PRAWO ADMINISTRACYJNE
Literatura;
„Prawo administracyjne” - Elżbieta Ura i Edward Ura
Pytania z części ogólnej oraz ustrojowego prawa administracyjnego
1. Pojęcie materialnego prawa administracyjnego
Prawo materialne zawiera normy ustanawiające uprawnienia i obowiązki organów administracji publicznej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz tej administracji, uprawnienia i obowiązki powstają z mocy samego prawa. Normy prawa materialnego ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa, jest to nie skodyfikowana część prawa administracyjnego co wynika z trudności, a nawet niemożliwości skodyfikowania w jednym akcie wskutek ciągle zmieniających się przepisów.
2. Pojęcie ustrojowego prawa administracyjnego
Prawo ustrojowe zwane też jest prawem o ustroju administracji publicznej, reguluje organizację i zasady funkcjonowania aparatu administracyjnego powołanego do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Przepisy tego prawa regulują najważniejsze elementy administracji publicznej, stanowią podstawy prawne organizacji administracyjnej, regulują przede wszystkim strukturę aparatu administracji oraz zachodzące w nim procesy jak np. kierowania, nadzoru, kontroli itp. zawiera również przepisy prawne określające podmioty administracji, określając ich strukturę organizacyjną, zakres zadań, formy i metody ich wykonywania, a także przepisy tworzące podział terytorialny kraju. Podstawę tego prawa stanowi konstytucja oraz ustawy o samorządzie województwa, powiatu, gminy oraz o administracji rządowej w województwie. Ustaw tych nie można uznać za kodyfikacje, a więc jest to nie skodyfikowana część prawa wiele też przepisów ustrojowych znajduje się poza tymi ustawami.
3. Pojęcie prawa administracyjnego procesowego
Prawo to nazywane jest też przepisami formalnymi, proceduralnymi regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego. Prawo to zajmuje się między innymi sądownictwem administracyjnym, postępowaniem administracyjnym ogólnym, postępowaniem egzekucyjnym w administracji, postępowaniem podatkowym czy też postępowaniem administracyjnym właściwym dla organów administracji specjalnej np. policji, górnictwa, administracji morskiej. Prawo procesowe w zasadniczej części zostało skodyfikowane, stanowi ją ustawa z 14.06.1960 r. zwana kodeksem postępowania administracyjnego, następnie ustawa z 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz ustawa z 29.08.1997 r. o ordynacji podatkowej.
4. Definicja prawa administracyjnego wg J. Starościanka
J. Starościak określił prawo administracyjne jako gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania. Trzon prawa administracyjnego stanowią te przepisy, które mogą stanowić podstawę powstania stosunku administracyjnoprawnego.
5. i 7. Pojęcie administracji publicznej, pojęcie administracji władczej.
Administracja publiczna sprawowana jest przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego w różnych prawnych formach działania. Jedna z nich jest wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych w procesowej formie decyzji administracyjnych. Inna prawną forma działania administracji jest stanowienie powszechnie obowiązujących przepisów w ramach unormowań wynikających z delegacji ustawowych. Te dwie formy działania nazywane są formami władczymi. Poza nimi istnieje jeszcze wiele innych prawnych form działania, które zapewnić mają realizację zadań przez administrację publiczną. Stanowiska w administracji powinny być obsadzane przez osoby odpowiednio wykwalifikowane, których status formalny i materialny odizolowuje ich sfery bieżącej polityki i prywatnej przedsiębiorczości.
6. Tzw. negatywna definicja administracji publicznej.
Administracja jest to wszystko co nie jest stanowieniem prawa i wymiarem sprawiedliwości.
8. Pojęcie administracji świadczącej.
Zwana też organizatorską związana jest z szeroko rozumianym zaspakajaniem potrzeb społecznych nie indywidualnych spraw, ale grup obywateli są to np. zadania związane z rozwojem świadczeń socjalnych, oświatą, kulturą, ochrona zdrowia, ochroną środowiska, budową dróg, ulic, mostów są one określane jako zadania własne gminy.
9. Elementy stosunku administracyjnoprawnego.
Sa nimi składniki tworzące jego konstrukcje, należa do nich
- przedmiot stosunku administracyjnoprawnego
- podmiot stosunku administracyjnoprawnego
- obowiązki i uprawnienia zwane też układem prawnej sytuacji między podmiotami albo treścią stosunku
10. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego
Leży on zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej, jest on objęty kompetencja jednego z podmiotów administracji, drugi podmiot, którym mogę być np. osoby fizyczne czy inne organy administracji musi mieć co najmniej zdolność organizacyjnoprawną inaczej osobowość prawa administracyjnego czyli być wyodrębnionym organizacyjnie i mieć własne interesy chronione przez prawo.
11. Podmioty stosunku administracyjnoprawnego.
Z jednej strony jest zawsze organ bądź inna jednostka wykonująca funkcje administracji np. zakład upoważniony do jego nawiązania lub organ upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia np. policjant wydajacy polecenie zatrzymania pojazdu z drugiej zaś strona, do której kierowany jest nakaz, zakaz albo która ząda określonego zachowania się organu. Mogą występować sytuacje, w których podmiotami stosunków SA wyłącznie organy administracji i tego rodzaju stosunki nazywają się wewnętrznymi stosunkami administracyjnymi.
12. Treść stosunku administracyjnoprawnego.(zwane też obowiązki i uprawnienia patrz wyzej)
Polegaja na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu, Wynikają one bezpośrednio z norm prawa administracyjnego bądź są określone w treści indywidualnych rozstrzygnięć administracyjnych i nie mogą być dowolnie interpretowane. Obowiązki i uprawnienia wynikają ze stosunków administracyjnoprawnych, maja charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby, wygasaja z chwila śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej. Uprawnienie obejmuje sfere zachowań nie nakazanych i nie zakazanych przez prawo. Obowiązek zaś przewiduje w określonej sytuacji pewne nakazy i zakazy dla konkretnego adresata, sposób zachowania się i w razie potrzeby zastosowanie sankcji prawnej (ścisła więz w stos. adm-praw. tzw. korelacja miedzy obowiązkami i uprawnieniami uczestniczących w nim podmiotów, polega na tym, ze danemu uprawnionemu jednego podmiotu odpowiada obowiązek drugiego podmiotu i odwrotnie)
13. Powstanie stosunku administracyjnoprawnego.
Stosunek adm.-praw. Powstaje na podstawie wyrażnie dopuszczających takie rozwiązanie przepisów prawa administracyjnego.
14. Rodzaje stosunków adm.-praw.
Klasyfikacja oparta jest na przede wszystkim na zmianie elementów składowych stosunku, a więc zmianie podmiotów czy treści. Stabilnym elementem stosunku jest przedmiot, a najbardziej ruchomym jest treść. Wyróżniamy stosunki;
- materialne oparte na przepisach prawa materialnego i mogą regulowac sfere praw i obowiązków obywatela lub jednostek zrównanych z nim w obrocie prawnym.
- procesowe lub proceduralne powstaja na tle stosunków materialnych i trwaja przez okres postępowania administracyjnego. Nawiązywanie są z chwila wszczęcia postepowania i konczą z momentem wydania ostatecznej decyzji (wyróżniamy tutaj stos. sporno-procesowy podstawa jego są przepisy dopuszczające zaskarżenie aktów administracyjnych do sadu)
- egzekucyjne są następstwem zastosowania środków przymusu zmuszających do podporządkowania się aktem organu admin.
- nadzoru powstaja w związku ze sprawowaniem nadzoru nad organami i występuja między organem sprawującym nadzór a organem nadzorowanym
- stosunki w układzie zależności organizacyjnej są to stosunki służbowe nawiązywane na podstawie nominacji i podporządkowania pracownika względem przełozonoge, są określone bliżej w statutach, regulaminach służbowych.
15. i 16. Źródła prawa administracyjnego. Podział źródeł prawa admin. na powszechnie obowiązujące i źródła prawa wewnętrznego
Źródło prawa jest rozumiane jako akt normatywny, zawierający obowiązujące normy prawa.
W literaturze prawniczej spotyka się dwie teorie źródeł prawa;
Formalne źródła prawa są to fakty uważane za prawotwórcze np. stanowienie aktów prawnych zawierających w swej tresci nakazy, zakazy, uprawnienia lub obowiązki.
Materialne źródła prawa to ogół stosunków politycznych, społecznych, ustrojowych determinujących formę i treść norm prawnych.
Doktryna zalicza również obok grup tworzących system źródeł prawa adm., obok aktów normatywnych także tzw. nieformalne źródła prawa.. jak zwyczaj, orzecznictwo sądowe, doktryna prawnicza, normy i zasady pozaprawne.
W systemie źródeł prawa admin. można wyróżnić; (nie wiem czy to należy do pytania??)
1. według kryterium usytuowania organu stanowiącego akt normatywny;
a. źródła prawa stanowione przez naczelne organy państwa
b. źródła prawa stanowione przez centralne organy admin.
c. źródła prawa stanowione przez organy terenowe admin. rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego
2. według sfer działania admin. zewnętrznej i wewnętrznej;
a. źródła prawa powszechnie obowiązującego
b. źródła prawa wewnętrznego np. zarządzenia ministra
3. według kryterium rozróżnienia treści aktu prawnego;
a. źródła ustrojowe; konstytucja
b. źródła funkcjonalne np. ustawy tworzące urzędy ministrów
c. źródła określające prawa i obowiązki obywateli np. ustawa- ordynacja wyborcza do sejmu
Konstytucja RzP podzieliła źródła prawa na;
1. powszechnie obowiązujące są nimi;
- konstytucja
- ustawy
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- rozporządzenia (również rozporządzenia z moca ustawy wydawane przez prezydenta na wniosek RM w czasie stanu wojennego)
- akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania organów, które je ustanowiły
2. Źródła prawa o charakterze wewnętrznym;
- uchwały RM
- zarządzenia Prezesa RM i ministrów (dotyczy to również zarządzeń prezydenta)
17. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa admin.
Dotyczą zadań bezpośrednio wykonywanych przez wewnętrzne organy admin. państw, które zawarły umowę,są to np. sprawy z zakresu spraw celnych, wizowych, kontroli granicznej, prawa drogowego i.t.p. umowy dotyczyć mogą także regionalnej współpracy między gminami nadgranicznymi np. polskimi, czeskimi, niemieckimi. Określają one zadania admin. w danej dziedzinie w zakresie kompetencji tych organów. Niekiedy w umowie międzynar. zawarte są postanowienia zawierające upoważnienie dla organów administracji do zawarcia między sobą porozumień.
18 i 22. Akty prawa miejscowego jako źródło prawa admin. i podmioty uprawnione do ich wydawania, kontrola legalności aktów prawa miejscowego.
Podmioty uprawnione;
1. sejmik województwa (akty te podpisuje marszałek województwa po ich uchwaleniu i kieruje do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym, wchodzą one w życie z dniem ogłoszenia jeżeli przepisy nie przewidują wyraźnie terminu późniejszego)
2. wojewoda
3. organy administracji nie zespolonej
Akty prawa miejscowego ustanowione przez wojewodę i organ admin. niezespolonej uchylane zostaja w trybie nadzoru przez Prezesa RM jeżeli są niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania. Tryb wykonywania kontroli aktów określa rozporządzenie Prezesa RM.
4. rada powiatu
5. rada gminy
Mogą być zaskarżane przepisy prawa miejscowego samorządu terytorialnego do sądu administracyjnego przez każdego czyj interes prawny lub uprawnienie zostało tym przepisem naruszone.
Akty prawa miejscowego- przepisy prawa powszechnie obowiązującego na oznaczonej części terytorium państwa wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego przez uprawnione do tego organy.
19. Rozporządzenia z mocą ustawy jako źródło prawa admin.
Akty normatywne wydawane przez organ władzy wykonawczej zastępujący ustawę. Wydaje je prezydent na wniosek RM wydaje się je w czasie stanu wojennego jeżeli sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Są źródłem prawa powszechnie obowiązującego.
20. i 21.Rozporządzenia jako źródło prawa admin. i podmioty uprawnione do ich wydawania, kontrola legalności rozporządzeń
Wydawane są przez organy wskazane w konstytucji na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ ten nie może przekazać swoich kompetencji w tym zakresie innemu organowi czyli konstytucja nie daje mozliwości udzielenia tzw. subdelegacji.
Podmioty upoważnione do wydawania rozporządzeń;
1. prezydent RzP
2. RM
3. Prezes RM
4. Ministrom kierującym działem administracji rządowej
5. Krajowa radia Radiofonii i Telewizji
6. Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych
7. Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
8. wojewoda (stanowią przepisy prawa miejscowego)
Rozporządzenia wydawane przez wymienione podmioty podlegają ogłoszeniu w dzienniku ustaw RzP, jest to warunek wejścia w Zycie rozporządzenia. Rozporządzenia poddawane są kontroli wewnątrz administracyjnej, kontroli trybunału konstytucyjnego pod względem zgodności ich z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.
23. Akty prawa miejscowego wydawane przez gmine.
Maja prawo do stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących na obszarze gminy (wydawane przez samorząd gminny) na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych. Oprócz tych wydają przepisy o charakterze ustrojowo-organizacyjnym, które dotyczą wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych, organizacji urzędów i instytucji gminnych, zasad zarządu mieniem gminnym, zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Oraz wydaja przepisy porządkowe mogą to być zakazy lub nakazy określonego zachowania się związane z ochroną życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
24. Znaczenie orzecznictwa dla administracji publicznej
Odgrywa doniosła role w systemie prawa administracyjnego nie jest ono formalnym jego źródłem, nie tworzy norm powszechnie obowiązujących. Wydawane orzeczenia sądowe obowiązują w indywidualnej sprawie i skierowane są do konkretnie oznaczonych podmiotów. Rozstrzygniecia sądowe nie mogą być podstawą prawną do rozwiązywania podobnych czy analogicznych sytuacji prawnych, mogą one jednak mieć duze znaczenie w interpretacji, wykładni przepisów prawa administracyjnego i ich stosowania w praktyce. Istotną role spełniają w orzecznictwie Sąd Administracyjny i Sąd Najwyższy.
25. Prawne formy działania administracji
Podstawowe prawne formy działania admin. (według Starościanka);
- stanowienie przepisów powszechnie obowiązujących czyli stanowienie aktów normatywnych
- wydawanie aktów administracyjnych
- zawieranie umów
- zawieranie porozumień administracyjnych
- prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej
- wykonywanie czynności materialno-technicznych
Odbywa się to w stosunkach zewnętrznych admin., natomiast w stosunkach wewnętrznych odpada zawieranie porozumień, ugód i umów, a dwie z pierwszych form przybierają postac poleceń służbowych. W literaturze można spotkac się jeszcze z formami działania takimi jak; planowanie, przyrzeczenie czy roztrzegniecie bezpośrednie.
26. Pojęcie aktu administracyjnego indywidualnego
Akt admin. stanowi władcze jednostronne oświadczenie woli organu wykonującego zadania z zakresu admin., oparte na przepisach prawa admin., określającego w sposób prawnei wiążący sytuację konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.
Akt admin. wydaja nie tylko organy admin. w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także inne organy administrujące prawnie do tego upoważnione np. dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, dyrektor szkoły.
27. Formy aktu admin. indywidualnego
Podział według formy;
- akty pisemne i ustne
- akty ściśle jednostronne i wymagające współdziałania zainteresowanych np. wydane na wniosek.
28. Decyzja admin. i jej elementy składowe.
Decyzja może nakazywać, zakazywać lub zezwalać na określone działanie czy też je tolerować, jednak zawsze istotą jest akt wyboru przynajmniej między dwoma wariantami. Należy tu podkreślić że decyzja rozstrzyga w sprawie określonych interesów.
Elementy decyzji admin.;
- oznaczenie organu, który wydaje decyzję
- data wydania decyzji
- oznaczenie stron, do których decyzja jest skierowana
- powolanie podstawy prawnej decyzji
- osnowa czyli rozstrzygnięcie istoty sprawy
- pouczenie czyli czy i w jakim trybie przysługuje odwołanie od decyzji
- podpis pracownika, który w imieniu lub z upoważnienia organu admin. wydał decyzję, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego
29. Akt admin. konstytutywny a deklaratoryjny.
Akty konstytutywne tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki administracyjne. Wywołują skutki prawne w chwili wydania, mają zawsze charakter twórczy ze względu na skutki prawne, jakie wywołują w sferze praw i obowiązków administracyjnoprawnych konkretnych adresatów, wszystkie akty wydawane w ramach uznania administracyjnego są aktami konstytutywnymi, noszą one zazwyczaj nazwę zezwolenie, pozwolenie, zakaz, nakaz, zarządzenie np. pozwolenie na budowe.
Akty deklaratoryjne deklarują jedynie w odniesieniu do konkretnego adresata, czy i jak jest w danej sytuacji faktycznej jego stan prawny w sferze prawa administracyjnego wynikający z ustawy lub innego aktu normatywnego. Wywołuja skutki prawne wstecz (nie tworza nowych sytuacji) czyli od momentu w jakim dany stan prawny zaistniał. Od chwili wydania takiego aktu strona może skutecznie powoływać się na swoje prawo lub obowiązek np. stwierdzenie przyznania emerytury czy renty.
30. Akty adminis. osobowe i rzeczowe
Osobowe- kierowane do osób np. lekarze, pielęgniarki i inni pracownicy służby zdrowia mogą być powolani do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie decyzji wojewody wydanej na wniosek wojewódzkiego inspektora sanitarnego
Rzeczowe- kierowane do rzeczy np. zezwolenie wodnoprawne, wpisanie dóbr kultury do rejestru zabytków.
31. Warunki prawidłowości aktu adminis.
Akt musi byc zgodny z prawem materialnym, procesowym i ustrojowym, jesli nie spełnia tych kryteriów to jest wadliwy
32. Pojecie koncesji.
Jest to jedna z nazw aktów administracyjnych występujących w przepisach prawa i dotyczy sytuacji, w której państwo zastrzega sobie wyłączność na określoną sferę działalności ze względu na jej znaczenie i użyteczność publiczną. Poprzez udzielenie koncesji państwo może odstępować innym podmiotom prawo wykonywania działalności objętej wyłącznością np. koncesja na działalność gospodarczą.
33. Pojęcie zezwolenia i licencja
Zezwolenie jest nazwa aktu adminis. występującego w przepisach prawajest to możliwość indywidualnego uchylenia generalnego zakazu podejmowania danej działalności. Takie rozwiązanie występuje wówczas, gdy uznaje się, ze pewna działalność nie może być, z róznych względów, powszechnie dostępna dla wszystkich podmiotów i wymaga reglamentowania (ograniczenia) przez państwo np. pozwolenie na broń.
Licencja stwierdza nabycie określonych umiejętności pozwalających na wykonywanie określonej działalności np. licencja pilota
34. Uznanie administracyjne
Stanowi scisle określoną sferę, w której organ administracji może rozstrzygnąć sprawę w rózny sposób przy tym samym stanie faktycznym. Przepisy ustanawiające uznanie admin. formułowane są w różny sposób, zawierają np. sformułowanie „organ może” czyli organ ma mazliwośc określonego zachowania, nie musi jednak danego działania podejmować. Uznanie administ.nigdy nie oznacza dowolności organu admin. w decydowaniu.
35. Ugoda admin. jako prawna forma działania administracyjnego (prawna forma działania adminis)
Ugoda jest pisemnym porozumieniem stron o sprzecznych interesach w toczącym się postępowaniu administracyjnym i zastępuje akt administracyjny kończący postępowanie. Dla swojej ważności musi być zatwierdzona przez organ prowadzący postępowanie. Ugoda sporządzana jest pisemnie, powinna zawierac; oznaczenie organu, przed którym została zawarta, date sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika organu administr. upoważnionego do sporządzenia ugody. Samo zawarcie ugody nie wystarcza, by postępowanie zostało zakończone, niezbędne jest jej zatwierdzenie co następuje w formie postanowienia.
36. Porozumienie administracyjne
Prawna forma działania administracji, stanowi jedna z nie władczych form działania administracji. Podstawowym jego elementem jest współdziałanie podmiotów, jest to czynność prawna realizowana przez podmioty wykonujące zadania administracji. Przedmiotem porozumienia są zawsze sprawy leżące w sferze prawa administracyjnego, a nie cywilnego. Może być zawarte między dwoma lub kilkoma podmiotami. Stronami porozumienia mogą być wszelkie podmioty prawa administracyjnego, a wiec także jednostki nie posiadające osobowości prawnej z tym ze przynajmniej jedna ze stron porozumienia powinna być jednostką realizujacą funkcje administracji publicznej. Cecha charakteryzującą porozumienie jest to, iż mimo jednolitej konstrukcji prawnej formy działania, może być ono zawierane przez bardzo zróżnicowanie prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie podmioty, i to w sytuacji krzyżowania się i nakładania kompetencji, zależności, celów oraz interesów.
37,38,39,40. Pojęcie koncentralizacji, dekoncentralizacji, centralizacji i decentralizacji
w administracji
Centralizacja rozumie się przez nią taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. W układzie scentralizowanym organ niższego stopnia nie ma zagwarantowanego samodzielnego podejmowania decyzji organ wyższego stopnie wpływa na niego za pomocą poleceń, instrukcji, wytycznych itp. W administracji scentralizowanej występują zjawiska skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów i mówi się wtedy o koncentralizacji. Gdy mamy do czynienia ze zjawiskami rozpraszania kompetencji, przenoszenia kompetencji na grupy organów oznacza to dekoncentralizacje gdzie wyróznia się dekoncentralizację rzeczową i terytorialną. Dekoncentralizacja rzeczowa występuje w sytuacji rozkładania kompetencji jednego organu na kilka organów tego samego stopnia. Dekoncentralizacja terytorialna polega na przenoszeniu kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe. Decentralizacja jest sposobem organizacji aparatu administracyjnego, w którym irgany niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia nie może więc wydawac poleceń w zakresie sposobu załatwiania określonych spraw przez organ niższego stopni, może om tylko wkraczać w przypadkach prawem określonych, nadzoruje on działalność organu niższego stopnia, ale nim nie kieruje. W układzie zdecentralizowanym organ niższego stopnia ma własny zakres kompetencji, jest organem samodzielnym, z własnymi źródłami dochodu oraz samodzielnie decyduje o sposobie wydatkowania posiadanych środków finansowych. Decentralizacja wyróznia się dwa rodzaje; terytorialna i rzeczowa. Decentralizacja terytorialna polega na wyposażeniu organów administracji zarządzającej poszczególnymi jednostkami podziału terytorialnego w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzednych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane np. samorząd terytorialny jest nim. Decentralizacja rzeczowa polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom zarządzania określonych rodzajów spraw np. powierzenie Polskiej Akademii Nauk zadań z dziedziny nauki.
41. Nadzór a kontrola
Kontrola jest to określenie funkcji organu, którego zadaniem jest wyłącznie sprawdzenie działalności innych organów i ocena prawidłowości ich działania. Nadzór to organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów nadzorowanych.
42. Pojęcie organu administracji publicznej
Wykonujący funkcje administracyjne państwa, zajmujący się wykonywaniem prawa, a nie ustawodawstwem czy wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości
43. Pojecie organu administracji rządowej
Struktura organizacyjna stanowiąca w państwie organ wykonawczy władzy ustawodawczej, wykonujący zadania o charakterze ogólnopaństwowym; w Polsce na czele administracji rządowej stoi Rada Ministrów, administracja rządowa składa się z;
-Organów centralnych- Rada Ministrów, jej prezes i wiceprezesi, ministrowie, określone w ustawach komitety, urzędy, komisje, i agencje, które kierują wydzielonymi dziedzinami spraw publicznych na terenie całego kraju
-organy terenowe, które wykonują zadania z zakresu spraw publicznych na wyznaczonym terenie
44. Pojęcie i rodzaje organów naczelnych
Naczelnym organem administracji państwowej nazywamy Rade Ministrów (rzad) oraz te organy administracji państwowej, której właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego państwa, a które jednocześnie wchodzą w skład RM. Naleza do nich;
-RM
-Prezes RM
-ministrowie i kierownicy komitetów wchodzących w skład RM (Komitet Integracji Europejskiej, Komitet Badań naukowych)
45. Kompetencje Prezesa RM
Reprezentuje RM i kieruje jej pracami oraz koordynuje i kontroluje pracę ministrów. W tym celu może on wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa RM, żądać informacji, dokumentów i sprawozdań, przewodniczyć w każdym z komitetów RM, rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami. Ponadto Prezes RM;
- wydaje rozporządzenia
- zapewnia wykonywanie polityki RM i okresla sposoby jej wykonywania
- sprawuje nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego
- powoluje i odwołuje wojewodów
- jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej
46. Kompetencje prezydenta RzP
1. stosunki zagraniczne
-jest reprezentantem państwa w stosunkach zewnętrznych
- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
-mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
-przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
W zakresie polityki zagranicznej Prezydent współdziała z Prezesem RM i właściwym ministrem.
2.prawodawstwo nadzwyczajne
-zarządza powszechną lub częściowa mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony RP
-może na wniosek RM wprowadzić stan wojenny na części lub na całym terytorium państwa, w razie zewnętrznego zagrozenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji lub stan wyjątkowy na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90dni w razie zagrozenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego
-wydaje rozporządzenia z mocą ustawy
3.prawodawstwo zwykłe
-wydaje rozporządzenia na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania
-wydaje zarządzenia na podstawie upoważnienia ustawowego
-wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji
-korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji wydaje akty urzędowe, które wymagają dla swej ważności podpisu Prezesa RM
-występuje z inicjatywa ustawodawczą
4.uprawnienia personalne
- desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów
- przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków
- powoływania sędziów
- powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego
- wystepuje z wnioskiem do Sejmu o powołanie Prezesa Nwego Banku Polskiego
- występuje z wnioskiem do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów
- odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności
- jako zwierzchnik sił zbrojnych sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi, mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sil Zbrojnych. Sam jest przewodniczącym Komitetu Obrony Kraju
- na czas wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sil Zbrojnych
- nadaje określone w ustawie stopnie wojskowe
5.uprawnienia administracyjno-prawne
- zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
- zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
- skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
- zarządzania referendum ogólnokrajowego,
- podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
- zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
- zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego
- nadawania orderów i odznaczeń
- stosowania prawa łaski,
- nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego
- nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej
- wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli
- wręcza nominacje profesorskie
W sprawach szczególnej wagi Prezydent może zwołac Rade Gabinetową, Rade tworzy RM obradująca pod przewodnictwem Prezydenta RP. Za naruszenie konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.
47. Pojęcie i rodzaje terenowych organów administracji rządowej
Zarządzają tylko częścią terytorium państwa np. województwem, powiatem, gminą. Znajdują się na niższym szczeblu struktury zarządzania niż organy centralne. Jest nim;
Wojewoda
zespolony organ administracji rządowej
nie zespolony organ administracji rządowej
48. i 60. Administracja zespolona i podmioty tej administracji, powoływanie i odwoływanie organów wojewódzkiej administracji zespolonej
Organem zespolonej administracji rządowej w województwie jest wojewoda (powołuje go i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej), a w przypadkach określonych w ustawach, w szczególności w zakresie wydawania indywidualnych aktów administracyjnych kierownik zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej (powołuje ich i odwołuje wojewoda z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiej Państwowej Strazy Pożarnej, którzy są powoływani za zgoda wojewody)
Ponadto do administracji zespolonej w województwie należą;
- wojewódzki inspektor inspekcji handlowej jako kierownik wojewódzkiej inspekcji handlowej
- wojewódzki konserwator zabytków jako kierownik wojewódzkiej Służby Ochrony Zabytków
- wojewódzki inspektor skupu i przetwórstwa artykułów rolnych jako kierownik wojewódzkiej inspekcji skupu i przetwórstwa artykułów rolnych
- wojewódzki inspektor sanitarny jako kierownik wojewódzkiej inspekcji sanitarnej
- wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierownik inspekcji geodezyjnej i kartograficznej
- wojewódzki inspektor ochrony środowiska jako kierownik wojewódzkiej ochrony środowiska
- wojewódzki inspektor farmaceutyczny jako kierownik wojewódzkiej inspekcji farmaceutycznej
- wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego jako kierownik wojewódzkiego nadzoru budowlanego
- wojewódzki inspektor ochrony roślin jako kierownik wojewódzkiej inspekcji ochrony roślin
- wojewódzki inspektor inspekcji nasiennej jako kierownik wojewódzkiej inspekcji nasiennej
- wojewódzki lekarz weterynarii jako kierownik wojewódzkiej inspekcji weterynaryjnej
49. Kompetencje wojewody
Wojewoda jest;
-przedstawicielem RM w województwie
-zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej
-organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
-organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym
-reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach
Do jego kompetencji należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie nie zastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji.
50. Pojęcie organu administracji samorządowej
Samorząd terytorialny powstaje na każdym stopniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Posiada osobowość prawną, wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność
51. Organy stanowiące i kontrolne gminy, powiatu, województwa
Samorząd gminny organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Samorząd powiatowy organem stanowiącym i kontrolnym jest rada powiatu. Samorząd województwa organem stanowiącym i kontrolnym jest sejmik województwa.
52. Organy wykonawcze gminy, powiatu, województwa
Organem wykonawczym gminy jest zarząd, powiatu- zarząd powiatu, województwa- zarząd województwa.
53. Kompetencje wójta
Wójt (burmistrz, prezydent) organizuje pracę zarządu, kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. W sprawach nie cierpiacych zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrozeniem interesu publicznego, podejmuje czynności należące do kompetencji zarządu. Te uprawnienia nie dotyczą jednak wydawania zarządzeń porządkowych. Podjęte czynności wymagają zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu zarządu.
54. Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego-podmioty i kryteria sprawowania
Przedmiotem nadzoru jest działalność samorządu (wojewódzkiego, powiatowego, gminnego) co oznacza, ze nadzorowi podlega tak realizacja zadań własnych jak i zadań zleconych. W sprawach własnych nadzór jest sprawowany na podstawie kryterium zgodności z prawem czyli legalności. W sprawach zleconych na podstawie legalności, celowości, gospodarności i rzetelności. Organami nadzoru są;
-Prezes RM
-wojewoda
-w zakresie spraw finansowych regionalna izba obrachunkowa
55. Pojęcie podziału terytorialnego państwa
Podziały terytorialne państwa są ścisle związane z rozwojem całej organizacji państwowej, jest to zjawisko prawne, społeczne i polityczne. Określone w tym zakresie rozwiązania są więc związane z cała polityka gospodarczą i społeczną państwa. Podział teryt. Pań. Jest to względnie trwałe podzielenie państwa stworzone w drodze aktu prawnego w celu usprawnienia funkcjonowania państwa.
56. Podział zasadniczy
Zwany również podziałem podstawowym lub ogólnym, tworzony on jest ze względu na konieczność wykonywania na określonym obszarze zadań publicznych o ich istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Jednostkami tego podziału są;
Województwa
Powiaty
Gminy
57. Podział pomocniczy
Uzupełnia podział zasadniczy lub specjalny i tworzony jest dla organów pomocniczych w stosunkach podstawowych. Podziałem pomocniczym są
Sołectwa
Dzielnice miejskie
Osiedla w gminie
58. Podział do celów specjalnych
Tworzony jest dla wyspecjalizowanych organów administracji, organów państwowych, przedsiębiorstw lub zakładów i dostosowany do specyfiki wykonywanych działań.Organy o kompetencjach specjalnych działają bądź w ramach podziłów zasadniczych np. terytorialny zasięg działania komendanta wojewódzkiego i powiatowego policji odpowiada zasadniczemu podziałowi terytorialnemu państwa bądź tez tworzone są dla nich podziały odrębne np. podział dla administracji PKP, wojska, urzędów górniczych, urzędów miar.
59. Władze gminy i sposób ich powoływania
Wójt (burmistrz, prezydent)
Rada gminy jeżeli siedziba rady gminy położona jest w mieście znajdującym się na terenie gminy rada nosi nazwę rady miejskiej. W skład rady wchodzą radni w liczbie zależnej od liczby mieszkańców w gminie. Radni są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Organem wykonawczym jest zarząd wybierany przez radę gminy w liczbie 3 do 7 spośród radnych lub spoza składu rady w ciagu 6miesiecy od daty ogłoszenia wyników wyborów kadencja zarządu trwa 4lata
Zakres tematyczny dr. Pieprzny obowiązujący na egzamin;
61. Administracja publiczna w sensie przedmiotowym
Uznaje się administracje za działalność opartą na prawie mającą na celu realizację zadań publicznych jak też; państwa, zadań społecznych, podmiotów samorządowych, podmiotów publicznych.
62. Administracja publiczna w sensie podmiotowym
Określa się administrację jako działalność organów administracyjnych
63. Sfera kontroli, nadzoru i kierownictwa w sensie administracyjnym
Kontrola używana jest najczęściej do określenia funkcji organu, którego zadaniem jest sprawdzenie działalności innych organów czy instytucji oraz ocenianie prawidłowości ich działania. Organ kontrolujący nie ma mozliwości wpływania na działalność organów kontrolowanych może wydawać jedynie zalecenia, może oceniać, sprawdzać, formuowac przedstawiać wnioski.
Nadzór oznacza uprawnienia kontrolne z możliwością wiążącego wpływania na organy czy instytucje nadzorowane w ich działalności,może być stosowany tylko w przypadkach przewidzianych i określonych przez prawo. Typowymi środkami nadzoru są możliwość uchylenia rozstrzygnięcia organu niższego, zawieszenie takiego rozstrzygnięcia, zatwierdzenie rozstrzygnięć organów niższego stopnia, możliwość zawieszenia organu niższego stopnia w działalności na określony czas itp. Organ nadzoru może używać tylko takich środków nadzoru jakie zostały przyznane mu przez prawo.
Kierownictwo podstawowa jego cecha jest określony zakres władztwa organizacyjnego, które wiąże się z władzą w szerszym pojęciu i daje możliwość np. kierowania zachowaniem się podwładnych niezależnie od ich woli. Organ kierujący może uzywać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kirowanych z wyjątkiem tych, których uzycia prawo zakazuje, będą to więc środki nadzoru gdyz w nadzorze zawsze mieszcza się elementy kierownictwa.
Koordynacja są to uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy instytucji. Organ koordynujący ma możliwość oddziaływania na instytucje koordynowane przy uzyciu róznego rodzaju środków w celu sharmonizowania działalności tych jednostek, są to jednostki podległe innym organom, bądź działające samodzielnie np. spółdzielnie
64. Jednostka
Pojecie szerokie jest nia np. gmina a jej jednostka jest szkola. Jest to pewien zespół zasobów ludzkich i majątkowych
65. Rodzaje zasad prawa administracyjnego
1. zasada praworządności w państwie prawa wszystkie organy administracji muszą wykonywać swoje zadania i zakres przyznanych im kompetencji na podstawie obowiązujących przepisów prawa, nie wolno im czynic niczego co mogłoby naruszać prawa i swobody obywatelskie. Zasada ta musi być postrzegana obustronnie odnosi się również do obywateli, gwarancje praworządności dzielimy na;
- materialne rozumie się przez nie całokształt warunków ekonomicznych i społecznych sprzyjających przestrzeganiu prawa
- formalne to całokształt środków występujących w postaci urządzeń politycznych i prawnych ustanowionych dla zabezpieczenia przestrzegania prawa przez wszystkich adresatów
2. zasada demokratyzmu ma ona charakter polityczno-spoleczny jest forma ustroju państwa uznającą wole większości obywateli za źródło władzy
3. zasada udziału obywateli w administrowaniu wyraża się on w różnych formach bezpośredniego zaangażowania np. poprzez pracę w komisjach rad gminy, wykonywanie funkcji społecznych w zarządzie gminy czy organizacji społecznej OSP, PCK, LOK, duza role spełnia również w tej zasadzie referendum, w którym obywatele w drodze głosowania wyrażają swoja wolę
4. zasada współżycia społecznego określona są w nauce za konieczne, ale trudne do zdefiniowania, zasady tej należy szukać w przepisach prawnych
5. zasada jawności działań administracji każdy może zapoznać się z każdą sprawą, która dotyczy jego lub słusznego interesu społecznego
6. zasada kompetencyjności polega na tym, że każdy organ administracji publicznej wyposażony jest w określony zespół uprawnień, przyznanych mu w takim zakresie by mógł je zrealizować
- określenie kompetencji tzw. pojemnośc kompetencyjna organu stanowi o jego bycie prawnym (organu) uprawnienia powinny być określone w akcie prawnym kreującym dany organ admin. lub w akcie regulującym dziedzine, którą ma się zajmować
-przestrzeganie kompetencji oznacza nie tylko że każdy organ admin. nie może podejmować działań, które byłyby objęte kompetencjami innego organu, ale także realizację prawem przyznanych kompetencji
7. zasada efektywności oznacza ogólnie realizację zadań i osiagnięcie zamierzonych rezultatów przy najmniejszym wkładzie pracy
8. zasada prawdy obiektywnej wynika z niej koniecznośc uzyskania w toku postępowania takiego materiału dowodowego i takiego obrazu stanu faktycznego, który jest zgodny z rzeczywistością
9. zasada ochrony zaufania obywateli obowiazuje wszystkie organy państwa we wszystkich sprawach i w każdej działalności, uchybienia organów admin. nie mogą powodować ujemnych następstw dla obywateli
10. zasada sprawiedliwości społecznej wszelkie krzywdy obywateli powinny być w miarę możliwości naprawione przez administrację
66. Zasada subsydiarności (pomocniczości)
Jest ona przewidziana w Traktacie o Unii Europejskiej. Zgodnie z nią UE powinna podejmować działania wówczas, gdy cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte przez państwa członkowskie. W polskiej polityce ekologicznej będzie ona oznaczała stopniowe przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny (wojewódzki, powiatowy, gminny) tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany.
67. Działania władcze i niewładcze według J.Starościaka
Działania władcze cechą jest to, że organ administracji jednostronnie mocą swoich kompetencji rozstrzyga o pozycji drugiej strony stosunku prawnego, druga zaś strona tego stosunku prawnego musi się podporządkować woli organu, który dysponuje srodkami prawnymi pozwalającymi mu na wymuszenie podporządkowania się określane jest to władztwo administracyjne mianem imperium
Działania niewładcze cecha ich jest, iż pozycja organu admin. i drugiego podmiotu stosunku prawnego są sobie równe lub organ admin. nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej określane tez jest jako administracja zwiadowcza zwana tez gestia
68. Umowa cywilnoprawna
Umowy cywilnoprawne występują wyłącznie w sferze zewnętrznej działania administracji, często zawarcie umowy poprzedza wydanie aktu administracyjnego lub też drogą aktu administracyjnego nakładany jest obowiązek za warcia umowy. Stosowanie umów cywilnoprawnych ma miejsce np. w odniesieniu do gospodarki gruntami należącymi do państwa lub związków komunalnych, gospodarki lokalami uzytkowymi, będącymi w zarządzie tych samych podmiotów, a także w stosunku do lokali mieszkalnych.
69. Organy administracji niezespolonej
Są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi, a także kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Należą do nich;
-dowódcy okregów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień
- dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej
- dyrektorzy okregowych urzedów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych
- dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzedów miar
- dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzedów probierniczych
- dyrektorzy regionalnych dyrekcji lasów państwowych
- dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej
- dyrektorzy urzędów celnych
- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy urzedów statystycznych
- Głowny Inspektor i inspektorzy dozoru technicznego żeglugi morskiej
- kierownicy inspektoratów żeglugi śródlądowej
- komendanci oddziałów Strazy Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci placówek kontrolnych i dywizjonów Strazy Granicznej
- Prezes Agencji Rynku Rolnego
- regionalni inspektorzy celni
Powoływanie i odwoływanie organów admin. niezespolonoej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio jego zgody, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Zestaw pytań dzienni 2007
1.Cechy administracji publicznej
- działa w imieniu i na rachunek państwa, a administracja samorządowa w imieniu własnym i na własny rachunek
- działa na podstawie prawa i w granicach prawem przewidzianych, obywatel może robić wszystko czego prawo mu nie zakazuje, sama admin. działa tylko w granicach na co jej prawo zezwala
- ma charakter monopolistyczny, a więc działa w ramach powierzonych przez prawo kompetencji
- w ramach jej struktur działają organy, instytucje, jednostki, a nie osoby fizyczne
- ma charakter władczy może stosować środki przymusu administracyjnego, ale tylko wówczas i w granicach dopuszczonych przez prawo
- działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania
- w działaniu opiera się na urzędnikach państwowych, urzędnikach służby cywilnej i pracownikach samorządowych
- działa w sposób ciagły i stabilny
- działa na wniosek nie tylko zainteresowanych, ale także z własnej inicjatywy co rózni administracje np. od sądów
2. Zasada proporcjonalności
3. Organy centralne administracji i przykłady
Centralne organy administracji rządowej tworzone SA w ramach oznaczonego działu administracji na podstawie ustaw i wyjatkowo na podstawie rozporządzeń RM. Organy centralne są samodzielnymi organami administracji rządowej. Organy centralne mogą być kolegialne lub jednoosobowe, przybierają też rózne nazwy np. organy kolegialne noszą nazwę komitet, urząd, natomiast organy jednoosobowe najczęściej prezes, przewodniczący, kierownik, szef. Organami zwierzchnimi centralnych organów SA; RM, Prezes RM lub poszczególni ministrowie. Spośród centralnych organów podległych RM można wymienic np. Prezesa Urządu Ochrony Konkurencji i konsumentów. Prezesowi RM podlegają np. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Prezes Głównego Urzedu Miar, Prezes Polskiej Agencji Prasowej, Szef Urzedu Ochrony Państwa, Szef Służby Cywilnej, Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Poszczególnym ministrom podlegają;
-ministrowi właściwemu do spraw finansów - Prezes Głównego Urządu Ceł, Generalny Inspektor Celny
-miniztrowi właściwemu do spraw administracji publicznej- Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, Główny Geodeta Kraju
- ministrowi właściwemu do spraw pracy- Prezes Krajowego Urzędu Pracy
- ministrowi właściwemu do spraw gospodarki- Urząd Dozoru Technicznego, Agencja Techniki i Technologii
- ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa- Inspektor Ochrony Roślin
- ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości- Centralny Zarząd Służby Więziennej
- ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego- Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych
- ministrowi właściwemu do spraw transportu- Generalny Dyrektor Dróg Publicznych
- ministrowi właściwemu do spraw środowiska- Generalny Inspektor Ochrony Środowiska
- ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia- Prezes Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
- ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych- Komendant Główny Państwowej Strazy Pożarnej, Komendant Głowny Strazy Granicznej, Komendant Głowny Policji
- ministrowi właściwemu do spraw zdrowie- Główny Inspektor Sanitarny
- ministrowi właściwemu do spraw kultury fizycznej i turystyki- Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki
4. Funkcje wojewody
Jako przedstawiciel RM wojewoda może wydawac polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej. W sytuacjach nadzwyczajnych jak; zagrozenie życia, zdrowia, mienia, środowiska, bezpieczeństwa państwa polecenia kierowane mogą być również do organów samorządu terytorialnego i są one obowiązujące dla tych organów. Polecenie stanowi wezwanie do wykonania określonej czynności, jest to jednocześnie środek nadzoru wojewody w stosunku do innych irganów i jednostek wykonujących administrację rządową w województwie. Pytanie wróc 49 kompetencje wojewody.
5. Czego dotyczy referendum obligatoryjne gminy
Jest zwoływane w dwóch rodzajach spraw;
-samoopodatkowania mieszkańców na cele publiczne
- odwołania rady gminy przed upływem kadencji
Referendum fakultatywne może być przeprowadzone w każdej innej ważnej dla gminy sprawie oznacza to, ze w przypadku gdy sprawa nie ma szczególnego znaczenia dla całej gminy rada gminy zobowiazana jest do odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum.
6. Fundacje prawa publicznego- przykłady
Ochotnicza Straż Pożarna (OSP)
Polski Czerwony Krzyż (PCK)
Związek Łowiecki (ZŁ)
Liga obrony Kraju (LOK)
7. Cechy prawa administracyjnego
- jest gałęzią prawa tak jak np. prawo cywilne, karne, ale nie jest skodyfikowane
- jest prawem pozytywnym lecz nie opartym np. na zwyczajach, normach moralnych
- składa się z wielu normatywnych nakazów, zakazów, upoważnień, ograniczeń gwarancja przestrzegania ich jest system sankcji prawnych uznanych przez państwo
- reguluje sposób realizacji procesów administrowania w państwie przy pomocy instytucji, które te procesy realizują
- instytucje realizujące proces administrowania mogą stosować przymus administracyjny w sytuacjach prawem określonych
- stanowi składowa częśc całego systemu prawa w państwie
8. Elementy stosowania administracji
9. Organy uprawnione do wydawania w gminie aktów i jakie to są te akty
Rada Gminy podejmuje uchwały np. uchwala statut gminy, budżet gminny, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, programy gospodarcze, podejmuje uchwały w sprawach podatków i opłat, w sprawach majatkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu, w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej na podstawie zawieranych porozumień, w sprawach współdziałania z innymi gminami, w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wnoszenia pomników. Podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
10. Dyrektywa
dyrektywa - dowolne polecenie, które zapoczątkowuje lub zarządza działanie
11. Sfery działania administracji;
Zewnętrzna jest to działalność administracji podejmowana w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych służbowo danemu organowi administracji, jest to zatem sfera sotunków z obywatelami, organizacjami społecznymi, jednostkami państwowymi i niepaństwowymi nie podporządkowanymi organizacyjnie np. mieszczą się w niej stosunki wojewody z organami administracji niezespolonej jak np. z dyrektorem izby skarbowej
Wewnętrzna jest to działalność administracji obejmująca stosunki z organami czy jednostkami organizacyjnie podporządkowanymi bądź pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi. SA to np. stosunki służbowe wójta z pracownikami samorządowymi zatrudnionymi w urzędzie gminy
12. Płaszczyzny działania administracji publicznej
Reglamentacyjno-dystrybucyjna w tej grupie zadania administracji realizowane są przede wszystkim w formie wydawania decyzji administracyjnych, jest to płaszczyzna bezpośrednich stosunków; organ administracji-obywatel. Zadania te podlegają kontroli sądowej w trybie i na zasadach przewidzianych w k.p.a.
Swiadcząca zwana też organizatorska zwiazana jest z szeroko rozumianym zaspokajaniem potrzeb społecznych nie indywidualnych spraw, ale grup obywateli są to np. zadania związane z rozwijaniem się oswiaty, świadczeń socjalnych, zdrowia, kultura, ochrona środowiska itp.
13. Pojecie administracji
Administracja termin ten uzywany jest w języku potocznym jako słuzba, przewodnictwo, kierownictwo, prowadzenie, zarząd czy zarządzanie. Pochodzi od łac. słów; minister, ministrare, administrare oznaczających wykonawcę, kierowanie i działanie celowe.
14. Sposoby nawiązywania stosunku administracyjno-prawnego
- z mocy samego prawa w sytuacji faktycznej, z którą norma prawna wiazę wyrażne skutki prawne np. obowiązek zgłoszenia się do rejestracji wijskowej, wymiar podatku gruntowego
- z mocy indywidualnego aktu admin. skierowanego do konkretnego podmiotu np. decyzja o przydziale mieszkania
- przez zgłoszenie się strony z roszczeniem o określone zachowanie się organu admin. np. o odszkodowanie za szkody powstałe przy budowie drogi
- przez określone prawem zachowanie się obywatela lub organu Wydmin. Np. organ admin. występuje do obywatela o zezwolenie na przejazd przez działkę w związku z budową linii elektrycznej
15. Sześć podstawowych form działania administracji
- stanowienie przepisów powszechnie obowiązujących czyli stanowienie aktów normatywnych
-wydawanie aktów admin.
-zawieranie umów
-zawieranie porozumień admin.
-prowadzenie działalności społeczno-gospodarczej
-wykonywanie czynności materialno-technicznych
16. Nadzór nad wojewodą i kryteria
Nadzór sprawuje Prezes RM kryteriami są;
-zgodność działania z prawem oraz polityką rządu
-rzetelność i gospodarność
17. Kto wykonuje administracje rządową w województwie
Zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej jest wojewoda kieruje nia i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania oraz ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.
18. Rodzaje stosunków oraz przykład stosunku administracyjno - prawnego.
- stosunki materialne oparte SA na przepisach prawa materialnego o mogą regulować sferę praw i obowiązków obywatela lub jednostek zrównanych z nim w obrocie prawnym. Np. obowiązek szkolny (charakter trwały) lub kontrola paszportu (charakter jednorazowego działania)
- stosunki procesowe lub proceduralne powstają na tle stosunków materialnych i trwaja przez okres postepowania i kończa z momentem wydania ostatecznej decyzji
- stosunki egzekucyjne są następstwem zastosowania środków przymusu zmuszają cych do podporządkowania się aktem organu admin. Nawiązywane są miedzy organem egzekucyjnym a zobowiązaniowym i wierzycielem
- stosunki nadzoru powstają w związku ze sprawowaniem nadzoru nad organami i występuja między organem sprawującym nadzór a organem nadzorowanym
- stosunki w układzie zależności organizacyjnej są to stosunki służbowe nawoazywane na podstawie nominacji i podporządkowania pracownika względem przełożonego, są one bliżej określane w statutach, regulaminach służbowych
19. Akt normatywny
Są wszystkie te akty prawne, które faktycznie wyznaczają reguły i wzory postepowania, których przestrzeganie jest dla adresatów prawnie obowiązujące. Do aktów normatywnych należą wszelkie akty prawne wydawane przez organy państwowe w tym także organy jednostek samorządu terytorialnego regulujące jakiś obszar stosunków społecznych.
Wykłady dr Pieprzny pytania
1. Pojęcie stan cywilny i akty stanu cywilnego
Stan cywilny w potocznym znaczeniu to stosunek osoby do rodziny, innym poglądem jest to zespół cech charakteryzujący daną osobę cywilną objęty rejestracją w aktach stanu cywilnego, indywidualizującym daną osobę jako jednostkę fizyczną, a wiec nie tylko w stosunku do rodziny, ale również do innych cech jak np. czy to jest mężczyzna, czy kobieta, jak ma na imie, kiedy się urodziła itp.
Rodzaje aktów
-akt urodzenia
-akt małżeństwa
-akt zgonu
2. Uzyskanie obywatelstwa z mocy indywidualnego aktu
Jest to nadanie obywatelstwa polskiego, uznanie za obywatela polskiego
3. Pojęcie ewidencji ludności i kto ją prowadzi
Polega na rejestracji danych o miejscu pobytu osób fizycznych, o ich urodzeniach, obowiązku wojskowym, zmianach stanu cywilnego, imion, nazwisk oraz o zgonach chodzi w niej (ewidencji) o to, żeby wiedzieć ile w jednostce podziału terytorialnego jest obywatelitrzeba to wprowadzić w ewidencji gdyz na niej opiera się szereg danych np. prawo wyborcze, obowiązek wojskowy itp. Ewidencje ludności prowadzi się na szczeblu gminy, przyjmują tą informację urzędy stanu cywilnego, one dokonują przekazania informacji.
4. Na czyj wniosek można utracić paszport
Odmowa wydania paszportu;
-odmawia się obligatoryjnie zawsze na wniosek sądu prowadzącego przeciwko osobie wobec, której przeprowadza się postępowanie w sprawie karnej, skarbowej, cywilnej w niektórych sytuacjach
-wniosek sądu o cofnięcie paszportu przeciwko, której się prowadzi postępowanie
-wniosek przez prokuraturę, policję przeciwko, której prowadzi się postępowanie sledcze
5. Formy ochrony cudzoziemców
6. Kto nadzoruje stowarzyszenia i środki tego nadzoru, Nadzór nad stowarzyszeniami (sądowy)
Nadzór prowadzi wojewoda przy samorządzie terytorialnym, a przy innych starosta zgodnie z właściwością miejscową, może żądac wyjaśnień od organów, odpisów walnego zgromadzenia czyli uchwał. Sankcja dla stowarzyszenia to grzywna, a najgroźniejsza to rozwiązanie stowarzyszenia jeśli uporczywie czyli zła wola narusza statuty prawa stowarzyszenia, może tez udzielić upomnienia władzom. Sankcja, która nakłada sąd może zawiesić zarząd stowarzyszenia w czynnościach na wniosek bądź z urzędu, jeśli stowarzyszenia straci odpowiednią liczbę członków, jeśli nie udało mu się wyłonić władz przez rok czasu sad wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenie lub jeśli status jest sprzeczny z ustawami też nie można zarejestrować takiego stowarzyszenia wtedy starosta lub odpowiednio wojewoda składają wniosek do sądu o zakazaniu istnienia takiego stowarzyszenia.
7. Pojęcia zgromadzenie i zgromadzenie publiczne
Zgromadzenia jest to zgrupowanie co najmniej 15osób zwołane w celu wspólnych obrad lub wyrażenia wspólnego stanowiska lub również okazać niezadowolenie.
Zgromadzenie publiczne jest to zgromadzenie organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób i tutaj nastepują ograniczenia w ich organizowaniu.
8. Nabycie obywatelstwa z mocy prawa
Nabycie obywatelstwa może być przez;
-urodzenie
-znalezienie
-repatriacje
-uznanie za repatrianta
9. Rodzaje paszportów i kto je wydaje
Wyróżniamy;
Paszport (zwykły, ale nie ma takiego określenia, uprawniony organ to wojewoda)
Paszport tymczasowy (organ właściwy do jego wydania to konsul)
Paszport dyplomatyczny (Minister Spraw Zagranicznych właściwy organ)
Paszport służbowy (MSZ jak przy dyplomatycznych)
10. Kodeks dobrej administracji
Dobra administracja została wykształcona w krajach zachodnich to sprawna administracja, należy na nią patrzeć przez pryzmat urzędnika, wiąże się ona z odpowiedzialnością urzędnika np. wójt nie działał by sprawnie gdyby nie miał do tego sztabu ludzi. Obraz dobrej administracji dają nam trzy płaszczyzny Rzecznik Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny, a po organach krajowych są organy UE. Europejska Karta Dobrej Administracji jest to karta praw podstawowych w art. 41 UE zawarła prawa dobrej administracji, gwarantuje również zadośćuczynienie w przypadku działania administracji negatywnej (tej złej admin.)
11. Organ uprawniony do zmiany imienia i nazwiska i przesłanki odmowy zmiany
Zmiany imion i nazwisk przewiduje ustawa muszą do tego zaistnieć przesłanki, najważniejszą są ważne względy są nimi;
- ktoś noszący to nazwisko popełnił zbrodnie i inny z rodziny nie chce nosić to nazwisko
- noszone nazwisko jest ośmieszające, nie licujące z godnością człowieka np. morderca
- nazwisko o brzmieniu nie polskim dzis jest mniej takich nazwisk, ale ustawa pochodzi z 1956r. gdzie jeszcze była świeża krzywda, nienawiść do Niemców
- osoby posiadające nazwisko formy imienia np. Marek Jurek
- jeżeli ktoś chce zmienić nazwisko na nazwisko używane powszechnie np. w dowodzie ma inne wpisane, a inne uzywają
- jeżeli ktoś powraca do nazwiska starego np. przez rozwód
Organem uprawnionym jest kierownik Urzedu Stanu Cywilnego
Imie ma wskazywać płeć osoby z wyjątkiem mężczyzn gdzie można mieć imie dwuczłonowe tylko Maria
12. Detencje cudzoziemców
13. Obowiązek meldunkowy
Wszystkie osoby przebywające na terytorium Polski z wyjątkiem dyplomatów i konsulów innych państw maja obowiązek zameldowania się oraz wymeldowania się z pobytu stałego i czasowego oraz zameldowanie o urodzeniu dziecka, zmianę stanu cywilnego orza zgonu osoby
14. Uprawnienia i obowiązki przewodniczącego zgromadzenia publicznego
Organizator i przewodniczący zgromadzenia może to być czasami jedna i ta sama osoba. Ma obowiązek;
-obowiązek zawiadomienia organu wykonawczego gminy o zgromadzeniu (wójta, burmistrza, prezydenta miasta)
-okres zawiadomienia to 30dni przed zgromadzeniem i nie pożniej jak 3 dni przed zgromadzeniem
- ma obowiązek obserwować czy jakieś osoby nie zakłócają zgromadzenia, może rządac ich usunięcia, może rządac pomocy ze strony sił porządkowych, może rozwiązać zgromadzenie przed wezwaniem sil porządkowych
15. Środki ochrony cudzoziemców
16. Rodzaje nabycia obywatelstwa
17. Co to są dane biometryczne?
Jest to wizerunek twarzy i odcisków palców umieszczone w dokumentach paszportowych
18. Pobyt tymczasowy i stały
Pobyt stały jest to zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, jest wprowadzony element aksjologiczny „zamiar” jest dość liczne orzecznictwo na ten temat SA tym miejscem stałego pobytu będzie główny ośrodek zycia gdzie ma np. dokumenty, gdzie najczęściej przebywa, muszą być materialne symptomy, ze ten człowiek chce tam mieszkać
Pobyt czasowy jest to przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub tej samej miejscowości lecz pod innym adresem, dla określenia miejsca pobytu czasowego liczy się adres zamieszkania gdyz w tej samej miejscowości można mieć pobyt stały i pobyt czasowy
19. Przesłanki udzielenia azylu cudzoziemcowi
20. Stowarzyszenie zwykłe
21. Ochrona cudzoziemców
22. Obowiązek księdza przy ślubie konkordatowym
Obowiązkiem księdza jest zgłoszenie przez niego bądź uprawnioną do tego osobę np. wikary, duchowny w zastępstwie proboszcza i wtedy wywołuje skutki prawne, musi go przesłac w przeciągu 5dni usprawiedliwia opóźnienie tylko sila wyzsza
23. Wolne zawody
Jest to osobiste, samodzielne wykonywanie wewnętrznie spójnego zespołu czynności o charakterze intelektualnym wymagającym wysokiej kwalifikacji i w sposób systematyczny w zamian za honorarium. Cechy wolnego zwodu to;
-charakter intelektualny
-wysokie kwalifikacje zawodowe
-samodzielność
-samorządność
-osobisty charakter stosunków między osoba wykonujacą wolny zawód a klientem jak np. zaufanie
-osobista odpowiedzialność
24. Rejestracja zgonu, akt zgonu
Zgłaszany jest w ciągu 3dni od faktu zgonu wyjątkiem jest jeśli nastapił z powodu chorób zakaźnych w ciągu 24godzin np. holera, ospa, osoby mające obowiązek zgłosic zgon to; małżonek, najbliżsi krewni lub powinowaci, osoby będące właścicielami lokalu, w którym nastapił zgon, osoby naoczne, administrator lokalu. Akt zgonu wydaje się na podstawie karty zgonu, należy przedstawic przy zgłoszeniu dowód osobisty osoby zmarłej w urzędzie stanu cywilnego. Akt zgonu może być sporządzony na podstawie orzeczenia sądowego np. na wskutek katastrofy lotniczej.
WYKŁADY
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Administracja inaczej zarządzanie, kierowanie reguluje stosunki pomiędzy jednostką a organem administracyjnym. Nie ma definicji administracji wszystko wytworzyła doktryna. Dobra administracja wykształcona została w państwach zachodnich to sprawna patrzac przez pryzmat urzędnika wiaże się z jego odpowiedzialnością np. wójt by nie działał gdyby nie miał sztabu ludzi. Jakość prawa odbija się na działaniach administracji, instytucja, która daje system gwarancji przed naruszaniem przez administrację prawa to sądownictwo administracyjne. Administracja może robić to na co prawo jej zezwala. We wrzesniu 2001 Parlament Europejski uchwalił Europejską Karte Dobrej Administracji odnosi się ona do całości kontaktów między jednostką a administracją, ma szerze zastosowanie niż karta praw administracji. Zasady;
-praworządność
-nie dyskryminowanie; wiek, religia, preferencje sexualne itp.
-współmierność (współmierne do obranego celu)
-bezstronność
-uczciwość
-uprzejmość
-obiektywność konkretnego działania
-obowiązek uzasadnienia odpowiedzi
Zasady te są obwarowane sankcjami, ale ich zastosowanie, naruszenie daje możliwość ustawa.
Obywatelstwo polskie- ustawa z 15.02.1962 r. o obywatelstwie polskim; to więź prawna ( węzeł prawny) między osobą fizyczną a państwem, z której wynikają określne uprawnienia i obowiązki wzajemne tych podmiotów.
Dwie zasady związane z obywatelstwem: 1. ius soli ( ziemi); 2. ius sanguinis ( krwi)
Sposoby nabycia obywatelstwa:
A. z mocy prawa a) przez urodzenie
b) przez znalezienie
c)przez repatriacje
d) przez uznanie za repatrianta
B. na podstawie indywidualnego aktu a) nadanie obywatelstwa polskiego
b) uznanie za obywatela polskiego
c) przez złożenie oświadczenia woli i jego przyjęcie
przez uprawniony organ
Repatriant to osoba polskiego pochodzenia, która przybyła do Polski na podstawie wizy wjazdowej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe
Osoba pochodzenia polskiego to osoba, która deklaruje pochodzenie polskie i spełnia warunki, co najmniej 1 z rodziców, 1 z dziadków lub 2 pradziadków było narodowości polskiej a ponadto musi wykazać związek z polskością poprzez mowę, pielęgnowanie kultury polskiej.
Wizy wjazdowe wydaje konsul ale tylko niektóre terytoria- wschód.
Uznanie za repatrianta osoba polskiego pochodzenia, która przed wejściem w życie ustawy mieszkała w tych republikach, odbywała kurs albo studiowała w Polsce. Wojewoda uznaje.
Cudzoziemiec może uzyskać obywatelstwo polskie po 5 latach pobytu ( proces naturalizacji).
Obywatelstwo nadaje Prezydent RP.
Utrata obywatelstwa polskiego- zakaz banicji. Tylko na własny wniosek- Prezydent.
Prawo o cudzoziemcach ( migracyjne)-; migracja istnieje od zawsze, aby zrównać cudzoziemców z obywatelami (klauzula narodowa)
Migracja- wędrówki ludności, rozsiedlanie się; migracja wewnętrzna ( w granicach państwa), migracja zewnętrzna ( między państwami).
Emigracja:
1. Wychodźstwo ( wynik indywidualnej woli, dobrowolny)
2. Uchodźstwo ( proces opuszczania kraju, zmuszenie przez prześladowania)
A,B- legalna i nielegalna
Źródła prawa o cudzoziemcach: Ustawa z 13.06.2003 r. o cudzoziemcach, Ustawa z 13.06.2006 r. o udzieleniu cudzoziemcom obrony na terytorium RP., Konwencja genewska z 28.07.1951 r., Protokół z 31.09.1977 r.; Inne źródła: Ustawa o repatriacji, Ustawa z 22.03.1924 r., Ustawa o ewidencji dowodów i inne.
Pobyt na 3m-ce: dokument podróży ( paszport), wizy, środki finansowe na pobyt, opłata graniczna,
Pobyt do 2 lat: zezwolenie na zamieszkanie na czas określony- oznaczony, wydaje wojewoda
Pobyt stały: zezwolenie na osiedlenie się, wydaje wojewoda
Wiza- zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ polski lub organ, którego właściowość w tej sprawie wynika z postanowień w tej sprawie uprawniający do wjazdu na terytorium Polski w czasie, celu i warunkach w nich określonych: 8 rodzajów: wjazdowe, lotniskowe, dyplomatyczne, tranzytowe, pobytowe, kurierska; są też ruchy bezwizowe.
Zezwolenie na zamieszkanie- wydaje wojewoda na wniosek cudzoziemca i można przedłużać
Zezwolenie na osiedlenie się- dzięki małżeństwu po 3 latach
Prawo o cudzoziemcach ciag dalszy
Cudzoziemcy będący obywatelami UE, pochodzących z tych państw daje im wieksze mozliwości. Ustawa z 14.07.2006 r. zmienia ona o wjeździe na terytorium Polski, a także o wyjeździe i pobycie obywateli z państw UE. Pobyt można podzielic na trzy segmenty;
czasowy - do 3-ech miesięcy wjazd jest bez większych problemów wystarczy posiadać dokument podróży lub dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo (nie musi to być paszport) z dokumentu tego musi wynikac obywatelstwo (dowód osobisty). Róznica polega na tym, iż nie ma innych warunków np. środków finansowych na pobyt nie musi mieć, nie musi się nimi legitymować. Członkowie rodzin, którzy nie są obywatelami UE np. mąż czy zona, ani nie przyjęli obywatelstwa swojego współmałzonka to traktuje się taką osobę jak tę, z którego jest państwa nie UE, ale nie musi się legitymować wtedy srodkami finansowymi, jeśli jest taka osoba na wykazie osób, które nie mają prawa wjazdu na teren Rp to nie wjedzie.
2. pobyt powyżej 3-ech miesięcy jest sformalizowany nawet dla obywatela UE, a warunkiem by można było przebywac powyżej 3-ech miesięcy to;
- jest pracownikiem lub prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski
- jest uprawniony do opieki zdrowotnej, ma zapewniane srodki na utrzymanie, musi mieć zapewnione świadczenia pomocy społecznej
- studiuje na terenie Polski, jest uprawniony do opieki zdrowotnej, jest ubezpieczony
- jeśli osoba ta jest współmałżonkiem obywatela polskiego
Pobyty te podlegają rejestracji gdy spełniają te warunki, wydaje się świadczenie organem uprawnionym jest wojewoda, który może wykorzystac organy kontroli do sprawdzenia tego obywatela czy nie ma negatywnych powodów do pobytu na terenie Polski.
3. prawo pobytu stałego obywatela UE, warunkami są;
- obywatel UE po pobycie czasowym 5-letnim może ubiegać się o pobyt stały (najpierw ubiega się o czasowy, a potem o stały) SA tez skrócone okresy np. dla współmałżonków wydaje się dokument potwierdzenia pobytu, wydaje go wojewoda, generalnie muszą mieć środki na utrzymanie i opiekę zdrowotną. Pobyt stały wydaje się na 10lat również w stosunku do współmałżonków
Nieliczne wyjatki w prawie o cudzoziemcach muszą być określone w ustawie.
Ewidencja ludności - prawo osobowe odnoszące się do uprawnień i obowiązków
Ustawa 10.04.1974 r. Dz.Ust. 139 pozycja 993 2006r. tekst jednolity
Jest to przykład ciągłości prawa mimo zmiany ustrojowej państwa, która uległa modyfikacjom, ale zasadniczo w swej tresci jest niezmienna. W każdym państwie prowadzi się ewidencję jest ich duzo np. ewidencja ludności, gruntu, kierowców itp. Już w starożytności prowadzono ewidencje na potrzeby w miare rozwoju cywilizacji przybywało tych ewidencji. Jedna z podstawowych jest ewidencja ludności ułatwia to dzisiaj system komputerowy co skutecznie pomaga zarządzac państwem. Wprowadzenie obowiązku ewidencyjnego jest ograniczeniem naszych wolności gdyz trzeba nałożyć obowiązek na obywatela by nam te dane udostępnił. Ewidencja ludności polega na rejestracji danych o miejscach pobytu osób fizycznych, o ich urodzeniach, obowiązku wojskowym, zmianach stanu cywilnego, imion, nazwisk oraz o zgonach, aby wiedziec ile jest w jednostce podziału terytorialnego obywateli to trzeba prowadzic tą ewidencję, która opiera się na szeregu danych. Ewidencja opiera się na obowiązku meldunkowym obejmuje on;
-zameldowanie się w miejscu pobytu czasowego lub stałego
-wymeldowanie się z miejsca pobytu stałego lub czasowego
-zameldowanie o urodzeniu dziecka
-zameldowanie o zmianie stanu cywilnego
-zameldowanie o zgonie osoby
Elementy ewidencji ludności
-ewidencje ludności prowadzi się na szczeblu gminnym, przyjmuja te informacje urzędy stanu cywilnego, one dokonuja przekazania informacji
Pobyt stały jest miejscem zamieszkania w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, jest tu wprowadzony element aksjologiczny „zamiar” są dosć liczne orzeczenia SA w tej kwestii i przyjmuje się, ze miejscem stałego pobytu będzie główny osrodek zycia gdzie mamy np. dokumenty, gdzie najczęściej przebywamy, można mieć tylko jedno zameldowanie na pobyt stały czy ewentualnie pobyt czasowy. Przepisy te pozwalaja na łatwa lokalizacje osoby.
Pobyt czasowy jest to przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem, dla określenia miejsca pobytu czasowego liczy się adres zamieszkania gdyz w tej samej miejscowości można mieć pobyt stały i pobyt czasowy. Ustawodawca wprowadził pewien element czasowy;
-przyjęto cenzure czasową na pewno pobyt czasowy to okres 2miesiecy jeśli dłużej to powinien zameldowac się na pobyt stały
Ustawodawca wprowadza wyjatki związane z faktycznymi przesłankami tych osób;
-wykonywanie pracy poza miejscem stałego pobytu
-pobyt związany z leczeniem
-wyjazdy na wypoczynek
-z innych względów rodzinnych
-odbywanie służby wojskowej
-pobyt w zakładach karnych i poprawczych
-schroniska dla nieletnich, areszty sledcze
Gdy są jakies wątpliwości to organem właściwym do rozwiązania tego typu spraw jest wójt, burmistrz, prezydent
Zameldowanie w lokalu słuzy wyłącznie celom ewidencyjnym i nie łączy się z prawem do lokalu, od właściciela lokalu można żądać potwierdzenia, dokumentu prawa do lokalu. Istotne znaczenie ma adres musi spełniać określone wymagania;
- gminy, które uzyskały statut maista podaje się nazwę miasta, ulecę, numer lokalu(domu), kod pocztowy, nazwę województwa
-w innych gminach, które nie uzyskały statutu miasta nazwa miejscowości, numer lokalu(domu), nazwę gminy, nazwe województwa, kod pocztowy oraz nazwę ulicy jeśli jest
Istotna rzecza jest problem dopełnienia się obowiązku wymeldowania się z pobytu stałego w szczególności w sytuacji wyjazdów, konfliktach małżeńskich druga osoba po upływie 3-ech miesięcy może wymeldować taka osobe ale nie zmienia to prawa własności do mieszkania. Realizacja obowiązku meldunkowego jeżeli osoba przybywa do miejscowości i jej pobyt jest dłuższy niż 3 doby z wyjątkiem hoteli to przed upływem 4doby musi się zameldować (jest to zasada). Złagodzenia są w pewnych sytuacjach jeśli chodzi o wczasowiczów i turystykę. Jeżeli przebywa w celach turystycznych do 30dni nie ma obowiązku zameldowania się podobnie uczestnicy kolonii, obozów turystyczno-wypoczynkowych. Cudzoziemcy aktualnie przed upływem 4doby muszą się zameldować jeśli przebywaja poza hotelami (kiedys było 48godz)
Dane w niektórych sytuacjach mogą być ujawniane np. policji, straży granicznej itp.
Dowód osobisty
PESEL to skrót od wyrażenia „powszechny elektroniczny system ewidencji ludności”. PESEL jest to 11 cyfrowy, stały symbol numeryczny, identyfikujący określona osobę fizyczną. Pierwsze 6licz jest związane z data urodzenia z określeniem stulecia urodzenia, cyfry od 7-10 numer serii z oznaczeniem płci (płeć cyfra 10) cyfra 11 jest cyfrą kontrolną.
Dowód osobisty jest dokumentem urzędowym stwierdzającym tożsamość osoby, poświadczającym obywatelstwo polskie i uprawniającym do przekroczenia granicy państw UE i innych gospodarczych państw unijnych.
Obowiązek posiadania dowodu osobistego-powinność, nakaz, pełnoletniość ukończone 18lat, nie ma obowiązku noszenia w naszym państwie dowodu osobistego przy sobie, ale w niektórych sytuacjach będą musiały go nosic;
-osoby, które ukończyły 15lat i pracują
-zamieszkiwanie w innej miejscowości niż opiekunowie i rodzice lub jeśli ich nie ma a ukończył 15lat
Prawo do dowodu osobistego jest to uprawnienie z którego możemy korzystac lub nie, prawo to nabywają;
-osoby, które ukończyły 13lat mogą złożyć wniosek i go otrzymać
-osoby poniżej 13roku zycia, ale na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów może byz wydany dowód osobisty na zasadzie uznania administracyjnego
Dowód osobisty teraz ma okres wazności 10lat od tego są wyjatki;
-ważność 5lat jeśli był wydany przed ukończeniem 18roku zycia
-ważny dłużej niż 10lat dla osób, które w chwili wyrabiania dowodu ukończyły 60lat życia, ale tylko na wniosek tej osoby gdy był bez określenia terminu ważności
Obowiązki;
-w przypadku zmiany danych dowód osobisty powinien być zmieniony np. nazwiska, imienia, miejsca zamieszkania
-w związku z utrata dowodu osobistego osoba jest niezwłocznie zobowiązana powiadomić organ gminy, również gdy odnajdziemy dowód osobisty jakiejś osoby to zanosimy go do gminy
-dowód podlega zwrotowi w razie zmiany obywatelstwa i zgonu zanosimy go do organów gminy
Organem odwoławczym w zakresie dowodów osobistych od decyzji organu gminy jest wojewoda.
Odpowiedzialność karna; kto uchyla się lub zatrzymuje kogoś dowod osobisty lub nie zawiadomi o jego znalezieniu podlega karze ograniczenia wolności do 1miesiaca lub karze grzywny (jest to wykroczenie rozpatruja go sądy grockie)
Paszporty
Ustawa o dokumentach paszportowych z 13.07.2006r. Dz.Ust.143poz.10/27 z 2006r.
Paszport wiaże się z osobą, obywatelem, występuje tutaj nowe pojęcie dane biometryczne oznacza to wizerunek twarzy i odcisków palców umieszczone w dokumentach paszportowych w formie elektronicznej
Rodzaje dokumentów paszportowych;
-paszport (zwykły, ale nie ma takiego określenia uprawniony organ do jego wydania to wojewoda)
-paszport tymczasowy wydaje go konsul
-paszport dyplomatyczny wydaje go Minister Spraw Zagranicznych
-paszport służbowy wydaje go MSZ
Jednym z podstawowych praw obywatelskich to jest iż każdy obywatel ma prawo do paszportu i w tym miesci się prawo do migrowania, tego prawa możemy być pozbawienie tylko na mocy ustawy. Paszport uprawnia do przekroczenia granicy i pobytu za granicą, poświadcza obywatelstwo polskie oraz tożsamość osoby w zakresie danych umieszczonych w paszporcie. Paszport w okresie ważności stanowi własność Rzeczpospolitej Polskiej.
Wydajemy paszport;
-osobie pełnoletniej
-osobie małoletniej po ukończeniu 5roku zycia
-przed upływem 5roku życia na żądanie np. rodziców,ważność takiego paszportu nie może przekraczać 5lat
Paszporty dyplomatyczne i służbowe są dokumentami na podstawie których łatwiej jest przekraczać granicę. Paszporty dyplomatyczne mogą je otrzymać;
-prezydent RzP
-marszałek i vice marszałkowie Sejmu
-marszałek i vice marszałkowie Senatu
-ministrzy, podministrzy, sekretarze stanu również małżonkowie tych osób
-posłowie i senatorowie również małżonkowie tych osób
Paszporty służbowe mogą otrzymać;
-członkowie służby granicznej nie posiadający stopnie dyplomatycznego
Ważność paszportu generalnie jest to okres 10lat, przed ukończeniem 18roku zycia tylko 5lat
Odmowa wydania paszportu;
-odmawia się obligatoryjnie zawsze na wniosek sądu prowadzącego przeciwko osobie wobec której przeprowadza się postępowanie a sprawach przestępstw karnych, skarbowych, w niektórych sytuacjach równiec w postepowaniu cywilnym
-wniosek sądu o cofnięcie paszportu przeciwko, której prowadzone jest postepowanie
-wniosek prokuratora badż policji przeciw osobie wobec której jest prowadzone postępowanie sledcze
-w niektórych sytuacjach gdy konsul uzna ze są motywy o wydanie paszportu tymczasowego musi to zgłosić
Zmiana imion i nazwisk
Ustawa 15.11.1956 Dz.Ust.233 poz. 19/92 tekst jednolity z 2006r.
Imie i nazwisko jest to dobro osobiste człowieka, decyduje o nich człowiek jeśli nie ma to na celu ucieczki przed prawem bądź wierzycielami. Imie i nazwisko indywidualizuje osobę. Nazwiska maja niezbyt odległa tradycję do XII-XIII w. występowały nazwy własne osób, często posługiwano się imieniem dodając miejscowość. Od XIII w.pojawiają się nazwiska od nazw miejscowości kończące się na -ski, nazwiska mówiły również o przynależności do określonego stanu. W XVII, XVIII w. zaczęto rygorystycznie przestrzegać dziedziczności nazwiska. W 1945 r. zlikwidowano krzywde nazwiskową, dekret ten wskazywał możliwość zmiany nazwiska ze względu na rusyfikację, germanizację, które w tym czasie osoba obrała. Można było dzięki temu dekretowi zmienić również nazwiska ośmieszające oraz również imiona ośmieszające, staromodne, satyrystyczne lub śmieszne połączenia imion i nazwisk, które wyszły z obiegu. Ustawa z 1956 r. zachowuje niezmienność nazwisk i stwarza możliwość zmiany imiona.
Nazwisko identyfikuje osobę fizyczną, ustawa przewiduje, aby można było zmienic imię lub nazwisko muszą zaistnieć do tego przesłanki, wazne względy i są nimi;
-ktoś noszący to nazwisko popełnił zbrodnie i inny członek tej rodziny nie chce nosic tego nazwiska
-Ustawodawca uznaje wazne względy w szczególności gdy;
-noszone nazwisko jest ośmieszające, nie licujące z godnością człowieka np. morderca
Nazwisko o brzmieniu nie polskim mialo to znaczenie po okupacji niemieckiej kiedy krzywda niemiecka była jeszcze swieza
-osoby posiadające formę imienia np. Marek Jurek (w Polsce nie ma generalnej zasady czy ma być pierwsze nazwisko czy tez imie)
-jeżeli ktoś chce zmienic nazwisko na nazwisko uzywane powszechnie np. inne ma w dokumencie, a inne uzywaja inni
-jeżeli ktoś powraca do poprzedniego nazwiska np. wskutek rozwodu
-jeżeli zmiana nazwiska dotyczy małżonków o zmianie nazwiska dziecka musi być zgoda wspólmałżonka
Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego decyduje o zmianie nazwiska i rozpatruje wnioski.
Nazwiska polskie mogą być tylko dwuczłonowe, imie ma wskazywac pleć osoby wyjątkiem jest iż meżczyzna może mieć drugie imię żeńskie Maria (tylko i wyłącznie to). Można mieć tylko dwa imiona na gruncie prawa polskiego, nie ma mozliwości uzywania przedrostków przed nazwiskami np. fon, von.generalnie imiona i nazwiska piszemy w j. polskim, kierownik urzędu stanu cywilnego może odmówic inna pisownię, ma prawo nie nadać (może odmówic) imienia dziecku, które stawiałoby dziecko w gorszej sytuacji. Organem odwoławczym jest wojewoda, nastepnie jest to droga administracyjno-sądowa. Do 6 miesiaca zycia można zmienić imie dziecku na zgodny wniosek rodziców.
Pisownia imion i nazwisk;
-organem właściwym jest kierownik urzędu stanu cywilnego, nazwisko nie koniecznie musi się odmieniać
-jest zakaz zmiany nazwiska na nazwiska osób historycznych, znanych z pola kultury czy tez pola walki chyba, ze posiada członków rodziny o tym nazwisku
Prawo o aktach stanu cywilnego
Ustawa z 29.09.1986 r. Dz. Ust. Z 2004 r. 161 poz. 1688
Stan cywilny jest to stosunek osoby do rodziny w potocznym znaczeniu, innym pogladem jest to zespół cech (stan cywilny charakteryzujący daną osobę cywilną objęty rejestracją w aktach stanu cywilnego) czyli cechy indywidualizujące osobę jako jednostkę fizyczną czyli nie tylko w stosunku do rodziny, ale również w stosunku do innych cech np. czy jest to mężczyzna czy kobieta, jak ma na imię, jakich ma rodziców, kiedy się urodziła i gdzie. Rejestrujemy nie tylko cechy charakteryzujące dana osobę fizyczną, ale także akt małżeński podlega rejestracji, może to być również przysposobienie do rodziny, wniosek o ojcostwie itp. Stan cywilny innymi słowami jest to zespól wielu cech, który będzie nas indywidualizował w tym świecie.
Prowadzenie aktu stanu cywilnego w historycznym znaczeniu nie prowadzono tego od początku, sensu stricte zaczęło się na przełomie XVI-XVII w. i zajmowały się tym kościoły, była to domena koscioła w związku z chrztem, slubem, zgonem miał on największe mozliwości by to prowadzić, nie trzeba było nakazów czy zakazów gdyz zawsze dotarło to do księdza.
W dzisiejszych czasach wyróżniamy trzy systemy rejestraci;
-rejestr świecki
-rejestr kościelny pod nadzorem państwa
-rejestr mieszany częściowo korporacja koscielna częściowo swiecka
W przeważającej części dziś wystepuje rejestr mieszany.
Rejestr świecki zapoczątkowany od 1869r. pod wpływem rewolucji francuskiej, a później pod wpływem podbojów Napoleona. Polska swiecka rejestracja w dzisiejszych czasach wywoluje skutki prawne gdy jest wydany cywilny akt małżeństwa.
Akt stanu cywilnego (def ustawowa) to wpis dokonany w księdze stanu cywilnego dotyczący zdarzeń co do których prawo o aktach stanu cywilnego przewiduje obowiązek zarejestrowanie. Akta te są dokumentami publicznymi, które mają charakter deklaratoryjny czyli potwierdzają zaistniałe fakty. Akty stanu cywilnego nie tworzą prawa, nie podlegają skutkom upływu czasu, nie podlegaja dyspozycji osób zainteresowanych np. nie możemy pójść i prosić o zmianę daty urodzenia. Prawa te mają charakter bezwzględny, nikt tego zmienić nie może, dotyczą osób fizycznych np. nie można wpisac w nich date urodzenia kota
Rodzaje aktów stanu cywilnego;
-akt urodzenia
-akt małżeństwa
-akt zgonu
Wykształcilo się kilka zasad rejestracji stanu cywilnego w polskim systemie;
-zasada laicyzacji z roku 1986 polega na zerwaniu rejestracji z obrzędowością religijną czyli nie rejestrujemy kiedy jest chrzest
-zasada prawdy obiektywnej wpisy odbywaja się na podstawie dowodów np. jak się urodzi dziecko trzeba przedłożyc dokument wydany przez placówke zdrowia
-zasada powszechności dotyczy wszystkich także prezydenta, biskupa, cudzoziemca
-zasada terytorialności polega na tym, ze rejestrujemy w tym urzędzie stanu cywilnego gdzie zdarzenie nastapiło
-zasada jednolitości systemu organów przejawia się w Polsce ze fakty rejestrują urzędy stanu cywilnego
-zasada zupełności objawia się tym, że w trakcie bytu człowieka następują zmiany i są one zaktualizowane np. zmianki i przypiski, gdy ktos zmieni nazwisko czy imie
-zasada samowystarczalności czyli fakty, zdarzenia zarejestrowane w akcie stanu cywilnego nie trzeba udowadniać, można tylko anty dowód przeprowadzić jeśli np. przekupiono urzędnika by wyłudzic alimenty
-zasada ograniczonej jawności formalnej dostęp do akt stanu cywilnego nie mają wszyscy, mają go instytucje państwowe, rodziny, wstępni i zstępni trzeba udowodnić interes prawny by wejść w posiadanie takich danych
Zdarzenia kształtujące stan cywilny;
naturalne fakty biologiczne jak urodzenie, zgon
czynności prawne jak oświadczenia woli, zawarcie małżeństwa
orzeczenia sądowe
decyzje administracyjne jak kierownik stanu cywilnego w sprawie zmiany imienia czy nazwiska
System administracji, który prowadzi ksiegi to urząd stanu cywilnego należy on do administracji rządowej, tworzy je wojewoda. Gmina jest okręgiem stanu cywilnego, wyjątkiem jest to,ze wojewoda może utworzyc kilka urzedów stanu cywilnego lub na odwrót czyli na terenie kilku gmin jeden urząd stanu cywilnego.
Struktura;
- w ramach urzędu gminy jest to instytucja wykonująca zadania administracji rządowej, ale jest to komórka urzędu gminy
Funkcje kierownika urzędu stanu cywilnego pełni;
-z mocy samego prawa; wójt, burmistrz, prezydent miasta, ustawodawca przewidział możliwość ze względu na wiele obowiązków wójta, burmistrz, prezydenta miasta, ze rada gminy może powołać inna osobę na kierownika urzędu stanu cywilnego
-można być kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie mając podwładnych, nazewnictwo się nie zmienia
-kierownik jest pracownikiem samorządowym mimo ze wykonuje zadania z zakresu administracji rządowej
-pozycja kierownika jest pozycja szczególna gdyz związane jest to z powaga tego urzędu, wynika to z faktu, ze obok siedzą interesanci gdzie jeden zgłasza urodzenie, a drugi zgon
-kierownik musi być to osoba poważna również ubiór tez musi być dostosowany do pełniącej funkcji, także zachowanie, pracownicy urzedu muszą być na poziomie nie może tam wystąpić żaden błąd
Zadania urzędu stanu cywilnego;
-rejestracja
-prowadzenie archiwów aktów stanu cywilnego (100lat)
-sporządza się akty stanu cywilnego, wydaje się oświadczenia i zaświadczenia
Zasady sporządzania aktów stanu cywilnego;
- sporządzenie aktu w dniu zgłoszenia faktu czyli automatycznie, wyjątkiem jest gdy zaistniały jakieś siły wyższe np. klęska zywiołowa
-osoby zgłaszające sporządzenie aktu stanu cywilnego muszą mieć zdolność do czynności prawnych, nie może to być dziecko, ani osoba częściowo ubezwlasnowolniona
-każdy akt sporządza się oddzielnie( ksiega 5lat i nawet jeśli nie jest skonczona powinna być oddana do archiwum)
-można sporządzać akt stanu cywilnego pismem ręcznym lub komputerowo, musi być pełne brzmienie nazwiska bez przyrostków (bez -ski), ma oddzwirciedlać płec osoby
-akt stanu cywilnego podpisuja osoby zgłaszające np. może być pełnomocnik
-jest zakaz wynoszenia ksiąg stanu cywilnego z urzedu
Akty stanu cywilnego są aktami urzędowymi i są domniemaniem prawdziwości, tracą moc dowodową jeśli są unieważnione przez sąd
Podstawowe akty stanu cywilnego;
akt urodzenia- urodzenie dziecka zgłasza się do 14dni, musi być pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka wystawione przez lekarza, połozną lub placówke zdrowotną, musi zawierac imię i nazwisko dziecka, imie i nazwisko rodziców, miejsce zamieszkania rodziców, osoba zglaszajaca musi okazać jeśli SA w związku małżeńskim akt slubu, dane ojca wpisuje się jeśli on uznaje dziecko lub uznanie sądowe, jeśli nie ma rodziców to przedstawiciel ustawowy, kierownik może przyjąć oświadczenie od ojca że nim jest, ze uznaje dziecko, kierownik odmawia przyjecie jeśli chodzi o imię dziecka gdy imie pierwsze nie wskazuje na płeć dziecka wyjątkiem jest imię drugie u mężczyzn Maria, które może być nadawane chłopcu, kierownik może odmówic wpisania imienia, które jest ośmieszające, nie wskazuje pleć dziecka, jeżeli przy sporządzaniu aktu urodzenia nie wybrano imie dla dziecka kierownik ma prawo wybrac imię powszechnie znane i uzywane w kraju, rodzice w ciagu 6miesięcy od daty sporządzenia aktu urodzenia mogą zmienic imię dziecka poprzez złozenie pisemnego oświadczenia, akt urodzenia nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sadowego jest to procedura nadania przez sąd imienia i nazwiska dziecku
akt zawarcia małżeństwa jest to związek mężczyzny i kobiety w polskim prawie SA dwa rodzaje małżeństwa;
-cywilne uregulowane przez prawo państwowe nie tylko co do formy, reguluje to prawo rodzinne, małżeńskie, małżeństwa takie wywołują skutki prawne po 1935r. jest obligatoryjne małżeństwo cywilne,dopiero po 1992 r. obowiazuje małżeństwo konkordatowe
-wyznaniowe wywołuje skutki prawne pod warunkiem, ze jest zgłoszone przez uprawniona osobę np. proboszcz, wikary, duchowny w zastępstwie proboszcza, zależy ono od wyznania, należy przesłać dokument w ciagu 5dni wyjątkiem są tylko sily wyższe
Akt małżeński należy przedstawic odpowiedni dokument przed urzędem stanu cywilnego musi być stwierdzona tożsamość małżonków, którzy są nazywani nupturienci czyli kandydaci na małżonków, którzy złożyli odpowiednie dokumenty, akt wydaje się zaraz po zawarciu malzeństwa, forma są świadkowie
zgon zgłaszany jest w ciagu 3dni od faktu zgonu wyjątkiem jest jeśli zgon nastąpił z powodu choroby zakznej to w ciagu 24godzin ma na celu skuteczną ochrone przed chorobami np. holera, ospa. Osoby zobowiązane do zgłoszenia zgonu to; małzonek, najbliżsi krewni lub powinowaci, osoby będące właścicielami lokalu, w którym nastapił zgon, osoby naoczne, administrator lokalu. Akt zgonu wystawia się na podstawie karty zgonu, przy zgłoszeniu należy przedstawic dowód osobisty osoby zmarłej w urzędzie stanu cywilnego. Akt zgonu może być sporządzony na podstawie orzeczenia sądu np. wskutek katastrofy lotniczej, ustawodawca przewidział szczególne przypadki; gdy nie zostaly zarejestrowane np. za granicą to można to zgłosić w polskim urzędzie stanu cywilnego, jeśli chodzi o cudzoziemców (konwencja z 1952r.) rejestracja urodzeń, zgonów na terenie innych państw
Odpisy aktów stanu cywilnego;
- zupełne jest to dosłowne brzmienie aktu stanu cywilnego ze wszystkimi wzmiankami i przypiskami
- skrócone najczęściej się je wydaje zawiera podstawowe dane; imie, nazwisko, date urodzenia, nazwisko rodowe malzonka i rodziców
Prawa i wolności obywatelskie w kontekście obywatel-państwo
Przejawem wolności jest prawo do zgromadzeń i prawo do zrzeszania się jest to prawo, które łączymy z demokratycznym państwem prawnym.
Prawo o zgromadzeniach
Ustawa z 5.07.1990 r. Dz.Ust. 51 poz. 297
Uchwalono ja po przemianach ustrojowych 1989-1990 r. Definicja zgromadzenia znajdujaca się w ustawie jest to zgrupowanie conajmniej 15osób,zwołane w celu wspólnych obrad lub wyrażenia wspólnego stanowiska. Prawo do zgromadzeń wynika nie tylko z naszej konstytucji, ale również z konwencji międzynarodowych (Europejska Konwencja Praw i Wolności). Prawo to pozwala się gromadzić obywatelom, zajmować wspólne stanowisko lub sprzeciwiać się, okazywac niezadowolenie. Gromadzis będziemy się na rynkach miast, tam gdzie nas widać. Władza publiczna boi się zgromadzeń chyba, ze sama je organizuje. Na gruncie prawa polskiego można ograniczyc zgromadzenia, ale tylko w drodze ustawy i tylko w niektórych sytuacjach kiedy jest to niezbędne do ochrony bezpieczeństwa państwa, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia, lub moralności publicznej albo zagrozenia w przypadku praw i wolności innych osób, a także dla ochrony pomników zagłady np. Oświęcim. Kto może organizować zgromadzenia;
-osoby, które maja pełna zdolność do czynności prawnych
-osoby prawne, organizacje lub inne osoby majace zdolność do czynności prawnych
-nie mogą organizowac zgromadzeń osoby, które posiadaja materiały wybuchowe, osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych wyjatkami są organy państwaczy samorządy
Ograniczenia organizowania zgromadzeń dotyczą zgromadzeń publicznych i są to zgromadzenia organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imieniem osób. Zgromadzenie publiczne to co najmniej 15osób,zwołane wspólnego celu i stanowiska, organizowane na otwartej przestrzeni będą to wszelkie miejsca publiczne nikt nam tego zabronić nie może, ani żaden przepis, należy takie zgromadzenie zgłosić najwcześniej miesiąc przed organizowaniem i najpóźniej 3dni przed odbyciem się zgromadzenia. Są również wprowadzone ograniczenia zgromadzeń nie dotyczą one;
-zgromadzeń organizowanych przez wójtów np. festyny
-zgromadzeń organizowanych przez związki wyznaniowe
-zgromadzenia w czasie wyborów nie podlegają reglamentacji (ograniczeniu)
Sklad zgromadzenia to organizator i przewodniczący może to być jedna i ta sama osoba i jego obowiązkiem jest;
-zawiadomienie organu wykonawczego gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta) gdyz szereg przepisów przewiduje tzw. zarząd komisaryczny czyli zarządcą jest premier
-okres zawiadomienia to 30dni przed zgromadzeniem i nie później jak 3dni przed zgromadzeniem, zawiadomienie jest po to, żeby wójt, burmistrz, prezydent miasta, którzy są gospodarzami gminy i muszą przewidzieć ewentualne komplikacje w ruchu, dojazdach
-zawiadomienie musis być na piśmie
Wójt, burmistrz, prezydent mogą zakazać zgromadzenia gdy sprzeciwia się to ustawie karnej, porządkowi publicznemu, nie można również zmieniać czasie i miejsca zgromadzenia.
Obowiązkiem przewodniczącego jest;
-obserwowanie czy jakieś osoby nie zakłócają zgromadzenia, może żądać ich usunięcia, może żądać pomocy ze strony sil porządkowych, a jeszcze przed tym żądaniem może sam rozwiązać zgromadzenie
Uprawnieniem organu gminy jest iż może kierować swoich przedstawicieli na zgromadzenia, którzy mają prawo rozwiązac zgromadzenie w przypadku naruszenia przepisów.
Imprezy masowe
Ustawa 22.08.1997r. Dz. Ust. 180/909 jest to ustawa kontabilna z ustawą o zgromadzeniach, również obejmuje otwarta przestrzeń np. sylwester na rynku. Definicja imprez masowych są to imprezy sportowe, artystyczne, rozrywkowe naktórej liczba miejsc na stadionie, w innych obiektach nie będących budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej wynosi nie mniej niż tysiąc, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy nie mniej niż 300. Na terenie zamkniętym w budynku jest istotne te 300mijsc gdyz wymaga to zezwolenia, gdyz jak będzie 300miejsc, a przyjdzie tylko 20osób to tez trzeba mieć zezwolenie. Idea tej ustawy wiaże się z rozruchami sportowymi. Imprezy masowe wyznaniowe czy w kinach nie podlegaja reglamentacji. Zezwolenie wydawane jest przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta SA to decyzje administracyjne w postaci zezwolenia.
Impreza masowa o podwyższonym ryzyku tez jest imprezą masową, ale dochodzą tutaj dodatkowe elementy, z posiadanych informacji jak i z dotychczasowych doświadczeń w związku z takimi imprezami istnieje obawa przemocy i agresji, jeśli liczba przekracza 300osób a w obiekcie zamkniętym 200 osób uznaje się za taka impreze masowa z podwyższonym ryzykiem np. dyskoteki.
Organizować imprezy masowe może każda osoba fizyczna i prawna, musi być regulamin obiektu i imprezy, osoba taka jest odpowiedzialna za stworzenie bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom, muszą być przepisy budowlane, sanitarne, przeciw pożarowe, słuzba porządkowa, musi być wyznaczony kierownik bezpieczeństwa, musi być zabezpieczony sprzęt ratowniczy i gaśniczy, musi dokonać uzgodnień z właściwym komendantem powiatowej Strazy Pożarnej oraz powiadomić komendanta powiatowego policji, może zawrzec porozumienie z wojewódzkim komendantem gdzie odplatnie policja zabezpieczać będzie taka imprezę masowa. Organizowanie imprezy masowej musi być zgłoszone najpóźniej 14dni przed jej imprezą wraz z wszystkimi potrzebnymi załącznikami złozona gospodarzowi gminy. Załączniki to;
-opinie komendanta policji, strazy pozarnej, pogotowia ratunkowego, ze są w stanie zabezpieczyć taka imprezę
-opinie powiatowego inspektora sanitarnego
-graficzny plan obiektu z drogami
-regulamin obiektu
-program i regulamin imprezy masowej
-informacje o liczbie miejsc lub osób
-wskazanie kierownika do spraw bezpieczeństwa imprezy
-pisemna instrukcja dla służb porządkowych
-szczegółowe informacje postępowania w razie pozaru czy innego zagrożenia
-polise ubezpieczeniową
Jeśli te warunki nie będą spełnione mogą odmówic zezwolenia na impreze masową.
Można wyróżnić zezwolenie łączne na okres roku lub kilka imprez wydaje się je np. na mecze sportowe. Decyzja odmowna nie może być później przedstawiona jak 7dni przed impreza masową, olbrzymie uprawnienia w tym zakresie mają gospodarze gminy, zarząd powiatu którzy mogą zakazywać takich imprez.
Stowarzyszenia
Są to dobrowolne(na zadach dobrowolnej decyzji), samorządne (sam ustala statut, cele, zadania), trwałe zrzeszenia o celach nie dorobkowych, zasadniczo może być płatne, ale na cele statusu stowarzyszenia. Kto może tworzyc stowarzyszenia;
-obywatel polski z pełna zdolnością do czynności prawnych, nie może być pozbawiony praw publicznych, osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych nie mogą założyć stowarzyszenia, ale osoby od 16 roku zycia tak maja one prawo wyborcze, poniżej 16 roku zycia za zgodą swojego przedstawiciela ustawowego, ale nie maja prawa wyborczego chyba ze jest to stowarzyszenie młodzieży
Prawo zrzeszania się jest to prawo zagwarantowane w konstytucji, ale może podlegać ograniczeniom przewidzianym w ustawach ze względu na interes państwa, porządek publiczny, jest zakazane bezwzględne posłuszeństwo członkom władzy, nikt nie może ponosic ujemnych następstw przynależności do stowarzyszenia. W Polsce mogą zrzeszac się cudzoziemcy pod warunkiem, że mają miejsce stałego zamieszkania i pod warunkiem co dotyczy obywatela polskiego, iż mogą oni wstąpić do stowarzyszenia jeśli ono się zgadza. Rodzaje zrzeszeń;
-partie polityczne
-kościoły
-inne związki wyznaniowe i osoby prawne tychze związków wyznaniowych
-organizacje państwowe, które działają na podstawie umów międzynarodowych gdzie Polska jest stroną
-komitety wyborcze
W ustawie można wyróżnić stowarzyszenia;
-zwykłe
Stowarzyszenia do założenia ich potrzebne jest 15osób, które uchwalają statut i wybierają komitet założycielski to dotyczy osób fizycznych, osoby prawne mogą być członkiem stowarzyszenia na zasadzie pomocniczej, stowarzyszenie podlega rejestracji do krajowego rejestru wniosek sklada komitet wraz z nazwiskami członków, protokolem z założenia stowarzyszenia, adresem. Władza najwyzszą jest walne zebranie członków podejmuje ono uchwały, jeśli jest ich za dużo i nie jest możliwe wybiera się delegatów, musi posiadac zarząd, organy kontroli wewnętrznej, może mieć majątek z róznych źródeł np. z datków, cecha charakterystyczną jest to, ze zysk może być przeznaczony na cele statutowe. Nadzór prowadzi wojewoda (przy samorządzie terytorialnym) przy innych starosta zgodnie z właściwością miejscową, mogą oni żądać wyjaśnień od organów, odpisów walnego zgromadzenia czyli uchwał. Sankcją jest grzywna, a najgrozniejszą to rozwiązanie stowarzyszenia jeśli uporczywie (zla wola) narusza prawo.
Stowarzyszenie zwykłe do założenia musi być co najmniej 3osoby, nie posiada ono osobowości prawnej (róznica) musi uchwalic regulamin działalności (nie statutu), nie ma obowiązku rejestrowania się, wysyła tylko pismo właściwemu organowi o siedzibie stowarzyszenia, organem właściwym jest starosta. Stowarzyszenie zwykle nie maja wszystkich uprawnień, nie mogą powoływać jednostek organizacyjnych terenowych, nie mogą prowadzic działalności gospodarczej, zrzeszac osób prawnych, tworzyc związków stowarzyszeń, maja ograniczenia w przyjmowaniu środków pieniężnych np. nie mogą korzystac ze składek.
Rozwiązać stowarzyszenie oprócz wymienionej wyzej sankcji można jeśli straci odpowiednia liczbę członków, jeśli nie udało mu się wyłonić władz przez rok czasu sad wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia, jeżeli statut jest sprzeczny z ustawami tez takie stowarzyszenie nie może być zarejestrowane (na wniosek starosty)
Partie polityczne
Ustawa z 27.06.1997 r. tekst jednolity Dz.Ust.2002 nr.79 poz. 857 ze zmianami
Jest to dobrowolna organizacja występujaca pod określoną nazwą, stawiajaca sobie za cel udział w zyciu publicznym poprzez wybieranie metodami demokratycznymi wpływajaca na kształtowanie polityki państwa lub na sprawowanie polityki publicznej, może działac po wpisaniu (rejestracji) w sądzie okregowym w Warszawie. Cele i metody partii określa statut uchwalony przez członków lub delegatów w sytuacji gdy członków jest więcej. W razie niezgodności wpis zawiesza Trybunał konstytucyjny to on orzeka o celach i metodach danej partii. Informuje się tez Państwową komisję wyborczą, osobowość prawna partia nabywa z chwila wpisu. Członkami partii mogą być nimi obywatele polscy, którzy ukończyli 18lat. Partia opiera swoja działalność na społecznej pracy członków, mogą tez zatrudniac pracowników, nie może partia prowadzić działalności gospodarczej, może posiadac majątek z wpisów i może nimi obracać ale nie na cele gospodarcze tylko charytatywne. Rozwiązanie partii mogą sami się rozwiązać podejmując uchwałę przez uprawniony statut organu lub sąd może wykreślić taka partie z ewidencji.
Wolne zawody
Jest to samodzielne, osobiste wykonywanie wewnętrznie spójnego zespołu czynności o charakterze intelektualnym wymagającym wysokich kwalifikacji i w sposób systematyczny w zamian za honorarium. Wyróżniamy takie cechy jak;
-charakter intelektualny
-wysokie kwalifikacje zawodowe
-samodzielność
-samorządność
-osobny charakter stosunku między osobą wykonującą wolny zawód a klientem (zaufanie)
-osobista odpowiedzialność
Przepis w kodeksie spólki handlowej- jest wyliczone kto może założyć spółkę partnerską; aptekarz, architekt, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, radca prawny, tłumacz przysięgły, pielęgniarka, położna itp.
Mniejszości narodowe
Stanowi o nich art.35 RzP zapewnia obywatelstwo polskie osobom należącym do mniejszości narodowej, mogą kandydować do parlamentu, tworzyć komitety wyborcze.
Mniejszość narodowa jest grupa obywateli polskich którzy są;
-mniej liczebni od pozostałych
-odróżnia się kulturą, językiem, tradycją i dązy do ich zachowania
-chęć ochrony tradycji historycznych
-jej przodkowie mieszkają co najmniej 100lat w Polsce utożsamiają się z narodem zorganizowani we własnym państwie (musi być gdzieś panstwo by utożsamiać się z narodem)
W Polsce mniejszości narodowe to;
-białorusini
-ukraińcy
-czesi
-niemcy
-słowacy
-ormiańska
-żydowska
Mniejszości etniczne grupa obywateli polskich którzy są;
-mniejsu liczebnie od pozostałej części liczebnej
-odróznia się językiem, kulturą, tradycją
-jest swiadoma tradycji historycznej własnej i ukierunkowana na jej zachowanie
-przodkowie mieszkaja co najmniej 100lat
-nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie
SA to np. Łemkowie, Romowie, Karaimska, Tatarzy.
Osoby należące do mniejszości mają prawo wpisywania swoich imion i nazwisk w aktach stanu cywilnego. W gminach należących do mniejszości gdzie liczba mieszkańców jest nie mniejsza niż 20% i są wpisani do rejestru mogą być ich jezyki być wpisywane jako pomocnicze obok urzędowego polskiego. Rejestru dokonuje Minister do spraw religijnych i mniejszości narodowych i etnicznych, mogą również we własnym jezyku pisać wnioski, nazwy ulic w jezykach poszczególnych mniejszości.
Prawo wodne
Jedna z rzeczy publicznych, z której każdy może korzystać są wody. Prawo wodne to gospodarka wodami, zarzadzanie zasobami wodnymi. Administracja wodna to organy zajmujące się wodami są nimi;
- minister właściwy do gospodarki wodnej u nas naczelnym organem jest Minister Środowiska,
- następnie Prezes Krajowego Zarządu Gospodarką Wodną, który jest centralnym organem administracji rządowej i podlega ministrowi,
-dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej
-wojewoda
-organy samorządu terytorialnego
Podział wód;
1. według kryterium geograficznego;
a. powierzchniowe
b. podziemne
2. inny podział to;
a. morskie
b. śródlądowe
wody śródlądowe i powierzchniowe dzielą się na;
-płynące we wszelkich ciekach naturalnych i kanałach, wody w jeziorach lub innych kanalach o ciagłym i okresowym przepływie
-stojace to wody w jeziorach i innych naturalnych zbiornikach nie związanych z wodami płynącymi (nie ma odpływu ani przypływu)
3. ze względu na prawo własności wód dzielimy na;
a. wody publiczne
b. wody prywatne
Wody publiczne stanowia własność państwa i samorządu terytorialnego, wody morza terytorialnego, morskie wody wewnętrzne, śródlądowe, wody płynące oraz podziemne stanowią własność Skarbu Państwa.
Zasada w prawie wodnym jest iż to co na gruncie należy do właściciela gruntu, kto jest właścicielem dróg publicznych ten jest właścicielem wód czyli skarb państwa,jeśli koryto wody zostało zmienione z mocy prawa przechodzi na skarb państwa nawet jeśli była to działka jakiegos Kowalskiego bez wywłaszczenia. Generalna zasadą jest ze ryby i inne organizmy stanowią pożytki, które należa do właściciela wody (skarb państwa), jest stworzona specjalna słuzba Ochrona Rybacka Specjalna. Zasadą jest ze wody stojące i wody w rowach znajdujące się w granicach nieruchomości gruntowej stanowią własność właściciela nieruchomości. Sposobem korzystania z wód jest;
-powszechne korzystanie z wody słuzy do zaspakajania potrzeb osobistych gospodarstwa rolnego, domowego bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do turystyki, amatorskiego połowu ryb, sportów wodnych, prawo to przysługuje każdemu
-zwykle korzystanie z wody dotyczy właściciela gruntu i dotyczy wód, które są jego własnością oraz wód podziemnych np. może wykopac sobie studnie, może założyć stawik, ale nie może wydobywać więcej niż 5m (sześciennych) wody jest to tez ograniczenie prawa własności, nie można wpływać na stan gruntów sąsiednich
-szczególne korzystanie z wody korzystanie wykraczające poza powszechne i zwykle
Korzystaniem z wód będzie;
-pobór i odprowadzenie wód powierzchniowych i podziemnych
-wprowadzanie scieków do ziemi
-przerzuty wody i zasilanie wód podziemnych
-piętrzenie i retencjonowanie wód
-korzystanie do celów energetycznych
-korzystanie do celów żeglugi i spławu
-wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, roślin
-rybackie korzystanie z wód
Na wszystko jest potrzebne pozwolenie wodnoprawne
Prawo wodne okresla granice wód to linia porostu traw, linia średniego stanu wody określana w ostatnich 10latach. Właściciele nieruchomości muszą zostawić 1,5 m do przejścia do wód (ograniczenie prawa własności). Wydobywanie kamieni, żwiru, piasku nie jest powszechnym prawem także wprowadzanie ścieków do wody, miejsca takie może wyznaczyc rada gminy.
Prawo wodne reguluje zasady ochrony wód, okresla kanalizację, jest powiazane z prawem międzynarodowym, reguluje melioracje wodne, reguluje podmioty zbiorowe jak; spólki wodne i spółki wałowe.
Ścieki - rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi substancje i energie, które ze względu na swój skład lub stan mogą zanieczyszczać wody; przez ścieki rozumie się także wody zanieczyszczone wprowadzone do urządzeń kanalizacyjnych.
Prawo budowlane
Prawo budowlane normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach
Obiekty budowlane jest to pojęcie zbiorcze dzielimy je na;
-budynki jest to obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (ścian, stropów), posiada fundamenty i dach
-budowle jest to obiekt budowlany nie będący budynkiem, ani obiektem małej architektury np. drogi, linie kolejowe, lotniska, mosty, tunele, wiadukty, maszty telefoniczne, urządzenia reklamowe
-obiekty małej architektury nie wielkie obiekty, a w szczególności obiekty kultu religijnego jak; kapliczki, krzyże przydrożne, figury, posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej oraz uzytkowe obiekty służące rekreacji codziennej, służące utrzymaniu porządku jak; piaskownice, drabinki
Generalna zasadą jest to iż budynki i budowle wymagają pozwolenia budowlanego
Podmioty procesu inwestycyjnego;
-inwestor
-projektant
-inspektor nadzoru inwestorskiego
-kierownik budowy
Pozwolenie budowlane do jego wydania są upoważnione organy takie jak;
-starosta podstawowy organ
-wojewoda i inne wskazane w ustawie organy
Administracja architektoniczno-budowlana organem jest starosta, wojewoda i Głowny Inspektor Nadzoru Budowlanego, organizuje ona i zarzadza rozbiorkę.
Nadzór budowlany;
-Powiatowy Inspektor Budowlany jest to organ policji budowlanej, przestrzega prawa rozbiórki, powstania, odbudowy obiektu
-wojewoda przy pomocy Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego
-Główny Inspektor nadzoru Budowlanego zajmuje się administracją budowlaną i policja budowlaną
Samowola budowlana- musi posiadać pozwolenie budowlane lub zgłoszenie robót budowy, jest również zwolnienie od ich posiadania co jest związane z celem np. altanki. Jeśli nie mamy waznego pozwolenia to może być nakazana decyzją administracyjną rozbiórka.
Prawo budowlane reglamentuje problemy samodzielnych funkcji czyli wolne zawody muszą posiadać okesloną wiedzę, wykształcenie.
Wystepuje również zasada dobrego sąsiedztwa jest to niemiecka zasada w przestrzennym zagospodarowaniu.
Konkretyzacja norm prawa administracyjnego materialnego.- mogą być konkretyzowane w drodze aktów administracyjnych.. Konkretyzacja norm następuje wówczas, gdy normy pr admin nie określają wprost obowiązków adresata odsyłając do aktów stosowania prawa.
Działy Prawa administracyjnego materialnego-
Pojęcie obywatelstwa- więź prawna między osobą fizyczną a państwem, z której wynikają uprawnienia i obowiązki
Wyjaśnij zasadę krwi i ziemi przy nabywaniu obywatelstwa- . Zasada krwi: urodzenie się dziecka z rodziców będących obywatelami polskimi lub z rodziców z których przynajmniej jedno jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa ius sanguinis. Zasada ziemi: urodzenie się dziecka lub znalezienie dziecka na terytorium RP gdy oboje rodzice są nieznani lub nieokreślone jest ich obywatelstwo albo nie maja żadnego obywatelstwa ius soli.
Sposoby nabycia obywatelstwa.- na mocy prawa, na podstawie indywidualnego aktu administracyjnego, złożenie oświadczenia woli i jego przyjęcie przez właściwy organ,
Nabycie obywatelstwa z mocy prawa- przez urodzenie, znalezienie, repatriacje, uznanie za repatrianta
Nabycie obywatelstwa w drodze indywidualnego aktu - nadanie obywatelstwa polskiego, uznanie za obywatela polskiego
Nabycie obywatelstwa poprzez repatriacje- dziecko rodziców z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie.
Utrata obywatelstwa- można tylko utracić obywatelstwo na swój własny wniosek po uzyskaniu zgody prezydenta RP
Na czym polega ewidencja ludności , czemu służy, kto ją prowadzi- rejestracja danych o miejscu pobytu osób fizycznych, o ich urodzeniach, obowiązku wojskowym, zmianach stanu cywilnego, obywatelstwa, imion i nazwisk, o zgonach- służy spis wyborców, informacja osobowa- adresowa, dzieci- obowiązek szkolny. Gmina.
Co obejmuje obowiązek meldunkowy- Wszystkie osoby przebywające na terytorium Polski, z wyjątkiem dyplomatów i konsulów innych państw- zameldowanie oraz wymeldowanie się z pobytu stałego lub czasowego, zameldowaniu o urodzeniu dziecka, zmianę stanu cywilnego oraz zgon osoby.
Pojęcie pobytu stałego i czasowego- pobyt stały- zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem - zamiar stałego przebywania. Pobyt czasowy- przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem
Co to jest numer PESEL i kto go nadaje- jedenastocyfrowy ( data urodzenia rok, m-c, dzień ) kolejnymi numerami są liczba początkowa i płeć osoby, ostatnia liczba kontrolna. Jednoznacznie identyfikującą osobę fizyczną.
Obowiązek meldunkowy cudzoziemców. - Przed upływem 48 godz. taki ma taki obowiązek.
Co to jest dowód osobisty.- dokument stwierdzający tożsamość , poświadczający obywatelstwo polskie.
Kogo dotyczy obowiązek posiadania dowodu osobistego- obywatel polski od 18 roku życia. gdy kończy 15 lat i nie mieszka z rodziną nie jest na jej utrzymaniu, gdy zawrze umowę o prace
Kto ma prawo posiadać dowód osobisty.- obywatel polski od ukończenia 13 lat.
Ważność dowodów osobistych.- wynosi 10 lat ( wyjątki osoba, która ukończyła 65 lat na jej wniosek dowód może być wydany bezterminowo. Osobie, która nie ukończyła 18 lat wydaje się na 5 lat)
Kto wydaje dowód osobisty, jakie dane zawiera- wójt ( burmistrz, prezydent)- imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres, płeć, wzrost w cm, kolor oczu, PESEL, nazwę organu wydającego, datę wydania i termin ważności, zdjęcie i podpis posiadacza.
Rodzaje paszportów i kto je wydaje- : zwykły ( wydaje wojewoda), dyplomatyczny i służbowy( wydaje je minister spraw zagranicznych), tymczasowy ( konsul)
Obligatoryjne przesłanki odmowy wydania paszportu-na wniosek sądu prowadzącemu przeciwko podmiotowi sprawy karnej i cywilnej, może to też uczynić prokurator generalny w stosunku do osoby, która popełniła przestępstwa na granicy oraz organy prowadzące postępowanie w sprawie państwa (policja, żandarmeria). Przesłanki odmowy.
Przesłanki zmiany imienia i nazwiska- gdy zachodzą ważne względy:- ośmieszające lub nielicujące z godnością człowieka, nazwiska posiadające formę imienia, powrót do nazwiska, które w przeszłości się nosiło lub używało.
Organ właściwy w sprawie zmiany nazwiska- starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania- musi powiadomić inne urzędy o zmianie nazwiska lub imienia. Wojewoda jest organem odwoławczym od decyzji kier USC.
Przesłanki odmowy zamiany nazwiska- gdy zachodzi obawa że wnioskodawca ubiega się o z lniane w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej lub uchylenia się od odpowiedzialności karnej, cywilnej, gdy ubiega się o zmianę na nazwisko historyczne, wysławione na polu kultury i sztuki, społecznej,
Systemy rejestracji stanu cywilnego.- do 16 wieku rejestracja kościelna,- system rejestracji świeckiej USC,- system rejestrowany przez organy kościelne pod nadzorem państwa,- system mieszany ( część kość część świecka)
Pojęcie stanu cywilnego- należy odnieść do podstawowych - przede wszystkim dla prawa prywatnego - cech osobistych człowieka, podlegających ogólnemu reżimowi prawa o aktach prawa.
Pojęcie aktu stanu cywilnego- wpis dokonany w księdze stanu cywilnego dotyczący zdarzeń.
Zasada rejestracji stanu cywilnego- Jest systemem obligatoryjnych i ciągłych zapisów zdarzeń charakteryzujący stan cywilny.
Scharakteryzuj akt urodzenia- obowiązek zgłoszenia narodzin dziecka do 14 dnia , jeżeli dziecko urodziło się martwe do 3 dni. Musi być pisemne zgłoszenie urodzenia to zaświadczenie wypełnianie przez lekarza, pielęgniarkę. Kierownik przyjmuje bądź może odmówić nadania dziecku imienia, gdy jest np. ośmieszające, gdy nie pozwala odróżnić płci. Do 6 mc można dziecku zmienić imię.
Akt małżeństwa/ małżeństwo cywilne, wyznaniowe?- Akt małżeństwa- wyznaniowego sporządza się miejscu zawarcia małżeństwa. W Polsce jest 11 kościołów uprawnionych przez państwo do przekazywania oświadczeń. Jest możliwość unieważnienia aktu, jeżeli zdarzenie było niezgodne z prawdą. Akt małżeństwa cywilnego sporządza się niezwłocznie po jego zawarciu. Jeżeli akt małżeństwa nie mógł być z ważnych przyczyn sporządzony niezwłocznie
po jego zawarciu sporządza się go natychmiast po ustaniu przeszkody.
Akt zgonu- obowiązek zgłoszenia zgonu wynosi 3 dni( na wskutek choroby zakaźnej 24h) do zgłoszenia zgonu zobowiązany jest małżonek, dzieci lub krewni albo powinowaci, osoby mieszkające w lokalu, w którym mieszkała osoba, która zmarła, obecni przy zgonie, administratorzy. Podstawą do zgłoszenia jest karta zgonu i obowiązek zwrotu dowodu osobistego.
Pozycja Prawna kierownika USC- kierownik gminy jest kier USC Rada gminy może powołać innego kier USC kier w czasie ceremonii w razie niedogodności może zastąpić wójt, burmistrz, prezydent.
Kto jest kierownikiem USC z mocy prawa- Wójt ( burmistrz, Prezydent miasta)
Kto powołuje kierownika USG- rada
Pojęcie zgromadzenia- jest zgrupowanie, co najmniej 15 osób zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażania stanowiska.
Pojęcie zgromadzenia publicznego - to zgromadzenie organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla określonych imiennie osób.
Podstawowe obowiązki organizatora zgromadzenia publicznego- Organizator zgr musi zawiadomić organ gminy miasta wójta burmistrza, nie potrzebne jest pozwolenie. Zawiadomienie nie może wpłynąć wcześniej jak 30 dni i nie później jak3 dni przed rozpoczęciem zgr
Przesłanki wydania decyzji zakazującej organizacji zgromadzenia- cel lub odbycie zgromadzenia sprzeciwiają się ustawie lub mogą naruszać przepisy karne, odbycie zgromadzenia może zagrozić życiu lub zdrowiu ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach.
Obowiązki przewodniczącego zgromadzenia- przewodniczy zgromadzeniu oraz czuwa nad jego przebiegiem i porządkiem, w przypadku naruszenia porządku po trzykrotnym ostrzeżeniu powinien rozwiązać zgromadzenie.
Co powinno zawierać zawiadomienie o zgromadzeniu publicznym.- nazwisko, imię lub nazwę organizatora, cel zgromadzenia i jego program, miejsce, datę oraz trasę przejścia, określenie środka do zapewnienia spokoju i porządku.
Kto może rozwiązać zgromadzenie publiczne- Przewodniczący zgromadzenia, przedstawiciel organu gminy.
Obowiązki uczestników zgromadzenia- W zgromadzeniach nie mogą uczestniczyć osoby posiadające przy sobie broń, materiały wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia.
Definicja stowarzyszenia- jest dobrowolnym samorządnym i trwałym zrzeszeniem o celach nie zarobkowych
Rodzaje stowarzyszeń- rejestrowe, zwykłe, związki stowarzyszeń.
Charakterystyka stowarzyszenia / rejestrowego/- Może je założyć min 15 członków, którzy uchwalają status i wybierają komitet założycielski. Statut ma zawierać nazwę,cele, sposoby ich realizacji, teren, na którym działa siedziba. Komitet składa do sądu okręgowego wniosek o rejestracje wraz ze statutem i listą założycieli. Wniosek jest rozstrzygany w ciągu 3 mc najwyższa władza to walne zgromadzenie członków- podejmuje uchwały. Stow posiada zarząd i organ kontroli zewn. Majątek powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności dochód., z majątku stowarzyszenia, ofiarności publicznej. Stowarz może prowadzić działalność gosp pod warunkiem, że dochód służy realizacji celow statutowych nie może być przeznaczony do podziału.
Stowarzyszenie zwykłe- Aby je założyć wystarczą 3 osoby, regulamin. Dochody to tylko składki członkowskie. Przedmiotem może być to samo, co w stowarzyszeniu rejestrowych, czyli wszystko, co nie jest zabronione przez prawo.
Rodzaje nadzoru nad stowarzyszeniami i środki nadzoru- Wojewoda i starosta (nadzór administracyjny) i sądowy. Organ nadzorujący ma prawo żądać odpisów uchwał, zebrania walnego członków ST, przegląd lokalu stowarzyszenia. Organ ten może ingerować w sytuacje prawną stowarzyszenia przy pomocy określonych środków nadzoru. Organ nadzoru ma prawo do występowania z odpowiednimi wnioskami do organu sądowego. Główne uprawnienia to uprawnienia nadzorcze- może zakazać działalności zarządowi stowarzyszenia, może udzielić upomnienia na władzę stowarzyszenia , może uchylić uchwałę stowarzyszenia, rozwiązać stowarzyszenie.
21