PROJEKT PRAC GEOLOGICZNYCH

USTALENIA ZASOBÓW EKSPLOATACYJNYCH

UJĘCIA WODY PODZIEMNEJ NA POTRZEBY ROZBUDOWY WODOCIĄGU GRUPOWEGO GMINY WĄSOSZ

gmina: Wąsosz

powiat: grajewski

Jakub Lisowski

Grzegorz Knap

Wrocław, styczeń 2009

Spis treści

Spis załączników

1. Mapa dokumentacyjna w skali 1: 50 000.

2. Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1 : 1 000.

3. Projekt geologiczno-techniczny projektowanych otworów rozpoznawczych.

4. Przekrój geologiczny A - A¹.

5. Przekrój geologiczny B - B¹.

6. Kopia przekroju geoelektrycznego w rejonie miejscowości Wąsosz firmy Geoserwis.

7. Kopie zestawień zbiorczych wyników wierceń w najbliższym sąsiedztwie projektowanych otworów rozpoznawczych.

8. Wycinek Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 200 000.

9. Wycinek Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 200 000.

I. Informacje wstępne

Niniejsze opracowanie wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych. (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2001 r.)

Projekt prac geologicznych ma na celu zaproponowanie lokalizacji ujęcia wód podziemnych w miejscowości Brodno, dla potrzeb zaopatrzenia w wodę gminy Środa Śląska oraz zaprojektowanie wykonania prac i badań geologicznych. Na podstawie wykonanych opracowań, które szacują ok. 35% wzrost zapotrzebowania na wodę w gminie Środa Śląska, została podjęta decyzja o budowie dodatkowych ujęć celem sprostania zapotrzebowaniu.

2. Lokalizacja terenu i położenie geograficzne

Wieś Brodno zlokalizowana jest w północnej części gminy Środa Śląska, około 6 km na północ od miasta Środa Śląska. Gmina jest położona w centrum Dolnego Śląska i jako gmina miejsko-wiejska, należy do powiatu średzkiego. Jej obszar to obszar pow. 214,93 km kw. i zamieszkuje ją ponad 19 tyś. osób.

Pod względem geograficznym gmina położona jest w obszarze dolnośląskiego makroregionu Przedgórza Sudeckiego. Ten obszar badań ma krajobraz odmienny od Sudetów, a oddziela je uskok sudecki brzeżny. Przedgórze Sudeckie to lekko sfałdowany obszar, z którego wyrastają kilkuset metrowe (100-550 m) dobrze widoczne grupy wzniesień, oddzielone od siebie dolinami rzecznymi. Posuwając się konsekwentnie ku NE, na obszarze gminy, krajobraz zyskuje coraz bardziej płaski charakter.

3. Budowa geologiczna

Obszar badań leży w obrębie bloku dolnośląskiego, w obrębie bloku przedsudeckiego. Podtrzeciorzędowe struktury bloku przedsudeckiego to głównie skały metamorficzne, podobne do skał Gór Kaczawskich. Znaczną rolę odgrywają skały intruzywne, z których część odsłania się na powierzchni. Są to waryscyjskie granitoidy Strzegomia i Strzelina oraz starsze od nich gabro Sobótki.

Najstarszymi utworami trzeciorzędowymi są pokrywy regolitowe rozwijające się aż po miocen górny. Są to głównie zwietrzeliny kaolinowe. Sedymentacja osadów trzeciorzędowych występujących w obniżeniach przedgórskich reprezentują osady dolnego miocenu. Są to osady piaszczysto-żwirowe przeławicone glinami, mułkami, sapropelitami i węglami brunatnymi. Wyżej we wszystkich prowincjach osadziły się górnomioceńskie iły poznańskie. Reprezentują je poziomy iłów szarych, iłów zielonych i poziom iłów płomienistych.. Miąższości utworów jest zmienna.

W litologii czwartorzędu opisywanego obszaru możemy wyróżnić osady trzech plejstoceńskich zlodowaceń: południowopolskiego, środkowopolskiego i północnopolskiego oraz holocenu. Osady zlodowacenia północnopolskiego posiadają największe powierzchniowe rozprzestrzenienie. Tworzą one w dolinach rzek praktycznie ciągłą pokrywę powierzchniową o miąższości do kilku metrów. Są to głównie osady eoliczne w postaci lessów, lessów gliniastych, iłów i pyłów. Obok nich występują podrzędnie gliny deluwialne wykształcone jako gliny piaszczyste z domieszką żwirów, głazików i piasków oraz materiału pylastego.

Najmłodsze w profilu stratygraficznycm są osady holoceńskie zlokalizowane głównie w dolinach rzecznych. Są to mady, piaski i żwiry stożków napływowych, mułki, piaski i żwiry rzeczne. Lokalnie mogą występować również torfowiska oraz namuły organiczne.

4. Profil utworów

wstawić profil z ostatnie strony albo zrobić odwołanie do załącznika

5. Warunki hydrogeologiczne

Wody podziemne występują tu w trzech piętrach wodonośnych:

• czwartorzędowym

• trzeciorzędowym

• utworów krystalicznych (triasu, rzadziej górnej kredy, permu, proterozoiku)

Piętro wodonośne w utworach krystalicznych obejmuje masywy krystaliczne bloku przedsudeckiego (Strzegomia, Sobótki, Gór Sowich). Wydziela się dwa poziomy wodonośne: poziom rumoszowy, z nakładającym się udziałem cienkich pokryw trzecioorzędowych oraz poziom głębszy w spękanych i szczelinowatych utworach krystalicznych. Rozpoznanie jest bardzo słabe, a wody te nie mają żadnego znaczenia gospodarczego dla obszaru gminy Środa Śląska.

Piętro wodonośne trzeciorzędu tworzą utwory piaszczysto-żwirowe miocenu i pliocenu. Warstwy wodonośne mają charakter naporowy i występują w postaci soczew różnej miąższości i rozciągłości w obrębie kompleksu iłów poznańskich. Zasięg występowania użytkowych poziomów trzeciorzędowych ogranicza się do stref zapadliskowych. Ich miąższość wynosi zwykle 10-30 m. Odpływ wód podziemnych generalnie odbywa się w kierunku NE i jest zgodny z kierunkami przepływu głównych cieków. Zasilanie wód piętra trzeciorzędowego odbywa się na drodze infiltracji wód opadowych w miejscach wychodni, przez przesączanie wód z piętra czwartorzędowego oraz w wyniku dopływu wód od strony Sudetów, gdzie obszar zasilania tworzy strefa uskoku sudeckiego brzeżnego.

Korzystne warunki występowania wód podziemnych istnieją w czwartorzędowych osadach związanych z systemem staroplejstoceńskiej sieci rzecznej oraz w dolinach młodoplejstoceńskiego i współczesnego systemu sieci rzecznej. Poziomy wodonośne w tych osadach zbudowane są z wodnolodowcowych i fluwialnych piasków i żwirów, często pylastych i zailonych, występujących pod cienką warstwą glin. W utworach plejstocenu i holocenu występuje zwykle jeden użytkowy poziom wodonośny. Miąższość utworów zawodnionych wynosi przeważnie kilka metrów, lecz lokalnie w dolinach dochodzi do 30 m. Zasilanie wód w utworach plejstocenu i holocenu odbywa się przeważnie na drodze infiltracji wód opadowych, a zwierciadło wód podziemnych ma zazwyczaj charakter swobodny i kształtuje się na głębokości kilku-kilkunastu metrów. Odpływ wód podziemnych odbywa się generalnie z SW na NNE. W obszarze gminy ten poziom wodonośny nie ma istotnego znaczenia dla zaopatrzenia ludności w wodę. Ze względu na płytkie zaleganie i zwykle brak izolacji wody podziemne są narażone na zanieczyszczenia.

6. Zasoby wód podziemnych

Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne w gminie Środa Śląska wynoszą 19268,8 m3/d.

7.Jakość wody.

Pod względem jakości wody podziemne trzeciorzędowego poziomu wodonośnego nie budzą zastrzeżeń. Są wodami typu Cl - Ca. Charakteryzują się stabilnym składem fizyko-chemicznym, ale z reguły zawierają ponadnormatywną zawartość żelaza, chloru i manganu. Wiąże się z to z niewłaściwą eksploatacją i może być niwelowane poprzez proste zabiegi uzdatniania wody. Dopiero po nich woda może być przeznaczona do spożycia. Stan bakteriologiczny zastrzeżeń nie budzi.

Wody piętra trzeciorzędowego, obszarów perspektywicznych dla zaopatrzenia gminy w wodę, charakteryzują się:

• pH obojętnym, wartości ok.7,

• mineralizacja w przedziale 210-280 mg/dm3,

• zawartością siarczanów przedziale 9,0 - 11,0 mg/dm3

• zawartością chlorków wynoszącą 5,7 - 7,5 mg/dm3

• stężeniem jonów żelaza wynoszącym 2,5 - 2,9 mg/dm3,

• stężeniem jonów manganu 0,15 - 2,3 mg/dm3,

• zawartością amoniaku wynosi 0,20 - 0,04 mg/dm3,

• stężeniem azotanów 0,004 - 0,12 mg/dm3,

• stężeniem azotynów 0,00 - 0,07 mg/dm3. (Analiza…, 2001).

8. Aktualny stan ujęcia i zapotrzebowanie

Aktualny stan

Według „Analizy zapotrzebowania na wodę gminy Środa Śląska” (Knap, Lisowski, 2008) wynosi ono 2999,0 m3/d, co oznacza wzrost o 35% w porównaniu z rokiem 2007. Oznacza to konieczność dostarczenia 800 m3/d więcej wody. Według przyjętej koncepcji zaopatrzenia w wodę zaplanowano wybudowanie nowego ujęcia we wsi Brodno lub Cesarzowice („Koncepcja…”, 2008). Zdecydowano o wyborze Brodna jako najlepszego rozwiązania.

Obszar zasobowy dla tego ujęcia wynosi 130,1 km2, a zasoby eksploatacyjne wynoszą 17000 m3/d. Wydajność eksploatacyjna studni wynosi 1000 m3/d, przy depresji wynoszącej 30m. Podjęto decyzję o zlokalizowaniu dwóch studni eksploatacyjnych, w tym jednej awaryjnej.

W sąsiedztwie projektowanego ujęcia zlokalizowane są dwa ujęcia wód podziemnych: w Rzeczycy i Szczepanowie.

Ujęcie w Rzeczycy zlokalizowane jest około 2 km na NW od wsi Brodno i jest to ujęcie wodociągu zbiorowego. Została oddana do użytku w 1991 roku. Ujmuje ona warstwę wodonośną trzeciorzędu o naporowym zwierciadle wody. Głębokość studni wynosi 54 m, Zatwierdzone zasoby wynoszą 1524,0 m ³/d, wydajność 92,0 m3/d, przy depresji ok. 16 m.

Około 4 km na SW od Brodna znajduje się ujęcie w Szczepanowie. Jest to ujęcie Zakładów Gospodarki Komunalnej w Środzie Śląskiej, oddane do użytku 1992 roku. Wody o napiętym zwierciadle wody ujmowane są z warstw trzeciorzędu. Głębokość studni to 160 m. Zatwierdzone zasoby to 4320,0 m³/d. Wydajność to aktualnie 190,0 m3/d, przy depresji ok. 34 m.

II. Rozwiązanie zadania hydrogeologicznego

1. Lokalizacja otworów ujęcia wód podziemnych

W związku z planowaną rozbudową sieci ujęć w gminie Środa Śląska została wykonana Koncepcja zaopatrzenia w wodę Gminy Środa Śląska (Knap, Lisowski, 2008). Analizując warunków hydrogeologicznych pod kątem lokalizacji otworów studziennych ujęcia do realizacji przedsięwzięcia zostały wytypowane dwa obszary perspektywiczne dla zaopatrzenia w wodę. W projekcie prac przyjęto lokalizację ujęcia w miejscowości Brodno.

2. Konstrukcja otworów

Nazwa ujęcia/ zlewnia	Położenie administra- cyjne	Obszar zasobowy [km^2]	Zasoby eksploata- cyjne [m^3/d]	Ilość czynnych studni	Ilość studni projektowanych	Średnica końcowa studni [m]	Głębokość studni [m]	Wydajność eksploatacyjna studni [m^3/d]	Zwierciadło ustalone [ m]	Depresja [m]	Zawartość jonów żelaza [ mg/l]
Bariera Brodno/Nowy i Stary Rów	Gmina Środa Ślaska	130,1	17000	-	10	0,35	120-150	1000- 2000	2-20	30	1,0

Projektuje się wiercenie otworów systemem udarowo-okrętnym w rurach wiertniczych:

Ø508 mm do głębokości 40 m, do usunięcia po zafiltrowaniu otworu,

Ø 457 mm do głębokości 90 m, pozostaną w otworze jako rury osłonowe,

Ø406 mm do głębokości 130 m, do usunięcia po zafiltrowaniu otworu.

Projektuje się zabudowanie w otworach filtrów traconych z rur stalowych wiertniczych Ø 244 mm o następujących wymiarach:

rura nadfiltrowa 15,0 m.

część robocza wraz z międzyfiltrowymi 30,0 m

rura podfiltrowa 5,0m

Część robocza owinięta siatką stylową na podkładzie ze sznurka powlekanego. Wokół części roboczej obsypka piaskowa lub żwirowa w zależności od uziarnienia warstwy wodonośnej.

O ostatecznej konstrukcji otworu oraz doborze numeru siatki filtracyjnej i granulacji obsypki zadecyduje nadzór geologiczny w czasie wykonania robót, stosownie do stwierdzonych warunków geologicznych.

Obsypkę należy stosować obligatoryjnie przy niejednorodnych warstwach wodonośnych, zwłaszcza w piaskach drobnoziarnistych i pylastych.

3. Sposób poboru prób gruntu i wody

Podczas wiercenia należy pobierać próbki gruntu do skrzynek znormalizowanych o pojemności przegród 1 dcm³.

Próbki należy pobierać :

- z każdej warstwy wyróżniającej się litologicznie;

- z warstw nieprzepuszczalnych o dużej miąższości co 2 m;

- z warstw wodonośnych o dużej miąższości co 1 m.

Wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001r. w sprawie gromadzenia i udostępniania próbek i dokumentacji geologicznych, próbki gruntu pobierane do sporządzenia dokumentacji hydrogeologicznej są próbkami czasowego przechowywania, o ich likwidacji zadecyduje organ administracji geologicznej po przyjęciu dokumentacji hydrogeologicznej. Wykonawca robót geologicznych zobowiązany jest do przechowywania próbek w magazynie do czasu ich likwidacji.

W celu wykonania analizy granulometrycznej należy pobierać próbki piasków i żwirów do przesiewów.

Ponadto należy pobrać próbkę wody do badań laboratoryjnych wskaźników fizyko-chemicznych, badań bakteriologicznych oraz badań technologicznych.

4. Projekt techniczny otworu

wstawić rysunek na ostatniej stronie albo odnośnik do załącznika

5. Zamykanie horyzontów wodonośnych

Zamykanie wody przewierconych poziomów wodonośnych ma na celu nienaruszenie naturalnej izolacji poszczególnych poziomów, ochronę różnych poziomów przed skażeniem bakteriologicznym oraz ochronę przed mieszaniem się wód o różnym składzie fizyko- chemicznym.

W celu odizolowania pierwszej warstwy wodonośnej przewidywanej w projekcie, należy przestrzeń po wyciągniętych rurach wiertniczych Ø 508 mm wypełnić mleczkiem iłowym z kompaktonitem.

Kolumnę rur wiertniczych Ø 457 mm przeznaczoną do pozostawienia w otworze należy posadowić wodoszczelnie w korku iłowym.

W celu sprawdzenia szczelności zamknięcia wody należy, po wybraniu wody z rur zarządzić przerwę w pracy na okres 12 godzin. Zamknięcie wody należy uznać za skuteczne jeżeli jej poziom w rurach o średnicy 304,8 mm i większej nie podniesie się wyżej niż 0,35 m.

Zamknięcia wód należy dokonać adekwatnie do faktycznie stwierdzonych odwiertem warunków geologicznych i według szczegółowej instrukcji geologa nadzorującego budowę.

6, Sposób doprowadzenia wody i odprowadzenia ścieków

6.Ustalenie strefy ochronnej ujęcia wody.

Zgodnie z Ustawą Prawo wodne w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia mogą być ustanawiane strefy ochronne ujęć wody. Strefę ochronną ujęcia wody, stanowi obszar, na którym obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wody.

Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony:

1. bezpośredniej,

2. pośredniej.

Dopuszcza się ustanowienie strefy ochronnej obejmującej wyłącznie teren ochrony bezpośredniej. Ustanowienie terenu ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych uwarunkowane jest budową geologiczną i warunkami hydrogeologicznymi. Zgodnie z art.55 Ustawy, teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych obejmuje obszar zasilania ujęcia wody; jeżeli czas przepływu wody od granicy zasilania do ujęcia jest dłuższy od 25 lat, strefa ochronna powinna obejmować obszar wyznaczony 25-letnim czasem wymiany wody w warstwie wodonośnej.

Na terenie ochrony bezpośredniej należy zapewnić:

• odprowadzenie wód opadowych w taki sposób, aby nie przedostawały się one do urządzeń służących do poboru wody,

• zagospodarowanie terenu zielenią,

• szczelne odprowadzenie poza granicę strefy ochronnej ścieków z urządzeń sanitarnych przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy urządzeniach służących do poboru wody,

• ograniczenie do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń wodnych..

Ustawa nie normuje jak duży obszar winien obejmować teren ochrony bezpośredniej. Zakłada się, że będzie to obszar wokół studni wyznaczony promieniem okręgu ni mniejszym niż 8 m.

W przypadku ujęcia I warstwy wodonośnej w przedziale głębokości 15-30 m może być konieczne ustanowienie terenu ochrony pośredniej.

Na terenie ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia określonych w art.54 ust.1 i 2 między innymi:

• wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

• rolnicze wykorzystanie ścieków,

• stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin oraz lokalizowanie obiektów mogących oddziaływać na środowisko.

Dokładne ustalenie zasięgu terenu ochrony pośredniej ujęcia będzie możliwe po wykonaniu przynajmniej jednego otworu rozpoznawczego i ustaleniu rzeczywistych warunków hydrogeologicznych panujących w rejonie ujęcia.

Wnioski :)

• Projektuje się wykonanie dwóch otworów rozpoznawczo-eksploatacyjnych o głębokości 130 m, w celu wykonania badań geologicznych i ustalenia zasobów eksploatacyjnych ujęcia wody.

Projektowane prace mogą być prowadzone jedynie pod kierunkiem i dozorem geologa posiadającego odpowiednie kwalifikacje /uprawnienia hydrogeologiczne/, który na bieżąco powinien dostosowywać zakres prac i badań /w tym konstrukcję otworu i filtru, głębokość otworu czas prowadzenia pompowania/ adekwatnie do stwierdzonej budowy geologicznej, rzeczywistych warunków hydrogeologicznych oraz uzyskiwanych rezultatów badań. Należy przebadać każdą napotkaną warstwę wodonośną rokującą pokrycie zapotrzebowania na wodę w tym przewidywane warstwy wodonośne w projekcie geologiczno-technicznym w przedziałach głębokości 15 - 35 m i 55 - 80 m. W przypadku pozytywnych wyników badań którejkolwiek z napotkanych warstw wodonośnych, należy zaniechać dalszego głębienia otworów rozpoznawczych. Wprowadzanie zmian w stosunku do projektu należy każdorazowo uzgadniać z Inwestorem.

• Upoważnia się dozór geologiczny do zwiększenia głębokości projektowanej wiercenia o 20% t.j. do 156 m.

• Lokalizacja otworu, odbiór filtru oraz zakończenie próbnego pompowania powinny odbywać się komisyjnie z udziałem Inwestora. Granice działki nr 1720/7 przeznaczonej pod ujęcie wody oraz lokalizację projektowanych otworów w terenie winien wyznaczyć uprawniony geodeta.

• Wykonywanie robót geologicznych w ramach projektowanych prac podlega rygorom dotyczącym ruchu zakładu górniczego określonym w Ustawie z dnia 4 lutego 1994r Prawo geologiczne i górnicze i przepisach wykonawczych. Roboty objęte projektem może prowadzić jedynie przedsiębiorstwo posiadające uprawnienia Zakładu Górniczego.

• Pozytywne wyniki prac należy opracować w formie dokumentacji hydrogeologicznej wg wymogów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005r w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie /Dz.U. Nr 201 poz. 1673/ i przekazać organowi administracji geologicznej w terminie 3 miesięcy od zakończenia prac terenowych

• W przypadku negatywnych wyników rozpoznania geologicznego t.j. gdy wydajność przewidywanych do ujęcia warstw wodonośnych będzie nie wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania na wodę lub nie możliwe będzie uzdatnienie wody dostępnymi metodami technologicznymi, wykonany otwór rozpoznawczy należy zlikwidować pod nadzorem uprawnionego geologa, a wyniki prac geologicznych opracować w formie dokumentacji geologicznej sporządzonej wg wymogów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 grudnia 2001 roku, w sprawie określenia przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji geologicznej ( DZ. U. nr 152 poz. 1741 ). Otwór należy zlikwidować przez usunięcie rur, z jednoczesnym wypełnieniem otworu zagęszczanym materiałem rodzimym z urobku, odpowiednio do litologicznego wykształcenia przewierconych utworów geologicznych. Przy likwidacji należy zachować izolacje poszczególnych horyzontów wodonośnych.

• Inwestor wnioskuje, aby okres ważności decyzji zatwierdzającej niniejszy projekt nie był krótszy niż dwa lata od daty jej uprawomocnienia się.

4. Rozwiązanie problemu

Do zrealizowaniu prac objętych projektem

i uzyskaniu pozytywnych wyników rozpoznania geologicznego winna być opracowana dokumentacja hydrogeologiczna ustalającą zasoby eksploatacyjne wykonanego ujęcia wody podziemnej, wg wymogów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005r w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie /Dz.U. Nr 201 poz. 1673/; zaś wykonane otwory rozpoznawcze można będzie wówczas zagospodarować jako studnie wiercone, poprzez dodatkowe uzbrojenie techniczne (wykonanie obudowy, montaż głowicy i pompy) na postawie odrębnego projektu sporządzonego wg wymogów Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

Niniejszy projekt prac geologicznych podlega zatwierdzeniu przez Starostwo Powiatowe w Grajewie.

7. Wnioski z dotychczasowego rozpoznania geologicznego warunkujące zakres projektowanych prac.

• Wg dotychczasowego rozpoznania geologicznego w rejonie dokumentowanych badań można spodziewać się wystąpienia trzech warstw wodonośnych w następujących przedziałach głębokości:

I warstwa wodonośna 15,0 - 35,0 m

II warstwa wodonośna 55,0 - 80,0 m

III warstwa wodonośna 95,0 - 125,0 m.

• Wody podziemne w rejonie dokumentowanych badań używane do celów pitnych wymagają odżelaziania i odmanganiania. Wielkości wskaźników odbiegających od norm dla wody pitnej /żelazo, mangan, amoniak pochodzenia mineralnego, barwa/ są niższe w warstwach wodonośnych płycej występujących.

• Ujęcie pierwszej warstwy wodonośnej może wymagać ustanowienia dodatkowego terenu ochrony pośredniej ujęcia wykraczającego poza działkę nr 1720/7 do której gmina Wąsosz posiada tytuł prawny.

• Projektuje się wykonanie dwóch otworów studziennych o głębokości 130 m i ujęcie trzeciej warstwy wodonośnej w przedziale głębokości 95-125m. Wydajność eksploatacyjna poszczególnych otworów pracujących w zespole nie może być niższa niż 50% zapotrzebowania na wodę t.j. 25 m³/h. W przypadku korzystnego wykształcenia warstw wodonośnych nadległych, wiercenie otworów może być zakończone na głębokości 40 m lub 85 m.

• Dozór geologiczny na bieżąco będzie korygować głębokość wiercenia, konstrukcję otworów studziennych oraz czas i program pompowania próbnego; stosownie do stwierdzonych warunków geologicznych. Każdą napotkaną warstwę wodonośną rokującą pokrycie zapotrzebowania na wodę należy przebadać przez zafiltrowanie i przeprowadzenie pompowania próbnego.

8.Zakres projektowanych prac geologicznych.

8.1. Założenia wyjściowe i lokalizacja projektowanych otworów rozpoznawczych.

Zgodnie z art.38 Ustawy z dnia 4 lutego 1944r Prawo geologiczne i górnicze z póź. zm /Dz.U. Nr 27 poz.96/ do wykonywania robót geologicznych stosuje się przepisy o ruchu zakładu górniczego. Ruch zakładu górniczego prowadzi się na podstawie planu ruchu, zgodnie z zasadami techniki górniczej. Plan ruchu zakładu górniczego określa szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne w celu zapewnienia:

-bezpieczeństwa powszechnego,

-bezpieczeństwa pożarowego,

-bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zakładu górniczego,

-prawidłowej i racjonalnej gospodarki zasobami wody podziemnej,

-ochrony środowiska wraz z obiektami budowlanymi,

-zapobiegania szkodom i ich naprawiania.

Ruch zakładu górniczego może odbywać się tylko pod kierownictwem i dozorem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje.

Roboty wiertnicze przy wykonywaniu projektowanych otworów rozpoznawczych należy prowadzić zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi / DZ. U. NR 109, poz. 961 /, mającymi zastosowanie do robót geologicznych wykonywanych metodą wiertniczą.

Lokalizacja projektowanych otworów rozpoznawczych została uzgodniona z Inwestorem z uwzględnieniem następujących uwarunkowań:

-charakteru przyszłej eksploatacji ujęcia wody,

-uzbrojenia terenu,

-konieczności zachowania strefy ochronnej ujęcia wody,

-warunków BHP.

Szczegółowe zabezpieczenia techniczne wiertni pod kątem spełnia wymagań określonych w/w Rozporządzeniem opracuje kierownik ruchu Zakładu Górniczego , które stanowić będą podstawę dopuszczenia urządzeń do ruchu przez komisję kolaudacyjną..

Na działce Inwestora brak jest energii elektrycznej.

Szczegółowa lokalizacja projektowanych otworów rozpoznawczych Nr 1 i Nr 2 pokazana jest na załączniku nr 2.

8. 4. Pomiary i obserwacje hydrogeologiczne w czasie wiercenia

Codziennie przed rozpoczęciem wiercenia i po jego zakończeniu należy wykonywać pomiary głębokości zwierciadła wody w otworze. Wyniki pomiarów należy zapisywać w dziennych raportach wiertniczych.

Po nawierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się w tę warstwę na głębokość 1 m, konieczne jest przerwanie robót wiertniczych i dokonanie stabilizacji zwierciadła wody. Za zwierciadło ustabilizowane należy uważać poziom, przy którym trzy kolejne pomiary wykonane w odstępach jednogodzinnych wykażą różnice mniejsze niż 2 cm.

Pomiary zwierciadła wody należy wykonać przed filtrowaniem otworu i po odsłonięciu części roboczej filtra oraz w czasie stójki na sprawdzenie wodoszczelności posadowienia kolumn rur wiertniczych.

8. 5.

8. 6. Pompowanie próbne.

Po odwierceniu i zafiltrowaniu otworów należy przeprowadzić próbne pompowanie każdego otworu w dwóch etapach:

-pompowanie oczyszczające,

-pompowanie pomiarowe.

Pompowanie oczyszczające ma na celu oczyszczenie strefy okołofiltrowej z zawiesiny pylastej, a zatem polepszenie dróg filtracji do otworu oraz przygotowanie otworu do pompowania pomiarowego i eksploatacji. Pompowanie to należy przeprowadzić pompą przystosowaną do wody zanieczyszczonej zawiesiną mechaniczną - po uprzednim ustabilizowaniu zwierciadła wody w otworze. Pompowanie oczyszczające winno trwać aż do otrzymania całkowicie czystej i klarownej wody.

Do celów kosztorysowych przyjmuje się czas pompowania oczyszczającego równy 24 godziny.

Po zakończeniu pompowania oczyszczającego należy zmierzyć szybkość stabilizacji zwierciadła wody w otworze.

Pompowanie pomiarowe.

Wykorzystując możliwości metodologiczne interpretacji wyników pompowań pomiarowych na podstawie obserwacji dopływu nieustalonego i przejściowego /quasi ustalonego/ projektuje się pompowanie pozwalające przeprowadzić następujące doświadczenia badawczo-eksploatacyjne.

• Test studni dla określenia charakterystyki interakcji studnia/warstwa wodonośna w celu ustalenia wielkości współczynnika oporu warstwy wodonośnej B / przepływu laminarnego/ oraz współczynnika C /oporu przepływu turbulentnego/.W tym celu należy przeprowadzić krótkotrwałe pompowanie studni na trzech różnoczasowych cyklach ze wzrastającą wydajnością na każdym cyklu według przybliżonego schematu: Q₁, Q₂ = 2Q₁, Q₃ = 3Q_1. Czas pompowania na każdym cyklu 1,5-3,0 godz.; po każdym cyklu przerwa na stabilizację zwierciadła wody w przybliżeniu równa czasowi pompowania na każdym cyklu. Łączny czas pompowania obu otworów przyjmuje się 18 godz.

Pompowanie pozwoli określić wielkość strat hydraulicznych studni /zeskoku hydraulicznego/ w tym też poprawność doboru filtra i osypki oraz pompowania oczyszczającego.

• Test warstwy wodonośnej i systemu wodonośnego w celu zbadania parametrów hydrodynamicznych warstwy wodonośnej: przewodności/T/, współczynnika odsączalności grawitacyjnej/µ/ lub odsączalności sprężystej /µ_s/, oraz rozwoju leja depresji w czasie /R_t/, ilościowej oceny szczególnych charakterystyk warstwy wodonośnej: przesiąkanie wody z warstw sąsiednich, ustalenie warunków granicznych, heterogeniczności budujących ją utworów geologicznych.

Projektuje się pompowanie pojedyńcze każdej studni po 96 godz. na jednym maksymalnym stopniu wydatku. W czasie pompowania jednego otworu należy prowadzić obserwację zwierciadła wody w otworze nie pompowanym. Po zakończeniu pompowania każdego otworu należy prowadzić pomiary powrotu lustra wody w obu otworach równocześnie.

Pompowanie pomiarowe powinno być poprzedzone dezynfekcją otworu, polegającą na wlaniu do otworu odpowiedniej ilości wodnego roztworu środka odkażającego /podchlorynu wapnia, sodu itp./ według szczegółowej instrukcji przedsiębiorstwa wykonującego otwór i pozostawieniu przez 24 godziny pod działaniem tego środka.

Maksymalna wydajność pompowania pomiarowego powinna być określona na podstawie wyników pompowania oczyszczającego.

Do pomiaru wydajności należy zastosować wodomierz lub skrzynię przelewową.

Wodę w czasie pompowania próbnego należy odprowadzać tymczasowym rurociągiem Ø 150 mm do rowu melioracyjnego na odległość 200m. Pobór energii elektrycznej na czas pompowania próbnego z agregatu prądotwórczego.

8.7. Badania laboratoryjne.

W celu ustalenia wykształcenia granulometrycznego warstwy wodonośnej należy wykonać przesiewy próbek gruntu pobranych z warstwy wodonośnej.

Analizy laboratoryjne wykonywane dla wód pitnych przez Stacje Sanitarno-Epidemiologicze w tym bakteriologiczne należy rozszerzyć o następujące wskaźniki: utlenialność, twardość, ogólny węgiel organiczny/OWO/, oraz metale ciężkie /Cu, Pb, Cd/ Należy wykonać po jednej pełnej analizie dla każdego otworu studziennego.

W przypadku ponadnormatywnej dla wody pitnej zawartości związków żelaza i manganu należy wykonać badania technologiczne wody.

8.8. Prace geodezyjne.

Granice działki 1720/7 przeznaczonej pod budowę ujęcia oraz lokalizację otworów projektowanych w terenie wyznaczy uprawniony geodeta.

Należy wykonać pomiary terenowe rzędnej terenu otworów rozpoznawczych. Lokalizację otworów w terenie należy domierzyć do elementów zagospodarowania lub stałych punktów terenowych.

9.Oddziaływanie projektowanych prac geologicznych na środowisko.

Wykonywanie robót geologicznych niesie ryzyko zagrożenia dla środowiska przejawiającego się w postaci połączenia różnych jakościowo i ilościowo, wodonośnych warstw i przewarstwień w wyniku nieumiejętnie wykonywanych robót. Gwarantem wyeliminowania powyższego zagrożenia jest wykonanie prac geologicznych zgodnie z niniejszym projektem przez wyspecjalizowaną firmę pod nadzorem uprawnionego hydrogeologa.

Poza tym wykonywanie projektowanych robót nie będzie w znaczący sposób ujemnie oddziaływało na środowisko. Praktycznie wystąpi okresowo podwyższony hałas wywołany pracą wiertni i transportu samochodowego. Nie spowoduje to odczuwalnej uciążliwości akustycznej, ponieważ roboty wykonywane będą na gruntach rolnych poza terenem zamieszkania.

Gleba z wykopów powinna być składowana na potrzeby późniejszej rekultywacji. Urobek w postaci piasków, żwirów, iłów, glin może być wykorzystywany do wyrównywania terenu i może być przekazywany do wykorzystywania przez osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym.

Po zakończeniu projektowanych prac t.j. w trakcie dalszego użytkowania wykonanych otworów w zamierzony sposób /jako studnie/ nie przewiduje się wystąpienia niekorzystnego oddziaływania na środowisko.

11.Harmonogram prac.

Orientacyjny czas realizacji jednego otworu rozpoznawczego systemem okrętno-udarowym do głębokości 130 m.

1.Prace przygotowawcze/zagospodarowanie placu budowy, urządzenie wiertni - 4 dni

2.Prace wiertnicze -40dni

3.Filtrowanie otworu - 4 dni

4.Próbne pompowanie i stabilizacja zwierciadła wody - 8dni

5.Likwidacja placu budowy - 3 dni

6.Badania laboratoryjne i opracowanie dokumentacji powykonawczej - 30 dni.

Projekt opracował: mgr Aleksy Charytoniuk

Zał. nr3.

PROJEKT GEOLOGICZNO-TECHNICZNY OTWORÓW ROZPOZNAWCZYCH UJĘCIA WODY PODZIEMNEJ

NA POTRZEBY WODOCIĄGU GRUPOWEGO GMINY WĄSOSZ.

Inwestor: Urząd Gminy w Wąsoszu, 19-222 Wąsosz, Plac Rzędziana 8

System wiercenia: udarowo-okrętny

Rzędna otworu odczytana z mapy w skali 1:500 : otwór Nr 1 - 125,5 m n.p.m, otwór Nr 2 - 124,5 m n.p.m.

Zapotrzebowanie na wodę: Qgodz..max. = 48 m³/godz.

Skala 1: 500	Profil litolo-giczny	Głębokość w /m/p.p.t .	Poziomy wody w/m/p.p.t +2,5m	Opis litologiczny	Wiek	Przewidywane pomiary,badania, próby	Projektowana konstrukcja otworu rozpoznawczego /zarurowanie, zafiltrowanie, uszczelnienie rur/	Rodzaj świdra
0,0 10 20 30 40 50 60		0,0 5,0 15,0 35,0 55,0	5,0m 15 m 55,0 m	piaski i żwiry suche pył lub glina piaski glina zwalowa piaski	C Z W A R T O R Z Ę D		5m wypełnienie mleczkiem iłowym i komaktonitem 10m rury wiertnicze Ø508 mm do usunięcia korek 35m iłowy wypełnienie mleczkiem iłowym+ kompaktonit 40m rury wiertnicze Ø 457 mm rury wiertnicze Ø406 mm do usunięcia

70 80 90 100 110 120 130 160

80,0 95,0 125,0 130,0

+2,5 m 95,0 m

piaski ił lub glina piaski drobnoziarniste i średnioziarniste ił

C Z W A R T O R Z Ę D

80m zamek lewy uszczelka żwirowa 87m korek iłowy 90m prowadnice dystansowe 95m filtr siatkowy z rur stalowych Ø 244 mm obsypka żwirowa siatka stylonowa 125m prowadnice dystansowe 130m Opracował: mgr Aleksy Charytoniuk

11

11

11

- 11 -

1

Podczas wiercenia pobierać próbki gruntu z każdej wyróżniającej się litologicznie warstwy: nie rzadziej niż co 2 m z warstw nieprzepuszczalnych oraz co 1 m z warstw wodonośnych. Prowadzić pomiary lustra wody codziennie przed rozpoczęciem i po zakończeniu wiercenia, po nawierceniu warstwy wodonośnej, przed filtrowaniem i po zafiltrowaniu otworu, w czasie stójki na sprawdzenie wodoszczelności posadowienia kolumn rur wiertniczych oraz w czasie pompowania oczyszczającego i pomiarowego.

Pobrać próby gruntu do analizy granulometrycznej, pobrać próby wody do analizy fizyko-chemicznej, bakteriologicznej i technologicznej.

---