Skrypt 2, Prawo I rok, Prawoznawstwo


Wstęp do Prawoznawstwa

Rozdział I:

Pojęcie i funkcja Prawa

Idea ładu społecznego i funkcje prawa

Idea Ładu społecznego - Idea twierdząca o samoistnym dążeniu człowieka do wykształceniu więzi społecznych i samoistnym i naturalnym tworzeniu się systemów społecznych.

Różne sposoby pojmowania Prawa

  1. Państwo głównym twórcą prawa

  2. Prawo nie powinno składać się jedynie z nakazów(A ma zrobić B), ale także z zasad(A powinien osiągnąć B), reguł sensu (,jeżeli A zrobił B to powstaje C) i standardów etycznych

  3. System nie zawszenie jest wewnętrznie niesprzeczny i kompletny.

  1. Prawo naturalne wywodzi się od Boga nie pochodzi, więc z prawa pisanego, ale zakorzenione jest w naszych sumieniach, ideałach itp.

  2. Prawo naturalne stanowi wzór, który prawo pozytywne powinno naśladować.

  3. W przypadku sprzeczności między tymi prawami (pozytywnym i naturalnym)Prawo naturalne ma pierwszeństwo.

Prawo w znaczeniu prawniczym

Prawo w znaczeniu prawniczym - jest to zespół reguł ustanowionych bądź uznanych przez odpowiednie organy państwa, wobec których posłuch zapewniony bywa w ostateczności dzięki przymusowi, jaki stanowić może państwo.

Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa

Prawo jako zjawisko społeczne objawia się:

Normatywny charakter prawa -Prawem są normy (reguły, zasady, przykazania), tzn., że istnieje pewien wzorzec zachowania (ideał), do którego obywatele powinni dążyć.

Posłuch wobec prawa może wynikać z:

Funkcje prawa

Prawo pełni funkcje:

1)

2)

Wieloznaczność terminu „prawo”

Prawo możemy podzielić na:

Rozdział II:

Prawo jako przedmiot badań naukowych

Podstawowe problemy nauk prawnych

Podział nauk prawnych:

Podejście wielopłaszczyznowe - mające za zadanie zajęcie jednym z aspektów istnienia prawa (Językowym, społecznym, psychologicznym, aksjologicznym)

Lista zagadnień, którymi zajmują się zwolennicy podejścia wielopłaszczyznowego:

  1. Wprowadzenie aparatu pojęciowego prawoznawstwa, opis i systematyzacja reguł uznawanych za prawo obowiązujące.

  2. Zagadnienia filozoficzne i metodologiczne prawoznawstwa

  3. Zagadnienia wykładni oraz stosowania obowiązujących przepisów.

  4. Zagadnienia funkcjonowania państwa oraz prawa w społeczeństwie

  5. Oceny prawa formułowane z punktu widzenia kryteriów zewnętrznych(np. ekonomicznych, religijnych itp.)

  6. Wnioski pod adresem przyszłego prawodawstwa i przyszłego orzecznictwa sądów

  7. Zagadnienia władzy publicznej, państwa i jego formy organizacyjnej.

Metody badawcze w prawoznawstwie

Metodami badania prawa są:

Naukowość prawoznawstwa

Modele naukowości Prawoznawstwa

Rozdział III:

Prawo a inne regulatory zachowań

Prawo i wartości

Wartości:

Wielość systemów normatywnych

Wartości nie tylko mają wpływ na kształtowanie prawa, ale mają też znaczący wpływ na ludzi ich wzorów zachowań.

Inne zbiory norm:

Normy moralne i normy obyczajowe

CECHY NORM MORALNYCH

Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju

Moralność/Prawo związki treściowe

0x01 graphic
1. Relacja treściowa(czym się zajmują) między prawem a moralnością

0x01 graphic
2. wg niektórych nie ma norm prawnych, których nie regulowałyby norm moralne.

Związki funkcjonalne

Wynikają z wzajemnego oddziaływania na siebie obu norm i ujawniają się najczęściej podczas tworzenia prawa, stosowania oraz przestrzegania.

Kultura prawa

Kultura prawa:

Rozdział IV

Prawo jako zjawisko polityczne

Prawo w procesie sprawowania władzy

Związek prawa z procesami sprawowania władzy wyraża się w:

Określenie państwa

Państwo - jest organizacją(wielką, społeczną grupą, sformalizowaną, wyposażoną w organy władzy i oparta na sformalizowanym członkostwie, obejmuje całą ludność mieszkającą na danym terytorium)

Pojęcie narodu - naród to wspólnota wszystkich obywateli państwa

Kulturowe pojęcie narodu - Naró9d to wielka wspólnota społeczna zjednoczona przez wspólną kulturę(wspólny język, wielopokoleniowa tradycja, wspólne symbole, bohaterowie +/- wspólna religia).

Państwo jako organizacja polityczna - Władza państwa jest szczególnym przypadkiem władzy politycznej. Rządzi rozdzielaniem uprawnień i determinuje zachowania podmiotów należących do danej wspólnoty. Podstawowym elementem spajania więzi społecznych jest podporządkowanie jednemu ośrodkowi władzy.

Państwo jako organizacja hierarchiczna - opiera się na działaniu rozbudowanego zhierarchizowanego aparatu państwowego.(Ograniczone przez instytucje samorządowe).

Państwo jako organizacja przymusowa - charakteryzuje się przymusowym członkostwem oraz istnieniem norm obowiązków(możliwość użycia siły)

Władza państwowa jest legalna:

Terytorialny charakter państwa - Polega na związaniu państwa z ziemią

Państwo jako organizacja suwerenna - czyli zwierzchność i niezależność.

Związki Prawa i państwa

Teoria pozytywistyczna(kontynentalna) - prawo jest genetycznie o funkcjonalnie związane z państwem. Uważa się, że jedynym twórcą prawa powszechnie obowiązującego jest państwo.

Teoria pozytywistyczna(anglosaska) - Za twórcę i wykonawcę prawa uznaje się rząd, co obowiązuje zarówno władze ustawodawczą jak i władzę sądownicza i wykonawczą.

Koncepcje prawnonaturalne - nie negują związku między prawem i państwem. Zakładają jednak, że znaczenie podstawowe dla bytu prawa pozytywnego pozytywnego ma to czy jest ono tworzone w celu osiągnięcia dobra wspólnego i czy pozostaje w zgodzie z prawem naturalnym(temu prawu, które nie pozostaje w zgodzie, odmawia się statusu prawa).

Koncepcje socjologiczne i psychologiczne - mniej zajmują się związkiem prawa i państwa lecz prawa i konkretnych organów władzy publicznej

Związki prawa i państwa:

Instrumentalizacja prawa

Instrumentalizacja prawa - Posługiwanie się prawem jako narzędziem sprawowania władzy publicznej.

Niszczący charakter instrumentalizacji prawa na prawo wynika z:

Rozdział V

Język prawa

Rodzaje wypowiedzi

Mówiąc o prawie jako zjawisku językowym mamy na względzie zespół wypowiedzi wyznaczających powinne zachowania, ujętych na ogół w formę pisemną i posiadających szczególną strukturę wewnętrzną a także związanych z innymi rodzajami wypowiedzi.

Rodzaje wypowiedzi:

  1. Wypowiedzi opisowe - czyli zdania w sensie logicznym stwierdzające jakieś fakty

  2. Wypowiedzi ocenne - niezależnie od pewnych elementów opisu pełnią funkcję ekspresyjną.

  1. Wypowiedzi normatywne - wskazują pewien wzór powinnego zachowania(nakaz, zakaz, dozwolenie)

  2. Wypowiedzi dokonawcze - wyrażają one sens aktów konwencjonalnych (czyli takie które zgodnie z obowiązującymi normami zmieniają rzeczywistość np. nadanie imienia , powołanie na stanowisko, zawarcie umowy)

Język prawny i prawniczy

Język prawny - charakteryzuje się odmiennym od naturalnego słownictwem, osobliwościami gramatycznymi, oraz nieco innymi zasadami stylistyki.

Język prawniczy - Jest to język w którym formułowane są wypowiedzi o prawie obowiązującym i innych zjawiskach prawnych.

Definicje legalne - przepisy które ustalają znaczenia używanych terminów.

Rozdział: VI

Normy i przepisy prawne

Pojęcie normy postępowania

Normy postępowania - Wypowiedź, która formułuje skierowany do danej osoby/grupy osób żądanie albo upoważnienie do określonego zachowania

Wypowiedź normatywna - wysłowiony nakaz, zakaz lub dozwolenie staje się normą gdy towarzyszy jej specyficzny kontekst społeczny.

Generalność i abstrakcyjność norm prawnych

NORMA PRAWNA- to najmniejszy, stanowiący sensowną całość element prawa i przyjmuje się, że ma dwie cechy, Norma jest to reguła:

Elementy norm prawnych

Elementy norm prawnych:

  1. dotyczy elementów podmiotowych - gdy hipoteza wskazuje adresata normy oraz jej cechy(np. wiek, stan zdrowia, itp.), może też szczegółowo wskazywać cel działania, albo sposób działania

  2. dotyczy elementów przedmiotowych- gdy odnosi się do stanów, zjawisk lub wydarzeń w stosunku do adresata zewnętrznych.

Może też określać miejsce i czas działania normy.

Dyspozycja normy prawnej

Dyspozycja normy prawnej - wyznacza treść powinnego zachowania

Zachowania regulowane przez prawo:

  1. Czyny i czynności konwencjonalne

0x08 graphic
0x01 graphic

  1. Kwalifikacja zachowań

Norma prawna może rożnie kwalifikować zachowania określone w dyspozycji. Podstawowy podział zachowań regulowanych przez Prawo: