30.10.2007

Marchew

- najcenniejsze składniki α i β karoten źródło Wit A w organizmie

- dzięki zawartości żelaza i kwasu foliowego ma działanie krwiotwórcze

- potas reguluje gospodarkę wodna organizmu

- duża ilość soli zasadowych zapobiega nadkwasocie

Wymagania klimatyczne:

- jest roślina klimatu umiarkowanego i może być uprawiana na terenie całego kraju

- optymalna temperatura wzrostu 15-20˚C otrzymuje się korzenie najlepszej jakości

- minimalna temperatura do kiełkowania 4-6˚C, optymalna 18-20˚C

- siwki znoszą obniżenia temperatury do -1˚C, korzenie -2˚C, ale po przemarznięciu źle

się przechowują

- dłuższy okres temperatur 10˚C w początkowej fazie wzrostu wywołuje jaryzację

i wytworzenie pośpiechów

- marchew jest fotoperiodycznie obojętna na długość dnia oraz intensywność naświetlenia,

jednak przy dniu krótkim korzenie źle się wybarwiają

- wymagania wodne nie są wysokie. Optymalna wilgotność gleby powinna wynosić

60-65% polowej pojemności wodnej.

- okresy krytyczne zapotrzebowania na wodę to kiełkowanie i wschody oraz

okres najsilniejszego grubienia korzeni.

Wymagania glebowe:

- gleby średnio zwięzłe, gliniasto-piaszczyste lub piaszczysto- gliniaste o pH 6-6,5

- marchew jest wrażliwa na świeże wapnowanie - stosować pod przedplon

- odmiany wczesne korzystnie jest uprawiać na glebach lżejszych szybko nagrzewających

się w okresie wiosennym

- wysokie plony można uzyskać na odpowiednio przygotowanych glebach torfowych

Stanowisko w zmianowaniu:

- uprawa w drugim roku po oborniku po przedplonach dobrze odchwaszczających glebę

np. kapustne, cebulowe, ziemniaki

Uprawa gleby:

- odpowiednio spulchniona - głębokie korzenienie się

- jesienią orka przedzimowa na głębokość 25-30 cm

- wiosną włókowanie, kultywatorowanie, bronowanie

- przy późniejszym siewie w V ponowne kultywatorowanie i bronowanie pola

- wałowanie wałem gładkim, lekka brona

Nawożenie:

- analiza gleby

- optymalna zawartość *fosforu 40mg na 1dm³ gleby

*potasu 125mg na glebach ciężkich i 150 mg na glebach lekkich

- nawożenie jesienią:

*dawki azotu dla odmian wczesnych 80-150kgN/1ha

*dla odmian późnych 150-200kgN/1ha

*na zbiór pęczkowy nie więcej niż 100kgN/1ha połowę przed siewem,

następnie 1-2 dawki pogłównie

- źle znosi uprawę w pierwszym roku po oborniku - korzenie rozwidlone, prażone larwami,

najlepiej w 2 lub 3 roku po oborniku

- jednorazowa 2-3 tygodnie przed wysiewem, można pogłównie po miesiącu lub półtora,

ale nie powinno przekraczać 30-40kg

- magnez w glebie wpływa na ograniczenie pobierania i akumulacji metali ciężkich

(wapno magnezowe- jeżeli chcemy też odkwasić, kizeryt, siarczan magnezowy)

Metody uprawy:

- uprawiana z siewu wprost na pole

- najlepszy siew rzędowy na głębokości 1-3cm, odległość rzędów 30cm(uprawa ręczna),

lub 45cm uprawa ciągnikami

- siew pasowy - 4 rzędy co 30 cm, międzyrzędzie o szerokości 45cm

- siew wstęgowy - równomierne rozmieszczenie nasion w pasie o szerokości 9-10 cm

za pomocą redlin (20-25cm redlina)

- najczęściej uprawiana na płask ( umożliwienie upraw pielęgnacyjnych i zbioru)

- uprawa na redlinach lub podwyższonych zagonach - kilku rzędów w niewielkich

odległościach (korzenie długie, kształtne)

- siew nasion w ilości 2-8 kg/1ha,

optymalne zagęszczenie roślin 150 sztuk na 1m² - marchew wczesna,

120sztuk - marchew późna

- odległość roślin w rzędzie 1,5-2,5 cm na zbiór pęczkowy, 3-4cm z przeznaczeniem

do opakowań jednostkowych i 5-6cm do przechowywania

- siew nasion marchwi na zbiór pęczkowy w końcu III

- przyspieszanie wschodów- wysiew nasion podkiełkowanych

- siew nasion w IV - na użytkowanie marchwi latem i jesienią

- wysiew nasion w V - do przechowywania przez okres zimy

- uprawa marchwi wczesnej na zagonach w rzędach co 20cm można stosować osłony foliowe,

włókninę polipropylenową (zakładanie wczesną wiosną, zdejmowanie co 5-6 tyg, 2-4 liście właściwe, zbiór wcześniejszy o 7-8dni, plon większy nawet o 100%)

Zabiegi pielęgnacyjne:

- wrażliwa na zaskorupienie gleby (długi okres wschodów) - stosowanie lekkiej brony

posiewnej lub brony chwastownik w poprzek lub ukośnie do rzędów

- 3-4 krotne ręczne pielenie

- stosowanie herbicydów obniżenie nakładów pracy

- nawadnianie jest wskazane w przypadku suszy, w okresie wschodów oraz

w czasie max przyrostu korzeni:

*odm. wczesne - kon.V i VI

*odm. średniowczesne VII

późne od poł.VII do pocz.IX

- deszczowanie

- przerywka po wschodach co 5-6cm do przechowywania, co 1,5 użytek letni

Zbiór:

- marchwi pęczkowej przeprowadza się stopniowo począwszy od końca V do VIII

gdy korzenie mają średnicę 1,5cm

- odmiany średniowczesne i późne zazwyczaj zbierane są po wyrośnięciu jednorazowo

do końca X (średnica korzeni 2,5-6cm)

Przechowywanie:

- marchew pęczkową należy przechowywać z nacią w temperaturze 0-1˚C

przy wilgotności względnej powietrza 90% przez 1-2tygodnie

- bez naci w woreczkach foliowych w tych samych warunkach przez 4 tygodnie

- do długotrwałego przechowywania aż do następnych zbiorów przeznaczone są

odmiany późne, wysiewane w V.

- odmiany późne 0-1˚C, wilgotność 95%, można przechowywać w kopcach technicznych,

w skrzynkach nawet do VI

- przechowalnie i chłodnie musza posiadać aktywną wentylację

- przechowuje się marchew wyjętą z kopców w poł.IV

Burak Ćwikłowy - Beta vulgaris

Znaczenie gospodarcze:

- należy do warzyw łatwo dostępnych gdyż jest łatwy w uprawie, niezawodny w plonowaniu,

dobrze znosi transport, przechowywanie nie wymaga dużych nakładów

- pod względem spożycia zajmuje 3 miejsce

- przemysł przetwórczy - produkcja ćwikły, konserw, mrożonek, zup

- możliwość długiego przechowywania, konserwowania, mrożenia

Wartość odżywcza:

- korzenie zawierają ok.12,4% suchej masy, w tym 1,8% białka, 4,8% cukrów, 0,3% tłuszczów,

1% błonnika, sole mineralne wapnia, fosforu, magnezu, żelaza

- zawartość Wit.C w 100g świeżej masy ok. 10mg, Wit.B w małej ilości oraz karoten

- o smaku decyduje również obecność kwasów jabłkowego, szczawiowego, cytrynowego

i winnego

- w 100g buraka 38kcal

- najnowsze odmiany mają nawet do 20% suchej masy i 8% cukrów, więcej witamin

Wymagania klimatyczne:

- klimat umiarkowany

- min. temperatura kiełkowania 8˚C

- optymalna temperatura wzrostu 15-18˚C, ale również w wyższej wzrost przebiega prawidłowo

- długotrwały spadek temperatury poniżej 10˚Cpowoduje jaryzację, wybijanie roślin

w pośpiechy, natomiast krótkotrwały spadek temperatur nawet poniżej 0˚C nie powoduje jaryzacji

- młode siewki buraka oraz wyrośnięte korzenie są wrażliwe na przymrozki

- burak ćwikłowy jest roślina światłolubną

- optymalna wilgotność gleby 60-70% ogólnej pojemności wodnej

- nie jest wrażliwy na krótkotrwały okres suszy

- największe wymagania wodne w okresie kiełkowania, wschodów i grubienia korzenia

Gleby:

- o dobrej strukturze,

- bez skłonności do zaskorupiania się,

- piaszczysto-gliniaste z dużą zawartością próchnicy

- odczyn pH 6-7,5 wrażliwy na kwaśny odczyn.

Stanowisko w zmianowaniu:

- uprawiany jest w drugim, a na glebach zasobnych w próchnicą w trzecim roku po oborniku

- uprawiany po wszystkich roślinach warzywnych oprócz szpinaku i korzeniowych

- przy opóźnionym wysiewie - uprawa na przechowywanie - rzodkiewka, kalarepa, sałata

- w uprawie poplonowej buraków dla przemysłu, przedplony o dłuższym

okresie wegetacji - kalafior, kapusta wczesna, groch

Nawożenie:

- standardowa ilość składników w 1dm³ glebie to:

* N 100-150mg

* P 50mg

* K 150-175mg

- uzupełniające nawożenie fosforem i potasem jesienią pod orkę lub wczesną wiosną

- całą dawkę azotu 800-1000kg na 1ha przed siewem buraków - uniknięcie

gromadzenia szkodliwych azotanów

- w przypadku braku analizy gleby stosować nawożenie NPK w dawce 250-450 kg/ha

w proporcjach 2:2:3

- roślina chlorkolubna

- jest wrażliwy na niedobór boru (sucha zgnilizna korzeni, zgorzel liści sercowych)

- superfosfat borowany 20-30kg/ha

- magnez też jest ważny(postrzępienie brzegów blaszki liściowej)

Metody uprawy:

- uprawa gleby: głęboka orka przedzimna, wiosną włókowanie, kultywatorowanie,

bronowanie pola

- uprawia się wyłącznie z siewu wprost na pole, wiosną po ogrzaniu się gleby do 8˚C

- siew najwcześniejszy w IV - na zbiór pęczkowy

- siew w V użytkowanie letnie i jesienne

- siew w VI do przechowywania

- Czerwoną kulę zaleca się siać na początku VII

- siew w poł.VII - w celu uzyskania małych korzeni o średnicy 25-50mm,

wykorzystywanych przez przemysł przetwórczy do konserwowania

- siew nasion - siewnik wyostrzony w kółka ugniatające z redlicami lub po siewie

lekki wał i brona

- norma wysiewu 12-20 kg na 1ha

- odległość rzędów 30-50cm, siew pasowo-rzędowy, 4 rzędy co 30 cm, następnie

wolne międzyrzędzie szer.15cm?

- na zbiór pęczkowy i uprawiane poplonowo dla potrzeb przemysłu wysiewa się gęściej,

odległość rzędów 20cm, norma wysiewu 25kg/1ha

- głębokość siewu 1-2cm na glebach cięższych i 2-3cm na glebach lżejszych

Zabiegi pielęgnacyjne:

- przerywka, z 1 kłębka wyrasta 2-5 roślin, przeprowadza się ja w fazie 2-4 liści właściwych,

pozostawiając rośliny co 3-4 cm(uprawa na zbiór pęczkowy i do konserwowania),

co 6-10cm (na późniejsze użytkowanie i do przechowywania)

- pierwsze odchwaszczenie zaraz po wschodach, dalsze w miarę potrzeb, można chemicznie

- nawadnianie w okresie intensywnego grubienia korzeni(plon większy o 50%)

- deszczowanie gdy jest niedobór opadów w VII i VIII

Zbiór i przechowywanie:

- zbiór na sprzedaż w pęczkach w VI

- powinny mieć średnicę powyżej 2 cm, czyste, zdrowe, jędrne

- zbiór na użytek letni i wczesno-jesienny bez naci, w miarę zapotrzebowania rynku,

gdy osiągną odpowiednie rozmiary

- zbiór do przechowywania i dla przemysłu w IX i pocz. X

- średnica *do bezpośredniego spożycia 4-10cm

*dla przemysłu 4-8cm

*do konserwowania 2,5-5cm

- wyrywanie ręczne lub podkopywanie widłami szrokozębnymi, obcinanie naci

- do przechowywania najlepsze są korzenie o średnicy 7-10cm, nie przemarznięte,

niezwiędnięte i nieuszkodzone mechanicznie z siewu w końcu V i w VI

- kopce zagłębione na 20-30cm

- optymalne warunki przechowywania 1-2˚C i wilgotnością 95%, w tych warunkach

przechowywać do poł.IV

- po wyjęciu z kopców umieszczamy w skrzynkach i przechowujemy w chłodniach

w temperaturze 2˚C i wilgotności 95%

- piwnice, ziemianki o szerokości 2m, wysokości 1,2m

- dłużej trwający spadek temperatury do 0˚C poważnie uszkadza korzenie

Seler korzeniowy

Wartość odżywcza i znaczenie gospodarcze:

- bogate źródło soli mineralnych(potas, sód, fosfor, żelazo), niewielka zawartość witamin,

średnia witaminy C, najwięcej soli min. i witamin zawierają ogonki liściowe

- olejki eteryczne nadają specyficzny smak i aromat

- uprawiane głównie jako warzywo przyprawowe

- w okresie zimowym pędzi się korzenie selera w celu uzyskania natki

Wymagania klimatyczne i glebowe:

- optymalna temperatura wzrostu 15-18˚C w dzień i kilka stopni niższa w nocy,

wilgotność powietrza dość wysoka

- dobrze znosi temp. poniżej 0˚C ale krótkotrwałe, wyrośnięte okazy w okresie jesiennym

wytrzymują przymrozki do -6˚C

- dłuższy okres chłodów w temperaturze poniżej 10˚C po posadzeniu rozsady na pole wywołuje

jaryzację roślin i tworzenie pospiechów(dlatego sadzimy w 2poł.V a w chłodne lata na pocz.VI)

- w czasie produkcji rozsady zapewniamy dobre warunki świetlne

- wysokie wymagania wodne(niedobór powoduje silne rozwijanie korzeni bocznych

a nie spichrzowego)

- okres grubienia korzenia spichrzowego jest okresem największego zapotrzebowania na wodę,

należy utrzymywać wilgotność gleby na poziomie 70-80%

- najlepszymi glebami do uprawy są gleby średnie o wysokiej zawartości próchnicy,

dobrej strukturze, zaobne w składniki pokarmowe i wodę, o pH 6,5-7,5

Stanowisko w zmianowaniu:

- bardzo dobrze plonuje w uprawie stałej, ale nie należy uprawiać go po sobie i innych

z rodziny baldaszkowatych częściej niż co 4 lata

- dobre stanowisko po kapustnych, cebuli, motylkowych

- przedplon rzodkiewka, sałata, szpinak

- na mniejszych powierzchniach uprawa współrzędna z ogórkiem, kalafiorem, cebulą z dymki

Nawożenie:

- uprawa w pierwszym roku po oborniku 30t/1ha, lub przyoranych jesienią nawozach zielonych

- przedplon letni bobik(działa podobnie jak obornik)

- duże zapotrzebowanie na N,P,K

- wysiew nawozów jesienią przed wykonaniem orki przedzimowej lub wiosną pod kultywator

- nawozy potasowe - forma chlorkowa korzystniejsza niż siarczanowa

- ilość składników na 1 ha N,P,K 400-600kg w stosunku 2:2:3

- N 150-200kg/ha(połowa przed sadzeniem rozsady, pozostała część w 1-2 dawkach pogłównie,

nie później niż do poł.VIII)

- na glebach torfowych i czasem mineralnych potrzeba nawożenia mikroelementami

(głównie bor i molibden) - boraks 20-30kg/ha,

- superfosfat potrójny granulowany z dodatkiem 5%boru,

- molibdenian amonu/sodu 2-4kg/ha,

- wapnowanie gleb

Metody uprawy:

- wyłącznie z rozsady produkowanej pod osłonami(długi okres wegetacji i wrażliwość na chłody)

- siew do skrzynek w szklarni w ilości 3-5g na 1m² od poł.II do począ.III

- nasiona odmian wrażliwych na septoriozę należy zaprawić przed siewem(roztwór sadoplonu)

- dla uzyskania rozsady na obsadzenie 1 ha należy wysiać 100-120g nasion

- do wschodów temperatura 22-24˚C, później 16-18˚C w dzień i 11-14˚C w nocy

- pikowanie siewek 2-3 tygodnie po wschodach, gdy wytworzą pierwsze liście właściwe

- rozstawa 5x5 cm

- rozsada produkowana w wielodoniczkach o małych rozmiarach powinna być sadzona

na pole wcześniejszej fazie rozwoju po 7-8 tyg od wysiania nasion

- kilka dni przed wysadzeniem rozsady hartowanie roślin - wietrzenie , w chwili sadzania

rozsada musi mieć 3-5 listków

- sadzenie roślin na pole w 2 połowie V lub początku VI w rozstawie 30-50 x 20-30cm ,

sadzimy przeciętnie 80-90tys roślin /1ha

- sadzenie na taką samą głębokość na jakiej rosły wcześniej

Zabiegi pielęgnacyjne:

- odchwaszczanie(wrażliwy na zachwaszczenie), odchwaszczanie mechaniczne - spulchnianie

gleby powinno być bardzo płytkie by nie uszkodzić korzeni, unikać obsypywania roślin ziemią(wyrastanie korzeni bocznych w górnej części korzenia spichrzowego)

- odchwaszczanie chemiczne jest dopuszczalne

- korzystnie reaguje na nawadnianie (od poł.VII do poł.IX, przy spadku wilgotności gleby

poniżej 75-80%)

- deszczowanie 4-6krotnie dawkami wody po 20-30mm (plon większy o 50-100%)

Zbiór i przechowywanie:

- zbiór do sprzedaży w pęczkach po 6-8tyg uprawy na miejscu stałym(około 10 liści właściwych)

- na użytek jesienny i do przechowywania zbiór w X (początku XI)

- opóźnienie zbioru nie wskazane (przymrozki, korzenie gorzej się przechowują)

- korzenie nie są zbyt zagłębione w glebie(łatwy zbiór)

- liście obcinamy lub ukręcamy

- plon średni 15-25t/1ha

- najlepiej przechowują się korzenie średniej wielkości o masie 300g, bez pustych komór

- optymalne temperatury 0-1˚C, wilgotność 95%,

- kopce ogłębione , piwnice, ziemianki, przysypane wilgotnym piaskiem

- po likwidacji kopców (do poł.IV) przebrane można umieścić w chłodni i przechowalni do VI

Pietruszka korzeniowa

Pochodzenie: Basen Morza śródziemnego

Roślina przyprawowa, wykorzystywana do produkcji mrożonek, suszu

Wymagania klimatyczne i glebowe:

-roślina klimatu umiarkowanego

- kiełkowanie w temp. 2-3˚C -około 20 dni

- znosi temp.-9˚C

- temp. Optymalna 12-18˚C

- odmiany późne znosza niskie temp. Mogą zimować

-światło - wymaga pełnego dostępu światła

- woda - wysokie wymagania wodne(kiełkowanie, wschody, grubienie korzeni) susza w tym okresie powoduje rozwijanie się dużej ilości korzeni bocznych

- gleby - żyzne, próchnicze o dużej pojemności wodnej, piaszczysto - gliniaste, pH obojętne

Wartość odżywcza

- 39mg Wit.C w 100g Sm.

- sole Ca, P, Mg,Fe, karoten

- olejki eteryczne

- w okresie zimowym pędzi się ją na zielona nać

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie:

- w 2 roku po oborniku

- na glebach słabych uprawa na przyoranym jesienią oborniku 20-30t/ha

- uprawa po roślinach nie zachwaszczających gleby - cebula, kapustne, zboza

- nawożenie mineralne zawartość standardowa P-40mggP/dm³ , K- 125mg na glebach ciężkich i 150mg na gl. lekkich.

- nawożenie azotem 80-150kgN/ha - przedsiewnie i częściowo pogłównie

- przygotowanie gleby: głęboka orka przedzimowa, wiosną włókowanie, kultywatorowanie, bronowanie

Metody uprawy:

- wyłącznie z siewu wprost na płask, niekiedy na redlinach

- termin siewu - wczesna wiosna, gdy obeschnie wierzchnia warstwa gleby

- w uprawie na zbiór peczkowy można stosować siew przedzimowy odległość rzędów 20-25cm(wysiew III-IV lub siew przedzimowy X-XI przed przemarznięciem skiby)

- na zbiór letni- jesienny rzędy co 30-45cm, w zależności od sposobu pielęgnacji roślin(siew IV-V)

- siew wczesny w dobrze uwilgotnioną glebę 4-5 kg nasion/ha, siew opóźniony 6kg/ha, w okresie przedzimowym 7kg/ha

Zabiegi pielęgnacyjne:

- niszczenie skorupy na zastawach

- przerywka(bronowanie po wchodach)

- herbicydy

- nawadnianie

- walka z chorobami i szkodnikami

Zbiór i przechowywanie:

- zbiór pęczkowy V/VI

- zbiór letni i wczesno jesienny VIII-IX

- zbiór późno jesienny X-XI do przechowywania

- plon handlowy stanowią korzenie o średnicy 2-7cm

- plon 20-30t/ha

- przechowywanie 0-1˚C, wilgotność 95-98%

- kopce, przechowalnie, chłodnie, dołowan

Warzywa kapustne są w miarę łatwe w uprawie mają małe wymagania klimatyczne, wysoką wartość odżywczą. Najczęściej uprawiane są z rozsady (szklarnie, tunele foliowe), oraz z siewu bezpośredniego (rzadko). Zaletą kapusty białej jest to że możemy spożywać ją przez cały rok na świeżo. Pochodzi od kapusty dzikiej występującej nad Morzem Śródziemnym i na Atlantyckim wybrzeżu Europy.

Kapusta głowiasta biała - Brassica oleracea L. var. capitata f alba

Znaczenie gospodarcze:

- stosunkowo łatwa uprawa

- duże plony z jednej powierzchni

- dość niskie koszty uprawy

- spożywanie w stanie świeżym i przetworzonym przez cały rok

Wykorzystywana w fitoterapii:

- stany zapalne

- nieżyt przewodu pokarmowego

- choroba dróg oddechowych

- kamienica nerkowa

Właściwości bakteriobójcze (okłady przy nerwobólach i oparzeniach). Zawierają olejki goryczne (siarka), które wpływają na apetyt. Zawiera wit.C, gr B, wit. E K, A

Nie wysoka wartość energetyczna 100g świeżej mas dostarcza 124kJ (30 kcal)

Wymagania klimatyczne i glebowe:

- rośliny klimatu umiarkowanego

- minimalna temperatura wzrostu 5˚C optymalna 15-18˚C, powyżej 30˚C nie zwija głów. Dobrze zahartowana

rozsada znosi krótkotrwałe wiosenne przymrozki do -5˚C. wyrośnięte głowy w okresie jesiennym znoszą obniżenia temperatury do -8˚C

- nie wykazuje wyraźnej reakcji na długość dnia, a wiązanie głów odmian późnych odbywa się w warunkach

dnia krótkiego

- duże wymagania świetlne (produkcja rozsady)

- duże wymagania wodne (faza wiązania głów)okres krytyczny największa wrażliwość na niedobór wodny.

- najlepsze gleby gliniaste, mady, czarnoziemy, czarne ziemie, lessy, gleby piaszczysto gliniaste dostatecznie

żyzne i wilgotne

- unikać gleb ciężkich i zimnych, zwłaszcza pod kapustę wczesną, a także gleb lekkich, piaszczystych i zbyt

suchych

- pH 6,2- 7,0

- dobre wyniki w uprawie odmian późnych na torfach

Rejonizacja (produkcja wielkotowarowa)

- izoterma VII nie wyższa niż 19˚C

- lokalizacja w rejonach gdzie średnia suma opadów powinna wynosić 600mm

- gleba klas II i III powinna wynosić 30%

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie i uprawa gleby :

- Nie jest wrażliwa na przedplon ale nie powinna być uprawiana po sobie i po roślinach z rodziny krzyżowych

nie wcześniej niż po 4 latach

- wymaga głębokiej i starannie uprawianej gleby

- kapusta wczesna - stosować obornik możliwie jak najwcześniej

- kapusta średnio-wczesna i późna- można stosować obornik wiosną

- kapusta głowiasta biała należy do roślin o największych wymaganiach pokarmowych

- dawki nawozów mineralnych na 1 ha N-100kg, P₂O₅- 70-90kg, K₂O- 200-240kg i Przy pełnej dawce obornika

- potrzebuje dużo Mg ( wapno magnezowe lub dolomitowe w formie tlenkowej na gleby zwięzłe i węglanowej

na gleby lżejsze)

- Azot przed sadzeniem wiosennym z rozsady 50%, 2 dawka pogłównie, gdy rośliny z sąsiednich rzędów stykają

się liśćmi

- nawozy fosforowo- potasowe okres jesienny 50%, okres wiosenny 50%

- obornik 30-40kg/ha

Metody uprawy:

1. Z rozsady:

-rozsadę odmian wczesnych i średnio wczesnych produkuje się w szklarni (mnożarce), inspektach, pod osłonami foliowymi i na rozsadniku, a odmian późnych tylko na rozsadniku

- kapusta uprawiana pod osłonami- nasiona wysiewa się w styczniu, a rozsadę sadzi się w marcu

- uprawa na polu bez osłon- nasiona wysiewa się w drugiej połowie lutego, a rozsadę sadzi się w pierwszej dekadzie kwietnia

- przy produkcji rozsady przez cały cykl w szklarni mnożarce, nasiona można wysiewać o 10-12 dni później

- na wyprodukowanie rozsady potrzebnej do obsadzenia 1ha trzeba wysiać 400g nasion

- temperatura w pomieszczeniu w którym produkujemy rozsadę 16-18˚C

- nasiona odmian średnio wczesnych ( po zaprawieniu jak kapust wczesnych) wysiewa się w marcu do

inspektów zimowych, szklarni nie ogrzewanych lub tuneli foliowych

- na wyprodukowanie rozsady potrzebnej do obsadzenia 1ha trzeba wysiać 400-600g nasion w rzędy co 10-20cm (więcej nasion wysiewa się w rozsadniku)

- rozsadę kapust odmian późnych wysiewa się na rozsadniku w kwietniu a odmian średnio późnych na przełomie VI/V

- przygotowanie rozsadnika (lokalizacja, gleba)

- zabiegi pielęgnacyjne w czasie produkcji rozsady (podlewanie, odchwaszczanie, dokarmianie, ochrona, hartowanie- osłony)

- prawidłowo wyprodukowana rozsada jest krępa, zielona, nie zdrewniała

- rozsada doniczkowa: wys 10-16 cm, 4-6 liści, średnica łodygi u podstawy 3-5 mm

- rozsada nie doniczkowana 10-18cm

- sadzenie rozsady dni pochmurne, gleba wilgotna, sadzenie ręczne lub mechaniczne

- odmiany wczesne 40-50x35-40 w połowie kwietnia, odmiany średniowczesne 50-60x50cm w maju,

odmiany późne 60-67,5x50-60 w maju/pierwszej połowie czerwca.

2. Uprawa z siewu nasion wprost na pole:

- wysoka zdolność kiełkowania 50%

- staranne przygotowanie gleby

- chemiczna ochrona

- siew: odmiany średnio-wczesne III-IV, odmiany późne IV-połowa V

Przyspieszenie uprawy kapusty:

- zastosowanie osłon

- odmiany bardzo wczesne, produkowanie rozsady w szklarni

- rozsada doniczka 6-8cm, sadzenie początek IV, zagony szerokości 120cm, 40x40, możliwa uprawa

wspólno-rzędna

- zdjęcie foli 3-4 tygodniach

- po 12 tygodniach? Zbiór i zwyżka plonów dochodząca 50%

Zabiegi pielęgnacyjne:

- uzupełnianie wypadków roślin rezerwami pozostawionymi na rozsadniku lub pod osłonami

- 2-3 krotne nawożenie

- odchwaszczanie

- nawadnianie (pękanie głów)

- podrywanie roślin lub podcinanie korzeni bocznych

Zbiór:

- odmiany wczesne gdy głowy zaczynają się zawijać i osiągną odpowiednią wielkośći twardość I zbiór kapusty

uprawianej pod osłonami w 2 połowie maja, zbiera się głowy wraz ze wszystkimi zdrowymi liśćmi, które w tym czasie przeznacza się do spożycia. Plon z upraw pod osłonami jest mniejszy i wynosi 30-40 ton z ha.

- zbiór z pola rozpoczyna się w VI i trwa do końca VII. W tym czasie zbiera się kapustę z kilkoma liśćmi.

Plon z uprawy polowej wynosi 40-50t z ha.

- kapustę odmian średnio-wczesnych zbiera się w VIII i IX, ścinając głowę w miarę dorastania z 2-4 liśćmi.

Zbiera się również ręcznie gdyż ze względu na nierównomierne dojrzewanie zmechanizowanie zbioru jest niemożliwe.Plon 50-60t z ha.

- odmiany późne kapusty zbiera się ręcznie lub mechanicznie od końca X do połowy XI. Do przechowywania

zbiera się ze wszystkimi liśćmi ochronnymi, a do bezpośredniego obrotu lub do kwaszenia bez liści.

- wyciętą kapustę, zwłaszcza z liśćmi ochronnymi, należy natychmiast umieścićw przechowalni lub w kopcu i

nakryć aby nie dopuścić do jej zwiędnięcia. Na większych powierzchniach zmechanizowany zbiór przy pomocy kombajnów.

- plon kapusty późnej 60-80t/ha a na dobrych glebach i przy starannej uprawie może przekraczać 100ton/ha.

- odmiany wczesne i średnio wczesne przechowywane są zwykle przez kilka dni.

Do przechowywania zimowego nadają się jedynie odmiany późne o zwartych, twardych głowach, bez skłonności do przedwczesnego pękania i wybijania w pędy kwiatostanowe

- kapustę można przechowywać w kopcach, dołach, przechowalniach i chłodniach.

- optymalna temperatura przechowywania wynosi 0˚C, a wilgotność powietrza 85-90%.

- długość przechowywania w kopcach do IV, w chłodniach do VI.

Kalafior

Pochodzenie i opis botaniczny

- kalafior jest najmłodszą odmianą botaniczną warzyw kapustnych. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego

Wartość odżywcza

-warzywo o dużych walorach smakowych

- duże wartości odżywcze zawiera więcej białka, witamin ( witamina C 70 mg%), składników mineralnych

( soli mineralnych) niż kapusta

- zawartość Sm 8-9%, zawiera mało błonnika, warzywo dietetyczne, lekko strawny

- wartość energetyczna jest mała 100g zawiera 100kJ (24 kcal)

- spożywany przez cały rok (zamrażalnictwo)

Wymagania klimatyczne i glebowe

- ma najwyższe wymagania ze wszystkich warzyw kapustnych

- optymalne temperatury 14-18 ˚C tworzy najdorodniejsze róże

- w temperaturze 25˚C nie tworzy róż

- minimalna temperatura wzrostu 6-8˚C

- wytrzymuje przymrozki nawet do -2˚C (jednak wykształcone róże żółkną i gniją) rozsada do -3˚C

- rozsada jest wrażliwa na brak światła

- roślina dnia długiego

- gatunek o dużym zapotrzebowaniu na wodę (wyrastanie 6-7 liścia , zawiązywanie róż )

- wymagania glebowe wyższe niż u kapusty ( gleby najlepsze o wysokiej kulturze ogrodniczej bogate w

próchnicę i składniki pokarmowe zasobne w wapno, przepuszczalne, o pH 6-7)

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie i uprawa gleby

- uprawiamy po wszystkich warzywach z wyjątkiem roślin z rodziny kapustnych

- duże wymaganie pokarmowe

- nawożenie organiczne jesienią obornik 40-60 ton/ ha

- nawożenie mineralne N- 200-250 kg/ha, P₂O₅- 70-90 kg/ha, K₂O- 240-300 kg/ha

- nawozy fosforowe i potasowe w całości przed sadzeniem rozsady, nawozy azotowe w trzech terminach

( przed sadzeniem rozsady, 2 tygodnie po posadzeniu i 2-3 tygodnie później)

- na glebach kwaśnych nawóz wapniowy 1,0-1,5 t/ha

- niedobór boru i molibdenu- wysiew 20-30 kg boraksu oraz 2-4 kg molibdenianu amonowego na 1 ha

(lub nawozić rozsadnik nawozami wieloskładnikowymi)

Metody uprawy

- metoda z nasion stosowana rzadko, spowodowane jest to wysokim kosztem zakupu nasion

- metoda z rozsady

- stosuje się 3 terminy uprawy:

1.uprawa na zbiór wiosenny(maj , czerwiec)

- na zbiór wczesny pod osłony - siew nasion w połowie stycznia

- na zbiór wczesny na polu w połowie lutego

- przygotowanie rozsady podobnie jak u kapusty( jest jednak bardziej wrażliwy na brak wody, składników pokarmowych i na zgorzel podstawy łodygi)

- pikowanie siewek do doniczek z tworzyw sztucznych, torfowo- celulozowych ziemnych o średnicy

- na zbiór późniejszy pikowanie do inspektów cieplnych 5x5cm, 4x4cm

- optymalna temperatura w czasie produkcji rozsady do wschodów 15-20 ˚C, potem 14-16˚C

-po pikowaniu można podnieść do 20˚C po 2-3 dniach znowu obniżyć

- produkcja w inspekcie 12-15˚C dzień, 10˚C noc

- podlewanie i 2-3 krotne dokarmianie rozsady

- dobra rozsada- krępa, zdrowa, silna, o 4-6 ciemnozielonych liściach i dobrze rozwiniętym systemie

korzeniowym, wysokość 10-18 cm

- hartowanie rozsady

- przyspieszanie uprawy stosowanie foli perforowanej, włókniny lub niskiego tunelu foliowego

2. Uprawa na zbiór letni (lipiec- sierpień)

- produkcja rozsady w inspekcie ziemnym

- wysiew w marcu, w rzędy co (10)15-20cm 4 gramy na okno

- rozsada nie doniczkowana

3. Upraw na zbiór jesienny (wrzesień- październik)

- produkcja rozsady w rozsadniku

- wysiew nasion od połowy maja do połowy czerwca

- zabiegi pielęgnacyjne takie jak w przypadku produkcj rozsady kapusty głowiastej białej odmian późnych

Sadzenie

- rozsadę sadzi się podobnie jak kapustę

- rozstawa zależy od odmiany i warunków uprawy

- rozstawa *odmian wczesnych 50x40(50)cm pod osłony III-IV, na pole 10 IV

*odmiany na zbiór letni 60x60cm w V

*odmiany na zbiór jesienny 60(67,5)x60 w VII

- technika sadzenia rozsady jak w przypadku kapusty

Zabiegi pielęgnacyjne

- uzupełnianie ewentualnych wypadów

- odchwaszczanie

- spulchnianie gleby (płytko)

- nawadnianie ( od 6-7 liści do początku zawiązywania róż, w lata suche do zbioru)

- zabezpieczanie róż przed światłem, bielenie róż

- ochrona przed szkodnikami i chorobami

Zbiór , przygotowanie do sprzedaży i przechowywanie

- róże kalafiora zbiera się wielokrotnie

- najwcześniejsze odmiany na początku VI

- nie należy długa przetrzymywać

- sortowanie róz na wybory, klasy

- liście ochronne całe, głąb przycięty na 1 cm

- przechowywanie w chłodniach 0-1˚C, wilgotność powietrza 85-90%, do 2 miesięcy,pakowane są w foliowe

opakowania jednostkowe i przechowywane w temperaturze 4-5˚C

Brokuł

Pochodzenie

- prawdopodobnie z Cypru, pierwsze odmiany wyhodowano w USA

Znaczenie gospodarcze

- warunki przyrodnicze Polski sprzyjają jego wegetacji

- wartość odżywcza jest wysoka

- sucha masa 7,8-14,9%, róże boczne około 30%

- jest cenny ze względu na zawartość witamin C, B_1, B_2, B₃ i PP oraz soli mineralnych wapnia, fosforu, żelaza,

karotenów, białka, cukrów, ryboflawiny, tiaminy, kwasów nikotynowego, antenowego, foliowego.

- wartość energetyczna 100g- 112kJ(27kcal)

Wymagania klimatyczne

- jak u kalafiora jest jednak bardziej tolerancyjny na wyższe temperatury

- nawożenie wymaga więcej azotu niż kalafior

- uprawa w pierwszym roku po oborniku 40-50t/ha

- wrażliwy na niedobór boru i molibdenu

- może być uprawiany jako przedplon, plon główny i poplon

Metody uprawy

-jak u kalafiora, istnieje możliwość siewu bezpośredniego

Zabiegi pielęgnacyjne

- nawożenie pogłówne nawozami azotowymi

Zbiór

- róże brokułu wycina się razem z pędami o długości 20-25 cm

- gatunek nie daje się do przechowywania ( od razu do sprzedaży lub przetwórni)

- jedyną możliwością przechowywania są chłodnie z kontrolowaną atmosferą w temperaturze 0˚C oraz 1-2% stężeniu O₂ i 5-10% CO₂ w foli perforowanej.

Kalarepa

- jest wartościowsza niż kapusta biała

- zawiera dużo wit.C, niewiele karotenu i witamin grupy B

- zawiera dużo Ca i Fe, soli mineralnych

- zawiera około 10% suchej masy, w tym białko, węglowodany, tłuszcz

- wartość energetyczna 210kJ (48 kcal) w 100g świeżej masy zgrubienia

Warunki klimatyczne i glebowe:

- wymagania cieplne umiarkowane

- najlepiej rośnie w temperaturze 12-18 ˚C

- minimalna temperatura wzrostu 6˚C

- nie jest wrażliwa na zimno ale przy długotrwałych wiosennych chłodach często nie tworzy zgrubienia i wybija

w pędy kwiatostanowe

- rozsada produkowana w wyższych temperaturach i zahartowana znosi krótkotrwałe przymrozki do -4˚C

- niedobór światła hamuje tworzenie się zgrubienia

- ze względu na płytki system korzeniowy najlepiej uprawiać kalarepę na glebach wilgotnych. Brak wody i

wysoka temperatura w okresie tworzenia się zgrubień powoduje szybkie łykowienie ich tkanek. Natomiast, gdy po dłuższym okresie suszy nastąpią obfite opady deszczu zgrubienie pęka.

- wymagania glebowe w porównaniu do innych kapustnych znacznie mniejsze

- najlepsze gleby próchniczne, wilgotne i żyzne

- pod uprawę kalarepy wczesnej przeznacza się gleby cieplejsze o odczynie pH5,5-6,8

Stanowisko w zmianowaniu i uprawa gleby:

- Zazwyczaj uprawia się jako przedplon, poplon lub uprawę współrzędną, rzadko jako roślinę główną.

- nie uprawia się po sobie, nie częściej niż po 4 latach

- po zbiorze kalarepy przychodzą warzywa o dłuższym okresie wegetacji

- jako poplon po ziemniakach wczesnych

- uprawia się zazwyczaj w 2 lub 3 roku po oborniku, bezpośrednio po oborniku źle rośnie

- na zbiór późniejszy uprawia się często po roślinach wcześnie schodzących z pola uprawianych na oborniku po :

ziemniakach wczesnych, kapuście wczesnej lub kalafiorze pod warunkiem że te ostatnie nie były porażone kiłą kapuścianą

- nawożenie mineralne podobne jak u kapusty, krótki okres wegetacji, wymaga nawozów sypkich.

Metody uprawy:

- wyłącznie z rozsady jako wczesna, średnio wczesna i późna. Może być uprawiana pod osłonami i na polu bez

okrycia

- przygotowanie rozsady jak u kapusty głowiastej białej ( lecz mniejsza rozstawa i pojemniki)

- optymalna temperatura dla rozsady 12˚C i nie może spadać poniżej 8˚C

- na rozsadę 1 ha wysiać 0,8-1kg nasion

- produkcja rozsady trwa 35-45 dni i zależy od terminu uprawy

*wczesna uprawa kalarepy siew nasion odmian wczesnych do szklarni lub inspektu

ciepłego, w drugiej połowie II, sadzenie rozsady w IV, a zbiór w 2połowie V

*na zbiór średnio wczesny(odmiany również wczesne) siew nasion na rozsadniku

w IV, sadzenie rozsady w V, zbiór latem

*kalarepa na zbiór późny(odmiany wczesne) siew nasion na rozsadniku w końcu

VI lub na początku VII , sadzenie rozsady w VIII, a zbiór w okresie jesiennym

*uprawa na zbiór późny (odmiany późne) siew nasion na rozsadniku w V lub

na początku VI, sadzenie rozsady w VII, zbiór jesienią- do zimowego

przechowywania.

- na miejsce stałe sadzi się rozsadę, gdy ma ona dobrze wykształcone 4-5 liści

- rozstawa roślin na zagonach

*odmiany wczesne 20-25x20cm, a na płask w rzędy co 30x15-20cm

*odmiany późniejsze w rozstawie 30-40x20-30

- pasowo 4-5 rzędów (co 20-25cm) pozostawiając co5 lub 6 rząd wolny, a w rzędzie co 15-20cm

Zabiegi pielęgnacyjne:

- jak w przypadku innych warzyw kapustnych

- nawożenie pogłówne, najlepiej saletrą wapniową w ilości 150-200kg na 1ha, gdy kalarepa zaczyna tworzyć

zgrubienia(odmiany późne)

- odmian wczesnych ze względu na ich krótki okres wegetacji zazwyczaj się nie nawozi

Zbiór i przechowywanie:

- najsmaczniejsza jest kalarepa przed osiągnięciem zgrubień typowych dla danej odmiany

- zbiór polega na wyrywaniu całych roślin z korzeniami, które ucina się z łodygą tuż pod zgrubieniem

- kalarepa wczesna nadaje się do zbioru gdy zgrubienie osiągnie 3-4cm, natomiast późna zbiera się przed

nadejściem mrozów

- do IX kalarepę sprzedaje się z liśćmi na sztuki, w pęczkach po 3(najwcześniejsze),do 5 (późniejsze), a po tym

terminie na wagę(o średnicy powyżej 4cm oraz z obciętymi liśćmi i łodygą pod zgrubieniem)

- plon kalarepy wynosi 10-30t z ha

- odmiany późne przechowuje się w piwnicach lub kopcach o szerokości ok. 80cm i wysokości 60-70cm

- kalarepę przysypuje się cienką warstwą gleby(5-10cm). Po nadejściu przymrozków pogrubia się warstwę do

20cm, a z nadejściem mrozów okrywa się kopiec 30cm warstwą słomy, liści lub obornika.

Kapusta brukselska

-ojczyzną jest Belgia, gdzie uprawiano ją w okolicach Brukseli

Wartość odżywcza i znaczenie gospodarcze:

- wartość energetyczna 100g świeżej masy główek wynosi 184kJ(44kcal)

- główki zawierają 13-16% suchej masy w tym białko i cukry

- bogate źródło witaminy C i związków mineralnych (Na,K, Mg, Mn, Cu, Zn) na uwagę zasługuje wysoka

zawartość P, Ca, Fe

- zawiera także prowitaminę A, witaminy B₁, B_2, B₃, B₆, E, K, H oraz kwas foliowy

Wymagania klimatyczne i glebowe:

- bardzo wytrzymała na niskie temperatury( do -12˚C a nawet -20˚C), zamrażają się i odmrażają nie tracąc na

wartości

- może zimować na polu

- optymalna temperatura wzrostu 12˚C

- mam mniejsze wymagania co do wilgotności gleby i powietrza od kapusty białej( okres krytyczny jesienią

tworzenie i twardnienie główek)

- wymagania glebowe mniejsze niż kapusta biała, gleby lżejsze mogą być mniej żyzne

- odczyn może być lekko kwaśny pH 6,0-6,5

- roślina światłolubna

Stanowisko zmianowania, nawożenie i uprawa gleby:

- Ma duże wymagania pokarmowe

- uprawiana jest w plonie głównym, przedplonem mogą być warzywa wcześnie schodzące z pola: szpinak,

sałata, pod warunkiem że nie przesuszają stanowiska

- uprawa w 1 lub 2 roku po oborniku, zastosowanym jesienią w dawce 30-40t/ha

- nawożenie mineralne na 1 ha:N 150-200 kg, P₂O₅ - 70-120kg, K₂O - 200-250kg

- nawozy fosforanowo-potasowe pod orkę przedzimową

- zbyt wysokie dawki N mogą powodować brunatnienie główek oraz ich twardnięcie

- połowę dawek przed sadzeniem a połowę pogłównie przed zwarciem roślin, i w fazie początku zawiązywania główek

Metody uprawy:

1. Z rozsady:

- Produkcja rozsady na rozsadniku(siew nasion w ilości 3g na 1m² w rzędy co 20cm). Aby wyprodukować

rozsadę potrzebną do obsadzenia 1ha należy wysiać ok. 600g nasion.

- produkcja rozsady taka sama jak w przypadku kapusty białej późnej

- sadzenie rozsady po 6-8 tygodniu w rozstawie co 50-67,5x50-60 cm

2. Uprawa z siewu nasion wprost na pole:

- w Europie zachodniej na większych powierzchniach, głównie dla przemysły chłodniczego

- siew nasion w IV

- sposób siewu oraz pielęgnacja jak u późnych odmian kapusty białej

Zabiegi pielęgnacyjne:

- Zwalczanie chwastów, spulchnianie gleby, ochrona roślin jak u późnych odmian kapusty białej

- nawadnianie (zwłaszcza w okresie suszy i wiązania główek VIII-IX)

- ogławianie (większy , dobrej jakości plon, równomierne rozrastanie główek)

- usuwanie bocznych liści, mechanicznie lub chemicznie

Zbiór i przygotowanie do sprzedaży:

- zbiór przeprowadza się w XI, XII a u odmian odpornych na niskie temperatury nawet w I.

- do zbioru przystępuje się w fazie gdy główki mają średnicę 2-3cm, są twarde, zwięzłe,a ich listki nie zaczynają

jeszcze żółknąć

- zbiór wielokrotny na małych powierzchniach i jednokrotny na dużych

- zbiór przeznaczony do mrożenia- zbiór zmechanizowany jednokrotny bardzo ważny jest termin

- plon 5-18t/ha

- średnica główek do obrotu w wyborze I nie mniej niż 2 cm, II powyżej 1,5 cm do zamrażalnictwa 2-3cm

- oczyszczone z zewnętrznych liści można przechowywać w chłodni lub pomieszczeniach magazynowych przez

okres 3-5 tygodni w temperaturze 0-1˚C i wilgotności względnej powietrza 95-100%

- zamrażanie w temperaturze -2do-3˚C przechowywanie przez 8-10tygodni w komorze chłodniczej.

Rozmrażanie przez 2-3 dni.

Jarmuż

Wartość odżywcza i znaczenie gospodarcze:

- uprawiany na liście, zbierane i spożywane w każdej fazie wzrostu

- wartość odżywcza dużo składników mineralnych a także witamin C, A, E, H, K.Po przemrożeniu zwiększa się

zaw. białka i cukrów

- wartość energetyczna 100g - 250kJ (60kcal)

Wymagania klimatyczne, glebowe i nawozowe:

- mniejsze wymagania klimatyczne niż inne kapustne

- rośnie już przy temperaturze kilku stopni pow.0˚C a najlepiej rośnie podczas chłodnych miesięcy, bardzo

dobrze rośnie w klimacie morskim

- silne wiatry szczególnie dla odmian wysokich są szkodliwe

- jest bardziej odporny na susze letnie od innych kapustnych

- gleby piaszczysto-gliniaste, ale dobrze rośnie też na innych typach gleb o pH 6,5-7,0

- uprawiany na zbiór późny w poplonie

- wysokie wymagania pokarmowe

- nawożenie jak u kapusty głowiastej

- nie stosować w nadmiarze nawozów azotowych pogarszają jakość biologiczną

Metody uprawy:

- z rozsady produkowanej na rozsadniku lub z siewu nasion wprost na pole

- w uprawie towarowej uprawia się jarmuż na zbiór późnojesienny i zimowy, z rozsady na zbiór wczesny w

ciągu lata

- uprawa z rozsady: siew nasion V-VI (600g /1ha)

- sadzenie rozsady po 6-8 tygodniach w rozstawie 50x30cm

- uprawa z siewu nasion wprost do gleby (dla zamrażalnictwa) wysiew VIII-IX w rzędy 50-40 cm 2-3kg

- zbiór późną jesienią i przez całą zimę

- na zbiór wiosenno- letni wysiewamy II-III

Zabiegi pielęgnacyjne:

- odchwaszczanie, nawożenie pogłówne, ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami

- przy uprawie z siewu wprost na pole, po wschodach jeżeli jest to konieczne rośliny przerywamy. Przy krótkim

okresie uprawy nie przeprowadza się przerywki

- odporny na kiłę kapuścianą

Zbiór, przygotowanie do sprzedaży i przechowywanie:

- uprawiany do spożycia jesień -zima, zbiór od X, przez całą zimę i wczesną wiosnę

- w produkcji towarowej zbiór jest jednorazowy

- ścięte nisko przy ziemi rośliny dostarcza się do handlu lub spożycia

- odmiany wysokie zbiera się częsta wielokrotnie (od dołu)

- zbioru nie przeprowadza się w czasie deszczu( rośliny żółkną)

- w temperaturze 0˚C można przechowywać do przez 4 tygodnie

- zbierana do mrożenia liście jędrne, ciemnozielone, o dobrym smaku, bez goryczy, nie uszkodzone przez

choroby i szkodniki

- uprawa z siewu wprost na pole - zbiór po 2 miesiącach

- plon 50-70 t/ha (plon handlowy liście 35-47t , plon przemysłowy 20-30t liście bez ogonków)

Kapusta pekińska

Wartość odżywcza i znaczenie gospodarcze:

- 3%więcej białka niż kapusta głowiasta(ok. 1,3%) i dużo cukrów(1,4-5,1%)

- źródło witamin (80mg%witC i 0,7-1,5 mg% karotenu) oraz soli mineralnych Ca, P, Fe

- wartość energetyczna 150kJ (36kcal)

- spożywana w stanie surowym, gotowanym lub kwaszonym

Wymagania klimatyczne, glebowe i nawozowe:

- roślina dnia długiego

- najlepszy plon uzyskuje się w warunkach dnia krótkiego i w umiarkowanej temperaturze 16-21˚C

- w końcowej fazie wzrostu znosi przymrozek do -4˚C

- wysokie wymagania wodne, wrażliwa na silny wiatr (słaby system korzeniowy)

- gleby żyzna zasobna w składniki pokarmowe i dobrze utrzymujące wilgoć. Na glebach lekkich stosować

nawożenie organiczne. Dobrze plonuje na glebach torfowych.

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie, uprawa gleby:

- uprawia się jako roślinę poplonową po roślinach schodzących z pola do połowy lipca(fasola szparagowa,

buraku)

- ze względu na choroby i szkodniki nie uprawiać po sobie

- obfite nawożenie mineralne w ilości 400-600 N,P,K /1ha w stosunku 2:2:3

- staranna uprawa gleby

Metody uprawy:

1. na zbiór wiosenny

-z siewu nasion wprost na pole

- wysiew zaprawionych nasion na pole w ilości 3-4kg /1ha w rzędy co 30-40 cm, po przerywce w rzędzie co 15-20cm

- zbiór w fazie dobrze wykształconej rozety

- z rozsady

- wysiew po 2 nasiona do doniczek torfowo-ziemnych, po wschodach zostawia się 1 rosline

-termin siewu zależny jest od miejsca sadzenia rozsady

- uprawa pod osłonami- wysiew po koniec I, sadzenie w III w rozstawie 20x20cm

- na polu odkrytym- wysiew w poł.II, sadzenie w IV

2. uprawa na zbiór jesienno-zimowy

- siew nasion wprost na pole w ostatniej dekadzie VII

- wysiew nasion siewnikiem w rzędy co 40-50cm, 3-4kg/1ha

- przerywka zostawia się rośliny w rzędach co 30-40cm

- uprawa z rozsady gdy przedplon schodzi z pola później niż do połowy VII

(niższy i gorszy jakościowo plon)

- rozsada w doniczkach lub na rozsadniku

Zabiegi pielęgnacyjne:

- odchwaszczanie- chemiczne nie polecane

- dokarmianie azotem

- nawadnianie, wrażliwa na niedobór wody, jednorazowa dawka wody ok. 20cm

- środki ochrony roślin o krótkim okresie karencji

Zbiór, przygotowanie do sprzedaży i przechowywanie:

- zbiór na wiosną rozpoczyna się gdy roślina wytworzy dużą rozetę i zaczyna zwijać główkę

- klasa B głowy luźne, lekko uszkodzone z małymi plamkami.

Rośliny dyniowate

Ogórek - Cucumis dativus

Pochodzenie:

Grecja, Rzym

Znaczenie gospodarcze:

- powierzchnie upraw 12% wszystkich upraw polowych warzyw

- eksport do Niemiec, Wielkiej Brytanii, USA

Wartość odżywcza

- 96-97% wody

- zawierają białka, tłuszcze, cukry, Wit.C i B, liaminy, ryboflawiny, niacyny, potas, wapń, magnez, fosfor ,

- 14kcal

Wymagania klimatyczne i glebowe

- największe wymagania wśród warzyw uprawianych w Polsce

- temperatura - do kiełkowania 15-18˚C, optymalna temp. Wzrostu 20-25˚C, wrażliwe na przymrozki i chłody,

w granicach 4-6˚C uszkodzenie roślin, obniżenia temperatury 12-13˚C w dalszym okresie wegetacji powoduje zahamowanie wzrostu, żółknięcie liści, ograniczenie kwitnienia i wiązania owoców, kwity ogórka otwierają się w temp. 15˚C, pylniki wytwarzają pyłek przy temp.17˚C

- światło - intensywne natężenie 11-15luxów

- woda - wysokie wymagania, wilgotność gleby 65-95%ppw, wilgotność powietrza 85-100%, niedobór wody

hamuje kwitnienie i owocowanie, nadmiar wody przy niskich temperaturach powoduje rozwijanie się chorób grzybowych

- bardzo wrażliwe na wiatr

- gleby - strukturalne, żyzne, próchnicze(mady, piaszczysto-gliniaste, lessy, czarnoziemy),

- pH 6,5-7

Stanowisko w zmianowaniu

- w 1roku po oborniku, nie po sobie i innych dyniowatych

- dobrym przedplonem są - trawy+motylkowe, fasola, szpinak, rzodkiewka, por

Nawożenie:

- wymagania pokarmowe niezbyt duże, lecz nawożenie wysokie

- obornik 30-40t/ha, kompost 40-60t/ha, przedplony zielone przeorane jesienią

- azot w uprawie na oborniku lub po roślinach motylkowych N-100kg/ha(50kgN/ha w postaci saletrzaku,

pozostały pogłównie w 2-3 dawkach)

- do nawożenia pogłównego można wykorzystać nawozy dolistne Flovit 1-2%, Ekolist(2-3dawki w czasie

intensywnego wzrostu)

-za duża dawka N - puste komory nasienne, pogorszony smak, złe przechowywanie

- P cała dawka na początku okresu wegetacyjnego

- korzystne nawożenie dolistne mikroelementami

- gleba powinna zawierać 70mgP/litr, 160-190mgK/l,

- nawożenie 100kgP₂O₅/ha, 250kgK₂O/ha

Uprawa gleby

- podorywka po przedplonach, bronowanie przed zamarznięciem gleby - orka głęboka

- orka przedzimowa

- włókowanie, kultywatorowanie - wiosną

Metody uprawy

1. na polu bez osłon

1.1. z siewu nasion

- siew zaprawionych nasion 10-15V(średnia temp.15-16˚C)

- siew siewnikiem jednorzędowym lub wielorzędowym na głębokość 2 cm

- siew rzędowy, rzędy co 80-120cm

- siew rzędowo-pasmowy- rzędy w pasie co 67,5cm, pasy co 135cm

- do obsadzenia 1ha - 4-6kg nasion, przy precyzyjnym siewie 3-4kg/ha

- możliwa uprawa z nasion podkiełkowanych, namoczonych przez 24h w letniej

wodzie lub rozłożonych wcześniej na wilgotnym piasku lub torfie

1.2. z rozsady

- w szklarni mnożarkowej lub tunelu foliowym

- siew do doniczek z tworzywa sztucznego lub torfowych o śred.6-10cm

- wysadzanie w poł.IV po 2 szt. do doniczek wypełnionych ¾ objęt., głęb.sadzenia 0,5-1,5cm

- po wschodach jedna siewkę uszczykujemy i uzupełniamy podłoże

- do wyprodukowania rozsady do obsadzenia 1 ha - 2 kg nasion

- temp.20-25˚C w dzień i 16-20˚C w nocy

- produkcja rozsady ok.30dni

- dokarmianie rozsady 0,2-0,3% Flovonit saletrzano-amonowy

- hartowanie

- sadzenie IIIdek.V (ręczne)

- rozstawa 60x20-30cm

1.3. pod folią perforowaną i włókniną

- wymagana konstrukcja, mniejsze zużycie foli, mniejsze nakłady na robociznę w porównaniu z uprawą

w tunelach foliowych

- wcześniejszy o 7-10 dni zbiór, plon większy o 50%, a plon wczesny o 100%

- szybsze równomierne wschody

- uprawa z siewu na pole w 2 rzędy co 60-80cm, odległość miedzy pasami 100-120cm

-2-3kg nasion /ha

- po 3-5 tyg od siewu zdjęcie foli (4-6 liści właściwych), odchwaszczenie, przerywka roślin co

10-15cm, ponowne założenie foli

- 250 owoców z m²

1.4. uprawa przyspieszona z rozsady pod folia perforowana

- sadzenie rozsady po 20V w rozsadzie rzędy 60-80cm, odległość roślin w rzędzie 20-30cm, przykrycie

folią

- zdjęcie foli po 2-3tyg.(początek IV)

1.5. uprawa w niskim tunelu

- przyspieszony wzrost i plonownie

- głównie w północnej Polsce

1.6. uprawa w glebie ściółkowanej

- trociny, kora sosnowa, folia

- plon kilka dni wcześniej

- pasy foli szer.100-120 cm, rzędy co 40-60cm, w rzędzie 20-30cm

- wysiew w nacięcia po 3-4 nasiona, po wschodach zostawiamy 1-2 rośliny, po 20V sadzimy rozsadę

- między pasami foli zostawia się nie przykryta pas gleby szerok.40-50cm w celu przenikania wody

Zabiegi pielęgnacyjne:

- odchwaszczanie, spulchnianie

- przerzedzanie wykonuje się, gdy są wykształcone 1-2 liście właściwe, pozostawiamy je w odległości 10-15cm od siebie(selekcja)

- na małych powierzchniach wykonuje się cięcie pędu głównego nad 4-5 liściem

- do chwili zwarcia pędów i rozpoczęcia owocowania zaleca się 3-4 krotne odchwaszczanie mechaniczne,

spulchnianie międzyrzędzi na głębokość do 2-3cm, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego

- w rzędach roślin chwasty usuwa się ręcznie 2-3 pilenia

- na chemiczne zwalczanie herbicydami ogórki są wrażliwe - deformacje liści, opóźnienie wschodów

- nawadnianie

Zbiór:

- około połowy lipca do końca września, a rozsady od pocz. Czerwca

- długość i częstotliwość zbiorów zależy od odmiany, przeznaczenia, warunków pogodowych

- średni plon 20t/ha, w zależności od warunków 50-60t/ha

- zbiór jest pracochłonny, próby zmechanizowania niezadowalające

- większy plon przy uprawie odmian heterozyjnych niż ustalonych

Przygotowanie do sprzedaży:

Podział na : korniszony

kwaszeniaki

sałatkowe

Przechowywanie:

- kilka do kilkunastu dni

- chłodnie z kontrolowaną atmosferą, 12-13˚C, 90-95% wilg., 2-3 tyg

Dynia

Pochodzenie

Ameryka Środkowa

Znaczenie gospodarcze, wartość odżywcza

- wart.energetyczna 32kcal

- w odżywcza dużo witamin A, B₂, B₃, C, PP, związków mineralnych P, Fe, Ca, K, Mg\w miękiszu dyni olbrzymiej znajduje się 80% wody, 10-15%cukru, 1-3% białka

Wymagania klimatyczne

- najmniejsze wymagania klimatyczne za wszystkich dyniowatych

- nasiona kiełkują w temp.pow.12˚C po 6-8 dniach

- min.temp. wzrostu 8˚C, optymalna 25˚C, ginie w temp.0˚C

- światło - uprawa przy pełnym słońcu

- woda - wysokie wymagania podzas siewu, wschodów, tworzenia zęści jadalnych

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie

- przed uprawa dyni wysiew szpinaku, rzodkiewki, kalarepy, z rozsady sałaty

- uprawa wspólna z kalafiorem wczesnym i wczesna kapustą

- nawożenie 400-500kg/ha NPK 1:1:2

- w 2 roku po oborniku 30-40t/ha

Uprawa

1. z siewu wprost na pole

- po 10V - gniazdowo po 2-3 nasiona, głęb.3-4cm

- nasiona dyni olbrzymiej rozstawa 100-200cm(między rzędami)x 80-150cm (w rzedzie), do obsiania 1ha 3-4 kg nasion

- dynia zwyczajna 100cm x 80-100cm , wysiew 5-6kg/ha

2. z rozsady

- w połowie IV wysiew po 2 nasiona do doniczek o śred.8-10cm wypełnionych na 2/3podłożem w

szklarni, tunelu, inspekcie

- czas produkcji rozsady dyni trwa ok.30 dni, na wyprodukowanie 100szt rozsady zużywa się 0,5-0,8 kg

nasion

- po zahartowaniu sadzimy rozsadę na pole w II połV

- rozstawa 100-200x80-150cm - dynia olbrzymia i 100 x 80-100cm dynia zwyczajna

- w celu przyspieszenia zbiorów owoców o 10-14 dni można okryć rośliny folią perforowaną , 150-200

otworów/m² średnicy 1cm lub włókniną, osłony zdejmujemy na początku kwitnienia roślin

Zabiegi pielęgnacyjne

- przerywka - 1 roślina w rzędzie(uszczypywanie)

- spulchnianie

- odchwaszczanie chemiczne i ręczne, nawadnianie

- dokarmianie 2 razy - 1 raz po pojawieniu się pierwszych zawiązków, 2 raz 2-3 tyg.później(u dyni zwyczajnej

po pierwszym zbiorze owoców)

- pogłównie N i K 2:3 jednorazowa w dawkach 80-100kg/ha

- na małych powierzchniach podkładanie desek pod owoc(zapobiega gniciu, zabrudzeniu)

- przerzedzanie zawiązków(3-4 zawiązki pozostawia się)

Zbiór i przechowywanie

- zbiór owoców całkowicie dojrzałych - dynia olbrzymia, nie dojrzałe u dyni zwyczajnej w poł.VII a z rozsady

2 tyg.wczesniej

- plon dynia olbrzymia 50-60t/ha, dynia zwyczajna 30-40t/ha

- przechowywanie 5-10˚C, kilka miesięcy - dynia olbrzymia, dynia zwyczajna nie przechowuje się krócej

2-3miesiace

Rośliny cebulowe - Alliaceaa

Cebula zwyczajna - allium cepa var. cepa

Pochodzenie:

Azja, Palestyna, Indie, Afganistan

Znaczenie:

- jeden z podstawowych gatunków, duże znaczenie gospodarcze

- spożycie bieżące, do zamrażalnictwa, susze, przemysł

- eksport

- w produkcji 2 miejsce w Europie po Holandii

- krajowe spożycie to 300tys t rocznie pozostała część na eksport

- główni odbiorcy to Europa wschodnia, Niemcy, Czechy, Słowacja, Anglia

- można długo przechowywać

Wartość odżywcza:

- zawiera związki biologicznie czynne

- wartość energetyczna około 40kcal tyle co u marchwi, kapusty

- woda 88,8%, prowitamina A, melaninowy, cytrynowy, szczawiowy, sole potasowe

- zawiera olejki eteryczne, siarkowe, aminokwasy, flawonole, glukozydy

- lakrymatory składniki lotne powodujące łzawienie

- olejki cebul hamują rozwój paciorkowców, gronkowców, bakterii salmonelli

- lek na serce

Wymagania klimatyczno - glebowe:

- roślina klimatu umiarkowanego ma niewielkie wymagania temperaturowe

- kiełkowanie nasion już w temp. 2˚C, temperatura optymalna 18-20˚C

- najszybszy i najlepszy wzrost części wegetatywnych w temperaturze 13-24˚C

- temperatura w początkowej fazie wzrostu 10-12˚C dobry rozwój systemu korzeniowego

- optymalne warunki do prawidłowego formowania cebul to dzień długi 16-h i temperatury 16-20˚C

- cebula znosi spadki temperatury poniżej 0˚C,w warunkach klimatu łagodnego możliwa jest uprawa z siewu letniego i przezimowanie nawet przy spadkach temperatur do -10˚C

- polskie odmiany to rośliny dnia długiego, wczesny wysiew nasion

- duże wymagania glebowe i wodne z powodu słabego systemu korzeniowego (szczególnie w fazie formowania cebul i podczas wschodów)

- gleby żyzne, próchnicze o uregulowanych stosunkach wodno - powietrznych, odczyn zbliżony do obojętnego

Nawożenie:

- mało wrażliwa na przedplon

- wysokie wymagania pokarmowe

- wrażliwa na brak próchnicy

- obornik 40-50t/ha

- składniki pokarmowe N - 80-120kg/ha, P₂O₅ - 100-150 kg/ha, K₂O - 150-200kg/ha

- gdy uprawiana jest w drugim roku po oborniku to dawka N może być zwiększona do 150kg/ha

- N w 2 dawkach: pierwsza podczas przygotowywania pola, 2 w połowie wschodów

- P i K w całości przed siewem mieszając z glebą, na głębokości 15-20cm - jesienią pod orkę, siarczan potasu i superfosfat potrójny

- przy uprawie na dymkę należy stworzyć warunki niedoboru składników pokarmowych co zapobiegnie nadmiernemu wzrostowi i wczesności dojrzewania roślin. Na glebach zasobnych nie nawozimy, na ubogich w 2 roku po oborniku 50kg N, 80kg P₂O₅, 120-150kg K₂O

- wapnowanie na glebach kwaśnych 1-1,5tCaO/ha

- staranne przygotowanie pola przed siewem

Metody uprawy:

1. z siewu wprost na pole

- rejony o ciepłym, umiarkowanym i wilgotnym klimacie

- wysokie i dobre plony można uzyskać tylko z wczesnego wysiewu(I poł.IV)

- nasiona tylko dobrej jakości, o wysokiej zdolności kiełkowania 80-85%,

klasy Ekstra i I

- wysiew 6-8kg na ha, na 1m² ok. 100nasion

- siew nasion na płask, siewnik jedno lub wieloredowy, na glebach podmokłych na redlinach

- najczęściej siew rzędowy może być wstęgowy 5-6cm

- odległość między rzędami 30-45cm(do rozstawy kół ciągnika)

- głębokość siewu 2cm na glebach zwięzłych, 2-3cm na glebach lżejszych

2. z rozsady

- najefektywniejszy i najkosztowniejszy

- zalecany w rejonach o krótkim okresie wegetacji, o glebach późno nagrzewających

się w okresie wiosennym

- produkcja rozsady trwa 50-60 dni

- w celu wprodukowania rozsady do obsadzenia 1ha wysiewamy 4kg nasion

(pocz.III, inspekty, tunele, 30g/m² , rzędy co 5cm, na gł.1cm)

- do kiełkowania temperatura 18-20˚C, po wschodach 15-18˚C i 10-12˚C w nocy

- ostatnio prowadzi się produkcję w torfoblokach (1torfoblok 5 roślin)

- sadzenie rozsady o 2-3 liścieniach wys. 12cm

- przed sadzeniem hartowanie, zaprawianie korzeni, podlewanie

- rozstawa rzędy 30-45cm, w rzędzie 7-8cm(na płask, na zagonach, na wałach)

- dobrze dociśnięte korzenie, nasada szczypioru ok.0,5cm pod powierzchnią gleby, sadzenie w mokrą glebę

3. z dymki

- wczesny zbiór pęczkowy lub cebula na zbiór letni

- uprawa z dymki zalecana w rejonach o krótkim okresie wegetacji i na gorszych

glebach

- uprawa dwuletnia w 1 roku uzyskuje się drobna cebulę Ø0,5-2,5cm, w 2 roku

po posadzeniu dymki otrzymujemy plon cebuli

- optymalne temperatury siewu III do IV

- wysadzamy w rzędzie co 15cm 150-200kg/ha

- oznaką kończącej się wegetacji dymki jest zasychanie i załamywanie się szczypioru

- po wyrwaniu dymki: wstępne dosuszanie na polu lub w przewiewnym pomieszczeniu, 2-3 tygodnie dosuszania, Ø0,5-2,5cm, większe do spożycia

- przechowywanie temperatura 18-20˚C

- najlepsza dymka 1,0-1,5cm

- sadzenie dymki przypada na okres wczesnej wiosny koniec III, w klimacie łagodniejszym można przed zimą 1 - 15X(dymka duża 2,0-2,5cm)

- gęstość sadzenia zależy od przeznaczenia dymki

*uprawa na zbiór pęczkowy 100-300szt/1m², rzędy co 20-25cm,

jedna koło drugiej

*na późniejszy zbiór z wykształconą główką, dymkę sadzi się w rzędy co 30cm a między roślinami 5-6cm

*na 1ar 4-6kg dymki drobnej, 7-12kg średniej, 15-20 dużej

4. uprawa ozima

- możliwość znacznego przyspieszenia zbioru ok.2 miesięcy wcześniej niż z siewu

wiosennego, 1 miesiąc wcześniej niż z dymki

- nasiona cebuli 10-20VIII wysiew

- przed zimą rośliny powinny wytworzyć 3-5 liści w takiej fazie wzrostu cebula jest najbardziej odporna na niskie temperatury, znoszą spadki do -15˚C bez okrywy śnieżnej

- w celu lepszego zabezpieczenia okrywane włókniną

- norma wysiewu 4kg/ha

- zbiór koniec VI lub początek VII, najwcześniejsze odmiany pocz.V

- odmiany dnia krótkiego odporne na niskie temperatury

Zabiegi pielęgnacyjne:

- niszczenie skorupy glebowej

- zwalczanie chwastów

- nawadnianie

- zwalczanie chorób i szkodników

Zbiór i przechowywanie:

- cebula wczesna. Uprawa z dymki na zbiór pęczkowy z zastosowaniem osłon płaskich IIpoł.IV pocz.V. W zależności od terminu siewu dobieramy jej wielkość.

- zbiór jesienny i na przechowywanie. Do długotrwałego przechowywania najlepsza jest z siewu wprost na

pole(80% załamanego szczypioru, a połowa do 2/3 liści na roślinie jest jeszcze zielonych, pojawiają się suche łuski okrywowe).opóźnienie zbioru może spowodować zwiększenie plonu, ale jest on gorszej jakości

- różne terminy zbioru i dosuszania

- na małych powierzchniach zbiór ręczny

- dosuszanie na polu lub w pomieszczeniach

- średni plon 20-60t/ha

- przechowywanie 0-1˚C(najniższa temp. -3˚C), 65-75% wilgotność względna

Por - pallium ampeloprasum ssp.porrumu

Wartość odżywcza

- dużo soli mineralnych zwłaszcza Ca i P, witamin

- 12-13% sm w tym 1,7% białka, 9,9% węglowodanów

- 47kcal w 100g śm.

- 20mg% Wit.C, niewielkie ilości karotenu, Wit.B₂,B₂,PP

Wymaganie klimatyczne

- stosunkowo niewielkie

- temperatura optymalna wzrostu 15-20˚C, maxymalna 28˚C, zaczyna kiełkować w 3-4˚C(wschody po 50 dniach) przy 12˚C po 18-20 dniach, odmiany wczesne znoszą spadek do 10˚C a późne do 15˚C

- światło ma duże wymagania, roślina dnia długiego, przy długim dniu i niskich temp.tworzy pośpiechy

- woda - duże wymagania wodne (okres krytyczny kiełkowanie, wschody, intensywny wzrost roślin)

Wymaganie glebowe

- gleby lżejsze - na zbiór bardzo wczesny, średnio zwięzłe, żyzne o dużej pojemności wodnej lecz nie zaskorupiające się na zbiór późniejszy. Złe są gleby ciężkie i lekkie piaszczyste

-odczyn gleby 6-7,5 pH

Stanowisko w zmianowaniu

- przedplon - dyniowate, kapustne, rośliny rolnicze

- dobrze wyrośnieta rozsada jako poplon po wcześniej zbieranych warzywach - grochu na zielono, wczesnym ziemniaku, kalafiorze

Nawożenie

- w 2 roku po oborniku, na glebach lżejszych w 1 roku -30t/ha

- wysokie wymagania pokarmowe odnośnie azotu, i średni do potasu i fosforu

- z łącznej dawki azotu 150-200kg/ha połowa zastosować przed siewem lub sadzeniem rozsady, pozostałą część w 1-2 terminach nie później niż do połowy VIII

- przy braku analizy gleby 400-600 NPK 2:2:3

Uprawa gleby

-orka głęboka jesienią

- orka średnia po której wał ugniatający i bronowanie(przy późniejszych terminach sadzenia rozsady po uprawianym wcześniej przedplonie)

Metody uprawy

1. z siewu wprost na pole

- tańsza i prostsza, umożliwia uzyskanie wysokich choć mniej wyrównanych i o krótszych częściach wybielonych

- nasiona w ilości 2-3kg/ha wysiew do końca III do końcaIV, głęb.1-2cm, w rzędy co 30-45cm(siewniki precyzyjne)

- optymalne zagęszczenie roślin po wschodach 10-22 szt.na m² (przy większym zagęszczeniu pracochłonna przerywka)

2. z rozsady

- uzyskanie bardzo wyrównanego plonu o lepszej jakości. Umożliwia bardzo intensywne wykorzystanie pola pod uprawę(przed i popolny). Łatwiejsza walka z chwastami. Bardziej pracochłonna. Sadzenie z rozsady przypada w okresie szczytowym zapotrzebowań na siłę roboczą

- gospodarstwa wyposażone w inspekty grzewcze, tunele foliowe, szklarnie w przypadku produkcji na wczesny zbiór pęczkowy

- dla uzyskania bardzo wczesnego zbioru zalecana jest produkcja rozsady grupowej w doniczkach ziemnych o śred.4cm

- w celu uzyskania 3szt.rozsady do każdej doniczki wysiewa się po 4-5 nasion Kon.I-pocz.II w III natomiast przenosi się rośliny do inspektu lub ogrzewanego tunelu foliowego

- sadzenie w poł.IV w rozstawie 25x25cm i przykrycie folia na okres 3-4 tyg.folia perforowaną o 50-100 otworach na m² lub włókniną polipropylenową

- zbiór gdy cebula ma śred.14-15mm(w 2poł.VI)

3. na zbiór letni i jesienny

- wysiew w III do inspektu lub tunelu ogrzewanego w ilości 10g/m² w rzędy co 10cm

- do obsadzenia 1ha trzeba wysiać 1,2-1,5kg nasion

-początkowo po siewie utrzymuje się temp.18-20˚C a po wschodach 12-15˚C

- rozsada pora nadaje się do sadzenia po 8-12 tyg. na miejsce stałe w V-VI

- rozstawa w rzędzie 7-10cm, w uprawie na zbiór letni, 12-15 na zbiór jesienny i 15-20cm na przezimowanie

- wysiew nasion na rozsadniku w poł.IV

- w uprawie poplonowej dobrze wyrośniętą rozsadę 12-16 tygodniową sadzi się na pole w 3dek.VI lub 1dek.VII

- podobnie jak przy wczesnej produkcji por uzyskiwany na zbiór w okresie letnim i jesiennym sadzimy po 2-3 szt.w jedno miejsce

- najczęściej sadzi się na płask

- na zbiór jesienny i przechowywanie

- zbiór do wczesnej wiosny jeżeli zimuje na polu, do III później wytwarza pęd kwiatostanowy

Zabiegi pielęgnacyjne

- spulchnianie, odchwaszczanie

- niszczenie skorupy

- podsypywanie roślin do wysokości 15 cm

- nawadnianie - wzrost plonu o 25-50%

- deszczowanie w okresie intensywnego wzrostu

-rośliny przeznaczone na przezimowanie nie należy deszczować we IX, ponieważ spada odporność na mróz

Zbiór

- bardzo wczesne odmiany VI/VII - zbiór pęczkowy

- przy późniejszym sadzeniu rozsady odmiany wczesne zbiera się w VIII/IX, zaś późniejsze na spożycie zimą X/XI, a na spożycie wiosną od chwili rozmarznięcia gleby wiosną

- plon pora zbieranego latem 20-25t/ha, jesienią 35t/ha, zaś wczesną wiosną tuż po rozmarznięciu gleby jest o 50% niższy niż jesienią

- rośliny pozostawione do koń.IV lub pocz.V można zasilać dawką 50kgN/ha co zapewnia intensywniejszy wzrost roślin i plon często wyższy niż jesienią

- wykop widłami, podcinanie pługiem lub kombajnem jednorzędowym

Przechowywanie

- pozostawianie na polu

- dołowanie na zagonach

- chłodnie temp.0-1˚C, wilg.90-95%

- chłodnie z KA - CO₂ 10% O₂ 0-11%

- umieszczenie pionowe w skrzyniach w chłodni.

- Okres przechowywania 3-4 miesiące

Czosnek

Znaczenie i wartość odżywcza

- zawiera olejki eteryczne, Wit.C, B, PP, sole mineralne,

- ma działanie bakterio i grzybobójcze

- zawiera 112kcal

Wymagania klimatyczne i glebowe

- klimat umiarkowany

- temperatura - niskie wymagania

- roślina dnia długiego

- woda - wysokie wymagania, nawadnianie wpływa na wielkość i masę główek

- gleba - lepsze gleby niż u cebuli

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie i uprawa

- uprawa po warzywach uprawianych na oborniku nie cebulowych

- obornik 30-40t/ha

- nawożenie mineralne - 90kg N, 80kg P₂O_{5 ,} 150kg K₂O

- dobrze reaguje na dokarmianie dolistne i na mikroelementy

- wymaga starannej uprawy

Metody uprawy

- Wyłącznie z ząbków i cebulek powietrznych sadzonych wiosną lub jesienią

- rozstawa 30-40x6-10cm (ząbki 1,5-3,0g)

- uprawa rzędowa, rzędowo-pasowa, zagonowa

- cebulki najdorodniejsze, typowe dla odmian, zdrowe, nieuszkodzone, zaprawione na mokro w FunabenT lub

na sucho w SarfunT

- ilość zużytego materiału na 1ha 350-500 kg - ząbki małe i 1000-1500kg - ząbki duże

- sadzenie ręczne lub sadzarkami na głębokość 5-6cm jesienią i 3-5cm - wiosną

- cebulki powietrzne - duże >2,5g, średnie2,0-2,5g, drobne 1-1,5g

- sadzenie pionowo piętką w dół

Pielęgnacja

- spulchnianie gleby

- odchwaszczanie

- wycinanie pędów kwiatostanowych

- ściółkowanie

- nawadnianie

- nawożenie pogłówne N

Zbiór i przygotowanie do sprzedaży

- czosnek sadzony jesienią zbiera się w VII, sadzony wiosną zbiera się 2-3tyg.VIII

- właściwy termin zbioru decyduje o jakości i zdolności czosnku do przechowywania

- 9-15t/ha

- dwa wybory 1.główki całe, czyste, ścisłe, twarde, o średnicy pow. 3cm, ząbki jędrne pokryte łuska,

2.wybór główki różne co do wielkości, barwy, kształtu, o luźnych ząbkach

Przechowywanie

- przechowywanie w temp.0-1˚C, wilg.60-70% do poł.IV

- chłodnie 1-3˚C, wilg.60-75%

- w workach z siatki lub skrzynkach na strychu

Rośliny liściowe

Szpinak zwyczajny

Wartość odżywcza

- zawiera Wit.C, karoten, żelazo, białko roślinne, kwas szczawiowy- cecha ujemna

- 19kca w 100g śm

Warunki klimatyczne

- roślina klimatu umiarkowanego

- nasiona kiełkują w 2-3˚C, optymalna temp.15-18˚C, młode rośliny wytrzymują obniżenia temp do-7˚C

- roślina dnia długiego

- temp pow.20˚C i susza powoduje wyrastanie pospiechów

- duże wymagania wodne(wschody, wzrost)

- pH 6,0-6,7

Stanowisko w zmianowaniu

- uprawa jako przed lub poplon, przedplon przed pomidorem, papryką, ogórkiem, selerem, poplon po grochu, wczesnej kapuście, wczesnej marchwi, nie uprawiamy po sobie, sałacie, burakach

Nawożenie

- w 2 roku po oborniku, po roślinach pozostawiających pole odchwaszczone

- 80-90kgN(przedsiewnie i pogłównie), 40-60kg P₂O_{5 ,} 80-120 kg K₂O, przenawożenie N powoduje bujny wzrost ale akumulacje N a roślinie

Uprawa gleby

- głęboka i bardzo dokładna

Metody uprawy

- wyłącznie z siewu bezpośredniego

- Terminy siewu cykl 1- wczesno wiosenny - od Kon.III do poł.IV , zbiór w V-VI

Cykl 2 - letni - od Kon.VII do poł.VIII, zbiór jesienny X-XI

Cykl 3 - jesienni na przezimowanie - od Kon.IX do poł X, zbiór IV-V

- nasiona wysiewa się siewnikiem wielosekwencyjnym w rzędy co 20-40cm, głęb. 2-3cm

- uprawa pasowa w rzędy 20-25cm co 4-5 rzędów pas wolny szer.40-50cm

- norma wysiewu 20-40 kg/ha

Zabiegi pielęgnacyjne

- standardowe

- przerywka roślin w rzędzie co 8-10cm

- w uprawie wiosennej i jesiennej nawożenie 2x N w fazie 2-3 liści właściwych i tydzień później

- jednorazowo 15-30 kg N/ha

- w uprawie przyspieszonej przykrycie folią perforowaną lub włókniną, osłony zdejmuje się po 3-4 tygodniach

Przechowywanie

- 2-3 tygodnie

Szpinak nowozelandzki

Wymagania klimatyczne

- duże wymagania cieplne i wodne

- podczas suszy źle rośnie, niski plon złej jakości

- małe wymagania glebowe, rośnie na każdej glebie żyznej, wilgotnej, łatwo nagrzewającej się

Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie

- w plonie głównym

- w 1 roku po oborniku

- 150-200kg N - 3 dawki 1/3 przed sadzeniem rozsady, 50-70kg P₂O₅ , 150-180kg K₂O

Metody uprawy

- z siewu w V, dobra pogoda, kiełkuje 20-40 dni, zawodna metoda

- z rozsady siew III po 2-3 nasiona do doniczki o śred.7-8cm, wysadzenie na pole w 2połV, rozstawa 60x40-60cm, uprawa pasowo-rzędowa, 2 rzędy co 50cm i wolny pas

- plon zwiększamy stosując osłony folia 3 tyg, włóknina do 1 zbioru

Zbiór

- od VI do pierwszych przymrozków

- plon 25-45 t/ha

- nie nadaje się do przechowywania i składowania

Sałata siewna -Lacuca sativa

Wartość odżywcza

- część jadalna liście na surowo

- zawiera Wit.A,C,E,B, sole mineralne, wapń, potas, żelazo, w 100g Sm - 15kcal

Wymagania klimatyczne

- roślina klimatu umiarkowanego nie jest wrażliwa na niskie temperatury

- rośnie w temp.5˚C, znosi przymrozki do - 5˚C optymalna temp.wzrostu 15-20˚C, w temp. Pow.20˚C tworzy luźne, podłużne główki, reakcja na temperatury jest cechą odmianową

- jest bardzo wrażliwa na intensywność światła(zwłaszcza podczas produkcji rozsady)jego niedobór powoduje słabe wiązanie główek

- roślina dnia długiego - wczesna wiosną, później obojętna

- umiarkowane wymagania wodne, równomierne uwilgotnienie podczas całego cyklu rozwojowego

Wymagania glebowe

- ze względu na słaby system korzeniowy wymaga gleb żyznych, próchniczych, przepuszczalnych

- najlepsze są gliniasto-piaszczyste, nawożone obornikiem, mady, czarnoziemy

- pH 6,5

Stanowisko w zmianowaniu i uprawa gleby

- ze względu na krótki okres wegetacyjny uprawia się w przedplonie - przed kapustą późną, warzywami dyniowatymi lub psiankowatymi, w międzyplonie po kapuście, grochu, bobie, często wspólnie z kapustą wczesną lub kalafiorem

- na tym samym stanowisku można uprawiać sałatę co 3-4 lata

Nawożenie

- sałata ma duże wymagania nawozowe, choć pobiera niewielkie ilości składników wnoszonych do gleby

- uprawa w 1 lub 2 roku po oborniku w dawce 20-30t/ha lub na kompoście 40t/ha wczesną wiosną

- orientacyjne dawki nawozów mineralnych na 1 ha wynoszą 60-80kg N, 50-100kg P₂O_5, 100-120kg K₂O

- nawozy mineralne w formie łatwo przyswajalnej

- wapnowanie gleby 1t/ha wapna palonego

Metody uprawy

Uprawa z rozsady

- daje wcześniejszy i lepszy jakościowo plon

- okres produkcji trwa 35-55 dni w zależności od warunków świetlnych

- nasiona sałaty odmian wczesnych wysiewa się w Kon.II do skrzynek pozostawianych w szklarni

- po wschodach siewki pikuje się do doniczek ziemnych, torfowych lub wielodoniczek o śred.4-5cm

- do obsadzenia 1ha sałaty należy wysiać 400g nasion sałaty masłowej i 300g sałaty kruchej

- po wysiewie nasion temp.15-20˚C, po wschodach 15˚C w dzień i 12-13˚C w nocy

- dokarmianie rozsady 0,3% roztworem saletry, a tydzień przed sadzeniem 0,5% roztworem NPK 1:1:1

- hartowanie rozsady

- rozsada produkowana pod osłonami powinna mieć 6cm średnicy bryły korzeniowej, 4-6 liści, 6-10 cm wysokości

- siew nasion sałaty na zbiór letni III-IV w rzędy co 10cm ok.1g/m²

- ostatni siew nasion na zbiór poplonowy poł.VII, sadzenie rozsady po miesiącu

- rozsadę odmian wczesnych sadzi się na polu Kon.III pocz.IV, rozstawa 20-30x15-20cm

- rozsadę odmian późniejszych na zbiór letni sadzi się w rozstawie 30-40x20-25cm- sałata masłowa i 40-50x25-30 sałata krucha

Uprawa z siewu

- wysiew na pole wczesna wiosną w kilku terminach w odstępach dwutygodniowych

- wysiewa się w rzędy co 20-30cm(sałata masłowa) lub co 35-40cm sałata krucha na głęb.0,5cm

- norma wysiewu 1,5kg/1ha- s.krucha, 2,0kg/ha- s.masłowa

- gdy rośliny wzejdą i wytworzą 3-4 liście przerywka roślin w rzędzie pozostawia się co 10-15 cm- s.wczesna, 15-20cm- s.późna u sałaty masłowej i co 20-30cm sałatę kruchą

Uprawa sałaty zimującej na polu odmiana `Nansona`

- siew nasion na rozsadniku VIII/IX

- sadzenie po 30 dniach w rozstawie 25x20cm

- wiosną dokarmianie saletrą , ewentualnie okrycie folią, włókniną

- zbiór wcześniejszy niż sałaty wczesnej o 10 dni

Zabiegi pielęgnacyjne

- ochrona przed szkodnikami, chorobami

- spulchnianie gleby, nawadnianie, przerywka,

- walka chemiczna Karb500SC, po zastosowaniu herbicydu nie można uprawiać pomidorów, ogórków

Zbiór i przechowywanie

- zmechanizowany lub ręczny

- 3-4 krotny po miesiącu od posadzenia rozsady

- przechowywanie 2-3 dni w temp.1˚C i wilg.90-95%

- plon 100-150 tys główek z 1ha

POMIDOR

Biologia rośliny

Bardzo głęboki system korzeniowy, łatwo się regeneruje. Nie ma odmian karłowych ale są samo kończące (5-6 gron). Silnie rosnące o nieograniczonym wzroście (28-3 grona), długie międzywęźla (12-15cm). Pokrój modyfikowany warunkami środowiska. Ulistnienie może być silne , bardzo silne, pośrednie lub słabe. Słabe ulistnienie przyczynia się do poparzeń owoców. Liście- a)zwykłe: silnie powcinane złożone z dużych odcinków, pierwszego i drugiego rzędu. b)o odcinkach słabo wcinanych. c)ziemniaczane całobrzegie. Liście mogą być ułożone ukośnie, prostopadle lub mogą być nachylone lekko w dół. Grono- pierwsze grono tworzy się nad 8-12 liściem, a następne wyrastają co 2-4 liście ale to zależy od ilości światła. 3 typy gron: a)pojedyncze-długie 30cm lub krótkie 12-15cm. b)podwójnie rozwidlone. c)złożone, wielokrotnie rozgałęziające się. Owoc- owocem jest jagoda prawdziwa: a)ow. drobne (cherry) o masie 10-15g; b)ow. średnie do 100g; c)ow. duże 100-150g, d)ow. wielkie >150g. Owoce spod osłon mają kształt kulisty lub lekko spłaszczony. Powierzchnia może być gładka lub lekko karbowana, niektóre odmiany mają tendencję do tworzenia ow. zniekształconych lub silnie żebrowanych. Owoce odmian koktajlowych wybarwiają się też na kolor żółty. Bardzo korzystną cechą odmianową jest równoczesne dojrzewanie owoców zbieranych całymi gronami. Wewnętrzne ściany promieniste ow. dzielą się na komory (od 2 do kilkunastu), jest to cecha odmianowa i wzrasta w miarę dojrzewania. W złych warunkach owoce mogą się słabo zawiązywać lub pękać. Gen rin i nor- mogą być razem wszczepiane lub osobno (nor- spowalnia dojrzewanie, rin- spowalnia wybarwianie się owoców). Odporność- jest to zdolność odmian do ograniczenia wzrostu i rozwoju szkodnika lub patogena a także szkody powstałej w wyniku ich ataku lub infekcji, w porównaniu do odmian wrażliwych, będących w podobnych warunkach środowiska i presji szkodnika lub patogena Wyróżniamy: a) wysoka odporność (HR): oznacza zdolność odmian do ograniczenia w wysokim stopniu wzrostu i rozwoju danego szkodnika lub patogena w porównaniu do odmian wrażliwych, odmiany w warunkach silnej presji może wykazywać niewielkie objawy, uszkodzeń lub infekcji. b)Umiarkowana odporność (IR): zdolność odmiany do ograniczenia wzrostu i rozwoju danego szkodnika lub patogena lecz wykazuje w większym stopniu objawy uszkodzeń lub infekcji. Choroby: wirus mozaiki tytoniu Tm, brunatna plamistość liści C1-5, więdnięcie grzybowe V, nicienie N, brunatna zgnilizna BW, srebrzystość liści Wi. Odmiany: Red Chief: wczesna mięsista odmiana, silny wzrost, duża witalność systemu korzeniowego, regularne owocowanie, dobra trwałość w zbiorze. Aurelis: bardzo wczesna i plenna, duże owoce, owoce ciemnoczerwone, kuliste, gładkie, dobrze się przechowuje, silny wzrost, krótkie międzywęźla. Brillant: wczesna, dobra siła wzrostu, owoce twarde, trwałe, odporne na pękanie skórki, wymaga optymalnych warunków temp. Pantera: częściowo samokończąca, bardzo wczesna, średniej wielkości owoce, w gronach 5-6 owoców, okrągłe, ciemnoczerwone. Scoop: bardzo plenna, duże i mięsiste owoce, do upraw w szklarni i tunelach, dobry smak i trwałość po zbiorze.

. PRODUKCJA ROZSADY: nasiona odkażone i zaprawione, termin siewu zależy od terminu planowanego sadzenia rozsady w szklarni, do skrzynek o wym. 50x35cm w ilości 2g/skrzynkę lub bezpośrednio na stół szklarniowy w ilości 12-14g/m². Nasiona wysadza się co 5cm, na głębokość 4-5mm. 1g nasion pomidora może dać 200-250 sztuk rozsady. Po rozłożeniu liścieni i ukazaniu się liścia siewki pikuje się do skrzynek wypełnionych torfem o rozstawie 4x4 lub 5x5cm. Po ok. 2 tygodniach rośliny przesadza się do doniczek o śr. 8-10cm. Rośliny do doniczek należy sadzić tak aby ich liścienie były w odległości 1cm od pow. podłoża. Doniczki ustawia się na stole obok siebie a po 2 tyg. rozstawia się je w rozstawie 75szt./m². Do produkcji rozsady wykorzystuje się doniczki lub bloki ziemne o wym. 7x7 i wysokości 7-10cm. Wilgotność podłoża 65%. Od wysiewu do pojawienia się wschodów należy utrzymać temp. 25*C, w dzień obniża się temp. do 13-14*C, a nocą do 11-12*C, ma to wpływ na tworzenie się większej liczby kwiatów.. Rozsada 5-10 wykształconych liści, łodygę o średnicy 4-7mm oraz wysokości 18-30cm. W warunkach doświetlenia uzyskuje się ją po 7-8 tyg. Jedna lampa na 2-4m² stołu w odstępach 1,5m od wierzchołków liści. Szczepienie pomidora na podkładkach- podkładkę trzeba przyciąć nad 2-3 liściem, na 2 lub 3 międzywęźlu podkładki dokonuje się żyletką skośnego nacięcia dł. 15-18mm ku dołowi, natomiast na odmianie uprawnej ku górze. Języczki wsuwa się w nacięcie łodyg a miejsce szczepionek usztywnia się przylepcem szerokości 20-25mm. Rodzaje: a)wierzchołkowe w rozczep, b)wierzchołkowe na siodełko, c)przez stosowanie, d)metodą japońską.

Wymagania klimatyczno-glebowe

Światło

-najodpowiedniejsze oświetlenie 10-12h/24h

-natężenie światła-ponad 4000mhx

Temp.powietrza i podłoża

-optymalna temp.w zależności od warunków oświetlenia

Styczeń-dzień 16-18⁰C -noc 13⁰C

Luty-dzień 18-20⁰C -noc 13-14⁰C

Marzec-dzień 20-22⁰C -noc 15-16⁰C

Kwiecień-dzień 20-24⁰C -noc 16-18⁰C

-temp.pow.30 i opniżej 10-12⁰C stanowi tzw.termiczne maksimum i minimum rozwojowe

-w temp.poniżej 14⁰C następuje zahamowanie wiązania owoców

-kiełkowanie pyłku i wiązanie owoców w temp.17-28⁰C

-temp.podłoża powinna wynosić 15-18⁰C

Wilgotność powietrza i podłoża

-optymalna wilg.powietrza względna od posadzenia do kwitnienia 65% a w czasie kwitnienia 60%

-wilgotność podłoża przed sadzeniem 80%

Przygotowanie rozsady

W 1g=250-300 szt.nasion, z czego uzyskuje się 180-240 szt.gotowej rozsady

*Podłoże

Siew do podłoża parowanego w temp.90⁰C przez 30min.lub odkażonego chemicznie

Przygotowanie rozsady pomidorów do uprawy met.tradycyjną

-podłoże-gleba mineralna o wys.zawartości próchnicy i części ilastych, nawożenie obornikiem i wzbogacono torfem,korą, węglem brunatnym lub innymi mater.ogranicznymi

Wysiew

Do skrzynek punktowo,w odstępach ok.2cm,w rzędach odległych o 3-5cm

Uprawa w glebie

Na 1m² sadzić 3-4 roślin(nie więcej niż 24 grona). Rozsadę pomidora wysadza się do gruntu systemem praworzędowym w rozstawie 50-60cm x 40cm x 90-95cm, przyjmując kierunek rzędów pn-pd

Sadzenie

Sadzenie roślin dopiero po 3-4dniech od chwili włączenia ogrzewania.

Cięcie

-na jeden pęd-usuwa się wszystkie młode pędy boczne

Ogławianie

-cienkowarstwowe kultury uprawowe

-Aeroponiki

Słoma

N-0,6-1kg, P-0,05-0,15kg, K-0,3-0,5kg, mg-0,05-0,1kg + mikroelementy

Nawożenie od 3 tyg.po posadzeniu

Papryka

Wymagania klimatyczne

- wysokie

- optymalna temp. dla wzrostu i rozwoju 26-27˚C, w nocy 16-17˚C, spadek pon.14˚C hamuje wzrost,

przy 0˚C roślina zamiera, duże wymagania względem temp. gleby

- światło duże wymagania

- duże wymagania wodne zwłaszcza podczas kwitnienia i owocowania

Wymagania glebowe

- gleby szybko nagrzewające się, piaszczysto - gliniaste, próchniczne, utrzymujące wysoką temperaturę

- pH 6,7-7,2

- osłona od wiatru od strony północnej

Stanowisko w zmianowaniu

- nie jest wrażliwa na przedplon

- nie uprawiać po psiankowatych

Nawożenie

- w 1 roku po oborniku 30-50t/ha

- orientacyjna dawka NPK 200-300kg/ha 2:3:4

- przed sadzeniem rozsady resztę posypowo w 2-3 dawkach

- do nawożenia pogłównego nawozy wieloskładnikowe, potasowe w formie siarczanowej

Uprawa gleby

- staranna i głęboka

- zbiegi uprawowe muszą się przyczyniać do zachowania wysokiej wilgotności gleby

Metody uprawy

- wyłącznie z rozsady

- wysiew nasion w poł.III do skrzynek w szklarni, nasiona w temp.20˚C kiełkują po 10-14 dniach

- okres od wysiewu nasion do pikowania siewek 3 tyg. siewki pikujemy do doniczek o śred.8-10cm

- na dużych plantacjach pikujemy do podłoża 10x10cm i pozostawiamy tam aż do wsadzania na polu,

temperatura w pomieszczeniu nie powinna spadać w nocy pon.15˚ i 20-25˚C w dzień

- kilka dni przed wysadzeniem hartujemy rozsadę

- przeddzień sadzenia mocno podlewamy

- prawidłowo przygotowana rozsada 15-20cm z pąkami kwiatostanowymi

- sadzimy na pole V/VI 40-50x30-40cm lub pasowa w rzędy co 30-40cm co 5-ty rząd wolny

- wyścielanie międzyrzędzi czarna folią zapobiega oziębianiu podłoża i chroni przed chwastami

- do obsadzenia 1 ha 35-50tys szt. rozsady, siew 350-400g nasion

Zabiegi pielęgnacyjne

- odchwaszczanie, dokarmianie, nawadnianie

- cięcie ogławiające Kon.VII lub na pocz.VIII - polega ono na usuwaniu wierzchołkowych pędów nad ostatnim zawiązkiem owoców z pozostawieniem 2-3 liści, przyspiesza to dorastania i dojrzewanie owoców

- ściółkowanie słomą lub folią

Zbiór

- papryka słodka w pełni dojrzałości fizjologicznej Kon.VII-pocz.VIII

- często zbiera się przed osiągnięciem dojrzałości fizjologicznej, gdy są odpowiednio wyrośnięte

- owoce papryki ostrej zbiera się w pełni dojrzałości fizjologicznej

Przechowywanie

- słodka 2-3tyg. w 0-2˚C wilg.85-90%

- wielkość plonu zależy od warunków uprawy około 30t/ha

Ziemniak

Warunki klimatyczne

- dostosowane do naszego klimatu

- temp.powietrza i gleby w 1 okresie pow.8˚C, optymalna 10˚C, część nadziemna wrażliwa na przymrozki -1˚C

- duże wymagania świetlne

- wymagania wodne w 1 fazie do wschodów niewielkie, najwięcej wody potrzebują w okresie zawiązywania bulw

Wymagania glebowe

- duże, gleby żyzne, przewiewne

- pH 5,5-6,5

Stanowisko w zmianowaniu

- w 2 roku po oborniku 25-30t/ha

- małe wymagania co do przedplonu

- nie po sobie i po psiankowatych

- dobry jako przedplon dla innych warzyw

Nawożenie

- jesienią 100kgP₂O₅, 135-155kg K₂O, 80-100kg N w 2 dawkach przed sadzeniem i przy 1 obsypywaniu

Metody uprawy

- podkiełkowane bulwy - 2-3 tyg. wcześniejszy zbiór

- w 1 poł.III wysadzanie bulw (80-100g) zbiór po 30-40 dniach

- optymalna temp. Podkiełk.10-15˚C przy wilg.70-80% i dostępie światła 10-12h

- sadzimy w poł.IV w redliny o rozstawie 50x40-50cm lub 62,5-67,5x40cm

- można uprawiać pod folią lub włókniną

- na 1 ha potrzeba 2-3t sadzeniaków

Zbiór

- 12-18t/ha

- rozpoczynamy gdy bulwy mają 4-5cm a plon z 1 rośliny wynosi 200-300g

- nie przechowujemy ewentualnie krótko 4-6˚C wilg 75-80%

Rzodkiewka - Raphanus dativus

- poch. Półwysep Apeniński

Wymagania klimatyczne i glebowe

- cieplne niewielkie, min.temp. kiełkowania 2-4˚C, siewki znoszą przymrozki -4˚C, optymalna temp wzrostu 12-14˚C, temp.pow.20˚C w połączeniu z brakiem opadów powoduje parcenie miąższu

- jest roślina dnia długiego, latem szybko wybija w pędy kwiatowe

- wymaga dobrego naświetlenia

- wrażliwa na niedobór wody w glebie - słabo rośnie drewnieje, nierównomierne zaopatrzenia w wodę powoduje pękanie zgrubień

- gleby zwięzłe, próchnicze, przewiewne zasobne w składniki pokarmowe, pH 6,0-7,2

Stanowisko w zmianowaniu

- ma krótki okres wegetacyjny więc jest uprawiana jako przed, po plon lub równocześnie z innymi wrzywami

Nawożenie i uprawa gleby

- w 2 roku po oborniku, dla wzbogacenia gleby w substancję organiczną może być stosowany kompost w dawce 30-40t/ha

- standardowa zasobność gleby to 80-120mgN, 40mgP, 100-125mgK/dm³

- orientacyjne dawki nawozów mineralnych na 1 ha 35-55 kgP₂O₅, 80-120kg K₂O, 40-50kg N

- rzodkiewka znajduje się w grupie warzyw kumulujących duże ilości azotanów , całość nawozów azotowych przedsiewnie

W uprawie jako przedplon głęboka orka przedzimowa, wiosną włókowanie, kultywatorowanie, w uprawie na zbiór jesienny po zbiorze plonu głównego orka średnia i bronowanie

Metody uprawy

- z siewu bezpośredniego na miejsce stałe

- w uprawie jako przedplon siew Kon.II-do poł.V

W uprawie poplonowej siew w VIII

- uprawa na zagonach szer. 120cm przy odległości rzędów 15-20cm

- siew pasowy odległości między rzędami10-15cm między pasami 40-50cm

- w zależności od rozstawy do obsadzenia 1 ha 15-40kg nasion

- dla przyspieszenia zbioru o 1 tydz.zagony bezpośrednio po siewie nakrywamy folią perforowaną(100 otworów o śred.1cm na 1m²) lub włókniną

- siew nasion 15-25.III w rzędy 10-15cm

- folię zdejmuje się po 2-4 tyg.najlepiej w dzień pochmurny, włókninę można zostawić dłużej

Zabiegi pielęgnacyjne

- przerywka w rzędzie co 2-3cm

- odchwaszczanie, spulchnianie gleby, utrzymywanie równomiernej wilgotności podłoża(70-75%ppw)

Zbiór

- ręczny, stopniowo w miarę jak zgrubienia dorastają do wielkości handlowej

- zbiór z jednego siewu nie powinien trwać dłużej niż 2 tyg.

Przechowywania

- sprzedaż w pęczkach

- przechowywanie 0-2˚C wilg.90% kilka dni

- po usunięciu liści , zapakowane zgrubienia w temp 2-5˚C do 2 tyg.

Rzodkiew

Warunki klimatyczne i glebowe

- jak u rzodkiewki

Metody uprawy

- uprawa z siewu na miejsce stałe

- na zbiór wczesny siew pocz.IV na letni siew w V i VI a do przechowywania VII/VIII

- w uprawie towarowej odległość między rzędami wynosi 40-50cm na małych pow.20-25cm

- siew pasowy 5-6 rzędów co 20-25cm i pas wolny szer.50-60cm

- wysiew 6-8kg/ha

Zabiegi pielęgnacyjne

- przerywka 8-10cm i standardowa

Zbiór

- wiosna i latem stopniowo

- odmiany późne do przechowywania zbiera się jednorazowo przed przymrozkami

- z 1 ha 10-20t odmiany wczesne, 20-25t odm. japońskich późnych

- plon 70-100t/ha

Przechowywanie

- wczesna i japońska 3-4tyg 0-1˚C

Odmiany późne 0-1˚C, wilg. 85-95% przez 6 mies. W kopcach, chłodniach, piwnicach

Fasola zwykła - Phaseolus vulgaris

Fasola wielkokwiatowa- Phaseolus coccineus

Pochodzenie Ameryka Pd. i śr.

Cechy różnicujące

Fasola zwykła - Phaseolus vulgaris

Fasola wielkokwiatowa- Phaseolus coccineus

- roślina 1 roczna - kiełkuje epigeicznie - roślina krzaczasta 40-60cm - kwiatostan skąpokwiatowy, 2-8 kwiatów w gronie, kwiatostan na krótkiej osi kwiatostanowej, poniżej liścia wspierającego - roślina samopylna - strąk gładki prawie prosty, jasnozielony, zielony, żółty, wąski, 9-15cm dł. - nasiona małe lub średniej wielkości, MTN150-700g, najczęściej 300g - barwa różna

- Roślina wieloletnia -kiełkuje hypogeicznie - silny wzrost do 3-4m - kwiatostan wielkokwiatowy, 15-30 kwiatów w gronie, kwiatostan na b.długiej osi, powyżej liścia wspierającego - roślina obcopylna - strąk ciemnozielony, szorstki, płaski, u odm.szparagowych do40cm, może być łukowato zagięty - nasiona duże i b.duże MTN900-1300g-odm.karłowe i 1600-3000g- odm.tyczne - barwa nasion biała lub fioletowo-czarna

Wymagania klimatyczne

- roślina ciepłolubna

- kiełkowanie w temp.10˚C jest to min. temp.wzrostu, optymalna 23˚C

- wrażliwe na silny wiatr

- fasola zwykła jest fotoperiodycznie obojętna, f.wielkokwiatowa jest rośl.dnia długiego

- wymagania wodne są umiarkowane, większe u wielkokwiatowej, największe zapotrzebowanie w fazie kiełkowania, kwitnienia i zawiązywania straków

- gleby ciepłe, próchnicze, o dobrych warunkach wodno-powietrznych

Nawożenie i uprawa

- nie ma wymagań co do przedplonu

- w 2 lub 3 roku po oborniku

- nawożenie mineralne 70-90kg P₂O₅, 80-120kg K₂O, 30-50kg N- wiosną przed siewem

- głęboka orka przedzimowa

- wiosną włókowanie, kultywatorowanie i bronowanie

Metody uprawy

- siew fasoli na suche nasiona - 10-15V, f.wielkokwitowa można wysiać kilka dni wcześniej

- norma wysiewu nasion małych 70-100kg/ha, średnich 100-140kg/ha i dużych 150-250kg/ha

- rozstawa rzędy co 40-45cm a rzędzie 8-10cm, nasiona fasoli tycznej wysiewa się systemem pasowo-rzędowym, w 2 rzędach odległych co 50-60cm, w rzędzie odległość 50cm, między pasami 120cm.

Zbiór

- odmiany wczesne fasoli szparagowej 2dek.VII, odm.późne 2poł.VIII, plon 8-15t/ha

- odm. na suche nasiona VIII-IX , zbiór 1 krotny, plon 1-3t/ha

27

---