1. ADAPTACJA ORG. DO WYSIŁKÓW DŁUGOTRWAŁYCH. Wywoływane przez trening zmiany w organizmie zwiększają zakres obciążeń treningowych, jakim może on sprostać na tym polega adaptacyjny charakter zmian wywoływanych w organizmie przez trening, zwiększa się sprawność mechanizmów adaptacyjnych. Na poziomie mięśni powoduje zwiększenie lokalnych zasobów energetycznych (glikogen,fosfokreatyna), usprawniane są mechanizmy związane z mobilizacja i dostarczaniem tych substratów do komórek mięśniowych i ich resynteza. Wzrasta zdolność pochłaniania tlenu przez organizm, zwiększa sprawności funkcji zaopatrzenia tlenowego jest wynikiem przede wszystkim zwiększenia objętości minutowej serca(w wyniku wzrostu objętości wyrzutowej), znaczenie ma tez usprawnienie regulacji rozmieszczenia obwodowego przepływu krwi, wzrost objętości krwi i zwiększenie sprawności układu oddechowego. Trening powoduje zmianę obrazu reakcji organizmu na wysiłek fizyczny. Ponieważ zapotrzebowanie na tlen jest praktycznie takie samo po treningu jak i przed nim - układ kradzenia musi do mięsni dostarczyć tyle samo tlenu, osiąga to dzięki większej po treningu objętości wyrzutowej serca przy niższym przyspieszeniu jego czynności jest to bardzo ekonomiczna adaptacja serca do wysiłku, mniej obciążają praca ten narząd. Wzrost wentylacji płuc staje się nieco mniejszy, wzrasta natomiast wykorzystanie powietrza z płuc dzięki lepszemu stosunkowi wentylacji płuc do przepływu przez nie krwi. Wzrost wentylacji zachodzi w większym stopniu dzięki pogłębianiu niż przyspieszeniu oddechów. Mniejszy jest wzrost wydzielania takich hormonów kontrolujących metabolizm podczas wysiłku jak aminy katecholowe, hormon wzrostu, glukagon, natomiast efekt ich działania pozostaje taki sam lub zwiększa się dzięki wzrostowi wrażliwości tkankowej na te hormony. Zwiększają się reakcje organizmu na obciążenie krańcowe. Wzrasta odporność na zakwaszenie, bradykardia tętno poniżej 60 (powiększenie LK serca

W energetycznym zabezpieczeniu długotrwałych wysiłków decydować będzie zasób rezerw węglowodanowych i tłuszczowych oraz sprawność ich mobilizacji i szybkość włączania procesów oksydacyjnych. Ilość tlenu, jaka narządy zaopatrzenia tlenowego danego osobnika mogą w jednostce czasu dostarczyć tkankom i jaka tkanki zdolne są wykorzystać decyduje o intensywności pracy i czasie jej trwania. Im wyższy jest max pułap tlenowy, tym cięższa i dłuższa prace można wykonać w warunkach homeostazy i tym większą jest wydolność fizyczna. Wydolność aerobowa określoną max pułapem tlenowym, rzutuje na zdolność wykonywania wysiłków mniejszym kosztem fizjologicznym. O wydolności tej decydują: max wentylacja płuc, pojemność dyfuzyjna płuc, transport tlenu z płuc do tkanek, objętość krwi krążącej, pojemność tlenowa krwi, max pojemność minutowa serca, regulacja naczynio ruchowa- rozmieszczenie przepływu krwi podczas pracy, mięśniowy przepływ krwi, pula enzymatyczna i wykorzystanie tlenu przez mięsnie

2. ADAPTACJA UK. KRĄŻENIA DO WYSIŁKÓW KRÓTKO. Są to typowe wysiłki beztlenowe, trwające nie dużej niż 30 sekund, odbywają się kosztem rozpadu substancji wysokoenergetycznych, zawartych w mięśniach.. Podczas trwania tych wysiłków aktywizowane sta jednostki motoryczne szybkokurczliwe. W czasie wysiłków o wysokiej intensywności wartość częstości skurczów serca, pojemności minutowej serca oraz wentylacji są niższe od wartości maksymalnych. Pobudza się czynność krwiotwórczą szpiku kostnego, powoduje to wzrost liczby erytrocytów oraz zwiększa się ilość hemoglobiny we krwi. Wyraźne zmiany zachodzą w obrazie bialokrwinkowym, rozwija się tzw. leukocytoza biogenna, czyli wzrost liczby białych krwinek wywołany wyłącznie praca mięśniową, która w wysiłkach krótkich ma postać limfocytarna- charakteryzuje się względnym wzrostem limfocytów oraz ogolonym zwiększeniem liczby krwinek białych.Obserwuje się reakcje hiperkinetyczne (u młodzieży w okresie dojrzewania)ze strony układu krazenia.Gwałtownemu przyspieszeniu częstości skurczów serca towarzyszy tylko niewielki wzrost ciśnienia tętniczego, gorsze wykorzystanie tlenu przez tkanki obwodowe, a po wysiłku może wystąpić zapaść. Ponieważ zapotrzebowanie na tlen jest praktycznie takie samo po treningu jak i przed nim - układ krążenia musi do mięśni dostarczyć tyle samo tlenu, osiąga to dzięki większej po treningu objętości wyrzutowej serca przy niższym przyspieszeniu jego czynności jest to bardzo ekonomiczna adaptacja serca do wysiłku, mniej obciążają praca ten narząd.. Hiperotropia mięśniowa(przerost), Usprawnienie procesów beztlenowych, Wzrost substratów energetycznych(ATP, fosfokreatyna), Przerost koncentryczny mięśnia sercowego, Tachykardia spoczynkowa(wzrost ciśnienia), Nadciśnienie i rozedma płuc,

3. AUTOMATYZM SERCA to zdolność do wykonywania samoistnych, rytmicznych skurczów. Dzieje się tak, ponieważ serce ma własny układ nazywany układem przewodzącym. Zbudowany jest on ze specjalnie zmodyfikowanych włókien mięśniowych. Cechą ich jest zdolność do okresowego tworzenia i przewodzenia bodźców skurczowych, które rozchodząsię po całym mięśniu sercowym. Uk. przewodzący składa się z węzła zatokowo-przedsionkowego (rozrusznik tu powstaje bodziec), szlaki międzywęzłowe: przedni, środkowy, tylny. Węzeł przedsionkowo-komorowy owalne pole położone przy środkowym płacie zastawki trójdzielnej(nie zawiera kom automatycznych) cechuje się najwolniejszym przewodzeniem bodźców. Pęczek przedsionkowo-komorowy tzw pęczek Hisa dzieli się na 2 odnogi pęczka przedsionkowo-komorową: lewą i prawą. Odnogi pęczka Hisa zakończone są włóknami Purkinjego, które oplatają całe serce.

4. BIOLOGICZNE PODSTAWY ZMĘCZENIA -jest efektem wysiłku pojawia się w czasie jego trwania zależy od naszego organizmu. Przyczyny zmęczenia miogenne powstają wyłącznie w mięśniach i są to: Teoria wyczerpania- substraty energetyczne(ATP, glikogen) podczas wysiłku się wyczerpują stad dochodzi do przerwania pracy teoria uduszenia- ilość tlenu jest zbyt małą, aby zaopatrzyć organizm dochodzi do uduszenia mięśnia, teoria zatrucia-wzrost pewnych toksyn w organizmie(metabolitow-wytworzenie kwasu mlekowego z jonów wodorowych, jony amonowe), które hamują zdolność do kontynuacji wysiłku. Przyczyny neurogenne- powstaje w układzie nerwowym i objawia się w mięśniach. Spadek wydzielania acetylocholiny(neurotransmiter przenoszący informacje z kom nerwowej na mięśniową, upośledzenie ośrodkowego układu nerwowego i zaburzenia przewodnictwach We wszystkich wyższych ośrodków nerwowych. Duży wzrost temperatury wew. (przegrzanie), odwodnienie, utrata elektrolitów(sod, potas, wapń), zadłużenie tlenowe.

5. BUFORY KRWI Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej zależy przede wszystkim od właściwości buforowych krwi. Wiążą się one z obecnością buforu wodoroweglanowego , fosforanowego, hemoglobinowego )krwinek czerwonych),białka osocza, białczanowe(białko osocza) Bufor jest substancja lub mieszanina subst. Która przeciwdziała zmianom ph po dodaniu kwasu lub zasady.(procesy metaboliczne wytwa.bufory- zbuforowane mogą być:fosf,mleczany,weglowo,mocz) Bufor przyjmuje lub oddaje jony wodorowe.W jego skład wchodzi:słaby kwas i sól tego kwasu lub słaba zasada i jej sól(zasadowa).Ph krwi ludzkiej (7.36-7.42) może wahać się tylko w bardzo wąskich granicach - gdy odczyn zbyt kwasny-utrata przytomnosci i smierc,zasadowy- nadpobudliwosc ukł.nerwoego -konwulsje układy związków chemicznych (bufory), rozpuszczonych w osoczu krwi, zapewniających utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej krwi i wszystkich płynów zewnątrzkomórkowych w wąskich granicach (pH 7,35-7,45), pomimo stałej produkcji, w trakcie metabolizmu ustrojowego, różnorodnych kwasów (ok. 100 mmol jonu wodorowego dziennie). Zasadniczym buforowym układem krwi jest układ dwuwęglanowy, czyli kwas węglowy i jego kwaśne węglany (najczęściej pod postacią wodorowęglanu sodu NaHCO3). Pozostałe bufory, o nieco mniejszym znaczeniu, to układy: fosforanowy (wodorofosforan sodu Na2HPO4 i dwuwodorofosforan sodu NaH2PO4), białczanowy (utworzony przez białka krwi mające ładunek elektryczny) i hemoglobinowy.

6. CHARAKTERYSTYKA WŁÓKIEN FT. Ft to włókna szybkokurczliwe typ a , b , c

Ft a -odporna na zmęczenie, zabarwienie różowawe, zdolność do przemian tlenowych glikolitycznych, dobre krążenie i ukrwienie, ilość miofibryli pośrednia, duża ilość skurczów, zmęczenie tych włókien następuje, kiedy czas skurczu jest długi, włókna charakter-beztlenowe i tlenowe, są i w długich i w krótkich wysiłkach,

Ft b nie odporna na zmęczenie (szybko się męczą bo szybko wykorzystywane są subst. energetyczne, wchodzą w skład zginaczy, koloru białego, zachodzą procesy tlenowe-ale na niskim poziomie, duże zapasy glikogenu(gdy się te zapasy wyczerpią to pojawia się zmęczenie), przemiany glikolityczne, mitochondria (strzałka w dół) , sarkoplazma (strzałka w dół), duża ilość miofibryli jest w nich, włókna szybkie, mało mioglobiny, charakteryzują się duża jednostka motoryczna do 800 włókien mięśniowych na 1 nerw, duża moc

Ft c pośrednie mogą się one różnicować

7. CYKL KREBSA Cykl składający się z ciągu reakcji enzymatycznych zachodzący w mitochondriach przebiega w macierzy (matrix) mitochondrialnej eukariontów i w cytoplazmie prokariontów. Kwas pirogronowy powstały w procesie glikolizy zostaje utleniony dzięki NAD+, odłącza się cząsteczka CO2 (dekarboksylacja oksydacyjna) i dzięki koenzymowi A powstaje czynny kwas octowy acetyloCoA. W cyklu Kresa AcCoA przyłącza się do szczawiooctanu, tworząc 5 węglowy cytrynian, który następnie, w cyklu różnych przemian, zostaje utleniony do dwutlenku węgla i atomów wodoru. W trakcie przemian powstaje CO2, NADH2, FADH2 oraz ATP. Powstały wodór uczestniczy w reakcjach łańcucha oddechowego, w którym końcowymi produktami są woda i ATP. Cykl kwasu cytrynowego działa wyłącznie w warunkach tlenowych, ponieważ wymaga stałego dopływu NAD+ i FAD. Przenośniki elektronów są stale regenerowane, gdy NADH i FADH2 przekazują elektrony na cząsteczkę tlenu za pośrednictwem łańcucha oddechowego, produkując jednocześnie ATP.

Cykl rozpoczyna się od kondesacji szczawiooctanu z acetylo-CoA , w wyniku czego powstaje cytrynian, a następnie w drodze izomeryzacji jego przez cis- akonitan powstaje izocytrynian. W następnej kolejności następuje dekarboksylacja izocytrynianu do a- ketoglutaranu, a ten po przez oksydacyjną dekarboksylację daje bursztynylo-CoA. Wiązanie tioestrowe w bursztynylo-CoA zostaje rozerwane przez fosforan, powstaje bursztynian i 1 cząsteczka GTP. W wyniku utleniania bursztynianu powstaje fumaran, który po uwodnieniu daje jabłaczan. Cykl kończy regeneracja szczawiooctanu, powstałego w wyniku utleniania jabłaczanu. Bilans energetyczny cyklu kwasu cytrynowego stanowi 10 wysokoenergetycznych wiązań fosforanowych powstałych z całkowitego utleniania każdego fragmentu dwuwęglowego do CO2 i H2O.

Regulacja: miejsca kontrolne

1)właczenie pirogronianu i jego przejście do Acetylo-CoA, gdy niskie stężenie ATP - reakcja szybka, gdy duże stezenei ATP - hamowanie, steżenie acetylo- CoA wysokie - hamowane przejście pirogronianu, stęż. NAD+ wysokie - hamowanie, stęż. NAD+ niskie - aktywowanie reakcji

2) przejście acetylo-co2 do cytrynianu :ATP- hamuje....ADP - aktywuje

3) dekarboksylacja : izocytrynian £- ketoglutaran ATP - hamuje...ADP - aktywuje

4) £ -ketoglutaran - bursztynylo CoA.......ATP - hamuje....NADH - hamuje

ogólnie ATP(wysokie) i zredukowany NAD, FAD hamuje cykl

8. DETERMINANTY WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ Zdolność do wykonywania wysiłków fiz. ciężkich lub długotrwałych bez szybko narastającego zmęczenia i zmian w środowisku wew.organizmu. Podstawowe determinanty zdol.wysiłkowej uzależnione są w dużym stopniu genetycznie (max.pobór tlenu),zależy od przemian metabolicznych, szybkości uruchamiania ich metabolitów tlenowych i beztlenowych, od zdolności usuwania metabolitów z org. (wyd.watroby, płuc, nerek)od zdolności transportu O2(płuc, ukł.krążenia ,czerwone krwinki, hemoglobina.kom.miesniowe).od zdolności termoregulacyjnych org.funkcja koordynacyjna, chodzi o przekaznictwo nerwowo -nerwowa, nerwowo - mięśniowe, zbieranie inf, przetwarzanie ich i wysyłanie zmodyfikowanych na obwód , przekaźnictwo synaptyczne. Strategia rekrutacji odpowiednich ilości jednostek motorycznych Neuro-hormonalne integracje funkcji org.(wydzielanei w odpowiednim momencie odpowiednich hormonów)Poza fizjologiczne czynniki.somatyczne -budowa ciala, płeć , wiek, psychika, socjalne, środowiskowe.

Zdolność poboru tlenu im większa tym większa zdolność wysiłkowa, metaboliczne zabezpieczenie wysiłku jego wykonania, zdolność do transportu tlenu w organizmie - wydolność układu oddechowego i krążenia, zdolność do usuwania metabolitów (sprawność wątroby, nerek, płuc), sprawność procesów termoregulacyjnych, funkcja koordynacyjna na poziomie nerwowym i mięśniowym, zbieranie i przetwarzanie informacji przekazywanie na obwód informacji o ruchu, neurohormonalna integracja funkcji hormonów wydzielanie odpowiednich hormonów, czynniki poza fizjologiczne cechy somatyczne: wiek, płeć, środowisko, warunki społeczne

9. DROGI RESYNTEZY ATP:W mięśniu szkieletowym mogą działać 4 zasadnicze drogi resyntezy ATP z ADP o różnej szybkości i wydajności.

1. Resynteza ATP kosztem rezerwy fosfokreatynowej. Powstający w wyniku skurczu ADP ulega reakcji: ADP+P~kreatyna→ATP+kreatyna Reakcja ta zapewnia bardzo szybką resyntezę, lecz poziom fosfokreatyny w mięśniu zapewnia działanie tego systemu tylko przez kilka sekund.

2. Reakcja miokinazowa ADP+ADP→ATP+AMP

3. Glikoliza w warunkach beztlenowych: glukoza+2ADP+2Pi→2kwas mlekowy+2ATP Kosztem beztlenowych przemian glikogenu (glikoliza poprzedzona fosforolizą glikogenu) prowadzących do powstawania mleczanu - 2 cząsteczki ATP.

4. Przemiany tlenowe, tzn beta-oksydacja, cykl Kresa, oksydacyjna dekarboksylacja pirogronianu oraz związana z nimi fosforyzacja oksydacyjna zachodząca w łańcuchu oddechowym są bez wątpienia najważniejszym źródłem ATP dla komórek. Ten sposób uzyskiwania ATP jest najwydajniejszy, ale i najwolniejszy.

Szybkość resyntezy ATP jest bardzo różna i zależy od sposobu jego wytwarzania. Różna jest też ilość dostępnego ATP - warunkuje ją rodzaj przemian metabolicznych.

10. DZIAŁANIE BUFORU WODOROWĘGLANOWEGO: Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej zależy przede wszystkim od właściwości buforowych krwi. Właściwości buforowe są związane z obecnością we krwi buforu wodorowęglanowego. Utrzymuje on tę równowagę w płynach ustrojowych. Ph krwi wynosi 7,4 i zmniejszenie go o jedną jednostkę powoduje dziesięciokrotne podwyższenie stężenia jonów wodoru. Nieznaczny wzrost stężenia jonów wodoru może spowodować tak poważne zmiany wewnątrz ustroju, że utrzymanie go przy życiu staje się niemożliwe. Utrzymuje stały odczyn roztworu ( odczyn krwi jest lekko zasadowy).

11. ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI: Krew to tkanka, która powstaje z mezenchymy. Jest lepkim płynem o słonawym smaku i charakterystycznej słodkawej woni. Krew zawiera elementy komórkowe (morfotyczne) i środowisko płynne - osocze. Na elementy komórkowe składa się: Krwinki czerwone (erytrocyty), Krwinki białe (leukocyty), Płytki krwi (trombocyty)

Elementy morfotyczne stanowią 47%, a osocze 53% objętości całej krwi. W składzie krwi u mężczyzn i u kobiet występują różnice. Z tego względu wartości odnoszące się do krwi muszą uwzględniać różnicę płci. Elementy morfotyczne krwi tworzą się u ludzi dorosłych w szpiku kostnym czerwonym. Limfocyty należące do krwinek białych powstają również w grasicy, w węzłach chłonnych, w grudkach chłonnych i w śledzionie.

KRWINKI CZERWONE - ERYTROCYTY: Posiadają kształt okrągłego dwuwklęsłego dysku o średnicy 7,7um. Składnik krwi zawierający czerwony barwnik hemoglobinęza pośrednictwem której transportują tlen z płuc do tkanek. Erytrocyty powstają w szpiku kostnym, po ok. 120 dniach ulegają rozpadowi. Są bezjądrowe. Liczba erytrocytów wynosi w normie ok. 4,5mln w 1mm3 krwi u kobiet, a u mężczyzn ok. Hemoglobina jest białkiem składającym się z 4 łańcuchów polipeptydowych: 2 łańcuchy α, 2 łańcuchy β

KRWINKI BIAŁE - LEUKOCYTY: Brak barwnika hemoglobiny, posiadają jądro. Poruszają się ruchem pełzakowatym i mają zdolność fagocytozy. Leukocyty dzielimy na: Granulocyty posiadają ziarnistości w cytoplazmie, dzielą się na obojętnochłonne(odpowiedzialne za obronę przed infekcjami), zasadochłonne(produkcja heparyny), kwasochłonne(niszczenie obcych białek). Agranulocyty to brak ziarnistości w cytoplazmie. Monocyty (posiadają zdolność ruchu i fagocytozy). Limfocyty (duże jądro, Limfocyty T grasiczozależne, limfocyty B szpikozależne).

PŁYTKI KRWI - TROMBOCYTY: Wytwarzane w szpiku kostnym czerwonym w komórkach olbrzymich - Megakariocytach. Wyróżniamy: Część obwodową - trudno się barwi, Część środkową - barwliwa

Zawierają 5-hydroksytryptaminy, noradrenalinę, adrenalinę, histaminę. Po uszkodzeniu ściany naczynia płytki krwi skupiają się i zlepiają w tym miejscu, zamykając miejsce mechanicznie uszkodzone. Biorą udział w krzepnięciu krwi. Są bezjądrowe.

12. ENERGETYKA CYKLU KREBSA:

Cykl Krebsa znany jest przede wszystkim jako przemiana kataboliczna dostarczająca energii. Na 8 reakcji cyklu 4 to reakcje katalizowane przez dehydrogenazy, których koenzymami są NAD(3) i FAD(1). W wyniku przemian powstają 3 NADH i 1 FADH, a atomy wodoru przenoszone są na łańcuch oddechowy. W samym przebiegu cyklu dochodzi do tzw. fosforylacji substratowej, w której wyniku powstaje 1 cząsteczka GTP. Energia gromadzona jest w ATP, który jest uniwersalnym jej przenośnikiem.

Wyzwolenie energii zgromadzonej w organizmie związane jest z procesem oddychania wewnętrznego. Do wyzwolenia energii w organizmie człowieka ze związków chemicznych niezbędny jest tlen atmosferyczny. Cząsteczki tlenu atmosferycznego są doprowadzone do wnętrza komórek w procesie oddychania zewnętrznego.

W czasie zaś oddychania wewnętrznego, czyli wewnątrzkomórkowego, cząsteczki tlenu wstępują w reakcje chemiczne. Cząsteczki tlenu dyfundujące do wnętrza komórki wychwytywane są przez mitochondria. W obrębie błony zewnętrznej mitochondriów znajdują się enzymy cyklu kwasów trójkarboksylowych, czyli cyklu Krebsa, na błonie zaś wewnętrznej enzymy łańcucha oddechowego

12. ENERGETYKA WYSIŁKÓW: Organizm człowieka wymaga stałego dostarczania energii i wody. Zapotrzebowanie na energię wprowadzaną do organizmu zależy przede wszystkim od metabolizmu i zużycia energii wewnątrz organizmu. Podobnie ilość wypijanej wody ściśle wiąże się z ilością wody traconej przez organizm. W ciągu doby, która stanowi jeden pełny cykl w życiu człowieka, powinna być zachowana równowaga energetyczna pomiędzy wprowadzaną energią i zużytą energią. U dorosłego człowieka bilans powinien równać się zeru. Przy ustalaniu należnego zapotrzebowania na energię uwzględniono następujące czynniki: wiek, płeć, aktywność fizyczną w ciągu doby oraz szczególne stany fizjologiczne, takie jak ciąż i laktacja. Zapotrzebowanie na energię zależy od intensywności i czasu wysiłku. Wyzwolenie energii z węglowodanów, tłuszczów i białek wiąże się z utlenianiem produktów ich rozpadu. Mierząc zużycie tlenu w jednostce czasu można pośrednio oznaczyć energię wytworzoną w organizmie. Zużycie 1 litra tlenu przez organizm wyzwala przeciętnie około 20 J. Wysiłek fizyczny zwiększa zużycie energii w mięśniach poprzecznie prążkowanych. Najważniejszym materiałem energetycznym zużywanym przez komórki całego organizmu jest glukoza. Poza rozpadem glukozy pewne ilości energii są czerpane przez komórki z innych cukrów prostych oraz aminokwasów i kwasów tłuszczowych. Rozpad glukozy zachodzi w warunkach tlenowych i beztlenowych.

GLIKOLIZA BEZTLENOWA: W stadiach początkowych następuje zużycie energii czerpanej z ATP. Natomiast w stadiach końcowych znacznie więcej ATP jest resyntetyzowane. W wyniku ostatecznym rozpadu glukozy do mleczanu przenosi się wyzwoloną energię na ATP. Z rozpadu 1 cząsteczki glukozy powstają 2 cząsteczki ATP.

GLIKOLIZA TLENOWA: Przebiega do pirogronianu. Pirogronian jest przekształcany na acetylo-koenzym A i wprowadzany do cyklu kwasów trójkarboksylowych. Glikoliza w warunkach tlenowych jest znacznie wydajniejsza w porównaniu z glikolizą beztlenową. W tlenowej powstaje z rozpadu 1 cząsteczki glukozy 30-38 cząsteczek ATP.

13. ENERGETYKA WYSIŁKÓW KRÓTKOTRWAŁYCH. W skład wchodzi ATP, fosfokreatyna, glikogen mięśniowy oraz glukoza.

13.ENZYMY JAKO MARKERY WYSIŁKU Enzymy są białkami zdolnymi do katalizowania reakcji chemicznych (obniżają tzw. energię aktywacji, ułatwia to zachodzenie reakcji w niższej temperaturze). Szybkość reakcji enzymatycznej zależy od stężenia substratu, ilości enzymu, temperatury, pH,stężenia produktu. Izoenzymy to enzymy o różnej budowie katalizujące tą samą reakcję np. CK i LDL. Koenzymy to drobnocząsteczkowe związki aktywizujące enzymy. Klasy enzymów: oksydoreduktazy - dehydrogenaza mleczanowa, transferazy- aminotransferaza asparaginowa, hydrolazy- trypsyna, liazy- triolaza, izomerazy- izomeraza glukozofosforanowa, ligazy- syntetaza Acylo-CoA. Dzięki enzymom reakcje przebiegają szybciej. Mogą jednak przyspieszać tylko takie reakcje, które mogą zachodzić i bez nich. Enzymy nie powodują zachodzenia reakcji.

14. FAZY RESTYTUCJI POWYSIŁKOWEJ Restytucja to okres, w którym ustrój przywraca swój poziom homeostazy do stanu sprzed wysiłku. Wyróżniamy dwie fazy restytucji. Faza I to faza szybka, nerwowo-bezmleczanowa, traw ok 5-15 minut. W tym czasie odbudowywane jest ATP i fosfokreatyna. Układ nerwowy wraca do stanu spoczynkowego. Energia pochodzi z tlenu wykorzystywanego do utlenienia pokarmów. II faza jest wolna, humoralna, mleczanowa, trwa kilka godzin. Odbudowywany jest glikogen. Może dojść do fazy superkompensacji, która głównie odnosi się do glikogenu. 1-2g/100g tkanki mięśniowej, 6g/100g tkanki wątrobowej, 500g w całym organiźmie. Żeby doprowadzić glikogen do superkompensacji musi być zastosowany bodziec nerwowy, wzrost intensywności obciążenia, odpowiedni rodzaj bodźca ruchowego, wzrost bodżca treningowego plus dieta wysokowęglowodanowa. Ilość glikogenu może wzrosnąć o ok. 100% w mięśniach pracujących.

15. FIZJOLOGICZNA KLASYFIKACJA WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH. Wysiłki fizyczne dzielimy na dynamiczne (ogólne i lokalne) oraz statyczne (ogólne i lokalne). Kryterium podziału wysiłków na dynamiczne i statyczne stanowi charakter skurczów mięśni, dzięki którym są wykonywane. Wysiłki dynamiczne są wykonywane przy udziale skurczów izotonicznych- zmienia się długość, nie zmienia się napięcie, a wysiłki statyczne przy udziale skurczów izometrycznych (zmienia się napięcie, nie zmienia sie długość). Kryterium podziału na wysiłki ogólne i lokalne stanowią rozmiary i liczba zaangażowanych włókien. W wysiłkach lokalnych mniej a w ogólnych więcej niż 30% całej masy mięśniowej.

Wysiłkiem fizycznym określamy pracę mięśni szkieletowych wraz z całym towarzyszącym jej czynnościowych zmian w organizmie. Charakter zależy od: rodzaju skurczów mięśniowych (statyczny - izometryczny - bez zmiany długości mięśnia, zmienia się tylko napięcie, dynamiczny - izotoniczny np. chód, bieg, mieszane). Wielkości grup mięśniowych zaangażowanych w wysiłek (lokalne - mniej niż 30% zaangażowanej masy mięśniowej, ogólnoustrojowe (ogólne) ponad 30% zaangażowanej masy mięśniowej - często jednak określa się to nie w % tylko według tego czy wysiłek spowodował zmianę ogólnoustrojową (wzrost tętna, itp.). Czasu trwania wysiłku (krótkotrwałe od kilkudziesięciu sekund do kilkunastu minut), średni czas działania 15 - 20 min - wytrzymałościowe, długotrwałe - ponad 60 min. Intensywności pracy (obciążenie bezwzględne, obciążenie względne - proporcja między zaangażowaniem na tlen podczas wysiłku a maksymalnym pochłanianiem tlenu przez organizm (VO2max). Rodzaju przemian dominujących beztlenowe (anareobowe), tlenowe (anareobowe), mieszane

16. FIZJOLOGICZNE PODSTAWY TRENINGU SPORTOWEGO Trening jest to świadomie kierowany proces rozwoju wydolności fizycznej i specjalnych umiejętności ruchowych, zapewniający osiąganie jak najwyższych wyników sportowych. Trening polegający na stosowaniu przypadkowych wysiłków treningowych jest mało efektywny. Zbyt duża przerwa po pierwszym wysiłku prowadzi do zaniku przejawów hiperkomensacji i następny wysiłek zaczynany jest od poziomu wyjściowego. Najbardziej efektywne jest rozpoczynanie każdego kolejnego treningu w okresie wzmożonej wydolności tj. superkompensacji. Tak kierowany trening najbardziej efektywnie rozwija wydolność fizyczną.

Warunkiem osiągnięcia pełnego oblicza zmian adaptacyjnych jest: systematyczne wykonywanie ćwiczeń, dostateczna intensywność, czas trwania i częstotliwość. Niezbędnym elementem treningu jest stopniowe zwiększanie obciążeń treningowych inaczej dochodzi do zahamowania postępów w treningu. Trening jest procesem długotrwałym Rezultaty są najlepsze w początkowym okresie najbardziej u ludzi prowadzących mało aktywny tryb życia. Zmiany zachodzące, rozwijające się podczas treningu mają charakter adaptacyjny. Trening może być ukierunkowany na kształtowanie: sprawności układu ruchowego, rozwój siły mięśniowej, szybkości. Wynik treningu jako cel zależy od stosowanych metod treningowych: zmienna, ciągła, zmienno-powtórzeniowa, interwałowa. Pod wpływem wielokrotnego powtarzania właściwie dobranych wysiłków powstaje w organizmie szereg zmian zwiększających wydolność ogólną i sprawność specjalistyczną

17. FUNKCJE ROZGRZEWKI Rozgrzewka jest jednym z elementów przyśpieszających wdrażanie organizmu do pracy fizycznej. Szczególnie dotyczy przygotowania ustroju do maksymalnego wysiłku. Pod wpływem wstępnej pracy w rozgrzewce obserwuje się m.in. takie lokalne zmiany jak: zwiększenie ciepłoty i związane z tym obniżenie lepkości wewnętrznej mięśnia, lepsze ukrwienie, zwiększenie pobudliwości, przyspieszenie reakcji energetycznych. Wszystko to powoduje że mięsień staje się bardziej sprawny jest zdolny do większego i szybszego skurczu. Rozgrzewka ma za zadanie przyspieszyć procesy przestawienia czynności układu krążenia, oddychania, przemiany materii z poziomu spoczynkowego na poziom wyższy, odpowiadający wymaganiom stawianym przez pracę. Dodatni wpływ rozgrzewki na wydajność pracy to: obniżenie jej kosztu energetycznego, na przyspieszenie wytworzenia się równowagi funkcjonalnej zmniejszenie długu tlenowego i zaburzeń homeostazy ustrojowej.

18.GLIKOLIZA -PRZEBIEG , OD CZEGO ZALEZY JEJ SZYBKOŚĆ Glikoliza jest procesem, które zachodzi w cytoplazmie i jest ciągiem reakcji, przekształcających glukozę do pirogronianu, a w warunkach beztlenowych do mleczanu z jednoczesnym wytworzeniem ATP.

19. GRUPY KRWI Na podstawie występowania aglutynogenów w otoczkach krwinek czerwonych został dokonany podział na 4 główne grupy krwi : A, B, AB i 0. U ludzi, u których aglutynogen A znajduje się w otoczce krwinek czerwonych, w osoczu występuje izohemoaglutynina anty - B, czyli  . W grupie w osoczu występuje izohemoaglutynina - anty - A czyli . W grupie AB oba aglutynogeny A i B znajduje się w otoczce krwinek, osocze zaś wolne jest od izohemoglutynin. W osoczu grupy 0 znajdują się izohemoglutyniny  i . Antygen A nie jest jednorodny, dzieli się na A1 i A2, dlatego w praktyce wyróżniamy 6 grup krwi : A1, A2, B, A1B, A2B i 0. W zależności od występowania antygenów A, B i 0 istnieje podział na 2 grupy : Rh - dodatnią i Rh - ujemną. W otoczkach erytrocytów ludzi z grupą Rh - dodatnią występuje antygen D, a u ludzi z grupą Rh - ujemną brak jest tego antygenu. Antygen D odgrywa dużą rolę w konflikcie serologicznym pomiędzy Rh - ujemną matką i Rh - dodatnim płodem. W czasie pierwszej ciąży może dojść do izoimmunizacji i powstanie przeciwciał anty - D u matki. W czasie następnej ciąży u Rh - dodatniego płodu dochodzi do zniszczenia krwinek przez izoprzeciwciała anty - D matki.

20 HIPOKSJA Hipoksja (niedotlenienie) charakteryzuje się zbyt małą ilością O2 w tkankach. w zależności od przyczyny niedotlenienia może dotyczyć organizmu jako całości lub być ograniczone do określonego narządu. Choroby o różnej etiologii mogą powodować zmniejszenie tkankowej podaży O2 na każdym etapie transportu tego gazu : począwszy od powietrza wdechowego, a na komórce określonej tkanki kończąc. Hipoksja może dotyczyć końcowego etapu transportu tlenu w krążeniu dużym (tzn. komórek); może wystąpić przy prawidłowym ciśnieniu O2 w początkowych etapach transportu (tzn. w powietrzu atmosferycznym we krwi tętniczej). Hipoksję ze względu na odmienne mechanizmy ich rozwoju dzielimy na: Hipoksja hipoksyczna - wywołana przez obniżenie prężności tlenu we wdychanym powietrzu, Hipoksja hipoksemiczna - powstająca w wyniku obniżania prężności tlenu we krwi (niedokrwistość, zmiany wiązania O2 przez hemoglobinę), Hipoksja krążeniowa lub zastoinowa - wywołana przez zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki, Hipoksja cytotoksyczna - powstająca przy dostatecznym dopływie tlenu do tkanek, który nie może być wykorzystany na skutek uszkodzenia komórkowych układów enzymatycznych.

21. HORMONY REGULUJĄCE GOSPODARKĘ WODNO-ELEKTOLITOWĄ

•WAZOPRESYNA- (ADH hormon antydiuretyczny) - umożliwia resorpcje zwrotna wody w nerkach. Kiedy jego stężenie we krwi jest niskie, wchłanianie zwrotne wody w nerkach jest małe i diureza zwiększa się. Głównie jego funkcja jest regulacja wydalania wody. Działa on w nerkach na kanaliki zbiorcze. Otwiera w nich, tzw.kanały wodne co prowadzi do zwiększenia wchłaniania wody z płynu kanalikowego. Wzrost stężenia wazopresyny powoduje zatrzymanie wody w ustroju.

•TYROKSYNA- (hormon tarczycy) - T4 - aminokwas zawierający w cząsteczce 4 atomy jodu. Zwiększa on wrażliwość tkanki na działanie katecholamin , co powoduje przyspieszenie czynności serca i podwyższenie ciś skurczowego krwi.

•MINERALOKORTYKOIDY - (aldosteron i angiotensyna). Mineralokortykoidy zwiększają w częściach dalszych kanalików nerkowych resorpcje zwrotną jonów sodowych z moczu pierwotnego i jednocześnie zwiększają wydzielanie jonów potasowych. Aldosteron zwiększa wchłanianie zwrotne soli w cewkach nerkowych i w ten sposób przyczynia się do zapobiegania deficytowi soli .Angiotensyna II wywołuje zwiększenie stężenia wolnych jonów Ca2+ w cytoplazmie komórek mięśniowych oraz ich skurcz. Jest ona hormonem najsilniej kurczącym błonę mięśniową naczyń krwionośnych , zwiększającym całkowity obwodowy opór naczyniowy i podwyższającym ciśnienie tętnicze krwi zarówno skurczowe jak i rozkurczowe

•ADRENALINA I NORADRENALINA

22. HORMONY STRESU: Katecholaminy (wytwarzane przez rdzeń nadnerczy): adrenalina (80%), noradrenalina (20%), i dopamina. Hormony te mobilizowane są w sytuacjach stresu (tj. zagrożenie życia, zimno, hipoglikemia, wysiłek fizyczny). Natychmiastowym efektem ich działania jest przyspieszenie częstości i zwiększenie siły skurczów serca, skurcz obwodowych naczyń krwionośnych, podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenie oskrzeli oraz mobilizacja substratów energetycznych: glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych. Stresowi obok aktywacji układu adrenergicznego towarzyszy pobudzanie tzw. osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej, zwiększone wydzielanie i podwyższony poziom we krwi hormonów kory nadnerczy (głównie glikokortykoidów). W stanach dramatycznych napięć emocjonalnych stężenie tych hormonów we krwi wzrasta zaskakująco wysoko i utrzymuje się na wysokim poziomie przez długie okresy. Hormon adrenokortykotropowy-ACTH- jego gruczołem docelowym jest kora nadnerczy; jest to hormon tropowy, wydzielany przez komórki wydzielnicze przedniego płata przysadki mózgowej. Wydzielanie ACTH jest stymulowane przez czynniki stresowe (np.: hipoglikemia, ból, strach, gorączka, uraz). Czynniki te powodują zwiększenie wydzielania CRH przez podwzgórze. ACTH katalizuje przekształcanie aminokwasu tyrozyny w dwuhydroksyfenyloalaninę (DOPA), która następnie przekształca się w dopaminę, a ta w noradrenalinę. W rdzeniu nadnerczy z noradrenaliny powstaje adrenalina. Zwiększenie wydzielania hormonu wzrostu (GH) powodują czynniki stresowe (strach, wysiłek fizyczny, zimno), wzrost stężenia argininy i spadek stężenia glukozy we krwi oraz sen. Czynniki stresowe zwiększają także wydzielanie protaktyny.

23. KOSZT ENERGRTYCZNY WYSIŁKU Koszt energetyczny pracy wyrażamy ilością energii wyprodukowanej przez ustrój podczas określonego rodzaju aktywności fiz. Procesy energetyczne żywego organizmu związane są bezpośrednio ze zużywaniem tlenu .Znając więc ilość tlenu pobranego przez ustrój osoby badanej oraz równoważnik kaloryczny dla tlenu , można obliczyć wydatek energetyczny w kilokaloriach. Chcąc określić koszt energetyczny musimy oznaczyć także zużywana ilość tlenu w nadmiarze do potrzeb spoczynkowych w okresie odpoczynku powysiłkowego. Ilość ta równa się zaciągniętemu podczas pracy długowi tlenowemu. Ponadto należy oznaczyć zużycie tlenu w warunkach spoczynkowych. Zatem koszt energetyczny pracy wyrażony jest suma objętości tlenu zużytego ponad poziom spoczynkowy podczas pracy i po jej ukończeniu. Metoda analizy wymiany gazowej, to jest określenie zużycia tlenu niezbędnego do utleniania pokarmów i wydalania CO2, będącego wraz z H2O końcowym produktem utleniania stała się podstawa badania kosztu energetycznego pracy.

24. LEUKOCYTY -podział i funkcja krwinki białe (leukocyty) znajdują się we krwi obwodowej. Jeden mm³ krwi w warunkach prawidłowych zawiera 4000-11000 krwinek białych. Ogólną cecha leukocytów jest zdolność do ruchu pełzakowatego i zdolność fagocytozy. Dzielą się na:

1)GRANULOCYTY - posiadają ziarnistości w cytoplazmie 60%-80%, W zależności od barwienia ziarnistości granulocyty dzielimy na: •Obojętnochłonne 55-75% granulocytów, są najliczniejsza wśród krwinek ziarnistych. Pełnia funkcje obronna. Ich pobyt we krwi jest przejściowy, a główna funkcje pełnia po przedostaniu się do tkanek. •Zasadochłonne produkcja heparyny, 1% granulocytów. Ich ziarnistości zawierają heparynę. Funkcje: uwalnia do środowiska heparynę, przeciwdziała tworzeniu się zakrzepów, uczestniczy w reakcjach alergicznych ze względu na uwalniana histaminę •Kwasochłonne 1%-5% granulocytów, największa ich ilość nagromadzona jest w szpiku. Gromadzą się głównie w płucach, drogach oddechowych, w ścianie jelita i macicy. Wzrost liczby tych granulocytów we krwi to EOZYNOFILIA. Obniżenie zaś ich liczby we krwi to EOZYNOPENIA.

2)LIMFOCYTY - posiadają ziarnistości w cytoplazmie 20%-40%, stanowią ok.25-40% wszystkich krwinek białych pochodzą z różnych tkanek i narządów, w których są wytwarzane: ze szpiku kostnego czerwonego, grasicy, węzłów chłonnych, grudek chłonnych błon śluzowych i ze śledziony. Dzielą się na: 70% wszystkich limfocytów- LIMFOCYTY T- (grasiczozależne) - żyje kilka lat .Uczestniczą w odporności komórek, pełnia funkcje nadzoru immunologicznego. 15%- LIMFOCYTY B (szpikozalezne)- są odpowiedzialne za humoralny mechanizm odpowiedzi immunologicznej. Ich istota jest wytworzenie przeciwciał przeciwko antygenom.

15%- LIMFOCYTY NK ( naturalni niszczyciele) wykazują aktywności cytoksyczna, niszcząc komórki, w których rozwijają się wirusy , jak również komórki nowotworowe. Wytwarzają białka (perforyne)

3)MONOCYTY - posiadają ziarnistości w cytoplazmie 2%-6%. Monocyty- należą do ruchomych makrofagów tkanek. Funkcje: odgrywają duża role w walce z wirusami na zasadzie wytwarzania interferonu.

25LIPOLIZA I JEJ REGULACJA. LIPOLIZA to enzymatyczna hydroliza kwasów tłuszczowych z trójglicerydów przy udziale enzymów (lipaz) znajdujących się w komórkach tłuszczowych. Katalizuje ją lipaza wewnątrz komórkowa, zależna od hormonów, która przechodzi w formę aktywną pod wpływem cyklicznego AMP. Proces aktywacji lipazy przypomina aktywację fosforylazy glikogenowej, która katalizuje fosforolizę glikogenu. cAMP jest aktywatorem kinezy białkowej, która katalizuje fosforyzację lipazy i jej przejście w formę aktywną. Regulowana jest hormonalnie. Adrenalina, noradrenalina, glukagon, hormon wzrostu, TSH i wazopresyna aktywują lipolizę, natomiast insulina hamuje. Produktami lipolizy opuszczającymi komórkę tłuszczową są cząsteczki wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Są one uwalniane do krwioobiegu i wychwytywane przez większość tkanek, gdzie są estryfikowane lub utleniane. Jednak same hormony nie wzmagają w znaczny sposób lipolizy, ale działają ułatwiającą w stosunku do innych lipolitycznych czynników wewnątrzwydzielniczych. Te hormony, które szybko pobudzają lipolizę np. aniony katecholowe, czynią to pobudzając aktywność cyklazy adenylanowej- enzymu, który przemienia ATP w cAMP. Lipoliza jest w dużej mierze kontrolowana przez ilość cAMP znajdującego się w tkance.

26. ŁAŃCUCH ODDECHOWY, PRZBIEG I LOKALIZACJA. Łańcuch oddechowy to ostatni etap oddychania wewnątrzkomórkowego przebiegający na wewnętrznych błonach mitochondrium. Zbiera on i przenosi równoważniki redukujące, kierując je do ich końcowej reakcji z tlenem, w której powstaje woda. Łańcuch oddechowy jest zespołem związków złożonych w następującej kolejności: NADH2, FADH2, ubichinion cytochromy, oksydaza cytochromowa. Jego kolejne ogniwa przeprowadzają procesy utleniania i redukcji, umożliwiając przeniesienie wodoru na tlen atmosferyczny. Kolejne ogniwa łańcucha oddechowego charakteryzują się zdolnością do coraz łatwiejszego przyjmowania elektronów i są uszeregowane według wzrastającego powinowactwa do elektronów, czyli według wzrastających potencjałów oksydo redukcyjnych. Dzięki temu wzdłuż łańcucha płynie początkowo strumień wodoru, a potem elektronów, odłączonych w czsie utleniania wodoru przez ubicinion według równania: 2H→2H+2e. Oksydacja cytochromowa ostatnie ogniwo przenoszenia elektronów katalizuje proces redukcji tlenu: O+2e→O. Na najniższym szczeblu tej kaskady energetycznej pochodzące z wodoru protony łączą się z jonem tlenkowym, w wyniku czego powstaje cząsteczka wody.

27. MECHANIKA ODDYCHANIA Pojęcie oddychania w znaczeniu mechanicznego procesu polega na rytmicznym, naprzemiennym wciąganiu do płuc ( wdech ) i wypychaniu powietrza na zewnątrz (wydech)

W stanie spoczynku dorosły człowiek oddycha średnio 12x na minutę. Klatka piersiowa jest zamknieta przestrzenia i powietrze dociera do jej wnetrza tylko drogami oddechowymi. Zwiększenie objętości klatki piersiowej nazywamy wdechem ( skurcz przepony, mm międzyżebrowych zewnętrznych). Zmniejszenie objętości kl. Piersiowej to wydech ( skurcz mm międzyżebrowych wewnętrznych, m prostego brzucha).

Tory oddychania; Męski-przeponowy, Żeński-piersiowy

Częstotliwość i regulacja oddechów odbywa się za pośrednictwem ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym. W jego skład wchodzą dwa rodzaje neuronów tworzące dwa ośrodki o przeciwnej funkcji: neuronu wdechowe; tworzą ośrodek wdechu w jądrze samotnym i w przedniej części jądra nerwu błędnego oraz ośrodek wydechu- w jądrze dwuznacznym nerwu błędnego.

Rytmiczność oddechów związana jest z występującymi po sobie kolejno okresami pobudzania i hamowania ośrodka wdechu. Impulsy nerwowe ośrodka wdechu biegną od: chemoreceptorów, interoreceptorów, proprioreceptorów mm oddechowych, ośrodków w wyższych piętrach mózgowia ( kora mózgowa , uklad limbiczny).

28.METODY OCENY RESTYTUCJI POWYSIŁKOWEJ. Ocena prawidlowości dobieranych obciążeń- dobierana w oparciu o parametry (np. tetno) podczas restytucji. Im mniejszy czas powrotu tętna do wartości spoczynkowych tym wieksza wydolność organizmu.

•WSR- wskaźnik skuteczności restytucji wg Klonowicza: Obliczamy wg parametrów: VO2, Wentylacji minutowej płuc, Pojemności minutowej serca. WSR= HR1-HR5/HR1-HRsp x 100%

Obliczamy czy obciążenie jest dobrane; Optymalne 50-60%, Za małe 65-100%, Za duże poniżej 60%

Służy do oceny odciążeń, możemy ocenic koszt fizjologiczny; im większy WSR tym mniejszy koszt fizjologiczny.

•EPS- nadmiar tętna restytucyjnego. W czasie restytucji badamy HR do momentu, az wróci do wartości spoczynkowej. Dodajemy sumę różnic ; EPS= suma HRrest.-.trest x. HRspocz

EPS informuje nas o: Koszcie fizjologicznym; im większy EPS tym większy koszt fizjo., Wydolności; im szybsza dynamika tym mniejszy EPS, Postępach adaptacyjnych; im mniejszy EPS tym należy zwiekszyć obciążenie

29. METODY OCENY WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ

1)Tlenowe: Bezpośrednie np. test progresywny. Pośrednie np. test Astranda, test Margarii, test PWC 170

2)Beztlenowe: np. test Wingate, test pulsacyjny

Terenowe: np. test Coopera, marsz 2 km.

TEST PROGRESYWNY: Przyjmuje się, że czas wysiłku nie może być krótszy niż 5-7 minut. Praca może być wykonana na mechanicznej bieżni lub cykloergometrze. Właściwy wysiłek powinien być poprzedzony 5- minutowa rozgrzewką. W przypadku pracy na cykloergometrze osoba badana wykonuje pracę fizyczną o stopniowo wzrastającej intensywności. Wielkość obciążenia zwiększamy co 1-2 minuty aż do momentu indywidualnego wyczerpania. Jako wysilek na bieżni można zastosować bieg ze stałą prędkością, w którym obciążenie zwiększamy poprzez podniesienie kąta nachylenia bieżni o 1-2 stopnie co 1-2 minuty do momentu przerwania pracy przez badanego.

TEST ASTRANDA: wysiłek 5-8 minut na cykloergometrze do wartości tętna 130-150 ud./min., wyliczenie średniej wartości tętna z 3 min., Określenie obciążenia pracą w Kgm/min podczas stabilizacji tętna, Określenie wartości VO2max z nomogramu łącząc linie wartości tętna O2 wysiłkowego z wartością wykonanej pracy i masą ciała

TEST MARGARII: Badany staje przed schodami o wysokości stopnia 17,5 cm, długości 31 cm;

Stopnie 3, 6 i 9 podłączone są do miernika czasu i fotokomórki pozwalającej zmierzyć czas zbiegnięcia pomiędzy 3 a 9 stopniem; Po sygnale badany wbiega na stopnie 3, 6 i 9 z maksymalną szybkością. Maksymalną moc beztlenową obliczamy według wzoru M (Kgm/S)= masa ciała x h/T h- różnica poziomu między 3 a 9 stopniem-wynosi ona 1,05m T- czas wbiegnięcia w sek.

TEST PWC 170: Czas 9 minut wysiłku o wzrastającym natężeniu na cykloergometrze, Pomiar ciśnienia po 3 min. I po 6 min. Wysiłku, Określenie obciążenia pracą (kg, wat), przy którym częstość skurczów serca osiągnie wartość 170 ud./min., U osobników słabiej wytrenowanych lub w rehabilitacji stosujemy niższe obciążenie.

TEST WINGATE: 5 minut rozgrzewki na cykloergometrze o obciążeniu 100W, obciążenie pracą w kpm według wzoru: 0.075 x masa ciała, badany wykonuje pracę przez 30s. ( maksymalny wysiłek na cykloergometrze- częstość pedałowania jak najszybsza), wielkość pracy mierzona ilością obrotów oraz zadany obciążeniem według wzoru L= n x L1 n-liczba obrotów L- praca jednego obrotu pedałem, Maksymalną moc w watach osiągamy w momencie największej częstości pedałowania według wzoru: Nmax (W)= L1/tm

L1- praca jednego obrotu w J, tm- czas trwania najszybszego obrotu w sek.

TEST PULSACYJNY: 5 min. rozgrzewki na cykloergometrze o obciążeniu 150, 175 lub 200 W w zależności od masy ciała, wysiłek 30s z szybkością pedałowania 80 obr./min, , wysiłek 30s z szybkością pedałowania 60 obr./min tzw. wypoczynek czynny. Zakończenie testu następuje w momencie, gdy zawodnik odmawia dalszego wysiłku lub w kolejnych dwóch obciążeniach nie utrzymuje zalecanego rytmu pedałowania.

Podczas wykonywania testu mierzymy wskaźniki krążeniowo- oddechowe, zaś po zakończeniu próby obserwujemy dynamikę powrotu do normy reakcji fizjologicznych oraz zmian równowagi kwasowo- zasadowej.

30. MOC I POJEMNOŚĆ FOSFAGENOWA- metody oznaczania. Moc fosfagenowa - szybkość z jaką organizm jest w stanie korzystać ze źródeł fosfagenowych. Pojemność fosfagenowa - wielkość zasobów Pojemność i moc fosfagenową obliczamy przy pomocy testu Wingate.

Właściwy wysiłek powinien być poprzedzony 5 minutową rozgrzewką przy obciążeniu doprowadzającym częstość skurczów serca do wartości 140-150 ud/min. Po kilku minutach przerwy badany wykonuje 30 maksymalny 30 sekundowy wysiłek na cykloenergometrze. Badany rozpoczyna pracę na sygnał i jego zadaniem jest uzyskanie w jak najkrótszym czasie maksymalnej szybkości obrotów pedałami i utrzymanie jej przez 30 sekund. Badamy: Pmax, t-uzyskania, t-utrzymania. Pmax - Pmin = współczynnik spadku mocy (zmęczenia)

t-uzyskania mocy maksymalnej = 3-6 sec - im krótszy tym większe predyspozycje do uprawiania dyscyplin szybkościowych. Pmax im większa tym większe predyspozycje siłowe organizmu, t-utrzymania - im dłuższy czas tym większe zasoby fosfagenowe w organizmie (pojemność fosfagenowa), t-uzyskania i Pmax - określają moc fosfagenową - szybkość z jaką organizm może korzystać ze źródeł fosfagenu

10-12 sec kończą się zasoby fosfagenu im później tym większe zasoby

Pojemność fosfagenowa oceniana jest na podstawie czasu utrzymania mocy max i zależy od stężenia fosfokreatyny w mięśniach. Moc fosfagenowa to max moc osiągnięta podczas wysiłku dynamicznego, przy wykorzystaniu energii pochodzącej z rozpadu fosfagenowych związków energetycznych jak ATP i fosfokreatyna. Rozwijana jest w pierwszych kilku sekundach trwania wysiłku, w okresie największej częstości pedałowania. Pmax=W1/t W1-praca wykonana w najszybszym obrocie, t-czas trwania najszybszego obrotu. O mocy świadczy więc czas osiągnięcia max częstości obrotów oraz wartość osiągniętej mocy. Pojemność i moc fosfagenową obliczamy przy pomocy testu Wingate. Właściwy wysiłek powinien być poprzedzony 5 minutową rozgrzewką przy obciążeniu doprowadzającym częstość skurczów serca do wartości 140-150 ud/min. Po kilku minutach przerwy badany wykonuje max 30 sekundowy wysiłek na cykloenergometrze. Badany rozpoczyna pracę na sygnał i jego zadaniem jest uzyskanie w jak najkrótszym czasie maksymalnej szybkości obrotów pedałami i utrzymanie jej przez 30 sekund.

31. MOC I POJEMNOSC GLIKOLITYCZNA moc glikolityczna jest to ilość wykonanej pracy w teście 30 sekundowym jakim jest test Wingate. Zależy od zawartości glikogenu w mięśniach, szybkości uruchamiania procesów glikolizy, aktywności enzymów glikolitycznych. O mocy glikolitycznej świadczy również wartość indeksu spadku mocy: PP-Lp*100/PP=FI.

32..MÓŻDŻEK Jest podzielony na na 3 części. Grudka robaka i leżący bocznie kłaczek półkuli po każdej stronie tworzą płat kłaczkowo grudkowy lub móżdżek przedsionkowy. Płat ten (najstarsza filogenetycznie część) ma połączenie przedsionkowe i jest związana z utrzymaniem równowagi. Pozostała część robaka i przyległe przyśrodkowe obszary półkul tworzą móżdżek rdzeniowy. Okolica ta otrzymuje informacje proprioceptywne z całego ciała, ja również kopie „planu działania” z kory ruchowej mózgu. Koordynuje ona i zwiększa precyzyjność ruchów. Robak wysyła swoje połączenia do okolic pnia mózgu związanych z kontrolą mięśni osiowych ciała i proksymalnych mięśni kończyn. Natomiast półkule móżdżku są połączone z tymi okolicami pnia mózgu, które nadzorują mięśnie dystalne kończyn. Boczne okolice półkul móżdżku są nazywane nową korą móżdżku (najmłodsze i najbardziej rozwinięte u człowieka). Współdziałają one z korą ruchową w planowaniu i programowaniu ruchów. Móżdżek zawiera zewn korę móżdżku, oddzieloną istota białą od jąder głębokich móżdżku. Drogi aferentne docierają do jego kory i poprzez kolaterale do jąder głębokich. Istnieją 4 jądra głębokie móżdżku: zębate, czopowate, kulkowate, wierzchu. Jądra kulkowate i czopowate są czasami określane jako jądro połączone. Kora móżdżku rzutuje informacje do tych jąder, jąder one tworzą jedyne wyjście informacji z móżdżku rdzeniowego rdzeniowego móżdżku nowego. Przyśrodkowa okolica móżdżku rdzeniowego rzutuje do jąder wierzchu, a stąd do pnia mózgu. Przyległe okolice półkul w móżdżku rdzeniowym przenoszą informacje do jądra czopowatego i kulkowatego, a dalej do pnia mózgu. Nowa kora móżdżku ma połączenia z jądrem zębatym , a poprzez nie - bezpośrednio lub pośrednio- a jądrem brzusznym bocznym wzgórza.

Czynność głównych aferentnych (doprowadzające) układów móżdżku.

Przedsionkowo-móżdżkowa- przewodzone impulsy-impulsy przedsionkowe bezpośrednio z błędnika i poprzez jądra przedsionkowe. Rdzeniowo-móżdżkowa tylna oraz przednia- przewodzone impulsy-proprioceptywne i eksteroceptywne z całego ciała. Klinowo-móżdżkowa- przewodzone impulsy- proprioceptywne , gł z głowy i szyi. Pokrywkowo- móżdżkowa- przewodzone impulsy- słuchowe i wzrokowe, poprzez wzgórki dolne i gorne pokrywy. Oliwkowo-móżdżkowa- przewodzone impulsy- proprioceptywne z całego ciała poprzez jądro przekaźnikowe dolne oliwki. Mostowo-móżdżkowa- przewodzone impulsy- impulsy z ruchowej części i z innych części kory mózgowej poprzez jądra mostu. Drogi te przenoszą informacje proprioceptywne i czuciowe ze wszystkich części ciała. Część sygnałów proprioceptywnych jest przenoszona za pośrednictwem dolnej oliwki. Włókna oliwkowo-móżdżkowe tworzą pobudzające włókna pnące. Dodatkowo informacje do móżdżku są dostarczane ze wszystkich pól ruchowych kory mózgu poprzez jądra mostu. Informacje do móżdżku docieraja poprzez: włókna kiciaste szybko przewodzące informacje od wszystkich receptorów w organizmie, włókna pnące informacje przekazywane z opóźnieniem z mózgu poprzez jądro dolnej oliwki. Móżdżek jest niezbędny w kontroli wszystkich nagłych, raptownych ruchów oraz całkowitej, kompleksowej kontroli aktywności mięśni. Pomaga w koordynowaniu czasowym aktywności ruchowej i przechodzeniu z jednego ruchu do drugiego przez kontrolowanie i korekcję aktywności ruchowej , które powstają w innych częściach mózgu. Móżdżek sam nie inicjuje, ale asystuje przy kontroli ruchów powstających w korze mózgowej i zwojach podstawy. Wspomaga i koryguje wzorce ruchowe przez zwiększanie płynności ruchów, które w innym przypadku byłyby „kanciaste” (szarpane, gwałtowne) i niekontrolowane. Móżdżek pełni rolę integrującą, porównując zaprogramowane i zamierzone ruchy z aktualnymi zachodzącymi w ciele, a następnie dokonując odpowiedniej korekcji przez układ ruchu. Uzyskuje on informacje z mózgu i pozostałych części mózgowia, a także z receptorów w mięśniach i ścięgnach (proprioreceptorów), dzięki czemu jest stale informowany o pozycji ciała . Otrzymuje też informacje z narządu równowagi i wzroku. Rejestruje zatem wszystkie informacje o dokładnym napięciu i położeniu mięśni ,stawów i ścięgien oraz położeniu ciała w stosunku do otoczenia (środowiska), a następnie wybiera najlepszy plan działania do wykonania zamierzonego ruchu. Uszkodzenia móżdżku przedsionkowego prowadzą do zaburzeń związanych z utratą funkcji przedsionkowych ( utrata równowagi, ataksja). Uszkodzenia móżdżku mózgowego powodują małe zaburzenia ruchowe , chyba że dotyczą dużych obszarów kory móżdżku. Jeśli drogi wyjściowe są uszkodzone, to zanika zdolność wykonywania sprawnych , skoordynowanych ruchów. Inne zaburzenia: astazja(padanie przy staniu), atonia( obniżenie napięcia mięśni), astenia ( osłabienie sily skurczu mięśni szkieletowych)

33. NERWOWA REGULACJA PRACY MIĘŚNIA SERCOWEGO Mechanizmy regulujące pracę serca, modyfikowane przez wpływ: 1.hormonów - czynniki humoralne

angiotensyna II - powoduje skurcz naczyń wówczas kiedy jest małe ciśnienie i wolna praca serca  wzrost ciśnienia i szybkości pracy serca. Adrenalina i noradrenalina (z rdzenia nadnerczy) - przy stresie pobudzanie osi przysadkowej, zwężenie naczyń krwionośnych, tropizmy dodatnie. Wazopresyna - reguluje ciśnienie krwi ma działanie antydiuretyczne - zatrzymuje wodę przez filtrację nerkową, kurczy naczynia krwionośne  zwiększenie ciśnienia.

Hormony tarczycy - tyroksyna 2.układ nerwowy. Włókna pozazwojowe układu współczulnego (sympatycznyego) - wydzielają noradrenalinę, tropizmy dodatnie. Włókna przedzwojowe układu przywspółczulnego - acetylocholina, spowalnia - tropizmy ujemne (-)

34.OBRONNA FUNKCJA KRWI. Krew i narządy krwiotwórcze biorą udział w ochronie suwerenności organizmu i utrzymaniu w nim biologicznego porządku. Drobnoustroje , ich toksyny, obce komórki , tkanki , narządy i swoiste ich białka , a także własne składniki zmienione , obumarłe , zbędne lub szkodliwe są lokalizowane , unieszkodliwiane , rozkładane i usuwane z organizmu. Dzieje się to na drodze komórkowej i humoralnej. Krwinki białe, a zwłaszcza granulocyty i monocyty cechuje diapedaza, chemotaksja i fagocytoza oraz znaczna zawartość enzymów hydrolizujących głównie białka i tłuszcze. Dzięki temu szybko docierają w miejsce zagrożenia, pochłaniają ciała obce , drobnoustroje i fragmenty komórek , trawią je , unieczynniają i przygotowują do wydalenia z organizmu lub przekazania w inne miejsce. Antygeny- chemiczne składniki ciał , które zmuszają organizm do uczynnienia mechanizmów obronnych. Pod wpływem antygenów powstają swoiste przeciwciała. Przeciwciała- to związki chemiczne wybiórczo unieszkodliwiające tylko ten antygen, pod wpływem którego zostały wytworzone. Zwalczanie antygenów za pomocą przeciwciał należy do zjawisk odpornościowych, czyli immunologicznych. Przeciwciała krażące we krwi należą do gammmaglobulinowej frakcji białek osocza, są to immunoglobuliny (g). Dzieli się je ze względu na fizyczne właściwości na kilka grup: IgA, IgD, IgE, IgC, IgM itp. Miejscem ich wytwarzania jest układ limfoidalny (szpik kostny, grasica, śledziona, węzły chłonne i grudki chłonne przewodu pokarmowego). Limfocyty wytwarzane w szpiku kostnym przechodzą przez grasicę i przez grudki chłonne, gdzie nabierają zdolności swoistego odpowiadania na ponowne działanie antygenu, czyli stają się komórkami immunologicznie kompetentnymi. Jako takie przebywają gł. w węzłach chłonnych i śledzionie, gdzie nazywają się nadal „T” lub „B”, czyli grasiczo- lub bursozależnymi.

Z odpornością humoralną wiążą się gł. limfocyty typu B, wytwarzane w grudkach chłonnych. Schemat zjawisk i czynności prowadzących do wytwarzania przeciwciała pod wpływem antygenu wprowadzonego do krwi można przedstawić: antygen zostaje sfagocytowany przez granulocyt lub monocyt. Tu zostaje unieczynniony i przekazany do limfocytu krótkożyjącego, których najwięcej jest w węzłach chłonnych i śledzionie. śledzionie tych limfocytach wytwarza się immunoglobulina typu M (IgM) i zachodzą warunki przekazywania informacji antygenowej limfocytom długożyjącym- ta reakcja to- odpowiedz immunologiczna wczesna lub pierwotna. Przekazywana informacja zostaje wbudowana w łańcuch DNA limfocytów długożyjących jako wzorzec do wytwarzania odpowiedniego przeciwciała. Ten rodzaj limfocytów zapamiętuje pierwsze działanie antygenu i dlatego nazywa się je komórkami pamięci immunologicznej.

Na tej podstawie pod wpływem ponownego wprowadzenia do organizmu tego samego antygenu, w limfocytach wytwarzają się swoiste dla niego przeciwciała jako immunoglobuliny IgG. Jest to odpowiedz immunologiczna wtórna lub pózna. Z odpornością typu komórkowego wiążą się gł. limfocyty typuT (wytwarzane w grasicy). Obejmuje gł. mechanizmy odrzucania przeszczepów przeszczepów i szkodliwego ich działania na organizm biorcy. W osoczu krwi są różne przeciwciała. Antygenami są liczne ciała obce i szkodliwe, a szczególnie białka i gliko- albo lipopropeidy, zawarte w obcych komórkach, drobnoustrojach lub toksynach. Przeciwciała mogą być wrodzone (normalne) działają słabo i mało swoiście. Częstsze wytwarzane są specjalne, pod wpływem jednego antygenu- są to ciała odpornościowe, działają bardzo mocno i ściśle swoiście przeciwko swojemu antygenowi. Są to przeważnie antyciała zwrócone przeciw innym gatunkom (heteroprzeciwciała) zwane antytoksynami, precypitynami, aglutyninami, lizanymi i opsoninami. Lizyny- rozpuszczają te komórki, pod wpływem których powstały.Te z lizyn , które powst pod wpływem erytrocytów rozpuszczają odpowiednie krwinki czerwone-to hemolizyny.

35.ODRUCHY RDZENIOWE Wywołanie i ocena odruchów u człowieka ma praktyczne znaczenie jako metoda badania.Nieprawidłowy przebieg lub brak pewnych odruchów wskazuje na zmiany w różnych odcinkach ukł.nerw.Reakcje odruchowe u zdrowych osob są stałe,tzn.praktycznie zawsze daje się wywołać.Osłabienie lub zniesienie odruchów może

nastąć w rużnych stanach przerywając ciągłość łuku odruchowego jak:uszkodzenie nerwu obwodowego,uszkodzenie korzonka ruchowego,komórek ruchowych w rogach przednich rdzenia kręgowego,uszkodzenie korzonków tylnych rdzenia kręgowegoOdruchy mogą zaniknąć po uszkodzeniu odcinków szlaku piramidowego.Wzmożenie odruchów może być wyrazem zwiększonej ogólnej pobudliwości nerwowej u osob nerwicowych i cechuje się znacznym rozszerzeniem sfery odruchowej:

1.ODRUCHY EKSTERORECEPTYWNE- odr.podeszwowy.Odr.podeszwowy należy do odruchów automatyzmu rdzeniowego, które w warunkach fizjologicznych są zachowawcze i nie dają się wyzwolić.Po uszkodzeniu ośrodka neuronu ruchowego(szlaku piramidowego)daje się wyzwolić.Odruch ten wywołuje przez umiarkowane równomierne drażnienie receptorów skóry podeszwy.U ludzi zdrowych pod wpływem tego bodzca palce zginają się w kierunku podeszwowym,a stopa sama unosi się ku górze.U ludzi w stanach patologicznych z uszkodzonymi szlakami piramidowymi podrażnienie wywołuje nadmierne wyprostowanie palucha i rozczasieżenie palców.

2.ODRUCHY PROPRIORE EPTYWNE-odr.kolanowy:ze ścięgna Achillesa.Do tej gr.nal.przede wszystkim odr.ścięgnowe i okostnowe.Z fizj.pkt.,widz.okr.je jako odruchy rozciągania.W odr.głębokich jedynym bodzcem wyzw.skurcz mięśnia jest jego nagłe rociąganiePrzy badaniu odruchów czucia głębokiego mięśnie muszą być rozlużnzione.Odruch kolanowy polega na skurczu m.czworogłowego uda.Wyzwalany jest podrażnieniem proprioceceptorów znajdujących się w ścięgnie m.czworogłowego uda dochodzącego do rzepki oraz wrzecionek mięśniowych w których receptory są pobudzone.Odruch ten jest odruchem monosynaptycznym.skł.się z 2 neuronów pomiędzy,którymijest 1 sympsa

Odruchami monosynaptycznymi są odruchy na rozciąganie mięśni.Ośrodkiem odruchu kolanowego jest rdzeń kręgowy na poziomie L3iL4. Odruch ścięgna Achillesa-polega na podeszwowym zgięciu stopy wskutek skurczu m.łydki.Ośrodek odruchu znajduje się na S1iS2. Odruch m.dwugłowego ramienia.Ośrodek C6iC7. Odruch m.trójgłowego ramienia.C6,C7,C8iT1. Odruch wegetatywny.

36. ODRUCHY ODDECHOWE , czyli częstotliwość i głębokość oddechowa odbywa się za pośrednictwem osrodka oddechowego w rdzeniu przedluzonym.W sklad tego ośrodka wchodzą dwa rodzaje neuronow nalezace do tworu siatkowego rdzenia przedluzonego.Sa to neurony wdechowe tworzące osrodek wdechu, znajdujacy się w jadrze samotnym i w czesci przedniej jedno tylno-dwuznacznego nerwu błędnego oraz ośrodek wdechu w jądrze dwuznacznym nerwu błędnego i w części tylnej jądra tylno-dwuznacznego nerwu błędnego.

Ośrodek wdechu wysyła impulsy nerwowe do rdzenia kręgowego, do nneuronow ruchowych unerwiajacych m.wdechowe, ośrodek wydechu pobudza neurony ruchowe unerwiające m.wydechowe .

Neurony ośrodka wdechu stanowią rozrusznik dla czynności oddechowej.Impulsy od neuronych wdechowych biegną przez gałązkę zstępującą aksonu do neuronow ruchowych w rdzeniu kręgowym i jednocześnie przez gałązkę wstępującą aksonu do neuronow tworu siatkowego mostu, tworzących ośrodek pneumotaksyczny. Ośrodek ten hamuje zwrotnie osrodek wdechu na 1-2 s.,po czym neurony ośrodka wdechu ponownie pobudzają się i wysyłają salwę impulsow do rdzenia kregowego.Rytmiczność oddechowa związana jest z następującymi po sobie kolejno okresami pobudzenia i hamowania ośrodka wdechu.

Modulacja aktywnosci osrodka wdechu Pobudzenia powstajace samoistnie w osrodku wdechu jest modulowane, a wiec oddechy przyspieszaja się i sa pogłebione lub zwalniają się i spłycają na skutek: impulsow wysylanych przez receptory i odbieranych przez neurony wdechowe; - zmiany wartosci pH w bezposrednim sasiedztwie neuronow wdechowych, czyli po podraznieniu chemodetektorow, Impulsy nerwowe modulujace aktywnosc neuronow osrodka wdechu biegną od: Chemoreceptorow klebuszków szyjnych i kłębków aortowych, Interoreceptorów w tkance płucnej oraz propnioreceptorow klatki piersiowej, Ośrodków znajdujących się w wyższych piętrach mózgowia: z kory mózgu, ukł.limbicznego i ośrodka termoregulacji w podwzgórzu.

37.POBUDLIWOSC MIĘŚNI SZKIELETOWYCH

38. PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII METODY OZNACZENIA Mierząc zużycie tlenu przez organizm w ściśle określonych warunkach można uzyskać dane odnoszące się do przemiany materii.

Warunki pomiaru zuzycia tlenu w jednostce czasu sa nastepujace: calkowity spoczynek fizyczny i psychiczny, pozycja lezaca, od 12 do 14 godz.po ostanim posiulku, temp.otoczenia + 20 o C. Zużycie tlenu w jednostce czasu w tych warunkach wiąże się z wyzwoleniem energii dla procesow fizjologicznych niezbednych do utrzymania czlowieka przy zyciu i nosi nazwe podstawowej przemiany materii BMR. Podstawowa przemiana materii zależy od: Powierzcni ciala, Wieku badanego człowieka, Płci, Pow.ciala u ludzi oblicza się na podstawie wzrostu i masy ciala wg.wzoru S=0,007184xW x H. Podstawowa przemiana materii w przeliczeniu na m kwadratowy pow. Ciala zmniejsza się w miare przybywania lat. U mezczyzn jest wieksza u kobiet mniejsza. Przeciętnie u doroslych mezczyzn:7,22 MJ na dobe u kobiet 5,62 MJ na dobę. Czynniki wpływające na podstawową przemianę materii (zwiększające zużycie tlenu w jednostce czasu): praca fizyczna, praca umysłowa, niska lub wysoka temperatura otoczenia, zwiększenie stężenia hormonów we krwi, trawienie i przyswajanie pokarmów.Miarą podstawowego tempa metabolizmu jest wydatek energetyczny (KJ przeliczone na 1 m2 powierzchni ciała i kilogram masy ciała). Są to wielkości charakterystyczne i względnie stałe u ludzi o jednakowej płci i wieku. Badanie jest za pomocą kalorymetrii pośredniej i bezpośredniej.

39. POJĘCIE KOSZTU ENERGETYCZNEGO I FIZJOLOGICZNEGO. Koszt fizjologiczny pracy - wielkość zmian zmiennych parametrów fizjologicznych, powstałych na skutek wykonywania wysiłku - obciążenie mechanizmów fizjologicznych zaangażowanych w przystosowanie organizmu do wysiłku i wielkość spowodowanych przez wysiłek zmian zmęczeniowych. Zależy od: intensywności, charakteru wysiłku, czasu trwania, stopnia zaadoptowania, płci, wieku, samopoczucia, warunków otoczenia, stanu zdrowia, diety.

Parametry krążeniowo-oddechowe są najbardziej wiarygodnymi przy ocenie. Im wentylacja VE jest większa tym koszt fizjologiczny pracy jest większy. Im większe tętno tym większy wysiłek. Oceniamy parametrami fizjologicznymi i biochemicznymi. Koszt energetyczny czynności „netto” = podstawowa przemiana materii.

40. POJĘCIE DŁUGU I DEFICYTU TLENOWEGO Deficyt tl. to róznica pomiedzy spodziewanym poborem tlenu, szacowanym na podstawie równowagi funkcjonalnej , a wielkością VO2 w pierwszych minutach wysiłku. W wysiłkach podprogowych , tam gdzie stan równowagi funkcjonalnej jest osiągalny , różnica ta jest łatwa do wyliczenia.Natomiast w wysiłkach ponadprogowych z powodu braku w poborze tlenu wyliczenie deficytu tlenowego tym sposobem jest niemożliwe. DŁUGIEM TLENOWYM nazywamy nadwyżkę w poborze tlenu ponad wartość spoczynkową , jaka występuje po zakończeniu wysiłku . Wielkość długu tlenowego możemy określić zarówno po wysiłkach podprogowych , jak i ponadprogowych. W przebiegu długu tlenowego wyróżniamy trzy fazy: FAZĘ szybką trwającą kilka minut, FAZĘ wolną , trwającą do kilkudziesięciu minut, FAZĘ ultrawolną,trwająca do kilku godzin. Po wysiłkach krótkotrwałych o intensywności podprogowej występuje jedynie faza szybka . Pozostałe dwie fazy długu tlenowego są obecne jedynie po wysiłkach intensywnych [ponadprogowych ] oraz o przedłużonym czasie trwania .

41. POJĘCIE HOMEOSTAZY USTROJOWEJ Zadaniem wszystkich komórek i ukł.org. człowieka jest współdziałanie w celu utrzymania stałości środowiska wewnętrznego-homeostazy.Utrzymanie homeostazy jest niezbędnym warunkiem funkcjonowania org..Wcelu utrzymania stałego środowiska wew.działają mechanizmy kontrolujące poziom wskażników fizjologicznych,a w razie ich zaburzenia powodują powrót do stanu wyjściowego.Mechznizm ten działa na zasadzie sprężenia wzrotnego.Gdy jakiś czynnik występuje w nadmiarze lub niedoborze,to system kontrolny włącza ujemne sprężenie zwrotne,które doprowadza do stanu równowagi.Znaczącą rolę w tym procesie odgrywa ukł.kążenia wraz z przepływającą krwią.

42. POMPA SERCOWO-MIĘŚNIOWA.Ciśnienie hydrostatyczne powstające w kończynach dolnych powoduje wzrost ciś.żylnego w stopach o ok.90mmHg w pozycji stojącej.Podczas ruchu mięśnie uciskają żyły i przepychają krew w kierunku do serca.Za kierunek przepływu odpowiedają zastawki,dzięki krórym w czasie chodzenia ciś.żylne w kończynach dolnych wynosi ok.25mmHg.Jeżeli osoba stoi w miejscu i pompa mięśniowo-sercowa nie pracuje to ciś.wzrasta do 90mmHg.wciągu 30sek.Wzrasta wóczas przechodzenie płynu z naczyń włosowatych do przestrzeni śródkomórkowej i następuje obrzęk kończyn dolnych.

43. POŚREDNIE METODY OZNACZANIA VO2max Test Astrand-Ryhming.Badany wykonuje wysiłek 6-8 min o stałej mocy np.na cykloergometrze,od początku rejestrowana jest częstośc skurczów serca.Próba na cyklkoergometrze-badany pedałuje w rytmie 60 obr∙min ˉ¹. Wielkośc mocy zależy od wydolności ćwiczącego i dobierana jest indywidualnie.W czasie próby pod koniec każdej min rejestrowana jest częstość skurczów serca,jej wielkość powinna mięścić się w przedziale120-170sk∙min ˉ¹.Obliczanie VO2max-średnią wartość HR z okresu równowagi funkcjonalnej(HRsub)wykorzystujemy do wiliczeń max VO2,w celu wyliczenia posługujemy się tabelami lub nomogramem Astrand΄a.Test Margarii-badany wykonuje dwa wysiłki 6-min,w stałym rytmie,formą step testu,przedzielone 20min przerwą.W pierwszym wysiłku badany wchodzi z cząstością 15 wejść/min,a drugim 25wejść/min.Pierwszy wymaga zużycia ok.22,0ml tlenu∙ kg ˉ¹∙min ˉ¹,a drugi ok.32,4ml tlenu∙kgˉ¹∙min ˉ¹,Podczas obu wysiłków rejestrowana częstość skurczów serca,wielkości średnie z ostatnich 3 min wysiłku służą do wyliczenia VO2 max.

44. POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY KOMÓRKI. Potencjał czynnościowy powstaje w wyniku nagłego dużego wzrostu przepuszczalności błony neuronu dla jonów sodu.Bodżce o sile podprogowej wyzwalają jedynie miejscową odpowiedź komórki ,która nie ma właściwości rozprzestrzeniania się . Aby depolaryzacja mogła rozprzestrzeniać się wzdłuż neuronu i aby impuls mógł przejść całą drogę od dendrytu do ciała komórki,a następnie wzdłuż aksonu do jego zakończenia, bodziec musi być progowy. Kiedy depolaryzacja osiągnie wartość progową lub ją przewyższy,powstaje potencjał czynnościowy , który trwa zazwyczaj 0,5 ms . W tym czasie potencjał błonowy ulega zmianie,a następnie powraca do wart.spoczynkowej.Pod wpływem bodzca działającego na kom. otwierają się kanały dla jonów sodowych.początkowy szybki napływ jonów sodu do kom.jest krótkotrwały.W odpowiedzi zostają otwarte kanały jonów potasowych,mające ładunek dodatni,zaczynają przemieszczać się na zew.kom.Po zakończeniu repolaryzacji pompa sodowo-potasowa przywraca spoczynkowe rozłożenie jonów po obu stronach błony komórkowej.

45. PRAWA RESTYTUCJI I prawo- heterotroniczności restytucji: kolejne układy zawsze odpoczywają w tej samej kolejności: 1 układ nerwowy, 2 układ oddechowy, 3 układ krążenia, 4 odbudowa substratów energetycznych. III prawo - okresowości. II prawo - fazowości restytucji (2 fazy): faza nerwowa - szybka 5 - 15 minut, faza nerwowa - humoralna (wolna) - odbudowywane są substraty energetyczne

46. PRAWA SERCA mięsień sercowy kurczy się na zasadzie „wszystko albo nic”. „Syncytium fizjologiczne” - impuls z jednej komórki rozchodzi się na wszystkie pozostałe. P. Franka Starlinga - siła skurczu mięśni jest zależna od pierwotnej długości włókien mięśniowych. Serce kurczy się tym mocniej im więcej krwi napłynęło do serca  większe rozciągnięcie  silniejszy skurcz  więcej krwi wydobywa się na zewnątrz podczas skurczu

47. PRAWIDŁOWY ZAKRES PH KRWI W takankach organizmu wytwarzane są kwasy tj. mlekowy, moczowy, węglowy. W czasie pracy mięśni ilość tworzących się w organiźmie kwasów znacznie się zwiększa. Trawienie pokarmów związane jest z wydzielaniem soków trawiennych, zarówno silnie kwaśnych np. sok żołądkowy, jak i zasadowych, np. sok trzustkowy. Powoduje to ubywanie anionów lub kationów z osocza krwi. Spożywane pokarmy zawierają też składniki kwaśne i zasadowe, które wchłaniane są do krwi. Stale usuwany jest z organizmu z wydychanym powietrzem kwas węglowy. Kwasy i zasady nielotne są usuwane z moczem. Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej zależy przede wszystkim od właściwopści buforowych krwi. We krwi występują następujące bufory- wodorowęglanowy, fosforanowy, białek osocza, których cząsteczki wiążą zarówno kwasy i zasady oraz bufor krwinek czerwonych. W płucach, we krwi tętniczej aniony chloru przechodzą przez otoczkę erytrocytów do osocza, a w tkankach, we krwi żylnej aniony chloru powracają do krwinek. Wędrówka anionów chloru jest spowodowana właściwościami oksyhemoglobiny, która będąc silniejszym kwasem od hemoglobiny, wypiera aniony chloru z erytrocytów. Powrót anionów chloru we krwi żylnej do erytrocytów sprzyja utrzymaniu stałej wartości pH osocza krwi żylnej. pH kriw ~ 7,36- 7,43 czyli ok 7,4

48 PRAWO FAZOWOŚCI RESTYTUCJI Mówi nam o tym, że są dwie fazy: Faza nerwowa - trwa bardzo szybko od 5-15 min. W zależności od wysiłku. W fazie tej układ nerwowy wraca do spoczynku. Faza humoralna - trwa wolno nawet od kilku godzin do kilku dni

49. PROPRIORECEPCJA W mięśniu, między włóknami, których skurcze powodują skracanie się mięśnia lub wzrost jego napięcia, występują elementy zwane włóknami intrafuzalnymi. Są to receptory mięśniowe (proprioreceptory) wrażliwe na rozciąganie. Włókna intrafuzalne składają się z dwóch obwodowych odcinków kurczliwych, o strukturze podobnej do włókien ekstrafuzalnych, i części centralnej, niekurczliwej stanowiącej właściwą cześć receptorową. Odcinki kurczliwe łączą się otoczkami włókien ekstrafuzalnymi. Odcinek centralny włókna intrafuzalnego oplata pierścieniowo-spiralne zakończenie dendrytu (włókna Ia) neuronu czuciowego, którego ciało komórkowe znajduje się w zwoju międzykręgowym. Akson tego neuronu wchodzi do rdzenia kręgowego i tworzy synapsę z motoneuronem typu  lub też z neuronami pośredniczącymi, ewentualnie kierowany jest do wyższych części ośrodkowego układu nerwowego. Rozciąganiu mięśnia, np. zginaczy kolana przy ruchu prostowania w stawie kolanowym towarzyszy rozciąganie jego włókien intrafuzalnych i wyładowania w nich impulsów. Podczas skurczu mięśnia ( skrócenia włókien ekstrafuzalnych) zmniejsza się stopień rozciągnięcia włókien intrafuzalnych i zmniejsza się także impulsacja aferentna z nich płynąca.

50. PRÓG MLECZANOWY Wskaźnik ten oznacza wielkość obciążenia wysiłkowego, przy którym podczas wykonywania wysiłków o wzrastającym obciążeniu stężenie mleczanu we krwi osiąga wartość 4 mmol/l. Jest to jednocześnie obciążenie, przy którym krzywa, wyrażająca zależność między stężeniem mleczanu we krwi a obciążeniem, zaczyna przebiegać bardziej stromo. Wielkość progu mleczanowego wyraża się w jednostkach mocy, pochłaniania tlenu przez organizm. Próg mleczanowy u osób wytrenowanych wynosi przeciętnie 50-60% Vo2max. Odpowiada to obciążeniu. Przy którym, istotnie wzrasta udział procesów beztlenowych w pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego pracujących mięśni. Wskaźnik ten nazywany jest również „progiem beztlenowym”. Próg mleczanowy obniża się pod wpływem treningu wytrzymałościowego. Jest on więc wskaźnikiem szczególnie przydatnym do oceny efektywności treningu tego typu, zwłaszcza u ludzi wysoko wytrenowanych. Badanie progu mleczanowego wykonuje się podczas wysiłku o wzrastającej intensywności wykonywanego na cykloergometrze lub bieżni elektrycznej. Podczas tego wysiłku przy kilku obciążeniach pobiera się z opuszki palca lub płatka ucha krew w celu oznaczenia w niej stężenia mleczanu. Na podstawie uzyskanych wyników wykreśla się krzywą obrazująca zależność między stężeniem mleczanu i obciążeniem wysiłkowym i wyznacza się indywidualną wielkość progu mleczanowego.

51. PRZYCZYNY EFEKTU LINDHARDA Podczas wysiłków o przewadze skurczów izometrycznych mechanika oddychania różni się w porównaniu z wysiłkami dynamicznymi. Jeśli w czasie pracy statycznej dochodzi do unieruchomienia klatki piersiowej, występują warunki zbliżone do klasycznego doświadczenia Valsalvy. Zatrzymanie oddechu występuje przede wszystkim w sportach siłowych (dźwiganie ciężarów, walki zapaśnicze). Ograniczona wentylacja w czasie niektórych wysiłków statycznych pogłębia różnicę pomiędzy zapotrzebowaniem, a zapotrzebowanie w tlen. W powietrzu pęcherzykowym spada ciśnienie parcjalne tlenu i wzrasta ciśnienie parcjalne Co2, co powoduje zmiany prężności tych gazów we krwi tętniczej. Bezpośrednio po tego rodzaju wysiłkach następuje przywrócenie oddychania i szybki dopływ krwi do krwioobiegu płucnego z przepełnionych dotąd żył obwodowych. Typowym objawem po pracy statycznej ogólnej jest większy wzrost częstości skurczów serca, wentylacja minutowa i zużycia tlenu niż obserwowany w czasie jej trwania objaw Lindharda.

52. PRZYCZYNY POWSTAWANIA ZMĘCZENIA W WYSIŁKACH STATYCZNYCH Podczas skurczów izometrycznych dodatkowym czynnikiem oddziałującym na metabolizm jest niedokrwienie pracujących mięśni. Jest ono związane z uciskiem napiętych mięśni na naczynia krwionośne. Przy dużej sile skurczu dochodzi do całkowitego zatrzymania dopływu krwi tętniczej i odpływu krwi żylnej z pracującego mięśnia. Hamuje to dopływ tlenu i substratów energetycznych, pochodzących ze źródeł pozamięśniowych, oraz wypłukiwanie produktów przemiany materii. W pokrywaniu zapotrzebowania matebolicznego mięśni podczas wysiłków statycznych, wykonywanych w sposób ciągły i z użyciem dużej siły, przeważają więc procesy beztlenowe. Podstawowymi substratami wykorzystywanymi do resyntezy ATP podczas tego rodzaju wysiłku jest PCr (fosfokreatyna) i glikogen mięśniowy. Jeśli skurcz utrzymuje się przez czas dłuższy niż kilka sekund, to w mięśniu gromadzi się znaczna ilość mleczanu, który nie przedostaje się do krążenia ogólnego. Prowadzi to do szybkiego wzrostu stężenia jonów wodorowych, co z kolei hamuje aktywność glikolizy. Zmniejsza się tempo resyntezy ATP a także stosunek ATP do ADP w komórkach. Efekt ten przyczynia się więc do szybkiego rozwoju zmęczenia podczas wysiłków statycznych. Podczas bardzo intensywnych wysiłków, w czasie których objawy zmęczenia mięśni występują już po upływie kilku sekund pracy, główną przyczyną zmęczenia jest prawdopodobnie zmniejszenie się częstotliwości pobudzeń komórek mięśniowych, związane z upośledzeniem przewodzenia impulsów przez złącza nerwowo-mięśniowe.

53. REAKCJE ORTOSTATYCZNE Istotą tej próby jest określenie częstości tętna i ciśnienia krwi u badanego pozostającego w pozycji leżącej oraz po 2 min stania. Wynik badania przedstawia się w postaci tzw. wskaźnika Cramptona. Wskaźnik ten umożliwia dokonanie oceny typu hemodynamicznych reakcji kompensacyjnych wywołanych zmianą pozycji ciała. Reakcje te zależą nie tylko od wydolności układu krążenia, ale również od szeregu mechanizmów nerwowych i humoralnych. Zmiana pozycji ciała z leżącej na stojącą powoduje, iż około 400-600 ml krwi przemieszcza się pod wpływem siły ciężkości, głównie do żył dolnej połowy ciała. Krew ta „zalega” wówczas w podatnych na rozciąganie naczyniach żylnych. W efekcie zmniejsza się powrót żylny i pojemność minutowa serca. Powoduje to chwilowe zmniejszenie efektywnej objętości krwi krążącej i spadek ciśnienia tętniczego. Spadek ciśnienia tętniczego zmniejsza toniczne pobudzenie baroreceptorów aortalnych, zatok szyjnych i obszaru sercowo-płucnego. Stan ten, zwany odbarczeniem baroreceptorów, powoduje:

 Zmniejszenie lub zniesienie hamowania włókien współczulnych unerwiających tętnice, żyły i serce. Efektem tego jest nasilenie się wpływów wazokonstrykcyjnych i wzrost kurczliwości serca

 Zmniejszenie lub zniesienie pobudzającego wpływu impulsów z baroreceptorów na neurony nerwu błędnego unerwiające serce, w wyniku czego akcja serca ulega przyspieszeniu

W następstwie odbarczenia baroreceptorów dochodzi do następujących reakcji ustroju: Zwężenie naczyń oporowych, Zwężenie dużych żył i zwiększenie powrotu żylnego, Przyspieszenie rytmu serca, Zwiększenie siły skurczu serca, Zwiększenie pojemności minutowej, Wyrównanie obniżonego ciśnienia krwi. Nie wszystkie te reakcje można łatwo obserwować w trakcie próby ortostatycznej. Najłatwiej stwierdza się pośrednie dowody zwiększenia napięcia nerwów współczulnych i zmniejszenia wpływu nerwu błędnego jako zmianę częstotliwości tętna, ciśnienia tętniczego krwi i amplitudy skurczowo-rozkurczowej. Wielkość obserwowanych zmian czynnościowych pojawiających się w układzie krążenia zależy od napięcia współczulnej lub przywspółczulnej układu autonomicznego, od stopnia wytrenowania, a nawet od pory roku i dnia. Dlatego też ocena wyników uzyskanych przy pomocy prób ortostatycznych nie zawsze jest trafna, zwłaszcza w wypadku jednorazowego badania. Poniższe reakcje świadczą korzystnie o zdrowiu badanego: • bradykardia spoczynkowa, • hipotomia spoczynkowa, • niewielkie wahania ciśnienia i tętna po zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą

54. REAKCJE W UKŁADZIE KRĄŻENIA POD WPŁYWEM ZMIANY POZYCJICIAŁA Z LEŻĄCEJ NA STOJĄCĄ Natychmiastową reakcja na szybką zmianę pozycji ciała z leżącej na stojącą jest obniżenie się skurczowego ciśnienia tętniczego. Może ono sięgać w tętnicy ramiennej 40mmHg (5,33 kPa) przy niewielkim zwiększeniu ciśnienia rozkurczowego. W ciągu 30 s ciśnienie skurczowe powraca do wartości wyjściowych, aby następnie zwiększyć się o 5-10 mmHg (0,7-1,3 kPa) u zdrowych ludzi. Tendencja do zalegania krwi w kończynach dolnych jest natychmiast kompensowana przez skurcz małych tętniczek. Obniżenie ciśnienia tętniczego skurczowego jest najprawdopodobniej następstwem zmniejszenia się powrotu żylnego krwi. Zmniejszanie objętości wyrzutowej serca jest kompensowane przez zwiększenie częstości skurczów serca, dzięki czemu objętość minutowa serca nie zmienia się istotnie. Skurcz naczyń, występujący w następstwie pionizacji, jest częściowo wynikiem zmniejszania stymulacji baroreceptorów w sercu, łuku aorty, zatokach tętnic szyjnych, umiejscowionych około 30 cm powyżej serca, jest niższe niż w tętnicy ramiennej mniej więcej o 25 mmHg (3,33 kPa). Tak więc baroreceptory zatok tętnic szyjnych są odbarczone przez cały czas pozostawania w pozycji wyprostowanej. Skurcz małych tętniczek opóźnia gromadzenie się krwi w kończynach dolnych, ale nie może zwiększyć powrotu żylnego. Istotny wpływ na wielkość powrotu żylnego maja spoczynkowe napięcia i skurcze mięśni kończyn dolnych. U osób dobrze tolerujących zmiany ortostatyczne ciśnienie wewnatrzmieśniowe w mięśniu brzuchatym łydki wynosi około 100 mm H2O, podczas gdy u osób ze skłonnością do zapaści ortostatycznej zaledwie około 50 mmH2O. W następstwie skurczu naczyń obwodowych zmniejsza się eliminacja ciepła z organizmu, co może powodować zwiększenie temperatury wewnętrznej nawet o 1 C. Z ciśnienia w małych tętnicach kończyn dolnych w pozycji stojącej prowadzi do izoosmotycznego przesunięcia płynu do przestrzeni międzykomórkowej i w rezultacie do zmniejszenia objętości osocza o 10-15%, co przyczynia się do dalszego obniżenia systemowego obniżenia tętniczego. Dłuższe stanie powoduje także zmniejszenie diurezy w wyniku redukcji przepływu nerkowego i filtracji kłębuszkowej.

55. REAKCJE W UKŁADZIE KRĄŻENIA W TRAKCIE PRÓBY VALSALVY przebiegu wykonywania próby Valsalvy wzrost ciśnienia śródpiersiowego zmniejsza powrót krwi żylnej do serca. Wyróżniane są 4 fazy reakcji na próbę Valsalvy. Na początku parcia w I fazie wzrasta ciśnienie tętnicze i zwalnia się czynność serca, po czym - w związku ze spadkiem pojemności minutowej - ciśnienie tętnicze obniża się. Jest to II faza trwająca aż do zaprzestania wykonywania bezdechu pod ciśnieniem. W czasie II fazy dochodzi do pobudzenia układu sympatycznego. Obserwuje się wtedy przyspieszenie czynności serca. W momencie zaprzestania próby bezdechu pod ciśnieniem następuje faza III, w czasie której dochodzi do dalszego spadku ciśnienia tętniczego i dalszego przyspieszenia czynności serca.

W momencie, gdy zwiększony spływ żylny z rozszerzonych naczyń płucnych osiągnie lewą komorę, dochodzi do wzrostu jej rzutu z wtórnym pobudzeniem układu przywspółczulnego i zwolnieniem czynności serca (IV faza).

56. RECEPTORY ODDECHOWE Wyróżniamy 3 rodzaje receptorów wrażliwych na bodźce mechaniczne i chemiczne. Przekazują one informacje z uk. oddechowego do pnia mózgu. Mechanoreceptory - wrażliwe na rozciąganie, hamują ośrodkową aktywność wdechową na drodze odruchowej poprzez nerwy błędne. Receptory podnabłonkowe - pobudzane przez silne bodźce drażniące. Receptory około kapilarne - tzw. receptory J bodźcem dla nich jest zwiększenie objętości płynów w przestrzeniach okołokapilarnych płuc, ich pobudzenie wywołuje krótkotrwały bezdech a potem szybkie i płytkie ruchy oddechowe.

57. REFRAKCJA BEZWZGLĘDNA I WZGLĘDNA Okres refrakcji - czas w którym komórka jest mniej pobudzona. Okres refrakcji bezwzględnej - w tym czasie komórka nie może zostać pobudzona ponownie, niezależnie od siły bodźca. Okres ten zaczyna się z fazą szybkiej depolaryzacji i trwa przez część fazy repolaryzacji. Kończy się on kiedy liczba zinaktywowanych kanałów Na zmniejsza się w wynik repolaryzacji i możliwe jest powstanie następnego potencjału czynnościowego. Okres refrakcji względnej -stan pewnej nie wrażliwości na bodźce. Żeby wywołać kolejne pobudzenie komórki trzeba zadziałać bodźcem większym. Zaczyna się on po okresie refakcji bezwzględnej

58 REGULACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI Ciśnienie jest wynikiem działania na krew napięcia sprężystego rozciągniętych ścian zbiornika tętniczego. Im większe rozciąganie zbiornika tętniczego objętości zawartej tam krwi, tym większe napięcie sprężyste jego ścian i tym wyższe w nim ciśnienie średnie krwi. Objętość krwi w tętnicach i co za tym idzie średnie ciśnienie tętnicze zależy od 2 czynników: od wielkości dopływu krwi do tętnicy, czyli od objętości minutowej serca oraz od wielkości odpływu krwi z tętnic do naczyń włosowatych który jest odwrotnie proporcjonalny do oporu obwodowego. O wysokości zarówno tętniczego ciśnienia skurczowego jak i rozkurczowego decyduje stopień rozciągania i napięcie sprężyste ściany tętnic. Wysokość ciśnienia skurczowego jest tym większa, im większa jest objętość wyrzutowa serca i szybkość wyrzutu oraz im wyższy współczynnik sprężystości objętościowej aorty. Ciśnienie rozkurczowe natomiast jest tym niższe, im wolniejszy rytm serca, im wyższy współczynnik sprężystości aorty i im mniejszy opór obwodowy przepływu. Wpływ na zwiększenie ciśnienia tętniczego ma ją bodźce emocjonalne typu stresowego wysiłek fizyczny, pobieranie pokarmu i aktywność seksualna. Natomiast na obniżenie ciśnienia tętniczego ma wpływ wysoka temperatura otoczenia, przejście do pozycji stojącej i sen. Są to jedna zmiany krótkotrwałe, chwilowe i sprawny uk. regulacyjny, głównie odruch z baroreceptorów tętniczych, przeciwdziała tym krótkotrwałym odchyleniom, utrzymując ciśnienie tętniczego we względnie stałym regulowanym homeostatycznie zakresie. Ciśnienie tętnicze powinno być mierzone naczczo rano w pozycji leżącej i w stanie zupełnego spokoju psychicznego. Jest to tzw. ciśnienie tętnicze podstawowe wartość najniższa dla danego osobnika w ciągu dnia. Jeszcze niższe wartości o 10 do20mmhg występują tylko we śnie. Z wiekiem stopniowo wzrasta wysokość ciśnienia tętniczego, szczególnie skurczowego. U kobiet do ok. 50 r. Życia ciśnienie tętnicze jest statystycznie niższe niż u mężczyzn, później natomiast po okresie pokwitania zrównuje się z nimi, lub nawet je przekracza jest to spowodowane żeńskimi hormonami płciowymi. Najczęstszą wartość ciśnienia podstawowego u zdrowego człowieka w wieku 20-25 lat stanowi 120-70 mmHg.

Czynniki regulujące ciśnienie tętnicze: czynniki metaboliczne, reaktywność mięśniówki naczyń, objętość krwi, promień naczynia, lepkość krwi, objętość minutowa, sprężystość tętnic, wpływy nerwowe.

W regulacji biorą udział różne narządy i układy z których najważniejszą rolę odgrywają nerki z układem RAA (renina-angiotensyna-aldosteron) i szeroko rozumiany układ neurohormonalny z udziałem ketocholamin, wazopresyny, kortyzonu,aldosteronu. Niebagatelną rolę w regulacji ciśnienia tętniczego odgrywa ośrodkowy uk. nerwowy w tym kora.

59 REGULACJA ODDYCHANIA Sprawność oddychania jest uwarunkowana prawidłową funkcja ośrodków oddechowych. Ośrodki te składają się z licznych komórek nerwowych mają swoje siedlisko w pniu mózgu - moście oraz w rdzeniu przedłużonym.

Regulacja oddychania odbywa się za pomocą ośrodka oddechowego. W skład którego wchodzą neurony wdechu i wydechu. Ośrodki te przesyłają impulsy nerwowe do rdzenia kręgowego do neuronów ruchowych unerwiających mięśnie wdechowe i m. wydechowe. Istnieją dwa typy nerwowa i chemiczna. Regulacja nerwowa zapoczątkowana jest w mechanoreceptorach i dostarcza do kompleksu oddechowego pnia mózgu inf. o stanie uk. oddechowego. Regulacja chemiczna zapoczątkowana jest w chemoreceptorach i dostarcza do kompleksu oddechowego pnia mózgu inf. o prężności tlenu i dwutlenku węgla we krwi oraz stężeniu jonów wodorowych. •Chemodetektory zlokalizowane są w rdzeniu przedłużnym po stronie brzusznej. Wrażliwe są na wzrost stężenia jonów wodorowych w płynie mózgowo-rdzeniowym, co z kolei pobudza ośrodek wdechu. • Mechanoreceptory poprzez rozciągnięcie tkanki płucnej wyzwalają wydech. Zaś zmniejszenie stopnia rozciągnięcia płuc w czasie wydechu pobudzają inne mechanoreceptory i wyzwalają wdech. • Proprioreceptory to receptory w mięśniach oddechowych pobudzane przez rozciąganie mięśni.

60. REGULACJA PRACY MIĘŚNIA SERCOWEGO Wpływ na czynność serca mają: 1.UNERWIENIE : układ współczulny wydzielający noradrenalinę i układ przywspółczulny wydzielający acetylocholinę .Pobudzenie włókien współczulnych wywołuje zwiększenie częstotliwości rytmu zatokowego ,zwiększenie szybkości przewodzenia ,zwiększenie kurczliwości mięśnia serca .Ukła przywspółczulny działa odwrotnie :zwalnia lub hamuje rytm zatokowy ,zmniejsza szybkość przewodzenia ,zmniejsza kurczliwość mięśnia serca. 2.REGULACJA HUMORALNA: glukagon - zwiększa kurczliwość ,zwiększa szybkość przewodzenia, angliotensyna -zwiększa kurczliwość, wazopresyna - zmniejsza objętość wyrzutową serca i ciśnienie tętnicze, adrenalina -wzrost ciśnienia krwi przez skurcz naczyń krwionośnych ,zwiększa zużycie tlenu przez serce ,kurczliwość serca ,objętość wyrzutową ,minutową serca ,przyspiesza akcję serca, noradrenalina -podwyższa ciśnienie skurczowe i powoduje bradykardię.Obie zwiększają skłonność serca do skurczów przedwczesnych i migotania komór, aldosteron -aktywuje pompę sodową i powoduje wzrost przepuszczalności komór dla sodu (Na ). Hormony spowalniające pracę serca : tlenek azotu - działa silnie rozkurczająco ,prostocykliny -rozszerza naczynia krwionośne .

61. RESTYTUCJA PO WYSIŁKACH KRÓTKOTRWAŁYCH W tym przypadku restytucja jest fazą szybką ,zmęczenie jest bardzo duże ale szybko ustępuje. Substancje energetyczne ,które zostały zużyte są szybko odbudowywane ( ich kolejność odbudowy jest taka sama jak przy ich wyczerpywaniu

62 RODZAJE SKURCZÓW MIĘŚNIOWYCH Jedną z właściwości tkanki mięśniowej jest pobudliwość ,która wyraża się w zdolności do zmiany napięcia i długości mięśnia pod wpływem działania skutecznych bodźców .Mięśnie są wrażliwe na ziałanie impulsów nerwowych i na drażnienie prądem elektrycznym .Mięsień kurcząc się może skrócić swoją długość o prawie 50 %. Skurcz izotoniczny i izometryczny Ze względu na zmiany napięcia i długości mięśnia rozróżniamy skurcz izotoniczny i izometryczny .Izotoniczny jest wtedy ,gdy skraca się długość mięśnia bez zmiany jego napięcia .Skurcz tego typu występuje jedynie przy badaniu mięśnia izolowanego ,nigdy w normalnych czynnościach motorycznych .Skurcz izometryczny powstaje przy drażnieniu mięśnia ,którego oba końce ( lub przyczepy ) zostaną unieruchomione ,np. przy nadmiernym obciążeniu ,którego mięsień nie może pokonać .Tego rodzaju skurcze są podstawą ćwiczeń lub pracy statycznej .

Skurcz auksotoniczny Wykonywanie ćwiczeń fizycznych i jakichkolwiek czynności motorycznych o charakterze dynamicznym oparte jest na skurczach auksotonicznych .Charakteryzują się one skracaniem długości i zwiększaniem napięcia mięśniowego. Są najbardziej naturalną formą skurczów mięśniowych ,będącą podstawą aktywności motorycznej. Skurcze koncentryczne i ekscentryczne Ze względu na kierunek działania mięśni rozróżniamy skurcze koncentryczne i ekscentryczne .Skurcz zgodny z kierunkiem ruchu ,np. zginanie obciążonego ramienia , jest skurczem koncentrycznym .Skurcz niezgodny z kierunkiem ruchu ,np. prostowników uda w czasie przysiadu ,to skurcz ekscentryczny .Skurcze koncentryczne są podstawą pracy pozytywnej (+) jak wchodzenie po schodach ,ekscentryczne występują w pracy negatywnej (-),schodzenie schodami. Skurcz pojedynczy W następstwie działania pojedynczego bodźca skutecznego powstaje skurcz pojedynczy ,który występuje tylko w warunkach eksperymentalnych .Skurcze tężcowe (niezupełne i zupełne ) Naturalne czynności motoryczne oparte są na skurczach mięśni wywołanych seryjnymi impulsami nerwowymi -są to tzw. skurcze tężcowe ,w których przerwy między bodźcami będą krótsze niż cały czas trwania skurczu .

W zależności od czasu trwania przerwy wyróżniamy skurcze tętnicze niezupełne i zupełne .Jeżeli kolejne pobudzenie następuje w momencie ,gdy mięsień zaczął się już rozkurczać ,to mięsień wykona skurcz tętniczy niezupełny. Jeżeli przerwa między bodźcami jest krótsza niż okres kurczenia się mięśnia ,a dłuższa niż okres jego refrakcji ,czyli następne pobudzenie wypada na ramieniu wstępującym skurczu, tzn. każdy następny bodziec trafia jeszcze na fazę skurczu (wywołaną bodźcem poprzednim ) ,to mięsień wykona skurcz tętniczy zupełny .Najczęściej występującym rodzajem skurczu u człowieka jest skurcz tętniczy niezupełny .

63. RODZAJE WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH Możemy wyróżnić 2 rodzaje włókiem mięśniowych: włókna ST typu I, włókna FT typu IIa i Iix.

Włókna ST ↔ Włókna FT

Wolne  kurczliwość szybka

Bez osłonekMotoneuronymielinowe

wolneOsiągnięcie max siłyszybko

bardzo dużaWytrzymałośćIIa - średnia Iix - mała

dużaGęstość kapilar niska

dużaIlość mitochondriimała

tlenoweCharakter metabolizmuglikolityczne, fosfagenowe

wysokaZawartość mioglobiny niska

niskaZawartość glikogenu→wysoka

wysokaZawartość trójglicerydów niska

niskaZawartość fosfokreatynywysoka

wolnaSzybkość odbudowy ATP wysoka

64. ROZKŁAD GLIKOGENU -REGULACJA I PRZEMIANY Glikogen jest polisacharydem o rozgałęzionej strukturze zbudowanym z cząsteczek glukozy ,połączonych ze sobą wiązaniami alfa-1 ,4 i alfa-1 ,6 -glikozydowymi .Glikogen tworzy połączenie z różnymi związkami organicznymi ,zwłaszcza z białkiem .Masa cząsteczkowa glikogenu : w wątrobie = 3 mld (ok.100-150 g ) ,w mięśniach =8 mln ( w zależności od ich budowy histologicznej od 0,5-2 g\100 g tkanki ) .Do najbogatszych w ten materiał zapasowy tkanek należą ,oprócz wątroby i mięśni szkieletowych ,granulocyty ,mięśnie gładkie ,mięsień sercowy i mózg. Rozkład glikogenu przebiega dwoma torami :fosforolitycznym i hydrolitycznym. Fosforolizę glikogenu katalizuje fosforylaza glikogenowa ,zaś hydrolizę amylaza i glukoamylaza .Fosforylaza glikogenowa ma kluczowe znaczenie dla przemiany cukrów .Rozpoczyna ona rozkład glikogenu i proces zwany ciągiem glikolitycznym .Fosforylaza glikogenowa jest enzymem ,który przy udziale nieorganicznego ortofosforanu rozbija końcowe wiązanie alfa - 1,4 glikozydowe w łańcuchu glikogenu ,uwalniając glukozo - 1 -fosforan .Fosforylaza glikogenowa występuje w dwóch formach : aktywnej ( jako tetramer-a ) i nieaktywnej ( jako dimer-b ). Rozkład glikogenu zależy od stanu energetycznego tkanki i regulacji hormonalnej .Cząsteczka glukozo - 1 -fosforan może być przekształcona w glukozo - 6 fosforan a następnie wprowadzona na szlak glikolityczny lub w cykl pentozowy lub zostaje przekształcona w urydynodifosfoglukozę (UDPG ) a ta staje się substratem dla syntezy glikogenowej. REGULACJA Głównym źródłem cukru w organizmie jest glikogen . Włókna wolnokurczliwe ( czerwone ,ST ) zawierają większą ilość glikogenu i dlatego są dostosowane do wykonywania pracy wytrzymałościowej ,długotrwałej .W trakcie pracy najpierw zostaje zużyty glikogen z ST a później glikogen z FT (szybkokurczliwych). Zwiększenie intensywności wysiłku fizycznego obniża zapas glikogenu w mięśniach .Zmniejszona zawartość glikogenu zmniejsza zdolność fizyczną organizmu .U osób wytrenowanych jest więcej glikogenu w mięśniach niż u osób nie wytrenowanych .W okresie odnowy (po wysiłku ) dzięki diecie bogatej w węglowodany następuje w ciągu 24-28 h ,wzrost glikogenu do poziomu wyjściowego. Wraz ze wzrostem poziomu glikogenu wzrasta zdolność wysiłkowa organizmu. Na zawartość glikogenu w tkankach wpływ mają również hormony tj. :adrenalina i glukagon przyspieszają rozkład glikogenu (poprzez aktywacje procesów z udziałem fosforylazy glikogenowej ) ,glikokortykoidy i insulina stymulują syntezę glikogenu .

65. RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA W WYSIŁKACH KRÓTKOTRWAŁYCH W wys krótkotrwałych źródłem energii są procesy beztlenowe i rozpad fosfokreatyny oraz glikoliza beztlenowa.

Reakcją wyrównawczą organizmu jest hiperwentylacja, zagęszczenie osocza i wzrost osmolarności komórek mięśniowych, które uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej kationy potasu i wodoru oraz aniony mleczanowi. W pierwszych sekundach wysiłku w wyniku rozpadu fosfokreatyny dochodzi do przejściowej alkalizacji środowiska wewnątrzkomórkowego. Z czasem wzrasta tempo glikolizy beztlenowej, gdzie dochodzi do wypływu mleczanów, jonów potasu i fosforanów z wnętrza komórki, więc wzrasta ich stężenie we krwi. Produkty przemian metabolicznych zwiększają osmolarność wewnątrzkomórkową. Hiperosmolarność jest przyczyną zagęszczenia osocza, tzw. hemokoncentracja wysiłkowa. Aby ją ograniczyć następuje wypływ mleczanów, fosforanów, kreatyny i potasu z komórki.. Płyny ustrojowe mają odczyn zasadowy ,gdyż stężenie jonów wodorowych wynosi 7,4 ( 40 mmol\L) .Utrzymanie tego stałego pH stanowi element homeostazy i jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu .Zbyt duże zmiany pH w kierunku kwaśnym ,jak to ma miejsce podczas wysiłku fizycznego w wyniku produkcji dwutlenku węgla lub kwasu mlekowego ,są niekorzystne dla organizmu .Organizm radzi sobie z tymi zmianami dzięki pomocy układów buforowych ,które zapobiegają nadmiernej kwasicy .Produkowany w pracujących tkankach dwutlenek węgla łączy się z wodą i tworzy kwas węglowy .Tak więc jest on źródłem kwasu i stanowi problem dla organizmu .W organiźmie musi być utrzymana homeostaza ,która m.in. zależy od równowagi kwasowo-zasadowej za której stałośc odpowiadają układy buforowe ,płuca i nerki. Podczas wykonywania bardzo intensywnego wysiłku -supramaksymalnego ,intensywnego pojawia się coraz więcej kwasu mlekowego we krwi ,w mięśniach .W tych stanach następuje buforowanie nadmiaru jonów wodorowych,dwutlenek węgla opuszcza organizm przez płuca (musi zostać usunięty ) .Stężenie zasad buforujących spada .Nadmiar dwutlenku węgla ,działając na kłębki szyjne i aortalne oraz bezpośrednio na ośrodek oddechowy wraz z obniżonym pH ,powoduje wzmożoną wentylację płuc i w ten sposób jest wydalany .Proces ten nazywany jest kompensacją kwasicy metabolicznej .Gdy przyczyna kwasicy utrzymuje się nadal, musi nastąpić zwiększone wydalanie jonów wodorowych -i do tego potrzebne są nerki ,które stanowią trzecią linię utrzymania stałości równowagi kwasowo-zasadowej .Powrót pH do wartości spoczynkowej ,po zakończonym ,intensywnym wysiłku fizycznym ,wymaga przynajmniej 1 h.

66. RYTM ODDECHOWY I JEGO REGULACJA Skurcz mm oddechowych jest następstwem aktywności bioelektrycznej zaopatrujących je nerwów somatycznych. Na motoneuronach mm oddech (zlokalizowanych w rdzeniu kręgowym), przebiegają włókna dróg korowo- rdzeniowych, które zapewniają świadomą regulację rytmu oddechowego (częstość, głębokość oddychania i czas bezdechu). U dorosłego człowiek rytm oddych w spoczynku wynosi 12 odd/min. Neurony odpowiedz za generowanie rytmu oddech zlokal są w obrębie pnia mózgu, SA to kompleksy oddechowego pnia mózgu. Neurony te są ze sobą wzajemnie powiązane połączeniami synaptycznymi i otrzymują informacje z układu siatkowatego wstepującego pobudzającego (RAS), chemoreceptorów tętniczych, obszarów chemowrażliwych mózgu i receptorów obwodowych. Informacje toniczne są zamieniane na rytmiczne, a te przekazywane są do motoneuronów zaopatrujących mm oddech.

Istnieją dwa typy regulacji oddychania: nerwowa- zapoczątkow jest w mechanorecept i dostarcza do kompleksu oddech pnia mózgu informacje o stanie ukł oddechowego, chemiczna- zapoczątkow w chemorecept i dostarcza inform o prężności tlenu, dwutlenku węgla we krwi oraz stęż jonów wodorowych.

Nerwowa- *mechanorecept wolno adaptuj się (SAR) - receptory inflacyjne- odpowiedzią na ich pobudzenie jest odruch Heringa- Breuera, który funkcjonuje na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego, który polega na ograniczeniu czasu wdechu i zapobiega rozciągnięciu płuc i klatki piersiowej podczas wdechu. *mechanorec szybko adaptuj się (RAR)- recept deflacyjne, ponadbłonkowe- odruch z tych receptorów działa na zasadzie sprzęż zwrotnego dodatniego, która polega na pogłębieniu wdechu, gdy powierzchnia wymiany gazowej ulega zmniejszeniu. *receptory okołokapilarne (J)- odruch odgrywa istotna rolę podczas ciężkich wysiłków fiz, tzn. zmniejsza ich intensyw (osłabia siłe skurczów mm szkielet).

Chemiczna-*chemorecept tętnicze- odruch stanowi główna drogę obrony organizmu przed niedotlenieniem; reakcja obejmuje składowa oddechową i krążeniową. *obszary chemowrażliwe mózgu (chemorec ośrodkowe)- pobudzenie CO2 powoduje zwiększenie wentylacji płuc.

67. SKURCZ MIĘŚNIA SERCOWEGO (FAZY) Skurcz i rozkurcz komór i przedsionków jest cykliczny. Jeden cykl trwa 800ms. Spoczynkowa częstotliwość 1,2Hz; 72/min jest to normokardia. Bradykardia > 72/min (sen)- w wysiłku jest konsekwencją do jej adaptacji Tachykardia < 72/min (nadmierne pobudzenie) - w wysiłku jest konsekwencja systematycznie podejmowanej aktywności o charakterze siłowym.

Fazy- mechanizm serca. *Skurcz mm przedsionków ->krew płynie przez ujście przedsionkowo- komorowe prawe i lewe do komory pr i lw. *Skurcz izowolumetryczny (skurcz komór)-> zamkniecie zastawek przedsionk- komor trójdzielnej (pr) i dwudzielnej (lw) -> mm komór szybko się napina, ciśnienie w komorach szybko rośnie (cieśn. Krwi w komorach przewyższa ciśn w zbiornikach tętniczych, a wtedy *Skurcz izotoniczny (otwieranie się zastawek pnia płucnego i aorty) -> krew jest wtłaczana do zbiorników tętniczych. *Faza rozkurczu komór (rozpoczyna się z chwilą okresu protodiostolicznego, gdzie cisn w komorach zaczyna opadać. *Rozkurcz izowolumetryczny komór (kiedy zastawki pnia płucnego płucnego aorty oraz porzedsionk-komor są zamknięte). *Okres szybkiego wypełniania się komór (otwarcie zastawek przeds-komor ->krew z przedsionków -> komory) *Okres przerwy (po nim mięsień przedsionkowy kurczy się i druga porcja krwi zostaje wtłoczona pod niewielkim ciśn do komór), dalej skurcz izowolumetryczny

68. SYNAPSA NERWOWO-MIĘŚNIOWA To połączenie nerw-mm, czyli płytka motoryczna, gdzie impuls przekazywany jest na włókna mięśniowe. Sarkolema tworzy wiele fałdów, tam gdzie zakończenia aksonów łączą się z komórkami mm. Przestrzeń między neuronem a włóknem mięśniowym to szczelina synaptyczna, przez którą dyfunduje acetylocholina - neurotransmiter uwalniany z pęcherzyków synaptycznych. Acth łącząc się z receptorami w sarkolemie wywołuje gwałtowny napływ jonów Na+ do wnętrza komórki mm oraz depolaryzację błony postsynaptycznej. Potencjał czynnościowy rozprzestrzenia się wzdłuż sarkolemy i po przedostaniu się do wnętrza komórki powoduje skurcz włókien mm i następuje rozkład Acth za pomocą enzymu acetylocholino- esterazy.

69. TERMOREGULACJA Polega na dostosowaniu ciepła wytworzonego w ustroju (termoregul chemiczna) i ciepła wymienianego miedzy organ a środowiskiem do potrzeb bilansu cieplnego organ, co pozwala na utrzymanie względnie stałej temperatury wewn (termoregul fizyczna). Podstawa działania mechanizmów termoregulacji jest ujemne sprzężenie zwrotne ze zmiennym poziomem nastawienia „set-pointu” (zadanego poziomu -37st). Głównymi elementami układu termoregulacji są: *termoreceptory obwodowe -wolne zakończenia nerwowe zlokalizowane w skórze, są receptorami ciepła i zimna, *termodetektory- neurony, które reagują na lokalne podwyższenie temperatury wzrostem częstotliwością wyładowań elektrycznych, *dwuczęściowy ośrodek termoregulacji podwzgórza- ośr eliminacji ciepła i ośr zachowania ciepła są połączone drogami biegnącymi po obu stronach podwzgórza, *efektory układu termoregulacji- dzięki nim usuwany jest nadmiar ciepła z organ w warunkach obciążenia ciepłem egzogennym lub endogennym, bądź zwiększa się jego produkcja przy eksplozji do zimna. Wymiana ciepła miedzy organ a otoczeniem odbywa się na zasadzie praw fizycznych poprzez: konwekcję, przewodzenie, promieniowanie czy parowanie potu. Regulowana jest tylko temperatura wewn, która jednak podlega zmianom dobowym. Upośledzenie działania termoregul w skrajnych warunkach termicznych środowiska prowadzi do obniżenia (hipotermia) lub podwyższenia (hipertermia) temperatury wewn. Temper wewn podczas wysiłków, zwłaszcza długotrwałych, podwyższa się bo większość energii powstającej w pracującym mięśniu stanowi energia cieplna. Wielkość wysiłkowych przyrostów temperatury zależy od obciążenia względnego (%VO2max). Eliminacja ciepła przez parowanie potu, którego sekrecja się zwiększa. Termoregulacyjne reakcje na wysiłek zależą od warunków środowiska termicznego i od czynników nietermicznych ( np. stopień wytrenowania, nawodnienia, objętości krwi, stężenia jonów w płynach ustrojowych, u kobiet od fazy cyklu menstruacyjnego). Aktywna rozgrzewka wywiera korzystny wpływ na termoregul podczas wysiłku.

70.TESTY POMIARU POJEMNOSCI I MOCU TLENOWEJ

71. TĘTNO I JEGO ZNACZENIE Tętno - odzwierciedla rytm naprzemiennego rozszerzania się i kurczenia tętnicy.Ilekroć lewa komora serca pompuje krew do aorty, ściany jej rozciągają się.To rozciągniecie ścian przemieszcza się jak fala wzdłuż aorty i odchodzących od niej tetnic.Kiedy fala przemija, sprężyste ściany powracają do wyjściowego rozmiaru. Częstość skurczów serca (puls), tachykardia ↑, bradykardia ↓, norma ↔, częstość w spoczynku u człowieka 70, u dzieci ↑12 lat - 80..niemowlaki 130-160, tętno wyczuwamy na : tętnica szyjna wspólna , tętnica promieniowa nadgarstka,tetnica skroniowa. Pomiar tętna informuje o : stanie układu krążenia - rytmiczności pracy i funkcjonowaniu naczyń .

72. TRANSPORT GAZÓW ODDECHOWYCH. Transport tlenu -cząsteczki tlenu rozpuszczone w osoczu wiążą się z hemoglobina, tworząc oksyhemoglobine (jedna czast. Hb4 wiążą 4O2 Hb4 +4O2=Hb4O8

Obecność hemoglobiny zwiększa zdolność krwi do transportu około 70 razy.Tlen dostaje się do płucnych naczyn wlosowatych i wiaze się z hemoglobina w czerwonych krwinkach.W tkankach gdzie stężenie O2 jest niskie , hemoglobina uwalania tlen, który dyfunduje z krwi do komórek. Transoprt dwutlenku węgla: dyfundujac z tkanek do krwi transportowany do płuc:

73. TROPIMY SERCA to odruchy serca, reakcje na bodźce zewnętrzne. Tropizmy mogą być: dodatnie (+) przyspieszające prace serca (układ współczulny pozazwojowy) - adrenalina i ujemne (-) spowalniające pracę serca (układ przywspółczulny przedzwojowy)- acetylocholina. chronotropizm - czas skurczu m. sercowego, przyspieszenie akcji serca. Dromotropizm - przewodzenie impulsów (szybkość). Inotropizm - siła skurczu komór i przedsionków. Batmotropizm - pobudliwość, wrażliwość na bodźce. Lonotropizm - napięcie

74. UKLAD PIRAMIDOWY -ZNACZENIE FIZJOLOGICZNE

75. UTLENIANIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH - ROLA KARNITYNY

76. WYDOLNOŚĆ ANAEROBOWA- TEST WINGATE

77. WYDOLNOŚĆ BEZTLENOWA I METODY JEJ OZNACZANIA

78. WYDOLNOŚC FIZYCZNA; WIEK I PŁEĆ Płeć max pobieranie tlenu VO2 max jest mniejsze u kobiety niż u mężczyzny w tym samym wieku 20-30%. U kobiet są mniejsze rozmiary serca, objętość wyrzutowa, objętość krwi krążącej i zawartość hemoglobiny. Tempo zmniejszania się wraz z wiekiem VO2 max. jest nieco większe u K niż u M w tym samym wieku. Max HR, skład włókien mm, aktywność enzymów mitochondrialnych, unaczynienie mm szkieletowych u K i u M są podobne. Czas wykonywania wysiłku do całkowitego wyczerpania podczas długotrwałych submax. O umiarkowanej intensywności jest dłuższy u kobiet - udział substratów tłuszczowych jest większy. Współczynnik oddechowy w czasie wysiłków o obciążeniach mniejszych niż 80% VO2 max. Jest mniejszy u kobiet. Wiek- sprawność funkcji zaopatrzenia tlenowego zwiększa się u dzieci i młodzieży do 20 roku życia, do 25 roku życia utrzymuje się na tym samym poziomie, a potem stopniowo zmniejsza się.

79. WYMIANA GAZOWA W PŁUCACH 1. Wymiana gazowa między pęcherzykami płucnymi i naczyniami włosowatymi. Stężenie tlenu jest większe w pęcherzykach płucnych niż w nacz. Włosowatych, wiec tlen dyfunduje z p.p do krwi. Stężenie CO2 jest większe we krwi niż w p.p. dlatego dwutlenek węgla dyfunduje z krwi do pęcherzyków płucnych. 2. Wymiana gazów miedzy nacz. włosowatymi a komórkami. Stężenie O2 jest większe w nacz. włosowatych, Stężenie CO2 jest większe w komórce.

80. Z JAKICH REAKCJI POCHODZI C02, KTÓRY ZNAJDUJE SIĘ W WYDYCHANYM POWIETRZU utlenianie glukozy, glikoliza beztlenowa, przejście pirogronianu w a-CoA, cykl Krebsa

• Utlenianie glukozy tlenowej C6 H12 O6 + 6 O2 + 6 H2O = 6 CO2 = 12 H2O+ ATP

• Pirogronian (a-coA) 2 cząst. Pirog +2 COA = 2NAD+ = 2 a-COA+ 2 CO2+ 2NADH

• Krebs 2 a-COA + 6 NAD+ + 2 FAD + 2 ADP + 2 Pi + 2 H2O = 4 CO2 = 6 NADH + 2 FADH2 + 2 ATP + 2 COA

81 ZASTOSOWANIE TESTÓW PROGRESYWNYCH W DIAGNOSTYCE WYSIŁKOWEJ

82 ZMĘCZENIE RODZAJE I FUNKCJE Zmęczenie - stan organizmu rozwijający się w czasie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej charakteryzujący się zmniejszeniem zdolności do pracy nasileniem się odczucia ciężkości wysiłku i osłabieniem chęci kontynuowania pracy. Znaczenie fizjologiczne zmęczenia polega na ochronie ustroju przed przeciążeniem zbyt intensywną lub długotrwałą pracą. Zmęczenie ostre- po wysiłkach krótkich intensywnych, zmiana stosunku ATP - ADP

Zmęczenie podostre - po wysiłkach długotrwałych ale nie intensywnych. Zmęczenie przewlekłe - nakładanie się na siebie kolejnych zmęczeń  przetrenowanie

83. ZMĘCZENIE -TEORIE POWSTANIA Teoria miogenna - zmęczenie powstaje w mięśniach i objawia się w mięśniach. Teoria neurogenna - zmęczenie powstaje w mózgu a objawia się w mięśniach. Uduszenie - ilość tlenu dostarczanego do organizmu jest zbyt mała. Teoria zatrucia - pojawienie się toksyn, metabolitów, wolnych rodników - czynniki które mogą uszkadzać błonę komórkową lub upośledzać działanie enzymów. Teoria wyczerpania - w czasie trwania wysiłku ilość substratów zostaje wyczerpana, komórka nie ma skąd ich pobrać nie ma możliwości wytworzenia energii.

84. ZNACZENIE ATP ATP jest aktywnym czynnikiem fosforylującym - łatwo odszczepia jedną resztę kwasu fosforowego przekształcając się w ADP. Wydzielana jest przy tym znaczna ilość niezbędnej dla organizmu energii. ATP bierze udział w biosyntezie kwasów tłuszczowych. Reagując z aktyną i miozyną powoduje skurcze mięśni

12. ENERGETYKA WYSIŁKÓW DŁUGO. w skład wchodzi ATP, fosfokreatyna, glikogen mięśniowy, glukoza(↓po 30-60 min., ↑glukozy z krwi przez mięśnie), trójglicerydy lipoprotein osocza, wolne kwasy tłuszczowe, kwas mlekowy(niedobór tlenu w mięśniach zwiększa ilość kwasu mlekowego we krwi ↓O2, ↑LA). Jeśli jest ciężki i dł. wysiłek może wzrastać we krwi stężenie ketokwasów. Ketokwasy są spalane w mięśniach, a w wyniku wzrostu hipoglikemii wykorzystywany jako materiał energetyczny przez uk. nerwowy.

85. ZNACZENIE LIPIDÓW W WYSIŁKU FIZYCZNYM

---