Finanse Organizacji Gospodarczych
Ustawa o Działalności Gospodarczej- 23.12.1988
Podmiotem gosp. lub przedsiębiorcą są osoby prawne, fizyczne(bez osobowości prawnej) i inne podmioty wydzielone organizacyjnie, które prowadzą działalność gosp.
Działalność gospodarcza obejmuje: działalność wytwórczą, działalność handlową i działalność usługową(działalność o charakterze zarobkowym i prowadzona na własny rachunek).
Obowiązki firmy prowadzącej działalność gospodarczą:
przestrzeganie norm (BHP, p. poż., środowiska, wymogi odnośnie wykształcenia pracowników)
realizacja rozliczeń za pośrednictwem rachunku bankowego (szczególnie rozliczenia z jednym kontrahentem, powyżej 3000 ECU; jeśli wcześniej rozliczenia przekroczyły wartość 10000 ECU, to w następnym miesiącu nie można przekazać poza rachunkiem bankowym, kwoty większej niż 1000 ECU, w każdym następnym miesiącu. Kara 10000-100000 zł
jeśli bank upadnie to należy przekazać środki do innego banku. )
powiadomić Urząd Skarbowy I ZUS gdzie posiada się rachunek bankowy, rozliczać się z budżetem.
Prawa:
podejmowanie wszelkiej działalności, która nie jest zabroniona prawnie
zatrudnianie dowolnej ilości pracowników
prawo do zrzeszania się
prawo do uzyskania koncesji.
Cechy firmy:
odrębność organizacyjna (określana jest przez założycieli, którzy określają ramy organizacyjne, dzięki czemu przedsiębiorstwo traktowane jest jako całość),
odrębność terytorialna (określa granice funkcjonowania firmy. Dokumentem potwierdzającym jest akt własności, akt dzierżawy, akt użytkowania wieczystego),
odrębność techniczno-produkcyjna, (określona organizacja i technologia [zakres obowiązków, sposoby działania] ),
odrębność ekonomiczna, (sprowadza się do samodzielnego podejmowania decyzji, odpowiedzialności za ich realizację oraz za ponoszenie ryzyka. Może przybierać następującą postać:
pełny rozrachunek gospodarczy [pełna rachunkowość i pełna swoboda podejmowania decyzji gospodarczych łącznie z zaciąganiem zobowiązań]
pełny wewn. rozrachunek gospodarczy [wtedy, gdy firma złożona jest z kilku przedsiębiorstw, z których każda prowadzi odrębną rachunkowość, ale żadne z nich nie może samodzielnie podejmować zobowiązań]
wewnętrzny rozrachunek gospodarczy [dotyczy np. wydziałów przedsiębiorstwa; wydzielone komórki rozliczają się odrębnie z punktu widzenia ponoszonych nakładów. Służy motywowaniu danej komórki]
osobowość prawna (zdolność do podejmowania decyzji, zobowiązań, odpowiadania za podjęte decyzje; podmiot może być pozwany przed sądem lub też pozywać inne podmioty).
Rodzaje przedsiębiorstw: państwowe, spółdzielnie, spółki kapitałowe kodeksu handlowego, fundacje, firmy z kapitałem zagranicznym, stowarzyszenia.
Nie mają osobowości prawnej: osoby zgłaszające działalność gospodarczą, spółki cywilne, jawne , komandytowe, ciche.
Finanse firmy-podstawowe pojęcia
Finanse- zjawiska i procesy pieniężne. Zajmują się zagadnieniami dotyczącymi gromadzenia i rozdysponowania zasobów pieniężnych. Interesują się ruchem pieniądza, problemami związanymi z jego kreacją (emisja przez Bank Centralny oraz kreacja przez banki komercyjne) i cyrkulacją pieniądza. Dotyczą one również osadzania pieniądza w postaci oszczędności i rezerw. Odbywa się to na zasadzie realnych ruchów pieniądza
Finanse- stosunki ekonomiczne, które dotyczą ruchu pieniądza, gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych
Finanse firmy-stosunki ekonomiczne, dotyczące pojedynczego podmiotu gospodarczego, funkcjonującego na rynku
Polityka finansowa-polega na odpowiednim gospodarowaniu funduszami własnymi i obcymi firmy, w celu pozyskania środków na prowadzenie działalności gospodarczej na najkorzystniejszych warunkach
Gospodarka finansowa-dotyczy pozyskania niezbędnych kapitałów oraz ich wykorzystania. Głównie chodzi tu o pozyskanie źródeł środków finansowych. Obejmuje procesy związane z przygotowaniem, realizacją, ewidencją oraz analizą operacji pieniężnych.
Finansowanie firm można rozpatrywać w znaczeniu:
węższym-pozyskanie niezbędnych funduszy
szerszym- pozyskiwanie i wykorzystywanie niezbędnych funduszy.
Finansowanie dzieli się na:
aktywne- lokowanie środków w innych podmiotach
pasywne- związane z finansowaniem tylko własnej działalności.
System finansów publicznych to: zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami (gromadzenie i rozdysponowanie), normy prawne regulujące te operacje. Różnią się od finansów firmy zakresem- odpowiadają za równowagę państwa, są związane z określonym przymusem. Obejmuje: organizację finansów państwa, system podatkowy państwa-opodatkowanie osób prawnych i fizycznych, system planowania, gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych, system finansowania sfery budżetowej, budżety terenowe.
System ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Dotyczy on ubezpieczeń majątku i osób.
Rynek kapitałowy- związki firmy z rynkiem kapitałowym dokonywane są przy użyciu podmiotów występujących na tym rynku, np. Komisja Papierów Wartościowych, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Giełda Papierów Wartościowych, biura maklerskie, banki. Firma funkcjonuje na rynku kapitałowym, celem uzyskania kapitału. Może ona również lokować środki na rynku kapitałowym.
System marketingu- pomiędzy systemem marketingu, a firmą płyną informacje, np., o sposobie zmniejszenia płaconych podatków, o możliwości ściągnięcia niezbędnych środków (np. kredyty preferencyjne), o ofercie towarzystw ubezpieczeniowych, informacje z rynku kapitałowego, informacje o samej firmie kierowane na rynek.
Majątek przedsiębiorstw i źródła jego finansowania.
Majątek przedsiębiorstwa:
Majątek trwały-ta część majątku firmy, która charakteryzuje się małą elastycznością, małą płynnością finansową, wiąże się z tym majątkiem. Duże ryzyko-decyzje ostrożne i przemyślane. Odprowadzamy odpis amortyzacyjny-koszty stałe. Odpisy zostają w firmie, istniej możliwość odbudowy majątku.
środki trwałe (rzeczowy majątek trwały)- (ziemia, budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, wartość inwestycji rozpoczętych, wyposażenie)
wartości niematerialne, prawne (licencje, wzory użytkowe, patenty, oprogramowanie, wartość firmy, koszty prawne [np związane z założeniem spółki] )
firmowy majątek trwały (udziały w innych podmiotach, posiadane akcje w innych podmiotach, udzielone pożyczki)
należności długoterminowe.
B) Majątek obrotowy-część, która może być wykorzystana.
zapasy-o różnym charakterze (materiały i surowce, zapasy półwyrobów, określona ilość materiałów gotowych, towary)
należności i rozliczenia np z tytułu realizowanych dostaw
papiery wartościowe (bony skarbowe, środki pieniężne)
• środki pieniężne (na rachunku bankowym, w kasie).
Kapitał własny: kapitał podstawowy, należności nie zrealizowane, fundusz zapasowy (może wynikać ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej, fundusz rezerwowy- z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały, nie podzielony wynik firmowy z roku ubiegłego (lat ubiegłych), wynik finansowy netto roku bieżącego.
Kapitał obcy: a) rozliczenia długoterminowe (obligacje emitowane przez firmę, kredyt długoterminowy, kredyt przeterminowany), b) zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne (papiery dłużne, kredyty bieżące), c) czynne rozliczenia międzyokresowe- gdy firma płaci z góry np. za wynajem budynku na 10 lat. Po roku w rubrykę wpisuje się 9000 jako czynne rozliczenie międzyokresowe, d) bierne rozliczenie finansowe- środki gromadzone w celu przyszłych badań i inwestycji, e) przychody przyszłych okresów- zaliczki, zapłata za usługę, która będzie wykonana w przyszłości.
Bilans- źródło informacji o majątku i źródłach jego finansowania. Jest to obraz statyczny firmy, jej stan w danej chwili. Bilans umożliwia: analizę struktury majątkowej, analizę struktury kapitałowej ( udział kapitału obcego), analizę kapitałowo-majątkową, wskaźnik pokrycia kapitału stałego majątkiem własnym, czy spełniona jest zasada bilansowości: kapitał własny + zabezpieczenia długoterminowe= kapitał stały, wskaźnik pokrycia majątku obrotowego zobowiązaniami krótkoterminowymi.
Strategie finansowania majątku trwałego: przeciętna
Konserwatywna- majątek stały jest finansowany płynnymi papierami wartościowymi ( bony skarbowe)
Strategie wg Bienia: zachowawcza- zakłada że prawie całość majątku obrotowego pokrywana jestkapitałem stałym. Brak płynności finansowej, zysk nieduży, ponieważ kredyt kosztuje, umiarkowana- zakłada, że kapitał własny finansuje całość kapitału trwałego oraz część stałego majątku obrotowego,
dynamiczna- zakłada, że kapitał stały pokrywa całość majątku trwałego, zaś zobowiązania krótkookresowa finansują całość majątku obrotowego.
Przykład
Spółka akcyjna dysponuje kapitałem:
akcje uprzywilejowane o wartości 190 zł za akcję-100 000 tys szt.
dywidenda za jedną akcję- 16 zł
akcje uprzywilejowane były sprzedawane wg wartości nominalnej
1 800 tys akcji zwykłych o wartości 60 000 za cenę rynkową 145 zł
800 tys obligacji o wartości 1 tys zł za obligację, oprócz notowanych 24% w skali roku. Aktualna cena rynkowa 1050 zł za obligację
długoterminowy kredyt bankowy w wysokości 60 800 zł
stopa oprocentowania kredytu- 20% w skali roku
dywidenda płacona w poprzednim roku właścicielom akcji zwykłych wyniosła 29 zł za akcję na podstawie ubiegłych lat ustalono, że wzrosła ona przeciętnie 2,6% rocznie ostatnia wypłata odsetek nastąpiła przed dwoma miesiącami
podatek dochodowy- 40%
Składniki kapitału |
Wartość rynkowa (tys zł) |
Udział w kapitale ogółem |
Koszt kapitału |
Średni ważony koszt kapitału |
Akcje uprzywilejowane |
10 000 |
0,024 |
16 |
0,38 |
Akcje zwykłe |
261 000 |
0,0633 |
22,6 |
14,31 |
Obligacje |
80 640 |
0,196 |
14,3 |
2,8 |
Kredyt bankowy |
60 800 |
0,147 |
12 |
1,76 |
Razem |
412 440 |
1000 |
|
19,25 |
VO= PO(1-
×
) =
1050 (1-
×
) = 1008
VO- skorygowana wartość obligacji
m- ilość miesięcy
io- wartość oprocentowania
KU= koszt kapitału- akcje uprzywilejowane
KU=
100%=
100%= 16%
KZ= (
+q) 100%= (
+0,026)100%= 22,6%
q- wskaźnik wzrostu dywidendy
KO=
(1-T)100%=
(1-0,4) 100%= 14,3
O- odsetki
VO- wartość skorygowana
T- podatek
KU= i(1-T)100%= 0,2(1-0,4) 100%=12%
Przykład
wartość majątku przedsiębiorstwa wynosi- 48 tys.
wartość majątku trwałego- 24 tys.
wartość majątku obrotowego 24 tys.
minimalne stany środków obrotowych oscylują wokół- 8 tys.
zobowiązania stałe wynikające z rozliczeń- 4 tys. przewidywany zysk przed potraceniem odsetek od kapitałów obcych określono na- 16 tys.
stopa odsetek od zobowiązań długookresowych- 20%
stopa odsetek od zobowiązań krótkoterminowych- 15%
od stałych zobowiązań firma nie płaci odsetek przedsiębiorstwo płaci podatek w wysokości- 40%.
|
Strategia |
||
|
Zachowawcza |
Umiarkowana |
Dynamiczna |
1. majątek trwały |
24 000 |
24 000 |
24 000 |
2. majątek obrotowy |
24 000 |
24 000 |
24 000 |
3. razem majątek |
48 000 |
48 000 |
48 000 |
4.Kapitały własne |
23 000 |
20 000 |
18 000 |
5. kredyty długotermin. |
21 000 |
12 000 |
6 000 |
6. kredyty krótkotrmin. |
|
12 000 |
20 000 |
7. zobowiąz. Stałe |
4 000 |
4 000 |
4 000 |
8. razem pasywa |
48 000 |
48 000 |
48 000 |
9. zysk operacyjny |
16 000 |
16 000 |
16 000 |
10. odsetki do kredytów
|
4 200 |
1 800 2 400 |
3 000 1 200 |
11. zysk brutto |
11 800 |
11 800 |
11 800 |
12. podatek dochod.-40% |
4 720 |
4 720 |
4 720 |
13. zysk netto |
7 080 |
7 080 |
7 080 |
14. zyskow. Kapitałów własnych 13/4 100% |
30, 8% |
35,4% |
39,3% |
15. płynność finansowa 2/(6+7) |
6 |
1,5 |
1 |
Wyrazem zastosowanej przez przedsiębiorstwo strategii finansowania majątku trwałego są różne koszty pozyskiwania kapitału. Mogą one wystąpić jako: średni koszt pozyskiwania kapitału, krańcowy koszt pozyskiwania kapitału. W obu przypadkach wyrazem tego jest stopa podatkowa.
PRZYCHODY,KOSZTY,WYNIKI FINANSOWE:
Przychody firmy-związane ze sprzedażą własnych wyrobów, usług, jak i towarów oraz z działalnością finansową. Przedsiębiorstwo ponosi koszty związane z działalnością gospodarczą.
Rodzaje kosztów:
-stałe(określamy próg rentowności),
-zmienne.
Układ rodzajowy kosztów:
koszty materiałów
surowców
usług materialnych
obróbki obcej
amortyzacji
wynagrodzenia+narzuty(ZUS)
dzierżawy
delegacji
podatki{od nieruchomości(kosztowe),podat.drogowe}
Układ kalkulacyjny(stosowany gdy chcemy ustalić cenę):
materiały bezpośrednie
płace bezpośrednie z narzutami
obróbka obca
koszty wydziałowe
techniczny koszt wytworzenia(TWK)
koszty ogólnozakładowe
całkowity koszt własny(CKW).
Zysk = przychody-koszty
zysk netto = zysk brutto -podatki od zysku
Przedsiębiorstwo w systemie pieniężno-kredytowym:
System bankowy - całokształt instytucji bankowych i norm określających wzajemne relacje oraz stosunki z otoczeniem.
Normy :
Prawo bankowe ustawa o banku centralnym(ust. O NBP)
Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
zarządzenia prezesa NBP(np. minimalna wartość wskaźnika opłacalności minimalne progi kapitałowe).
Funkcje systemu bankowego:
stworzenie możliwości gromadzenia środków pieniężnych oraz ich inwestowanie w różne przedsięwzięcia
możliwość dokonywania rozliczeń pieniężnych między podmiotami
stworzenie możliwości zarządzania ryzykiem bankowym
zapewnienie pełnej informacji o cenach usług świadczonych przez system bankowy.
Elementy systemu bankowego:
• Bank Centralny(bank emisyjny),
• Banki komercyjne:
a)Banki uniwersalne(usługi różnego rodzaju: kredyty, rachunki, leasing)
b)Banki specjalistyczne(gromadzone przez siebie środki pieniężne lokują na rynku kapitałowym)
1944 - utworzenie Kasy Skarbowej. Funkcje Banku Centralnego: -emisja, -niszczenie
1945 - powołanie Narodowego Banku Polskiego (tworzenie nowego systemu bankowego, działał w określonych uwarunkowaniach nie zwracając uwagi na wyniki finansowe firm;
Funkcje pełnione przez NBP w 1945 r.
Bank emisyjny
Bank kredytujący gospodarkę narodową
Bank regulujący obrót gotówkowy i obrót bezgotówkowy{Instrumenty nakazowo -limitowego oddziaływania(działanie zgodnie z założeniami centralnego planisty)}
Bank obsługujący budżet państwa -Centrala dewizowa
1982 - reforma budżetowa(niekorzystny wpływ pomimo tego że dawała możliwość powstania nowych banków to nie dawała im samodzielności). 1988 - powstanie PKO BP
1989 - powstają nowe banki 9(Gdański, Pomorski Bank Kredytowy, Śląski, itp.) i są one samodzielne.
Funkcje po 1989 :
bank emisyjny - emisja pieniądza i papierów wartościowych
bank państwa - prowadzenie budżetu państwa , kredytowanie państwa , obsługa długu publicznego
bank gospodarki narodowej - cena i ilość pieniądza w obiegu
bank banków - rachunki banków komercyjnych, obsługa rezerw obowiązkowych, system zabezpieczeń. celem jest wzmocnienie systemu bankowego, przez co staje się on bardziej bezpieczny i oferuje usługi o lepszej jakości.
Instrumenty oddziaływania:
kontrola ogólna (operacje otwartego rynku, polityka rezerw obowiązkowych, polityka refinansowania banków)
kontrola selektywna (kontrola udzielonych kredytów, analiza stóp procentowych, analiza współczynnika wypłacalności)
perswazja - wzywanie banków do określonych działań, np. zakaz wypłacania dywidend celem zwiększenia kapitału, wezwanie do odliczania w ujęciu memoriałowym 12m-cy odliczanie comiesięcznych odsetek w koszty
Kontrola selektywna - wielokrotnie ma charakter administracyjny, głównie sprowadza się do kontroli udzielanych kredytów: • czy są one udzielane na odpowiednich zasadach• instrukcja kredytowania• badanie możliwości udzielenia kredytu• monitoring kredytów
Kontrola stóp procentowych - związana z tym aby bank nie przyjmował po zbyt wysokich stopach procentowych co może oznaczać kłopoty banku
Współczynnik wypłacalności -jest obliczany jako iloraz skorygowanych funduszy własnych banku do jego aktywów i pozycji pozabilansowych , które również są skorygowane(gwarancje) Wp=kwt/A+PP∗100%
Przykład :
Kwt=100 l S=20 strata l po uwzgl. Kwt=70 (100-20-10) Ak=10 akcje l WP=8% przeciętnie-obowiązkowy
Po 1982 powinno być l rok WP=15% Później WP=12%
Jeśli WP<8% to bank ma problemy z funkcjonowaniem i rozpoczyna się postępowanie naprawcze
Jeśli WP jest zbyt wysoki (np.40%) to istnieją duże zasoby gotówki ,która nie pracuje.
Operacje otwartego rynku: - zakup i sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny, w ten sposób kształtowana jest baza monetarna.
Uczestnik przetargu -aby uczestniczyć w operacjach otwartego rynku trzeba być uczestnikiem przetargu. Aby zostać uczestnikiem trzeba osiągnąć obroty 25 mln zł w roku 1994 określone obroty muszą być osiągnięte również po tym roku. Bony skarbowe - sprzedawane z dyskontem(różnica pomiędzy ceną wykupu a ceną sprzedaży)
Polityka rezerw obowiązkowych - dotyczy zarówno pasywów jak i aktywów.
dotychczas rezerwy były tworzone na kredyty: poniżej standardu-opóźnienie w spłacie kredytu lub odsetek od 1 m-ca do 3 m-cy
wątpliwy - opóźnienie 3-6 m-cy , rezerwa 50%
stracone - opóźnienie powyżej 6 m-cy, rezerwa 100
Opóźnienie spłaty kredytu powoduje naliczanie odsetek karnych, zaś w przypadku zmiany kategorii kredytu zostanie zwiększone oprocentowanie kredytu -co wynika z tego, że bank ponosi wyższe koszty.
Jedno z ostatnich rozporządzeń nakazuje tworzenie dodatkowych rezerw od 30 czerwca 1999 w wysokości 0,5% od kapitału kredytu.
Równocześnie wprowadza ono nowe rodzaje kredytów:
normalne
pod obserwacją-(wynikające z pogorszenia wskaźników finansowych)
Od 1 stycznia do 30 czerwca 2000 r - rezerwy te muszą osiągnąć poziom 1%. Po 30 czerwca 2000 r osiągną one poziom docelowy 2%
Rezerwy obowiązkowe naliczane na zobowiązania - w odniesieniu do środków na rachunku bieżącym - w odniesieniu do środków na rachunku terminowym
Bank z tego, że odprowadza rezerwę nie uzyskuje żadnych korzyści.
Przykład
udział oprocentowanie rezerwa
procentowy nominalne obowiązkowa
Środki a vista 10 mln 38.5% 11% 20%
Środki terminowe 16 mln 61.5% 16% 11%
26 mln
oprocentowanie nominalne :
środki a vista 38.5∗11=423.5
środki terminowe 61.5∗16=984
1407.5 ≅14.08%
oprocentowanie z uwzgl. rezerwy :
środki a vista 11/(100-20)=13.75%
środki terminowe 16/(100-11)=17.98%
śr.opr.z uwzgl. rezerwy (koszt pozyskiwania pieniądza)
środki a vista 38.5∗13.75=529.375
środki terminowe 61.5∗17.98=1105.77
1635.145≅16.35%
różnica 2.27%
stąd 26 mln.∗2.27%=590.2 tys. → koszt dla banku wynikający z wpłacenia rezerwy
Polityka refinansowania : obejmuje rożnego rodzaju kredytowanie banków komercyjnych przez bank centralny:
kredyt refinansowany- miał finansować działalność banków wydzielonych po 89r w chwili obecnej jego funkcje przyjął kredyt redyskontowy
kredyt redyskontowany- udzielany bankowi komercyjnemu przez bank centralny, wynika z przekazania bankowi centralnemu weksli klientów złożonych w banku komercyjnym
kredyt lombardowy- weksel zostaje przekazany do banku, bank płaci wierzycielowi zaś sam żąda spłaty od dłużnika może zostać przyznany bankowi komercyjnemu na podstawie wielkości posiadanego kapitału wynosi:17.5%
Przykład:
Bank komercyjny przyjął do dyskonta weksel na 100tys przy stopie dyskontowej 18%.Dzień płatności minie za 60 dni. Ten sam weksel został zredyskontowany w NBP przy stopie redyskontowej 15.5% Termin płatności mija za 40 dn. Ustal ile zarobi bank komercyjny a ile centralny
Dyskonto:Od=100000*18/100*60/365=3000
Klient otrzyma 100tys.-3000=97tys.
Bank komercyjny otrzyma-3000
Redyskonto:Od2=100tys*15,5/100*40/365=2027 Bank komercyjny otrzyma :3000-2027=972,2
Bank centralny: 2027
Warunki utworzenia banku komercyjnego :
kapitał minimalny równa się 5mln ECU
pełna infrastruktura techniczna umożliwiająca przyjęcie i obsługę klientów
spełnienie zasady „czworga oczu”- przynajmniej dwóch członków zarządu banku musi posiadać praktykę bankową(min. 5lat na stanowisku kierowniczym i odpowiednie wykształcenie)
Banki komercyjne kreują pieniądz - polega to na wprowadzeniu do obiegu pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego w wyniku przeprowadzenia operacji kredytowania.
Kreacja:
pierwotna- kredyt pochodzi od banku centralnego
wtórna- gdy banki komercyjne udziela kredytów
Rozliczenia pieniężne - dokonywane pomiędzy podmiotami gospodarczymi przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR). W pierwszym okresie funkcjonowała ona jako SIBIR(Papierowa Izba Rozliczeniowa)
ELIKSYR- rozliczenia pomiędzy bankami za pośrednictwem KIR, bez udziału BRIR, nośniki elektromagnetyczne;
Formy rozliczeń :
bezgotówkowe-przelewy - polecenia pobrania - akredytywy -czeki -weksle
gotówkowe -karty płatnicze
Polecenie przelewu- polecenie uznania rachunku innego podmiotu wydanym przez właściciela rachunku równoznaczny z uznaniem czyjegoś konta. Przekazanie rachunku na konto musi uwzględniać różnice czasowe.
Polecenie pobrania- funkcjonuje od list. 97.Polega na poleceniu wydanym przez wierzyciela, zgodnie z którym domaga się on obciążenia rachunku dłużnika, a tym samym uznania swojego rachunku. Honorowanie po przedstawieniu wyroku sądu
Akredytywa- zobowiązanie banku importera złożone wobec eksportera dotyczące przekazania określonej kwoty za złożone dokumenty zgodnie z warunkami akredytywy
Importer może:
żądać od banku otwierającego postępowania zgodnie z warunkami akredytywy
musi postawić określone środki na odpowiedni czas
Bank otwierający odpowiada za :
otrzymane dokumenty
przekazanie pieniędzy
nie odpowiada za prawną stronę kontraktu
Bank pośredniczący odpowiada za:
może tylko awizować akredytowany, przekazuje korespondencję
może negocjować dokumenty, sprawdza dokumenty, odpowiada przed bankiem otwierającym za kompletność przekazanych dokumentów
potwierdza akredytywy, działa we własnym imieniu, przez przedłożone dokumenty przekazuje gotówkę eksporterowi, i rozlicza się z bankiem otwierającym
Rodzaje akredytywy w zależności od charakteru zobowiązania banku otwierającego:
akredytywy odwołane- można ją odwołać lub zmienić warunki
akredytywy nie odwołane- nie można jej odwołać, ani zmienić warunków, przy zmianie jej warunków zgodę muszą wyrazić wszystkie strony
akredytywa gotówkowa- płatna avista w momencie złożenia dokumentów
akredytywa dyskontowa- związana z kredytem który jest udzielany przez bank otwierający importerowi
akredytywa akceptacyjna- eksporter, kredytuje importera, natomiast bank otwierający udziela gwarancji w postaci akceptowania ciągnionych na siebie weksli
akredytywa gwarancyjna- eksporter kredytuje importera, natomiast bank otwierający gwarantuje spłatę tego kredytu otwierana celem zabezpieczenia eksportera;
Czeki- polecenia złożone przez wystawcę weksla do wypłacenia określonej kwoty pieniężnej
Rodzaje czeków:
gotówkowe- sami wypłacamy gotówkę
rozrachunkowe- polecenie wypłacenia określonej kwoty wskazanemu podmiotowi, mogą występować jako czeki potwierdzone, obecnie nie występują jako czeki gwarantowane(od 93)
wysłanie czeku => okres przesłania => otrzymanie czeku=> okres. przetrzymywania przez jego posiadacza =>złożenie czeku w banku=> okres. uznawania czeku => Float
Float - różnica pomiędzy stanem na rachunku bankowym a stanem wynikającym z obrotu czekowego
pieniężny - pomniejszenie salda na bankowym rachunku wystawcy czeku
należnościowy - powiększenie salda na bankowym rachunku posiadacza czeku
Przykład
Wystawienie czeku za przekazane towary- 1000
Towar- 200
1000-200=800- float pieniężny
Otrzymanie czeku za przekazane towary- 1000
Towar- 200
1000+200=1200- float należnościowy;
Weksle- papiery wartościowe w których wystawca lub osoba wskazana przez niego zobowiązuje się do zapłacenia określonej kwoty, w ustalonym terminie, potwierdzamy naszą wierzytelność wekslową;
Rodzaje weksli:
własne(suche,sola)- wystawca zobowiązuje się do zapłacenia określonej sumy pieniężnej w określonym czasie (ważna kwota wpisana słownie) musi być określona waluta, musi wystąpić słowo weksel w zobowiązaniu
trasowane(ciągnione,trata)- zawiera dodatkową pozycję określającą kto jest zobowiązany do zapłacenia weksla(trasant), nie musi być to osoba wystawiająca weksel(grasant)
Cechy weksla:
charakter bezwarunkowy
charakter samodzielny- realizacja płatności lub zabezpieczenie bez względu na liczbę podpisów, każda odpowiada za swój podpis, a bank może dochodzić zapłaty od wybranej osoby
zobowiązanie abstrakcyjne- nie ma powiązania z sytuacją w wyniku której został wystawiony
charakter solidarny- możliwość dochodzenia roszczeń od dowolnej osoby podpisanej na wekslu
Funkcje weksla:
płatnicza
kredytowa
obiegowa- wynikająca z prawa przenoszenia praw weksla na inne osoby w drodze indosu
gwarancyjna- zabezpieczenie spłaty kredytu;
Przykład: Przedsiębiorstwo przyjęło od odbiorcy weksel jako zapłatę za sprzedane towary na 15 000, przy założeniu że od tej należności gotówkowej naliczane zostaną odsetki w wysokości 12% rocznie. Weksel wystawiono 15 czerwca 1997 z datą płatności 30 września 97.
P=15000 O=(15000/100)*(12,87/960) ρ=T+O=15435
Przykład: Przedsiębiorstwo przedłużyło do dyskonta weksla (zgodnie z poprz. przkł.) na sumę 15435zł płatny po upływie 87 dni. Bank zdyskontował weksel potrącając odsetki wg stopy-12%. Określ sumę wejściową oraz uwzględnij kwotę potrąconych odsetek.
O=(15435*12*87)/(100*360)=447,66
15435-447,6=14957,4
S=(k*1000)/(100-(dt/360))- wzór uwzględniający dyskonto banku
S=(15495*100)/(100-((12*87)/360)))- suma na jaką musimy wystawić weksel
O=(15896*12*87)/(100*3,01)=461
S=15896-461=15435
S=15896-461=15435- suma wekslowa
Rozliczenia gotówkowe:
karty gotówkowe
karty debetowe- mające pokrycie na rachunku klienta
Kredyt bankowy- umowa między bankiem a kredytobiorcą w której bank zobowiązuje się do zapłacenia określonej kwoty w ustalonym terminie, a kredytobiorca zobowiązuje się do jej zwrotu wraz z należnymi odsetkami i prowizją w terminach ustalonych w umowie kredytowej;
Umowa kredytowa określa:
warunki spłaty
cel kredytowania
wymagania dodatkowe(sprawozdania)
przypadki gdy umowa kredytowa zostaje wypowiedzenia;
Rodzaje kredtytów:
Wg okresu :
krótkoterminowy(do 1 roku)
średnioterminowy(do 5 lat)
długoterminowy(powyżej 5 lat)
Wg przedmiotu:
obrotowy
inwestycyjny
Wg formy kredytu
a)W rachunku bieżącym:
otwarty
kasowy
b)W rachunku kredytowym:
docelowy
na wymagalne zobowiązania
kasowy
terminowy
linia kredytowa
c)Wekslowy
dyskontowy
forfaitingowy
akceptacyjny
Wg Zabezpieczenia:
lombardowy
hipoteczny
W rachunku bieżącym- związany z debetem:
otwarty- przekraczające stan konta
kasowy- wypłaty przekraczające stan konta
W rachunku kredytowym- wydzielenie konta za pośrednictwem którego nasz kredyt jest rozliczany;
Linia kredytowa- odsetki od wykorzystywanej kwoty :
nieodnawialna- do wysokości kredytu, bez względu na to czy część odsetek została spłacona
odnawialna- jeśli część odsetek została spłacona to może ulec zwiększeniu;
Kredyt dyskontowy- polega na wykupieniu przez bank przedłużonych weksli, są one wykupywane z dyskontem;
Kredyt forfaitingowy- skup należności przez bank bez prawa regresu do zbywcy, bank sam dochodzi należności;
Kredyt akceptacyjny- bank akceptuje ciągnione na siebie weksle, bank nie płaci gotówki;
Prawne zabezpieczenie kredytów:
Osobiste :
Weksel in blanco- nie zawiera sumy, może zawierać datę(nie musi), ale obowiązkowo musi zawierać podpis, daty nie wystawia się bo weksel jest ważny przez rok a kredyt może być na 5 lat, z drugiej strony jeśli jest data to łatwiej dochodzić roszczeń, data może być wpisana w deklaracji wekslowej
Poręczenie wekslowe (aval)- poręczyciel odpowiada całym swoim majątkiem
Poręczenie wg prawa cywilnego
Gwarancja bankowa- inny bank gwarantuje spłatę kredytu w zamian za prowizję
Cesja wierzytelności- wierzytelność naszego kontrahenta jest cedowana na bank jeśli spodziewamy się przychodów(np. firmy będące naszym dłużnikiem)
Przystąpienie do długu
Pełnomocnictwo- upełnomocnienie banku do korzystania ze środków na rachunku bankowym, co miesiąc, potrącane są odsetki, lub pobierane środki w przypadku nie spłacenia kredytu;
Ubezpieczenie kredytu- ubezpieczenie kredytu w towarzystwie ubezpieczeniowym;
Rzeczowe
Zastaw- przedmiotem zabezpieczenia jest określona rzecz(samochód), rzecz ta jest ciągle własnością zastawiającego (ogólny, bankowy zastaw rejestrowy, na prawach, stanowiony)
Przewłaszczenie- rzecz będąca przedmiotem zastawu staje się własnością banku w razie ogłoszenia upadłości
Kaucja- uiszczenie określonej kwoty za udzielony kredyt
Blokada środków na rachunku bankowym- podobnie jak pełnomocnictwo;
Hipoteka- jako zabezpieczenie dużych kredytów;
Wielkość zabezpieczenia zależy od wielkości kredytu, dla kredytów inwestycyjnych stosunek wynosi 1:3 (zwykła, kaucyjna, przymusowa, ustawowa)
Formy wspomagające funkcjonowanie przedsiębiorstwa:
Venture Capital- jest to tzw. Kapitał ryzyka, który pragnie generować duże zyski, najbardziej poprawna nazwa to: kapitał udziałowy
Jest wnoszony przez inwestora do przedsiębiorstwa realizującego program rozwoju produkcji;
Inwestor pragnie mieć udział w zarządzaniu firmą;
Venture Capital może być inwestowany, wnoszony w różnych fazach rozwoju przedsiębiorstwa:
faza wstępna- przedsiębiorstwo samo realizuje projekt inwestycyjny, celem działań jest produkcja prototypu
faza startu- gdy przygotowujemy się do produkcji danego wyrobu przez co potrzebny jest majątek trwały i obrotowy, wtedy potrzebny jest inwestor, gdyż bank nie jest skłonny do udzielenia kredytu
I faza- wyprodukowany wyrób jest wprowadzany na rynek, tworzona jest sieć dystrybucji, duże nakłady(między nimi na reklamę),małe dochody
II faza-osiągnięto sukces na rynku, produkcja finansowana własnymi środkami, zyskami, a banki chętnie udzielają kredytów- Vecture Capital jest mało potrzebny
III faza- przedsiębiorstwo przygotowuje się do przekształcenia w spółkę akcyjną i wejścia na giełdę
Formy zaangażowania Venture Capital:
MBO- Menegament ByOut- zatrudnieni w przedsiębiorstwie chcąc realizować swoje idee przechodzą do innej firmy i tam inwestują
Terme Arround- dystrybucja towarów na innych rynkach
Bridge Financing- gdy firma pragnie wejść na giełdę, co wymaga wzmocnienia kapitałowego;
Formy finansowania:
bezpośrednio- środki pieniężne pochodzące od rodziny, znajomych, przyjaciół
pośrednio:
a)finansowanie zorientowane na projekt- inwestor szuka firmy realizującej jego główne cele(np. ochrona środowiska)
b)finansowanie zorientowane na fundusz- fundusz inwestuje zgromadzone pieniądze do przedsiębiorstw z zasady inwestuje na nin. 10 lat.
Fazy inwestowania:
akwizycja kapitału- pozyskanie kapitału, trwa ok. 1 roku
poszukiwanie i analiza przedsiębiorstw, w które można zainwestować, trwa ok.2-4 lata
inwestowanie- prawie, że równoległa z fazą 2, może mieć postać analizy z równoczesnym udzielaniem pożyczek
faza opieki- trwa 3-5 lat, polega na doradzaniu lub bezpośrednim zarządzaniu przedsiębiorstwem
faza bez inwestycji- przygotowanie do sprzedaży udziałów ma związek z przekształceniem w spółkę akcyjną i sprzedaż akcji na giełdzie;
Spółki Venture Capital mogą funkcjonować jako:
niezależne- małe nastawione na maksymalizowanie zysku
współzależne- duże firmy, maksymalizacja zysku i rozwój technologii
wspierane przez państwo- gdy firma, realizuje politykę państwa, np. :tworzenie nowych miejsc pracy;
Warunki rozwoju Venture Capital:
występowanie wolnych kapitałów
istnienie przedsiębiorstw skłonnych do ponoszenia ryzyka i rezygnacji z zysku na 5-10 lat
istnienie kadry kierowniczej zdolnej do wspierania innowacji i pracy w stresie
istnieje rynek kapitałowy
zdolność do udźwignięcia podwójnych podatków;
Factoring - krótkoterminowe finansowanie dostaw przez podmiot pośredniczący w rozliczeniach pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Wprowadzony w Polsce przez Bank Zachodni w latach 90-tych.Konwencja o faktoringu międzynarodowym- Ottawa.
Wyróżniamy następujące modele factoringu:
amerykański- faktor zobowiązany jest do nabycia należności z tytułu towarów i usług, równocześnie nabywa dokumenty finansowe oraz zobowiązuje się do dokonania płatności wg określonego harmonogramu, nabywa prawa do należności łącznie z prawem do odsetek karnych, ponosi ryzyko ewentualnej niewypłacalności odbiorcy, świadczy również usługi marketingowe, prowadzenia księgowości i inne, za które nie otrzymuje dodatkowego wynagrodzenia
europejski- tak jak amerykański, za dodatkowe usługi factor otrzymuje dodatkową zapłatę;
Factoring właściwy- faktor ponosi pełną odpowiedzialność;
Factoring niewłaściwy- faktor nie ponosi odpowiedzialności za niewypłacalność odbiorcy, może żądać wpłacenia kwoty(zwrotu pieniędzy od dostawcy;
Opłata factoringowa = prowizja+ odsetki(dostawca- faktor)
Zalety factoringu
a) dla dostawcy:
finansowanie dostaw, bez angażowania dodatkowych środków
dostawca wyzbywa się ryzyka związanego z niewypłacalnością odbiorcy(faktoring właściwy)
b)dla factora:
rozszerzenie działalności
dodatkowe zyski(prowizja 1-2 %, marża oscyluje wokół stopy kredytowej);
Frenchising - umowa między uznaną na rynku firmą, zgodnie z którą firma zobowiązuje się do pomocy w rozwoju drugiej firmy.
Strony umowy:
beneficjent- uznana firma;
użytkownik- firma nieznana;
Uznana firma wyraża zgodę na to aby użytkownik produkował i sprzedawał jej wyroby, a także korzystał z jej znaku firmowego. Jest to pewnego rodzaju licencja lub umowa ajencyjna. Beneficjent zobowiązuje się do wyposażenia użytkownika w odpowiednie urządzenia potrzebne do produkcji. Frenchising ułatwia start innym firmom.
Rodzaje umów frenchisingowych:
a)wg przedmiotu umowy:
przemysłowy- beneficjent zobowiązuje się do przekazania technologii użytkownikowi
dystrybucyjny- beneficjent zobowiązuje się do dostarczania towarów do sprzedaży użytkownikowi
usługowy- prawo do używania znaku firmowego
mieszany;
b)wg formy organizacyjnej:
bezpośredni- umowa pomiędzy beneficjentem a użytkownikami na terytorium na którym funkcjonuje beneficjent
pośredni- umowa pomiędzy beneficjentem i jedynym użytkownikiem na mocy której użytkownik może funkcjonować poza terenem beneficjenta, ale w jego imieniu
indywidualny - użytkownik może utworzyć tylko jedno przedsiębiorstwo
wielokrotny - użytkownik może utworzyć wiele przedsiębiorstw
wydzielony - użytkownik działa na wydzielonym obszarze beneficjenta
wiązany - gdy nasz beneficjent sprzedaje wyroby u innego beneficjenta
Leasing - polega na tym, że leasingodawca przekazuje przedmiot leasingu do użytkowania leasingobiorcy na zasadach określonych w umowie leasingu.
Umowa określa:
Co?
Za ile?
Na jak długo?
IDŻARA - umowa leasingowa w średniowiecznym Koranie. W Europie usługi leasingowe w XIX wieku - maszyny szewskie. W USA - lata 50-te XX w; obecnie leasing finansuje 20% inwestycji.
Polski Fundusz Leasingowy S.A. -utworzony w 1995 roku, deklarowany kapitał akcyjny 10 mln$, ale nie został wniesiony od razu ze względu na straty 1mln zł w 1996 r.
Rodzaje leasingu:
Wg przedmiotu:
inwestycyjny
dóbr konsumpcyjnych
dóbr unikatowych
Wg liczby stron uczestniczących w transakcji:
bezpośredni
pośredni
Wg obowiązków stron :
pełny - leasingodawca odpowiada za remonty, konserwacje, ubezpieczenia przedmiotu leasingu
czysty - za remonty, konserwacje, ubezpieczenia przedmiotu leasingu odpowiada leasingobiorca
Wg charakteru zobowiązań wynikających z umowy:
finansowy (kapitałowy) - okres jest równy z okresowi ekonomicznej używalności wyrobu, związane jest to z odpisami amortyzacyjnymi
operacyjny (bieżący) - gdy okres odbiega od okresu ekonomicznej używalności wyrobu
Leasing finansowy
rata - zwrot kapitału
odsetki - przychód
przedmiot staje się składnikiem majątku
leasingobiorcy, który może :
dokonywać odpisów podatkowych
dokonuje remontów i konserwacji
płaci raty, które finansuje z zysku, a odsetki traktowane są jako koszty
Leasing operacyjny
Leasingodawca :
przedmiot jest składnikiem majątku
odpisy są kosztem
remonty, konserwacje, ubezpieczenia
opłata jest przychodem
Leasingobiorca :
opłata = rata + odsetki (jest
Rodzaje leasingu operacyjnego:
mokry - przekazanie w użytkowanie statku łącznie z załogą i wyposażeniem
suchy - przekazanie w użytkowanie jedynie statku
Międzynarodowa konwencja o leasingu (1988 Ottawa) - konwencja Unidroid, zgodnie z którą leasingobiorca określa przedmiot leasingu i wybiera dostawcę; leasingodawca nabywa przedmiot leasingu na podstawie umowy; przedmiot leasingu może być wykorzystywany tylko do celów zarobkowych; leasingobiorca przejmuje pełną odpowiedzialność za przedmiot leasingu.
Może być określone prawo do pierwokupu przedmiotu leasingu na zasadach fakultatywnych. Przy obliczaniu stawki leasingowej uwzględnia się amortyzację całości lub znacznej części przedmiotu leasingu+ zysk dla leasingodawcy.
Kapitał własny-różnica kapitału stałego i majątku trwałego. Różnica między zobowiązaniami krótkookresowymi a krótkoterminowym majątkiem firmy.
Wielkość zrealizowanej produkcji nie równa się wielkości sprzedaży, generuje to zapasy (sprzedaż niż produkcja), lub też w firmie występuje duży poziom należności(zarządzanie środkami obrotowymi)
Strategie postępowania w zarządzaniu produkcją:
Produkowanie tylko takiej ilości jaką można sprzedać - nie w pełni wykorzystane zdolności produkcyjne lub nie można zrealizować wszystkich zamówień z rynku kiedy zdolności są zbyt małe
Stała wielkość produkcji - skorelowanie zdolności produkcji ze sprzedażą, która może być w poszczególnych okresach realizowana - zapewniona płynność finansowa
Typy płynności :
Płynność firmy jako całości - firma realizuje wszystkie swoje zobowiązania
Płynność odnoszona do majątku firmy - zdolność do upłynnienia poszczególnych składników majątku
Zależność między płynnością firmy a jej zyskownością
Duża płynność = mała zyskowność
Warianty zarządzania :
konserwatywne - podstawowym celem jest zapewnienie maksymalnej płynności
agresywne - najważniejsza jest zyskowność a płynność jest stawiana na drugim miejscu
umiarkowane - działanie w myśl zasady harmoniczności w czasie
Zasada harmoniczności w czasie - zgodność pomiędzy charakterem źródeł pozyskania środków pieniężnych a sposobem wykorzystania tych środków; podział środków obrotowych i majątku obrotowego
aktywa permanentne - w pewnym okresie czasu są aktywami stałymi
aktywa okresowe - charakteryzują się określoną amplitudą zmian związanych z np. sezonowością
aktywa permanentne i trwałe - winne być finansowane kapitałem stałem
aktywa okresowe - winny być finansowane pasywami bieżącymi, krótkoterminowymi
A - aktywa bieżące
B - kapitał trwały
C - czasowe aktywa bieżące
D - aktywa trwałe
E - permanentne aktywa bieżące
Polityka agresywna
A - pasywa bieżące
B - zobowiązania długoterminowe i kapitał własny
C - okresowe aktywa bieżące
D - aktywa trwałe
E - permanentne aktywa bieżąc
Polityka konserwatywna
Pasywa stałe powinny finansować także część okresowych aktywów bieżących
A - pozycje bieżące
B - kapitał stały
C - nadmiar kapitału obrotowego
Pozycja pieniężna firmy określa poszczególne pozycje majątku firmy oraz źródła jego finansowania (Zapasy nie należą do pozycji pieniężnych, trudno je wycenić)
Określanie pozycji finansowej firmy ma szczególne znaczenie w okresach wysokiej inflacji - jeśli aktywa przekraczają pasywa firma jest kredytodawcą, co oznacza, że przy dużej inflacji firma ponosi straty, gdy firma jest dłużnikiem to osiąga korzyści
Przykład
Sprzedaż spółki wyniosła 12200 jednostek, a zysk netto 200 jedn. Oblicz wskaźnik bieżącej płynności, wskaźnik rotacji aktywów bieżących, stopę zwrotu aktywów.
Ustal politykę kształtowania płynności i zyskowności firmy
Aktywa
Aktywa bieżące 1660
Majątek trwały 780
Razem 2440
Pasywa
Pasywa krótkoterminowe 600
Kredyt długoterminowy 864
Kapitał własny 974
Razem 2440
wskaźnik bieżącej płynności = (aktywa bieżące / pasywa bieżące) = 1660/600 = 28
wskaźnik rotacji aktywów bieżących = (sprzedaż /aktywa bieżące) = 12200/1660 = 7,3
wskaźnik rotacji (ROA - stopa zwrotu aktywów) = (zysk netto / aktywa razem) = 200/2440 = 0,082 = 8,2 %
Za każdą złotówkę aktywów można sfinansować 2,8zł pasywów.
Kapitał obrotowy:
Aktywa bieżące - Pasywa krótkoterminowe =
1660 - 600 = 1060
Kapitał stały - Majątek trwały = 1840 - 780 = 1060
Zmiana strategii działania
Aktywa bieżące 1060
Majątek trwały 780
1840
Wskaźnik bieżącej płynności = 1,2
Wskaźnik rotacji aktywów bieżących =11,1
Stopa zwrotu aktywów = 11,9%
Pasywa krótkoterminowe 864
Kredyt długoterminowy (został spłacony) ----- Kapitał własny 976
1840
kapitał obrotowy 1060 - 864 = 196 zmalał do 1/5
976 - 780 = 196
przychody ze sprzedaży uległy zmniejszeniu do 1180, natomiast zysk netto wzrósł o 10%, tj. do 220
Wariant charakterystyczny dla zarządzania agresywnego
Bilans
Aktywa:
Gotówka 560
Należności 680
Zapasy 420
Majątek trwały 780
Razem 2440
Pasywa:
Bieżące 600
Kredyt długoterm 864
Kapitał własny 976
Razem 2440
P.P.= (gotówka + należności) - (pasywa bież. + kredyt długoterm.) =1240-1464 = -224 (firma jest dłużnikiem - osiągałaby zyski w okresie wysokiej inflacji)
Zarządzanie środkami pieniężnymi
Motywy posiadania środków pieniężnych:
określona ilość środków pieniężnych potrzebnych do realizacji produkcji; bieżąca działalność przedsiębiorstwa jest powodem popytu, nie dysponująca środkami pieniężnymi firma musiałaby zaciągać kredyty
dążenie do posiadania środków pieniężnych ze wzgl. na posiadanie jak największej ilości gotówki na rachunku bankowym → koszty utraconych możliwości.
Optymalna wielkość gotówki niezbędna do prawidłowego funkcjonowania firmy.
A - optymalne saldo gotówki
B - ogólny koszt
C - koszt braku gotówki
D - koszty utrzymywania gotówki
Model Baumola
Powtarzające się okresy :
okres zasilania w gotówkę
okres wyzbywania się środków pieniężnych
Przy uwzględnieniu wszystkich kosztów suma powinna być równa 0
Model Millera - Orra
Gdy poziom przekracza max
max - z = wielkość zakupu bonów skarbowych
Gdy poziom poniżej min
z - min = wielkość sprzedaży wcześniej kupionych bonów
Przykład wg Baumola :
Oblicz ogólny koszt pozyskania gotówki znając początkowe stany gotówki G, ogólną ilość potrzebnej gotówki T, koszt operacji finansowych F, stopę procentową, na rachunku bankowym K (K=10%) F=1000
Koszt utraconych możliwości
KUM=
Ogólne koszty OK.= KUM + KBG
Koszt braku gotówki KBG=
Liczby w tysiącach:
Koszty związane z funkcjonowaniem
G=
=558569.8
Przykład wg Millera - Orra
Przyjęto koszt pozyskania środków pieniężnych w stałej wysokości F=1000. Stopa procentowa wynosi 20% rocznie. Odchylenie standardowe dziennego Casch Flow wynosi 2000.
Firma zaakceptowała minimalny poziom środków pieniężnych w wysokości 0.
Ile wyniesie maksymalny , optymalny oraz średni poziom środków pieniężnych?
Koszt utraconych możliwości w odniesieniu na 1 dzień:
(1+k)365-1= 0,2
K=0,0004996 koszt jednodniowy
δ2 = (2000)2= 4000000
minimalny poziom gotówki Z=
=18176
max poziom gotówki= 3Z*2Min=3(18176)=54528
średni poziom gotówki STG = (4G*2Min)/3
STG=4 (18176)/3=24235
Optymalna wielkość zasobów gotówkowych niewiele przekracza poziom średni.
Techniki zarządzania środkami pieniężnymi :
Zsynchronizowanie, wpływów i wypływów gotówki-optymalne, terminy płatności własne i kontrahentów, negocjacje z dostawcami i odbiorcami
Technika FLOT- flot płatniczy i należnościowy, firma dąży do przewagi flotu płatniczego nad należnościami
Działania przyśpieszające egzekwowanie należności
Monitowanie kontrahentów o terminy realizowania faktur
Korzystanie z usług firm ściągających należności, wierzytelności
Kontrola podatków pieniężnych
Zarządzanie należnościami
A - Wysyłanie towaru
B - Zaksięgowanie należności
C - Wystawienie faktury
D - Wysłanie dokumentu płatności przez klienta
E - Otrzymanie dokumentu płatności przez sprzedawcę
F - Przedłożenie dokumentu płatności w banku
G - Dostępność pieniądza dla dostawcy
Od B do F - należność N dni
Od A do G - całość okresu zapłaty N+M dni
M - czas oczekiwania na gotówkę
Kredyt kupiecki - min okres spłaty 30 dni, wybieramy jest ten który oferuje towar w jak najdłuższym czasie spłaty
Określenie warunków kredytu kupieckiego - firma opóźnia termin spłaty należności drugiej firmie
Warunki powinny obejmować
Określenie spłaty - na podstawie kredytu udzielonego przez inne firmy
Formę zapłaty - czek, gotówka, weksel, przelew
Upust w cenie jako zachętę do wcześniejszej zapłaty
Np. 2/10 netto 30 - jeżeli zapłata w ciągu pierwszych 10 dni upust w postaci 2% ceny, max termin spłat 30 dni po jego przekroczeniu możliwość naliczenia (prawo) odsetek karnych
Klasyfikacja kredytobiorców:
Charakter - morale
Możliwości płatnicze - zdolności kredytowa firmy
Kapitał którym dysponuj dana firma
Gwarancja banku, w którym nasz odbiorca ma rachunek bankowy
Warunki gospodarcze
Spółka rozważa propozycje złagodzenia warunków kredytowych dla swoich kontrahentów. Wydłużenie okresu zapłaty przyniesie następujące korzyści:
Sprzedaż wzrośnie ze 120 000 do 150 000
Rotacja należności zwiększy się z 30 do 60 dni
Straty wynikłe ze „złych” (nie zapłaconych ) długów wzrosną z 1% do 2% wielkości sprzedaży
Koszty obsługi należności nie ulegną zmianie. Określenie zmiany wielkości środków zaangażowanych w finansowanie należności.
Wskaźnik marży sprzedaży pozostanie bez zmian i będzie wynosił 25%
Stopa opodatkowania podatkiem dochodowym wynosi 40%, a wymagana stopa wzrostu po opodatkowaniu to 12%
Ad 1
150 000 * 0,2 = 30 000 przyrost marży sprzedaży
120 000 * 0,2 = 24 000
Δ 6 000
Ad 2
150 000 * 0,02 = 3 000 przyrost złych długów
120 000 * 0,01 = 1 200
Δ 1 800
Ad 3
Określenie zmian środków zaangażowanych w finansowanie należności
Nowy poziom należności:
Dziennie 150 000/365=410,96
Rotacja 410,96*60dni=24 658
Dotychczasowy poziom należności:
Dziennie 120 000/365=328,97
Rotacja 328,97*30dni=9 836
Przyrost należności 24 658 - 9 863 =14 795
Wskaźnik kosztów zmiennych 0,8
Po uwzględnieniu wskaźnika przyrostu należności 0,8*14 795=11 836
Ad 4
Oczekiwana stopa wzrostu = (wzrost marzy ze sprzedaży - wzrost złych długów)/wzrost środków zaangażowanych w należności =
= (6000-1800)/11836 = 0,3548(1-0,4)=0,2149=21,49% oczekiwana stopa zwrotu po opodatkowaniu
Ostateczna decyzja można wydłużyć okres kredytowania (Najpierw etapy, później wyliczenia)
Zarządzanie zapasami
Zapasy muszą istnieć w każdym przedsiębiorstwie, co wiąże się z dodatkowymi kosztami:
Planowania i kontroli zapasów (wynagrodzenia, sprzęt komputerowy, oprogramowanie)
Koszt braku zapasów
Koszt zamówień
Koszt utrzymania zapasów (koszty kapitału zmrożonego w zapasach, koszty powierzchni magazynowych, ubezpieczenia, zabezpieczenia przed kradzieżą, podatki za posiadane magazyny)
Zatem zachodzi konieczność określenia optymalnej wielkości dostawy zapasów i optymalnych kosztów zapasów.
Przykład
Spółka sprzedaje kuchenki mikrofalowe. Roczna sprzedaż wynosi 2000 szt., koszty zamówienia O=400 jednostek od każdej dostawy, za każdą kuchenkę spółka płaci dostawcy C=200. Roczne koszty utrzymania zapasów wynoszą dla 1 kuchenki p=20% ceny zakupu. Jaka jest optymalna partia dostawy kuchenek? Ile wynosi ogólny koszt zamówienia? Wyznaczyć punkt zamówienia.
Optymalny punkt dostawy OPD
OPD= √[(2*S*O)/(P*C)] = √[(2*200*400)/(0,2*200)]=200 kuchenek
KUZ - Koszty utrzymania zapasów
KUZ =p * c * średni poziom zapasów
KUZ=0,2*200*100=4000
200
średni poziom
zapasów
OK. - ogólne koszty utrzymania zapasów
OK.=KUZ+KZ
KZ koszty zamówień
KZ=ZAM*O=2000/200*400=4000
ZAM - ilość zamówień w roku OK.=4000+4000=8000
PZ - punkt zamówienia, punkt w którym przedsiębiorstwo złoży na kolejną partię dostaw
PZ=S*T
S - wielkość sprzedaży w pzeliczeniu na dni
T - czas dostawy
Załóżmy że T=11 dni(okres oczekiwania na następną dostawę )
PZ=(2000/365)*11=61
BPZ - bezpieczny punkt zamówienia, uwzględnia dodatkowe, nie przewidziane sytuacje, katastrofy, strajki, boom na rynku)
BPZ>PZ
System sterowania zapasami
system czerwonej linii - gdy system zapasów przekroczy pewien minimalny poziom
system 2 skrzyń - zapasy przechowane w dwóch „skrzyniach” gdy jedna z nich jest pusta to zamawiamy
obecnie stosuje się bardziej rozbudowane systemy
Finanse krótkookresowe
Przy finansowaniu krótkookresowym w odróżnieniu od kredytu kupieckiego trzeba obliczyć ilość dni o jaką może być odroczona spłata(pomimo płacenia odsetek karnych).
Przykład - o ile dni może być odroczona spłata
Spółka szacuje, że bezpośrednie koszty wydłużenia okresu płatności powyżej 31 dni wynoszą 0,75% miesięcznie. Współczynnik ukrytych kosztów wydłużenia płatności wynosi 0,0011%, zaś koszt utraconych możliwości 12% rocznie. Ile wynosi optymalny okres regulowania zobowiązań krótkoterminowych.
T - optymalny okres
T=(k-k')/k'' k - dzienny koszt utraconych możliwości
K=12% rocznie=0,033%dziennie
k' - bezpośredni koszt finansowania krótkookresowego
k'=0,75%miesięcznie=0,025dziennie
k'' - współczynnik ukrytych kosztów z powodu przekroczenia terminu płatności (uwzględnia to, że firma, która nie dotrzymuje terminów płatności wyrabia sobie złą opinie)
k'' = 0,0011%
T=(0,033-0,025)/(0,0011)=7dni
Termin płatności 31 dni
Płacimy po okresie 31+7 dni
W ramach finansowania krótkookresowego korzystamy z kredytu bankowego. Ważnym problemem przy określaniu opłacalności kredytu jest określenie jego efektywnej stopy oprocentowania.
Przykład - określenie efektywnej stopy oprocentowania
Spółka zaciąga kredy bankowy w wysokości 40 000zł oprocentowany stopą 12% rocznie. Odsetki oraz kapitał spłacane są w formie jednej spłaty na koniec roku. Jaka jest efektywna stopa procentowa tego kredytu?
Spe=(1+n/m)m-1=(1+n/1)-1=12% dla n=12
Spe=(1+12/2)-1=12,36%
n - nominalna stopa procentowa
m - krotność naliczanych odsetek w analizowanym okresie
Przykład - Dyskonto
Firma może uzyskać kredyt roczny w wysokości 8 000zł. W przypadku odsetek pobieranych jednorazowo z dołu ich stopa wynosi 26%. W przypadku zapłaty odsetek z góry stopa dyskontowa wynosi 20%. Obliczyć co jest bardziej opłacalne dla firmy.
d=(ds*100)/(100-ds)
d=(20*100)/(100-20)=25%<26%
ds - stopa dyskontowa w skali roku
d - stopa odsetek pobieranych z dołu
8 000*0,26=2080
8 000*0,2=1600
8 000-1600=6400 1600/6400=25%
Korzystamy z dyskonta bo jest tańsze (nie bierzemy pod uwagę inflacji)
Przyszła wartość kapitału - określa ile nasze otrzymane pieniądze będą za kilka lat
Przykład
Firma otrzymała propozycję nabycia maszyn przy zapłacie gotówką 100 000zł albo po zapłaceniu po upływie 3 lat 130 000zł. Jaką formę zapłaty ma przyjąć firma zwarzywszy że ma możliwość uzyskania kredytu bankowego na okres 3lat przy kapitale odsetek wynoszącym 12% rocznie.
Sp=k(1+(d/100))n
130 000=100 000(1+(d/100)3 d=9%
Sp- przyszła wartość kapitału
k- kapitał podstawowy
d- oprocentowanie nominalne
n- okres w latach
wniosek: Płacimy po 3 latach jest to tańszy kredyt
Przykład:
Firma ma możliwość zaciągnięcia pożyczki w wysokości 45 000zł na procent składany przy jednorazowej spłacie po upływie 5 lat wraz z odsetkami, których stopa wynosi dla 3 pierwszych lat 16% a dla następnych dwóch lat 18%. Odsetki kapitalizowane są raz w roku. Wyznaczając przyszłą wartość odsetek i kredytu
Sp=k(1+(d/100))n
Sp=45 000(1+16/100)3(1+18/100)2 =
= 45 000*1,5603*1,3924=97 802,87
Aktualna wartość przyszłej płatności.
Przykład
Zawarto umowę o pożyczkę 120 000zł przy czym pożyczkobiorca zobowiązuje się do jednokrotnej spłaty pożyczki wraz z odsetkami po upływie 4 lat w sumie 200 000zł. Określić stopę procentową
Sd=kp1/(1+(d/100)n
Sd - aktualna zdyskontowana wartość przyszłej płatności
Kp - suma przyszłej płatności
d - stopa procentowa
n - liczba lat
120 000=200 000*1/(1+(d/100))4
d=14% stopa procentowa
Przykład
Aktualna wartość przyszłej płatności stanowi 3300. Jej przyszła wartość wynosi 12 000. Jaki okres upłynie do czasu jej wynagrodzenia przy rocznej stopie odsetek wynoszącej 9%
3300=12000*1/(1+(9/100))n
n=15lat okres wymagalności
Odsetki nominalne
Przykład
Stopa procentowa wynosi 20%, wysokość kredytu 100 000zł na okres pół roku. Obliczyć nominalną stopę
O=k*d*m/365
O-odsetki od spłaty
K - kapitał
D - odsetki
M - ilość dni
O=10 000
Commercial Papres
Inne instrumenty stosowane w finalizowaniu krótko okresowym są to tzw. Commercial papers - krótkoterminowe papiery dłużne
jest to forma ługu przedsiębiorstwa u inwestora, jest to dług krótkoterminowy do 1 roku(najczęściej)
mają wiele zalet z punktu widzenia emitenta
emitent może w krótkim okresie pozyskać kapitał
kapitał jest pozyskiwany bez ingerencji inwestora w działalność firmy
koszty pozyskania kapitału są niższe niż koszty pozyskania kredytu
korzyści dla inwestora
zapewnienie płynności finansowej ponieważ commercial papers są dostępne na rynku wtórnym i zawsze można je sprzeda
Przykład
Firma przygotowuje emisje 30 dniowego bonu komercyjnego.
Wartość emisji 2000000(ml) zł. Firma ocenia, ze będzie mogła sprzedać swoje bony komercyjne z 18 % stopa dyskontowa. Rozpiętość cen u dealera wynosiłaby 0,135 % rocznie ma umiarkowana linie kredytowa w banku i musi płacić 0,5 % rocznie za nie wykorzystane fundusze jest efektywny koszt przygotowanej emisji bonów komercyjnych .
Cena sprzedaży całej emisji z dyskontem=2000000 -(0,18 * 30/360*2000000) =
= 2000000-30000=1970000
Prowizja za niewykorzystane środki w banku= 2000000*0,005*30/360=833.
Koszt emisji = 30000 + 833= 30833.
Fundusze netto otrzymane przez firmę = cena sprzedaży emisji - wartość rozpiętości cen u dealera =19700000-(2000000*0,00135*30/360)=1969775
Efektywna stopa procentowa = 30833/1969775*360/30*100 %= 18,78 %
Przykład
Bank dealer oferuje 30-dniowe krótkoterminowe papiery dłużne firmy X po 98,1 zl.
Jaka będzie rentowność komercyjnych papierów dłużnych ?
Dyskonto = 100-98,1 = 1,9
100-nomionalna przyjmowana w praktyce wartość
Stopa dyskontowa = 1,9 * 360/30 = 22,8 %
R - rentowność
R=360*100% * stopa dyskontowa/360*100-stopa dyskontowa*ilosc dni do wykupu =360*100*22,8/360*100-22,8* 30= 23,24 %
Inne instrumenty finansowania krótkookresowego :
weksle
faktoring
Finanse firmy w długim okresie czasu.
Finansowanie długookresowe przekracza 1 rok , obejmuje wiec finansowanie inwestycji rzeczowych mających za zadanie zwiększenie majątku trwałego firmy jak również finansowanie inwestycji finansowych mających za zadanie zmianę procentowego udziału kapitału obcego w finansowaniu działań firmy.
Finansowanie w długim okresie będzie miało za zadanie osiągniecie tzw. Efektu dzwigni finansowej ( wykorzystanie kapitałów obcych powoduje zwiększenie efektywności kapitału własnego firmy)
Instrumenty finansowania długookresowego :
akcje
obligacje
kredyt długookresowy
leasing
1
towar
LD
LB
zapłata
Spłata kredytu
Bank
umowa
LD
LB
raty
kredyt
zapłata
zamówienie
towar
Dostawca
LB
LD
zyskowność
tygodnie
B
A
płynność
A
B
E
C
D
C
B
A
E
D
wartość
rodzaj finansowania
C
1840 kapitał
stały
B
A
C
D
Stan gotówki
Środki pieniężne
czas