Jednolity Rynek Wewnętrzny w UE
Literatura:
1. Doliwa-Klepachi B. „Integracja europejska” wyd. Temida 2 2000
2. Molle W. „Ekonomika Integracji europejskiej” Fundacja Gospodarcza 2000
3. Gawlikowska-Hueckel K. Zielińska-Głębocka A. „Od jednolitego rynku do Unii walutowej” wyd. C. H. Beck 2004
Dodatkowa:
Wiktor J. „Jednolity rynek wewnętrzny UE” wyd. AE w Krakowie 2001
Wojtkowska-Łada G. (red.0 „Polska w Unii Europejskiej, uwarunkowania i możliwości po 2004r.” AGH Warszawa 2003
Wysokińska Z. Witkowska J. (red.) „Instytucja europejska: rozwój rynków”
PWN Warszawa 2002
Historia integracji europejskiej
( 8.10.2007)
Po II wojnie światowej przed społecznościami europejskimi stanęło wyzwanie budowy nowej Europy gwarantującej pokój, bezpieczeństwo, solidarność i dobrobyt ekonomiczny. Zaczęto Europę postrzegać jako strefę wolności, bezpieczeństwa i ekonomicznej stabilności. Wizje te stworzyły fundament integracji europejskiej. Pięć wydarzeń politycznych w latach 1947-58 miało kluczowe znaczenie dla budowania tego fundamentu.
Plan Marshalla (1948-1952), który doprowadził do powstania Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OECD). Pierwotnym celem tej organizacji była koordynacja rozdziału kredytów amerykańskich. Z czasem stała się ona forum dobrowolnej współpracy między suwerennymi krajami na rzecz handlu, płatności i tworzenia wielkich zintegrowanych rynków.
Powojenny ruch europejski na rzecz zjednoczenia Europy. Narodziny tego ruchu związane są z Kongresem Europejskim (maj 1948r.). przyjęta deklaracja polityczna nawoływała do politycznego i gospodarczego zjednoczenia Europy i ograniczenia suwerenności narodowej. Rezultatem kongresu było powołanie Rady Europy.
Deklaracja Schumana - opracowana ideowo przez Jeana Monneta i Roberta Schumana, została ogłoszona w maju 1950r. zawiera ona trzy ważne przesłania:
Idea stworzenia wspólnoty europejskiej - na podstawie połączenia interesów państw członkowskich ich obywateli i społeczności, zwłaszcza w sferze ekonomicznej
Propozycja stopniowego jednoczenia Europy - na bazie jej praktycznych osiągnięć i kształtowania się realnej solidarności między krajami
Apel o przełamanie tradycyjnej wrogości między Francją a Niemcami oraz wykorzystanie francusko-niemieckiej współpracy jako rozproszenia kolejnych krajów europejskich do budowy wspólnoty europejskiej.
Unia celna krajów Beneluksu - zniesienie ceł między krajami członkowskimi - tworzenie wzorca dla liberalizacji ceł w ramach… wspólnot europejskich.
GATT - Układ Ogólny w sprawie handlu i ceł (wszedł w życie w 1948r.) jest to porozumienie handlowe (bez struktury instytucjonalnej ) Ukierunkowane na wszechstronną liberalizację handlu (stopniowa i systematyczna redukcja stawek celnych).
(15.10.2007)
Przegląd ważnych wydarzeń integracji europejskiej
Lata 50 XX w
Europejska Wspólnota Węgla i Stali ( Traktat Paryski- kwiecień 1951r.) powołana przez Francję, Włochy, Niemcy, kraje Beneluksu na okres 50lat (Traktat wygasł w 2002r.)
Fiasko utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej
Traktaty Rzymskie podpisane przez Szóstkę powołujące Europejską Wspólnotę Gospodarczą oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euroatom) 1957r.
Lata 60 XX w.
fuzja organów EWWiS, EWG i Euroatomu (1965r.) i powstanie jednolitych ram instytucjonalnych wspólnot europejskich (WE)
Kompromis Luksemburski (1966r.) odpowiedź na politykę Francji nie uczestniczenia od lipca 1965r. w posiedzeniach organów EWG. Wprowadzenie krajowego prawa weta w procesie podejmowania decyzji w organach wspólnotowych
Realizacja unii celnej i wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej (od lipca 1968r.)
Lata 70 XX w.
pierwsze rozszerzenie Wspólnot Europejskich o W. Brytanię, Irlandię i Danię. Traktaty akcesyjne podpisano w styczniu 1972r.
Europejski System Walutowy (styczeń 1979r. wejście w życie)
Lata 80 XX w.
drugie rozszerzenie Wspólnot Europejskich - Grecja (1981r.)
podpisanie Układu z Schengen (czerwiec 1985r.)_ między Belgią, RFN, Francją, Luksemburgiem i Holandią w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach
trzecie rozszerzenie Wspólnot Europejskich (1986r.) - Hiszpania i Portugalia
Jednolity Akt Europejski (1986r.) potwierdza program budowy jednolitego rynku europejskiego oraz rozszerzenie integracji o nowe dziedziny (spójność społeczno-ekonomiczna, rozwój naukowo…
Lata 90 XX w.
rozpoczęcie trzy etapowego procesu budowy Unii Gospodarczej i Walutowej (lipiec 1990r. - styczeń 1999r.)
Konwencja Wykonawcza do układu z Schengen (czerwiec 1990r.) włączona do porządku prawnego UE w 1997r. na mocy Traktatu Amsterdamskiego
Traktat o Unii Europejskiej (TUE) podpisany w Maastricht (luty 1990r.) ustanawia 3 filary integracji europ, zmienia nazwę EWG na Wspólnotę Europejską a Traktat ustanawiający EWG na Traktat ustanawiający wspólnotę Europejską
Podpisanie Układów Europejskich z krajami Europy Środkowej i Wschodniej
Złożenie wniosków o członkostwo w UE przez 10 krajów EŚW (marzec 1998r. - rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych)
Czwarte rozszerzenie Wspólnoty (styczeń 1995r.) - Austria, Finlandia, Szwecja
Podpisanie Traktatu Amsterdamskiego (październik 1997r.) modyfikacja TUE i TWE
Wprowadzenie wspólnej waluty Euro (styczeń 1999r.)
Rok 2000 i lata następne
podpisanie Traktatu Nicejskiego modyfikującego poprzednie traktaty (luty 2001r.) Traktat potwierdza warunki rozszerzenia UE o kolejne kraje
przyjęcie w strategii Lizbońskiej poprawy konkurencyjności UE do 2010r.
powołanie Konwentu Europejskiego na szczycie w Rasken (grudzień 2001r.) cel konwentu - przygotowanie propozycji reformy instytucjonalnej; dostosowującej prawo i instytucje wspólne do funkcjonowania w ramach powiększonej UE
wprowadzenie do obiegu banknotów i monet Euro - zakończenie procesu przejścia - luty 2002r.
szczyt w Atenach (kwiecień 2003r.) - podpisanie traktatów akcesyjnych z 10 krajami kandydującymi
rozszerzenie V UE (Litwa, …)
szczyt w Brukseli (grudzień 2003r.) - pierwszy etap debaty nad traktatem konstytucyjnym UE (brak porozumienia)
szczyt w Brukseli (czerwiec 2004r.) - podpisanie traktatu konstytucyjnego UE przez 25 krajów członkowskich. Wejście w życie traktatu - po ratyfikacji przez Parlament Europejski i kraje członkowskie.
(22.10.2007)
Cele Unii Europejskiej
Funkcjonowanie integracji europejskiej regulują następujące traktaty:
Traktat ustanawiający Europejską wspólnotę Energii Atomowej - Euroatom
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europy TWE
Traktat o Unii Europejskiej TUE
Traktaty akcesyjne krajach przystępujących i traktaty rewizyjne
Unia Europejska opiera się na 3 filarach
I Filar Wspólnoty Europejskiej TWE:
* unia celna
* wspólna polityka handlowa
* jednolity rynek europejski
* wspólna polityka rolna i rybacka
* wspólna polityka transportowa
* wspólne reguły konkurencyjności
* unia gospodarcza i walutowa
* polityka społeczna
* spójność gospodarczo-społeczna
* polityka ochrony środowiska
* polityka zatrudnienia
* polityka naukowo-badawcza
* sieci transeuropejskie
* konkurencyjność przemysłu
* edukacja i kultura
* polityka ochronna konsumentów i zdrowia
* polityka na rzecz rozwoju
* polityka imigracyjna, azylowa i wizowa
* współpraca sądowa w sprawach cywilnych
II Filar Wspólna Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
ochrona wspólnych wartości, podst. interesów, niezawisłości i integralności Unii
umacnianie bezpieczeństwa Unii
utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego
popieranie współpracy międzynarodowej
wspieranie demokracji, państwo prawa, ochrona praw człowieka i podstawa wolnośći
rozwijanie wzajemnej solidarności politycznej
stopniowe określenie wspólnej polityki obronnej przy poszanowaniu zobowiązań zwłaszcza z członkami NATO
III Filar Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne (TUE)
budowa wspólnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
zapobieganie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej
zwalczanie terroryzmu, korupcji, nadużyć finansowych, handlu ludźmi, nielegalnego handlu bronią i narkotykami, przestępstw przeciwko dzieciom
współpraca policji, organów celnych i innych organów państw członkowskich bezpośrednio i za pośrednictwem Europolu (Europejski Urząd Policji)
współpraca organów sądowych i innych właściwych organów państw członkowskich, w tym współpraca za pośrednictwem EYROJUST (Europejska Jednostka Współpracy Sądowej)
zbliżanie (w miarę potrzeb) norm prawa karnego w państwach członkowskich
W ramach Wspólnoty Europejskiej realizuje się cele gospodarcze, które służą tworzeniu dobrobytu ekonomicznego i społecznego, zapewnieniu trwałego, zróżnicowanego i harmonijnego rozwoju całego obszaru wspólnoty z zachowaniem spójności społeczno-ekonomicznej oraz wspólnego poziomu zatrudnienia.
Cele te realizowane są poprzez:
integrację rynków: sektorową, wspólny rynek, obszar bez granic wewnętrznych
integrację monetarną: unię walutową
integrację polityk: realizację wspólnych polityk i programów na zasadzie wyłącznych kompetencji i subsydiarności
Integracja gospodarcza realizowana jest w jednolitych ramach instytucjonalnych, przy udziale instytucji ponadnarodowych oraz władz krajowych.
W projekcie Konstytucji UE w wyniku konsolidacji traktatów trzy filary UE zostały ujęte w jednolitą formułę określoną jako polityka działania UE o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym.
Działania Wewnętrzne:
- rynek wewnętrzny ( w tym swobodny przepływ towarów, osób i usług, kapitału i płatności, reguły konkurencyjności, postanowienia podatkowe itp.)
- polityka gospodarcza i pieniężna
- polityka w innych dziedzinach ( zatrudnienie, spójność społeczno-ekonomiczna i terytorialna, środowisko naturalne, transport, badania rozwój technologiczny, przestrzeń kosmiczna, rybołówstwo, transport)
- przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (polityka kontroli granicznej: azylowa i imigracyjna, współpraca sądowa w sprawach karnych i cywilnych, współpraca policyjna)
-dziedziny, w których UE może podejmować działania koordynujące, uzupełniające lub wspierające (zdrowie publiczne, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, sport, kształcenie zawodowe)
Działania Zewnętrzne:
- wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
- wspólna polityka handlowa
- współpraca z państwami trzecimi i pomoc humanitarna
- środki restrykcyjne
- umowy międzynarodowe
- stosunki UE z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi oraz delegacje UE
- zastosowanie klauzuli solidarności
Definicja Rynku
Rynek jest formą ekonomicznej więzi między sprzedającymi i kupującymi, między producentami i konsumentami, którzy wymieniają pomiędzy sobą rezultaty swojej pracy tj. towary i usługi.
Rynek stanowi ogół nabywców i sprzedawców, których decyzja (nawzajem od siebie niezależne) kształtują popyt i podaż oraz wpływają na poziom cen.
Rynek- jest to ogół warunków, w jakich dochodzą do skutku akty wymiany oraz system instytucjonalny obsługujący proces wymiany.
(29.10.2007r.)
Strefa wolnego handlu i unia celna
Tworzenie regionalnych rynków oznacza znoszenie wewnętrznych barier w przepływie dóbr, usług i czynników produkcji.
Liberalizacją mogą być objęte:
cła
ograniczenia ilościowe
bariery pozataryfowe wymiany
przepływ kapitału w formie krótko- i długoterminowych kredytów
zagranicznych inwestycji bezpośrednich
możliwość zakładania firmy
nabywanie nieruchomości
migracji ludności
Ocena inwestycji rynkowej zajmuje się teoria integracji, która korzysta ze:
- standardowych teorii handlu
- teorii międzynarodowej produkcji
- teorii migracji
- teorii transferu technologii
Na bazie teorii integracji opracowano spójną koncepcję dotyczącą rynku produktów - teorią unii celnej.
Brak jest natomiast jednolitego podejścia do rynku czynników produkcji. Integracja tego rynku opiera się na standardach międzynarodowej ekonomii i zarządzania, a przede wszystkim na teorii zagranicznych inwestycji bezpośrednich i międzynarodowej produkcji.
Teoria Unii Celnej - bada statyczne i dynamiczne skutki liberalizacji wymiany, przy założeniu, że eliminacji ograniczeń ilościowych, ceł wewnątrz ugrupowania nie towarzyszy analogiczna liberalizacja na zewnątrz wobec partnerów trzecich. Zatem preferencje wewnętrzne są powiązane z dyskryminacją zewnętrzną przy czym unia ujednolica swoją zewnętrzną teorię celną i może prowadzić jednolitą politykę handlową wobec partnerów spoza ugrupowania.
Ocena skutków unii celnej opiera się na teorii dobrobytu i pozwala na określenie:
- dobrobytu poszczególnych grup zaangażowanych w funkcjonowanie unii
- dobrobytu ogólnego całego ugrupowania w formie efektu netto korzyści i strat cząstkowych
- dobrobytu całej gospodarki światowej
Wpływ unii celnej na wolność handlu światowego określają:
efekt kreacji handlu
efekt przesunięcia handlu
efekt ekspansji handlu
efekt ograniczania (destrukcji) handlu
Efekt kreacji handlu - (korzyści integracji) tworzenie nowych strumieni handlu w wyniku bardziej efektywnej specjalizacji na obszarze zintegrowanego, gdy produkcja krajowa mniej efektywnych krajów członkowskich zostaje zastąpiona dostawami z bardziej efektywnych krajów unii. Powstaje efekt produkcyjny i konsumpcyjny. Następuje wyrównywanie cen na obszarze unii celnej.
Efekt przesunięcia handlu - (koszt integracji) zastępowanie tańszego importu z bardziej efektywnych krajów spoza unii droższymi dostawami z krajów partnerskich, czyli przesunięcia handlu z rynku światowego na mniej efektywne kraje członkowskie unii. (w wyniku zniesienia ceł na obszarze unii). Jednolite ceny unii celnej są wyższe od cen światowych.
Efekt ekspansji handlu - (efekt netto) unia celna tworzy strumienie handlu wewnętrznego i światowego, gdyż efekt jest silniejszy od efektu przesunięcia.
Efekt ograniczenia handlu - (efekt netto) unia celna redukuje strumienie handlu światowego, gdyż efekt przesunięcia jest silniejszy od efektu kreacji.
Efekt wzrostu siły przetargowej unii celnej - unia celna jako duży importer na rynku światowym wpływa na ceny światowe. Wykorzystując politykę optymalizacji ceł może skłaniać partnerów do obniżki kosztów przez to warunki handlu stają się dla niej bardziej korzystne.
Efekty statyczne unii celnej - głównym motywem międzynarodowych przepływów są różnice w fizycznych zasobach kapitału, pracy czy technologii oraz związane z nimi różnice ich cen. Mobilne czynniki produkcji przemieszczają się z krajów lepiej w nie wyposażonych do krajów, gdzie jest ich mniej, powoduje to wyrównywanie się wynagrodzeń czynników pomiędzy krajami oraz wzrost produktu krajowego całego ugrupowania.
Efekty dynamiczne unii celnej to:
* efekty restrukturyzacyjne w zakresie:
- produkcji
- zatrudnienia
- wymiany handlowej
* efekty wzmocnionej konkurencyjności
* efekty związane z korzyścią skali
* efekty koncentracji przestrzennej
* efekty technologiczne
* efekty upowszechnienia wiedzy tj. idei na dużym rynku
Miary efektów unii celnej:
- stopień konwergencji i dyspersji cenowej na obszarze unii
- poziom cen unii celnej w relacji do cen światowych
- wielkość handlu wewnętrznego i zewnętrznego
- wielkość handlu wewnątrzgałęziowego
- efekty kosztowe kreacji i przesunięcia handlu
- term sof trade unii celnej
Konwergencja- jest procesem polegającym na:
- zbliżania podstawowych wskaźników ekonomicznych
- zmniejszenie różnic gospodarczych i finansowych
Można wskazać na dwie koncepcje konwergencji:
konwergencja jako tendencja wprowadzana do gospodarstw biedniejszych państw w celu nadrobienia zaległości ekonomicznych przy wykorzystaniu mechanizmu obliczania przeciętnej i posługując się terminem realnego dochodu na 1 mieszkańca (per capita)
konwergencja jako stały spadek międzynarodowego zróżnicowania występującego pomiędzy krajami lub regionami
Warunki występowania silnego statycznego efektu kreacji:
- wysoki wyjściowy poziom ceł krajów tworzących unię
- konkurencyjne struktury specjalizacji produkcji i handlu krajów tworzących unię
- duże rozmiary krajów tworzących unię
- duża liczba krajów tworzących unię
- bliskość geograficzna i kulturowa krajów tworzących unię
- wysoka elastyczność podaży krajów tworzących unię
Dynamiczne efekty (korzyści integracji)
- efekty wzmocnionej konkurencji w postaci spadku kosztów i cen
- korzyści wzrostu rozmiarów rynku
- poprawa efektywności dotacji związaną z restrukturyzacją, modernizacją i wzrostem produkcyjności
- poprawa efektywności akumulacyjnej związana z przyśpieszeniem wzrostu gospodarczego
- postęp technologiczny i innowacyjny
- wysoka dynamika handlu wewnątrzgałęziowego
(5.11.2007r.)
Term of trade - oznacza stosunek w jakim wymieniane są towary eksportowane na towary importowane. Stosunek ten może być wyrażony w cenach lub nakładach ponoszonych w danym kraju na wytworzenie dóbr stanowiących przedmiot obrotów zagranicznych.
Aspekty zewnętrzne regionalnej integracji rynków
Wiążą się z:
- liberalizacją wielostronną
- globalizacją
Zależności między integracją regionalną a liberalizacją
Skupiają się na problemach:
- niedyskryminacji w handlu światowym
- preferencji w handlu wewnętrznym ugrupowań regionalnych
Układ ogólny w sprawie HANDLU I CEŁ (GATT) zawiera postanowienia dotyczące tworzenia ugrupowań integracyjnych oraz prowadzenia handlu przygranicznego. Współczesna ekonomia łączy dorobek teorii integracji z postanowieniami GATT.
Ugrupowanie integracyjne stanowi wyjątek od zasad wielostronnej liberalizacji handlu światowego.
Celem integracji jest ułatwiane handlu pomiędzy obszarami tworzącymi ugrupowania, a nie tworzenie barier wobec innych uczestników układu.
Warunkiem realizacji tego założenia jest:
- wymóg objęcia liberalizacją wewnątrz praktycznie całej wymiany między krajami członkowskimi
- określenie zewnętrznej taryfy celnej na poziomie nie wyższym niż średnia taryf celnych krajów członkowskich przed utworzeniem ugrupowania
Proces globalizacji - w największym stopniu dotyczy:
- funkcjonowania rynków produktów i czynników produkcyjnych
- działalności przedsiębiorczej
Globalizacja przedsiębiorstw - to proces poszerzania i pogłębiania operacji firm, które wytwarzają i sprzedają dobra i usługi na wielu rynkach realizując międzynarodową produkcję i międzynarodowe zaopatrzenie.
Globalizacja wiąże się z nowymi formami umiędzynarodowienia takimi jak:
- zintegrowane operacje międzynarodowe obejmujące:
* wytwarzanie
* zarządzanie
* kontrolę finansową
* innowacje produkcyjne i procesowe
* działalność badawczą
* marketing
- handel wewnętrzny przedsiębiorstw międzynarodowych oparty na zróżnicowaniu poziomym i pionowym produktów
- międzynarodowe zaopatrywanie się w dobra pośrednie poprzez system …
-nowe rodzaje międzynarodowej współpracy przedsiębiorstw (tworzenie sieci firm, zawiązywanie strategicznych aliansów)
POLITYKA HANDLOWA
Wspólna polityka handlowa (UE) - dotyczy realizacji handlowych z krajami trzecimi nie będącymi członkami Wspólnoty oraz organizacjami międzynarodowymi np. Światową Organizacją Handlową (WTO)
Istotą wspólnej polityk handlowej jest unia celna oparta na:
wspólnej zewnętrznej taryfie celnej
wspólnych regułach handlu
reprezentowaniu wspólnoty w organizacjach międzynarodowych
rozwój kontaktów handlowych z państwami i grupami państw poprzez umowy handlowe i preferencyjne porozumienia
Działania uzupełniające wspólną politykę handlową to:
programy regionalnej współpracy
programy partnerstwo
pomoc finansowa
wspieranie rozwoju społecznego i gospodarczego itp.
Wspólną politykę handlową wprowadzono od stycznia 1970r. państwa EWG straciły prawo do indywidualnego zawierania umów handlowych i celnych. W realizacji polityki handlowej istnieją 2 warianty postępowania:
- autonomiczne
- traktatowe
Autonomiczna polityka handlowa - opiera się na możliwości wydawania poprzez Radę Unii jednostronnych regulacji. Propozycje przekazuje Radzie Komisji Europejskiej. Rada przyjmuje decyzje większością kwalifikowaną. Może również nie przyjąć propozycji Komisji (tylko jednogłośnie)
(12.11.2007)
Tak ustanowione regulacje dotyczą :
kontyngentów ilościowych
importu dumpingowego
niedozwolonych praktyk handlowych itp.
Traktatowa polityka handlowa
- jej procedura dzieli się na dwa etapy
I etap - negocjacje z jednym lub wieloma państwami bądź organizacjami międzynarodowymi prowadzi Komisja, która porozumiewa się ze specjalnym komitetem powołanym przez Radę Europy. W postępowaniu uczestniczy Parlament Europejski na zasadzie obserwatora.
II etap - wynegocjowane i zatwierdzone przez KE umowy przekładane są RE do akceptacji. Rada przyjmuje je większością kwalifikowaną.
Wspólna polityka handlowa jest oparta na jednolitych zasadach zwłaszcza w odniesieni do:
zmian stawek celnych
zawierania umów celnych i handlowych
ujednolicenia środków liberalizacyjnych
polityki eksportowej
handlowych środków ochronnych podejmowanych w przypadku dumpingu i subsydiów
Wspólna polityka handlowa służy realizacji celów wewnętrznych i zewnętrznych
Cel wewnętrzny (integracyjny) - to zabezpieczenie jednolitego rynku europejskiego poprzez:
ochronę jednolitych reguł (w tym konkurencji)
wyrównanie pola gry
wprowadzenie uczciwych warunków handlu dla podmiotów z krajów członkowskich i krajów trzecich
wzmocnienie konkurencyjności UC
ochrona producentów w warunkach otwartych i konkurencyjnych rynków
Cel zewnętrzny - to działanie na rzecz:
wielostronnej liberalizacji handlu dobrami i usługami
rozwoju kontaktów gospodarczych z partnerami zewnętrznymi w formie umów handlowych
strefa wolnego handlu
unii celnych
postępowań preferencyjnych
wspomagania rozwoju krajów słabiej rozwiniętych
wspieranie celów polityki zagranicznej
Polityka handlowa UE realizowane jest jako:
polityka autonomiczna i preferencyjna wyrażająca interesy UE
polityka konwencyjna- zgodna z zasadami WTO
Wyróżnia się 6 podstawowych elementów Wspólnej Polityki Handlowej:
I Polityka Celna
II Wspólne reguły dotyczące importu
III Wspólne reguły dotyczące eksportu
IV Handlowe instrumenty ochronne
V Instrumenty promocji handlu
VI Umowy handlowe
I Polityka Celna UE - wynika z Unii celnej, która umożliwia:
a) usunięcie ceł i ograniczeń w handlu wewnętrznym
b) wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej
c) przejście do budowy jednolitego rynku
Podstawowe obszary wspólnej polityki celnej to:
wspólna zewnętrzna taryfa celna - (lipiec 1968) objęła cła na artykuły przemysłowe oraz rolne nie podlegające WPR. Stawki wspólnej taryfy zostały obliczone jako średnia arytmetyczna poziomu ceł obowiązujących w krajach członkowskich.
Podstawą stworzenia wspólnej taryfy celnej stanowi klasyfikacja produktów w grupy i podgrupy oparta na szalonej nomenklaturze (CN - Combinet Nomenklatura). Importowane i eksportowane towary są opodatkowane wg stawek celnych określonych dla podgrup i klasyfikacji CN. Scalona nomenklatura została zbudowana na bazie międzynarodowej klasyfikacji towarowej (Harmonised System - HS) administrowanej przez Światową Organizację Celną. Cała nomenklatura celna dla podgrup towarów wraz z wysokościami stawek celnych konwencyjnych i preferencyjnych tworzy zintegrowaną taryfę Wspólnoty - TARK 1987r.
cła i preferencje celne
Cła we wspólnej taryfie celnej występują jako:
cła konwencyjne - określane na podstawie zobowiązań i przyjętych w negocjacjach z WTO z zastosowaniem Klauzuli Największego Uprzywilejowania (KNU) Cła konwencyjne nie objęte preferencjami autonomicznymi zobowiązują w handlu z takimi krajami jak: USA, Kanada, Japonia, Australia, Nowa Zelandia, Korea, Singapur, Chiny, Hong-Kong, Tajwan.
Cła autonomiczne - określane niezależnie od KNU i zobowiązań wobec WTO. Polityka ceł autonomicznych wykorzystywana jest głównie do dwóch celów:
- zawierania ceł - oznacza częściowe lub całkowite zawieszenie normalnych stawek celnych stosowanych wobec importowanych towarów w stosunku do całej wielkości importu bądź jego części. System ten jest stosowany przy imporcie surowców, półproduktów, oraz komponentów w celu obniżenia kosztów produkcji, natomiast nie może być użyty wobec wyrobów gotowych (zagrożenie dla konkurencji na jednolitym rynku)
- preferencji celnych - udzielane są przez Wspólnotę w 3 formach:
* jako ulgi celne dla ściśle określonych kwot importowych przyznawane w ramach zawartych umów handlowych lub preferencji autonomicznych.
* przyznawane w ramach systemów generalizowanych preferencji (Generalired System of Preferences - GSP)
* jako preferencyjne celne udzielane na zasadzie wzajemności w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego na podstawie układów europejskich z Krajami Europy Środkowej i Wschodniej oraz w ramach unii celnej z Turcją, San Marino, Andorą. Preferencje celne - są elementami polityki wspierania rozwoju krajów słabiej rozwiniętych i przechodzących transformację.
Reguła pochodzenia - (rule of orgin) - gwarancja, że z preferencji korzysta kraj beneficjent, a nie kraj trzeci będący dostawcą towaru. Reguła ta opiera się na definicji kraju pochodzenia (kraj w którym dokonał się ostateczny proces przetwórczy).
System kumulacji - łączenie i przenoszenie statusu pochodzenia w obrębie krajów objętych jakąś formą preferencji handlowych. Najczęściej stosuje się kumulacje:
bilateralną - materiały pochodzą z drugiego wyraźnie określonego kraju (obszaru)
diagonalna - materiały pochodzą z trzech krajów (obszarów)
W małym zakresie UE realizuje politykę autonomiczną nie preferencyjną (kraje, które nie mają gospodarki rynkowej i nie należą do WTO). (Aytonomus Trade Measungo - ATM)
3. Współpraca służb celnych - służy:
a) wzajemnej pomocy administracyjnej i technicznej
b) wymianie informacji
c) współdziałania w walce z przestępstwami celnymi.
(19.11.2007r.)
II. Wspólne reguły dotyczące importu- zostały wprowadzone w 1994r. (rozporządzenia rady nr 3289194 - poprawki 1996r. 2000r.)
Cel - określenie procedur pozwalających UE na zastosowanie systemu nadzoru lub środków ochrony wobec produktów swobodnie importowanych z krajów trzecich. Reguły te odnoszą się do wszystkich produktów rolnych objętych WPR wysyłanych do wszystkich krajów z wyjątkiem objętych ATM. Środki ochronne stosowane są, gdy import może przynieść szkodę dla producentów z UE.
KE lub RE mogą wprowadzić:
kontyngenty importowe
system nadzoru i autoryzacji procedur importowych
III. Wspólne reguły dotyczące eksportu - wprowadzono w 1969r. określają procedury umożliwiające UE zastosowanie narzędzi protekcyjnych w celu ograniczenia eksportu: wprowadza się je w sytuacji:
- braku podstawowych produktów
- konieczności wywiązania się z umów międzynarodowych
Narzędzia te mogą być ograniczone do:
- eksportu skierowanego do określonego kraju
- eksportu pochodzącego z określonego regionu UE
IV. handlowe instrumenty ochronne
Służą:
ochronie przed nieuczciwymi praktykami dostawców produktów na wspólny rynek
ochronie przed barierami handlowymi wprowadzonymi przez kraje trzecie wobec eksportu UE
Do tych instrumentów należą procedury:
antydumpingowe - są wprowadzane przez KE na wniosek podmiotów występujących w imieniu gałęzi przemysłu UE dotkniętej szkodą spowodowaną dumpingiem. Postępowanie antydumpingowe może zakończyć się:
- nałożeniem cła tymczasowego (6m-cy)
- nałożeniem cła definitywnego (5lat)
- poleceniem dobrowolnego dostosowania cenowego przez eksportera
b) antysubwencyjne - są skierowane przeciwko subwencjonowaniu przez państwa trzecie eksportu do UE i przewidują możliwość nakładania ceł wyrównawczych.
c) ochrony przed barierami handlowymi państw trzecich (wprowadzenie 1984r. jako tzw. Nowy instrument polityki handlowej) instrument ten pozwala na szybkie reagowanie na nieuczciwe praktyki handlowe państw trzecich wobec importu z UE. Wspólnota może:
- korzystać z międzynarodowych postępowań konsultacyjnych i rozjemczych
-zawiesić lub wycofać udzielone koncesje handlowe
-podnieść obowiązujące stawki celne
- wprowadzić inne opłaty na import
V. instrumenty pomocy handlu - promocja europejskiego handlu jest prowadzona w UE na podstawie Strategii Dostępu do rynku. Celem strategii jest wspieranie dostępu do rynku światowego i obecności na tym rynku produktów i firm z UE poprzez współpracę KE z rządami państw i biznesem.
Zadania strategii to:
informowanie biznesu europejskiego o warunkach dostępu do rynków zbytu
tworzenie i udostępowanie bazy danych na temat:
- sektorowych i horyzontalnych barier handlowych
- wysokości stawek celnych
- stopnia związania ceł z WTO
- formalności importowych w krajach trzecich
- punktów informacyjnych na temat handlu usługami w ramach GATS
c) promocja eksportu europejskiego poprzez:
- image europejskie
- targi i wystawy
- fora biznesu
- pomoc w identyfikacji możliwości i nisz rynkowych
d) współpraca z WTO w zakresie:
* regulacji ceł
* symetrycznego otwierania rynków przez kraje członkowskie
* usuwanie barier pozahandlowych (dyskryminowanie ustawodawstwa braki w egzekwowania prawa konkurencji)
e) wykorzystywanie porozumień z krajami Europy Środkowej i Wschodniej basenu Morza Śródziemnego i Ameryki Południowej do poprawy dostępu do tych rynków dla produktów europejskich.
VI. Umowy handlowe
Umowy handlowe zawierane są na podstawie art. 133TUE, który daje instytucjom UE:
- wyłączność zgłaszania inicjatywy
- negocjowania
- zawierania porozumień
umowy są negocjowane przez KE i zawierane przez RUE na wniosek KE. Nie jest wymagana zgoda Parlamentu Europejskiego.
(26.11.2007r.)
Etapy tworzenia jednolitego rynku europejskiego.
Proces budowy jednolitego rynku europejskiego ma charakter dynamiczny.
Historia tworzenia jednolitego rynku europejskiego:
Traktat Rzymski ustanawiający EWG (unia celna, wspólny rynek)
Biała Księga Komisji Europejskiej (1985r.) identyfikacja barier rynkowych i stworzenie programu ich eliminacji
Jednolity akt Europejski (1986r.) - definicje rynku wewnętrznego jako obszaru bez wewnętrznych granic w przepływie dóbr, osób, usług i kapitału, terminu zakończenia budowy rynku do końca 1992r.
Traktat ustanawiający WE - budowa rynku wewnętrznego jako cel UE
- definicja i termin zakończenia budowy rynku wewnętrznego
- swobodny przepływ towarów
- swobody przepływu osób
- swoboda zakładania przedsiębiorstw
- swoboda świadczenia usług
- swoboda przepływu kapitału
- wizy, azyl, imigracje oraz inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób
5. Plan działania na rzecz jednolitego rynku (1996r.)
6. Nowa strategia na rzecz rynku wewnętrznego na okres 2000-2004
7. Plan działania na rzecz usług finansowych - na okres 2000-2005
8. Program jednolitego rynku włączony do strategii lizbońskiej.
I etap tworzenia jednolitego rynku europejskiego od Traktatu rzymskiego przez Jednolity Akt europejski do Traktatu o Wspólnocie Europejskiej. Po wprowadzeniu Unii Celnej i wspólnej polityki handlowej wystąpiły problemy w budowie jednolitego rynku. W celu odwrócenia niekorzystnych tendencji KE przedstawiła (1985r.) Białą Księgę.
Zakończenie budowy rynku wewnętrznego, która formułowała program usunięcia barier i podjęcia działań wspierających realizację traktowanych założeń wspólnego rynku. W programie Białej Księgi zawsze były takie problemy jak:
identyfikacja barier fizycznych technicznych i fiskalnych w przepływie dóbr, osób, usług i kapitału
kompleksowy program usunięcia barier (akty prawne w formie dyrektywów przyjmowane metodą wspólnotową kwalifikowanej większości
określenie terminu zakończonej budowy rynku wewnętrznego (koniec 1992r.)
określenie sfer w których potrzebna jest pełna harmonizacja przepisów oraz sfer, gdzie może być stosowane tylko przybliżenie prawa narodowego lub zastosowanie wzajemnego uznawania przepisów narodowych
postulaty reformy niektórych wspólnych polityk oddziaływujących na realizację programu np. Wspólnej Polityki handlowej
określenie uzupełniających akcji na szczeblu Wspólnoty, mającym na celu wspieranie efektywnego wdrożenia programu (polityki przedsiębiorczości, socjalna)
Założenia Białej Księgi były elementem modernizacji Traktu Rzymskiego i zostały przyjęte w Jednolitym Akcie Europejskim (IAE) IAE określił nowe zadania związane pośrednio z jednolitym rynkiem
spójności społeczno-ekonomicznych
polityka społeczna
polityka ochrony konsumenta
polityka ochrony środowiska
polityka naukowo-badawcza i technologiczna
zapowiedź utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej
Zadania związane z budową jednolitego rynku znalazły odzwierciedlenie w Traktacie o Wspólnocie Europejskiej (Maastricht - 1992, Amsterdam - 1997r.). Ograniczenia na rynku wewnętrznym pochodziły z dwóch źródeł:
z barier pozataryfowych
z praktyk zakładających konkurencję (inwestycje rządowe)
Kluczowym elementem programu jednolitego rynku stała się realizacja 4 wolności podstawowych (swoboda przepływu: dóbr, osób, usług i kapitału) oraz wolności uzupełniających (swobody przedsiębiorczości, dostępu do rynku, zamówień publicznych itp.) Do realizacji tych celów wykorzystano takie instrumenty jak:
liberalizacja poprzez usuwanie barier rynkowych i handlowych istniejących na konkurencyjnych rynkach oraz otwieranie na transeuropejską konkurencję nowych rynków i sektorów
zbliżenie przepisów prawnych, wykonawczych i administracyjnych, mających bezpośredni wpływ na ustanowienie lub funkcjonowanie jednolitego rynku
realizację polityki wspólnotowych i krajowych wspierających tworzenie jednolitego rynku oraz naprawiających jego działanie.
Ad. a) istotą idei liberalizacji było zdefiniowanie barier rynku wewnętrznego i sposobów ich eliminacji. Do barier tych zaliczamy (Białą Księgę) bariery fizyczne - obejmujące kontrolę towarów i osób na punktach granicznych. Dla usunięcia tych barier zasadnicze znaczenie miało:
- przyjęcie pakietu przepisów dotyczących swobody przemieszczania się osób
- uproszczenie procedury granicznej w zakresie dokumentów handlowych i gromadzenia danych statystycznych (sprowadzenie dokumentu SAD - od 1988r.) oraz zlikwidowanie kontroli granicznej przy przemieszczaniu towarów wewnętrznych UE
- likwidacja granicznej kontroli wewnętrznej i fitosanitarnej przez:
* wprowadzenie kontroli w miejscu załadunku lub miejsca przeznaczenia
* harmonizacje przepisów dotyczących warunków higienicznych i zdrowotnych dla niektórych produktów
* zharmonizowany system inspekcji warunków hodowli i produkcji oraz wydawanych certyfikatów w miejscu produkcji
* zniesienie ograniczeń w transporcie poprzez:
usunięcie kontyngentów w transporcie drogowym
liberalizacja lotniczych przewozów towarów
rezygnację granicznej kontroli pojazdów zarejestrowanych na terenie UE
harmonizacja zasad dotyczących przewozów towarów niebezpiecznych oraz bezpieczeństwa pojazdów i kontroli pracy kierowców
bariery techniczne - to szeroko rozumiana restrykcja techniczna i administracyjna ograniczająca swobodę przepływów dóbr, usług i kapitału. Obejmują one:
zróżnicowane narodowe standardy techniczne
normy jakościowe
wymogi dopuszczające produkt do obrotu
system nadzoru nad rynkiem produktów będących w obrocie
dyskryminację zagranicznych firm przy przetargach na zamówienia publiczne
organizowania tworzenia filii firm zagranicznych
przeszkody w tworzeniu warunków działalności na własny rachunek
(03.12.2007r)
W zakresie harmonizacji standardów technicznych istotne znaczenie miało przyjęcie nowego podejścia. Opiera się ono na zasadzie ustalania na szczeblu UE (w formie dyrektyw) i przenoszenie do ustawodawstwa krajowego tylko podstawowych wymagań w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony konsumenta i środowiska naturalnego.
Wymagania te stanowią podstawę ustalenia dobrowolnych norm europejskich przez organizacje międzynarodowe
Europejski Komitet Normalizacyjny (CEL)
Europejski Komitet Normalizacji Elektronicznej (CENELEC)
Europejski Instytut Standaryzacji Telekomunikacyjnej (ETSZ)
W ramach nowego podejścia harmonizacją obowiązkową w formie prawa europejskiego objęte są wymagania podstawowe, natomiast wymogi szczegółowe ustalone są przez organizacje normalizujące
- bariery fiskalne - są związane z różnicami narodowych stawkach i strukturach podatków pośrednich (w tym VAT i akcyzy).
W celu usunięcia tych barier zaproponowano:
- przyjęcie przejściowego wspólnego systemu podatków pośrednich VAT (od 1993r.) w którym obowiązują zasady opodatkowania stosowane w kraju przeznaczenia (docelowo w kraju pochodzenia) W systemie tym określa minimalne stawki podatku VAT (stawkę podstawową nie niższą niż 15% oraz stawki zredukowane nie niższe niż 5%)
- wypracowanie zasad współpracy władz administracyjnych krajów przy wprowadzeniu i egzekwowaniu wspólnych systemów podatkowych
- przejście zharmonizowanych stawek akcyzy (minimalnych) dla trzech grup produktów: wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych i paliw mineralnych
Ad. b
Drugim instrumentem programu jednolitego rynku jest przybliżanie prawa narodowego oddziałującego na cztery wolności i proces harmonizacji prawa na szczeblu wspólnotowym. Program ten zakłada:
Koordynację narodowych systemów praw (wyeliminowanie różnic między rozwiązaniami prawnymi różnych krajów)
Przybliżanie prawa poprzez przyjęcie wspólnych rozwiązań prawnych w formie dyrektyw KE i RM podlegających obowiązkowi transpozycji do prawa międzynarodowego
Wzajemne uznawanie regulacji krajowych oparte na orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości: - towary legalnie produkowane lub dopuszczone do obrotu w jednym państwie członkowskim UE mogą być sprzedawane na terenie całej UE
Zasada wzajemnego uznawania - przyjmuje, że ustawodawstwo innego kraju jest ekwiwalentem krajowej legislacji. Zasada ta jest stosowana w dziedzinach gdzie nie ma potrzeby (lub możliwości) dokonywania harmonizacji prawa.
Ujednolicenie prawa (zastąpienie prawa międzynarodowego prawem UE polityka handlowa, WPR, polityka konkurencji) Aktami prawnymi są: rozporządzenia KE, RUE i PE obowiązujące na terenie całej UE bez konieczności transpozycji do prawa narodowego
Ad. c
Trzecim narzędziem programu są polityki europejskie (wspólnotowe i narodowe) wspierające realizację zadań Jednolitego rynku oraz polityki osłonowe. Wpływające na łagodzenie negatywnych skutków integracji rynkowej. Polityki wspierające realizację zadań jednolitego rynku:
- polityka handlowa
- polityka transportowa
- polityka przemysłowa
- badania i rozwój
- polityka normalizacyjna
- przedsiębiorczość
Polityki osłonowe to:
- polityka spójności
- polityka regionalna
- polityka ochrony środowiska
- polityka ochrony konsumenta
- polityka konkurencji
- polityka społeczna
Kluczowe zasady realizacji programu to:
Zasada nie dyskryminacji ze względu na narodowości (krajowe prawo nie może nierówno traktować towarów i podmiotów z innych krajów UE)
Zasada traktowania narodowego (przeds. i kapitału przechodzące z zagranicy nie mogą być traktowane na rynku wewnętrznym gorzej niż krajowe)
Zasada proporcjonalności (działania regulacyjne muszą być proporcjonalne do zamierzonego celu - idea subsydiarności)
Zasada szerokiego wykorzystania nowego podejścia do harmonizacji (ograniczenie regulacji wspólnotowych do wymagań podstawowych, przy zagwarantowaniu możliwości stosowania zasady wzajemnego uznawania przepisów narodowych lub pozostawienia rozstrzygnięć poprzez rynek i konkurencję
Zasada zakładająca, że ciężar dowodu zasadności działania spoczywa na kraju, w którym wprowadził barierę (kraje członkowskie nie powinny przyjmować narodowych regulacji tworzących bariery dla wolności jednolitego rynku; idea jednolitego rynku wymaga realizacji zadań sektorowych odnoszących się do 4 wolności:
- integracji rynku dóbr
- integracji rynków kapitałowych
- tworzenia europejskiego rynku usług
- zapewnienie swobodnego przepływu osób
oraz działań horyzontalnych oddziaływujących na segmenty rynku) najważniejsze działania horyzontalne to:
usuwanie bariery rynkowych i poprawa otoczenia biznesu (redukcja biurokracji, uproszczenie regulacji przepisów krajowych i UE, reformy ekonomiczne, wspierające funkcjonowanie rynków)
przyjęcie zharmonizowanych przepisów w zakresie:
- ochrony prawa autorskiego i własności intelektualnej
- walki z piractwem i praniem brudnych pieniędzy
- bezpieczeństwa konsumentów
3. usuwanie barier administracyjnych (współpraca służb krajowych zaangażowanych w realizację JR)
4. poprawa funkcjonowania rynku poprzez:
ścisłą kontrolę pomocy państwu
wykorzystanie ustawodawstwa antytrustowego
otwarcie na konkurencję europejską na rynku zamówień publicznych
zharmonizowanie systemu podatków pośrednich i bezpośrednich w zakresie:
- opodatkowania firm i ich filii i oddziałów zagranicznych
- opodatkowanie oszczędności
(10.12.2007r)
Programy europejskiego rynku wewnętrznego
Cztery wolności podstawowe
Swoboda przepływu dóbr (art. 23-31 TWE)
usuwanie granic i formalności celnych
techniczna harmonizacja i normalizacja
harmonizacja podatków pośrednich
eliminacja narodowego protekcjonizmu
Usuwanie barier fizycznych, technicznych w swobodnym przepływie osób (art. 39-42 oraz 43-47 TWE) odnośnie do:
pracowników najemnych (wspólny rynek siły roboczej)
pracowników samodzielnych (wzajemne uznawanie dyplomów ekwiwalentności, kwalifikacji, swoboda przemieszczania się i osiedlania
osób nie zajmujących się działalnością zarobkową (studenci, emeryci itp.)
ubezpieczeń społecznych osób migrujących i ich rodzin
spraw wizowych, arylowych i imigracyjnych (art.61-69 TWE)
Swoboda przepływu usług
swoboda zakładania przedsiębiorstw (art. 43-48 TWE)
swoboda świadczenia usług (art. 49-55 TWE)
liberalizacja usług rynkowych
europejski program usług użyteczności publicznej (telekomunikacyjne, transportowe, energetyczne, pocztowe, audiowizualne)
minimalne wymagania licencyjne
wzajemne uzyskiwanie kwalifikacji
Swoboda przepływu kapitałów (art. 56-60 TWE)
transfery długookresowe (kredyty, inwestycje portfelowe i bezpośrednie)
transfery komercyjne (kredyty)
transfery krótkookresowe (płatności, kredyty)
Wolności uzupełniające
Swoboda przedsiębiorczości (art. 43-48 TWE)
prawo zakładania przedsiębiorstw
prawo spółek
ochrona konkurencji, własności intelektualnej
znak handlowy europejski patent
Swobodny dostęp do zamówień publicznych
Polityki wspierające Jednolity rynek
polityka handlowa (unia celna, wspólna polityka zewnętrzna)
polityka przemysłowa i konkurencyjności przemysłowej
polityka naukowa, technologiczna i innowacyjności
polityka przedsiębiorczości (programy dla WSPO)
polityka transportowa
polityka podatkowa
Polityki osłonowe
polityka ochrony konkurencji i konsumentów
polityka spójności społeczno-ekonomicznej; polityka regionalna
polityka ochrony środowiska
polityka społeczna
Ewolucja Programu Jednolitego Rynku
II etap
Plan działania na rzecz Jednolitego Rynku - przyjęty przez Radę Europejską do realizacji w latach 1997 - 1999.
Nowa strategia na rzecz rynku wewnętrznego 2000 - 2004 (zdefiniowanie nowych wymiarów jednolitego rynku 1999r.)
Plan działania na rzecz Usług Finansowych na lata 2000 - 2005 (przyśpieszenie integracji sektora usług finansowych poprzez przyjęcie wspólnych rozwiązań dotyczących: Funduszy emerytalnych, finansowych konglomeratów, przetargów związanych z przyjęciami firm, prospektów emisyjnych firm.)
Tworzenie Jednolitego Rynku trzeba traktować jako permanentny i systematyczny proces dostosowujący się okresowo do zmniejszających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.
Spośród zmian wewnętrznych największe znaczenie mają:
powstanie UE
utworzenie Unii Gospodarczej i Unii walutowej
przyjęcie nowego programu spójności społeczno-ekonomicznej oraz programów stabilizacji i wzrostu
programu z generowaniem zatrudnienia
wzmocnienie konkurencyjności WE
rozszerzenie UE o kolejne kraje
Kluczowe działania dla poprawy funkcjonowania jednolitego rynku (po Traktacie Amsterdamskim):
uproszczenie prawa wspólnotowego i narodowego oraz jego efektywne wdrożenie,
złagodzenie zakłóceń rynkowych wywołanych przez bariery podatkowe,
usunięcie sektorowych barier integracji rynkowej, dotyczy:
liberalizacji dostaw gazu,
przyjęcie przepisów w dziedzinie usług społeczeństwa informacyjnego,
nowych reguł transportu.
zwiększenie korzyści obywatela UE z jednolitego rynku dotyczy:
socjalnego aspektu integracji rynkowej,
wspierania mobilności osób między krajami UE,
tworzenie form do dialogu z obywatelami w zakresie ich praw i możliwości wynikających z jednolitego rynku,
efektywne połączenie konkurencji i liberalizacji z konwergencją regionalną i spójnością społeczno-ekonomiczną.
sprostanie wymogom Unii Gospodarczej i Walutowej oraz szerokim wytycznym dla polityki gospodarczej, która zawiera reformę funkcjonowania rynku produktów i kapitału,
połączenie programu rynku wewnętrznego z reformami ekonomicznymi w krajach członkowskich w takich dziedzinach, jak:
reforma sektora usług (zwłaszcza finansowych i sieciowych),
reforma rynków pracy (skoordynowana strategia na rzecz zatrudnienia),
reforma systemów podatkowych,
reforma makroekonomiczna (Pakt Stabilizacji i Wzrostu)
włączenie programu rynku wewnętrznego do realizacji celów Strategii Lizbońskiej,
przygotowanie Wspólnoty do funkcjonowania w poszczególnym składzie (poprawa sprawności administracyjnej krajów akcesyjnych w dziedzinie realizacji przepisów dotyczących rynku wewnętrznego.
(07.01.2008r.)
Stawki celne, polityka antydumpingowa UE
Stawki celne:
konwekcyjne-wynikające z koncesji celnych udzielanych w ramach WTO, stanowią zasadniczą część Wspólnej Taryfy,
autonomiczne-są stosowane wobec nie należących do WTO (mogą być wyższe od stawek konwekcyjnych)
preferencyjne-są niższe od stawek konwekcyjnych lub mogą być wprowadzone na podstawie umów (międzynarodowe lub jednostronne rozporządzenie UE).
Środki taryfowe:
kontyngent taryfowy-to określona ilość lub wartość danego towaru, który może być wprowadzony na terytorium Wspólnoty po preferencyjnych stawkach. Kontyngenty są ustanawiane na określony czas rozporządzeniami KE,
plafon taryfowy-jest to rozporządzenie UE, który określa obniżenie stawki celnej na określony towar w oznaczonym okresie. Rozporządzenie to wskazuje wielkość lub wartość przywozu towaru objętego plafonem. Różnica między kontyngentem a plafonem polega na innej metodzie administrowania. Organ celny weryfikuje tylko, czy towar jest objęty plafonem.
autonomiczne zawieszenie poboru cła-odnosi się do określonych towarów niezależnie od ich pochodzenia (z zastrzeżeniem, że towar pochodzi z państwa, które korzysta z KUU) czy różni się od kontyngentu i plafonu towarowego, które odnoszą się do towarów z określonego państwa lub obszaru celnego. Autonomiczne zawieszenie poboru cła (zazwyczaj na rok) może być całkowite lub częściowe.
Stawki pozataryfowe (stosowane tylko w nadzwyczajnych okolicznościach)
pozwolenie przywozu (licencja importowa)-wydawane jest przez właściwe władze państwa członkowskiego, na podstawie aktów prawnych KE, nakładających obowiązek przedstawiania takiego pozwolenia przy przywozie określonych towarów. Pozwolenie wydawane jest wszystkim, którzy prawidłowo wypełnili wniosek. Ich celem jest kontrola wielkości przywozu. Pozwolenia przywozu mogą być również wydawane po spełnieniu określonych wymogów,
kontyngenty ilościowe-działają podobnie jak kontyngenty taryfowe. Zasadniczą różnicą jest to, że wyczerpanie kontyngentu ilościowego skutkuje zakazem przywozu wogóle, a kontyngentu taryfowego jedynie odprawą po stawkach innych niż preferencyjne. Kontyngenty ilościowe są stosowane jako środki regulacji importu artykułów rolnych oraz tekstyliów,
autonomiczna rejestracja przywozu-jest dokonywana przez organ celny; jest to kontrola wielkości przywozu.
Przeciwdziałanie dumpingowi
Podstawa prawna-rozporządzenie RE nr 384/96 Z.P. Produkt uznaje się za dumpingowy, jeśli jego cena eksportowa do UE jest niższa od porównywalnej ceny podobnego produktu w zwykłym obrocie handlowym ustalonej w kraju wywozu.
O dumpingu można mówić wówczas, gdy cena eksportowa towaru jest niższa od ceny towaru na rynku wewnętrznym eksportera. Porównanie tych dwóch wartości daje wysokość dumpingu (jeżeli wartość normalna jest wyższa od ceny eksportowej). Stosunek wysokości dumpingu do ceny eksportowej nazywa się marginesem dumpingowym.
Środki ochronne mogą być zastosowane, jeżeli dumping wyrządza szkodę przemysłowi UE.
Można wskazać na trzy podstawowe szkody:
znaczna szkoda dla przemysłu UE-należy ustalić , czy następuje: faktyczny i potencjalny spadek sprzedaży zysków, produkcji, udziału w rynku, rentowności, wykorzystanie mocy produkcyjnych oraz jakie są skutki dla przepływu gotówki, zapasów, zatrudnienia i rozwoju.
zagrożenie znaczną szkodą dla przemysłu UE (musi być nieuchronne). Należy ocenić typ wzrostu przewozu towarów po cenach dumpingowych na zwiększenie stanu zapasów produktów u producentów w UE,
znaczne opóźnienie przemysłu wspólnotowego (nie jest doprecyzowane w Rozporządzeniu Antydumpingowym).
Środki ochronne
środki tymczasowe:
rejestracja przewozu (na okres 9 m-cy),
tymczasowe cła antydumpingowe (cła wprowadza się po 60 dniach od wszczęcia postępowania, nie później niż po 9 m-cach po jego wszczęciu),
b) środki ostateczne:
ostateczne cła antydumpingowe (podst. środek ochrony). Zasadą jest nakładanie ceł na okres nie dłuższy niż 5 lat.
zobowiązanie: najczęściej dotyczy minimalnego poziomu cen produktów w eksporcie do Wspólnoty, niekiedy oznaczają ograniczenia eksportu lub jego całkowite zaniechanie, KE może je sugerować, ale nie może narzucać czasu trwania. Zobowiązanie nie może przekraczać 5 lat.
Przeciwdziałanie subsydiowaniu
Podstawa prawna: Rozporządzenie RE nr.2026/97 w sprawie ochrony przed przywozem towarów subsydiowanych z krajów nie będących członkami UE.
Przykłady subsydiów szczególnych:
dotacje bezpośrednie
pozwolenie na zatrudnienie walut wymienialnych z eksportu
ulgi podatkowe w eksporcie
wsparcie kapitałowe przedsiębiorstw przez państwo (jeżeli odbiega od warunków rynkowych)
udzielanie kredytów eksportowych na warunkach nierynkowych
odroczenie w czasie płatności
udzielanie gwarancji eksportowych na warunkach nierynkowych
ubezpieczenie kontraktów eksportowych na warunkach nierynkowych
Wysokością subsydium-jest korzyść uzyskania przez przedsiębiorcę ze wsparcia państwa.
Wyliczenie wysokości subsydium-polega na ustaleniu różnicy pomiędzy warunkami rynkowymi takich działań, a rzeczywiście zaoferowanymi i przyjętymi
.
Środki ochronne jednostronne są potrzebne do stosowania w postępowaniu antydumpingowym.
Największe różnice dotyczą zobowiązań. Zobowiązania mogą być egzekwowane od eksportera i kraju pochodzenia towarów i wywozu.
Eksport zobowiązuje się do ceny minimalnej lub ograniczenia ilościowego eksportu, zaś kraj pochodzenia towaru -od zniesienia lub ograniczenia subsydiów.
Środki ochronne wielostronne-wynikają z postępowania prowadzonego w ramach procedur rozstrzygania spraw przez WTO.
Swobody przepływu dóbr
Podstawa prawna
Swoboda przepływu dóbr regulowanego przez art..23-30 TWE, dotyczy przepływu dóbr unii celnej oraz art.32(dotacje rolnictwa i handlu produktami rolnymi). Dla swobody przepływu dóbr zastosowanie mają przepływ: prawa pierwotnego i wtórnego (ustalenie barier fizycznych, technicznych i fiskalnych).
Analiza ekonomiczna
Swoboda przepływu dóbr stanowi istotę funkcjonowania europejskich rynków produktów przemysłowych i w mniejszym zakresie produktów rolnych (ograniczenia z WPR).
Efektywność funkcjonowania tych rynków uwidacznia się w :
intensywności wzajemnej wymiany handlowej
procesach konwersacji cenowej
W wyniku liberalizacji handlu nastąpił silny wzrost eksportu i importu wew. UE liczony jako % udział węzła wymiennego (62% eksportu wew. -2002r)
Integracje rynków produktów obrazuje stopień otwarcia kraju na wymianę wew. liczony udziałem importu i eksportu w PKB (średni wskaźnik otwarcia w eksporcie 16,3% w 2002r).
(22.01.2008r.)
Tworzenie jednolitego rynku powinno prowadzić do wyrównywania się cen produktów w poszczególnych krajach. Proces ten mierzy się dyspersją cenową, a wiec:
współczynnikiem zmienności
odchyleniem cen od średniej unijnej
różnicami cenowymi między najdroższymi, najtańszymi krajami
Konwergencja cen (spadek dyspersji) to najbardziej syntetyczny miernik integracji rynkowej.
Różnice cenowe pomiędzy poszczególnymi krajami są nadal znaczące.
Najważniejsze czynniki wpływające na różnice cenowe to:
różnice w poziomie PKB/1 mieszk. odzwierciedlające zróżnicowanie dobrobytu w krajach członkowskich.
różnice intensywności konkurencji, stopnia powiązania z jednolitym rynkiem, stopnia wdrażania prawa europejskiego
różnice w kosztach produkcji (płace, surowce, dobra pośrednie itp. )
różnice w produkcyjności oraz w jakości produktów
utrzymujące się bariery handlowe
różnice w wysokości podatków pośrednich oraz opłat administracyjnych
odmienne struktury i formy organizacji rynku oraz strategie marketingowe stosowane w poszczególnych krajach
różnice w marżach producentów i sprzedawców
charakter produktów (europejskie, lokalne)
Proces konwergencji cenowej może mieć skutki:
pozytywne-gdy ceny w poszczególnych krajach zbliżają się do siebie na niższym poziomie
negatywne-gdy ceny zbliżają się do siebie na poziomie wyższym.
Mirnikiem konwergencji cenowej jest wartość relacji między tempem wzrostu cen danej grupy produktów a tempem wzrostu inflacji.
Konwergencja w kierunku niższych cen-ceny produktów rosną wolniej niż inflacja.
Konwergencja w kierunku wyższych cena-ceny produktów rosną szybciej niż inflacja.
Zróżnicowanie produktów pośrednich -najniższe stawki standardowe VAT, mają Luksemburg, Niemcy i Hiszpania ,a najwyższe Dania i Szwecja.
- 19 -