w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może się zebrać na posiedzenie. Na wniosek RM wydaje rozporządzenie z mocą ustawy, określające zasady działania organów władzy publicznej i zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego, a także podstawy, zakres i typ wyrównania statusów majątkowych wynikających z tych ograniczeń. Rozporządzenie podlega zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.
Wewnętrzne źródła prawa administracyjnego
Cechy charakterystyczne :
- nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec administrowanych,
- wydawane są na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania danymi strukturami administracyjnymi, czy jednostką, np. w resorcie zdrowia, wojskowości.
Do prawa wewnętrznie obowiązującego zaliczamy ( art. 93 konstytucji):
- uchwały - podejmowane przez organy kolegialne np. Radę Ministrów,
- zarządzenia organów jednoosobowych - monokratycznych , np. wojewoda czy minister.
Akty te publikowane są m.in. w Monitorze Polskim, w wojewódzkich dziennikach urzędowych, urzędowych dziennikach resortowych.
Właściwość języka prawniczego przyczyną konieczności stosowania wykładni
Ustalenie treści i zakresu jęz. prawnego
Właściwość systemu prawa przyczyną konieczności stosowania wykładni
Wnioskowanie a fortiori jako dyrektywa i reguła pomocnicza w wykładni prawa
Wojewoda jako terenowy organ rządowej administracji ogólnej
Wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego
Wskazówki do wykładni systemowej
1.miejsce jakie przepis zajmuje w akcie normatywnym nie jest przypadkowe
2.hierarchiczna struktura systemu prawa - system prawny składa się z norm wyższych i niższych
3.dyrektywy i interpretacje
Wybory Prezydenta RP
Marszałek Sejmu ogłasza na Prezydenta między 100a75dniem funkcjonowania Prezydenta [35lat, pl obywatelstwo, poddać się lustracji, zebrać 100tys. podpisów. O wyborze decyduje bezwzg. większość, wybiera się go w 5przymiotnikowym prawie wyborczym-równe, powszechne, tajne, większościowe, bezpośrednie]. Kadencja 5lat, max.2kadencje
Wydawanie decyzji administracyjnych funkcją ministra
Wydawanie poleceń i wytycznych kierownikom urzędów specjalnych jako funkcja ministra
Wykładnia funkcjonalna [celowościowa]
Polega na usuwaniu trudności w rozumieniu tekstu prawnego przez sięganie do celu, jaki przyświecał ustawodawcy, a także do funkcji, jaką dana norma ma spełnić, oraz ocen i norm moralnych funkcjonujących w społeczeństwie.
Wykładnia językowa [gramatyczna]
Polega na poszukiwaniu właściwej treści przepisów prawa metodą analizy wyrażeń użytych w tych przepisach oraz dokonywania oceny ich znaczenia na podstawie treści, jaka tym wyrażeniom jest nadawana powszechnie w jęz. potocznym. Stosowanie tego rodz. wykładni wymaga znajomości form i reguł gramatycznych w jęz. pol. [np. interpunkcji, cz.mowy, budowy, odmiany wyrazów]
Wykładnia nie mająca mocy obowiązującej
Wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej Czytanie, interpretacja tekstu
Wykładnia o ograniczonej mocy obowiązującej Dot. konkretnych spraw, zasady SN
Wykładnia prawa
Wykładnia systemowa
Polega na wyjaśnieniu sensu normy prawnej na podstawie miejsca, jakie dana norma zajmuje w systemie norm prawnych, oraz na podstawie zestawienia jej z normami, wśród których została umieszczona.
Wyodrębnianie się urzędów
Z czego wynika konieczność stosowania wykładni
Właściwości jęz. prawniczego, właściwości systemu prawa, cele do osiągnięcia
Zadania Kancelarii Prezesa RM
Zadania wojewody
- reprezentacja rządu
odpowiada za realizację polityki rządowej
kontroluje wykonanie zadań zleconych
funkcja reprezentacyjna
- zwierzchnictwo nad adm. rządową
kieruje, koordynuje działalność
ponosi odpowiedzialność
Nadzór nad jednostkami sam. Terytorialnego
Organ wyższego stopnia w szczególnych sprawach
Reprezentant Skarbu Państwa
Zakłady administracyjne
Zakład adm. - jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług nie materialnych, na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunku adm.-prawnego.
Zarządzenia ministrów jako wewnętrzne źródła prawa administracyjnego
Ograniczony zakres obowiązywania, obowiązują podległe im organy, zarządzenia mogą być wydawane na podstawie ustawy, która wskazuje podmiot i zakres kompetencji, w których mają być uregulowane. Podlegają kontroli.
Zarządzenia organów centralnych kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Zarządzenia Premiera jako wewnętrzne źródło prawa administracyjnego
Zarządzenia Prezydenta RP kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Zarządzenia Przewodniczących Komitetów kompetencją administracyjną jako źródło prawa administracyjnego
Zarządzenia zarządu powiatu, wójta, burmistrza jako powszechnie obowiązujące źródło prawa administracyjnego
Musi być zatwierdzone, wydawane w sprawach nie cierpiących zwłoki, nie przedstawione do zatwierdzenia na 1 możliwej sesji rady traci moc prawną
Zasada arbitrażu jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
Czuwa nad ciągłością państwa, Prezydent RP może interweniować w potencjalny konflikt rząd vs parlament
Zasada demokratyzmu
Wybór przez naród; uznaje się większość obywateli za źródło wiedzy
Zasada dualizmu jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
Odrębnie funkcjonuje rząd, odrębnie Prezydent. Są odrębne obydwa organy władzy wykonawczej. Rząd prowadzi politykę państwa.
Zasada efektywności
W odniesieniu do organu administracji publicznej, rządowej; organ ma realizować zadania i osiągać cele w sposób dość szybki.
Osiągnięcie rezultatów jak najmniejszym nakładem pracy.
Zasada jawności administracyjnej
Przez jawność rozumiemy stan względnie swobodnego dostępu do informacji przez obywateli, będącej w dyspozycji organów administracji publicznej oraz tych podmiotów, które wykonują funkcje władzy publicznej. (Art. 60 i 61 Konstytucji)
Zasada kadencyjności jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
I ograniczoność piastowania urzędu przez jedną osobę do max. 2 kadencji. Uniemożliwia zbytnią koncentrację władzy w jednych rękach.
Zasada kompetencyjności
By rozstrzygnąć daną sprawę, właściwy jest tylko jeden kompetentny organ.
Musi mieć uprawnienie do stosowania środków władczych.
Rozstrzyga w odpowiedniej formie prawnej.
Zasada niepołączalności jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
Nie może być jednocześnie na innym stanowisku
Zasada ograniczonej konstytucyjnej odpowiedzialności jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
Nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ale ponosi odpowiedzialność konstytucyjną
Zasada prawdy obiektywnej
Istnieje konieczność uzyskania w toku postępowania administracyjnego takiego materiału dowodowego i takiego stanu faktycznego, który jest zgodny z rzeczywistością.
Zasada praworządności
Organy administracji państwowej działają w granicach i na podstawie prawa. Zachowaniu praworządności służą gwarancje materialne: całokształt warunków ekonomicznych, oświatowych i socjalnych oraz gwarancje formalne: urządzenia polityczne i prawne ustanowione dla zabezpieczenia przestrzegania prawa przez wszystkich adresatów.
Zasada proporcjonalności [miarkowanie adekwatności]
Wyważanie dobra ogólnego i dobra jednostkowego.
Ingerencja racjonalnie uzasadniona państwa.
Między celem danej regulacji prawnej a użytymi środkami do realizacji były odpowiednie proporcje
Zasada proporcjonalności jako cecha sankcji administracyjnej
Sankcja ma być odpowiednia, adekwatna, proporcjonalna
Zasada udziału obywateli w administrowaniu - objawia się w różnych formach [społ. funkcje w organizacjach]
Zasada współdziałania
Ma na celu ułatwienie i usprawnienie zadań administracji oraz współdziałanie wielu podmiotów przy wspólnych czynnościach i ze względu na wspólne cele.
Zachodzi, gdy każdy z podmiotów pomaga lub jest wspomagany przez inny podmiot;
Ta zasada jest realizowana przy uwzględnieniu zasad równorzędności i dobrowolności.
Zasada wyboru przez naród jako wyznacznik ustrojowej pozycji Prezydenta RP
Zezwolenie jako akt administracyjny
Akt ustalający uprawnienia w sferze prawa adm. lub wyrażający zgodę na dokonanie pewnego przedsięwzięcia [np. zezwolenie na usunięcie drzew, prawo jazdy]. Może być udzielone na czas nieokreślony lub określony, można je cofnąć.
Zezwolenie, pozwolenie, zgoda, karta, jako akt administracyjny
Pozwolenie w sensie prawnym zwane niekiedy również zezwoleniem to możliwość indywidualnego uchylenia generalnego zakazu podejmowania danej działalności. Uznaje się bowiem że pewne działalności nie mogą być, z różnych względów powszechnie dostępne dla wszystkich podmiotów, wymagają one reglamentowania przez państwo (np. pozwolenie na budowę).
Zgłaszanie kandydatów na urząd Prezydenta RP
Znaczenie pojęcia „administracja”
Kierowanie, zarządzanie, organizowanie.
Zarządzanie ludźmi i organizacja pracy, są to ogólne czynności wykonawcze.
Działalność trwała, celowa i planowa.
Znaczenie samodzielności samorządu terytorialnego
Samodzielność finansowa, wyłączność realizacji zadań własnych samorządu, odrębna od państwa struktura organizacyjna, oddzielna osobowość prawna, sądowa ochrona praw i interesów jednostek samorządowych
Związanie normami między administracją a obywatelem
Związanie normami wewnątrz administracji
Związanie ustawowe administracji
Związki komunalne
Między gminami. Jedna gmina nie jest w stanie wykonać zadania, ma na celu realizację jakiegoś zadania przy pomocy innych gmin. Podlega rejestracji Premiera.
Zwyczaj jako nieformalne źródło prawa administracyjnego
Zwyczaj rodzi się przez długotrwałą stałą praktykę lub jest to przekonanie, że takie jest prawo
Źródła prawa administracyjnego
Powszechnie obowiązującego:
1.Konstytucja RP
2.Umowy międzynarodowe ratyfikowane
3.Ustawy
4.Rozporządzenia Prezydenta RP
5.Inne umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Prezydenta
6.Niektóre uchwały Sejmu i Senatu
7.Rozporządzenia wykonawcze do ustaw
8.Akty prawa miejscowego
wewnętrznego:
1.Uchwały RM
2.Zarządzenia Premiera
3.Zarządzenia ministrów
a) konstytucja
b) Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą sejmu wyrażoną w ustawie i mają dotyczyć takich kwestii jak zawarcie pokoju sojuszy układów politycznych lub wojskowych.
Członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, czy tez sprawy uregulowane w ustawie
c) ustawy
d) rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustawy w czasie stanu wojennego
e) inne umowy międzynarodowe
f) ni9ektóre uchwały sejmu i senatu
g) rozporządzenia wykonawcze do ustaw
i) akty prawa miejscowego
50