Prawo administracyjne-skrypt.

WYKŁAD 1-_07.10.2005

Pojęcie administracja, z łac. administratio,-are -rządzić, zawiadywać, kierować.
Prawo rzymskie dało podwaliny pod prawo administracyjne- wykształciło się pojęcie dobra wspólnego użyteczności publicznej.
Ulpianus stwierdził, że to, co służy interesowi prywatnemu to prawo prywatne, to co użytkowi publicznemu nazywane jest prawem publicznym.

Prawo administracyjne zawiera się w prawie publicznym i jest to współczesna gałąź prawa.

XIX wiek- rozwój prawa administracyjnego i konstytucyjnego, orzecznictwo tych sądów doprowadziło do wykształcenie podstawowych pojęć prawa administracyjnego. Na administrację składa się:
a) administracja państwowa-sprawowana przez organy państwa, ale ze względu na przekazywanie części zadań na rzecz innych podmiotów publicznych, mówimy o administracji publicznej.
b) samorządowa
- administracja samorządu terytorialnego
- administracja samorządów zawodowych i gospodarczych.

W ramach administracji państwowej wyróżniamy węższą kategorię administracji rządowej. W ramach administracji rządowej można dokonywać dalszych podziałów

Administracja jest zjawiskiem:

-prawnym

-społecznym

-politycznym

Prawo administracyjne podlega zmianom z przyczyn politycznych, kolejne rządy mają różne poglądy na administrację.

Trójpodział władz wiąże się ze starą definicją administracji. W I podręczniku prawa administracyjnego von Stein powiedział, że to, czego nie umie nazwać, to administracja.
Definicja wielkiej reszty =>Administracją jest wszystko to, co nie jest władzą ustawodawczą i sądownicza.
Administracja, jest sługą państwa i aparatem władzy wykonawczej na podstawie i w granicach prawa.
Prawo administracyjne powstało jako gwarancja ochrony interesów jednostki w kontaktach z organami administracji.

Pojęcie policja to pierwotne obowiązki władzy, zapewnienie ochrony poddanym, porządku, spokoju, bezpieczeństwa. Najwcześniej taką administrację wykształciły miasta chroniące się przed napadami, pożarami, epidemiami-organizowały przytułki, szkoły, szpitale. Kształt i sposób wykonywania administracji zależy od czasu i miejsca(rozwój społeczny wpływa na jej kształt). Zakres administracji jest otwarty, płynny-rozszerza się wraz z rozwojem cywilizacji.
Definicje podmiotowe - administracja to osoby lub zespoły osób, organy, zakłady i instytucje powołane do wykonywania zadań administracji.

Definicje przedmiotowe - administracja to aktywność tych osób, zespołów, organów, zakładów i instytucji.

Definicje podmiotowe wiążą pojęcie administracji z pewną grupą ludzi powiązanych w pewną całość z uwagi na wspólne cele i wyposażonych w określone uprawnienia władzy państwowej. Osoby w misji publicznej, służbie.

Definicje przedmiotowe:
- administracja to bezpośrednie, praktyczne wykonywanie zadań państwa.
- administracja to organizatorska działalność państwa.

Jest ona inicjatorem wykonywania władzy, inaczej niż władza sądownicza, ustawodawcza. Administracja kontrolowana jest przez jednostkę, prawo administracyjne to prawo dla adm., którego kontrolę uruchamia jednostka wchodząc w spór z organem administracji.

Definicje mieszane:

1. Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne organy , podmioty i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach działania(aspekt przedmiotowy).

2. Administracja publiczna to system złożony z ludzi, zorganizowanych dla prowadzenia stałej i systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej, polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne(aspekt podmiotowy).

Cechy administracji publicznej:

1. Działa w imieniu, na rachunek i odpowiedzialność państwa lub innego podmiotu władzy publicznej, któremu to państwo przekazało część swoich zadań.

2. Możność działania za pomocą środków władczych zabezpieczonych przymusem państwowym.

3. Działanie w interesie publicznym w imię dobra wspólnego.(trzeba zważyć czy interes publiczny nie ogranicza zbytnio interesu indywidualnego.

4. Polityczny charakter administracji. Jej ocena dokonywana jest w kategoriach politycznych, każda kolejna ekipa rozpoczyna od oceny ad. Poprzedniej ekipy.

5. Działa na podstawie ustaw i w ich granicach. Nie stosuje się do niej powiedzenie: co nie jest przez prawo zabronione, jest dopuszczone.(organ administracji musi patrzeć czy jest przepis, który nakazuje mu wykonanie określonych zadań)

6. Aktywność, zwrócenie ku przyszłości, działanie z własnej inicjatywy.

7. Działa w sposób ciągły i stabilny.

8. Oparta na zawodowym personelu, czasem także na społeczny.

9. Monopolistyczny i bezosobowy charakter.(administracja jest jedyną uprawnioną w swej sferze działań).

10. Wyodrębnienie organizacyjne i ujednolicenie struktur organizacyjnych. Administracja jest zorganizowana w sposób jednolity na podstawie ustaw, np. o samorządzie gmin. Trzeba jednak pamiętać, iż prawo administracyjne nie jest skodyfikowane, w przeciwieństwie do jego procedury -Kpa, kodeks celny.

11. Do cech administracji rządowej zaliczamy też zasadę hierarchicznego podporządkowania.

12. W działaniu nie kieruje się dążeniem do osiągnięcia zysku, np.: korzystanie z bibliotek publicznych jest nieodpłatne. W pewnych jednak dziedzinach następuje jednak przełamanie tej zasady na rzecz odpłatności, wiąże się to z prywatyzacją zadań publicznych, np.: prywatyzacja państwowych biur notarialnych. Przykładem może być także tworzenie agencji, które jest nową formą organizacyjną administracji, tworzoną w celu zarządzania mieniem państwowym i osiągania z tego zysku..

13. Silna administracja-kompetentna, kontrolowana i poinformowana.

14. Przejrzystość i jawność działania.(jest to cecha nadana administracji przez konstytucję, jest to cecha państwa demokratycznego)

WYKŁAD 2-_21.10.2005

Funkcje, rodzaje administracji i nowe koncepcje wykonywania administracji publicznej:

• administracja centralna i terenowa (terytorialna).

• administracja lokalna - wykonywana przez samorządy gminne i powiatowe,
  i regionalna - sprawowana przez władze publiczne na szczeblu województwa, przede wszystkim przez wojewódzki samorząd terytorialny.

• Administracja zespolona - może polegać na połączeniu administracji samorządowej i rządowej pod zwierzchnictwem organu samorządu(starosta), jak również na połączeniu jednostek organizacyjnych wykonujących różne przedmiotowo zadanie w jednym urzędzie pod jednym zwierzchnikiem.

W odniesieniu do administracji rządowej w terenie, administracja niezespolona to ta administracja, która nie została poddana zwierzchnictwu wojewody i podlega bezpośrednio administracji centralnej, np.: urzędy i izby skarbowe.

Sfery administracji klasycznej:

1.Administracja sprawiedliwości.

2.Admininistracja spraw wojskowych

3. Administracja spraw zagranicznych

4. Administracja spraw wewnętrznych

5. Administracja skarbowa

• Administracja władcza - imperium - możliwość stosowania przymusu państwowego.
  Administracja niewładcza - administracja zawiadowcza, świadcząca
  - organizowanie i świadczenie usług.

Do polskiego słownika powróciło pojęcie policji administracyjnej. Pierwotnie oznaczało działanie w interesie publicznym. Obecnie mianem tym obejmuje się funkcje administracji związane z działaniami prawnymi i faktycznymi, mającymi na celu odsunięcie od niebezpieczeństwa grożącego takim dobrom jak spokój, porządek, bezpieczeństwo publiczne w tym ochrona zdrowia i życia ludzkiego.

Obecnie funkcje policji administracyjnej często wykonują formacje czy służby zorganizowane na wzór wojskowy- korpusy, wyposażone w specjalne środki przymusu, np.: służba więzienna, policja, straż pożarna, a także podmioty administracji cywilnej(nadzór budowlany)

Rozwój współczesnych państw doprowadził do wykształcenia się II sfery - organizowania i świadczenia usług publicznych, np.: utrzymanie dróg, oświata. Są to te działania przy, których administracja może wykazać się inicjatywą, działać twórczo a jej działania nie są zabezpieczone możliwością użycia przymusu.

W ostatnich latach wykształciły się 3 koncepcje związane z funkcjonowaniem administracji:

1. Nowego publicznego zarządzania - administracja powinna skoncentrować się na wynikach swojej działalności, stosować mechanizmy konkurencji, rynkowe, działać na wzór podmiotów gospodarczych.

2. Publicznego wyboru - związana z traktowaniem jednostki korzystającej z usług administracji, jak klienta, konsumenta usług. Wiąże się z tym dążenie do ograniczenia działalności administracji publicznej w sferach , w których świadczenie usług może przejąć sektor prywatny. Koncepcja ta nie wiąże się ze zmniejszeniem odpowiedzialności administracji, gdyż pozostawia sobie nadzór nad sprywatyzowanymi sferami zadań publicznych.(polska-lata'90) Elementy takiego działania administracji wprowadza się na całym świecie, np.; przetargi na udzielanie usług publicznych przez administrację komunalną, szkoły prywatne.

3. Regulacji - oznacza prawną formę interwencjonizmu państwowego w sferze gospodarczej, wiąże się zatem ze sferą stosowania prawa gospodarczego publicznego i stosowaniem w tym zakresie instrumentów adm. Pojęcie to jest zdefiniowane w ustawie o energetyce jako stosowanie przez administrację określonych przez ustawodawcę środków prawa łącznie z ich koncesjonowaniem.

Pojęcie to pojawiło się w USA w działalności agencji. Rozwój regulacji związany jest z wymogami prawa wspólnotowego i koniecznością dostosowania się do jego wymogów.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

370 r.-regulacja [Author ID1: at Sun Apr 16 15:48:00 2006 ]cesarza Walentyniana III - zwraca się do prefekta Rzymu, aby sprawował nadzór nad edukacją studentów.(prefekt, jeżeli stwierdziłby, że student zachowuje się niewłaściwie może zarządzić chłostę i odesłać go do domu)

Prawo administracyjne jest prawem nowożytnym, stworzonym w celu regulacji pozycji jednostki w jej stosunkach z administracja publiczną.

Prawo administracyjne:
1. to gałąź prawa, regulująca tworzenie struktury organizacyjnej, zadań i zasad postępowania aparatu administracji i innych osób i jednostek działających dla dobra wspólnego w celu wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.

2.to normy, które regulują relacje prawne między podmiotami wykonującymi zadania administracji.

3.to normy określające prawa i obowiązki podmiotów administrowanych.

Obecnie przewagę mają normy dotyczące pkt. 1 i 2, a ograniczyło się działanie w sferze pkt. 3.

Relacje między prawem administracyjnym, a innymi gałęziami prawa:

• prawo konstytucyjne

Prawo konstytucyjne było określane jako prawo polityczne.

• Wyłączność ustawy w regulacji pewnych kwestii.

• Pr. adm. to niejako pochodna prawa konstytucyjnego.

• Pr. adm. jest uszczegółowieniem norm konstytucyjnych.

• Pr. konstytucyjne- stabilne, statyczne, natomiast prawo administracyjne to prawo w procesie, dynamiczne, zmieniające się, konkretyzujące prawo konstytucyjne.

• prawo karne

• wspólny przedmiot regulacji.

• Prawo administracyjne i karne to prawa publiczne

• Ich normy nakierunkowane są .na realizację interesu publicznego.

• Służą zabezpieczeniu działania administracji publicznej.

• Pomostem między prawem karnym, a administracyjnym było kiedyś prawo karno-administracyjne, obecnie prawo wykroczeń.(wykrocznia wiążą się z naruszeniem norm prawa administracyjnego w związku z czym administracja powinna mieć w gestii penalizację wykroczeń) Orzekanie w tych sprawach dopiero od niedawna jest kompetencją sądów powszechnych.(prawo administracyjne podlega, wiec jak widać ewolucji).

• prawo cywilne

• Relację tą szerzej można ująć jako relację między ius publicum, a ius privatum. Nie ma jednak ścisłych granic między prawem cywilny, a administracyjnym.

Pojęcie sprawa z zakresu administracji- jest pojęciem prawnym warunkującym niekiedy wybór drogi sądowej dochodzenia praw i wolności. Przy odróżnianiu norm prawa prywatnego od prawa publicznego pod uwagę wziąć powinniśmy:

- kryterium interesu - często nie da się dokonać na tej podstawie podziału, np.: normy budowlane
- kryterium władztwa - kryterium to jest czasami zawodne , a polega na wykorzystaniu władczego charakteru norm , pozwalających na autorytatywne, jednostronne przesądzenie sytuacji adresata(mamy wówczas do czynienia z prawem publicznym)

- kryterium majątkowe - jednak coraz więcej ustaw z zakresu administracji wiążę się z regulacjami majątkowymi, co niestety uniemożliwia wyraźne rozdzielenie interesów.

Mimo przeróżnych kryteriów ciężko jest wyraźnie rozgraniczyć prawo cywilne od prawa administracyjnego. Granic tych szukali SN, NSA, TK. I to właśnie TK w 1994 stwierdza w swoim orzeczeniu, iż: wszelka działalność samorządu terytorialnego, jeżeli jest oparta na prawie publicznym, to jest, sprawą z zakresu administracji.

Podział na prawo cywilne i prawo administracyjne ma duże znaczenie praktyczne.

• Ustawodawca często uznaje, że na pierwszym etapie sprawę powinien rozpatrywać sąd administracyjny, a potem, na II etapie sąd powszechny.

• Jest jeden system prawa, a podział na gałęzie nie jest naturalny, dlatego niektóre z nich muszą się przenikać. Czasami z tych gałęzi wyodrębnia się grupa przepisów i tworzy się nowa gałąź prawo, np.: prawo finansowe

Na prawo administracyjne składają się normy( a więc samo w sobie też nie jest jednolite):
- prawa ustrojowego,
- materialnego,
- procesowego (skodyfikowane)

Prawo ustrojowe:
- normy dotyczące tworzenia, zmiany i likwidacji struktur organizacji administracyjnych,
- normy dotyczące powoływania i mianowania do pełnienia funkcji w administracji,
- normy zadaniowe i kompetencyjne oraz normy określające zasady działania administracji.

Prawo materialne:
- normy wyodrębnione z uwagi na przedmiot działania administracji i jej kompetencje
- normy regulujące sytuację prawną jednostek w ich relacjach a administracją.

Prawo procesowe - normy regulujące tryb postępowania przed organami administracji publicznej

WYKŁAD 3-_28.10.2005

Prawo administracyjne-charakterystyka:

1.) to najbardziej zróżnicowana, co do form stanowienia norm i co, do podmiotu gałąź prawa-ulega ona częstym zmianom.

2.)w skład prawa administracyjnego wchodzą normy ius cogens, bezwzględnie obowiązujące.
3.)prawo administracyjne charakteryzuje się tez jego upolitycznieniem.

4.) w ramach prawa administracyjnego można wyróżnić:
- grupę norm o charakterze zewnętrznym - powszechnie obowiązujących
- grupę norm o charakterze wewnętrznym.
Można tu wyodrębnić:
- normy obowiązujące na obszarze całego kraju
- normy obowiązujące na danym obszarze ( normy prawa miejscowego).

5.)szczególną cechą prawa administracyjnego jest to, że nie jest ono skodyfikowane. Skodyfikowane są procedury administracyjne. Nie można skodyfikować tego prawa, gdyż obejmuje normy dotyczące całego naszego życia indywidualnego i społeczno-gospodarczego. Europeizacja prawa europejskiego dodatkowo je rozbudowuje i ma wpływ na jego źródła.

6.)Podział prawa administracyjnego:

• Prawo ustrojowe

• Prawo materialne

• Prawo procesowe

7.)Europeizacja prawa administracyjnego:

Prawo europejskie zawiera dużą liczbę różnych źródeł prawa o różnej mocy obowiązującej. Są wśród nich normy obowiązujące bezpośrednio, które obowiązują państwa i wymagają wdrożenia do prawa krajowego (implementacji) oraz normy jednostkowe i konkretne => aquis communautaire.

Otwarty jest katalog źródeł prawa wewnętrznego.

Europeizacja prawa prowadzi do sytuacji, gdy systemu prawa administracyjnego nie można uważać za zamknięty. Europeizacja jest procesem, który przebiega w różnych formach. Wiąże się to z :

• bezpośrednią skutecznością i prymatem prawa wspólnotowego.

• dostosowaniem prawa polskiego do prawa europejskiego ( szczególnie przed przystąpieniem do UE).

• Wdrożeniem / implementacją norm prawa europejskiego do prawa polskiego.

Ustawa z 20.04.2004r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw z związku z uzyskaniem przez RP członkostwa w UE. Chodzi o około 100 ustaw, większość to prawo administracyjne.

Europejska Karta Regionów -dopiero wejście w życie konstytucji z 1997 roku pozwoliło traktować ją jako nadrzędną w wypadku sprzeczności w prawie polskim.

Europejska Karta Regionów-spór regionalny w Europie.

Soft law, normy mające charakter zaleceń, opinii, wskazań itp.
Taki charakter ma m.in. Europejski Kodeks Dobrej Administracji. Dotyczy on głównie prawa wewnętrznego urzędników UE. TK uznał, iż jest to wzór standardów, który powinien być brany pod uwagę przy ocenie prawa polskiego mimo, że normy te nie obowiązują.

Karta Praw Podstawowych- TK, stwierdził, że trzeba je brać pod uwagę przy interpretacji prawa polskiego, bo wskazuje zasadnicze tendencje.

Ustawa o systemie oceny zgodności- wdraża 25 dyrektyw i Kodeks Celny.

Wpływ prawa europejskiego na prawo administracyjne zaznacza się na poziomie:
- tworzenia,
- stosowania
- kontroli tego prawa.

Wpływ na tworzenie prawa wiąże się z kompetencją organów Unii do tworzenia norm bezpośrednio skutecznych i w udziale administracji krajowej i władzy ustawodawczej w procesie tworzenia norm prawa europejskiego.
Wyrazem takiego wpływu jest ustawa z 11.03.04 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w zakresie tworzenia norm prawa europejskiego. Proces tworzenia prawa europejskiego jest mało demokratyczne, w związku z tym we wszystkich krajach uchwala się normy, które mogą zagwarantować władzy krajowej wpływ na tworzenie prawa europejskiego, np.: tryb zgłaszania uwag do projektów

Na etapie stosowania prawa europejskiego - przejawia się w obowiązku stosowania prawa europejskiego przez organy administracji i sądy.

Orzeczenia ETS-u i ETPCz maja charakter pomocniczy przy wykładni prawa. Sądy mogą wystąpić do ETS-u z pytaniami prejudycjalnymi, dotyczącymi wykładni prawa europejskiego( same nie mogą jej dokonać). Sądy niższej instancji powinny z nimi występować, sądy wyższej instancji(SN, NSA)mają taki obowiązek. Sądy stosują, więc prawo europejskie bezpośrednio albo jeżeli zachodzi potrzeba, to występuje z pytaniami.
Sądownictwo europejskie:

- ETS
- sąd I Instancji
- sąd do spraw służby publicznej(jeszcze nie działa)

Wyniki sporów między UE przed ETS mają wpływ na prawo europejskie. W ten sposób następuje globalizacja na płaszczyźnie prawa.

Prawo ustrojowe - Europejska Karta Samorządowa, itd.

Prawo materialne - rozporządzenia, dekrety, itd.

Prawo procesowe - Europejski Kodeks Dobrej Administracji

Szczególną rolę w procesie europeizacji prawa spełnia Komitet Integracji Europejskiej
(opiniodawczo-doradczy), mający status naczelnego organu administracji. Zajmował się sprawami związanymi z przystąpieniem Polski do UE, zajmuje się nimi także Rządowe Centrum Legislacji.

Porządek europejski i prawo krajowe będą się coraz bardziej przenikać, unifikować.

Podstawowe pojęcia prawa administracyjnego:

1.) Pojęcie stosunku administracyjno-prawnego i sytuacji administracyjno-prawnej.

2.) Pojęcie publicznych praw podmiotowych.

3.) Pojęcie władztwa administracyjnego i sankcji administracyjnej.

4.) Pojęcie władzy dyskrecjonalnej (uznania administracyjnego)- pojęcie z doktryny anglosaskiej.

5.) Pojęcie dóbr, rzeczy i świadczeń publicznych.

Są to pojęcia prawnicze-narzędzie służące prawnikom w procesie stosowania prawa.

Stosunek administracyjno-prawny to stosunek społeczny, który powstaje na płaszczyźnie prawa administracyjnego. Pojęcie to związane jest z aktem administracyjnym i potrzebą prawnego uporządkowania relacji między jednostką a organami administracji publicznej(w XIX wieku jednostka stała się z poddanego, obywatelem-pojawiło się prawo administracyjne i relacje prawne między jednostką,
a administracją).

W ramach stosunku prawnego wyróżniamy:

• PODMIOTY - z jednej strony podmiot administrujący, którym jest najczęściej organ administracji publicznej. Z drugiej podmiot administrowany, którym jest jednostka lub inny podmiot pozostający na zewnątrz administracji publicznej.

• PRZEDMIOT - sprawy z zakresu administracji publicznej bądź inne sprawy, które ustawy przekazały organom administracji do rozstrzygnięcia, np.,: wywłaszczenie

• TREŚĆ - stanowią ją wyznaczone prawem administracyjnym zachowania
  (nakazane, dozwolone, zakazane).

Cechą charakterystyczną tego stosunku jest nierównorzędność podmiotów tego stosunku. Istotą jest to, że to organowi administracji służy prawo jednostronnego i władczego przesądzenia o sytuacji prawnej drugiego podmiotu.
Podmiotem administrującym - organ administracji publicznej, zakłady publiczne, pewne organizacje, wyjątkowo osoby fizyczne(np.: weterynarz odnośnie badania mięsa).

W postępowaniu przed sądem administracyjnym stosunek ów traci znamię nierówności
(na płaszczyźnie postępowania spornego).

Stosunek administracyjno-prawny to stosunek ukształtowany na gruncie prawa administracyjnego, cechujący się nierównością stron, o charakterze władczym, a zarazem indywidualnym i konkretnym.

W ramach stosunku administracyjno-prawnego następuje rozstrzygnięcie konkretnej sprawy indywidualnie oznaczonego adresata(wiąże się to z pojęciem aktu administracyjnego).

WYKŁAD 4-_04.11.2005

• Władztwo administracyjne:

Jest to władztwo państwowe, które państwo przekazuje w zakresie określonym kompetencjami organom administracji, wykonującym zadania publiczne. Władztwo polega na działaniu w zakresie administracji publicznej w takich formach prawnych, których realizacja jest zabezpieczona prawną możliwością użycia przymusu państwowego.

Samorząd terytorialny to odmienna od państwa władza publiczna, która też stosuje władztwo publiczne.

• Publiczne prawa podmiotowe:

- prawo administracyjne reguluje sposób działania organów administracji publicznej wobec jednostek

- pojęcie to ma charakter prawniczy(wyrażony w licznych orzeczeniach)

- wiąże się z prawem publicznym, tym samym nie ma charakteru absolutnego czy wrodzonego

- jego źródłem jest zawsze norma prawa publicznego

- powstaje w wyniku poddania jakiejś sprawy regulacji prawnej

- nie można się ich zrzec, ale za to można z nich nie korzystać

- publiczne prawo podmiotowe to roszczenie do władzy publicznej o określone zachowanie lub nie naruszanie przyznawanego zakresu lub wolności

- odpowiada mu obowiązek władzy publicznej

-co do zasady służą jednostce, ale mogą służyć także np. samorządowi terytorialnemu wobec państwa

- pojęcie publicznych praw podmiotowych zniknęło z obrotu prawnego w związku z brakiem sądowej kontroli administracyjnej(na blisko 40 lat). Pojawia się ponownie dopiero pod koniec lat '80( występowało wówczas pojęcie uprawnienia lub interesu prawnie chronionego)

Podział publicznych praw podmiotowych:

1.)

• PRAWA WOLNOŚCIOWE- prawa domagania się nie ingerowania władzy publicznej w przyznane wolności i prawa, np.: swoboda działalności gospodarczej, wolność nauki, wolność wyboru pracy, etc.)

• PRAWA POLITYCZNE- to przede wszystkim prawa wyborcze i prawa do udziału w rożnej formie wykonywania władzy publicznej, np.:prawo do konsultacji, czy prawo do referendum)

• PRAWA SOCJALNE- to prawa, które związane są z możliwością domagania się od władzy publicznej określonych świadczeń, np.:zasiłki

2)

• PRAWA SILNIEJSZE- to te, w których uprawniony ma pozycję podobną do pozycji wierzyciela w prawie cywilnym

• PRAWA SŁABSZE- to te, w których uprawniony nie może domagać się określonego, pozytywnego rozstrzygnięcia, może domagać się jedynie zajęcia jego sprawą

3)

• PRAWA, które polegają na żądaniu wydania rozstrzygnięcia określonej treści

• PRAWA, polegające na żądaniu od władzy publicznej określonego zachowania się(tzw. prawa procesowe =>mamy prawo wnieść protest, skargę)

• PRAWA, o treści negatywnej związane z żądaniem zaniechania ingerencji w nasze prawa i wolności

• PRAWA, związane z żądaniem udziału w wykonywaniu administracji publicznej, a szerzej władzy publicznej

Interes prawnie chroniony- mówimy o nim wtedy, gdy chodzi o tzw. prawa refleksowe, które odnoszą się do sytuacji, gdy czyjeś publiczne prawa podmiotowe oddziaływają także na prawa osób trzecich.

• Sankcja administracyjna:

- Administracja może nakładać różnego rodzaju dolegliwości na jednostkę.
- Problem sankcji administracyjnej będzie wiązał się z władczą formą działania administracji i z publicznymi prawami podmiotowymi.

- Problem sankcji administracyjnej ma wymiar europejski, o czym świadczyć może rekomendacja Rady Europy R91/1 w sprawie sankcji adm.(obecna tendencja zmierza do zwiększenia kompetencji administracji do nakładania coraz większej ilości kar).

Sankcja administracyjna to dolegliwość związana z naruszeniem norm prawa administracyjnego, czyli odpowiedzialność za niewykroczenie lub wadliwe wykonanie normy publiczno-prawnej. O sankcji przesądza konkretna norma, określająca odpowiedzialność, konsekwencje majątkowe, osobiste, rzeczowe i inne związane z ponoszeniem tej odpowiedzialności. Często konsekwencją prawną naruszenia norm publiczno-prawnych będzie cofnięcie koncesji czy zezwolenia, nieważność decyzji administracyjnej bądź jej wygaśnięcie, np.: przepisy celne- dodatkowe opłaty celne jako sankcja administracyjna.

Prawie wszystkie ustawy administracyjne zawierają sankcję. Czasem kary orzekane są przez same organy administracji.

Brak jest kompleksowej regulacji sankcji administracyjnych, są one rozproszone w różnych ustawach. Nie ma, zatem jednolitych zasad i trybu ich nakładania.

Rezolucje ustalają pewne standardy, które powinny być przestrzegane.

W myśl rekomendacji z 13. 02. 1991r. RE:

1.Sama sankcja i sposób jej nakładania powinny być uregulowane ustawowo.

2.Wprowadza zakres nakładania sankcji z racji czynu, który wcześniej nie był zagrożony taką karą oraz nakaz stosowania sankcji łagodniejszej, jeśli taka obowiązywała wcześniej.
3.Jednostka nie może być w trybie administracyjnym karana 2 razy za ten sam czyn. Jeśli czyn ten prowadzi do działania większej ilości władz publicznych to ustalając sankcję powinny one brać to pod uwagę.

4.Nakładanie sankcji następuje w drodze decyzji administracyjnej-powinna być wydana w rozsądnym czasie.

5.Rekomendacja powołała się na rezolucję RE ”o zasadach słusznego postępowania administracyjnego” w nawiązaniu do tej rezolucji wskazano, że jednostka powinna mieć wcześniej przedstawione zarzuty, rozsądny czas na przygotowanie się do ich odparcia, brać udział w postępowaniu, a decyzja nakładająca sankcję powinna być umotywowana.

6. Rekomendacja przewiduje drogę sądową kontroli decyzji nakładającej sankcję.

W doktrynie prawa wskazuje się także na to, że:

1. Sankcja powinna być współmierna do naruszenia prawa.

2. Powinna być nieuchronna i szybko wymierzana.

WYKŁAD 5_-18.11.2005

• Uznanie administracyjne(zwane dawniej swobodnym uznaniem)

W sferze prawa anglosaskiego władza dyskrecjonalna jest uznawana za jedną z najbardziej istotnych kwestii prawa administracyjnego. Swobodne uznanie mieści się i ma podstawę w przepisach prawa. Pojęcie uznania administracyjnego wiąże się z procesem tworzenia tego prawa i jego stosowania, a w szczególności z aktem administracyjnym(decyzją administracyjną) Owa władza dyskrecjonalna administracji wyraża się w sferze działania administracji, w której ma ona swobodę wyboru konsekwencji prawnych swojego działania.

Uznanie administracyjne może wyrażać się w tym, że administracja ma swobodę podjęcia określonego aktu normatywnego, swobodę jego rozwiązań znajdujących się w akcie normatywnym. Może wybierać kierunki działania, ustalać ich hierarchię i priorytety.

W płaszczyźnie stosowania prawa, uznanie administracyjne odnoszone jest do aktu administracyjnego i oznacza, że organ administracyjny ma możliwość po dokładnym ustaleniu stanu faktycznego wyboru konsekwencji prawnych określonego rozstrzygnięcia.
Przeciwieństwem aktów administracyjnych podejmowanych w drodze uznania administracyjnego są tzw. akty związane, odnoszące się do sytuacji gdy w razie wystąpienia pewnych przesłanek organ musi wydać akt o określonej treści(w praktyce jeżeli w akcie znajdziemy określenie „może” to jest to uznanie administracyjne, jeśli w akcie figuruje słowo „wyda” to jest to decyzja związana).

O uznaniu administracyjnym w wąskim rozumieniu mówimy wtedy, gdy organ ma możliwość wyboru konsekwencji prawnych danej decyzji.

W szerokim rozumieniu, mówimy wtedy, gdy dla podjęcia decyzji niezbędna jest analiza, wykładnia, interpretacja pojęć niedookreślonych, np. ważne względy, interes społeczny, czy choćby decyzje podatkowe gdzie właściwy organ musi dokonać interpretacji, etc.

Problem uznania administracyjnego występuje we wszystkich systemach prawnych-musi, bowiem istnieć pewien zakres swobody w kształtowaniu sytuacji administracyjnej danej jednostki. Na tym gruncie pojawia się problem ochrony jednostki w sytuacji, gdy organ działa w ramach uznania administracyjnego. Nie ma niestety, na gruncie polskiego porządku prawnego aktu prawnego, który ogólnie regulowałby tą kwestię. Jest natomiast rekomendacja Kom. Ministrów RE z 11.03.1980, dotycząca wykonywania dyskrecjonalnych kompetencji władz administracyjnych. Stanowi ona uzupełnienie rezolucji administracyjnych 1977r. o ochronie jednostki przed aktami adm. Rekomendacja:
- definiuje pojęcia związane z uznaniem administracyjnym,
- wskazuje, że kompetencje dyskrecjonalne występują w każdej sferze działania administracyjnego,
- zaleca, aby wykonując te kompetencje władza publiczna miała jasny, wyraźnie oznaczony cel, który chce zrealizować.
Do takich podstawowych wymagań regulujących działanie administracji w ramach uznania administracyjnego, rekomendacja zalicza obiektywizm, zakaz dyskryminacji i faworyzowania, a zatem nakaz przestrzegania zasady równości. W rekomendacji pojawia się też odwołanie do zasady proporcjonalności, czyli nakaz zachowania właściwych proporcji między celem jaki się chce osiągnąć, a środkami które chce się zastosować i stopniem ograniczenia wolności i praw człowieka(pojawia się wymóg terminu rozsądnego).

Np. ustawa o skardze na przewlekłość postępowania, stwarza możliwość wystąpienia ze skarga i roszczenia odszkodowania wypłacanego przez organ administracyjny.

Np. Jeden z przepisów prawa budowlanego mówi, iż jeśli organ administracyjny nie wyda aktu administracyjnego w określonym terminie to można odnieść się do organu wyższego rzędu o zasądzenie grzywny i w stawkach za każdy dzień zwłoki.

Rekomendacja zawiera też nakaz motywowania, uzasadniania rozstrzygnięć administracyjnych, mających charakter dyskrecjonalny. Oznacza to, iż wykonywanie kompetencji dyskrecjonalnych powinno być poprzedzone rzetelnym ustaleniem stanu faktycznego, z którym związane będzie rozstrzygnięcie.

Odejście od terminu swobodne uznanie spowodowane jest tym, że działalność administracji w warunkach współczesnych nigdy nie jest swobodne, bo jest regulowane przez prawo i zasady wynikające z tego prawa lub będące jego podstawą.

Od uznania administracyjnego należy odróżnić zasadę swobodnej oceny dowodów związanej z etapem ustalania stanu faktycznego.

Uznanie administracyjne ma charakter prawny w tym sensie, że o jego istnieniu przesądza właśnie to prawo. Zakres tego uznania jest zmniejszony poprzez wskazanie adm. wartości i dóbr, których ochroną powinno się kierować. Z kodeksu postępowania administracyjnego wynika, że organ powinien załatwiać sprawę zgodnie ze słusznym interesem stron o ile interes społeczny nie stoi temu na przeszkodzie.

Orzeczenia NSA z lat '80-w orzeczeniach tych sąd stopniowo wyznaczał granice uznania administracyjnego, przechodząc stopniowo do stanowiska, że interes publiczny nie zawsze musi przeważać nad interesem jednostki. Prawo procesowe także wyznacza pewne granice uznania administracyjnego, nakazując rozstrzygnięcie sprawy zgodnie ze słusznym interesem strony, do granic kolizji z interesem publicznym.

• Kontrola uznania administracyjnego

Ponieważ uznanie administracyjne jest sferą „swobody administracji”, kontrola tego uznania w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest, co do zasady wyłączona. Nie oznacza to jednak, że sądy nie mają żadnych uprawnień kontrolnych. Sąd może przede wszystkim kontrolować, czy w danej sprawie na gruncie określonej regulacji prawnej miał prawo działać w granicach uznania, a także czy ich nie przekroczył i czy stan faktyczny został prawidłowo ustalony.

• Dobra publiczne, obowiązki i świadczenia publiczne

Problematyka ta zajmowała dużo miejsca w okresie międzywojennym. W doktrynie przedwojennej na gruncie analizy własności publicznej, wyróżniano:

• pojęcie majątku skarbowego

• pojęcie majątku administracyjnego

• pojęcie rzeczy publicznych do użytku publicznego

1)Pojęcie majątku skarbowego, związane było z majątkiem, który poprzednio służył wykonywaniu zadań publicznych(głównie poprzez dostarczanie środków finansowych),

np. lasy państwowe.

2)Pojęcie majątku administracyjnego oznacza rzeczy ruchome i nieruchome, które służą bezpośredniemu wykonywaniu zadań publicznych, np. szkoły.

3)Kategoria rzeczy do użytku publicznego nie jest jednak jednolita, korzystanie z tych rzeczy może odbywać się na różnych zasadach. Rzeczami takimi są drogi publiczne, wody płynące i podziemne.
Prawo wodne przed wojną wyróżniało 3 sposoby korzystania z wód:

• powszechne, polegające na korzystaniu przez wszystkich, na równych prawach i co do zasady nieodpłatnie

• zwykłe, na potrzeby gospodarstwa domowego(pojawiał się tu problem reglamentacji w czasie suszy i opłat za dostarczanie)

• szczególne, wiązało się ze zwiększonym, szczególnym poborem wody lub korzystaniem na potrzeby produkcyjne, np.: w związku z potrzebą wpuszczania ścieków, żeglugą, spływem drewna, etc.

Po wojnie używano pojęcia własności państwowej i własności innych niż państwo podmiotów publicznych - w konsekwencji brak tych kategorii w podręcznikach z tego okresu.

Po roku 1990 pojawiło się na nowo pojęcie własności publicznej jako własności, na którą składa się własność państwowa i własność innych niż państwowo podmiotów publicznych. Ciężary publiczne i obowiązki mają umocowanie konstytucyjne. Istnienie tej kategorii związane jest z przysługującym państwu władztwem:

a)personalnym
b)terytorialnym

Ad_a) Obejmuje wszystkich jego obywateli

Ad_b) Rozciąga się na terytorium państwa

W myśl artykułu 84 Konstytucji RP :
”Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie”.
Obowiązek ten ma charakter powszechny, obejmuje także cudzoziemców i bezpaństwowców.

Ciężar publiczny to wynikający z przepisów prawa lub decyzji obowiązek
publiczno-prawny, którego treść polegać może na:

• świadczeniu osobistym

• udostępnianiu rzeczy ruchomych

• świadczeniu pieniężnym

Mogą mieć charakter:

• powszechny

mogą obejmować tylko pewien krąg osób, np.: właściciel nieruchomości ma obowiązek dbania o chodniki przylegające do prywatnych nieruchomości.

WYKŁAD 6-_25.11.2005

Prawo administracyjne poza ciężarami publicznymi przewiduje różne publiczno-prawne ograniczenia prawa własności, a nawet jego odjęcie-nieruchomość może być wywłaszczona na cele publiczne lub na rzecz Skarbu Państwa. Korzystanie z nieruchomości może być ograniczone np. w celu przeprowadzenia urządzeń do przesyłu energii. Decyzja administracyjna upoważnia inwestora do wejścia na teren nieruchomości, za odpłatnością. Ograniczeni są także właściciele zabytków - ograniczenia te rekompensowane są poprzez pomoc właścicielowi zabytków.

Publiczno-prawne ograniczenia prawa własności są też zawarte w państwowych planach zagospodarowania terytorialnego, które kształtują sposób korzystania z nieruchomości. Jeśli w wyniku uchwalenia planów spadnie wartość nieruchomości, właścicielom przysługuje odszkodowanie, jeśli wartość wzrośnie-właściciel musi zapłacić
opłatę adjacencką. Brak jest w Polsce obowiązku uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, dlatego tez sposób korzystania z nieruchomości jest często regulowany przez decyzje indywidualne.

Prawo administracyjne reguluje ciężary publiczne, sposób korzystania z dóbr publicznych, wprowadza ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości.

• Zasady prawa administracyjnego

Zasady prawa administracyjnego maja zróżnicowany charakter są one formułowane bądź na podstawie wyraźnych przepisów prawa, bądź wyprowadzone są z norm prawnych jako ich konsekwencja prawna.

Część z nich ma ogólniejszy charakter- odnoszą się do całego systemu prawa np. zasada demokratycznego państwa prawnego, zasada legalności, zasada równości.

Przy omawianiu zasad prawa administracyjnego musimy mieć na względzie jego relacje z prawem konstytucyjnym. Zasady prawa administracyjnego są zakotwiczone w Konstytucji a następnie doprecyzowane i uszczegółowione w przepisach prawa administracyjnego, np.: prawo do informacji publicznej, prawo do sądu.

Wyróżniamy 2 grupy zasad:
1) zasady prawa administracyjnego

2) zasady ustrojowe administracji publicznej

1. zasada demokratycznego państwa prawnego- jest regulowana w art. 2 konstytucji RP- „RP jest demokratycznym państwem prawnym.” Zasada ta jest uznawana za podstawową także w prawie europejskim, ma ona wymiar uniwersalny. Jest bardzo pojemną konstrukcją prawną, ma charakter klauzuli generalnej, z której wyprowadzane są podstawowe zasady ustrojowe, prawa jednostek i zasady funkcjonowania adm. publicznej. Została sformułowana ok. 200 lat temu w niemieckiej doktrynie prawnej. Zasada ta nie ma określonej treści raz na zawsze.
   Z zasady tej dla administracji największe znaczenie ma:

• zasada trójpodziału władz,

• wymóg istnienia sądownictwa konstytucyjnego,

• rola konstytucji jako najważniejszego aktu prawnego,

• wymóg istnienia sadownictwa administracyjnego,

• zasada, że obowiązek można nakładać na obywatela tylko w drodze ustawy,

• zasada proporcjonalności

• i cały szereg zasad związanych z tzw. „dobrą legislacją”- z tym wiąże się m.in.
  - wymóg ogłaszania aktów normatywnych,
  - wymóg prawidłowości tego ogłaszania,
  - wymóg jasności prawa,
  - wymóg podstawy prawnej dla działań normatywnych
  administracji.

Zasada ta dotyczy działania całej władzy publicznej, determinuje sposób działania administracji publicznej. Z niej w zasadzie wyprowadza się całokształt zasad ustrojowych i procesowych. Ma ona charakter klauzuli generalnej, z której można wyprowadzić wiele zasad szczegółowych.

2. zasada legalności-ma także charakter konstytucyjny. Zgodnie z tą zasadą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji). Wiąże się to z tym, że władza publiczna nie może powoływać się na to, że jakieś działanie nie jest zabronione. W przypadku działań władczych podstawa prawna określona jest bardziej szczegółowo. W przypadku działań niewładczych działanie zgodne z prawem może opierać się na przepisach ustrojowych, kompetencyjnych.

Stopień związania administracji prawem jest, zatem różny, zależy od tego czy chodzi o działanie administracji w sferze wewnętrznej gdzie stopień związania jest mniejszy, czy o działanie w sferze zewnętrznej gdzie stopień związanie prawem jest zdecydowanie większy. Z zasadą legalności wiąże się zasada równości.

3. zasada równości-jak i zasada legalności, mają zastosowanie zarówno na etapie stanowienia prawa jak i jego stosowania. Zasada zawarta jest w art. 32/33 Konstytucji- wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne i nikt nie może być dyskryminowany ani faworyzowany(interpretacja TK). Zakaz dyskryminacji jest związany z z zakazem faworyzowania na płaszczyźnie prawa. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wszystkie osoby lub podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu mają być traktowane równo, według jednakowej miary, bez dyskryminacji i bez faworyzowania.

Np.: SN zarzucał administracji naruszenie równości, gdy pozwolono na budowę przy jednej ulicy kilku osobom a jednej z nich odmówiono takiego pozwolenia z powodu linii wysokiego napięcia. Tam gdzie zasada ta przyznaje pewne świadczenia bądź nakłada obowiązki musi być przestrzegana.

4. zasada proporcjonalności- tzw. zasada adekwatności. Zasada ta liczy sobie 200 lat. Jest pojęciem techniczno-prawniczym. Znajduje jednak zastosowanie wprost w przepisach prawa. Wyraża się ona w nakazie zachowywania właściwych
   proporcji/ relacji między celem, jaki władza publiczna chce osiągnąć, a środkiem, który chce użyć dla osiągnięcia tego celu i między zamierzonym celem a ingerencją w prawa jednostki wynikającą z zastosowanego środka. Treść tej zasady ukształtowało orzecznictwo sądów administracyjnych i konstytucyjnych. Współcześnie zasadę tę uważa się za podstawę określającą relacje między władzą publiczną, a innymi podmiotami prawa.

TREŚĆ tej zasady:

• nakaz konieczności(niezbędności). Władza publiczna musi badać, czy zamierzona ingerencja (środek prawny) jest rzeczywiście niezbędna dla osiągnięcia zamierzonego celu. Ten nakaz należy badać zarówno na płaszczyźnie odnoszącej się do terytorium jak i do czasu ingerencji, jej przedmiotu i przedmiotów, których będzie dotyczyła. Zasada proporcjonalności jest mocno zakotwiczona w traktatach europejskich i w orzeczeniach ETS i TPCz.

• nakaz przydatności(rule of reason). Badanie przydatności wiąże się z oceną czy zamierzony środek ingerencji w prawa jednostki rzeczywiście doprowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu.

• nakaz proporcjonalności (zasada propocjonalności w sensie ścisłym). Wiąże się on z potrzebą wyważania zamierzonego celu i zamierzonej ingerencji. Granice ingerencji w prawa jednostki wyznaczają wartości chronione prawem (Europ. Konwencja Praw Czy. Konstytucja). Stosowanie tej zasady prowadzi do równoważenia interesu publicznego i interesu jednostki.

W odniesieniu do zasady proporcjonalności TK sformułował 3 pytania, na które powinna sobie odpowiedzieć władza stanowiąca przepisy prawa:

1. Czy zamierzona regulacja jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest powiązana?

2. Czy zamierzona regulacja może doprowadzić do zakładanych celów?

3. Czy efekty zamierzonej regulacji pozostają we właściwej proporcji w stosunku do ciężarów i ograniczeń nakładanych na jednostkę?

WYKŁAD 7-_02.12.2005

5) Zasada jawności - zamierzenia, działania i projekty muszą być jawne dla jednostek.
Chodzi tu o wymóg przejrzystości władzy publicznej, który jest warunkiem jej
skutecznego kontrolowania. Przejawia się to w wielu sferach działania administracji,
obejmuje praktycznie cały zakres działań, z wyjątkami określonymi ustawowo.

Wyrazem tej zasady są:

1. reguły związane z ogłaszaniem aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych (Ustawa z 20.07.2000 o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych)

2. prawo dostępu do informacji publicznych, jako element zasady jawności (Art.61 Konst.RP oraz Ustawa z 6.09.2001 o dostępie do informacji publicznej,
   a także Ustawa z 27.04.2001 -prawo ochrony środowiska - „każdy ma prawo do informacji o stanie środowiska i jego ochronie na warunkach określonych w ustawie”.

3. Zasada uczestniczenia społeczeństwa i jednostek w postępowaniach, prowadzonych przed organami administracji. Wyrazem tego jest prawo do referendum ( referendum lokalne) i do konsultacji, oraz prawo udziału stron w postępowaniu administracyjnym, w tym w postępowaniu, dotyczącym ochrony środowiska. Prawo stron do udziału w postępowaniu ma charakter czynny - wiąże się z dostępem stron do akt, możliwością zgłaszania środków dowodowych, wnoszenia środków zaskarżania, a także z obowiązkiem udzielania stronom informacji, które mogą mieć wpływ na ich prawa i obowiązki. Jednak przede wszystkim zasada jawności w postępowaniu administracyjnym przejawia się w obowiązku uzasadniania decyzji administracyjnych(obowiązek motywowania decyzji adm.)
   Z Konstytucji wynika prawo każdego do wnoszenia petycji, skarg, wniosków do władzy publicznej, wyrazem czego jest regulacja, dotycząca skarg i wniosków zawarta w k.p.a.

4. Wyrazem zasady jawności administracji są także tzw. przepisy antykorupcyjne, nakazujące osobom wykonującym funkcje publiczne, w tym zatrudnione na określonych stanowiskach w administracji publicznej, składanie oświadczeń majątkowych. Nakaz ten obejmuje nie tylko wyżej wymienione kategorie osób, ale także osoby z ich najbliższej rodziny.

5. Szczególna forma dostępu do informacji publicznej, związana z prawem wstępu na posiedzenia organu pochodzącego z wyborów (chodzi o organy stanowiące). Wiąże się to z prawem do nagrywania takich posiedzeń

Wszystkie te przejawy jawności administracji musimy rozpatrywać na tle przemian władzy, na tle zmian w administracji-rozwój tej zasady przypada dopiero na XX wiek.

6. Wyrazem zasady jawności jest też zasada jawności finansów publicznych.
Prawo do informacji publicznej nie ma charakteru absolutnego. Jest ograniczone
z uwagi na potrzebę ochrony pewnych informacji, względy bezpieczeństwa
publicznego(ochrona informacji niejawnych - tajemnic państwowych i
służbowych), ochronę dóbr osobistych(prywatność), innych tajemnic zawodowo
chronionych (w tym tajemnic przedsiębiorcy, np.: tajemnic statystycznych).

Ustawa o dostępie do informacji publicznej vs. Art. 61 Konstytucji

Art. 61 p1 Konstytucji ”Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa”.

Art. 61 p2 Konstytucj i”Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu”.

Konstytucja ogranicza to prawo do obywateli, a ustawa idzie dalej - przyznaje je każdemu (ma ono charakter powszechny)

Ustawa wprowadza zasady dostępu do informacji:

1. powszechność

2. informacja publiczna powinna być aktualna, udzielana niezwłocznie i nieodpłatnie (chyba że jej przetworzenie wiąże się z kosztami)

3. prawo do inf. publicznej wiąże się z zasadą, że od osoby, która wykonuje prawo do dostępu do inf. publicznej nie można domagać się wykonania interesu prawnego i faktycznego

Prawo dostępu do informacji publicznych obejmuje:

• uzyskanie inf. publicznych, w tym inf. przetworzonej-w takim zakresie
  w jakim jest to istotne z punktu widzenia interesu publicznego

• prawo wglądu do dokumentów urzędowych

• prawo dostępu do posiedzeń kolegialnych organów pochodzących z wyborów

Do udzielania inf. publicznych zobowiązane są: władza publiczna i inne podmioty wykonujące zadania publiczne oraz dysponujące majątkiem publicznym, także związki zawodowe i partie polityczne.

Prawo dostępu do inf. publicznych nie ma charakteru absolutnego, podlega ograniczeniom w zakresie i na zasadach określonych w ustawie o ochronie informacji niejawnych i innych tajemnic ustawowo chronionych. Podlegają ograniczeniu także ze względu na prywatność osób fizycznych lub tajemnice przedsiębiorcy. To ograniczenie nie dotyczy jednak osób pełniących funkcje publiczne w sprawach mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym informacji o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji. Z tym zastrzeżeniem nie można ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwowymi, w szczególności w postępowaniach administracyjnych, karnych lub cywilnych, ze względu na ochronę interesu strony, jeśli postępowanie dotyczy władzy publicznej lub osób pełniących funkcje publiczne.

Informacja publiczna - w rozumieniu ustawy to każda informacja o sprawach publicznych (są pewne kategorie osób, które mają prawo także do informacji niepublicznych,
np.: dziennikarze na podstawie prawa prasowego).

Ustawa określa przykładowe inf. publiczne podlegające udostępnianiu:

• o polityce wewnętrznej i zagranicznej

• o projektowaniu aktów normatywnych

• o podmiotach zobowiązanych do informacji publicznej (np. dane o statusie prawnym i formie prawnej, o ich organizacji, kompetencjach, organach, strukturze, majątku, trybie działania)

• o danych publicznych (np. treść aktów administracyjnych, dokumentacja kontroli)

• o stanie państwa, samorządów

• o majątku publ.

• o dochodach i stratach spółek handlowych Skarbu Państwa

• o długu publicznym, pomocy publicznej, ciężarach publicznej.

W rozumieniu ustawy dokumentem urzędowym jest treść oświadczenia woli lub wiedzy utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.

Udostępnianie informacji następuje w sposób:

1. ogłaszanie inf. publicznych w biuletynie informacji publicznych

2. udostępnianie informacji na wniosek

3. wstęp na posiedzenia organów i udostępnianie materiałów audiowizualnych oraz teleinformatycznych dokumentujących te posiedzenia.

Ad.1.

Biuletyn informacji publicznej jest urzędowym publikatorem teleinformatycznym w postaci ujednoliconego systemu stron w sieci teleinformatycznej. Podmioty zobowiązane do udzielania informacji publicznych w tym biuletynie wskazują kto i kiedy utworzył informację(dane osoby udostępniającej i wprowadzającej).

Ad.2.

Jest to najczęstszy sposób dotyczący informacji, których nie ujawnia się w biuletynie. Informacja publiczna. może być udostępniana w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnodostępnych lub przez zainstalowanie w takich miejscach urządzeń umożliwiających zapoznanie się z informacjami. Podmiot udostępniający informację w ten sposób musi zapewnić możliwość kopiowania, wydruku lub przeniesienia inf. Udostępnianie informacji na wniosek odbywa się bez zbędnej zwłoki, w terminie 14 dni.

Informacja przetworzona - żądanie jej udostępnienia musi być oparte na istotnym interesie publicznym np. zestawienia, analizy, statystyki.

Tryb ochrony w przypadku informacji udzielanych na wniosek - następuje ono w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot zobowiązany nie mogą uczynić zadość tej regule. W takim przypadku podmiot zobowiązany informuje pisemnie wnioskodawcę o przyczynach uniemożliwiających udostępnianie informacji w zgodnej formie i wskazuje, w jaki sposób i w jakiej formie informacje może udostępnić. Jeżeli w ciągu 14 dni od tego powiadomienia wnioskodawca na nie nie odpowie, postępowanie umarza się.

Odmowa udostępnienia i umorzenie postępowania następuje w drodze decyzji administracyjnej podejmowanej w trybie przepisów k.p.a. Postępowanie to jest jednak skrócone, bo rozpatrzenie odwołania ma nastąpić wciągu 14dni. (normalnie miesiąc)

Uzasadnienie decyzji odmowy musi zawierać nie tylko wskazanie osób, które zajęły stanowisko w tej sprawie, ale także oznaczenie podmiotów ze względu na dobro, których wydano decyzje o odmowie.

Ograniczenia:

a) przedmiotowe

b) z uwagi na osoby fizyczne i tajemnicę przedsiębiorcy

Zdarza się, że nie mamy, do kogo się odwołać, wtedy mamy prawo wystąpić z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie naszej sprawy (mamy na to 14 dni), np.: zwracając się do PZPN.

Tryb odwoławczy :

Ustawa przewiduje dwutorowość ochrony sądowej.
1- Zapewnia ją Sąd Powszechny w przypadku, gdy prawa dostępu do inf. publicznej odmówiono ze względu na wyłącznie jej jawności z powołaniem się na ochronę danych osobowych, prawo do prywatności oraz tajemnicę inną niż państwowa, służbowa, skarbowa lub statystyczna (powództwo do Sądu Rejonowego właściwego ze względu na siedzibę podmiotu, który odmówił udostępnienia inf. publicznej).

2 - W pozostałych przypadkach(także przy informacji przetworzonej) można decyzję zaskarżyć do Sądu Administracyjnego. Postępowanie w nim jest skrócone - przekazanie akt i odpowiedź na skargę, następują w ciągu 15 dni od otrzymania skargi, a samą skargę rozpatruje się w terminie 30 dni. Przepisy przewidują kilka przypadków, gdy sąd jest zobowiązany do niezwłocznego rozpatrzenia sprawy, np.: w przypadku sytuacji zw. z zasadniczą służbą wojskową

Prawo do informacji wywodzi się z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, poprzez prawo do wyrażania własnej opinii.

WYKŁAD 8-_09.12.2005

Prawo dostępu do sądu:

• jest ono prawem konstytucyjnym, a zarazem mającym umocowanie w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w Pakcie Międzynarodowym oraz w Karcie Praw Podstawowych UE, w Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji(soft law).

• Prawem tym zajmuje się Konstytucja RP w Art.45 „Każdy ma prawo sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, przez właściwy, niezależny, bezstronny, niezawisły sąd.” Koresponduje z tym zasada, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowego dochodzenia jego praw.

• wiąże się bezpośrednio z zasadą sprawiedliwego procesu

6) Zasada sprawiedliwości proceduralnej (miedzy innymi Art.45 Konstytucji.)

Konstytucja wprowadza zasadę, że sądy powszechne są właściwe we wszystkich sprawach niezastrzeżonych właściwością innych sądów. Naczelny Sąd Administracyjny i inne sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, w tym uchwał jednostek samorządu terytorialnego. Sądy administracyjne sprawują tę ochronę na mocy ustawy z dnia 30.08.2002 - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ustawa określa bardzo szeroko zakres kontroli, za pomocą klauzuli generalnej z nielicznymi wyjątkami. Kontroli tej obecnie podlegają wszelkie decyzje, wiele postanowień, inne akty i czynności, z których wynikają prawa i obowiązki jednostki, akty prawa miejscowego, inne uchwały organów samorządu i akty nadzoru.

Skargę do sądu administracyjnego można wnieść także na bezczynność organów administracji oraz w innych przypadkach ustawowo oznaczonych. Zakres wyłączeń jest niewielki, np.: sprawy z relacji między przełożonym, a podwładnym. W związku z reformą sądownictwa administracyjnego, nastąpiło utworzenie nowych sądów wojewódzkich, gdzie oczekiwanie na załatwienie sprawy jest stosunkowo krótkie (1-2 miesiące).

Dodatkową gwarancją zasady sprawiedliwości proceduralnej jest ustawa z dnia 17.06.2004 o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. (art.2 - strona może wnieść skargę o stwierdzenie, czy doszło do przewlekłości postępowania)

Zasada sprawiedliwości proceduralnej pojawia się w prawie europejskim, a na gruncie prawa polskiego znajduje swój wyraz przede wszystkim w zasadach ogólnych postępowania administracyjnego. Do tych zasad zalicza się:

• zasadę dwuinstancyjności

• zasadę udzielania stronom informacji, by nie poniosły strat z powodu nieznajomości prawa(np. by wiedziały że istnieje odwołanie, w jakim czasie i do jakiego organu mogą się odwołać)

• czynny udział stron w postępowaniu, z prawem zgłaszania wniosków dowodowych
  i wypowiadania się co do dowodów

• wymóg motywowania (uzasadniania) rozstrzygnięć administracji

• zasadę załatwiania sprawy w rozsądnym czasie

• prawo do sądu

Zasady te składają się w całości na tzw. dobrą administrację (Europejski Kodeks Dobrej Administracji uchwalony 06.09.2001r). Pojęciem przeciwnym jest istniejąca wcześniej
tzw. zła administracja. EKDA nie ma charakteru prawa obowiązującego.

Dobra administracja ma zastosowanie do działania administracji Wspólnotowej. Prawo do dobrej administracji zostało wprowadzone do Karty Praw Podstawowych w Art.41. Oznacza to, że podstawowym prawem obywatela UE jest domaganie się od jej organów i instytucji bezstronnego rozpatrzenia sprawy wniesionej do tego organu, zgodnego z prawem rozpatrzenia bez zbędnej zwłoki. Temu prawu odpowiada obowiązek wszystkich organów instytucji i funkcjonariuszy, do właściwego, zgodnego z prawem załatwiania spraw. Jeśli
w wyniku działań administracji ktoś poniósł szkodę, przysługuje mu roszczenie odszkodowawcze.

EKDA nie ma mocy obowiązującej na gruncie prawa polskiego, może stanowić jednak wskazówkę przy interpretacji przepisów prawa. Zdecydowana większość jego przepisów w wielu miejscach jest zbieżna z rozwiązaniami zawartymi w k.p.a. W EKDA znalazły się
postanowienia mające sprzyjać bezstronności administracji, przestrzeganiu przez nią zasady legalności i zakazu dyskryminacji.

Rozsądny termin to także element prawa do sądu.
Ustawę o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki stosuje się, gdy na skutek działania lub bezczynności sądu doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Odnosi się to także do wykonywania orzeczenia sądowego. Skargi takie rozpoznaje sąd wyższej instancji nad sądem, w którym toczyło się postępowanie. A w przypadku SN lub NSA ten sam sąd.

WYKŁAD 9-_16.12.2005

7) Zasada subsydiarności(pomocniczości)

Zasadę tę znajdujemy w preambule Konstytucji RP i w przepisach niektórych ustaw,
np.: ustawy o pomocy społecznej. Wywodzi się ją z Katolickiej nauki społecznej, a zakres jej stosowania jest obecnie bardzo szeroki - określa relacje w konkretnym państwie, a przede wszystkim relacje między UE a jej członkami. Jest to zasada traktatowa.

Zasada subsydiarności w działaniu administracji publicznej sprowadza się do kwestii relacji między podmiotami społecznymi i jednostkami samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami, a administracją państwową. Wyrazem tej zasady jest m.in. status gminy jako podstawowego ogniwa samorządu, wykonującego najszerszy zakres zadań publicznych.
Jej wyrazem jest także zapisana w Konstytucji zasada decentralizacji i związany z nią nakaz przekazywania na rzecz samorządu terytorialnego istotnej części zadań publicznych. Zasada pomocniczości oznacza, że zadania administracji publicznej powinny być wykonywane możliwie na najniższym szczeblu władzy lokalnej, a administracja wykonując zadania powinna korzystać z możliwości włączania do realizacji zadań publicznych także podmioty niepubliczne(np. pomoc bezdomnym).

8) Zasada centralizacji i decentralizacji

Decentralizacja wiąże się z przekazywaniem zadań publicznych na podmioty usytuowane na niższym szczeblu, które to przekazane zadanie będą realizowały samodzielnie. Wiek XX
to okres decentralizacji.

DECENTRALIZACJA TERYTORIALNA - powierzenie zadań publicznych jednostkom terenowym.

Decentralizacja oznacza demokratyzację ustroju, ponieważ przekazanie zadań na rzecz wspólnot lokalnych wiąże się z ich samodzielnością. Jest ona chroniona na drodze sądowej.

Samodzielność zdecentralizowanej władzy publicznej nie jest absolutna.
Jest to samodzielność w ramach nadzoru państwowego. Ten nadzór ma charakter prawny, może być sprawowany tylko w takich formach i przypadkach, które są przewidziane przez prawo.

Jedynym kryterium nadzoru nad działalnością samorządu jest kryterium legalności.

Ustrój administracji(gospodarki) zdecentralizowanej to ustrój, w którym znaczna część zadań publicznych jest przekazana do samodzielnego wykonania grupom społecznym - wspólnotom samorządowym. W tym systemie podstawowym rodzajem powiązań między administracją państwową a, samorządową jest nadzór nad wykonywaniem zadań, czy działalnością tych wspólnot.

Cechą działania organów administracji zdecentralizowanej jest samodzielność. Decentralizacja może wiązać się z przekazywaniem zadań publicznych na rzecz innych samorządów
- gospodarczych i zawodowych.

Centralizacja stanowi przeciwieństwo decentralizacji, w tym sensie, że całość zadań publicznych lokowana jest na najwyższych szczeblach organizacji. Z przyczyn praktycznych część zadań może być powierzana organom podległym, ale nie są one samodzielne.

Dla administracji scentralizowanej charakterystyczne jest hierarchiczne podporządkowanie oraz kierownictwo, jako podstawowy rodzaj powiązań.

Kierownictwo to, wiąże się z prawem wydawania poleceń służbowych i możliwością wpływania na działania organu podległego poprzez wytyczne, instrukcje itp. Wiąże się także
z wpływem na obsadę stanowisk w organach podległych.

Model ustroju scentralizowanego nie występuje nigdzie jako jedyny model, ale jest łączony
z ustrojem zdecentralizowanym poprzez stopniowanie rozwiązań zdecentralizowanych. Koncentracja i dekoncentracja to pojęcia wiązane na ogół z systemem administracji zdecentralizowanej, ale występuje także w odniesieniu do organizacji wewnętrznej administracji.

Koncentracja - skupienie zadań i kompetencji w rękach jednego organu na
szczeblu centralnym

Dekoncentracja - rozłożenie zadań na organy podległe, bądź na aparat
organizacyjny tych organów

9) Zasada kompetencyjności

Zasada ta oznacza, że każdy organ administracji publicznej ma określony, „własny” zakres zadań i kompetencji, który nie może być naruszony (wyłączność kompetencji).

Przy określaniu zakresu działania poszczególnych organów administracji należy brać pod uwagę wymóg podstawy ustawowej, z którego wynika zasada braku możliwości przenoszenia kompetencji pomiędzy organami chyba, że przepis ustawy na to pozwala, tzw. pojemność kompetencyjna związana jest z ustalaniem, jaki zakres kompetencji może być efektywnie przez dany organ wykonany.

Podstawy prawne przenoszenia zadań na inne organy znajdują się w ustawach samorządowych i ustawach prawa administracji rządowej (możliwość zawierania porozumień i przekazywania zadań między jednostkami samorządu terytorialnego(muszą być one publikowane, ze względu na to, że zmieniają ustawową właściwość). Dla określenia, który organ administracji jest właściwy do załatwienia określonej sprawy, trzeba ustalić właściwość miejscową, rzeczową
i instancyjną. Zakres kompetencji organu wynika z tych trzech właściwości.

10) Zasada dualizmu i monizmu w administracji

Obie te zasady mogą mieć różne znaczenia. Dualizm związany jest z relacjami w obrębie władzy publicznej, między administracją rządową a samorządową.
Pierwsze znaczenie wiąże się z relacjami w obrębie władzy publicznej czyli, między administracją samorządową, administracją rządową. Z takiego punktu widzenia o dualizmie będziemy mówili wtedy, gdy w strukturze władzy lokalnej obok samorządu terytorialnego występuje administracja rządowa.

System monistyczny występował w Polsce od roku 1950 do 1990. Był oparty na organach państwowych, Radach Narodowych i terenowych organach administracji.

[Ustawa z 20.03.1950 o jednolitych organach władzy lokalnej, zniosła samorządy terytorialne i administrację rządową]

Drugie rozumienie dualizmu i monizmu w administracji odnosi się do relacji między organem stanowiącym, a wykonawczym.

• Gdy ich funkcje są połączone - system monistyczny

• Gdy ich funkcje są powierzone odrębnym organom - system dualistyczny

WYKŁAD 10-_06.01.2006

11) Zasada zespolenia administracyjnego

Ma charakteryzować organy, określa sposób organizacji i wykonywania zadań administracji publicznej.

1. Może mieć charakter wewnętrzny i wtedy administracja jest zespolona w jednym urzędzie, pod jednym zwierzchnictwem [Ustawa o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa]

2. Zespolenie występuje również dla określenia formy organizacji służącej wykonywaniu zadań należących do samorządu terytorialnego i do administracji rządowej. [Ustawa o samorządzie powiatowym]. Zespolenie administracji samorządowej z rządową w powiecie następuje w osobie starosty, nie będącym jednak zwierzchnikiem służbowym.

3. Zespolenie występuje także w ramach administracji rządowej na szczeblu województwa i oznacza zespolenie pod zwierzchnictwem(służbowym) wojewody, organów administracji rządowej, która działa w jego imieniu i na jego rachunek (wyjątkowo organy te działają w swoim imieniu, ale pozostają w strukturze organizacyjnej urzędu wojewódzkiego).

W polskich realiach zespolenie wystąpiło już w Konstytucji z 1921r.

12) Zasada sprawności, efektywności administracyjnej

Zasada ta ma charakter prawny, wynikający wprost lub pośrednio z przepisów,
np.: z przepisów regulujących gospodarkę finansową podmiotów administracji publicznej, bądź z przepisów określających obowiązki organów (m.in. wojewoda ma prawny obowiązek zapewnienia sprawności działania administracji rządowej, pośrednio poprzez środki nadzoru nad działaniem samorządu terytorialnego).

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO:

Charakterystyka źródeł prawa administracyjnego:

Źródła prawa występują w dwóch znaczeniach:

1. Jako wyraz woli prawodawcy

2. Jako forma stanowienia prawa

Są częścią systemu źródeł prawa, ale charakteryzują się szczególnymi cechami. Odnoszą się do nich wszystkie zasady dotyczące źródeł prawa, tzn.: zasady jedności, hierarchiczności, niesprzeczności i zupełności.

System źródeł prawa administracyjnego- jest to podsystem na, który składa się bardzo duża liczba aktów normatywnych o bardzo zróżnicowanym charakterze, w jego ramach znajduje się wiele źródeł prawa wewnętrznego i większość źródeł prawa miejscowego
tj. własne prawo administracyjne. Brak stabilności tych źródeł.
System źródeł prawa administracyjnego jest otwarty, niektóre z norm wchodzą w jego skład, np.: prawo wewnętrzne, nie ma charakteru zamkniętego, a ponadto wiele aktów normatywnych administracji pozostaje poza klasyfikacja konstytucyjną.

O systemie otwartym źródeł prawa mówimy, wtedy gdy istnieje możliwość uzupełnienia systemu źródeł prawa bądź przewidziana jest możliwość tworzenia prawa w jeszcze innej formie niż przewidziana ustawowa.

Źródła prawa administracyjnego możemy dzielić na:

1. źródła prawa powszechnie obowiązującego i źródła prawa wewnętrznego

2. stanowione przez organy centralne, przez organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej

3. prawo stanowione przez organy państwowe i przez samorządy terytorialne

Wejście Polski do UE, sprawiło, ze możemy wyróżnić podsystem prawa polskiego i prawa europejskiego. W ramach systemu źródeł prawa administracyjnego mamy rożną moc obowiązującą, dotyczy to także prawa europejskiego.
System źródeł prawa europejskiego jest otwarty, tam dużą role pełnią orzecznictwa ETS i TPCz.
U nas orzecznictwo to quasi źródła prawa, a w prawie europejskim orzecznictwo ma szczególną moc prawna, zbliżoną z precedensem.
Wszystkie źródła prawa administracyjnego są podrzędne względem konstytucji,
która wprowadza zasadę prymatu ustawy i jej wyłączności w kwestiach określonych w konstytucji.

1. Wśród źródeł prawa administracyjnego w systemie krajowym, wyróżniamy:

- konstytucje

- ustawy

- rozporządzenia z mocą ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia wykonawcze do ustaw

- akty prawa miejscowego

2) W ramach źródeł prawa wewnętrznego:

- uchwały rządu

- zarządzenia ministrów(system ten nie jest zamknięty, np.: każdy organ
wykonujący swoje funkcje musi wydawać rozporządzenia)

3) W podsystemie prawa europejskiego:

- rozporządzenia

- dyrektywy

- decyzje- nie maja charakteru powszechnie obowiązującego, ale wywierają wpływ
na większą liczbę podmiotów

4) Akty niewiążące prawa europejskiego:

- zalecenia,
- opinie,
- komunikaty,
- wytyczne,
- rezolucje,
- rekomendacje

Źródła prawa pochodzące od organów administracji publicznej:

Cechą charakterystyczną systemu źródeł prawa administracyjnego jest to, ze ogromną część prawa stanowi sama administracja publiczna.
Administracja to segment władzy publicznej, który tworzy prawo.

Rozporządzenia - są wydawane przez organy wskazane w konstytucji:
- prezydenta, rade ministrów, poszczególnych ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów i KRRiT.

Rozporządzenia wydawane są na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania.

- musi określać organ właściwy do wydania rozporządzenia

- musi określać zakres spraw przekazanych do uregulowania

- musi zawierać wytyczne dotyczące treści aktu

Rozporządzenie musi zostać ogłoszone w Dzienniku Ustaw, a organ upoważniony do jego wydania nie może tych kompetencji przekazać dalej.

Akty prawa miejscowego

- są stanowione przez organy samorządu terytorialnego, przy czym co do zasady kompetencja w tym zakresie przysługuje organom stanowiącym

- stanowione są na podstawie upoważnień zawartych w ustawie

- obowiązują na obszarze działania tych organów lub na części tego obszaru

Akty prawa miejscowego stanowione są także przez wojewodę i to na podobnych zasadach(w granicach ustawowych upoważnień, na terenach województwa lub
w jego części).
Dla swojej ważności musza być opublikowane w Wojewódzkich Dziennikach Urzędowych i w przypadku przepisów porządkowych w sposób zwyczajowo przyjęty.

Akty prawa miejscowego pochodzące od organów samorządu terytorialnego
dzielimy na:

1. akty wydawane na podstawie upoważnień zawartych w odrębnych ustawach, np.: ustawa o podatkach i opłatach lokalnych

2. akty podejmowane na podstawie upoważnień zawartych w ustrojowych ustawach samorządowych-możemy wyróżnić tu dwie kategorie:

- statuty jednostek samorządu i statuty jednostek pomocniczych w gminie i inne akty organizacyjne, dotyczące zasad korzystania z obiektów i urządzeń gminnych

- przepisy porządkowe(podejmowane w gminie i powiecie), dla których wydania konieczne jest spełnienie kilku warunków:

* sprawa nie jest uregulowana w przepisach powszechnie
obowiązujących

* musi zachodzić niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego, porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego

* musi zachodzić pilna potrzeba zapobiegania tym

niebezpieczeństwom

Przepisy porządkowe mogą stanowić tylko rada gminy i rada powiatu.

Jeśli w zastępstwie organu stanowiącego, przepisy wyda organ wykonawczy, przepisy te musza być przedłożone do zatwierdzenia na najbliższej sesji, inaczej trącą moc. Podlegają ogłoszeniu(przepisy porządkowe w sposób zwyczajowo przyjęty).

Wojewoda stanowi rozporządzenia wykonawcze i porządkowe- tak jak samorząd - gdy zachodzi potrzeba ochrony życia, zdrowia, porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, a dana kwestia nie jest uregulowana w przepisach.

Akty prawa miejscowego mogą obowiązywać na obszarze całej jednostki terytorialnej lub w jej części.

WYKŁAD 11-_13.01.2006

Ustawa z 14.04.2000 o umowach międzynarodowych.

Określa zasady oraz proces zawierania, ratyfikowania, zatwierdzania, ogłaszania, wykonywania, wypowiadania i zmieniania zakresu obowiązywania umów międzynarodowych. Ponadto definiuje, co to jest umowa międzynarodowa, a także określa tryb jej zawierania.
Umowa międzynarodowa oznacza porozumienie miedzy RP, a innymi podmiotami prawa międzynarodowego.

Ogłoszenia prezesa Rady Ministrów-wydawane na podstawie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych:

• 11.05.2004 w sprawie dostosowania prawa UE

* Wskazanie, że system źródeł nie jest zamknięty.

* Nadrzędność prawa wspólnotowego nad krajowym porządkiem prawnym.

* Akty prawa UE podlegają ogłaszaniu w Dziennikach Urzędowych UE.

* Prawo UE jest bezpośrednio obowiązujące lub wymaga wdrożenia do prawa

krajowego.

• 28.10.2005 w sprawie sposobu przytaczania miejsca ogłoszenia wspólnotowych aktów prawnych, do których odsyła się w krajowych aktach prawnych.
  Informacje o kolejnych zmianach wspólnotowego aktu można uzyskać nieodpłatnie na oficjalnych stronach portalu internetowego UE.

Swoiste źródła prawa

W prawie administracyjnym występują szczególne akty prawa, mające mniej lub bardziej wiążący charakter, noszą nazwy: planów, projektów, programów, strategii. Ich charakter prawny jest zróżnicowany. Niektóre są aktami prawa powszechnie obowiązującego, inne aktami prawa wiążącymi, ale do mocy ograniczonej w zakresie wynikającym z charakteru danego aktu.

Np.: Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje akty planowania o bardzo różnorodnym charakterze:

* Studia zagospodarowania przestrzennego-nie mają charakteru powszechnie

obowiązującego, ale są aktami wiążącymi.

* Studium zagospodarowania przestrzennego gminy nie jest powszechnie

obowiązujące.

* Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa powszechnie

obowiązującego.

* Plan wojewódzki nie ma już takiego charakteru-jest aktem polityki przestrzennej.

Do swoistych źródeł prawa zaliczamy:

- okresowe raporty o stanie zagospodarowania kraju

- programy opracowywane przez ministrów i kierowników urzędów centralnych,

zawierające określone zadania

- plany, programy, strategie, raporty

Tylko niektóre mają moc powszechnie obowiązującą. Każda z ustaw zawiera

nawiązanie do aktów tego rodzaju.

- normy techniczne

- na gruncie prawa europejskiego zalicza się także orzeczenia:

* Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

* Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Przy wykładni prawa administracyjnego mają zastosowanie wszystkie metody interpretacji prawa i inne swoiste metody charakterystyczne dla tej gałęzi prawa.

Proces wykładni-składają się na niego:

- procesy interpretacji prawa

- wnioskowanie prawnicze

- stosowanie dyrektyw kolizyjnych przy wykładni.

Obowiązuje wykładnia:

- językowa

- systemowa-odnoszona do systematyki aktu prawnego, jak i do systemu prawa
jako całości

- celowościowa(funkcjonalna, teleologiczna), uwzględniająca cel normy prawnej.

Wiele ustaw zawiera preambuły, z których dowiadujemy się o ich celu.

Czasami zdarzają się przypadki, że przepis jest tak jasny, iż nie wymaga wykładni -

Clara non sunt interpretanda.

W procesie wykładni dużą rolę spełniają także dyrektywy kolizyjne.
Wynika to z liczby i zróżnicowanego charakteru źródeł prawa i ich częstych zmian.

Proces interpretacji komplikuje występowanie luk w prawie. Ich źródłem jest:

- bogactwo języka i związane z tym trudności zredagowania aktu prawnego tak,
aby był jednoznaczny

- bogactwo życia, jego płynność, nowe zjawiska

- niezdecydowanie prawodawcy- ustawy nie regulują wszystkich potrzebnych

kwestii, dotyczących danej sprawy

- bezczynność podmiotów zobowiązanych do uchwalenia aktów prawnych- występuje
głównie w przypadku rozporządzeń wykonawczych i aktów prawa miejscowego.

- sytuacja, gdy uchyla się 1 akt prawny niezbędny do stosowania normy prawnej
i zwleka się z wydaniem nowego

Możemy wyróżnić następujące luki w prawie:

1. bierności(mają charakter rzeczywistych luk prawnych)

2. niekonsekwencji(mają charakter rzeczywistych luk prawnych)

3. ewolucyjne(mają charakter rzeczywistych luk prawnych)

4. postulatywne

Ad._a) Organ nie wydaje aktu choć powinien.

Ad._b) Regulacja prawna jest niekompletna.

Ad._c) Wynikają z szybszego rozwoju cywilizacyjnego, za którym nie nadąża regulacja prawna.

Prawo administracyjne, prawo konstytucyjne to prawa polityczne (publiczne) podatne
na zmiany. Przy regułach kolizyjnych mają znaczenie ogólne zasady.

Z problemem luk w prawie administracyjnym wiąże się problem analogii,
czyli wypełniania luk poprzez stosowanie rozwiązań podobnych (analogia).

W prawie administracyjnym obowiązuje zakaz analogii, ale nie bezwzględny. (bezwzględny obowiązuje na gruncie regulacji odnoszących się do praw
i obowiązków jednostki).

Otwartą kwestią jest, czy można analogię stosować w stosunkach wewnętrznych
analogię taką dopuszcza się w doktrynie.
W tych kwestiach, które nie dotyczą praw i obowiązków jednostki analogia może być stosowana.

Wykładnia celowościowa - zajmuje w prawie administracyjnym szczególne miejsce
- związana jest zarówno z politycznym charakterem tego prawa, jak i jego zmiennością:

1. pro cive - proobywatelska

2. prokonstytucyjna

3. prowspólnotowa

a), b) i c) - związane są z nadawaniem szczególnego znaczenia potrzebie ochrony wartości i dóbr związanych z jednostką i jej prawami, szczególną rolą konstytucji czy prawa wspólnotowego.

Orzecznictwo sądowe nie spełnia roli źródeł prawa, ale dodatkowych wskazań interpretacyjnych. Tym niemniej status orzeczeń ETS jest szczególny, bo wiąże się z przyznaną Trybunałowi wyłączną kompetencją wykładni prawa wspólnotowego. W ten sposób orzeczenia te w praktyce wiążą przy załatwianiu podobnych spraw.

Zwyczaj w prawie administracyjnym jako źródło prawa:

Odwołanie się do zwyczaju - pośrednio może stać się podstawą do interpretacji normy prawnej. Mówi się często o zwyczajach konstytucyjnych, czyli o utrwalonych sposobach działania Sejmu, Komisji czy Konwentu. Odesłania zwyczajowe są jednak stosunkowo rzadkie, np.: sytuacja określona przepisami prawa o aktach stanu cywilnego.

WYKŁAD 12-_20.01.06.

Ustawa z 20 VII 2000 o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.

Art.1 ustęp 1:

Ustawa ta określa zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz zasady i tryb wydawania dzienników urzędowych

Art.1 ustęp 2:

Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych
Unii Europejskiej oraz zasady i tryb wydawania Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej określają przepisy Unii Europejskiej:

• decyzja ustanawiająca Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich

• decyzja w sprawie organizacji i funkcjonowania Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich

Mimo odesłania do tych decyzji ustawa ta zawiera przepis - art. 29a - określający co zawiera Dz. U. UE.:

1. Seria L - legislacja

2. Seria C - komunikaty, informacje, zawiadomienia

3. Seria S - suplement (głównie umowy)

Ustawa nakłada na terenowe organy administracji rządowej obowiązek zapewnienia udostępniania do nieodpłatnego i powszechnego wglądu zbiorów Dz. U. UE w języku polskim, w wersji papierowej lub elektronicznej.

Informacja o miejscu i terminach udostępniania musi być podana w urzędzie terenowego organu administracji rządowej -(urząd wojewódzki-wojewoda)

Organy wydające dzienniki urzędowe prowadzą ich zbiory i urzędy samorządu terytorialnego muszą prowadzić i udostępniać zbiory aktów prawa miejscowego.

Sporządzenie wydruków z tych aktów jest odpłatne.

Kierownik urzędu ustala cenę arkusza wydruku tak, by mógł być on powszechnie dostępny, a cena by pokrywała koszty wydruku.

Dzienniki urzędowe, zbiory aktów prawa miejscowego ustanowionych przez powiat
i zbiory przepisów gminnych, zawarte w nich akty normatywne i inne akty prawa udostępnia się:

1. Nieodpłatnie przez środki komunikacji elektronicznej

2. Odpłatnie za pomocą informatycznych nośników danych w rozumieniu ustawy z 17.02.2005 o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Podstawowym środkiem publikacyjnym jest Dziennik Ustaw. Wydawane są, także:

- Monitor Polski

- Monitor Polski B

- Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej

- Dzienniki urzędowe urzędów centralnych

- Wojewódzkie dzienniki urzędowe.

Ustawa określa także zasady ogłaszania aktów normatywnych, daty ich wejścia w życie, zasady prostowania błędów i ogłaszania tekstów jednolitych.

Ustawa ta wprowadza zasadę, że ogłaszanie aktów normatywnych jest obowiązkowe, następuje niezwłoczne i co do zasady przepisy powszechnie obowiązujące wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia chyba, że dany akt określi termin dłuższy, a w uzasadnionych przypadkach krótszy gdy przemawia za tym ważny interes państwa, a zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją na przeszkodzie.

W odstępie 3 dni od ogłoszenia wchodzą w życie przepisy porządkowe gminy i powiatu oraz wojewody. Mogą wejść w życie wcześniej, jeśli zwłoka spowodowałaby nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenie życia, zdrowia lub mienia nawet z dniem ogłoszenia.

Zasadą jest zakaz nadawania aktom normatywnym mocy wstecznej, ale można nadać im taką moc, jeśli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją na przeszkodzie.

Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach, nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadku, gdy wchodzi on w życie z tym dniem.

• W Dzienniku Ustaw publikowane są:

1) konstytucja

2) ustawy

3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta

4) rozporządzenia wykonawcze (Prezydenta, Premiera, Rady Ministrów, KRRIT itd.)

5) teksty jednolite aktów określonych w punktach 1-4

6) orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw

7) uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenie ministra.

• W Dzienniku Ustaw ogłasza się także wymienione w ustawie akty prawne dotyczące:

* stanu wojny i zawarcia pokoju

* referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji i referendum ogólnokrajowego

* skrócenia kadencji Sejmu

* wyborów do Sejmu i Senatu

* wyborów Prezydenta

* powszechnej lub częściowej mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych do obrony RP

* stanu wojennego

* stanu wyjątkowego

* stanu klęski żywiołowej

* stwierdzenia ważności wyborów prezydenckich, do Sejmu i Senatu oraz wyżej

wymienionych referendów.

W Dzienniku Ustaw ogłasza się ponadto inne akty prawne, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią - a więc powyższy katalog jest otwarty.

• W Monitorze Polskim ogłaszane są:

1. zarządzenia Prezydenta wydane na podstawie ustawy

2. uchwały Rady Ministrów i zarządzenia Premiera, wydane na podstawie ustawy

3. teksty jednolite aktów określonych w punktach 1-2

4. orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze Polskim

lub tych, które nie były ogłoszone

• W Monitorze Polskim ogłasza się również:

* niektóre uchwały Zgromadzenia Narodowego np. regulamin

* niektóre uchwały Sejmu i Senatu np. regulaminy

* niektóre akty urzędowe Prezydenta np. dotyczące powoływania sędziów

* postanowienia TK w sprawie sporów kompetencyjnych między centralnymi,

konstytucyjnymi organami państwa

* postanowienia TK o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta

Ten katalog jest również otwarty

• W Monitorze Polskim B ogłasza się:

1. niektóre sprawozdania finansowe

2. niektóre ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców

3. inne akty prawne, informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia, jeśli odrębne ustawy tak stanowią.

• W dziennikach urzędowych ministrów i kierowników urzędów centralnych ogłasza się:
  1) akty normatywne organu wydającego dziennik urzędowy i urzędów centralnych przez
  niego nadzorowanych

2) uchwały Rady Ministrów uchylające zarządzenia ministra wydającego dziennik urzędowy

3) orzeczenia TK w sprawach aktów normatywnych, o których mowa w punktach 1-2

• W wojewódzkich dziennikach urzędowych ogłasza się między innymi:

1) akty stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej

2) akty prawa miejscowego

3) statuty związków gminnych i powiatowych

4) wyroki sądów uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego i porozumienia.

Podmioty administracji publicznej:

Pojęcie to obejmuje organy administracji publicznej i takie podmioty jak organy zakładów publicznych oraz innych jednostek organizacyjnych administracji publicznej.

Obecnie częściej używa się określenia podmioty administrujące - określenia szerszego obejmującego także te podmioty, które nie będąc częścią aparatu administracji publicznej wykonują zadania publiczne.

Administracja może wykonywać zadania bezpośrednio lub pośrednio przez podmioty
nie mające charakteru publicznego, a dopuszczone do wykonywania zadań publicznych
- zaliczamy je do podmiotów administrujących.

Pojęcie aparatu administracji publicznej odnosi się do struktur organizacyjnych tej administracji.

Pojęcie systemu administracji publicznej jest szersze i obejmuje także podmioty niepubliczne wykonujące zadania z zakresu administracji publicznej w zakresie tych zadań.

Cel, zadania i właściwości:

Cele w administracji publicznej odnoszone są do kategorii wartości i wiążą się
ze wskazywaniem ogólnie określonych kierunków działania konkretnych podmiotów.

Cele inaczej - skonkretyzowane czasowo oceny odnoszące się do realizowanych zadań.
W ostatnich latach wyróżnia się kategorię celu publicznego - występuje m.in. w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i o gospodarce nieruchomościami.

Kategoria ta jest definiowana poprzez przedmiot zadań i ich charakter, a także poprzez podmioty, które ten cel mają realizować.

Z jednej strony przyjmuje się, że cel publiczny musi być realizowany przez podmiot publiczny lub przez podmiot, któremu powierzono wykonywanie zadań publicznych.

Z drugiej strony wskazuje się, że charakter organu realizującego cel publiczny nie zawsze może być jedynym kryterium oceny publicznego charakteru celu.

WYKŁAD 13-_24.02.2006

Zadania organów administracji publicznej określone są w ustawach ustrojowych i aktach prawa miejscowego. Są określone przedmiotowo, sposób ich realizacji określony jest przez cel, jaki ma być zrealizowany. Cele mają charakter ogólny, zadania mają służyć ich realizacji. Z kolei wykonywanie zadań związane jest z kompetencjami.

Kompetencje to:

1) określone przez ustawę prawne formy wykonywania zadań publicznych

2) zespół praw i obowiązków określonego organu administracji

3) sposób realizacji zadań określonych przez prawo

Z tymi pojęciami wiąże się pojęcie właściwości

Wyróżniamy właściwość:

a)miejscową

b)rzeczową

c)instancyjną

Pojęcie właściwości jest pojęciem procesowym używanym w tzw. postępowaniu jurysdykcyjnym służącym wydawaniu decyzji adm.

Ad_a) Właściwość miejscowa zależy od rodzaju spraw:

• W sprawach dotyczących nieruchomości właściwe są organy, na których obszarze działania znajduje się nieruchomość

• W sprawach dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, właściwy jest organ, na którego obszarze działania owa działalność gospodarcza ma być prowadzona

• W sprawach dotyczących osób fizycznych i prawnych właściwy jest organ miejsca zamieszkania tej osoby bądź siedziby osoby prawnej

Ad_b) Właściwość rzeczową określają przepisy prawa materialnego

Ad_c) Właściwość instancyjna służy określeniu organu właściwego do załatwienia sprawy w pierwszej instancji, w instancji odwoławczej (samorządowe kolegia odwoławcze, wojewoda-jeśli tak mówi przepis) oraz w postępowaniach nadzwyczajnych.

Zakres działania - pojęcie dla łącznego określenia zadań i kompetencji określonego ustawowo organu.

Podstawowym podmiotem adm. publicznej jest organ administracji. Spotykamy też określenie władza bądź urząd. Pojęcie „władza administracyjna” występuje przede wszystkim w starszych aktach prawnych z okresu międzywojennego, rzadziej współcześnie. Pojęcie to oznacza organ wyposażony w imperium, inaczej władztwo państwowe. Pojawiło się w nowej konstytucji dla określenia podmiotów państwa wyposażonych w imperium.

Pojęcie urząd występuje w 3 znaczeniach:

1) dla określenia organu administracji np. urząd skarbowy

2) aparat pomocniczy, administracyjny, służący wykonywaniu zadań określonego organu,
np.: urząd gminy, urząd wojewódzki.

3) dla określenia zespołu praw i obowiązków, czyli kompetencji określonego organu, które

powierzane są określonemu piastunowi czyli osobie fizycznej np. urząd wojewody

Pojęcie organu administracji(w dwóch ujęciach):

1. organem adm. możemy nazwać wyodrębnioną część aparatu administracji utworzoną na podstawie prawa, działającą w imieniu i na rachunek państwa lub innego podmiotu władzy publicznej mogącego stosować środki władcze, wykonującą zadania publiczne i działającą w ramach ustawowych kompetencji za pośrednictwem określonej osoby lub osób.

2. to osoba lub grupa osób znajdująca się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu , powołana w celu realizacji norm prawa administracyjnego środkami właściwymi temu prawu i w ramach ustawowo przyznanej kompetencji.

Podział organów z uwagi na:

1) obszar działania

-centralne

-terenowe(terytorialne)

2) charakter kompetencji

-decydujące

-opiniodawczo-doradcze

-kontrolne

3) rodzaj kompetencji

-o kompetencji ogólnej

-o kompetencji szczególnej(specjalnej)

4) strukturę organizacyjną

-monokratyczne

-kolegialne

5) skład

-o charakterze zawodowym(np. wójt, burmistrz)

-społeczne

-o charakterze mieszanym(skład społeczno- zawodowy)

Ad.₄₎

- Organy monokratyczne są tworzone dla wykonywania zadań, przy których istotne jest zapewnienie sprawności, jednolitości i łatwe ustalenie odpowiedzialności (one przeważają)

- Organy kolegialne tworzy się dla wykonywania zadań, dla realizacji których niezbędne jest rozważenie różnych stanowisk, wytyczanie celów strategicznych, ogólnych.
Wadą kolegialności jest wolniejsze działanie, mniejsza sprawność i trudniejsze ustalenie odpowiedzialności.

Obok organów adm. publicznej wśród podmiotów administracji należy wymienić
zakłady publiczne.

Zakłady administracyjne(publiczne)- pojęcie to wywodzi się jeszcze z prawa rzymskiego. Określenie publiczny wiąże się zarówno z podmiotem, który takie podmioty tworzy jak i jego zadaniami.

Oprócz zakładów publicznych mogą istnieć także zakłady prywatne, tworzone przez podmioty prywatne. Gdy prawo na to zezwala mogą wykonywać zadania publiczne lub mieć uprawnienia podmiotów publicznych.

Zakład- to zespół osób i rzeczy utworzonych w drodze ustawy bądź aktu administracyjnego przeznaczonych do indywidualnego użytkowania, powołany
do świadczenia usług o szczególnym znaczeniu społecznym, zwłaszcza w sferze oświaty, nauki, zdrowia, kultury czy bezpieczeństwa.

Cechą charakterystyczną zakładu publicznego jest struktura organizacyjna łącząca organy monokratyczne i organy kolegialne. Kolegialne mają często charakter opiniodawczo-doradczy. Mają także uprawnienia decyzyjne, gdy prawo to przewiduje.
Dla bytu zakładu publicznego istotne jest władztwo zakładowe, przez które rozumie się stosunek prawny między organami zakładu a jego użytkownikami(destynatariuszami).

Tworzenie zakładów jest obwarowane różnymi warunkami-szczególne przy zakładach prywatnych, np.: prowadzenie prywatnych szkół podstawowych wiąże się z koniecznością przestrzegania minimum programowego i zachowania powszechności dostępu. Szkoły te zawsze mają charakter wynikający z posiadania uprawnień szkół publicznych.

Jedną z cech zakładów publicznych była do niedawna bezpłatność korzystania z ich usług.

Korzystanie z usług zakładu może mieć charakter dobrowolny lub przymusowy.
O obowiązku korzystania mówimy w przypadku szkół podstawowych, gimnazjów, zakładów karnych, zakładów pomocy społecznej itd.

Władztwo zakładowe wiąże się z tym, że stosunki prawne między organami a użytkownikami regulowane są aktami zakładowymi. Większość zakładów samodzielnie uchwala swe statuty i regulaminy. Czasem są zatwierdzane bądź nadawane przez organy powołujące, bądź nadzorujące zakłady. Akty zewnętrzne podlegają kontroli sądowej.

Zadania administracji publicznej mogą także wykonywać:

-fundacje

-organizacje społeczne

-przedsiębiorstwa publiczne (np. Poczta Polska)

-agencje

WYKŁAD 14-_03.03.2006

Agencja-pojęcia tego używamy dla oznaczenia:

1) organów administracji

2) podmiotów mających status państwowych osób prawnych

3) spółek prawa handlowego, tworzonych przez naczelne organy administracji, które są powoływane do wykonywania zadań publicznych.

Pojawiła się dla załatwiania, wykonywania zadań związanych z zarządzaniem majątkiem publicznym. Wiele z nich to państwowe osoby prawne, np.:

-Agencja Mienia Wojskowego

-Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Agencje zarządzają mieniem publicznym, stosując formy administracyjne oraz
cywilno-prawne. Działają we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Są określane jako instytucje o mieszanym administracyjno-cywilnym charakterze.

Urzędy regulacyjne-kolejna forma organu adm. publicznej.

Podobnie jak agencje powoływane są do wykonywania zadań publicznych, a ich działalność wiąże się z nadzorem i koordynowaniem działalności podmiotów gospodarczych. Ich tworzenie jest wynikiem przemian cywilizacyjnych, a z drugiej strony jest związane z wykonywaniem dyrektyw wspólnotowych.

Istnienie agencji i urzędów regulacyjnych wzorowane jest na rozwiązaniach amerykańskich. Agencje w USA mają duży zakres niezależności. Posiadają z reguły osobowość prawną, ale mają status organów administracyjnych. Oprócz uprawnień decyzyjnych mają często także uprawnienia prawotwórcze.

Obok podmiotów administracji występuje też szereg tzw. podmiotów „administrujących”, dla których wykonywanie funkcji adm. jest tylko jednym z wykonywanych zadań, np.:

-organizacje pożytku publicznego

-niektóre fundacje

Status prawny fundacji reguluje ustawa z 6 IV 1984 o fundacjach. Substratem fundacji jest jej majątek. Cel i zadania mają charakter publiczny. Fundacja posiada osobowość prawną.

Organizacje pozarządowe to określenie obejmujące organizacje społeczne oraz fundacje.

Organizacje pożytku publicznego to określenie obejmuje również ww. podmioty.

Fundacje publiczne tworzone są ustawą albo z jej upoważnienia, np.: CBOS

Pojęcie organizacji społecznych obejmuje:

1. samorządy zawodowe

2. stowarzyszenia

3. spółki administracyjne

4. związki zawodowe

5. społ.-zawodowe organizacje rolników

6. związki wyznaniowe

Ad.₁₎

Samorządy zawodowe grupują przedstawicieli określonego zawodu na zasadzie powszechności i przymusowości.

Pełnią funkcje:

-związane z ochroną interesów zawodowych tej grupy

-ustawowo powierzone funkcje adm. publicznej, związane z regulowaniem dostępu do określonego zawodu i czuwaniem nad prawidłowym jego wykonywaniem

W wykonywaniu funkcji publicznych, podlegają nadzorowi naczelnych organów administracji oraz sądów: administracyjnych i Najwyższego.

Ad.₂₎

Stowarzyszenia to największa grupa organów społecznych, działająca na podstawie
ustawy z 7 IV 89 o stowarzyszeniach.

Przewiduje 2 kategorie:

-stowarzyszenia zwykłe nie wymagające rejestracji i nie mające osobowości prawnej

-stowarzyszenia zarejestrowane, mające osobowość prawną, którą uzyskują z chwilą wpisu
do rejestru sądowego.

Nadzór nad stowarzyszeniami sprawuje Sąd Rejestrowy oraz wojewodowie, których uprawnienia mają głównie charakter kontrolny-możliwość wystąpienia do sądu o likwidację czy zawieszenie działalności.

Stowarzyszenia działają także na podstawie innych ustaw np.:

-prawo łowieckie

-o ochronie przeciwpożarowej (OSP)

-o PCK

Ad.₃₎

Spółki administracyjne to przede wszystkim spółki wodne.

Ad._{4 i 5)}

Związki zawodowe i organizacje rolnicze mogą opiniować ustawy wiążące się z ich zadaniami. Dotyczy to także wszystkich aktów prawnych podejmowanych przez organy adm.

Ad.₆₎

Status związków wyznaniowych jest regulowany szeregiem ustaw. Włączają się w wykonywanie zadań ze sfery adm. publicznej.

*Ustawa o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie z 24 IV 2003*

W ramach systemu adm. publicznej wyróżniamy powiązania:

1. kierownicze

2. nadzorcze

3. kontrolne

4. koordynacyjne

5. oparte na współdziałaniu

Podział ten oparty jest na kryterium władczości, więzi-od najsilniejszych do najsłabszych.

Ad.₁₎

Kierownictwo jest najsilniejszym rodzajem powiązań w administracji i występuje w strukturach adm. scentralizowanej, np.: wojsko. Przykładem powiązań kierowniczych mogą być więzi między Prezesem Rady Ministrów a wojewodami oraz w korpusach, mających charakter militarny bądź paramilitarny. W ramach kierownictwa mieszczą się zawsze uprawnienia nadzorcze i kontrolne. Istnienie powiązań kierowniczych oznacza, że organ wyższego szczebla może kierować pracą organu podległego, wydawać mu polecenia służbowe i wytyczne oraz wpływać na obsadę stanowisk w podległym aparacie. Polecenia służbowe mogą mieć charakter indywidualny bądź generalny. Ich odpowiednikiem są rozkazy.

Ad.₂₎

Powiązania nadzorcze występują samodzielnie lub są elementem powiązań kierowniczych. Właściwe są dla struktur adm. zdecentralizowanych. Mają charakter prawny-organy nadzoru mogą ingerować w działalność organów podległych tylko w przypadkach i formach przez prawo przewidzianych. Kryteria nadzoru mogą być różne, ale nadzór w stosunku do samorządu terytorialnego oparty jest jedynie o kryterium legalności.

Ad.₃₎

Kontrola jest zawsze elementem uprawnień nadzorczych. Może też występować samoistnie.

Nadzór to kontrola + możliwość władczej ingerencji w działalność organu nadzorowanego.

Kontrola wiąże się z dokonywaniem oceny działalności określonego organu przy zastosowaniu określonych, przewidzianych przez prawo kryteriów. Uprawnienia kontrolne pozwalają na formułowanie wniosków i ewentualne podejmowanie działań zmierzających do skorygowania działalności organu kontrolowanego.

Ad.₄₎

Powiązania koordynacyjne mają słabszy charakter. Możliwość koordynacji wynika bądź bezpośrednio z przepisów prawa bądź w wyniku działań organów nadrzędnych bądź ze sposobu określenia zadań organu, np.: wojewody jako przedstawiciela rządu w sytuacjach nadzwyczajnych.

Ad.₅₎

Powiązania o charakterze niewładczym - wynikają bądź z przepisów prawa bądź z wykonywania podobnych lub zazębiających się zadań.

Współdziałanie może przyjmować formę:

-instytucjonalną, np.: porozumienia adm.

-umowy cywilnej, gdy funkcje publiczne wykonywane są przez podmioty niepubliczne

Więzi współdziałania mogą występować także bez wyraźnej podstawy prawnej, a tylko w oparciu o przepisy prawa ustrojowego

Współdziałanie może przybierać formy zinstytucjonalizowane, np.: postać związków komunalnych, porozumień adm., organów o składzie mieszanym lub społ., czy zwykłych umów cywilnych.

Współdziałanie wprost wynika z niektórych ustaw np. o pomocy społ., wychowaniu w trzeźwości!!!

WYKŁAD 15_-10.03.2006

Zlecanie zadań adm. publicznej

Jest klasyczną, tradycyjną formą przekazywania zadań adm. publicznej do wykonywania podmiotom spoza wąsko rozumianej administracji. Zlecanie zadań adm. publicznej nie musi łączyć się z wykonywaniem funkcji władczych.

Zlecanie funkcji adm. publicznej

Wiąże się z przekazywaniem na rzecz innych podmiotów kompetencji administracyjnych. Przekazywane są wtedy również zadania realizowane za pomocą tych kompetencji.

Zlecanie funkcji na rzecz podmiotów niepublicznych, a także w obrębie adm. publicznej pomiędzy organami adm. rządowej i samorządu terytorialnego musi mieć podstawę ustawową.

Tworzenie przez państwo samorządów zawodowych wiąże się z jednoczesnym powierzeniem im funkcji adm. publicznej i tym samym włączenie do szeroko rozumianego systemu adm. publicznej.

Zlecanie zadań może także następować poprzez oparte na upoważnieniu ustawowym porozumienia adm. Jest to klasyczna forma powierzania samorządowi terytorialnemu zadań i funkcji adm. rządowej.

Zlecanie funkcji adm. publicznej może następować także na rzecz osób fizycznych, jednakże nikt nie ma prawa podmiotowego domagania się takiego przekazania (lekarze weterynarii w zakresie badań zwierząt rzeźnych).

Zlecanie zadań i funkcji następuje często na rzecz organizacji społ.- zlecanie funkcji zawsze w drodze ustawy np. Polski Związek Łowiecki, OSP.

Prywatyzacja

Prywatyzacja jako sposób rozwiązywania problemów finansowych wielkich miast pojawiła się najpierw w USA potem w GB. Od 1960r. pojawiały się koncepcje uzasadniające dopuszczalność powierzania przez władze publiczną. zadań adm. podmiotom niepublicznym, z jednoczesnym zachowaniem odpowiedzialności władzy publicznej za wykonywanie tych zadań. Odpowiedzialność ta łączy się ze zwiększeniem funkcji nadzorczych i kontrolnych adm. publicznej kosztem bezpośredniego wykonywania zadań publicznych.

Prywatyzacja adm. publicznej może przybierać różne formy:

1) może polegać na przekazaniu całości zadań wykonywanych przez adm. publiczną
na podmioty prywatne zorganizowane w samorząd i działające pod nadzorem państwa,
np.: notariat.

2) wiąże się z przekształceniami organizacyjnymi polegającymi na przekształcaniu

państwowych i samorządowych przedsiębiorstw oraz zakładów budżetowych w spółki.

Przekształcenia organizacyjne mogą być pozostawione uznaniu władzy publicznej,
bądź też nakazane ustawowo

U podstaw prywatyzacji zadań publicznych tkwi przekonanie, że podmiot prywatny, działający we własnym imieniu wykonuje zadania w sposób efektywniejszy i tańszy, a więc jest to sposób na odciążenie adm. od bezpośredniego wykonywania usług publicznych i tym samym zmniejszenie kosztów wykonywania tych zadań.

3) powierzanie wykonywania zadań publicznych podmiotom niepublicznym w oparciu
o upoważnienia ustawowe w drodze zezwoleń, a następnie przetargów,
np.: ustawa o gospodarce komunalnej

4) powierzanie podmiotom niepublicznym, zwłaszcza organizacjom społecznym
i fundacjom wykonywania zadań polegających na świadczeniu usług w drodze umów cywilno-prawnych, np.: ustawa o pomocy społecznej.

5) formą prywatyzacji zadań publicznych jest też ograniczanie zakresu usług świadczonych
bezpośrednio przez adm. i zezwalanie na świadczenie takich usług przez podmioty
prywatne, np.: oświata, ochrona zdrowia.

6) wyrazem prywatyzacji wykonywania zadań adm. publicznej jest też rozszerzanie zakresu umów cywilnych przez adm. publiczną, np.: gospodarka mieszkaniowa gmin.

Zastępowanie formami cywilno-prawnymi władczych form administracji w zdecydowanej większości przypadków nie prowadzi do równości stron stosunku prawnego,
np.: brak negocjacji cen biletów.

W przypadku prywatyzacji adm. często musi udzielać dotacji i subwencji, a także dofinansowywać świadczenie tych usług by zachować ich powszechność i równy dostęp.

Podział terytorialny(adm.):

Oznacza względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium państwa na potrzeby wykonywania władzy publicznej.

Obecnie mamy trójszczeblowy podział terytorialny państwa oparty na:

-gminach

-powiatach

-województwach

Przed wojną było tak samo. Przetrwał II wojnę, zmiany rozpoczęły się w latach 50-tych:

-1954- zniesiono gminy i utworzono mniejsze gromady

-1972-zniesiono gromady, przywracając większe gminy

-1975-zniesiono powiaty, wprowadzając dwustopniowy podział terytorialny oparty na:

gminach i województwach ( Utworzono 49 woj.-dało to szansę rozwoju mniejszym

miastom)

-Ustawą z 24 VII 1998 wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny państwa, przywracając powiaty i zmniejszając liczbę województw (z dniem 1.1.1999, utworzono
16 województw)

Z konstytucji wynika, że istnienie gmin jest obligatoryjne. Zakładała możliwość utworzenia powiatów, ale nie było to nakazem. Dopuszczała utworzenie samorządu na innych szczeblach niż gmina (nie przesądzała na ilu stopniach).

Twórcy reformy uważali, że wprowadzenie większych jednostek ułatwi otrzymywanie funduszy europejskich oraz lepsze ich wykorzystanie, a także pozwoli na rozwijanie przez województwa funkcji regionalnych.

Pojęcie regionalny pojawia się w ustawie o samorządzie województwa, gdzie wprost określa się województwo samorządowe jako wspólnotę regionalną wykonującą zadania związane z rozwojem regionalnym.

Region to największa jednostka podziału terytorialnego kraju.
Rozróżniamy regiony:

-autonomiczne

-federalne

-samorządowe (nasze regiony)

-administracyjne

W Polsce podział na regiony wprowadzono dla celów pomocniczych, statystycznych

WYKŁAD 16_-17.03.2006

3 rodzaje podmiotów jednostek terytorialnych:

1. zasadniczy - podział na województwa, powiaty i gminy(stanowi podstawową jednostkę tego podziału).

2. specjalny - tworzony w drodze ustawy dla celów wykonywania określonych zadań. Może to być podział na okręgi, regiony. W ramach tego podziału działają też administracje specjalne, np.: Administracja Skarbowa, Celna.

3. pomocniczy - to np.: w gminach podział na dzielnice i osiedla, czy podział dla celów wyborczych na obwody i okręgi.

Tworzenie województw następuje w drodze ustawy.
Tworzenie powiatów, gmin, ich znoszenie i likwidacja, czy zmiana granic następują w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

1975-zasada, że kiedy organ administracji jest w terenie to ministrowie nie powinni kontaktować się z tymi organami, inaczej jak tylko za pośrednictwem wojewody. Nakazano ustawowo stosować polecenia wydawane przez wojewodę. W konsekwencji ministrowie tworzyli „swoje” jednostki terenowe.

W ciągu kilku lat do 1983 r. liczba terytoriów podziału terytorialnego przekroczyła liczbę 100 ( wcześniej ok. 30). Spowodowało to jego dysfunkcyjność. Ustawa z 1983 ustanowiła ministrom 2 letni okres na dopasowanie „swoich” jednostek do podziału zasadniczego.
Obecnie, żeby przeciwdziałać tego rodzaju podziałom wprowadzono zasadę, że podziały specjalne muszą być wprowadzone ustawą.

Województwo- w polskim systemie pojecie regionu jest równoznaczne z pojęciem województwa samorządowego, mającego charakter wspólnoty regionalnej.

Region to najwyższy stopień podziału terytorialnego.

Wyróżnia się 4 rodzaje regionów:

1. federalne

2. autonomiczne

3. samorządowe - tak jak w Polsce mamy region samorządowy

4. administracyjne

Podział pomocniczy jest przydatny dla celów wyborczych. Może istnieć w gminie, co zależy tylko od jej woli. Decyduje ona w tych sprawach po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami bądź na ich wniosek.

Szczególny charakter ma Warszawa jako miasto stołeczne. Jej ustrój regulowany jest odrębnymi ustawami z 1994r. (nowelizacja 1998r.). Obecnie reguluje ustawa z 15.03.2002 o ustroju miasta stołecznego Warszawy.

Warszawa jest gminą mającą status „miasta na prawach powiatu'(tak samo Łódź) z tym, że jest obligatoryjnie podzielona na dzielnice z radami i zarządami dzielnicowymi. Dzielnice mają charakter gmin, nie mają jednak osobowości prawnej.

O ile gminy maja w zasadzie charakter jednolity, niezależnie czy chodzi o gminę miejską czy wiejską, o tyle powiaty są zróżnicowane.

Mamy powiaty:

- ziemskie,
- miejskie czyli miasta na prawach powiatu.
Miasto na prawach powiatu to po prostu gmina, która uzyskała zadania i kompetencje powiatu zachowując ustrój gminy. Te zadania, które należą w powiecie do starosty w mieście należą do prezydenta miasta. Podział terytorialny nakłada się- gmina i powiat (kiedyś Warszawa była gminą, powiatem, województwem).

Obecnie mamy ok. 2500 gmin. W momencie utworzenia powiatów mieliśmy 65 miast na prawach powiatu i 308 powiatów ziemskich(teraz o kilkanaście więcej). Co jakiś czas Prezes RM ogłasza jakie gminy i powiaty wchodzą w skład województw.

Administracja centralna

Na szczeblu centralnym możemy wymienić:

1. Prezydenta RP

2. centralną administracje rządową:

• Prezesa RM

• Ministrów

• Przewodniczących komitetów, mających status ministra

• Kierowników urzędów centralnych

Prezydent- jego pozycja wykracza poza pozycje zwykłego organu adm. Wybierany jest
w wyborach powszechnych na 5- letnia kadencje, ma szczególną pozycję:

-jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości państwa.

Do jego obowiązków należy:

• czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji- najwyższego prawa

• stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych.

• może zarządzić powszechna lub częściową mobilizację(na wniosek RM)

• mianuje szefa sztabu i dowódców sił zbrojnych

• nadaje stopnie wojskowe

Jako reprezentant państwa wykonuje cały szereg funkcji w sferze zewnętrznej w tym:

• mianuje i odwołuje przedstawicieli polskich w innych państwach

• przyjmuje listy uwierzytelniające

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

a także w sferze wewnętrznej:

• nadaje obywatelstwo polskie,

• wydaje zgodę na jego zrzeczenie się,

• nadaje ordery i odznaczenia,

• posiada szereg kompetencji związanych z udziałem w procesach legislacyjnych
  (ma prawo inicjatywy ustawodawczej, może wystąpić do TK o zbadanie konstytucyjności aktów prawnych)

Do własnych kompetencji prawodawczych zaliczamy:

• wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy w sytuacji nadzwyczajnych zagrożeń

• wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw

• wydawanie zarządzeń

Niektóre akty Prezydenta noszą charakter aktów urzędowych i dla swojej ważności wymagają podpisu premiera.

Ma wyjątkowo dużo kompetencji o charakterze personalnym:

• stosuje prawo łaski

• powołuje sędziów i prezesów sądów najwyższych, np.: Pierwszego Prezesa SN

• nadaje tytuły naukowe

• uczestniczy w wyborze członków KRRiT, Rady Polityki Pieniężnej, wnioskuje o powołanie Prezesa NBP, itd.

Organem pomocniczym jest kancelaria, której Prezydent nadaje statut, powołuje
i odwołuje jej szefa.

WYKŁAD 17_-24.03.2006

Aparat centralnej administracji rządowej

Status ustrojowy adm. rządowej regulują przepisy:
- Konstytucji

- ustawy z 8.08.1996 o Radzie Ministrów

- ustawy z 4.09.1997 o działach adm. rządowej

- ustawy z 5.06.1998 o adm. rządowej w województwie

Na Radę Ministrów składają się:

- Prezes RM
- ministrowie
- wice-ministrowie/prezesi
- przewodniczący określonych w ustawach komitetów

Prezesi i wiceprezesi mogą swoje funkcje łączyć z funkcją ministra. Szczególna role w tym organie spełnia Prezes RM jako samodzielny organ adm. rządowej, który ma odrębne ustawami przypisane kompetencje.

Ministrowie, członkowie RM, mogą być ministrami kierującymi określonym działem adm. rządowej bądź tzw. ministrami bez teki, nie kierującymi żadnym działem.

Oprócz pojęcia organów centralnych, możemy spotkać pojęcie organów naczelnych, występuje ono w licznych ustawach i obejmuje Prezesa RM i ministrów bez kierowników urzędów centralnych, którzy są podporządkowani lub podlegli ministrom kierującym określonym działem albo Prezesowi RM.

Rada Ministrów jest organem prowadzącym politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa, a jej właściwość określana jest klauzulą generalną. Do RM należą wszystkie sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Zasadniczym zadaniem RM jest kierowanie adm. rządową.

Ma szereg uprawnień prawodawczych:

• opracowuje projekty ustaw

• zapewnia ich wykonanie

• wydaje rozporządzenia wykonawcze i uchwały o charakterze prawa wewnętrznego

RM kierując administracją rządową:

• kontroluje ją

• koordynuje jej działania

RM zapewnia porządek publiczny i bezpieczeństwo wewnętrzne oraz zewnętrzne .

Ma kompetencje w zakresie polityki międzynarodowej:

• zawiera umowy

• sprawuje ogólne kierownictwo w zakresie obronności

Określa organizacje i tryb swojej pracy

RM może podejmować uchwały na posiedzeniach, bądź w drodze obiegowej
- korespondencyjne uzgadnianie stanowisk.

RM zbiera się na posiedzeniach, które są niejawne, ale Rada Ministrów może tez zapraszać różne osoby i ma obowiązek informować o posiedzeniach i ich przedmiocie.

RM wykonuje powierzone jej w ustawach zadania i kompetencje, może rozpatrywać sprawy na posiedzeniach, a może powierzać je tworzonym przez siebie organom pomocniczym w postaci komisji, komitetów i rad.

Prezes RM jako przewodniczący Rady:

• może wyznaczać ministrom zakres spraw, w których działają z jego upoważnienia

• może żądać dokumentów, informacji i sprawozdań od każdego organu adm. rządowej

• decyduje czy daną sprawę można załatwić w trybie obiegowym

• zwołuje posiedzenia, przewodniczy im i rozstrzyga spory kompetencyjne miedzy ministrami

Wiceprezesi Prezesa RM nie są organami adm., a tylko zastępcami organu, nie mają własnych kompetencji, działają w zakresie działania Prezesa, jaki on im powierzy.

Członkowie RM niezależnie od tego, jaki jest ich status są zobowiązani do uczestnictwa w ustalaniu polityki państwa i ponoszą odpowiedzialność za treść i realizacje polityki rządu. Są zobowiązani do przedstawiania projektów aktów normatywnych i realizowania polityki rządu, nadzorowania terenowej adm. rządowej i do współdziałania z innymi członkami rządu, samorządu terytorialnego, organizacjami społecznymi, przedstawicielami środowisk zawodowych i twórczych.

Minister nie może przedstawiać w swoich wystąpieniach stanowiska innego niż zgodne z ustaleniami RM.

Rząd może powoływać pełnomocnika do pewnych spraw i wówczas w drodze rozporządzenia określa zakres przekazanych mu uprawnień(wtedy, gdy tworzenie stanowiska ministra bez teki jest bezpodstawne).

Prezes RM ma swoje własne uprawnienia:

• reprezentuje i kieruje pracami Rady Min.

• wydaje rozporządzenia i zarządzenia

• zapewnia wykonywanie polityki rządu

• kontroluje i koordynuje prace członków rządu

• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w zakresie wyznaczonym ustawami(odwoływanie organów wykonawczych, wprowadzanie zarządu komisarycznego)

• roztacza zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami adm. rządowej

• posiada szczególne uprawnienia związane z terenowa adm. rządową:

- powołuje i odwołuje wojewodów i wicewojewodów oraz kieruje ich pracą

- ma uprawnienia do uchylania rozporządzeń i zarządzeń wojewodów, gdy są
sprzeczne z prawem lub polityką rządu

Prezes RM ma uprawnienia związane z samym organizowaniem prac RM:

• w drodze zarządzenia może tworzyć organy pomocnicze w postaci stałych komitetów lub komitetów RM, komitetów do określonej sprawy lub spraw oraz rad i zespołów opiniodawczych i doradczych

• może tworzyć komisje kodyfikacyjne w zakresie określonych dziedzin prawa, tworząc je należy uwzględniać dorobek nauki i doświadczenia praktyki

• Rada Min. w drodze rozporządzenia może tworzyć komisje wspólne, złożone
  z przedstawicieli rządu, zainteresowanych instytucji i środowisk,
  np.: komisja wspólna rządu i episkopatu, komisja rządu i samorządu terytorialnego

Przy Prezesie RM działa:

• Rada Legislacyjna

• Rządowe Centrum Legislacji

Prezes w drodze rozporządzenia określa zasady i tryb funkcjonowania Rady Legislacyjnej
i powołuje jej członków. W drodze rozporządzenia ustala zasady techniki prawodawczej, określa zasady rejestrowania aktów normatywnych, o ile takie zasady nie wynikają
z innych przepisów. Prezes RM ogłasza i wydaje Dziennik Ustaw i Monitor Polski.

Przy RM działa tez Rządowe Centrum Studiów Strategicznych .

Ministrowie

• Polska odeszła od systemu, gdzie urzędy ministrów tworzy ustawa i obecnie Prezes RM decyduje o ich liczbie i określa sferę ich działania

• Kierują określonymi działami adm. rządowej albo, gdy chodzi o ministrów bez teki wykonują działania wyznaczone przez premiera.

• Zakres działań ministra kierującego działem określają ustawy, a szczegółowy zakres kompetencji poszczególnych ministrów w drodze rozporządzenia określa premier, niezwłocznie po powołaniu RM.

• Ministrowie kierując określonym działem sprawują jednocześnie nadzór nad terenową adm. rządową w zakresie, w jakim jest im ona podporządkowana.

• Prezes RM, określając szczegółowy zakres działań ministra, określa zakres w jakim dysponuje on częścią budżetu państwa.

• Kierują, nadzorują i kontrolują działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych. W celu dostosowania ich działania do polityki rządu mogą wydawać wytyczne i polecenia, nie mając jednak tych uprawnień w stosunku do adm. zespolonej pod zwierzchnictwem wojewody.

Ustawa o działach adm. rządowej określa zakres działów tej adm. i właściwość ministra kierującego tym działem. Ministra kierującego określonym działem określa się jako ministra właściwego do spraw oznaczonych nazwą danego działu. Minister kierujący działem jest właściwy w sprawach z zakresu działań adm. rządowej określonych w ustawie.

Minister kierujący działem jest właściwy w sprawach :

• Uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych(np. zawody prawnicze)

• Uznawania kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania działalności należących do danego działu

Uznawanie kwalifikacji w zawodach regulowanych oraz do podejmowania
lub wykonywania działalności oznacza uznawanie tych kwalifikacji w znaczeniu przewidzianym w UE<EUROPEIZACJA>

Działami administracji rządowej są m.in.

-administracja publiczna

-budownictwo, gospodarka przestrzenna

-budżet

-edukacja

-finanse publiczne

-informatyzacja

-gospodarka

-integracja europejska

-łączność

-nauka

-obrona narodowa

-rozwój wsi, rozwój regionalny

-rynki rolne

-Skarb Państwa

-sprawiedliwość

-szkolnictwo wyższe

-sprawy zagraniczne

-sprawy wewnętrzne

-zdrowie

Obecnie jest 31 działów.

Prezes RM sprawuje nadzór nad adm. rządową nie objętą zakresem działów, wykonywaną przez: GUS, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
Urząd Służby Cywilnej, Urząd Zamówień Publicznych, ABW(jeszcze).

WYKŁAD 18_-31.03.2006

Przepisy prawa polskiego w sytuacji, gdy pozwalają na wydawanie wytycznych i poleceń zawierają zastrzeżenia, że nie mogą one dotyczyć spraw załatwianych w drodze decyzji administracyjnej. Wytyczne i polecenia ustne trzeba potwierdzać na piśmie.

Ustawa o rządzie, określa szczegółowo strukturę organizacyjną ministerstw, stanowiących aparat pomocniczy, obsługujący ministra:

W ministerstwach tworzone są departamenty(które są podstawową strukturą, dzielącą się na mniejsze jednostki), biura i sekretariaty(związane z obsługą) i wydziały(jednostki merytoryczne).

W ministerstwach tworzy się gabinety polityczne ministrów

Administracja rządowa to także terenowa administracja rządowa. Jej status reguluje ustawa z 05.06.1998 o administracji rządowej w województwie.

Administracja publiczna w województwie jest wykonywana przez organy samorządu województwa oraz organy administracji rządowej w tym:

-wojewoda, sprawujący władzę adm. ogólnej

-organy adm. niezespolonej

Jest to wyrazem dualizmu władzy publicznej- administracja samorządowa i administracja rządowa.

Administrację rządową w województwie wykonuje:

• Wojewoda

• Działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży, którzy wykonują zadania bądź w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia, bądź w imieniu własnym

• Organy administracji niezespolonej

• Organy samorządu terytorialnego w ramach porozumień, bądź na postawie ustaw

• Działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży

• Inne samorządy niż terytorialne, np.: zawodowe

Powoływanie i odwoływanie wojewody należy do Prezesa RM, który jest określony w przepisach jako przełożony służbowy wojewody.

Wojewoda :

• jest organem adm.

• jest organem politycznym

• jest przedstawicielem rządu w województwie

• zwierzchnikiem zespolonej adm. rządowej

• organem nadzoru nad samorządem terytorialnym

• reprezentantem Skarbu Państwa

• organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa

Wojewoda, podobnie jak jego zastępcy są powoływani i odwoływani na wniosek ministra do spraw administracji.

Prezes jako przełożony służbowy sprawuje nadzór nad działalnością wojewody, kieruje tą działalnością, może wydawać mu zarządzenia i polecenia oraz sprawuje kontrolę nad ich wykonywaniem, uchyla także akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę, gdy są sprzeczne z prawem lub naruszają linie polityki rządu.

Prezes RM rozstrzyga też spory miedzy wojewodami oraz miedzy nimi a, ministrami. Może także upoważnić ministra do spraw administracji do wykonywania niektórych z tych uprawnień.(nie może jednak przekazać mu kompetencji do powoływania/odwoływania wojewodów)

Kompetencje wojewody:

• Ma uprawnienie do stanowienia prawa miejscowego

• Wydaje Wojewódzki Dziennik Urzędowy

• Ma pewne uprawnienia kontrolne w stosunku do stowarzyszeń i fundacji

• Posiada pewne uprawnienia w stosunku do organów adm. rządowej. niezespolonej

Jako przedstawiciel rządu wojewoda odpowiada za wykonywanie jego polityki
w województwie, a w szczególności:

• Kontroluje wykonywanie przez organy administracji zespolonej zadań rządu

• Kontroluje wykonywanie przez organy samorządu zadań adm. rządowej

• Dostosowuje do warunków miejscowych cele polityki rządu

• Ma uprawnienia w zakresie organizowania współdziałania i kierowania działalnością całej administracji publicznej w sytuacjach nadzwyczajnych

• Reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt przedstawicieli państw obcych

• Wykonuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa

• Współdziała z właściwymi organami innych państw i międzynarodowymi organizacjami

• Przedstawia RM projekty dokumentów rządowych dotyczących województwa

• Może wydawać polecenia obejmujące wszystkie organy adm. rządowej,
  a w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązujące także samorząd terytorialny.
  O wydaniu polecenia informuje właściwego ministra, który może wstrzymać jego wykonanie i wystąpić do premiera o rozstrzygniecie sporu

W stosunku do organów administracji niezespolonej wojewoda:

• wnioskuje o powołanie/odwołanie lub wyraża zgodę na powołanie/odwołanie organów administracji niezeposlonej

• organy administracji. niezespolonej mają obowiązek uzgadniania z wojewodą
  projektów aktów prawa miejscowego, muszą zapewniać zgodność działań z
  wojewodą oraz składać roczne informacje, a na jego żądanie bieżące wyjaśnienia

• w sytuacjach nadzwyczajnych ma prawo żądania wszczęcia postępowania
  dyscyplinarnego w stosunku do każdego pracownika adm. rządowej
  i samorządowej

• może wstrzymać prowadzenie egzekucji administracyjnej(świadczeń pieniężnych-tylko raz na okres 30 dni)

• posiada ponadto pewne uprawnienia kontrolne w stosunku do stowarzyszeń i fundacji

• Jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej wojewoda kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do jej skutecznego działania i ponosi odpowiedzialność za jej działanie

Sprawy wykonywania nadzoru nad samorządem terytorialnym regulowane są w ustawach ustrojowych.

Wojewoda wykonuje swoje działania przy pomocy: I i II wicewojewody, kierowników zespolonych służb inspekcji i straży, dyrektora generalnego urzędu i dyrektorów oddziałów.

Wicewojewodów powołuje/odwołuje premier na wniosek wojewody. Wojewoda decyduje o zakresie kompetencji i zadań wykonywanych przez wicewojewodów. Jeśli wojewoda nie pełni obowiązków służbowych zakres zastępstwa I wicewojewody rozciąga się na wszystkie jego kompetencje.

Wojewoda może tworzyć delegatury poza miejscem usytuowania urzędu.

Organizację zespolonej administracji określa statut urzędu wojewódzkiego, nadawany przez wojewodę, zatwierdzony przez premiera i ogłoszony w Wojewódzkim. Dz. U. Bardziej szczegółową organizację i tryb pracy określa regulamin ustalony przez wojewodę w formie zarządzenia upowszechniony do publicznego wglądu.

Wojewoda powołuje/odwołuje kierowników zespolonej służby i ich zastępców z pewnymi wyjątkami, dotyczącymi. m.in. komendantów policji, straży pożarnej.

Wojewoda może w drodze porozumienia powierzyć prowadzenie niektórych spraw z zakresu jego właściwości jednostkom samorządu terytorialnego, innym samorządom, kierownikom państwowych osób prawnych. Porozumienie takie podlega ogłoszeniu w Dz.U. i określa się w nim zasady kontroli nad wykonywaniem powierzonych zadań.

Wojewoda w zakresie tych spraw może:

• Wstrzymać wykonanie uchwały organu samorządu i przekazać do ponownego rozpatrzenia określając termin i wskazując uchybienia.

• Jeżeli nowa uchwała nie uwzględnia wskazań wojewoda może ją uchylić i wydać w to miejsce zarządzenie zastępcze

Jest to szczególny środek nadzoru, związany z tym, że powierzone w tym trybie sprawy, załatwiane są w imieniu wojewody.

Przy wojewodzie działa kolegium, w którego skład wchodzą: wicewojewodowie, dyrektor generalny, komendant woj. policji i straży pożarnej i inne osoby wymienione w statucie. Kolegium ma charakter doradczy

Funkcje prawotwórcze wojewody(długie tradycje):

• Wojewoda oraz organy administracji niezespolonej stanowią na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych akty prawa miejscowego
  -rozporządzenia wykonawcze do ustaw

-rozporządzenia porządkowe- wojewoda może je wydawać w zakresie nieuregulowanych w ustawach, gdy jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia, mienia, porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Rozporządzenia te mogą przewidywać kary grzywny.

• Nadzór nad stanowieniem prawa przez wojewodę sprawuje premier, może on je uchylać w razie niezgodności z prawem, polityką rządu i naruszeniem zasad rzetelności i gospodarności.

Rozporządzenia wojewody publikowane są w Wojewódzkim Dz.U.

Przepisy porządkowe nie może wydawać samorząd wojewódzki. W województwie wojewoda wykonuje wszystkie zadania administracji rządowej, które nie są powierzone innym organom tej administracji.

WYKŁAD 19_-07.04.2006

Samorząd terytorialny

We współczesnym znaczeniu zaczął tworzyć się na samym początku XIX wieku
i zapoczątkowały go reformy pruskie(reformy Steina). Podwaliny pod tą instytucje dała Rewolucja Francuska, a związane było to z przyznaniem podmiotowości prawnej grupie obywateli, zamieszkujących jedno terytorium.
Istota samorządu terytorialnego- większość autorów wiąże ją z decentralizacją. Historycznie pierwszą była teoria naturalna samorządu terytorialnego, w myśl której samorząd utożsamiany wówczas z gminą uważano za starszy od państwa.
W konsekwencji samorząd terytorialny ma własne przyrodzone prawo, niezależne od państwa. Teoria ta zastąpiona została szybko teoriami, które uznają rolę państwa jako podmiotu, kreującego samorząd, określającego jego zadania i granice samodzielności. Teorie te związane były z uznaniem, że cała władza publiczna, musi być poddana prawu, a skoro tak to tym samym samorząd podlega państwu, które tworzy prawo-zatem samorząd terytorialny nie ma własnych, przyrodzonych praw(gminy zostały utworzone jako jednostki samorządu terytorialnego w 1990 roku, a samorządy powiatowy i wojewódzki w 1998 roku, stąd też wniosek, iż to państwo współcześnie decyduje o bycie, zakresie zadań i samodzielności samorządu terytorialnego.

Samorząd to korporacja o charakterze powszechnym.
Powszechność wyrażą się tym, że członkiem jednostki samorządu terytorialnego jest każdy, kto zamieszkuje na określonym terytorium. Członkostwo w samorządzie powstaje z mocy prawa-obejmuje wszystkich(by być członkiem samorządu można być także obywatelem UE). Członkostwo jest także przymusowe-nie decyduje o nim wola konkretnej osoby, ale miejsce zamieszkania(w niektórych państwach mogą wiązać się z tym określone obowiązki)

W okresie międzywojennym toczył się spór między zwolennikami:

• państwowej teorii samorządu

• półpaństwowej teorii samorządu

Ad₁₎ W myśl koncepcji Józefa Panejki samorząd terytorialny, wykonujący zadania administracji państwowej jest organem tej administracji, a od innych organów tejże administracji wyróżnia go przyznanie mu samodzielności w wykonywaniu nadanych zadań.

Ad₂₎ W myśl tej koncepcji samorząd terytorialny jest formą zdecentralizowanej administracji publicznej, nie państwowej. Musi mieć osobowość prawną, odrębną od państwa. Dla Tadeusza Bigi dla określenia samorządu terytorialnego istotne było nie tylko przyznanie mu samodzielności, ale także posiadanie osobowości prawnej, gdyż to właśnie ona pozwala mu działać samodzielnie we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

Z istotą samorządu terytorialnego wiążą się zatem następujące cechy:

1.) jest to zdecentralizowana administracje publiczna

2.) państwo, decydując się na tą formę decentralizacji przekazuje na rzecz samorządu określoną część zadań publicznych

3.) samorząd, a ściślej jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną i działają samodzielnie pod nadzorem organów państwa

Najstarszym podmiotem samorządu jest gmina. Samorząd to inaczej samo-rząd, „samozarządzanie”. Istnieją także korporacje wyposażone w podmiotowość prawną, które wykonują określone zadania publiczne i samodzielnie wykonują zadania zaspokajania potrzeb własnych. Samorząd to inaczej samodzielne zarządzanie przez określone wspólnoty swoimi sprawami.
Zakres działań samorządu terytorialnego, konstytucja określa w drodze klauzuli generalnej-zadania publiczne nie zastrzeżone dla innych władz publicznych. Konstytucja w art. 164 w swoim pierwszym paragrafie mówi, iż podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, a inne jednostki(samorząd regionalny lub lokalny) określa ustawa. Fakt zajmowania przez nią pozycji szczególnej da się wywnioskować z kolejnego paragrafu art. 164 Konstytucji, który określa jej zadania w drodze generalnej klauzuli kompetencyjnej-gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego, wszystkie lokalne sprawy publiczne, nie zastrzeżone na rzecz innych jednostek samorządu.

W ustawodawstwie powojennym nacisk położony był na prawne ujęcie samorządu(jako korporacji publicznoprawnej). Współcześnie zaczęto zwracać uwagę na aspekt bardziej socjologiczny => Grupa zamieszkująca na danym terytorium, posiadająca osobowość prawną to wspólnota, a dalej idąc społeczność lokalna.

Na stan prawny w zakresie samorządu terytorialnego składają się poza konstytucją 3 ustawy ustrojowe:

1. Ustawa z 8.03.1990 o samorządzie gminnym(dawniej, do 1998 roku,
   o samorządzie terytorialnym)

2. Ustawa z 5.06.1998 o samorządzie powiatowym

3. Ustawa z 5.06. 1998 o samorządzie województwa

Po odzyskaniu niepodległości Polska znalazła się w szczególnej sytuacji. Samorząd zorganizowany był w różny sposób w zależności od ziem przynależnych zaborcom.

Przed wojną tylko w zaborze pruskim był samorząd wojewódzki. Stad też konieczną była ustawa z 1933 roku zwana ustawą scaleniową. Samorząd terytorialny miał osobowość prawną, ale pod silnym nadzorem państwa. Wprowadzono podział na zadania własne i zadania zlecone administracji rządowej(podział ten przywrócono dopiero w 1990 roku). Bierze się on stąd, że zasadą jest to, że na szczeblu gminy nie działa administracja rządowa, a ze względu na istnienie pewnych spraw, które muszą być wykonywane jednolicie na terenie całego kraju, powierza się je samorządowi terytorialnemu obok jego zadań własnych.

Po wojnie w doktrynie przeważała koncepcja półpaństwowa, utrzymano taki sam kształt samorządu jak przed wojną, z tym, ze dodano Rady Narodowe, które były organami stanowiącymi. W roku 1950 zniesiono samorząd terytorialny i terenową administrację rządową. Reaktywowanie samorządu nastąpiło dopiero po 40 latach- 8.03.1990.
Po 8 latach, a więc w 1998 roku wprowadzono samorząd powiatowy i wojewódzki.
Jako podstawę prawną, należy tu także wskazać Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego, ratyfikowaną prze Polskę w 1993 roku. Do czasu uchwalenia Konstytucji z 1997 roku status umów międzynarodowych, w tym wyżej wspomnianej Karty,
w systemie źródeł prawa był nieokreślony- nie było wiadomo jak je traktować
(TK odmawiał badania zgodności ustaw z przepisami Karty), tak więc właściwą rangę umowa ta uzyskała dopiero po 1997 roku.

Samorząd terytorialny w Polsce to system złożony z:

1. gmin

2. powiatów

3. województw

działających w ramach zasadniczego podziału terytorialnego kraju. Z ustrojowego punktu widzenia nie ma żadnych powiązań typu podległościowego pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego-wszystkie jednostki mają taką samą pozycję. Gmina może zawrzeć z powiatem porozumienie i przejąć część jego zadań, ale nigdy na odwrót. Samorząd gminny i powiatowy to samorząd lokalny, a samorząd województwa to samorząd regionalny.

Ustawy definiują pojęcie j.s.t. i stanowią, że mieszkńcy gmin, powiatów, województw tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Ilekroć jest mowa o gminie czy powiecie należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. To samo odnosi się do samorządu województwa.

Do cech jednostek samorządu terytorialnego zaliczamy:

1. Wykonywanie zadań w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

2. Posiadanie osobowości prawnej

3. Działanie samodzielne pod nadzorem organów administracji rządowej sprawowanym w oparciu o kryterium legalności

4. Posiadanie własnego mienia i majątku

5. Określanie ustroju w drodze statutu uchwalonego przez organ stanowiący

6. Samodzielność j.s.t. podlega ochronie sądowej(nie mogą one jednak składać skarg konstytucyjnych). Pozasądową ochronę j.s.t. sprawuje S.A i T.K.(można do niego występować o zbadanie zgodności określonej regulacji z konstytucją)

7. Członkostwo w gminie, powiecie, województwie ma charakter powszechny i przymusowy(jedynym sposobem, aby nie być członkiem jest zmiana miejsca zamieszkania), powstaje z mocy prawa.

Szczególne cechy gminy:

• Możliwość tworzenia(łączenia, znoszenia) jednostek pomocniczych w postaci sołectw, dzielnic, osiedli i innych

• Sposób określenia jej zadań

• Sposób wyboru organu wykonawczego(wybory powszechne)

W powiecie i województwie nie tworzy się jednostek pomocniczych, a sposób określenia zadań jest inny. Powiat ma zadania wyliczone w sposób enumeratywny. Samorząd regionalny natomiast ma swoje zadania określone klauzulą generalną, odnoszącą się do zadań na tym szczeblu nie zastrzeżonym dla administracji rządowej.

Gminę, powiat, województwo cechuje też zróżnicowanie w odniesieniu do możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, wykraczającej poza zadania użyteczności publicznej.

GMINA- może prowadzić działalność gospodarczą, wykraczającą poza te zadania
na zasadach określonych w ustawie o gospodarce komunalnej.

POWIAT- nie może takiej działalności prowadzić w ogóle.

WOJEWÓDZTWO- może prowadzić działalność gospodarczą, ale tylko w takim zakresie, jaki związany jest z działalnością wydawniczą, edukacyjną, reklamową i promocyjną, służącą rozwojowi regionu.

Struktura organizacyjna jednostek samorządu terytorialnego:

• Organy stanowiące:

• Rady gmin

• Rady powiatów

• Sejmiki województwa

• Organy wykonawcze:

• W gminie: wiejskiej-wójt, miejskiej-burmistrz, w większych miastach-prezydent

• W powiecie: zarząd powiatu ze starostą jako przewodniczącym

• W województwie: zarząd województwa z marszałkiem jako przewodniczącym

WYKŁAD 20_-21.06.2006

Samorząd terytorialny funkcjonuje w strukturze trójszczeblowej(trójszczeblowej nie trójstopniowej, bo wszystkie jednostki mają taki sam status prawny) Jednak zadania samorządu regionalnego, odbiegają od zadań samorządu lokalnego.

Samorząd terytorialny charakteryzują:

- zdecentralizowana forma administracji państwowej

- samodzielne działanie

- podległość ochronie sądowej

- charakter powszechny i przymusowy (na określonym terytorium)

- powstaje z mocy prawa

Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pomocą organów:

• Stanowiących - pochodzących z wyborów powszechnych, na 4-letnią kadencję, są to:
  rady gminy, rady powiatu, sejmiki wojewódzkie.

• Wykonawczych - w gminie jest to wójt, burmistrz lub prezydent, pochodzący z wyborów powszechnych; w powiecie jest to zarząd, składający się z 3 - 5 osób ze starostą jako przewodniczącym; w województwie samorządowym jest to zarząd 5 osobowy,
  z marszałkiem jako przewodniczącym.

Organy stanowiące wybierają ze swojego grona przewodniczącego i jego zastępców, powołują komisje jako organy opiniodawczo-kontrolne. Co do zasady powoływanie komisji, ich liczba
i rodzaje zależą od uznania rady czy sejmiku, ale powołanie komisji rewizyjnej jest obligatoryjne.

W skład komisji wchodzą radni, na posiedzenia mogą być jednak zapraszane inne osoby.

Rady oraz sejmiki działają na sesjach (minimum 4 w ciągu roku). Mogą to być sesje zwyczajne (wynikające z planu na dany rok) oraz sesje nadzwyczajne (zwoływane przez przewodniczącego lub na wniosek określonej w statusie liczby radnych).

RADNI :

• Mają kierować się dobrem wspólnoty samorządowej

• Nie mogą uczestniczyć w głosowaniach, dotyczących ich własnego interesu prawnego

• Podstawą wykonywania mandatu jest obowiązkowe złożenie ślubowania

• Otrzymują diety z tytułu uczestnictwa w sesjach rady i posiedzeniach komisji (wysokość diet ustalana jest ustawowo i w rozporządzeniach)

• Mają obowiązek uczestniczenia w pracach rady

• Posiadają prawo do zwolnienia z pracy na czas trwania mandatu i prawo do ochrony stosunku pracy(jeśli pracodawca chce zwolnić radnego musi o tym zawiadomić
  i uzyskać zgodę od rady)

• Podlegają takiej ochronie jak funkcjonariusze publiczni

• Mogą tworzyć kluby radnych, działające na zasadach określonych w statutach)

Radnych obowiązuje przestrzeganie tzw. ZASAD ANTYKORUPCYJNYCH:

1. Z radnymi nie może być nawiązywany stosunek pracy w urzędzie j.s.t., w miejscu wykonywania mandatu

2. Radni nie mogą pełnić funkcji kierownika i zastępcy kierownika gminnej jednostki organizacyjnej

3. Radni nie mogą wykonywać pracy na podstawie umowy cywilnej

4. Radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć i przyjmować darowizn, które mogłyby podważać zaufanie wyborców

5. Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, z wykorzystaniem mienia jednostki samorządu, w której uzyskał mandat

6. Nie mogą być pełnomocnikami ani przedstawicielami w prowadzeniu takiej działalności

7. Nie mogą posiadać pakietu udziałów lub akcji większych niż 10% w spółkach z udziałem gminnych osób prawnych lub w przedsiębiorstwach, w których uczestniczą takie osoby

8. Radni muszą składać oświadczenia majątkowe(także osoby pełniące funkcje w j.s.t.)

W przypadku naruszenia wyżej wymienionych zasad, mandat radnego wygasa, a jego wygaśnięcie stwierdza organ stanowiący w drodze uchwały. Jeśli takiej uchwały nie podejmie, to wojewoda zwraca się z żądaniem o podjęcie działań. A gdy rada bądź sejmik nadal nie podejmą uchwały, wojewoda wydaje tzw. zarządzenie zastępcze stwierdzające wygaśnięcie mandatu.

ORGAN WYKONAWCZY:

Zarząd powiatu i zarząd województwa wybierane są przez organ stanowiący, na zasadach zarządu autorskiego. Oznacza to, że najpierw wybierany jest przewodniczący(starosta lub marszałek), a następnie to on wskazuje osoby, które chciałby widzieć w zarządzie jako swoich zastępców i członków.

Starosta i marszałek nie są organami samorządu w sensie ścisłym, mają jednak swoje kompetencje
i dlatego m.in. na płaszczyźnie procesowej są uznawani za organy administracji.

Samorząd tworzą ludzie połączeni więzią wynikającą z tego, że mieszkają na jednym terytorium. Mieszkańcy działający poprzez referendum traktowani są jako organ. Tworzą oni wspólnotę samorządową i rozstrzygając w referendum lokalnym stają się organami stanowiącymi w zakresie konkretnej rozwiązywanej sprawy.

Rada gminy może zorganizować referendum w sprawie odwołania wójta, ale jego negatywny wynik sprawia, że rozwiązaniu z mocy prawa ulega sama rada.

Jeśli chodzi o powiat to starosta, będący przewodniczącym zarządu i zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa(aparat pomocniczy) jest jednocześnie zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej. Daje mu to uprawnienia do wpływania na obsadę stanowisk, żądanie informacji i wyjaśnień.

W myśl ustawy starosta:

• Powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek(z przepisów szczegółowych to uprawnienie nie wynika)

• Zatwierdza programy ich działania

• Uzgadnia wspólne działania jednostek na obszarze powiatu

• Zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli

• W sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek

Na szczeblu powiatu w celu realizacji zadań starosty w zakresie zwierzchnictwa nad tymi służbami tworzy się komisję bezpieczeństwa i porządku.

Ustawa określa skład tej komisji, starosta może powołać do niej inne osoby(dodatkowy organ pomocniczy dla samego starosty)

W jednostkach samorządu terytorialnego tworzone są organy pomocnicze w postaci:

• Urzędu gminy

• Starostwa

• Urzędu marszałków

Zwierzchnikiem służbowym: wójt, starosta, marszałek.

Relacje między organami stanowiącymi, a wykonawczymi(zróżnicowane w zależności od rodzaju jednostki samorządu terytorialnego):

• W gminie, radzie przysługuje domniemanie kompetencji we wszystkich sprawach niezastrzeżonych na rzecz wójta, burmistrza, starosty.

• W powiecie, ustawa nie zawiera wskazówek w tej materii.

• W województwie samorządowym, domniemanie kompetencji przypisane jest zarządowi, który właściwy jest we wszystkich sprawach niezastrzeżonych ustawami i statutem do właściwości sejmiku(odwrotnie niż w gminie).

Zadania samorządu terytorialnego:

• W gminie

Są one określone klauzulą generalną. Do gminy należą wszystkie sprawy publiczne
o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone na rzecz innych podmiotów. Zadania te są związane przede wszystkim z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej(są one przykładowo wymienione w ustawie).
Dzielą się na zadania własne i zadania zlecone z zakresu administracji rządowej(w ramach zadań własnych wymienione są zadania obowiązkowe)

• W powiecie

Zakres zadań określony jest przez enumeratywne wyliczenie. Należy do nich czuwanie nad wykonywaniem zadań przez zespolone służby inspekcji i straży. Generalnie rzecz biorąc, zadania powiatu i gminy są podobne, np.: oświata, drogi, ochrona zdrowia, ochrona środowiska; dopiero ustawy prawa materialnego dają ogólniejszy ogląd dla tych zadań.

• W województwie

Zadania maja charakter regionalny, określone są przez klauzulę generalną, ale odnoszą się do zadań administracji rządowej. Do zadań należy wykonywanie zadań niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej(konstrukcja wynika z dualizmu na szczeblu wojewódzkim, polegającego na współistnieniu organów rządowych
i samorządowych).

Statuty gminy i powiatu, określające ustrój tych jednostek, uchwalają one samodzielnie, za wyjątkiem miast powyżej 300 000 mieszkańców, których statut jest uzgadniany z Prezesem RM, a sprawy sporne rozstrzyga Rada.

W samorządzie wojewódzkim zasadą ustawową jest uzgadnianie statutu z Prezesem RM.

Do wykonywania zadań samorząd terytorialny może tworzyć własne jednostki organizacyjne, zawierać umowy, bądź przystępować i zakładać spółki.

Samorząd terytorialny może wykonywać zadania samodzielnie lub w ramach współdziałania z innymi jednostkami samorządowymi:

1. zawieranie porozumień

2. zakładanie związków komunalnych czy powiatowych(województwa związków tworzyć nie mogą)

3. tworzenie i przystępowanie do stowarzyszeń(tworzone są one na podstawie prawa o stowarzyszeniach, ale z odrębnościami wynikającymi z charakteru samorządu).

Skrypt Beck'a

8

Skrypt powstał w roku akademickim 2005/2006, przy ponadludzkim wysiłku studentów prawa, II-ego roku. Wśród wielu autorów, pomocników, podpowiadaczy i konsultantów na szczególne słowa podziękowania zasługują: Kamila Cz., Ola B., Kamila Ś., Łukasz Ś., MACIEJ CZ. i nieoceniony, niezastąpiony, wprost genialny Tomasz, któremu pragnę zadedykować niniejszy skrypt.

---