RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Egzamin(zaliczenie)

test + zadania

Tematy wykładów:

1. Analiza relacji koszty- wolumen- zysk

2. Przychody, koszty i podejmowanie decyzji

3. Activity based costing (rachunek kosztów działań)

4. Decyzje cenowe i analiza rentowności klientów

5. Analiza opłacalności inwestycji

6. Motywacja, budżety i rachunkowość odpowiedzialności

7. Budżety elastyczne, odchylenia i ............

Wykład 1

Analiza koszty- wolumen- zysk

1. Koszty- wolumen- zysk(CVP)- analiza zachowania przychodów ze sprzedaży, kosztów i zysku operacyjnego na skutek zmian w poziomie sprzedaży, cenach sprzedaży, kosztach zmiennych i kosztach stałych.

2. Ogólna postać rachunku wyników:

+ przychody

- koszty ( zmienne i stałe, bezpośrednie[np. produkcja szafek] i pośrednie[ np. wydziałowe: amortyzacja maszyny, wynagrodzenia kierownika wydziału])

= zysk operacyjny

+ przychody pozaoperacyjne( np. sprzedaż samochodu szefa)

- koszty pozaoperacyjne

= zysk brutto

- podatek

= zysk netto

3. Uproszczona postać rachunku wyników:

+ przychody ( R )

- koszty zmienne ( VC )

= marża brutto ( CM )

- koszty stałe ( FC )

= zysk operacyjny ( OP )

- podatki

= zysk netto ( NP.)

4. USP- jednostkowa cena sprzedaży

UVC- jednostkowy koszt zmienny

UCM- jednostkowa marża brutto (UCM= USP- UVC)

Q- ilość produktów sprzedanych (lub wytworzonych)

Q
- próg rentowności

TOP- docelowy zysk operacyjny

TNP- docelowy zysk netto

5. Założenia (koszty- wolumen- zysk)

• koszty całkowite dzielą się na stałe i zmienne

• zachowanie przychodów i kosztów jest liniowe (linia prosta)

• jednostkowa cena sprzedaży, jednostkowy koszt zmienny i koszty stałe są znane

• w analizie uwzględnia się jeden produkt lub zakłada, że dana struktura sprzedaży utrzyma się

• wszystkie przychody i koszty mogą być porównywane bez brania pod uwagę wartości pieniądza w czasie

1. Obliczanie progu rentowności:

Przykład

120$- koszty zmienne

200$- cena sprzedaży

2000$- koszty stałe (wynajęcie stoiska)

pełny zwrot kosztów

Ile trzeba sprzedać programów aby przychody = koszty o osiągnąć próg rentowności?????

Próg rentowności- ilość sprzedaży, przy której całkowite przychody zrównują się z całkowitymi kosztami a zysk operacyjny jest równy zero.

Metody wyznaczania progu rentowności:

1. metoda równania

2. metoda marży brutto

3. metoda graficzna

Ad a ) R- VC- FC = OP

( USP* Q) - (UVC* Q) - FC = OP

200$* Q
- 120$* Q
- 2000$ = 0$ (przy jakim Q zysk op. jest równy 0)

80$* Q
= 2000$

Q
= 25 sztuk

Ad b) R - VC - FC = OP

( USP* Q) - (UVC* Q) - FC = OP

(USP - UVC )* Q = FC + OP

UCM* Q = FC + OP

Q = (FC + OP) / UCM

Przyjmując, że OP= 0

Q
= FC / UCM

Q
= 2000$ / 80$

Q
= 25 sztuk

Ad c)

Docelowy zysk operacyjny- jak dużo pakietów musi być sprzedanych aby zysk operacyjny = 0

R - VC - FC = OP

200$* Q - 120$* Q - 2000$ = 1200$

80$* Q = 2000$ + 1200$

80$* Q = 3200$

Q = 40 sztuk

można też użyć b) I c)

6. Wykres zysku wolumenu- pokazuje wpływ zmian poziomu sprzedaży na zysk operacyjny

Sytuacja 1 Sytuacja 2

USP= 200$ 200$

UVC= 120$ 100$

FC= 2000$ 3000$

Q
= 25 sztuk 3000$ / 100$ = 30 sztuk

Sytuacja 1

7. Analiza wrażliwości- technika typu „co się stanie jeżeli” - umożliwia obserwację zmiany rezultatu jeżeli zmienią się dane wejściowe lub założenia początkowe (np. jaka będzie procentowa zmiana progu rentowności jeżeli koszty stałe wzrosną o 200$)

Margines bezpieczeństwa- nadwyżka planowanych przychodów nad przychodami w progu rentowności (może być również wyrażona w $ i %)

8. Planowanie a relacje koszty- wolumen- zysk

• alternatywa 1:

Q
= 25 sztuk (wzrost zysku o 80$ na sztuce)

• alternatywa 2:

stała płatność 1400$ plus 5% przychodów

USP= 200$

UVC= 120$ + 5%* 200$ = 130$

FC= 1400$

Q
= 1400$ / 70$ = 20 sztuk (wzrost zysku o 70$ na sztuce)

• alternatywa 3:

brak stałej płatności ale 20% przychodów

USP= 200$

UVC= 120$ + 20%* 200$ = 160$

FC= 0$

Q
= 0$ / 40$ = 0 sztuk (wzrost zysku o 40$ na sztuce)

6. Wpływ struktury sprzedaży na zysk

Struktura sprzedaży- proporcja ilości produktów składająca się na całkowite przychody ze sprzedaży

Przykład:

(to co było na początku)

+ sprzedaż drugiego produktu (Superword)

130$- cena sprzedaży

90$- koszt zmienny

Sprzedajemy 30 szt.- Superword i 60 szt.- Do- All

Zysk operacyjny:

przychody(60 szt.* 200$ + 30 szt.* 130$) = 15900

koszty zmienne (60 szt.* 120$ + 30 szt.* 90$ ) = 9900

marża brutto 6000

podatek 2000

zysk netto 4000

Próg rentowności

(budżetowana struktura sprzedaży nie zmieni się wraz ze zmianą poziomu przychodów ze sprzedaży)

Q
- liczba sztuk Superword w progu rentowności

2Q
- liczba sztuk Do- All w progu rentowności

R - VC - FC = OP

( 200$* 2Q
+ 130$* Q
) - ( 120$* 2Q
+ 90$* Q
) - 2000$ = 0

Q
= 10 sztuk

2Q
= 20 sztuk

7. Znaczenie podatku dochodowego

Przykład:

jaką liczbę Do- All należy sprzedać, żeby osiągnąć zysk netto na poziomie 1200$, przy założeniu, że stopa podatku dochodowego wynosi 40%?

TNP= OP - OP* stopa podatku dochodowego

TNP= OP* ( 1- stopa podatku dochodowego )

OP= TNP / ( 1 - stopa podatku dochodowego )

R - VC - FC = TNP / ( 1 - stopa podatku dochodowego )

200$* Q - 120$* Q - 2000$ = TNP / ( 1 - stopa podatku dochodowego )

80$* Q - 2000$ = 1200$ / ( 1- 40%)

80$* Q - 2000$ = 2000$

80$* Q = 4000$

Q = 50 sztuk

8. Instytucje Non- Profit i relacja koszty- wolumen- zysk

900000$- dotacja budżetowa

5000$- stawka dotacji / osobę

270000$- koszty stałe

jak wielu osobom można pomóc w roku

R - VC - FC = 0$

900000$ - 5000$* Q
- 270000$ = 0$

630000$ = 5000$* Q

Q
= 126 osób

Przykład:

załóżmy, że kierownik obawia się ograniczenia rocznej dotacji o 15 %- Q= ?

R - VC - FC = 0$

Q
= 99 osób

(15% wzrosło do 21% bo są koszty stałe)

Wykład 2

Zastosowanie 5-etapowego procesu do podejmowania decyzji

• Informacja i proces decyzyjny

Model decyzyjny to formalna metoda umożliwiająca dokonanie decyzji zawierająca elementy analizy ilościowej i jakościowej.

5-etapowy proces decyzyjny

etap 1 gromadzenie informacji informacje historyczne o kosztach

etap 2 opracowanie alternatyw alternatywy działania

etap 3 wybór alternatyw

etap 4 wdrożenie decyzji

etap 5 ocena wyników

Wyodrębnienie kosztów i przychodów istotnych w sytuacjach decyzyjnych

Koszty i przychody istotne są to takie przewidywane przyszłe koszty, które różnią się pomiędzy alternatywami.

Koszty historyczne - zostały poniesione i nie mają bezpośrednio wpływu na podejmowane decyzje, mogą być podstawą do szacowania kosztów planowanych

Koszty zapadłe - (inaczej utopione) to takie koszty, których wydatki zostały poniesione w przeszłości, są rozliczane w czasie, ale również nie mają wpływu na podejmowanie decyzji.

Rozróżnienie czynników ilościowych i jakościowych w decyzjach

Czynniki ilościowe

Czynniki jakościowe

(trudno przekładalne na czynniki ilościowe związane z marką, zaufaniem, z budowaniem relacji z klientami)

• Problemy decyzyjne

- dodatkowe zamówienie

- produkować czy kupować

- wybór co produkować, co sprzedawać (produkt - mix)

- wymiana maszyn

• Dodatkowe zamówienie

- the Bismarck Co. ma zdolności produkcyjne 44000 ręczników miesięcznie

- obecna produkcja wynosi 30000 ręczników

- koszty mogą zostać zaklasyfikowane jako stałe lub zmienne

Koszty zmienne na jedn. Koszty stałe na jedn.

Materiały bezpośrednie $ 6,50 $ 0

Płace bezpośrednie 0,50 1,50

Koszty pośrednie wytw. 1,50 3,50

---------------------- ------------------------

Razem $ 8,50 $ 5,00

- stałe koszty wytworzenia wynoszą $ 45000

- stałe koszty ogólne zarządu $ 105000

- koszty sprzedaży $ 7 ( z czego 5 są zmienne $ 5)

• Jaki jest pełny koszt wytworzenia?

Zmienne ($ 8,50 + $ 5,00): $ 13,50

Stałe 7,00

--------------

Razem $ 20,50

Hotel w Wąchocku chce kupić 5,1000 ręczników Bismarck po $ 11,50/ręcznik za kwotę $ 57,500

Nie będzie kosztów sprzedaży

Nie powinniśmy zejść poniżej kosztów zmiennych

• Jakie są istotne koszty wytworzenia ręczników?

$ 8,50* 5000= $ 15,000

• Jakie są istotne przychody i zyski?

$ 57,500 - $ 42,500 = $ 15,000

• Potencjalne problemy

1.

- nieprawdziwe założenia

- koszty zmienne są istotne

- koszty stałe są nieistotne

2.

- nieprawidłowe dane

- ujęcie kosztów nieistotnych

- zastosowanie tych samych kosztów przy różnej produkcji

Outsourcing kontra insourcing ?

(produkować czy kupować)

- Bismarck Co. produkuje wyposażenie łazienek

- kierownictwo rozważa zakup części A2 za $ 0,55

- Bismarck Co. ponosi następujące koszty przy produkcji 150000 szt

Materiały $ 28000

Płace bezpośrednie 18500

Pośrednie mieszane 29000

Koszty pośrednie zmienne 15000

Koszty pośrednie stałe 30000

------------

Razem $ 120500

- mieszane koszty pośrednie składają się z kosztów utrzymania i przygotowania

- Bismarck Co. produkuje 150,000 jednostek w 100 partiach po 1,500 jednostek

- koszty utrzymania i przygotowania $ 9000 oraz zmienne koszty w wysokości $ 2000 na partię

• Jaki jest jednostkowy koszt części A2?

$ 120,500 / 150,000 jedn. = $ 0,8033

Kupować czy produkować?

- Bismarck przewiduje, że produkcja się nie zmieni

- koszty zmienne na partię spadną do $ 100

- Bismarck Co. będzie nadal produkować 150000 w przyszłym roku, przy tych samych zmiennych kosztach wytworzenia

- koszty stałe się nie zmienią

• Jakie są koszty zmienne?

Materiały bezpośrednie $ 28000

Płace bezpośrednie 18,500

Zmienne pośrednie 15,000

---------

Razem $ 61,500

$ 61,500 / 150,000 = $ 0,41 na szt

Powinnyśmy produkować!!!

• Szacowane koszty istotne A2:

Produkcji $ 61,500

Pośrednie produkcji 15,000

-------------

Razem koszty istotne $ 76,500

• 150 * $ 100 = $ 15,000

Koszty zakupionych (150,000* $ 0,55) $ 82,500

Bismarck Co. zaoszczędzi $ 6,000 produkując !!!

- załóżmy, że $ 9000 koszty stałe wynagrodzeń związanych z utrzymaniem i przygotowaniem nie będą ponoszone jeżeli części A2 będą kupowane

• Czy powinniśmy kupować czy produkować?

Koszty istotne w przypadku produkcji:

Zmienne $ 76,500

Stałe 9,000

----------

Razem $ 85,500

Koszty zakupu $ 82,500

Bismarck zaoszczędziłby $ 3000 kupując

KOSZTY UTRACONYCH KORZYŚCI / MOŻLIWOŚCI

Koszty utraconych korzyści to marża, która zostanie utracona na skutek innego zastosowania zasobów.

Marża brutto - różnica między przychodami ze sprzedaży, a kosztami zmiennymi. Bywa również określona jako marża na pokrycie.

• Decyzje produkt mix

Jednostkowe produkt # 2 produkt # 3

Cena sprzedaży $ 2,11 $ 14,50

Koszty zmienne 0,41 13,90

-------- ---------

Marża brutto $ 1,70 $ 0,60

Marża brutto (%) 81% 4%

Bismarck Co. Ma zdolności produkcyjne 3,000 mh [maszynogodzina]

Wytworzenie jedn. prod. # 2 wymaga 7 mh

Wytworzenie jedn. prod. # 3 wymaga 2 mh

Jaka jest marża brutto każdego produktu w przeliczeniu na jedn. czynnika ograniczającego?

Produkt # 2 : $ 1,70 ÷ 7 = $ 0,24

Produkt # 3 : $ 0,60 ÷ 2 = $ 0,30

Alternatywne rozwiązanie: wyliczenie całkowitej marży przy produkcji jednego produktu albo przy drugiego.

• Decyzje o wymianie śr. trwałych

posiadana maszyna nowa maszyna

cena nabycia $ 80000 $ 105000

okres użytkowania 4 lata 4 lata

umorzenie $ 50000

wartość bieżąca $ 30000 $ 105000

cena sprzedaży netto $ 14000

roczne koszty $ 46000 $ 10000

pomijając wartość pieniądza w czasie i podatki dochodowe, czy firma powinna zakupić nową maszynę?

Zmniejszenie kosztów w ciągu czterech lat

$ 36000 * 4 = $ 144000

Dodatkowe koszty = $ 105000 - $ 14000 = $ 91000

$ 144000 - $ 91000 = $ 53000

Wynik na zamianie maszyny

Wykład 3

DECYZJE CENOWE I PRODUKTOWE

Decyzje czy wprowadzić czy zrezygnować z produktu przy użyciu informacji istotnych?

Działy w sklepie

Wyobraź sklep posiadający trzy główne działy:

1. spożywczy

2. ogólny

3. chemiczny

DZIAŁ

spożyw ogólny chem. Razem

sprzedaż $ 1000 $ 800 $ 100 $ 1900

koszty zmienne 800 560 60 1420

--------- -------- -------- ---------

Marża brutto $ 200 $ 240 $ 40 $ 480

Koszty stałe:

Do uniknięcia $ 150 $ 100 $ 15 $ 265

Nie do uniknięcia 60 100 20 180

-------- -------- -------- --------

Razem $ 210 $ 200 $ 35 $ 445

Zysk operacyjny $ (10) $ 40 $5 $ 35

- w tym przykładzie rozważamy alternatywę czy zamknąć dział spożywczy, który wykazuje stratę w wysokości $ 10000

- przyjmujemy, że suma zainwestowanego kapitału nie zmieni się na skutek tej decyzji

- opuszczona powierzchnia sklepu pozostanie nie wykorzystana, a koszty nie do uniknięcia będą dalej ponoszone

• Rezygnacja z produktów, działów, regionów

- wynik przed zmiana

Przychody ze sprzedaży $ 1900000

Koszty zmienne 1420000

-------------

Marża brutto 480000

Koszty stałe do uniknięcia 265000

--------------

Marża na pokrycie kosztów

pozostałych kosztów stałych $ 215000

Koszty stałe nie do uniknięcia 180000

------------

Zysk operacyjny $ 35000

- efekt rezygnacji z działu spożywczego

Przychody ze sprzedaży $ 1000000

Koszty zmienne 800000

-------------

Marża brutto 200000

Koszty stałe do uniknięcia 150000

--------------

Marża na pokrycie kosztów

pozostałych kosztów stałych $ 50000

- efekt rezygnacji z działu spożywczego

Przychody ze sprzedaży $ 900000

Koszty zmienne 620000

-------------

Marża brutto 280000

Koszty stałe do uniknięcia 115000

--------------

Marża na pokrycie kosztów

pozostałych kosztów stałych $ 1965000

Stałe koszty do uniknięcia 180000

---------------

Zysk operacyjny $ (15000)

Czynniki wpływające na decyzje cenowe

• Decyzje cenowe mogą obejmować

- ustalenie ceny dla nowego lub ulepszonego produktu

- ustalenie cen dla produktów o markach własnych (private labels)

- odpowiedź na decyzje cenowe konkurentów

- oferty cenowe w przetargach jawnych i tajnych

• Podstawy decyzji cenowych

Koszty krańcowe - to dodatkowe koszty powstałe na skutek produkcji dodatkowej jednostki

Przychody krańcowe - to dodatkowe przychody powstałe na skutek produkcji dodatkowej jednostki.

Elastyczność cenowa odwzorowuje wpływ zmian cen na wielkość sprzedaży

• Czynniki wpływające na ceny

Na decyzje cenowe mają wpływ różnorodne czynniki, między innymi:

- wymagania prawne (paliwo, energia, leki)

- działania konkurentów

- wymagania klientów

• Rola kosztów w decyzjach cenowych

1. ceny ustalone na zasadach koszt + marża na pokrycie

2. ceny rynkowe

• Pięć najczęściej stosowanych formuł cenowych koszt + marża jako:

1. % zmiennych kosztów wytworzenia

2. % całkowitych kosztów zmiennych

3. % kosztów pełnych

4. % całkowitych kosztów wytworzenia

5. % całkowitych kosztów wytworzenia + zysk z kapitału

• Dolne granice ceny

Trzy najczęściej stosowane dolne granice cen

1. koszty zmienne

2. koszty zmienne + dodatkowe koszty stałe / wielkość dodatkowej oferty

3. koszty zmienne + utracona marża brutto / wielkość dodatkowej oferty

Wykład 4

Wykład 5

BUDŻETY ELASTYCZNE, ODCHYLENIA I KONTROLA

• Budżety stałe i budżety elastyczne

Budżet stały

- budżet dla jednego poziomu sprzedaży

- nie jest on zmieniany po zatwierdzeniu, bez względu na poziom rzeczywistej sprzedaży

Budżet elastyczny

- jest zmieniany wraz ze zmianami poziomu rzeczywistej sprzedaży

- jest oparty na rzeczywistym poziomie sprzedaży, planowanych jednostkowych cenach sprzedaży, kosztach zmiennych na jednostkę i kosztach stałych

- umożliwia menedżerom obliczenie większej liczby odchyleń niż budżet stały

Odchylenie korzystne (w skrócie K)

- odchylenie, które zwiększa poziom zysku operacyjnego w stosunku do budżetu

Odchylenie niekorzystne ( w skrócie N)

- odchylenie, które zmniejsza poziom zysku operacyjnego w stosunku do budżetu

• Rozwiązanie zadania - CASE SOFIYA COMPANY

- poziom 0 analizy

rzeczywisty zysk operacyjny 25000

- budżetowy zysk operacyjny 262000

----------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie zysku operacyjnego od budżetu stałego 237000 N

- poziom analizy 1

- poziom 2 analizy - odchylenie od budżetu elastycznego (O-BE)

	KR	O-BE	BE
Liczba sprzedanych sztuk	10000	0 N	10000
Przychody	1850000	50000K	1800000 (2160000/12000)
- MB (zmienne)	1000000	100000N	900000 (1080000/12000=90*10000)
- PB ( zmienne)	120000	30000N	90000 (108000/12000* 10000)
= marża brutto	730000	80000N	810000
- koszty wydziałowe (stałe)	400000	10000K	410000
- koszty marketingowe (stałe)	305000	5000N	300000
= zysk operacyjny	25000	75000N	100000

• Odchylenie od budżetu elastycznego - różnica między rzeczywistymi rezultatami a rezultatami z budżetu elastycznego (opartego na rzeczywistej ilości sprzedaży)

Poziom 2 analizy

Odchylenie cen sprzedaży

Rzeczywista cena sprzedaży 185000 $ / 10000 szt 185 $ / szt

- budżetowana cena sprzedaży 2160000 $ / 12000 szt 180 $ / szt

----------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie jedn. ceny sprzedaży 5 $ / szt

* rzeczywista ilość sprzedanych sztuk 10000 szt

------------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie cen sprzedaży 50000 $ (K)

Poziom 2 analizy - odchylenia poziomu sprzedaży (O - PS)

	BE	O - PS	BS
Liczba sprzedanych produktów	10000	2000 N	12000
Przychody	1800000	360000 N	2160000
- MB (zmienne)	900000	180000 K	1080000
- PB ( zmienne)	90000	18000 K	1080000
= marża brutto	810000	162000 N	972000
- koszty wydziałowe (stałe)	410000	0	410000
- koszty marketingowe (stałe)	300000	0	300000
= zysk operacyjny	100000	162000 N	262000

• Odchylenie poziomu sprzedaży - odchylenie między budżetem elastycznym a budżetem stałym - jedn. ceny sprzedaży, jedn. koszty zmienne i koszty stałe są na poziomie budżetowanym

• Odchylenia od budżetu elastycznego i odchylenie poziomu sprzedaży

Poziom 1

Odchylenie od budżetu statycznego 237000 N





Poziom 2





• Odchylenie cen i efektywności nakładów

• MB dane budżetowe:

- 3,00 m² tkaniny na jedn. produkcji (marynarkę)

- 30 $ na jeden m²

MB dane rzeczywiste:

- koszty MB 1000000 $

- 31250 m² tkaniny zakupionych i zużytych

• MB odchylenie cen:

rzeczywista cena MB 1000000 $ /31250 m² 32 $ / m²

- budżetowana cena MB 30 $ / m²

----------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie jedn. ceny MB 2 $ / m²

* rzeczywista ilość zużytych MB 31250 m²

-----------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie ceny MB 62500 $ (N)

• MB odchylenie efektywności:

- rzeczywista ilość zużytych MB 31250 m²

- budżetowa ilość MB dozwolona na
rzeczywistą ilość produkcji
10000 szt * 3,00 m 30000 m²

---------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie efektywności w metrach 1250 m²

* budżetowana cena MB (przez cenę planowaną) 30 $ / m²

----------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie efektywności MB 37500 $ (N)

Odchylenie całkowite MB 100000 $ (N)





Odchylenie cen MB 62500 $ (N) odchylenie efektywności MB 37500 $ (N)

• PB dane budżetowane

- 0,45 h na jedn. produkcji (marynarkę)

- 20 $ na h

• PB dane rzeczywiste

- koszty PB 120000

- 4000 h

• PB odchylenie cen:

rzeczywista cena PB 120000 $ / 4,000 h 30 $ / h

- budżetowana cena PB 20 $ / h

--------------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie jedn. ceny PB 10 $ / h

* rzeczywista ilość godzin 4000 h

----------------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie ceny PB 40000 $ (N)

• PB odchylenie efektywności:

rzeczywista ilość godzin 4000 h

- budżetowa ilość godzin dozwolona
dla rzeczywistą produkcję
10000 * 0,45 h 4500 h

---------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie efektywności w godz 500 h

* budżetowana cena PB 20 $ / h

-----------------------------------------------------------------------------------------------

= odchylenie efektywności PB 10000 $ (K)

Odchylenie całkowite PB 30000 $ (N)





Odchylenie cen PB 40000 $ (N) odchylenie efektywności PB 10000 $ (K)

Wykład 6

KALKULACJE KOSZTÓW

• Istota kalkulacji kosztów

Kalkulacja - znaczenie 1

Liczbowe zestawienie kosztów określonego podmiotu (obiektu) kalkulacji wg pozycji kosztów.

Kalkulacja - znaczenie 2

Wykonanie czynności obliczeniowych (rachunku kalkulacyjnego) polegających na ustalaniu wysokości jednostkowego kosztu produktu i wykazywaniu jego struktury w przekroju elementów składowych zwanych pozycjami kalkulacyjnymi.

Cele kalkulacji

1. dostarczenie informacji umożliwiających sporządzenie sprawozdań finansowych

2. wsparcie zarządzających informacjami przy podejmowaniu decyzji (np. cenowych)

3. dostarczenie kierownikom przedsiębiorstwa danych do kontroli i oddziaływania na koszty

Pomiary kosztów w kalkulacji

1. zmienny

2. wytworzenia

3. pełny

Metody kalkulacji wg czasu sporządzenia

1. ex ante (wstępna)

2. w trakcie działania (wynikowa - częściowa)

3. ex post (wynikowa)

Metody kalkulacji wg procedury wyceny i momentu kalkulacji

1. kosztów rzeczywistych

2. kosztów normalnych

3. kosztów standardowych

Metody kalkulacji wg metody obliczeń

1. podziałowa prosta

2. podziałowa ze współczynnikami

3. fazowa (procesowa)

4. doliczeniowa

1. asortymentowa

2. zleceniowa

5. produktów łącznych

Metody kalkulacji wg metody produkcji

1. przy produkcji masowej (papierosy, gazety)

2. przy produkcji seryjnej (komputery, samochodowy)

3. procesowa (stopniowa)

4. przy produkcji jednostkowej (samoloty)

5. przy produkcji sprężonej (przem. Społ. - mleczarskie)

Kalkulacja podziałowa

W kalkulacji podziałowej sumę poniesionych w danym okresie wytworzenia zakładu lub fazy procesu produkcyjnego dzieli się przez liczbę wytworzonych w tym okresie jednostek produkcji. Koszty wytworzenia mogą być grupowane ogółem lub w przekroju pozycji kalkulacyjnych.

Kalkulacja podziałowa prosta




Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Jest wykorzystywana do ustalenia kosztów, gdy w procesie produkcji przy zastosowaniu tych samych operacji technologicznych wytwarza się wiele produktów różniących się kształtem, masą, powierzchnią.

W celu uwzględnienia różnic wprowadza się współczynniki przeliczeniowe. Następnie sprowadza się je do „wspólnego mianownika” tzn. Umownej jednostki miary, różne odmiany wyrobów dzięki przeliczeniu ich ilości za pomocą współczynników na jednostki kalkulacyjne (umowne)

Kalkulacja przy produkcji fazowej (procesowej)

Cecha produkcji fazowej jest to, że każda faza produkcyjna, za wyjątkiem ostatniej, kończy się przekazaniem półproduktów do następnej fazy lub magazyny międzyfazowego.

Kalkulacja przy produkcji fazowej - metoda półfabrykatowa

Polega na obliczeniu kosztu jednostkowego produktu narastająco w wyniku wliczenia do kosztów każdej fazy wartości półfabrykatów pobranych z poprzedniej fazy.

Kalkulacja przy produkcji fazowej - metoda bezpółfabrykatowa

Polega na obliczeniu kosztu jednostkowego produktu gotowego poprzez zsumowanie jednostkowego kosztu wytworzenia poniesionego w poszczególnych fazach produkcyjnych.

Kalkulacja przy produkcji łącznej (sprzężonej)

Produkcja łączna (sprzężona) polega na wytwarzaniu w procesie technologicznym z jednego wsadu surowcowego równocześnie kilku wyrobów różniących się właściwościami. Żadnego z wyrobów procesu łącznego nie można wyprodukować oddzielnie bez jednoczesnego wytworzenia pozostałych wyrobów.

Produkty główne to wyroby, których wytworzenie stanowi podstawowy cel działalności przedsiębiorstwa.

Produkty uboczne to te, które powstają „przymusowo” w procesie łącznym, lecz mają zazwyczaj niewielką wartość użytkową.

Odpady to produkty bezwartościowe, które powodują dodatkowe koszty ich likwidacji.

Koszty wytworzenia odpadów nie są kalkulowane.

Koszty likwidacji odpadów zwiększają koszty procesu łącznego.

Koszty wytworzenia produktów ubocznych wycenia się na poziomie przychodu z ich sprzedaży pomniejszonego o koszty sprzedaży i inne koszty z nimi związane.

W celu ustalenia kosztu wytworzenia ogółem, koszty procesu łącznego są pomniejszone o koszty wytworzenia produktów ubocznych.

Kalkulacja doliczeniowa

Polega na dokonaniu następujących czynności:

1. ustaleniu przedmiotu kalkulacji

2. otwarciu karty kalkulacyjnej

3. gromadzeniu na poszczególnych kartach kosztów bezpośrednich

4. doliczaniu kosztów pośrednich za pomocą kluczy doliczeniowych

5. ustaleniu kosztów jednostkowych

najczęściej stosowane klucze

rbh

mbh

płace bezpośrednie

suma kosztów bezpośrednich

przypisanie kosztów bezpośrednich koszty bezpośrednie

wybór kluczy doliczeniowych rbh/płace bezpośrednie









rozliczenia kosztów na produkty klucz











Wykład 7

SYSTEMY RACHUNKU KOSZTÓW - rachunek kosztów pełnych i rachunek kosztów zmiennych

• Istota rachunku kosztów

Jest to system informacyjny objaśniający powstawanie kosztów. Dostarcza informacji o kosztach, przychodach wynikach produktów, usług, klientów, procesów itp. potrzebnych do podejmowania decyzji w krótkim i długim okresie.

Wyróżniamy 3 podsystemy w systemie rachunku kosztów:

1. rodzajowy rachunek kosztów

2. podmiotowy rachunek kosztów

3. przedmiotowy rachunek kosztów

każdy z nich odpowiada na inne pytania

ad. 1)

jakie ponieśliśmy koszty?

Ad. 2)

Kto poniósł koszty?

Gdzie zostały poniesione koszty?

Ad. 3)

W jakim celu zostały poniesione koszty?

Zadania rachunku kosztów

1. dostarczenie informacji umożliwiających sporządzenie sprawozdań finansowych

2. wsparcie zarządzających informacjami przy podejmowaniu decyzji (np. cenowych)

• Rachunek kosztów pełnych

rachunek kosztów, w którym wycena produktów, usług, procesów (obiektów kosztów) dokonywana jest w pełnym koszcie wytworzenia.

Rachunek kosztów pełnych - cechy charakterystyczne

1. wycena w pełnym koszcie wytworzenia

2. podział kosztów na bezpośrednie i pośrednie

3. wyodrębnienie dwóch poziomów wyniku finansowego

Struktura rachunku kosztów pełnych

1. przychód ze sprzedaży produktów

2. koszty pełne wytworzenia

3. wynik brutto ze sprzedaży

4. koszty sprzedaży (k. transportu, marketingowe)

5. koszty ogólnego zarządu

6. wynik netto ze sprzedaży

Słabości rachunku kosztów pełnych

1. zniekształcenie informacji o kosztach jednostkowych produktów ze względu na proporcjonalne rozliczenie kosztów pośrednich na produkty.

2. niewielka przydatność do podejmowania decyzji krótkookresowych.

• Rachunek kosztów zmiennych

Rachunek kosztów, w którym wycena produktów, usług, procesów (obiektów kosztów) dokonywana jest w zmiennym koszcie wytworzenia.

Rachunek kosztów zmiennych - cechy charakterystyczne

1. wycena w pełnym koszcie wytworzenia

2. podział kosztów na stałe i zmienne

3. wyodrębnienie dwóch lub więcej poziomów marży brutto (marży na pokrycie)

Struktura rachunku kosztów zmiennych

1. przychód ze sprzedaży produktów

2. koszty zmienne wytworzenia

3. marża brutto I

4. koszty zmienne sprzedaży

5. marża brutto II

6. koszty stałe (wytworzenia, sprzedaży, ogólnego zarządu)

7. wynik netto ze sprzedaży

Słabości rachunku kosztów zmiennych

1. trudność w podziale kosztów na koszty stałe i zmienne

2. niewielka przydatność do podejmowania decyzji długookresowych\

• Różnice w wyniku finansowym w RKP i RKZ

1. produkcja > sprzedaż => wynik RKP > wynik RKZ

2. produkcja < sprzedaż => wynik RKP < wynik RKZ

3. produkcja = sprzedaż => wynik RKP = wynik RKZ

21

ZT

Produkt C

Produkt B

Produkt A

α > β

α

P (przychód ze sprzedaży)

KZ (koszty zmienne)

KS (koszty stałe)

β

S

przychody całkowite

10

sprzedaż (sztuki)

$

zysk operacyjny

10000

D

8000

6000

B

koszty całkowite

koszty zmienne

próg rentowności

4000

2000

A

koszty stałe

C

50

40

30

20

zysk operacyjny

zysk

operacyjny

strata

podatkowa

X

Y

próg rentowności

(25 sztuk)

50

40

30

20

10

2000

1000

0

-1000

-2000

-3000

sprzedaż (sztuki)

finansowe
(różne kategorie przychodów i kosztów stałych i zmiennych)

niefinansowe
(często w prostszy lub trudniejszy sposób dają się przełożyć na czynniki finansowe)

Odchylenie od budżetu elastycznego 75000 N

Odchylenie poziomu sprzedaży 162000 N

---