NERWICE

1. A. Kępiński „Psychopatologia nerwic” - postaci nerwic; objawy osiowe- do egzaminu

*Aleksandrowicz „Zaburzenia nerwicowe”*

2. M. E. P. Seligmann - rozdział o nerwicach - do egzaminu

3. Stanley Rachman „ Zaburzenia lękowe” GWP - rozdz.1 - do egzaminu

4. Obuchowska „ Dynamika nerwic” - cz. 1 rozdz. 1 i 2; cz.2 rozdz.5 - do egzaminu

5. K. Horney - „Neurotyczna osobowość naszych czasów” rozdz.1-5; „Nasze wewnętrzne konflikty”-„Nerwica a rozwój” - przyczyny, mechanizmy rozdz.1-6- do egzaminu

6. Dollard i Miller „Osobowość a psychoterapia”- 214 stron (koniec rys. schematy mech. nerwic)- do egzaminu

7. M. Sokolik „Pacjenci z pogranicza nerwicy i psychozy”

8. E. Goldstein „ Zaburzenia z pogranicza/borderline”

Pytania:

Funkcje Eksternalizacji

Struktura mechanizmów obronnych

Rola wyidealizowanego obrazu siebie

Mechanizm nerwicowy

Błędne koło

Własności potrzeb neurotyka

Struktura zaburzeń nerwicowych w koncepcji Karen Horney

Struktura objawów nerwicowych

Dynamizm zaburzeń nerwicowych wg D&M

Struktura nerwicowa

POSTACI NERWIC *KĘPIŃSKI*

Na czym polegają nerwice, co w nich jest specyficznego?

• Lęk nie musi być uświadamiany przez osobę i dostrzegany przez terapeutę

• Człowiek odczuwa lęk, ale nie zawsze wie, czego się boi

• Nieadekwatny lęk ze względu na nasilenie

• Lęk ciągle się pojawia

• Osoba nadmiernie skoncentrowana na sobie

• Reakcje na lęk mogą być różne

• Zaburzenia wegetatywne- człowiek ma dolegliwości, które nie mają źródła w fizjologicznym uszkodzeniu. Mimo, że nie choruje, odczuwa dolegliwości i nie udaje, ale faktycznie cierpi z powodu bólu. Zaburzenie to ma niekiedy charakter uniemożliwiający/utrudniający mu funkcjonowanie

1. Nerwica neurasteniczna

• poczucie ciągłego zmęczenia

• rozdrażnienie

• najbardziej zmęczony rano

• nuda i pośpiech

• Postać hiopsteniczna- dominuje osłabienie

• Postać hipersteniczna- dominuje rozdrażnienie, nadwrażliwość na bodźce

• próba interpretacji neurofizjologicznej: nadmiar Sbrak filtracjichaoszmęczenie

1. Nerwica hipochondryczna

• pacjent skarży się na różne dolegliwości, które nie mają fizjologicznego podłoża

• pacjent cierpi, jest skoncentrowany na własnym ciele, chce zwrócić na siebie uwagę, ale ludzie mają do niego postawę pobłażliwo-pogardliwą

• słuchanie swego ciała

• zaburzenia wegetatywne, lęki związane z konkretną chorobą, bóle „wędrujące” nie do końca zlokalizowane

• ucieczka w chorobęfaktyczna choroba jest, ale objawy ostrzejsze i mimo leczenia utrzymują się

1. Nerwica depresyjna

• dominuje obniżenie nastroju

• smutek w nerwicy jest wtórny do konfliktów, poczucia krzywdy, winy, sfrustrowanych ambicji

• zahamowanie psychoruchowe, tłumiona agresja

• negatywne nastawienie do otoczenia i do siebie

• syntonia z w/w pacjentami jest trudna, oceniamy

4. Nerwica natręctw

• Postaci:

1. Fobie = lęki

2. Obsesje = myśli natrętne

3. Kompulsje = czynności przymusowe

Myśli natrętne:

• uciążliwe

• nawracające

• ma się poczucie, że są one niechciane

• tematyka myśli natrętnych Kępiński str.60

• natrętne myśli pociągają za sobą natrętne działania(przymus, sztywność- te same sekwencje; lęk, jeśli okoliczności nie pozwolą na wykonanie działania, mają ścisły związek z myślami)

• reguły działań myśli natrętnych są ściśle określone

• czynności natrętne mają postaci rytuałów

• czynności natrętne mogą się urozmaicać( od mycia rąk do….)

• myśli natrętne dotyczą rozważań związanych z chorobą nieuleczalną lub, że zachoruje się na chorobę nowotworową albo, że ktoś chce nas zdradzić lub zdradza

• co myślą natrętną a urojeniami?

myśli natrętne to myśli, których pacjenci nie chcą, walczą z nimi i są wobec nich krytyczni, wobec nich podejmują zachowania

urojenia charakteryzują się brakiem krytycyzmu, są traktowane jako coś własnego,

są silnymi przekonaniami na różne sposoby uzasadnionymi sądami

• myśli natrętne mogą być-obojętne emocjonalnie np. liczenie do 4

• myśli natrętne mogą być-istotne emocjonalnie np. dotyczyć: wyobrażenia katastrofy; rozważania tego, kim jestem, dlaczego jestem; czynności np. zamykanie drzwi

• uporczywe myśliczynności natrętne np. sprawdzenie czy drzwi są zamknięte-dotyczyć czynności rutynowych, automatycznych

Lęki a strach

LĘK

STRACH

źródło jest mało uchwytne, nieokreślone reakcje nieproporcjonalne, co do siły bodźca, nieadekwatne lęk jako emocja, jako stan źródło może być w nas nie wiemy, czego się obawiamy, skąd się wzięła panika irracjonalne zachowania nieracjonalny charakter sytuacja zagrożenia nieokreślonaparaliżuje, bo nie wiadomo, z czym walczyć i tak napięcie utrzymuje się oraz wzmożona jest czujnośćnie ma rozładowania a organizm jest w stanie wzmożonej czujności stale

źródło jest określone, obiektywne reakcje adekwatne, co do siły zagrożenia/bodźca strach pojawia się w określonym miejscu i czasie sytuacja zagrożeniaorganizm przygotowuje się do ucieczki lub walki,(czasem, gdy siła zagrożenia i poczucia własnej mocy paraliżuje- zastygamy) wiemy, przed czym uciekać i z czym walczyćrozkład napięcia i gdy znika zagrożenie, strach ustaje i następuje rozładownie

*objawy fizjologiczne takie same dla lęku jak i dla strachu

Natręctwa charakteryzują się:

• przymusem

• perseweracją - powtarzalność

• myśleniem magicznym

• skrystalizowany lęk

*modelowanielęk nie jest groźny i nie ma żadnych następstw*

Zaburzenia o charakterze histerycznym

• dolegliwości somatyczne niemające podłoża biologicznego

• pacjent nie słyszy, nie mówi, nie może się ruszać, zaburzenia ruchu i czucia, paraliże, miejsce na ciele gdzie nic nie odczuwazależne od naszej woli, czyli jest prawdopodobne, że zaburzenie jest spowodowane przez czynniki psychiczne( bóle głowy, krzyża nie są zależne od naszej woli)

• pacjent nerwicowy mniej się przejmuje dolegliwościami, objawami, jest obojętny

• choroba jest zgeneralizowana a nie chory tylko kawałek ciała, ogólnie czują się chorzy

• obraz kliniczny jest inny, bardziej złożony

• przypadkowo, jeśli pacjent się zapomni może się poruszyć, przy dużym pobudzeniu emocjonalnym „odblokowuje się”

Zaburzenia histeryczne:

• zaburzenia ruchu,

• zaburzenia czucia,

• zaburzenia psychiczne, np., gdy związane z pamięcią(amnezja)

• zaburzenia świadomości, np. zmącenia, zawężenia pola świadomości, poduszki histeryczne

Co wyróżnia tzw. histeryków:

• silna ekspresja emocjonalna(tiki) albo brak ekspresji(stupor)

• egzaltacja(teatralni, przerysowani)

• zaburzenia wegetatywne

• generalnie w zaburzeniach nerwicowych trudno jest odróżnić je od tzw. nerwicy rzekomej (zwiastun jakiejś choroby np. guz mózgu lub choroba psychiczna)

OBJAWY OSIOWE

1. Egocentryzm

• Egocentryzm dziecięcyw czasie rozwoju postawa „biorę” potem może dawać- poznawanie świata

• Egocentryzm psychotyczny subiektywny sposób postrzegania rzeczywistości poprzez pryzmat swego wew. świata, głównym punktem odniesienia jest jego wewnętrzny świat i w tym sensie są najważniejsi

• Egocentryzm nerwicowy „ja najbardziej cierpię, choruję, mnie najbardziej boli”- przez to skupia uwagę otoczenia na sobie

Kliniczny przejaw egocentryzmu

• są najbardziej skupieni na własnym ciele- całym w przeciwieństwie do osób chorych somatycznie

• zakłócenie równowagi w postawie daję i biorę- nerwicowy pacjent nastawiony na branie

• egoizm- krzywdzenie innych, pełne korzyści postępowanie, negatywne podejście a przy tym pełna akceptacja siebie

• egocentryzm- wobec siebie ambiwalentny „kocham” i „nienawidzę'- intensywne emocje, które się kumulują, lubię/ nie lubię siebie; „ja” układ odniesienia, skupienie uwagi na sobie

• neurotyk- wszystko chore, nie różnicuje ciała

Egocentryzm w nerwicy hipochondrycznej

• Egocentryzm zauważalny w ciągłym narzekaniu na zdrowie, wsłuchiwaniu się w swój organizm(wędrujące bóle), podkreślanie, że oni najbardziej cierpią

• przez takie postępowanie zyskuje uwagę otoczenia i ma z tego korzyści: troska, opieka, zdjęcie odpowiedzialności

• zaczyna być uciążliwy dla otoczenia, następuje wycofanie opieki i troski, osoby przebywające z pacjentem są podirytowani

• neurotyk uzyskuje odrzucenie, złości się, bo nie są zaspokajane jego potrzeby

• objawy robią się coraz gorsze i nasilają się, co prowadzi do jeszcze większej niechęcibłędne koło(sprzężenie zwrotne dodatnie), nasilenie objawów i nasilenie niechęci otoczenia

Egocentryzm w neurastenii

• nie jest emocjonalnie zaangażowany w to, co się wokół niego dzieje

• wycofanie z życia codziennego

• poczucie pośpiechu i nudy powoduje, że nie angażują się, wiecznie się nudzą, są osłabieni i brak im mobilizacji-inni myślą, że czegoś nie dopełnili, gdyż tak nudno czują się oni w ich towarzystwie; czują się odpowiedzialni za to żeby lepiej się poczuli, ale do pewnego momentu(zniechęcenie, irytacja) i dostaje to samo, co hipochondryk, czyli dystans, odrzucenie i objawy też mogą się nasilić

Zaburzenia nerwicowe o charakterze depresyjnym

• smutek, pod którym kryje się dużo złości i agresjiwspółczujemy takiej osobiepomagamyzaczynamy się niecierpliwićdystansujemy się

od neurotyka(sprzężenie zwrotne dodatnie)

Nerwica natręctw

• natręctwa, które koncentrują uwagę w otoczeniu

• lęk w przypadku fobii

Nerwica histeryczna

• zaburzenia o charakterze organicznym: paraliże, zaburzenia czucia i mowy

1. Błędne koło

• sprzężenie zwrotne dodatnie

2. Zaburzenia wegetatywne

• zaburzenia snu- jeden z głównych objawów np. bezsenność, częste wybudzanie się, krótki sen, utrzymująca się senność(w depresyjnej), z bezsennością wiążą się określone myśli nieprzyjemne-katastroficzne, związane z przeżywaniem lęku w nocy

• zaburzenia łaknienia np. niejedzenia- anoreksja, nadmierne jedzenie

• zaburzenia seksualne np. nadmierna pobudliwość vs ograniczona, anorgazmia(zaburzenia rozładowania), impotencja(zaburzenia pobudzenia)

• bóle głowy- uporczywe- obręcz; gwóźdź

• bóle żołądka

• bóle serca

• bóle ok. lędźwiowo-krzyżowej

• zaparcia

• mrowienia

• zawroty głowy

• trudności w oddawaniu moczu

• Lęk

• w neurastenii stały niepokój z dysforią i z rozdrażnieniem

• w nerwicy depresyjnej obawa przed przyszłością- ”jestem do niczego, w niczym nie byłem dobry”- wiąże się ze smutkiem, poczuciem własnej wartości, poczuciem winy, lęk przed potępieniem

• w hipochondrycznej lęk o własne zdrowie, przed zagrożeniem, przed śmiercią

• w histerii lęk często nieświadomy, dotyczy brania odpowiedzialności, pacjent może sobie go nie uświadamiać, może mieć postać uogólnionego niepokoju; odczuwa lęk przed tym, co teraz, przed konkretna sytuacją

STRUKTURA NERWIC *OBUCHOWSKA*

Struktura objawów nerwicowych:

1. liniowa

2. rozgałęziona

3. kołowa

4. spiralna

Struktura liniowa Gdy zaburzenie rozwija się w ten sposób, że objaw rozwija się np. dziecko moczy się: 1 tydzień…3 tydzień… objaw nasila się-przez to obserwujemy zaburzenie

Struktura rozgałęziona Dziecko moczy się w nocy, potem pojawia się fobia szkolna, jąkanie itp. Pojawia się szereg różnych objawów, najpierw jeden a potem kolejne.

Obuchowska-jak zareaguje otoczenie: jeśli zauważy i skoncentruje się na objawie, ale przy tym nie skoncentruje na sytuacji kryzysowej to pojawi się inny objaw a jeśli nie zauważy objawów to dziecko nasila objaw

Struktura kołowa Widzieliśmy omawiając egocentryzm, chodzi o sprzężenie zwrotne dodatnie

Struktura spiralna Występujący objaw ma strukturę kołową i wywołuje następne objawy o strukturze kołowej, które się na siebie nakładają np. dziecko przeżywa bardzo silny lęk w kontakcie z innymi i spotyka się z określoną reakcją negatywną, która nasila lękdo tego dołącza się reakcja nauczyciela oraz reakcja rówieśników i powstaje kolejny objaw np. ucieczkaim bardziej negatywna reakcja tym bardziej będzie unikała szkoły. 1 objaw  2 objaw 3 objaw…..

Nerwice sytuacyjne a charakteru

Nerwice sytuacyjne	Nerwice charakteru
bodziec zewnętrzny, sytuacja urazowa może dotknąć osobę, która neurotyczna nie jest, jako reakcja na zewnętrzną sytuację konfliktową chwilowy brak przystosowania do danej trudnej sytuacji jesteśmy skuteczni w pomocy nie musi być długotrwała	neurotyzm jest wbudowany w osobowość człowieka i wtedy mówimy o nerwicowej osobowości, neurotycznej geneza sięga dzieciństwa wynik podstępnego, chronicznego procesu obejmuje z większym lub mniejszym nasileniem większe lub mniejsze obszary osobowości praca nad zmianami w strukturze osobowości jest bardzo długa

Neopsychoanaliza a psychoanaliza współczesna:

zostało: idea nieświadomości (objaw ma swoje źródło w nieświadomości), mechanizmy obronne, idea konfliktu wewnętrznego, objaw nerwicowy - konflikt wewnętrzny, branie pod uwagę dzieciństwa dla rozwoju zaburzeń, ale etapów nie ma.

W różnych kulturach jest różny próg uznawania jakichś zachowań za normalne bądź nie. Kultura u Freuda ogranicza popędy; kultura, czyli przyzwolenie na coś.

Relatywizm kulturowy- normalność/ nienormalność a wzorzec kulturowy

Możemy mówić o normalności/nienormalności w stosowaniu do określonego wzorca kulturowego. My jesteśmy uczestnikami kultury, która produkuje jakieś wzorce np. wzorzec zachowań seksualnych- swobodny. Na ile czujemy się normalni zależy od kultury, związku z pewnym ideałem, który funkcjonuje w naszej świadomości  jacy powinnyśmy być.

Lęki pojawiające się u człowieka często związane są z tabu, z kulturą. Z punktu widzenia kulturowego są one czymś normalnym, naturalnym. Kultura produkuje określone lęki, ale i produkuje pewnego rodzaju broń, która daje ochronę przed lękiem mechanizmy obronne:

• zaprzeczanie np. idziemy ulicą, boimy się i gwiżdżemy

• racjonalizacja np. ochrania poczucie własnej wartości- okoliczności były niesprzyjające

• odurzanie np. sex, praca, towarzystwo

• unikanie np. sytuacji, myśli

Lęk podstawowy

• jest ważnym elementem w genezie nerwicy

• dziecko znajduje się w otoczeniu, które nie jest przyjazne, brak bezpieczeństwa, brak życzliwości otoczenia

• Freud - lęk traumatyczny - prototyp lęku podstawowego

• Horney:

• lęk wynika z poczucia, że jest się bezbronnym, bezradnym w zagrażającym świecie 

• zagrożeniem dla małego dziecka są rodzice-to cały ich świat-rodzice, którzy nie realizują czy nie dają poczucia bezpieczeństwa; dziecko na tego rodzaju zagrożenie reaguje w określony sposób 

• reaguje wrogością do świata, który go otacza

• konflikt dążenie vs unikanie, potrzeba zaspokojenia tylko przez to otoczenie

• dziecko wypiera wrogość, bo jest zależne od rodziców, potrzebuje ich: motywy wyparcia-bezradność, strach przed karą ze strony rodziców, utrata miłości, czyli że jeżeli okaże wrogość to utraci miłość i życzliwość rodziców, poczucie winy, że będzie złym dzieckiem, zależność, podporządkowanie, że będzie dobrym dzieckiem, zwracanie na siebie uwagi, wycofanie się, zw. z tworzeniem własnego świata, koncentracja na świecie rzeczy, już nie walczy, w tym świecie mu ok 

• nasilenie nieżyczliwości, neralizowanie potrzeb dziecka prowadzi do tego, że musi ono sobie jakoś poradzić w takim nieżyczliwym świecie 

• dziecko może:

a) podporządkować się

b) niegrzecznie zachowywać się

c) wycofać się(tworzenie własnego świata fantazji, koncentracja na tym świecie rzeczy, zabawek, co prowadzi do bardzo silnego lęku)

niezależnie, co robi i tak tego nie dostaje i czuje się jeszcze bardziej zagrożone 

• to, co dziecko wybierze zależy od metod prób i błędów, jakie zastosuje a jakie pomogą; od czynników wrodzonych np. temperament

• Lęk podstawowy występuje u każdego z nas tylko ma różny zasięg i intensywność

Typy lęków wg Horney

• Źródło zagrożenia jest wewnątrz czy na zewnątrz

• Niebezpieczeństwo skierowane przeciwko niemu czy skierowane przeciwko innym:

• źródło zewnętrzne--niebezpieczeństwo dotyka mnie np. lęk przed burzą, bandytami

• źródło zewnętrzne--niebezpieczeństwo zagraża innym osobom np. nadopiekuńcza matka

• źródło wewnętrzne--niebezpieczeństwo dotyczy mnie np. fobia związana z przymusem skoczenia z wysokości

• źródło wewnętrzne--niebezpieczeństwo dotyczy innych np. jesteśmy skłonni wyrządzić krzywdę, chowanie noży

Dziecko stara się radzić sobie z lękiem na wszelkie sposoby i co dalej się dzieje?

• Postawy(wycofanie…) utrwalają się 

• dziecko radzi sobie z tą sytuacją jakoś i dalej utrwalają się sposoby radzenia sobie 

• świat rozszerza się na innych 

• stosuje sztywne sposoby radzenia sobie niezależnie od sytuacji, brak elastyczności 

• taki sposób bycia w świecie utrwala się 

• kształtuje się osobowość w jakiś sposób ograniczona, na której strukturę składają się określone potrzeby, postawy, wola, indywidualne schematy poznawcze… 

• osobowość ogranicza się do jednego zachowania np. podporządkowanie, nie wyrażanie własnych potrzeb, niski wgląd w siebie, uległość itp. 

• kształtują się potrzeby: zależności, uległości, akceptacji, uwagi, aprobaty, afiliacji, przynależności, miłości -- gdy osoba dominuje to w/w potrzeby są wyparte -- na bazie radzenia sobie powstają potrzeby 

• pozostałe potrzeby zostają wyparte, ale ujawniają się poza świadomością np. w zachowaniu a osoba nie jest świadoma tego, czego one dotyczą; osoba taka dla obserwatora jest niespójna, sprzeczna w zachowaniu 

• radzenie sobie za pomocą wycofania może być realizowane w fantazjach 

• jawna, główna potrzeba to potrzeba izolowania się, niezależności a wyparta potrzeba bliskości, zależności 

• unikanie służy dziecku po to, aby zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa 

• kształtuje się postawa wobec ludzi: „ku” „ od” „przeciwko” ludziom 

• powstaje kolejny konflikt: konflikt potrzeb, który kształtuje się na bazie osobowości neurotycznej, jest to centralny konflikt w nerwicy a te potrzeby kształtujące się w nerwicy to potrzeby neurotyczne

Konsekwencje sztywnego sposobu zachowania się:

• nie moduluje swojego zachowania

• zachowanie jest nieadekwatne

• zaburza to funkcjonowanie

• nie potrafi dostosować się do zmieniających warunków

• narażony na dodatkowe konflikty: wewnętrzne, których nie rozpoznaje i zewnętrzne konflikty

• powiększa się lęk

• neurotyk działa poniżej swoich możliwości lub ich w ogóle nie realizujae

• występuje rozbieżność pomiędzy możliwościami a osiągnięciami

Czy jest w stanie sam sobie uświadomić swój konflikt?

Wg. Horney nie, uświadomienie konfliktów pacjentowi to pozbawienie go wszystkich obron pomoc to wzmacnianie „ja”

• Lęk podstawowy  wrogość  sposoby radzenia sobie  potrzeby na bazie radzenia sobie postawy  kolejne zewnętrzne konflikty w wyniku tak ukształtowanej osobowości  nerwica charakteru  nie jest w stanie dokonać wglądu

Zaburzenia nerwicowe

• u podstaw zaburzenia leży lęk, który powstaje w niesprzyjających warunkach (brak zaspokojonych potrzeb)

• pojawia się tez złość, wrogość wobec niezaspokojonych potrzeb

• wrogość i lęk są ze sobą bardzo mocno związane i dziecko musi sobie jakoś z tym poradzić  pojawia się konflikt: „do” i „od” ludzi (otoczenie zagrażające i tylko ono może zaspokoić potrzeby dziecka)

• konflikt między postawami to konflikt podstawowy, jest najbardziej pierwotny i nieświadomy

• najbardziej pierwotna potrzeba to potrzeba bezpieczeństwa

• dziecko radzi sobie z lękiem i jednocześnie utrwalają się potrzeby, które związane są ze sposobem radzenia sobie; inne potrzeby zostają wyparte, ponieważ przeczą temu obrazowi, który wraz ze strukturą osobowości tworzy się; te potrzeby są równie silne, ale wyparte

• występuje konflikt z potrzebami uświadomionymi a nieświadomymi albo konflikt między postawami  te konflikty mają swoje konsekwencje:

• lęki

• utrata energii życiowej

• sztywność reakcji nerwicowych

• neurotyk działa poniżej swoich możliwości

• zachowuje się nieadekwatnie np. zachowuje się wbrew sobie szkodząc swoim interesom

• poczucie beznadziejności, bezradności

• te postawy i potrzeby, które się kształtują są pewnego rodzaju mechanizmem obronnym, nie rozwiązują konfliktu, ale pozwalają go ominąć

• mechanizmy obronne: usztywnienie pierwszej postawy, postępowanie sprzeczne, idealizowanie siebie, projekcja, eksternalizacja

• stałe używanie mechanizmów obronnych prowadzi do powstawania nowych lęków, bo wpływają one na zaburzenia kontaktu z otoczeniem, który jest źródłem wtórnego lęku i może pojawić się psychoza

NERWICA

def. Nerwica  zaburzenie nerwicowe to zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się nasilonymi lękami oraz mechanizmami obronnymi wykorzystywanymi w celu poradzenia sobie z lękiem oraz charakteryzujące się konfliktami, w rozwiązaniu, których człowiek szuka kompromisu.

potrzeby neurotyczne — bo dążą do czegoś innego, do zaspokojenia innej potrzeby — potrzeby bezpieczeństwa

Zaburzenia nerwicowe charakteryzują się objawami nerwicowymi:

• zewnętrznymi: sztywność zachowań i rozbieżność między możliwościami a osiągnięciami

• wewnętrznymi: lęk, cierpienie, konflikt, mechanizmy obronne

Postawy „od” i „do” są normalne do momentu, gdy nie zaczynają służyć obronie i zmniejszeniu lęku podstawowego, wtedy zmieniają swoje własności. Te dążenia pod wpływem lęku zmieniają się w popędy(cos, co musi być zaspokojone), których celem jest uwolnienie od napięcia, od cierpienia.

Neurotyczne potrzeby, dążenia charakteryzują się:

• kompulsywnością  neurotyk musi być kochany za wszelką cenę, nietolerancja na samotność, uzyskanie miłości od drugiej osoby to coś koniecznego, niezbędnego do życia. Środki neurotyka do zdobycia miłości (prócz uległości) to szantaż np. bardzo Cię kocham i Ty też musisz, tak się dla Ciebie poświęcam; groźby, samobójstwa, uszkodzenia, odwołanie się do litości, do poczucia sprawiedliwości. Potrzeba miłości musi być zaspokojona za wszelką cenę i może zapłacić za to każdą cenę

• nienasyceniem  zachłanność i zazdrość w miłości, wymaga bezwarunkowej miłości np. bez względu na to, co robię musisz mnie kochać; neurotyk nie ma świadomości, że innym stawia wymagania a sobie nie; dopatruje się czegoś ukrytego pod spodem; nie ma szans zaspokojenia. Konsekwencje: wycofanie, wrogość, poczucie odrzucenia czy odtrącenia. Zagrożenia niezaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa  zaspokojenie potrzeby miłości i wymagania z tym związane poczucie odtrącenia wrogość wyparcie jej, aby tej miłości nie utracić napięcie lęk wzrost potrzeby bezpieczeństwa zagrożenie niezaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa…widać sprzężenie zwrotne dodatnie.

Brak umiejętności przyjmowania ani dawania miłości; uważa, że chce mało od życia, żeby go ktoś pokochał a przecież to tak niewiele. Miłość mu się należy, bo jest dobry a tak naprawdę postawa wobec świata jest inna- negatywna. Nie znoszą krytyki, bo ich się poniża. Stawianie mu wymagań to według niego próba zdominowania go. Zainteresowanie osobami trzecimi to przejaw zaniedbania

• brak krytyki

• brak wymagań

• wszystko poświęcić im

Nietolerancyjne żądania doskonałości wobec innych, jak ktoś go zaniedbuje to jest bardzo źle. Neurotyk nie jest świadomy tego, że wykorzystuje inne osoby- manipuluje- do zaspokojenia swoich potrzeb.

Neurotyk nie odwzajemnia miłości, choć wierzy, że potrafi kochać. Neurotyka charakteryzuje brak rzetelności i stałości uczuć, nie dostrzega potrzeb innego człowieka, lekceważy je i nie umie pogodzić się z jego wadami oraz pogarda i zawiść w zachowaniu neurotyka(wynik pierwotnej wrogości, tak jak pogarda i zawiść, które są nieświadome). Neurotyk nie jest świadomy konfliktu między wrogością a neurotyczna potrzebą miłości.

K. Horney dzieli neurotyków na trzy grupy:

• Dążą do miłości w jakikolwiek sposób

• Nie otrzymują miłości i przywiązują się do rzeczy

• Brak wiary w jakąkolwiek miłość

Konsekwencją nie znalezienia miłościniezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa, wzrost lęku, kontakty z innymi nieudane, wina ludzi

Wyidealizowany obraz siebie

• wyidealizowany obraz siebie, czyli wizerunek siebie, jakim chciałbym być

• obraz rzeczywisty, czyli to, co sobie przypisujemy

• obraz realny to niekoniecznie to, co nazywamy rzeczywistym

• neurotyk ma poczucie, że jest on właśnie takim wyidealizowanym obrazem siebie

• konsekwencja zderzenia w/w:

• idealizowanie siebie - przecenianie możliwości, niedostrzeganie słabości, wad

• nie dążą do zmian

• poczucie wyższości - inni są gorsi ode mnie

• wrażliwość na krytykę

• jeśli jestem idealny to zasady mnie nie dotyczą

• poczucie niezrozumienia

• oczekiwanie potwierdzenia

• projekcja - obwinia innych

• stawia wymagania innym

• skutek: ograniczenie polegające na unikaniu sytuacji, w których jego obraz będzie niepotwierdzony; własne wymagania wobec siebie paraliżują do jakiejkolwiek aktywności; zmierzanie do perfekcjonizmu (albo 6 albo nic nie zrobię)

*Nasze wewnętrzne konflikty*

Konflikt podstawowylęk i próby pozbycia się tego lęku mechanizmy obronne

Różnica między konfliktem u osób z nerwicą i bez niej

• konflikt świadomie przeżywany

• osoba z nerwicą ma ogromne kłopoty z podjęciem decyzji

• osoba z zaburzeniami nerwicowymi czuje się bezradna, nie potrafi wziąść odpowiedzialności za podjęte decyzje

• oznaki, że osoba przeżywa konflikt:

• poczucie dziwnego niepokoju

• niezdecydowanie

• poczucie zmęczenia

• nie wykorzystanie swoich możliwości

• niekonsekwencje w zachowaniu, myśleniu i dążeniach

• jeśli je sobie nawet uświadamia to nie jest w stanie podjąć decyzji

• poczucie nieadekwatności

Konflikt podstawowy wg. Horney między:

• postawami

• potrzebami

• dążeniami

• pragnieniami

Źródłem nerwicowych konfliktów jest lęk podstawowy.

Dominująca postawa „ku” ludziompoczucie bezradności, akceptuje swoją bezradność i mimo odczuwanego lęku stara się usilnie zdobyć miłość ludzi

Dominująca postawa „przeciwko” ludziomwrogość, decyduje się na podjęcie walki, akceptacja wrogości

Dominująca postawa „od” ludzipoczucie izolowania, nie chce należeć do nikogo i trzyma się na uboczu, jest niezrozumiały

Dominujące postawy to nie tylko coś, co wyznacza nasz stosunek do ludzi, ale ta postawa wpływa na stosunek do siebie i życia w ogóle. Neurotyk wobec konfliktu podstawowego buduje strukturę obronną, aby ten konflikt ukryć, bo konflikt to nie pokój, duży lęk, przy czym te mechanizmy obronne zaczynają splatać się z tą strukturą osobowości (bardzo trudne leczenie nerwicy charakteru). W zależności, która postawa dominuje, taki daje rys osobowości: uległy, agresywny, izolujący się.

Dominująca postawa „ku” ludziom

• potrzeba miłości i akceptacji, pragnienie drugiej osoby

• lekceważenie tego, co neurotyka dzieli od innych

• neurotyk przekonuje siebie, że lubi wszystkich ludzi

• chce zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa

• ograniczenia- niezdolność do krytyki, do przyjmowania krytyki, wielu nie potrafi wymagać szacunku dla siebie, źle tolerują samotność, nie odnajdują przyjemności w samotności, bardzo zależni od innych ludzi

• ta postawa wpływa na to, że neurotyk czuje się bezbronny (musisz mnie kochać, bo jestem taki bezbronny)

• inni są lepsi, mądrzejsi

• neurotyk spostrzega siebie przez pryzmat tego, co inni o nim sądzą

• hierarchia wartości: dobroć, współczucie, miłość, pokora

• kultura wyznacza sposób myślenia, działania i decyzje o całym stylu życia(podporządkowanie wymaga troski, ale czasem i agresji)

• potrzeby przeciwstawne -- wrogość, dominacja, złośliwość, chęć bycia lepszym -- zostają wyparte, ponieważ zagrażają potrzebie akceptacji, aprobaty

• neurotyk tutaj nie jest osoba egoistyczną w swoim przekonaniu, bo to zagroziłoby spójności wizerunku siebie jako osoby mniej wartościowej, ale generalnie dobrej; tendencje te jednak ujawniają się w sposób ukryty np. w chorobach somatycznych, racjonalizacji- Ty jesteś zły ja dobry i dlatego tak reaguję na Twoje zachowanie

• obszary umożliwiające realizację potrzeb dominujących to miłość(neurotyczna potrzeba miłości) i sex

Dominująca postawa „przeciwko” ludziom

• wypierane -- potrzeba miłości, łagodność

• wszyscy wrogo nastawieni a życie to jest walka i w tej walce trzeba wygrać i nie należy zwracać uwagi na uczucia

• potrzeba dominacji, kontrolowania, prestiżu, sukcesu

• uważają, że stąpają mocno po ziemi

• wykluczają uczucia ze swojego życia

• nie mają skrupułów

• niezależność emocjonalna

• jeśli nawet osiągną sukces to idą po trupach i uważają się za osobę uczciwą, silną, realistycznie patrzącą na życie

• zaspokaja ich poważanie i szacunek ze strony innych, bo są substytutem dobrych uczuć

• potrzeba dominacji wystarczać samemu sobie, nic od nikogo nie potrzebować

• przebywanie z innymi odczuwają jako dużą dolegliwość

• potrzeba niezależnościchcą ją osiągnąć za wszelką cenę

• cenią inteligencję czy intelekt

Dominująca postawa „od” ludzi

• osoba nieangażująca się w życie, samowystarczalna, prywatność najważniejsza

• osoba izolująca się

• skłonna bronić niezależności za wszelką cenę

• tym, co pozwala ujawnić się wypartym potrzebom jest twórczość

• korzyści: zdystansowane obserwowanie siebie i świata i dlatego trudno wpłynąć na nich; niezależne odczuwanie i myślenie; poczucie uporządkowania, wewnętrznego ładu; rozwój i wyrażanie zdolności twórczych

• bronią niezależności jakiekolwiek zaangażowanie emocjonalne doprowadza ich do załamania nerwowego, destrukcji np. depresja, alkohol, narkotyki, choroba psychiczna

• izolowanie jest sposobem obrony przed światem, jest to jej jedyny sposób obrony, stąd panika przed zagrożeniem, naruszeniem tej niezależności

• nie może pogodzić się, że nie można wzrastać bez ludzi

W/W typy osobowości to cały czas globalny mechanizm obronny, który splótł się z osobowością

Wyidealizowany obraz siebie

• treść tego obrazu zależy od typu osobowości

• „ku” ludziomdobroć, współczucie, życzliwość, troska, uległość, bezinteresowność, przynależność

• wyidealizowany obraz pewnych własności, mamy więcej niż mamy, przypisuje ilości własności więcej niż posiada

• w im większym stopniu coś sobie przypisujemy, co nie ma miejsca(obraz nierealistyczny) tym bardziej będzie bezbronna i będzie bardziej potrzebowała akceptacji, potwierdzenia ze strony innych

• neurotyk może się z tym wyidealizowanym obrazem utożsamiać

• może traktować siebie jako lepszą wersję innych, ale nie dostrzega rozbieżności, ale może koncentrować się na tym, co mu brakuje- rys perfekcjonizmu; wobec tych różnic wyrażają pogardę i czują wówczas wrogość do siebie; mają poczucie beznadziejności wszystkiego i całą swoją energię ukierunkowują na to, aby być lepszym od innych

• zawsze leży przekonanie bycia lepszym od innych nawet, jeśli pogardza wszystkim

• wyidealizowany obraz siebie to kolejny mechanizm obronny

• idealizacja obrazu siebie obejmuje całą osobowość, im mniejsze uzasadnienie w tym, co osoba posiada tym bardziej oddala się od „ja” realnego

• w psychozachoderwany od „ja” realnego, utrata kontaktu z rzeczywistością

• w nerwicach nie ma utraty z rzeczywistością

występuje konflikt różnicy między „ja” realnym a rzeczywistym jednostka radzi sobie z tym konfliktem poprzez kolejny mechanizm obronny EKSTERNALIZACJĘ

Funkcje Wyidealizowanego obrazu:

• zastępuje rzeczywiste ideały

• daje poczucie własnej wartości, kreatywności

• jednostka może coś osiągnąć, jakieś wyniki, do których zmierza; znaczenie u neurotyka ma wynik; nieważne, co robi, ale wynik się liczy( np. uznanie, akceptacja), u neurotyka osiągnięcia nie łagodzą niepokoju; brak szczęścia, brak zadowolenia; zrealizowanie tej potrzeby to środek do osiągnięcia bezpieczeństwa; często zmieniają dziedziny, w których są najlepsi

Eksternalizacja kolejny mechanizm obronny

Mechanizmy obronne są zrośnięte ze strukturą osobowości neurotyka, mogą oni także stosować inne mechanizmy jak np. racjonalizacja

Konsekwencje nerwicy:

• Lęk

• Zubożenie:

Nierozwiązane konflikty powodują spustoszenie w organizmie:

• energia osoby ulega rozproszeniu lub może być bezowocna

• niemożność osiągnięcia jednego celu

• nadmierne zaangażowanie w dążeniu do celu wynikające z rozpaczy a nie z rzeczywistego zaangażowania

• wyalienowanie wobec własnego „Ja”

Trzy symptomy wskazujące na nierozwiązane konflikty:

1. niezdyscyplinowanie- unikanie podejmowania decyzji

2. nieefektywne działanie jednostki- wszystko jest powoli wykonywane, znacznie wolniej niż wskazują możliwości, niezaradność

3. inercja- oskarżają się o lenistwo mimo, iż nie umieją się lenić; świadoma niechęć do pracy

Efekty:

• wyalienowany obraz własnego „Ja”

• skłonności sadystyczne

• rozdwojenie w kwestiach moralnych, nie traktuje swoich ideałów poważnie muszą być korzyści; zanik szczerości i wzrost egocentryzmu ( zdrada: on- ok.; ona- nigdy )

• Neurotyczne poczucie nadziei

Doświadczane często, Horny definiuje jako ostateczny efekt nierozwiązanego wewnętrznego konfliktu a źródłem tych konfliktów jest rozpacz

• źródła rozpaczy zawsze są nieświadome

• małe niepowodzenia, krytyka powoduje, że wyolbrzymia i nie ma w nim nadziei na poprawę sytuacji, jeśli coś na lepsze się zmienia to tylko nadzieja jest na zmiany na zewnątrz

• wskaźniki rozpaczy:

• zniechęcenie w obliczu trudności

• niechęć do traktowania czegokolwiek poważnie

• maska optymizmu

• zajmowanie się przewidywaniem przyszłości

• beznadzieja paraliżuje go, uwidacznia się najbardziej, gdy sobie uświadomi jak daleko mu do ideału

• Sadystyczne skłonności

Cztery główne cechy jednostki:

1. Chęć zniewolenia innych osoba idealna, uległa, wychowywanie go by uzależnić

2. Granie z uczuciami drugiej osoby wie, kiedy jakie uczucia wywoływać i jakie są konsekwencje, ale się nimi nie przejmuje

3. Wykorzystywanie osoby partner jest poddawany szeregom żądań, które ciągle rosną, wynikają z chęci zmniejszenia partnera i pokazania kto rządzi; sadystyczne jest samo żądanie, podświadomie pragnie, aby pozbawić innych przyjemności

4. Skłonności do dyskredytowania i upokarzania innych, wyczulony do krytyki innych i wytyka ich wady

Jeśli nie zostaną zaspokojone sadystyczne skłonności to mogą wystąpić ataki szału: wyparte

( zab. somatyczne); uzewnętrznione.

• Końcowy etap nerwicy rozwija się u osób z poczuciem beznadziejności, nienawiść do życia i innych, jeśli są szczęśliwi

• Jest to ochrona WOS, osoba jest zrozpaczona, że nigdy nie będzie taka, jaka chce być i zaczyna zachowywać się coraz bardziej sprzecznie, co prowadzi z kolei do braku nadziei, taki stan się pogłębia

• Odczuwa pogardę i przerzuca to na innych odrzuca innych, rośnie chęć zemsty

• prowadzi to do: niepokoju— lęk przed zemsta otoczenia lub otoczenie potraktuje go tak jak on otoczenie(nie jest tego świadomy); pogardy prowadzi do wyboru impulsów sadystycznych

Sadyzm odwrócony podobny do osobowości uległej, chce być dobry, usłużny, nieświadomie istnieje sadystyczna pogarda wobec innych, osoba przyciąga osoby sadystyczne myśląc, że on taki nie będzie, pozwala mu to na manipulację.

Rozdźwięk między tym jak będzie o sobie mówił a z drugiej strony, jakie są inne skutki działań; jakie on sobie myśli, że są.

*Nerwica a rozwój*

Rozwój to prawdziwe „JA”. Rozwija się nasz prawdziwe „JA”.

Siły twórcze:

• okazywanie prawdziwych myśli, uczuć, pragnień, zdolności do wyrażania siebie

• musi być konfrontacja z rzeczywistością tego „JA”

Rozwój, aby przebiegał w sposób prawidłowy ważne jest środowisko, w jakim się wychowuje, gdzie rozwój przebiega

Osobowość- czynnik własnych wrodzonych predyspozycji

Dokąd ten rozwój zmierza?

Do tego abyśmy osiągnęli pełność człowieczeństwa

Maslow jesteśmy na kontinuum człowieczeństwa

Rozwój polega na ujawnianiu wrodzonych predyspozycji a te wrodzone predyspozycje to talenty, zdolności itp.

Czy da się rozwinąć wszystkie predyspozycje a jeśli nie wszystkie to, które z nich? Jeśli umieścimy go w dobrym środowisku to rozwinie się bardzo dobrze?

Maslow: właściwie dzieci nie należy wychowywać, gdyż w dobrym środowisku miałby ograniczoną mądrość, która prowadzi do prawidłowego rozwoju.

Człowiek jest z natury dobry albo neutralny

Skąd się bierze zło na świecie?

Stworzenie dobrych warunków nie wystarcza. Kryterium tego, co jest dobre a co złe leży w odczuwaniu tego czy jest przyjemne czy nie.

Kryterium rozwoju moralnego czy coś przeszkadza czy sprzyja naszemu rozwojowi to możemy to stwierdzić post fatum

Cel tego rozwoju; kiedy się rozwijamy; kiedy mamy satysfakcję rozwijamy potencjały

Proces neurotyczny- przeszkadza w rozwoju wg. Horney

*Dollard i Miller*

Korzysta z:

• psychoanaliza: represja, wyparcie, przeniesienie, popęd, konflikt, ale inaczej definiowane mechanizmy obronne

• behawioryzm: wzmocnienie, bodziec, reakcja, wygaszanie

• neobehawioryzm: mówi o wewnętrznych procesach, które są nie obserwowalne; reakcje są obserwowalne; oczekiwania, wewnętrzne potrzeby używana na oznaczenie czegoś, co jest wewnątrz; wprowadza pewne pojęcia, które mają wartość instrumentalną, pomagają lepiej coś wyjaśnić

warunkowanie klasyczne-- BW- dzwonek, światło; BBw- pokarm; RBw- ślina; RW- ślini się bez pokarmu

warunkowanie instrumentalne— reakcja została wzmocniona przez nagrodę lub karę

zasada wzmacniania w behawioryzmie-- bardzo ważna; zasada przyjemności zastąpiona przez zasadę wzmocnień

behawioryzm—wyższe procesy psychiczne, wyuczone popędy i umiejętności

Dollard i Miller

Wyparcie kiedy zaprzestajemy jakiejś myśli; wypieranie do nieświadomości

Mechanizm wyparcia w dwóch typach:

• wyparcie pierwotne - dotyczy tego, co nie zostało nigdy oznaczone, bo dziecko nie posługiwało się językiem

• wyparcie wtórne - zahamowanie reakcji sygnałotwórczych, zahamowanie myślenia

nerwicowiec nie może rozwiązać swojego problemu (konfliktu), ponieważ konflikt pojawił się w bardzo wczesnym dzieciństwie, to, co się w nim dzieje nie zostało nazwane i nie może nazwać tego, co się z nim dzieje oraz nie może dotrzeć do świadomości. Niezdolność do oznaczania, nazywania

Przeniesienie przypadek generalizacji

Konflikt rezultat uczenia się

Co to jest nerwica wg. Dollard i Millera?

Nerwicowiec:

• człowiek, który cierpi

• człowiek, który działa poniżej swoich możliwości, co jest tłumaczone przez ogłupienie- w jakimś sensie jest upośledzony, w pewnym obszarze tj. obszarze objętym konfliktem; zachowanie jego zdradza pewne cechy symptomatyczne, cierpienie jest prawdziwe, o czym świadczą symptomy wegetatywne itp.

Cierpienie bierze się z konfliktu (który jest efektem uczenia się), który bierze się z niezgodnych reakcji (sprzecznych popędów)

Popędy mogą być:

• wrodzone np. p. głodu, strachu, seksualny…

• wyuczone np. liczenie do 4…

mogą one być połączone:

• wrodzony z wyuczonym

• wrodzony z wrodzonym

• wyuczony z wyuczonym

Człowiek nie potrafi podjąć działania, aby zredukować którykolwiek popęd

• osoba wie, że cierpi, ale nie potrafi powiedzieć, dlaczego

• osoba nie potrafi zwerbalizować, bo jest ogłupiona w obszarze, co do swojego konfliktu, ponieważ te sprzeczne konflikty nie zostały oznaczone

• te popędy nie zostały oznaczone i brak adekwatnego języka, aby je wyrazić i jest to ograniczenie dla wyższych procesów psychicznych np. podejmowanie decyzji, kierowanie swoim postępowaniem, zachowaniem

• nawet obdarowany intelektem nie jest w stanie rozwiązać swoich problemów, neurotyk potrzebuje pomocy, ale nie wie jak o nią prosić, może czuć się pokrzywdzony przez swoje cierpienie, ale nie wie, na czym polegają jego konflikty

Struktura nerwicy:

• Strach, sprzeczne popędy

• sprzeczność popędów jest odczuwana jako cierpienie (sprzeczne popędy to jest to, co nzw. konfliktem), konflikt blokuje reakcje, występują niezgodne reakcje

• im silniejsze popędy, tym silniejsze cierpienie

symptom tj. taka reakcja, która pojawia się przypadkowo, i która redukuje cierpienie; redukcja cierpienia jest wzmocnieniem dla symptomu ( symptomy mogą być wrodzone, fizjologiczne, wyuczone)

• jeśli te symptomy będą się powtarzać to zmienią się w nawyk

• symptom, jeśli redukuje cierpienie to ma wartość przystosowawczą; symptom się utrwala i przechodzi w nawyk i ten nawyk ma wartość nie przystosowawczą

• funkcje symptomu: przystosowawcza, redukcja cierpienia—jest poza świadomością nerwicowca

• nawyki prowadzą do zaburzeń w relacjach, funkcjonowaniu i jest to źródłem wtórnego lęku, jeśli nasila się ten pierwotny strach to mamy wzmożenie popędów

• wyparcie z ogłupieniem nieoznaczone sprzeczne popędy będą wpływały na niezdolność do różnicowania, znajdywania właściwych rozwiązań, niezdolność do zdawania sobie sprawy z funkcji symptomów

Podstawowe pojęcia:

• popęd jest to bardzo silny bodziec, coś, co motywuje, impuls do działania, popycha do działania, każdy silny bodziec stać się może popędem; popędy wrodzone, wyuczone

• sygnał decyduje gdzie, kiedy i jaka zostanie wykonana reakcja np. popęd seksualny- mężczyzna

• reakcja wynik działania, wrodzona hierarchia reakcji np. zamknięcie powiek na światło; ale za pomocą uczenia się możemy zmienić porządek hierarchii

• wzmocnienie to każde zdarzenie, które zwiększa siłę tendencji do powtarzania reakcji np. do liczenia, unikania czegoś; siła popędu musi być niższa od wzmocnienia; wzmocnienie jest potrzebne do utworzenia nawyku

• wygaszanie jeśli nie wzmacniamy brak reakcji warunkowej

• generalizacja bodźca, reakcji

• różnicowanie zdolność do reagowania odmiennie, bądź podobnie na dwa układy bodźców

Konflikt wytwarza się u wszystkich, ale u niektórych tylko ma własność traumatyczną, trzeba zwrócić uwagę na sytuacje, które mogą uczyć konfliktów ( trening czystości, karmienie, agresja, seksualność)

• konfliktu się uczymy, bardzo wcześnie

• pojęcie nerwicy dotyczy zaburzeń nerwicowych, których geneza pojawia się bardzo wcześnie, ale pojęcie nerwicy dotyczy zarówno zaburzeń nerwicowych, których genezę umiejscawiamy w dzieciństwie (radzenie sobie z konfliktem powoduje, że osobowość kształtuje się niepoprawnie), jak i nerwice pojawiają się, gdy ktoś jest dorosły a sytuacja jest nerwicorodna (nerwica sytuacyjna)

• konflikt pojawia się w bardzo wczesnym dzieciństwie, kiedy dziecko nie potrafi nazywać, oznaczać, popędy nie zostają uświadomione, są wyparte (trzy typy wyparcia)

Cztery sytuacje, które mogą nauczyć konfliktu:

1. Trening karmienia

• popęd głodu (popęd wrodzony) a popęd lęku (popęd wyuczony)

• konflikt pojawia się, kiedy dziecko jest głodne i za to ukarane

• dziecko płacze, marudzi ukaranie i następuje skojarzenie, że wtedy, kiedy jest głodne to boi się kary

• lęk może pojawić się na określone sytuacje w otoczeniu, sygnały np. na osobę, głos, widok, element zachowania, sytuację, może być skojarzeniem rozbudowanym

• lęk przed zwracaniem pokarmu, uczy się, że jest karane za swoje dolegliwości żołądkowe

• uczy się, że obojętnie jak silnie nie zareaguje to i tak nic z tego; uczy się bezradności w sytuacjach, kiedy ma coś osiągnąć, rozwiązać

• uczy się strachu przed samotnością, uczy się bycia z innymi za wszelką cenę

• uczy się, że dopiero jak jego reakcja ma odpowiednią siłę i moc to jego potrzeby zostają zaspokojone

• apatia, bezradność, towarzyskość, ekstremalne reakcje..

1. Trening czystości

• konflikt między gniewem (popęd wyuczony) a lękiem (popęd wyuczony); między popędem defekacyjnym a lękiem

• chwalenie, nagroda, kara, wstyd

• wtedy, kiedy dziecko reaguje na język łatwiej je nauczyć niż wcześniej

1. Trening seksualny

• konflikt między popędem seksualnym (popęd wrodzony) a lękiem (popęd wyuczony)

1. Trening agresji

• konflikt między gniewem a lękiem

1

---