MAKROEKONOMIA ZAAWANSOWANA - WYKŁADY

Wykład z dnia 25.04.2014 r.

RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

Rachunek dochodu narodowego jest ważny z różnych powodów m.in. :

• Z punktu widzenia pokazującego stan gospodarki

• Z punktu widzenia jego uniwersalności

Niezbędny byłby taki wskaźnik, który mierzyłby roczne efekty działalności kraju.

Rachunek dochodu narodowego

Pomiar efektów ekonomicznych całej gospodarki i tak powszechnie stosowany od 1952 r. na całym świecie; obejmuje wskaźniki makroekonomiczne:

• Produkt Narodowy Brutto

• Produkt Krajowy Brutto

• Produkt Narodowy Netto

• Dochód Narodowy

Produkt Narodowy Brutto

Jest syntetyczną miarą określającą łączną wartość pieniężną dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu roku niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.

Ten miernik może być mierzony na trzy sposoby:

• Mierząc strumień produktów

• Mierząc strumień wydatków

• Mierząc strumień dochodów

Z tych obrazów wynikają trzy sposoby mierzenia działalności w skali gospodarczej:

• Mierzyć wartość wytworzonych dóbr

• Mierzyć poziom dochodów czynników produkcji

• Mierzyć wartość wydatków na dobra i usługi

Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługę czynników produkcji na rzecz gospodarstw domowych w wysokości Y. Dochody rozporządzalne Y + B - Td zawierają płatności transferowe B pomniejszone o podatki bezpośrednie Td. Dochody rozporządzalne przeznaczone są przez gospodarstwa domowe na oszczędności S i konsumpcję C. Wydatki na konsumpcję zostają powiększone o wydatki państwa G na dobra i usługi oraz wydatki na inwestycję I . Ta suma C + I + G - to PKB w cenach rynkowych po odjęciu podatków pośrednich jest to PKB w cenach czynników produkcji czyli dochód, który przedsiębiorstwo wypłaca gospodarstwu domowemu za świadczone prace.

Wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług przedsiębiorstwa w ciągu roku nazywamy produkcją globalną.

Produkcja globalna przedsiębiorstwa składa się z wartości przeniesionej oraz wartości nowo wytworzonej czyli wartości dodanej.

Wartość przeniesiona - obejmuje nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce, materiały, paliwo, energię.

Wartość dodana - suma nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie do której wlicza się amortyzację.

Suma produkcji globalnych w każdym dziale jest produkcją globalną danego działu. Suma produkcji globalnej wszystkich działów stanowi produkt globalny gospodarki narodowej.

Pierwszy sposób wytworzenia PNB polegałby na zsumowaniu wartości produktów wytworzonych w różnych sektorach, działach.

Produkt Narodowy Brutto można zdefiniować jako sumę wartości produkcji finalnej mierzoną wartością rynkową wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w ciągu roku.

Dobra finalne - są zbywalne przez ostatecznych dostawców w celu konsumpcji.

Aby uniknąć wielokrotnego liczenia tych samych dóbr w rachunku PNB posługujemy się wartością dodaną. PNB równa się zatem sumie wartości dodanej powstałej w ciągu roku w całej gospodarce.

Drugi sposób wyliczenia PNB polega na zsumowaniu wydatków na zakup dóbr i usług finalnych dokonywanych przez wszystkie gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, instytucje, samorządy i cudzoziemców.

PNB liczony strumieniem wydatków możemy zapisać:

PNB = C + I + G + eksport - import

Trzeci sposób wyliczenia PNB możemy ujmować jako sumę dochodów czyli wynagrodzeń wypłacanych właścicielom czynników produkcji (praca, kapitał, ziemia).

Produkt Krajowy Brutto jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.

PNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą.

Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłacanymi z tytułu własności cudzoziemcom.

Jeżeli odpływ dochodów otrzymanych z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego jest większy niż przypływ dochodów z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą to wówczas PKB jest większe od PNB i odwrotnie. Poza tym PKB może równać się PNB.

Produkt Narodowy Netto to Produkt Narodowy Brutto pomniejszony o amortyzację.

Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie będącego wynikiem jego ekonomicznego lub fizycznego zużycia.

PNB w cenach rynkowych	Dochody netto z tytułu własności za granicą	Dochody netto z tytułu własności za granicą	Amortyzacja
		Wydatki rządowe G	PKB w cenach rynkowych	PNN w cenach rynkowych	Podatki pośrednie - subsydia	Dochód z tytułu czynszów
		Inwestycje I					DN = PNN w cenach czynników produkcji	Zyski
		Eksport netto							Dochód z pracy na własny rachunek
		konsumpcja							Płace
PNB	Struktura wydatków PNB	PKB	PNN	DN	Dochód czynników produkcji

Dochód narodowy jest największym agregatem, który obejmuje wszystkie dobra finalne i usługi wytwarzane w każdej gospodarce narodowej w ciągu roku. Możemy tylko dzięki istnieniu pieniądza zsumować, przedstawić w formie wartościowej.

W zależności od celu jakiemu służą różne kategorie dochodu narodowego są ewidencjonowane w cenach bieżących czyli takie, które ukształtowały się na rynku, w danym kraju, w ciągu roku.

Dochód narodowy może być również przedstawiony w cenach stałych wzięty z roku bazowego.

Ceny bieżące używane są gdy analizujemy podział dochodu narodowego lub jego globalną produkcję (w czasie nadają się tylko ceny stałe).

Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym czyli w cenach bieżących do dochodu narodowego ujęciu realnym pomnożony przez 100 tworzy wskaźnik nazywany deflatorem. Jest to miara przeciętnego wzrostu cen w kraju wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład dochodu narodowego.

Wady i zalety rachunku dochodu narodowego

• Agregat dochodu narodowego nie wartościuje poszczególnych składników

• Te wskaźniki nie uwzględniają powstawania wielu szkód

• Rachunek dochodu narodowego nie zawiera informacji o rozmiarach czasu wolnego jakim dysponuje społeczeństwo

• Rachunek dochodu narodowego jest informacją o dobrobycie danego społeczeństwa

• Wskaźnik HDI (Human Development Index) - wskazuje na długość życia mieszkańców

• Wskaźnik analfabetyzmu

• Wskaźnik PKB na jednego mieszkańca

• Wskaźnik HPI (Human Poverty Index) „szczęścia” - według tego wskaźnika najszczęśliwsi są mieszkańcy na Kostaryce, Wietnamie.

---