ZŁUDZENIA WZROKOWE

NEUROBIOLOGIA - REFERAT

WYKONANIE: ALINA NIEDZIELSKA

PSYCHOLOGIA - STUDIA WIECZOROWE I ROK

Codziennie widzimy otaczające nas przedmioty ,spostrzegamy barwy, widzimy jak zmienia się przyroda i nie zastanawiamy się dlaczego tak się dzieje.

Odpowiedzialny za ten stan rzeczy jest nasz zmysł wzroku -oko oraz cały szereg procesów ,krótko rzecz ujmując ,jest to zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku .

Jak wygląda oko ,każdy wie ale z czego tak naprawdę składa się ludzkie oko?

• Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm ,wypełnionej w większości bezpostaciową substancja ( ciałkiem szklistym ),znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie jego kształtu.

• Gałka oczna, zbudowana z trzech warstw:

Twardówki,

Naczyniówki

Siatkówki

A kto z nas tak naprawdę wie dlaczego mamy parę oczu?

Gdy patrzymy na przedmiot ustawiony bardzo daleko od nas , osie patrzenia obu oczu ustawione są prawie równolegle. Jeżeli przedmiot będzie się zbliżał w naszym kierunku, to mięśnie gałek ocznych będą zmieniać położenie gałek tak by osie patrzenia podążały za tym przedmiotem -zjawisko to nosi nazwę KONWERGENCJI .Gdyby zatem człowiek miał tylko jedna parę oczu nie byłby w stanie określić odległości przedmiotów od siebie .

Ludzkie oko nie jest jednak w pełni doskonałe i bez wad ,często rodzimy się z wadami wzroku, niewidomi lub zostaje on uszkodzony podczas wypadku ,choroby jak i z upływem lat tracimy zdolność do wykorzystywania w pełni jego możliwości .

Najbardziej znane nam wady wzroku i choroby oczu to:

• ASTYGMATYZM

• DALTONIZM

• NADWZROCZNOŚĆ

• KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

• AMD-ZWYRODNIENIE PLAMKI ZWIĄZANE Z WIEKIEM

• ZMIANY POURAZWE

• ZMIANY CHOROBOWE, np. : JASKRA lub ZAĆMA.

Poniżej, na fotografii po lewej stronie mamy przykład obrazu widzianego przez zdrowego człowieka,

a po prawej obraz widziany przez człowieka z jaskrą.

Podobnie rzecz ma się z w/w wadami i chorobami. Obrazy są zniekształcone,

pozbawione barw lub częściowo przysłonięte plamami.

w dzisiejszych czasach większość wad możemy korygować szkłami korygującymi lub leczyć operacyjnie. Niestety nie wszystkie wady można skorygować i nie każdą chorobę można wyleczyć.

Po krótkim wstępie, wrócę jednak do przewodniego tematu niniejszej prezentacji, a mianowicie „Złudzeń wzrokowych”

i postaram się odpowiedzieć na pytanie:

CO WYWOŁUJE ZŁUDZENIE WZROKOWE ?

• W trakcie ewolucji człowiek otrzymał zdolność kompensacji w odbiorze danych wizualnych podczas przenoszenia ich z siatkówki do odpowiedniego obszaru w mózgu.

• Opóźnienie to trwa zaledwie jedna dziesiąta sekundy ,ale nasz umysł jest przewiduje co stanie się później i „dorysowuje „ sobie odpowiedni obraz bazując na pewnych podstawowych zasadach percepcji otaczającego nas świata.

Okazuje się ,że ludzki umysł posiada zdolność tak zwanej „rekonstrukcji rzeczywistości”, co można najłatwiej udowodnić za pomocą iluzji optycznych . W złudzeniu Heringa - pionowe linie, przecinają zbiegające się ze sobą w centrum rysunku promienie. Linie pionowe sprawiają wrażenie wygiętych. Wygięcie powstaje na skutek tego, że nasz mózg jest w stanie przewidzieć, jak będzie wyglądać rysunek w kolejnym momencie, na przykład w trakcie przybliżania się naszych oczu do centrum obrazka. Efekt zbliżenia jest tworzony przez parametry geometryczne samego punktu zbiegania się promieni.

Nie poruszając się, odbieramy linie proste jako krzywe. ”Człowiek ewolucyjnie rozwinął zdolność krótkotrwałego przewidywania najbliższej przyszłości....” - mówi Changizi.

Zbiegające się w centralnym punkcie promienie to sygnały, które oszukują naszą świadomość, zmuszając ją do myślenia, że poruszamy się do przodu. ”Wykrzywiając” linie, mózg próbuje podpowiedzieć, jaki rysunek zobaczymy w kolejnym momencie. Z takimi złudzeniami mamy do czynienia na każdym kroku......

Jako przykład złudzeń wzrokowych mogą nam posłużyć „skutki uboczne” widzenia binokularnego:

Jeżeli będziemy na przemian przymykać raz prawe a raz lewe oko, to obserwowany przedmiot będzie nieznacznie zmieniał położenie.

Amerykański naukowiec stwierdził ,że taka sama zasada leży u podstaw wszystkich iluzji optycznych i aby sprawdzić postawiona przez siebie hipotezę, Changizi przeanalizował 50 rodzajów iluzji optycznych i uporządkował je w 28 kategoriach. Otrzymane wyniki świadczą o tym, że istnieją cztery podstawowe rodzaje decydujących zmiennych :

• Rozmiar obserwowanego przedmiotu;

• Jego prędkość;

• Jasność (kontrast);

• Odległość od niego.

Jeżeli dwa obiekty znajdują się w jednakowej odległości od obserwującego, który kieruje się w stronę jednego z nich, to w miarę zbliżenia się do niego, przedmiot ten będzie się wydawał większy, a jego kontury ulegną „rozmyciu”.

Wydarzenia dziejące się na ekranie możemy obserwować dzięki zjawisku bezwładności oka. Siatkówka człowieka nie jest w stanie śledzić i sygnalizować szybkich zmian jasności oglądanego obrazu. Jeżeli ktoś włącza i wyłącza żarówkę, możemy zaobserwować jej gaśnięcie, dopóki częstotliwość błysków nie przekroczy 30 na sekundę. Później zobaczymy już światło stałe, choć tak naprawdę miga ono dalej. Według najnowszych badań wymienione percepcje wzrokowe zanikają lub ulegają zakłóceniu u ludzi:

 Starszych;

 Z ciężkimi wadami wzroku;

 Urazami powypadkowymi części płata skroniowego jak również po uszkodzenia mózgu po niektórych ranach postrzałowych. Liczne badania przeprowadzone na żołnierzach z ranami postrzałowymi (Poppelreuter 1917,Goldstein1927,Teuber i in.1951 ) oraz na pacjentach z guzami mózgu (Battersby i in.1952) wykazały ,że trudności w takich zadaniach , jak test ukrytych figur często towarzyszom uszkodzenia mózgu. W późniejszych badaniach udowodniono związek tego zjawiska z występowaniem u pacjentów afazji i ubytkami w polu widzenia. U podstawy leży wspólne zaburzenie funkcjonalne o charakterze wzrokowo-przestrzennym z okolicą zaśrodkową obu półkul mózgowych;

 Po udarach mózgu;

 Po porażeniu mózgowym;

 Zapaleniu opon mózgowych oraz

 Wstrząśnieniach mózgu.

Złudzenia optyczne.

Nasze oczy lubią kłamać...
Mimo, że ufamy im bezgranicznie, oczy fałszują obraz świata.
I w efekcie to co widzimy, to iluzja. Jak to się dzieje?

• Spójrz na obraz - linie wydają się pofalowane, a w rzeczywistości są równoległe!

• Tak manifestuje się kulistość naszej gałki ocznej i związany z nią fakt, że siatkówka jest wklęsła.

W dalszej części zapraszam na pokaz kilku zdjęć dotyczących złudzeń wzrokowych oraz na krótki pokaz fragmentów filmu dotyczących przeszczepu rogówki u pacjentki i efekt spostrzegania przez nią świata po operacji (fragmenty filmu „Blink”1994 r).Obrazy z filmu zostaną pokrótce omówione w trakcie odtwarzania .

Na koniec pragnę nadmienić ,iż w przyrodzie często mamy do czynienia ze złudzeniami optycznymi pod nazwą FATAMORGANA, zarówno ulegamy temu złudzeniu gdy jesteśmy zmęczeni, odwodnieni ,chorzy jak i poddani zmianom temperatury na zewnątrz ( w dni upalne faluje nam asfalt, chodnik, droga wydaje się mokra itd.).

Bibliografia

Strelau ,Doliński „Psychologia” GWP 2008

Kevin Walsh „Neuro - Psychologia Kliniczna” PWN 1997;

Dr Patricia Bragg „Wzrok dobro najwyższe” Interspar 1997 .;

Maria Pąchalska „Neuropsychologia kliniczna -Urazy Mózgu”;

Robert Stenberg „Psychologia Poznawcza” WSiP 1999;

„Życie na Ziemi” WSiP 1996;

Fotografie -zbiór własny oraz zapożyczone z internetu.

Fragmenty filmu „Blink” z 1994 r

DZIĘKUJĘ ZA WSPÓLNĄ PREZENTACJĘ

---