Trygonometria sferyczna - zajmuje się obliczaniem trójkątów sferycznych .

Trójkąt sferyczny - wierzchołki położone na powierzchni kuli a bokami łuki kół wielkich mniejszych 180° tzn. trójkąty Oilerowskie.

Koło wielkie - powstaje z przecięcia powierzchni kuli z płaszczyzną przechodzącą przez środek kuli.

Kąty sferyczne - powstają w wierzchołku gdzie przecinają się dwa koła wielkie

3 miary kąta sferycznego:

1. jest kąt płaski utworzony w wierzchołku konta przez styczne poprowadzonych do łuków będących ramionami kąta.

2. jest kąt dwuścienny miedzy płaszczyznami kół wielkich tworzących dany kąt sferyczny.

3. miarą kąta sferycznego jest też łuk koła wielkiego zatoczony promieniem 90^o z wierzchołka kąta miedzy jego ramionami.

Biegunem łuku kąta wielkiego- nazywamy punkt odległy od tego łuku o 90^o.Każde koło wielkie na kuli posiada dwa bieguny krążące na końcach średnicy prostopadłej do płaszczyzny koła wielkiego.

Dwukąt sferyczny - tworzą dwa łuki kół wielkich oparte na jednej średnicy.

Układ nie ma odpowiednika w geometrii płaskiej.

A A1 - boki po 180^o

Kąty są równe A = A1

Dwukąt można przeciąć tworząc z dwóch trójkąty sferyczne.

Trójkąt ABC dany trójkąt A1BC sprzężony z danym

1. bok wspólny

b₁= 180^o - b

c₁= 180^o - c

Kąty uzupełniają się do 180^o .

Suma boków i suma kąta w trójkącie sferycznym:

Wierzchołki trójkąta łączymy ze środkiem kuli w punkcie 0 powstaje naroże trójścienne. Suma kątów w narożu zawiera się 0^o ≤ α ,β , γ ≤ 360 ^o .

a.b.c. - boki trójkąta ABC

α ,β , γ - kąty płaski które są miarami a,b,c

Suma boków zawiera się 0^o ≤ a + b + c ≤ 360 ^o

Suma kątów dwuściennych w narożu jest miedzy 180^o - 540^o

0^o ≤ A + B + C ≤ 540 ^o

Od każdej ze stron tej nierówności odejmujemy po 180^o

0^o ≤ A + B + C- 180 ^o ≤ 360 ^o

ε = A + B + C - 180^o

Nadmiar sferyczny(ε) - jest różnica kątów miedzy suma kąta figury sferycznej i sumą kąta odpowiadającej jej figury prostej

Nadmiar zawiera się miedzy 0^o ≤ ε ≤ 360 ^o

Trójkąty wzajemnie biegunowe i ich właściwości

Trójkąt ABC i trójkąt A'B'C' są wzajemnie biegunowe tzn. wierzchołki jednego trójkąta są biegunami boków drugiego trójkąta i odwrotnie.

Kąty z małego trójkąta i kąty z dużego sumuje się do 180^o

T: A + a' = 180^o

Boki c, b przedłużamy do przecięcia z bokiem c' do powstania punktów K , L łuk K, L jest miarą kąta A dowód KL = A

B'K + KL + LC' =a'

A + a' = B'K + KL + KL + LC' =90° +90°

A +a' = 180^o

T: B' + b = 180^o

Dowód:

B' = NA + AC + CL

b= AC

B' + b = NA + AC + AC + CL =90° +90° = 180^o

Wzory kosinusowe dla boków

Bok KL należy do dwóch trójkątów

KL² = AK² + AL² - 2AKAL · cos A

KL² = OK² + OL² - 2 OKOL · coc a

AK² +AL² - 2AKAL · cos A = OK² + OL² - 2 OKOL · coc a

OK² = OA² + AK²

OL² = OA² + AL² podstawiamy i dzielimy przez 2

OKOL cos a = OA² + AKAL · cos A / OKOL

=

Wzory Albataniego wzory cos dla boków :

Wzory cos dla kątów

napiszemy wzór na cos dla trójkąta biegunowego względem danego tj.

Lecz (z własności twierdzenia wzajemne bieguny)

Wzory sinusowe( bez wyprowadzenia)

Wzory 5 elementów (w trójkącie)

drugie równanie przez cos c i wstawiamy do pierwszego za cos a , cos c do pierwszego

Innych 6 wzorów powstaje z wymiany elementów z trójkąta biegunowego względem danego .

Wzory kotangensowe 4 elementów

dzielimy te Wzory stronami:

Wysokość trójkąta sferycznego - jest to łuk koła wielkiego poprowadzony z jednego z jego wierzchołków prostopadle do boku przeciwległego

Z trójkąta ABD

Z trójkąta BDC

Twierdzenie o wysokości w trójkącie sferycznym

Ponieważ równe strony są równe to lew są równe sobie:

Twierdzenie o wysokościach w trójkącie sferycznym:

sina sinh_a=sinb sinh_b=sinc sinh_c

W trójkącie sferycznym sin boku i sin odpowiadających mu wysokości jest wielkością stałą.

Wzory na sin i cos kątów połówkowych:

cosa=cosb cosc+sinb sinc cosA

Obie strony tej równości odejmujemy od jedności (1)

Oznacza obwód trójkąta:

Podstawiamy i pierwiastkujemy:

Wzory na cos konta połówkowego:

cosa=cosb cosc+sinb sinc cosA

Oznaczam:

Podstawiam i pierwiastkuje:

Ze wzoru sin i cos można napisać wzory na tangensa:

1.Pole powierzchni może być określone za pomocą proporcji

2. Pole powierzchni trójkąta sferycznego

Boki trójkąta ABC przedłużymy do pełnych kół

CB'= BC'

CA'= AC'

Trójkąt ABC' = trójkąt CA'B'

Oznaczamy powierzchnie dwukątów:

1. ACBC' = S₁

2.ABA'C = S₂

3.ABCB' = S₃

nadmiar sferyczny ε^o

Dla mniejszych trójkątów

3. Wzory na nadmiar w trójkącie sferycznym

1.Wzór ścisły Liullera

Gdzie:

2.Wprowadzamy (R) promień kuli na którym leży trójkąt

Dla małych trójkątów sferycznych do 30 - 40 km gdzie stosunek S do promienia (R ) w przybliżeniu 1/150 (1/200) można wtedy przyjąć tgx w przybliżeniu x

Wzór Herona

3.Ze wzoru na powierzchnie

Układy współrzędnych stosowane w Polsce po II w.św.:

1.Układ Borowa Góra

-lata obowiązywania 1945-1955

-elipsoida Bessela

-odwzor. Gaussa-Krugera

-cztery strefy 3°(15,18,21,24)

-zniekształcenie liniowe na skraju strefy +14cm/km

-mapy topograficzne począwszy od skali 1:10000

2.Układ „1942”

- lata obowiązywania 1955-nadal

-elipsoida Kasowskiego

-punkt przyłożenia elipsoidy do geoidy - Pułkowo k.Sankt Petersburga

- odwzor. Gaussa-Krugera

-strefy: 3°(15,18,21,24) i 6°(15,21)

-zniekształcenia liniowe na skraju stref: 3°-+14cm/km , 6°- 60cm/km

-od 1970r tylko dla wojska

3.Układ „1965”

- lata obowiązywania 1970-nadal

-5 stref: 1-4 (odwzorowanie quasistereograficzne), 5 (odwzor. Gaussa-Krugera)

-elipsoida Krasowskiego

m=0,9998 (1-4 strefy)

m= 0,999983 (5 strefa)

-zniekształcenia w strefach:

1-4 - ±0-25cm/km

5 - małe zniekształcenie

Występuje tu trudność sporządzenia jednolitych i pełnowartościowych map dla obszaru całego kraju oraz obszarów znajdujących się na stykach 2 lub 3 sąsiadujących stref.Wynika to z faktu że układy te są wzajemnie przesunięte i skręcone.Początki tych układów były przez wiele lat utajnione.

4.Układy lokalne

Były tworzone dla dużych miast (Warszawa,Kraków), dla uzdrowisk(Zakopane) i zakładów przemysłowych. Jest ich kilka w Polsce.Układ współrzędnych geodezyjnych płaskich nie ma poziomu morza tylko wysokość.

5.Odwzorowanie”GUGiK-80”

- lata obowiązywania 1980-nadal

-jedna strefa

-odwzor. quasistereograficzne

-elipsoida Krasowskiego

m=1/3500 , r=215 km - koło bez zniekształceń , współrzędne środka koła: X=500000,00m, Y=500000,00m

-zniekształcenia: centrum - -29cm/km , skraj- +96 cm/km

-wykonano mapy w skali: 1:200000,1:100000,1:500000

6.Układ „1992”

-jedna strefa

-odwzor. Gaussa-Krugera

-elipsoida GRS-80 (satelitarna)

-Lo=19° , mo=0,9993

-zniekształcenia: na południku środkowym- -70cm/km , na skraju strefy- +90cm/km

7.Układ „2000”

- cztery strefy 3°(15,18,21,24)

- odwzor. Gaussa-Krugera

- elipsoida GRS-80 (satelitarna)

- m=0,999923

-zniekształcenia: na południku środkowym- -7,7/km , na skraju strefy- +7cm/km

8.Układ UTM(Universal Transverse Mercator Projection)

-strefy 6°(15,21)

- elipsoida GRS-80

-mo=0,9996

-zniekształcenia: -40cm/km

-mapy wojskowe NATO

PO 1-ym STYCZNIA 2010r ZOSTAJĄ UKŁADY: „1992” i „2000”. !!!

Mapa - jest to zmniejszony na płaszczyznę obraz określonego obszaru ciał niebieskich jednoznacznie orjętujący w usytuowaniu przestrzennym przedmiotów lub zjawisk w tym obszarze występujących.

Klasyfikacja map ze względu:

Treść: ogólne i tematyczne

Skalę ; przeznaczenie ; sposób posługiwania ; zasięg terytorialny

Mapy ogólne dają pełną charakterystykę przedstawionego obszaru.

Mapy ogólne otrzymuje się na podstawie zdjęcia topograficznego w odpowiednio dużej skali.

Mapy ogólne dzielimy ze wzg. na skalę: topograficzne, przelądowo-topograf., przeglądowe.

Mapy tematyczne uwypuklają jeden lub kilka elementów z treści mapy ogólnej inne elementy środowiska życia przyrody lub społecznego.Dzieli się je na: hipsometryczne, geograficzne, geomorfologiczne, glebowe, klimatyczne, hydrograficzne, administracyjne, komunikacyjne, demograficzne, przemysłowe

W Polsce do map wielkoskalowych zalicza się: 1:5000, 1:10 000, średnioskalowych: 1:25 000,1:50 000, małoskalowych:

1:100000, 1:200000,1:500000.

Elementy treści map:

1. Matematyczne: siatka południków i równoleżników w określonym odwz. , skala mapy, pkt. Nawiązania a także ramka mapy z podziałem stopniowym a na niektórych mapach siatka w km

Rozróżniamy ramki: wewnętrzną, stopniowa, zewnętrzna

2. Geograficzne: zarys linii brzegowej jezior, mórz,rzeki, rzeżba terenu, elementy glebowo-roślinne,osiedla,sieci komunikacyjne,granice (lub za pomocą znaków i barw)

3. Napisy na mapie i poza, jej właściwą powierzchnią: funkcja objaśniajaca i informacyjna.Poza pow.mapy podaje się jej legendę(tytuł mapy,wydawnictwo,skale,podziałke,rok wydania,rodzaj odwzorowania).

Pismo

Posiada 4 właściwości:

1. Harmonia

2. Czytelność

3. Wzajemna kontrastowość

4. Zdolność do reprodukcji

Pismo powinno być proste. Czytelność zależy od grubości pisma i os stosunku barwy czarnej do białej

Grubość pisma 0,2-0,3 mm

Wys/grub. = 6:1 (8:1)

Rozstaw liter 120-130% grubości

Zasady rozmieszczania napisów na mapie

1. Napis nie powinien zasłaniać ani rozrywać szczegółów mapy.

2. Nie powinien przecinać znaków lini kolejowych, szos oaz charakterystycznych rzeźb terenu.

3.Przynależność nazwy do określonego obiektu geograf. Nie powinna nasuwać żadnych wątpliwości czyli napis nie powinien znajdować się w dużej odległości od obiektu którego określa.

Obiekty zajmujące na mapie dużą pow. opisuje się wewnątrz ich konturu rozciągając poszczególne litery napisu na oś największego rozciągnięcia. Nazwy gór dolin, rzek opisuje się wzdłuż wydłużeń. Napisy nie mogą być odwrócone w stosunku do normalnego położenia mapy.

Znaki kartograficzne

1.Obrazowe - podobne do przedmiotów w postaci szkiców rzutów, kładu, schematu tych przedmiotu.

2.Znaki abstrakcyjne - nie podobne do przedmiotu jako symbole geometryczne lub dowolnym których znaczenie na mapie musi być wyjaśnione

3.Znaki obrazowe lub abstrakcyjne w grupach albo rozproszone w konturze

4.Znaki ruch wartości zmian natężenia

5.Znaki diagramowe według legendy

6.Znaki piśmiennicze tj. nazwy, skróty literowe , litery

7.Znaki cyfrowe charakteryzujące wielkości lub kolejność

Pierworys mapy

1.Kartowanie bezpośrednio ze szkiców polowych

2.Z materiałów fotogrametrycznych

-metoda kombinowana - sytuację pozyskujemy ze zdjęcia lotniczego a rzeźbę uzupełniającego pomiaru

niwelacyjnego. ∆h<30 m

- metoda uniwersalna ; sytuację i rzeźbę opracowuje się ze zdj. lotniczego na autografach

3. Na drodze generalizacji mapy w skali większej niż opracowywana

Generalizacja mapy - to przeredagowanie jej treści za szczegółowej na ogólną. Cele:

1 - Aby odpowiednią treść mapy zmieścić na określonym formacie w żądanej skali

2 - Aby uzyskać mapy specjalne wyodrębniające niektóre elementy treści

3 - Aby zwiększyć czytelność mapy

Generalizuje się następujące elementy:

a) liniowe - linie kolejowe, drogi, rzeki, linie brzegowe, warstwice

b) powierzchniowe ; osiedla, obszary wód, lasów, pow. Zamkniętych w granicach terytorialnych

c) elementy punktowe ; skupienia i rozproszenia drobnych plam i pkt

d) znaki specjalne ; sygnatury, opisy, cieniowanie, kreskowanie

Pierwszym zadaniem generalizacji jest ustalenie celu postaci mapy co jest związane z zakresem jej treści

Ad a)

Najważniejszy jest warunek zgodności kątowej tj. wszystkie linie muszą się przecinać pod tym samymi kątami. Linie krzywe powinny powtarzać wszystkie zagięcia lini szczegółowej o ile ze względu na jej grubość łuki krzywizny dadzą się swobodnie wykreślić bez stykania ze sobą. Czasem trzeba zmienić grubość lini

Ad b)

Obowiązuje warunek wiernopolowości oraz podobieństwa figur

Ad c)

Punkt albo pozostaje albo się go usuwa, można punkty występujące w zespole zastąpić jednym symbolem albo jakimś znakiem specjalnym.

Ad d)

Znaki specjalne muszą być zmienione i dopasowane do nowej mapy

4.Kartowanie kompilacyjne - to kartowanie nowej mapy na podst. różnych map w różnych skalach czasem i odwz. dobrze jest przetwarzać na podst. osnowy geod.

Kolejność opracowania:

1 Rozbudować osnowę geod.

2. Obliczyć skurcz i ujednolicić skalę

3. Aktualizować treść mapy przez pomiar bezpośredni z kontrolą styków

4. Montaż map zaktualizowanych na tle uzupełnionej osnowy i jednolitego odwz.

5. Kartodiagramowanie w oparciu o materiał statystyczny lub opisowe

Katrodiagramowanie - graficzne przedstawienie danych statystycznych na tle mapy lub połączenia z elementami geograficznymi mapy. Stosowane w atlasach gosp.

Sposoby obrazowania danych cyfrowych można podzielić:

1 Diagramy- jest to zespół figur geometrycznych, których wzajemny stosunek jest proporcjonalny do zespołu licz (punktowe, liniowe, powierzchniowe)

2. Kartodiagramy- jest to mapa konturowa niekompletnej treści geograf. Na której umieszczone zostały diagramy ilustrujące regionalne stosunki danych statystycznych: liniowo, nitkowy schematyczny.

3. Kartogramy-są to izotermy i izobary, czyli linie łączące te same punkty

Metody przetwarzania map podstawowych na mapy w skalach mniejszych (pomniejszenie map)

1. Metoda graficzna odręczna - jest to przeniesienie odręczne lub cyrklem proporcjonalnym treści w ramach siatki kart. dokł. +/-0,3 mm

2. Pantografowanie mechaniczne - stosuje się dla map które nie muszą mieć dużej dokł. +/- 0,3 mm

3. Pantografowanie optyczne - pantografy optyczne - matówkowe, pryzmatyczne dokł. +/-0,2 mm

4. Przetwarzanie fotograficzne - polega na fotografowaniu sekcji mapy pierwotnej w ustalonej skali, w montowaniu negatywu na przeźroczyste podłoże w oparciu o noniusze siatki, retuszowanie zmontowanych negatywów, sporządzenie kopi błękitnej na planszy karty z retuszowanych i zmontowaniu negatywu. Wykonanie pierworysu po śladach kopi błękitnej, wykreślenie tuszem.

Wykonanie czystorysów map.

Czystorysem mapy nazywamy jej pierworys będący wynikiem kartowania sporządzony według umownych znaków kartog. Zachowaniem warunków przydatności do reprodukcji

Musi spełniać warunki:

1 Mapa musi być wykreślona po liniach pierworysu w celu utrzymania wartości kartometrycznych

2 Użyte znaki muszą być jednolite na całej mapie

3 Grubość i zaakcentowanie znaków musi uwzględnić hierarchię ważności składników treści mapy

4 Pojedyncze znaki muszą być łatwo doszczególniane w spośród innych w zespole

5 Rozmieszczenie i wielkość opisu na mapie muszą być scharmonizowane z układem znaków i lini rysunków

Aktualizacja map

Do przeprowadzenia aktualizacji potrzebne są nowe zdjęcia lotnicze.Aktualizacja okresowa map topograficznych jest wykonywana w cyklach 5 lub 10 letnich. Wielkoskalowe mapy miejskie i rolnicze podlegają aktualizacji bieżącej na każdy dzień. Jest to aktualizacja ciągła. Z grupy map podstawowych miasta wybrana jest jedna w skali 500 lub 1000 która musi być aktualizowana na podstawie pomiarów wykonawczych po zakończeniu inwestycji lub po każdej zmianie sytuacji przedmiotów terenowych. Spośród map miejskich należy utrzymywać grupy map podstawowych, ewidencyjnych, inwentaryzacyjnych, rejestracyjnych (inne rodzaje map mogą być aktualizowane okresowo)

Grawerowanie obrazów kartograficznych (warstwo-rytowanie)

Polega ono na usunięciu w miejscach rysunku warstwy rytowniczej nałożonej na materiał przeźroczysty (folie, szkło) Rozróżniamy: pozytywowe, negatywowe, negatywowo-pozytywowe.

Pozytywowe - polega na tym że po procesie rytowania miejsca linii rysunku zostają zatrawione w podłożu za pomocą lakieru zatrawiającego. Po usunięciu warstwy rytowniczej przy użyciu wody otrzymuje się rysunek na folii będącej diapozytywem spełniającym rolę pierworysu lub czystorysu.

Negatywowe - oznacza się tym że po procesie rytowania zabarwia się warstwę rytowniczą roztworem specjalnego barwnika. Otrzymany w ten sposób negatyw używany jest do kopiowania diapozytywów, pozytywów, form drukowych do druku litograficznego, offsetowego i sitowego

Negatywowo - pozytywowe ; umożliwia uzyskanie jednego oryginału rytowniczego w czasie kolejnych faz. Proces rytowniczy polega na rytowaniu odpowiednich treści, kopiowaniu treści na odpowiednie formy drukarskie, zabarwienie, kolejne rytowanie.

Po skopiowaniu całości treści mapy i zatrawieniu ostatniej fazy rysunku zmywa się warstwę rytowniczą i uzyskuje się zbiorczy diapozytyw na foli.

Mamy dwa sposoby rytowania:

1. Rytujemy na pow. ark. rytowniczego nałożonego na materiał kart. Znajdujący się pod ark. Rytowniczym. Materiałem takim może mapa pierworys, fotomapa. Przy rytowaniu treści mapy odczytuje się przez folię pokrytą warstwą rytowniczą.

2. Rysunek kart. Rytujemy na pow. Ark. Rytowniczego na który wniesiono kopię rysunku. Może to być kopia srebrowa, błękitna, sepiowa, dwuazowa, druk lub kopia kserograficzna.

Graficzne uplastycznianie map

Można to osiągnąć przez zastosowanie różnych kolorów, intensywności, skali barw, cieniowania albo szafowania rzeźby terenu.Właściwą intensywność można otrzymać przez zastosowanie odpowiednich rastrów.

Raster - jest to przeźrocze na szkle którego rysunek jest jednolitym wzorem utworzonym z linii lub znaków równomiernie pokrywających daną powierzchnię. Umożliwia wydrukowanie z jednej formy drukarskiej kilka natężeń barwnych.

Trzy cechy określające przydatność rastra w kartografii:

1 Charakter wzoru: liniowy, kratkowy, kropkowy

2 Gęstość rastra: ilość lini bądź kropek przypadająca na 1 cm 46/1cm lub 28/1

3 Stopień zaczerwienia pola rastra wyrażony w %

Reprodukcja kartograficzna

Jest to zespół czynności zmierzający do wykonania z 1 oryginału mapy do większej ilości mapy zgodnie z określonymi warunkami technicznymi. Wybór metody reprodukcji zależy od:

- graficznej postaci czystorysu

- dokładności

- ilości egzemplarzy reprodukcji

- postaci graficznej żądanej reprodukcji lub jej podłoża

Druk:

Wypukły - zaliczamy tu: drzeworyt, druk czcionkowy, cynkochemiografię - druk z wytrawionych w miejscach między rysunkowych (blach cynkowych). Stosuje się do szczególnie precyzyjnych oryginałów.Blacha 2 mm wytrawienie 0,5-1 mm

Wklęsły - drukują elementy zagłębione. Zaliczamy: miedzioryt, staloryt, litoryn, rotograwinra

Płaski - miejsca drukujące i niedrukujące znajdują się na jednej płaszczyźnie. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu fizycznych właściwości odpychania tłuszczu i wody.

Rodzaje:

pośredni - zw. offsetem rysunek z blach przenoszony jest na cylinder gumowy skąd następnie drukowany na papier

bezpośredni - odbitkę uzyskuje się przy dociskaniu papieru do pow. Druk.

Podstawowe procesy kartograficzno wydawnicze:

I Czystorys→ negatyw→odbitka fotograficzna

Czystorys→negatyw na papierze dyfuzyjnym→odbitka na pozytywowym papierze dyfuzyjnym

Czystorys→matryca na materiale przeżroczystym→odbitka pozytywowa na papierze ozalidowym

II Połączenie procesu fotograficznego z drukarskim

Czystorys→negatyw lub diapozytyw→kopia na blachę drukującą→druk

III Druk mapy dwubarwnej

Analiza kartometryczna

Skala danej mapy zmienia się od pkt do pkt i od kierunku do kierunku w sposób zależny od funkcji odwzorowawczej. W przypadku mapy starych lub map o zdeformowanych podłożach korzystanie z nich powinna poprzedzić analiza kartometryczna. Na analizowanej mapie mierzy się długości poszczególnych łuków równoleżników i południków. Wielkości te p sprawdzeniu do skali terenowej można wydzielić przez przyrosty odpowiednich łuków równoleżników i południków na elipsoidzie otrzymując przybliżone wielkości skal w kierunkach głównych

Skurcz mapy

Odchyłki wynikające ze skurczu mapy uwzględniane są w tedy gdy wykraczają one poza granicę błędu wielkości mapy.

Lśr = (l1+2l2+l3)/4

Równoleżnikowy współczynnik deformacji liniowej

P%= (l-lśr)/l * 100%

Hśr = (h1+2h2+h3)/4

Południkowy współczynnik deformacji liniowej k%= (h-hśr)/h * 100%

Średni współczynnik def. Liniowej dla sekcji g%= (p%+k%)/2

Współczynnik def. Powierzchniowej:

S%= 2g%= p%+k%

Fotoreprodukcja

1. Materiały światłoczułe - główne ich cechy to światłoczułość, barwoczułość, kontrastowość, ziarnistość, zdolność rozdzielcza, gęstość optyczna. Do kartograf.Celów używa się w zasadzie materiałów o niskiej światłoczułości, drobnej ziarnistości, dużej zdolności rozdzielczej i dużej kontrastowości.

Najlepsze materiały:

Szkło - +/- 0,008 ‰ deformacji

Blacha offestowa +/- 0,20 ‰

2. Aparaty fotoreprodukcyjne

Główne części: podstawa ,ekran, kamera, optyka, oświetlenie.

Podstawa ma konstrukcję stalową o dł. 5-8 m oparta na sprężynach amortyzujących. W gornej części są płozy stalowe. Ekran przypomina dużą kopiorame pneumatyczną. Mapę wkłada się w szybę i wypompowuje się powietrze co daje równe przyleganie. Wzdłuż szyby mamy podziałki nastawcze.

3. Światło używane w fotoreprodukcji

Jest to światło sztuczne: żarowe, rtęciowe, ksenonowe, łukowe. Źródło światła powinno mieć odpowiedni skład spektralny i dostateczną intensywność aby czas naświetleń był krótki.

4. Sprawdzanie i rektyfikacja kamery

Sprawdza się warunek równoległości matówki obiektu i ekranu oraz prostopadłości tych elementów do osi obiektywu.

techniki reprodukcyjne:

1. Wykonanie negatywu na śiatłoczułych warstwach srebrowych

Pierworys zakłada się na ekran, oświetla, ustala skalę. Po ustaleniu skali stawia się kliszę i naświetla się. W czasie naświetlenia kliszy w kryształkach halogenku srebra wytwarzają się „zarodki wywoływania” w których tworzy się srebro metaliczne i powstaje obraz utajony. Światło wytwarza ok. 500 x srebra metalicznego mniej od ilości srebra potrzebnego aby obraz mógłby być widocznym negatywem

Czas wywoływania 3-6 min temp 18

Utrwalanie negatywu czas 4-15 min

Płukanie 30 min

2. Wykonanie diapozytywów

Wykonuje się je z negatywu w kopiarce płaskiej. Do kopioramy wkłada się film graficzny emulsją na styk z emulsją poprzednio wyrytowanego negatywu. ; wywołanie 5 min, płukanie, utrwalacz 10 min Wysuszony diapozytyw retuszujemy

3. Negatywy prawoczytelne

Na podst. fotografowania otrzymuje się lewo czytelny negatyw. Kopia na blachę będzie prawo czytelna a druk z takiej blachy bezpośrednio na papier daje odbitkę lewo czytelną. Aby otrzymać negatyw prawo czytelny fotografuje się mapę przez pryzmat zakładany do aparatu.

Kserografia - wykonuje się ksero płyty pokrytej selenem która spełnia rolę elektro kliszy. Naładowany potencjał elektryczny utrzymuje ładunek na naświetlonej tarczy. Rozróżniamy kserografy optyczne oraz stykowe

Fazy kserografii:

1 Założenie oryginału do urządzenia

2 Nastawienie ukł. optycznego do skali

3 Naładowanie w procesie płyty pokrytej warstwą selenem lub żywicy ; to się dzieje w polu elektrycznym które tworzy biegun o 6000V

4 Naświetlenie płyty przez ukł optyczny ; miejsca naświetlone częściowo tracą ładunek, powstaje obraz utajony

5 Wywołanie kaskadowe płyty przez napylenie pigmentu, toneru

6 Przeniesienie obrazu z płyty na podłoże

7 Utrwalenie kopi sposobem termicznym

Kopie dwuazowe (ozalidowe)

Wykonywane są z oryginałów przeźroczystych. Metoda ta wykorzystuje światłoczułe właściwości zw. dwuazowe. Warstwa światłoczuła składa się z dwóch składników tzw. Czynnego i biernego ozodu.

Obraz powstaje przez naświetlenie matrycy. Wywołanie odbywa się w parach amoniakalnych, obraz pozytywowy.

Wywołanie:

1 Metoda sucha - zimne pary amoniaku w skrzynkach drewnianych

2 Metoda półmokra - odbywa się przez minimalne zwilżenie emulsji specjalnym wywoływaczem. Daje lepszy efekt

Druk offsetowy - jest to druk z płaskich blach metalowych. Zasada druku opiera się na podzieleniu powierzchni płyty metalowej na miejsca przyjmujące tłustą farbę drukarską Jest to możliwe dzięki właściwościom emulsji chromowej która okrywa się płytę drukującą. Emulsja ta pod wpływem światła ulega zagarbowaniu. Najczęściej używa się blach aluminiowych, cynkowych 0,6-0,7 mm grubości. Najpierw trzeba przygotować blachę do druku.

Ziarnowanie - urz. zw. Ziarnikami ; żeliwna podst. I ruchoma skrzynka. Na dno skrzynki kładzie się blachę na blachę, sypie się drobny pył kwarcowy i piasek rzeczny zroszony wodą. Wsypuje się warstwę kulek porcelanowych o φ20-25 mm - blacha cynkowa, φ10-15 mm aluminium. Skrzynie wprowadza się w ruch. Kulki wcierają pył w blachę. Czas 1 godz. - cynkowe, 30 min aluminium. Przez ziarnowanie zwiększa się pow. Blachy od 3-5 razy.Na blachę nakłada się odpowiednio przygotowaną emulsję światłoczułą. Nanoszenie emulsji odbywa się za pomocą wirówki które mogą być pionowe, poziome, pochylone; obroty 40-1000x/min, suszenie w suszarkach.Po wysuszeniu płyty zakłada się do kopiarki próżniowej i umieszcza się na niej negatyw i pozytyw. Włącza się pompy próżniowe a następnie naświetla. Po naświetleniu pokrywa się płytę cienką warstwą farby. Następnie płytę wywołuje się strumieniem wody. Pod wpływem wody warstwa emulsji w miejscu nie naświetlonym zostaje wymyta. Po wywołaniu zbiera się nadmiar wody i pokrywa blachę zakwasem gumy arabskiej. Suszy i przekłada do druku.

Proces drukowania

Przygotowanie jak w druku offsetowym. Przed wykonaniem druku całą pow. Blachy drukującej zwilża się wodą a następnie przy użyciu wałka nanosi się farbę drukarską. Farba przyczepia się w miejscach rysunku co umożliwia jego przeniesienie na materiał drukowy z pośrednictwem płata gumowego obciągniętego na cylindrze maszyny drukującej. Druk z jednej blachy może być powtórzony wielokrotnie lecz czynności zwilżenia i nakładania farby muszą być wykonywane każdorazowo.

Maszyny do druku map:

Druk może powstać przez:

1 Przetoczenie walca po powierzchni - ma to miejsce w maszynach litograficznych płaskich, prasie offsetowej rys.

2 Przekręcenie powierzchni między dwoma walcami - Ma to zastosowanie we wszystkich maszynach offsetowych, cylindrycznych i rotacyjnych

Papier mapowy

Używane jest włókno roślinne, im dłuższe włókno tym papier jest mocniejszy.Włókna wchodzą w skład papieru w postaci masy celulozowej, miazgi drzewnej.

Następujące właściwości papieru:

1 Wytrzymałość na zerwanie

2 Rozciągliwość

3 Wytrzymałość na zgięcia

4 Stopień zaklejenia

5 Zawartość kaoliny

6 Skład masy

7 Chłonność

8 Porowatość

9 Grubość

10 Przeźroczystość

11 Wilgotność

12 Wydłużanie i skurczenie po zwilżeniu

13 Odporność na kwasy i zasady

14 Światłotrwałość

15 Przepuszczalność tłuszczów

16 Kwasowość

Wady druku map:

1 Złe rozprowadzenie farby

2 Zbieranie się farby na blachach

3 Odtłuszczenie lub zatłuszczenie blach farbą

4 Tonowość druku

5 Zła przyczepność druku do podłoża

6 Szklistość farby na druku

7 Ścieranie farby z papieru

8 Zanikanie lub cofanie się koloru

9 Niedostateczna czerń farby

10 Przesiąkanie druku

11 Wyszczypywanie papieru

Kartometria

To metody przeprowadzania pomiarów na mapie i same pomiary.

Dokładność otrzymanych wielkości z pomiarów zależy od: błędów technicznych (niedokładność przyrządów pomiarowych,deformacja podłoża) i błędów kartograficznych (niedokładność opracowywanej mapy).

1.Pomiar długości na mapach

Tu dokładność zależy od długości mierzonych odcinków.

2.Pomiar linii krzywych.

Za pomocą: kroczka, sumowania linii łamanych, krzywomierza (składa się z małego ząbkowanego kółka i tarczy licznikowej).Pomiary wykonuje się tu przynajmniej dwukrotnie!!!

3.Pomiary pól.

Za pomocą: planimetru lub pól siatki kartograficznej

4.Pomiary objętości.

Możemy wykonywać tylko na mapach warstwicowych.

5.Pomiar spadków terenu i nachyleń.

Możemy wykonywać tylko na mapach warstwicowych.

---