1

Polityki UE

Wspolna Polityka Rolna (CAP)

 cele, zasady, zakres, specyfika

 ewolucja, reformy, problemy

Cele Wspolnej Polityki Rolnej Art. 33 (39) TWE

a. zwiększenie wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu technicznego, racjonalny rozwoj

produkcji rolnej, jak rownieŜ optymalne wykorzystanie czynnikow produkcji, zwłaszcza siły

roboczej;

b. zapewnienie w ten sposob odpowiedniego poziomu Ŝycia ludności wiejskiej, zwłaszcza przez

podniesienie indywidualnego dochodu osob pracujących w rolnictwie;

c. stabilizacja rynkow;

d. zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw;

e. zapewnienie rozsądnych cen w dostawach dla konsumentow

* zasada parytetu dochodowego - zarobki rolnika porownywalne do zarobkow sektorow

pozarolniczych

Polska - wydatki na Ŝywność - 25%

Europa Zach. - 12-15%

Przy opracowywaniu WPR wzięto pod uwagę:

a. szczegolny charakter gospodarki rolnej, wynikający ze struktury społecznej rolnictwa oraz

roŜnic strukturalnych i naturalnych między poszczegolnymi regionami rolniczymi;

b. konieczność stopniowego wprowadzania środkow dostosowawczych

c. fakt, Ŝe rolnictwo w Państwach Członkowskich stanowi dział ściśle związany z całością

gospodarki

Rolnictwo w PKB:

Polska - 2-5%

Europa Zach. - 2%

Węgry - 5-10%

Podstawowe załoŜenia WPR

 zapewnienie samowystarczalności Wspolnot w zakresie produktow rolnych strefy

umiarkowanej

 przeświadczenie, Ŝe idealną jednostką produkcyjną w rolnictwie Wspolnot jest gospodarstwo

rodzinne

 załoŜenie, Ŝe rolnictwo jest szczegolnym sektorem gospodarki

 załoŜenie, Ŝe wspolny rynek wymaga regulacji

 objęcie jednolitymi regulacjami prawnymi obszaru całej Wspolnoty

 zasada jednolitości rynku

 zasada preferencji Wspolnoty

 zasada finansowej solidarności

Mechanizmy stabilizacji rynkow rolnych

A. interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna

B. ochrona zewnętrzna bez interwencji

C. zwroty eksportowe w formie subsydiow

D. zwroty produkcyjne w formie subsydiow

2

Ad. A

- w ramach tego mechanizmu działają instytucje interwencyjne na rynku wewnętrznym oraz system

przeciwdziałania napływowi produktow spoza Wspolnoty

- zboŜa, cukier, oliwa, masło, mleko w proszku, wołowina, wieprzowina, świeŜe warzywa i owoce

Ad. B

- obejmuje około 25% produkcji rolnej Wspolnoty

- rzepak, jaja, drob, przetworzone owoce i warzywa, wino markowe, chmiel

Ad. C

- zwroty eksportowe w formie subsydiow, stosowanych dla zrekompensowania roŜnicy między

wyŜszymi cenami wewnętrznymi i niŜszymi zewnętrznymi

- zboŜa, cukier, produkty mleczne, wołowina, wieprzowina

Ad. D

- zwroty produkcyjne w formie subsydiow, neutralizujące roŜnicę między wyŜszymi wewnętrznymi

cenami instytucjonalnymi i niŜszymi cenami surowcow importowanych

- zboŜa i cukier

Konferencje:

- Messyna - 1955 - Komitet P.H. Spaak'a

- Val Duchesse, Taormina - konsultacje i uzgodnienia

- Stresa - lipiec 1958 - ramy prawne WPR

Droga do obecnej WPR1

1972 - Plan Mansholta

- podstawy polityki strukturalnej

1992 - Reforma Mac Sharry'ego

- redukcja wsparcia cen

- płatności kompensacyjne

1999 - Agenda 2000

- kontynuacja mechanizmow z 1992 r.

2003 - Reforma Fischlera - Luksemburg 2003

- system Jednolitej Płatności

- modulacja

- mechanizm dyscypliny wydatkow na WPR

1 1962 r. powstały dyrektywy wdraŜające WPR

3

Plan Mansholt'a - 1972

Podstawy polityki strukturalnej:

 zasady i środki pomocy rolnikom modernizującym swoje gospodarstwa

 zasady i tryb zaprzestania prowadzenia gospodarstw i przekazywania gruntow na cele

poprawy struktury agrarnej

 zasady zapewnienia środkow pomocy socjalnej i ekonomicznej osobom zatrudnionym w

rolnictwie oraz uzyskiwania i podnoszenia kwalifikacji

Środki interwencji rolnej w ramach realizacji Planu Mansholt'a:

 wyłączenie gruntow z produkcji rolniczej

- stały lub wymienny odłog

- zalesianie (trwałe przekazanie na cele nierolnicze - przez 20 lat rekompensata)

- przeznaczenie na cele nierolnicze

 ekstensyfikacja i konwersja produkcji rolnej

 specjalny system premii za przeznaczanie produkcji rolniczej na cele niespoŜywcze (Np. masło

na smary)

 specjalny system pomocy finansowej, na inwestycje związane ze zmianą charakteru produkcji

Znaczenie polityki strukturalnej w rolnictwie:

 obszary wiejskie składają się na ok. 80% terytorium UE

 procesy rynkowe, nawet w warunkach regulowanego rynku rolnego prowadzą do

nierownomiernego podziału korzyści ekonomicznych

 obszary wiejskie reprezentują specyficzne struktury ekonomiczne, socjalne i ekologiczne

WIEŚ MIASTO

Terytorium UE % 80 : 20

Ludność UE % 20 : 80

Głowne problemy WPR lat 80.

 rosnące koszty WPR, sięgające 60% budŜetu EWG, przeznaczone na podtrzymywanie poziomu

cen, subsydiowanie eksportu i finansowanie przechowywania nadwyŜek Ŝywności

 negatywny wpływ subsydiowania eksportu na wspołpracę gospodarczą z innymi państwami

oraz na rynek światowy

 rozpiętości w dochodach między rolnikami oraz między regionami

 degradacja środowiska przyrodniczego związana z intensyfikacją rolnictwa

Reforma MacSharry'ego 1992

 obniŜanie cen skupu podstawowych produktow rolnych

 przejście od subsydiowania cen produktow rolnych do subsydiowania dochodow

 dąŜenie do ekstensyfikacji produkcji rolnej

 zmiana struktury wydatkow wspolnotowych na wspieranie rolnictwa i rozwoj obszarow

wiejskich2

Agenda 2000

Zmiany wydatkow na WPR

 obniŜka wydatkow przeznaczonych na interwencję rynkową oraz na subsydia eksportowe

 wzrost płatności kompensacyjnych, wyrownujący rolnikom częściowo straty spowodowane

obniŜką cen gwarantowanych

 wzrost środkow przeznaczonych na ochronę środowiska, zalesianie i wczesne emerytury

 dodatkowa pomoc, tzw. fundusz przedakcesyjny (SAPARD ~ Polska do końca 2006r), dla

krajow kandydujących do członkowstwa w UE

2 Najpierw `płatności kompensacyjne' poźniej `płatności bezpośrednie' do dziś

4

Reforma Fishler'a - Luksemburg 2003 - od 2005

 System Jednolitej Płatności (SJP)

- oddzielenie płatności od produkcji rolnej

- płatność przypisana do powierzchni upraw z lat 2000-2002

- odłogowanie (10% z 92t)

- moŜliwa jednolita płatność regionalna

- zasada wzajemnej zgodności:

- dobra kultura rolna gruntow

- bezpieczeństwo Ŝywności

- ochrona środowiska

- zdrowotność ludzi, zwierząt i roślin

- dobrostan zwierząt

 dalsza redukcja cen interwencyjnych na korzyść płatności bezpośrednich

 zmniejszanie płatności dla największych gospodarstw (modulacja) na korzyść rozwoju wsi

 mechanizm dyscypliny wydatkow (dot. budŜetu - €43mld - zamroŜenie na lata 2007-2013)

Dwa Filary WPR

I Filar

Wsparcie rynkowe

 subsydia eksportowe

 magazynowanie i skup interwencyjny

 inne, Np. wsparcie konsumpcji mleka

Płatności bezpośrednie

 premie za ograniczanie produkcji

 premie kompensacyjne do zwierząt za

utracone dochody

 dopłaty produkcyjne

II Filar

Instrumenty rozwoju wsi

 tzw. instrumenty towarzyszące

(emerytury wcześniejsze)

 wparcie modernizacji i dywersyfikacji

gospodarstw rolnych

 rozwoj obszarow wiejskich

Koncepcja „europejski model rolnictwa” wg Agendy 2000

 Rolnictwo konkurencyjne

- zdolne do aktywnego wykorzystania moŜliwości oferowanych przez rynki światowe

bez nadmiernego subsydiowania

jednocześnie

- zapewniające odpowiedni standard Ŝycia rolnikom

 Metody produkcji rolnej

- bezpieczne dla środowiska naturalnego

- dostarczają produkty o wysokiej jakości zdrowotnej, zgodnie z oczekiwaniami

społecznymi

 Rolnictwo zroŜnicowane

- kontynuujące bogatą tradycję europejską w zakresie produkcji Ŝywności

 Utrzymywanie aktywnych ekonomiczne obszarow wiejskich

- zdolnych do tworzenia nowych miejsc pracy dla ich mieszkańcow

 Prostsza i bardziej zrozumiała polityka rolna

- jasno rozgranicza decyzje Wspolnoty od decyzji pozostających w kompetencji Krajow

Członkowskich

 Polityka rolna gwarantująca, Ŝe wydatki na jej realizację są działaniami rolnikow oczekiwanymi

przez społeczeństwo

5

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - EFOiGR

 FEOGA - Le Fonds Europeen d'Orientation Et de Garantie Agricole

 EAGGF - European Agriculture Guidance and Guarantee Funds

 Istnieje od 1964 r.

o Sekcja Gwarancji*

o Sekcja Orientacji**

Zmiany w budŜecie EFOiGR:

1975 4,5mld ECU

1980 11,3mld ECU

1991 31,5mld ECU

2000 40,9mld EUR

2006 41,7mld EUR

* sekcja gwarancji - wydatki obligatoryjne

** sekcja orientacji - po spełnieniu warunkow moŜna otrzymać fundusze

Struktura wydatkow budŜetowych UE na WPR - 2000

Płatności bezpośrednie - 61%

Subsydia eksportowe - 14%

Przechowalnictwo - 2%

Rozwoj wsi - 10%

Inne - 13%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Udział

rolnictwa %

w budŜecie

UE

44 45.8 46.7 46.9 46.6 46 45.9

Wydatki budŜetu UE w 2006 r. (zobowiązania) - praktycznie od 2007 r.

39% - konkurencyjność i spojność

36% - rolnictwo

11% - r.o.w i środowisko

1% - sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne

7% - UE w świecie

6% - Administracja i inne wydatki

Struktura dopłat do produkcji rolnej - 2002 (po wprowadzeniu płatności

bezpośrednich)

1. Diary - 7%

2. Beef - 19%

3. Olive Oil - 6%

4. Sugar - 4%

5. Fruit, vegetables, tobacco and wine - 11%

6. Other meat - 2%

7. Arable crops - 51%

6

Płatności z budŜetu rolnego UE w mld euro w 2001

Francja 9.35

Hiszpania 6.8

Niemcy 6.23

Włochy 5.85

Wielka Bryt. 4.04

Grecja 2.89

Irlandia 1.59 (mniej więcej tyle samo Polska w pierwszym pełnym roku)

Holandia 1.13

Dania 1.13

Austria 1.06

Portugalia 0.96

Belgia 0.94

Wskaźnik PSE wg OECD - 1991

Producer Subsidy Estimate - poziom dotowania rolnictwa

Wspolnoty Europejskie - 47%

 Austria - 49% (poza WE - musiała się

zgodzić na niŜsze dotowanie)

 Szwecja - 57%

 Finlandia - 68%

 Norwegia - 77%

 Szwajcaria - 75%

 USA - 28%

 Kanada - 44%

 Japonia - 71%

 Australia - 12%

 Nowa Zelandia - 3%

1999 2000 2001

UE 39 34 35

Polska 19 7 10

USA 25 22 21

Japonia 61 61 59

Norwegia 67 64 67

Węgry 23 20 12

Czechy 24 16 17

Słowacja 25 23 11

Bush - 13.05.2002 - $190mld - farm bill (na 10 lat, rocznie $19mld)

7

Środki dla polskiego rolnictwa przyznane na lata 2004-2006 (w mln Euro)

2004 2005 2006

1. Płatności

bezpośrednie

1448 1668 1840

2. Interwencja

rynkowa

135 350 377

3. Program rozwoju

obszarow wiejskich

808 961 1108

4. Sektorowy

program

operacyjny

207 577 711

5. Ogołem środki

na WPR

2599 3526 4036

System realizacji WPR w Polsce

 Instytucje:

- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

- agencje płatnicze i wdraŜające ARiMR, ARR

- instytucje wdraŜające - FAPA, IERiGZ, ośrodki doradztwa rolniczego, izby rolnicze,

związki producentow, grupy producenckie i inne

 Systemy:

- Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (IACS)

- System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (IRZ)

- System Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS)

- Sieć Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych (FADN)

- System kwotowania produkcji mleka

- mechanizmy interwencyjne

- płatności bezpośrednie do gruntow rolnych

- wspolna organizacja rynkow owocow i warzyw

- instrumenty pomocy krajowej

 Programy

- …

Kwoty mleczne w UE-25 2005 (w tonach)

1. Niemcy 27'863'827

2. Francja 24'235'798

3. Wielka Bryt. 14'609'747

4. Holandia 11'074'692

5. Włochy 10'530'060

6. Polska 8'964'017

7. Hiszpania 6'116'950

UE-25 razem 137'340'928

8

Podział dopłat

- 78,5% gospodarstw uzyskuje:

- poniŜej 5000 € rocznie

- 17.8% wszystkich płatności

- 2.2% gospodarstw otrzymuje:

- ponad 50'000 € rocznie

- 40% wszystkich płatności

WPR a Państwa Trzecie

- hamuje rozwoj gospodarczy najbiedniejszych regionow świata

- destrukcyjnie wpływa na rolnictwo państw rozwijających się

- połowa korzyści państw rozwijających się zaleŜy od WPR

- cła w imporcie rolnym do UE wynoszą średnio 20%, a poza rolniczym tylko 4%

WPR a światowy handel rolny

- pełna liberalizacja polityki rolnej państw OECD doprowadziłaby do zwiększenia obrotow w

światowym handlu o 50%

Wspolna Polityka Handlowa

1. Zasady WPH

2. Polityka Handlowa wobec importu

3. Polityka Handlowa wobec eksportu

4. Przeciwdziałanie barierom w handlu ustanowionym przez kraje trzecie

5. Zewnętrzne stosunki handlowe UE

1. Zasady WPH

 najstarsza polityka

1. Podstawy Traktatowe WPH

 Traktat EWG (TWE) w wersji Traktatu Nicejskiego

ART. 3 ust 1 pkt. b

1. W celu realizacji zadań określonych w artykule 2 działalność Wspolnoty obejmuje, na

warunkach i zgodnie z harmonogramem przewidzianym w niniejszym Traktacie:

b) wspolną politykę handlową

ART. 131-134

ART. 300

2. Cele Wspolnej Polityki Handlowej (ART. 131)

 przyczynianie się do harmonijnego rozwoju handlu światowego

 stopniowe znoszenie ograniczeń w handlu międzynarodowym

 obniŜanie barier celnych

9

3. Zakres Wspolnej Polityki Handlowej (ART. 133)

 zmiany taryf celnych

 zawieranie umow celnych i handlowych

 wprowadzanie instrumentow liberalizacji

 prowadzenie polityki eksportowej

 stosowanie środkow ochronnych w handlu

TWE - 1957 r. (Unia celna w ciągu 12 lat)

1968 r. - Wspolna Taryfa Celna

1970 r. - Wspolna Polityka Eksportowa, polityka antydumpingowa, antysubsydyjna,

podpisywanie umow handlowych z państwami trzecimi (Komisja przejęła kompetencje)

Amsterdamski -

Nicejski - Komisja kompetencje - podpisywanie umow w ramach GATS i TRIPS

2. Polityka Handlowa wobec importu

1. Wspolna Zewnętrzna Taryfa Celna (1970)

2. swoboda importu

3. środki nadzoru i ochrony przed nadmiernym importem

4. środki antydumpingowe

5. środki antysubsydyjne

3. Polityka Handlowa wobec eksportu

1. swoboda eksportu

2. harmonizowanie systemow wspierania eksportu

3. subsydiowanie eksportu

4. Przeciwdziałanie barierom w handlu ustanawianym przez kraje

trzecie

1. zawieszenie lub wycofanie koncesji handlowych

2. podwyŜszenie stawek celnych

3. wprowadzenie ograniczeń ilościowych

5. Zewnętrzne stosunki handlowe UE

1. umowy gospodarczo-handlowe (umowy o partnerstwie i wspołpracy)

2. umowy o stowarzyszeniu

3. umowy sektorowe

Wspolna Polityka Transportowa

Zakres wykładu

 znaczenie transportu w WE/UE

 cele, zasady i zakres WPT

 ewolucja i reformy WPT

 liberalizacja usług w poszczegolnych gałęziach transportu

 wyzwania i perspektywy WPT

10

Znaczenie transportu w WE/UE

 Jest filarem funkcjonowania jednolitego rynku:

- umoŜliwia swobodny przepływ osob

- umoŜliwia swobodny przepływ towarow

 Wytwarza ok.7% PKB

 Jest powiązany z polityką państwa w zakresie:

- energetyki

- środowiska

- społeczeństwa

- regionow

 Zatrudnia ok. 7.5mln osob

Sektor usług transportowych w 2001 r. zatrudniał ok. 7.5mln osob, z tego:

- transport lądowy 61%

- transport morski 2%

- transport lotniczy 5%

- działalność wspierająca i pomocnicza 32%

Wydatki gospodarstw domowych w UE w 2001 r.:

- wydatki na transport - 748mld Euro, tj. ok. 13.3% ogołu wydatkow

z tego:

- na usługi transportu osobowego - ok. 132mld €

- na transport własnym samochodem - ok. 616mld €

Cele, zasady i zakres Wspolnej Polityki Transportowej

ZałoŜenia Wspolnej Polityki Transportowej

ZałoŜenia do prowadzenia polityki transportowej:

 inwestycje w rozwoj infrastruktury transportowej = rozwoj gospodarczy

 wzrost wydajności poprzez sprzyjanie wolnej konkurencji

 skracanie czasu dostaw = poprawa zaopatrzenia

Wspolna Polityka Transportowa

 ustanowiona Traktatem o EWG z 1957 r.

 warunkowała utworzenie Jednolitego Rynku Europejskiego

 niezdefiniowana ale waŜna

 zasady:

- liberalizacja rynku transportowego

- wyrownanie warunkow konkurencji

 nie stworzono jednolitej polityki transportowej

 istnieją rozbieŜności między państwami

 są opoźnienia w realizacji dyrektyw

Podstawy prawne Wspolnej Polityki Transportowej

 TWE

 Art. 3

„Dla osiągnięcia celow (…) działania Wspolnoty (…) obejmują:

f) wspolną politykę w zakresie transportu

o) zachęcanie do ustanowienia i rozwoju sieci transeuropejskich

 Art. 70-80 Tytuł TRANSPORT

 Art. 154-156 Tytuł SIECI TRANSEUROPEJSKIE

11

Przedmiotowy zakres (gałęzie) Wspolnej Polityki Transportowej

 transport lądowy (TWE)

- drogowy

- kolejowy

- wodny środlądowy

 transport morski (ETS - 1974  Rada)

 transport lotniczy (ETS - 1986  Rada)

 transport rurociągowy (przemysłowy)

substytucja i komplementarność:

komplementarność - zharmonizowanie transportu między ludźmi i towarami (uzupełnianie się)

substytucja - konkurowanie

Cele ogolne Wspolnej Polityki Transportowej

 harmonijny rozwoj gospodarczy

 rozwoj regionow

 ciągła i rownomierna ekspansja gospodarcza

 większa stabilizacja makroekonomiczna

 szybszy wzrost stopy Ŝyciowej

 ściślejsze stosunki między Państwami Członkowskimi

Cele szczegołowe Wspolnej Polityki Transportowej

 harmonizacja warunkow konkurencji międzynarodowej i międzygałęziowej

 liberalizacja dostępu do rynkow

 ustanowienie wspolnych zasad regulujących przewozy międzynarodowe miedzy Państwami

Członkowskimi i tranzyt przez nie

 ceny i warunki konkurencji wyrownane

 ochrona środowiska naturalnego

 bezpieczeństwo ruchu i przewozow

 rowne traktowanie przewoźnikow i spedytorow w stosunkach z krajami trzecimi

Ewolucja i zasady Wspolnej Polityki Transportowej - ograniczanie

regulacyjnej roli państwa na rzecz mechanizmu konkurencji

60.

 harmonizacja zasad warunkow konkurencji między gałęziami (+ decyzje Rady):

- w dziedzinie fiskalnej

- w dziedzinie interwencji państwa

- w sprawach socjalnych

- reguły uczciwej konkurencji w transporcie lądowym

70.

 objęcie transportu morskiego i lotniczego - od 1974 i 1985 r. (ETS)

 kabotaŜ (PE przeciw Radzie) - orzeczenie ETS (1985)

 wspolne poŜyczki na inwestycje infrastrukturalne

80.

 dostosowania infrastruktury transportowej do potrzeb Jednolitego Rynku Wewnętrznego

12

90.

 dalsze dostosowania infrastruktury transportowej do Jednolitego Rynku Wewnętrznego

 priorytet dla bezpieczeństwa i ochrony środowiska

 ogolnokontynentalny wymiar Wspolnej Polityki Transportowej

Ewolucja Wspolnej Polityki Transportowej jest przechodzeniem od wspolnej polityki

transportowej „wewnętrznej” do wspolnej polityki transportowej „zewnętrznej” -

ogolnoeuropejskiej

Białe Księgi Wspolnej Polityki Transportowej

Tzw. Białe Księgi Transportowe KE:

I 1962 r. - „Program działania w zakresie WPT”

II 1973 r. - „Rozwoj WPT”

III 1983 r. - „Ku Wspolnej Polityce Transportowej (1985 - Rada: Master Plan)

IV 1992 r. - „Przyszły rozwoj Wspolnej Polityki Transportowej” (sustainable mobility -

zrownowaŜone przemieszczanie

V 2001 r. - „Europejska polityka transportowa do roku 2010: czas na decyzje”

Biała Księga z 1992 r. przewidywała:

 umacnianie właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego

 likwidację nierownowagi gałęziowej

 stworzenie sieci transeuropejskiej w celu wzmocnienia spojności ekonomicznej i społecznej

 zastosowanie ścisłych standardow technicznych

 działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa

 działania w sferze socjalnej

Zadania WPT w świetle Białej Księgi z 2001 r.:

 ochrona praw pasaŜerow, zwłaszcza transportu lotniczego, przed szkodliwymi praktykami

przewoźnikow

 uznanie bezpieczeństwa pasaŜerow jako priorytetu działań legislacyjnych

 poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym

 poprawa jakości usług transportowych

 wspołdziałanie za sobą roŜnych rodzajow (gałęzi) transportu

 zgodność działalności transportowej z zasadami ochrony środowiska

 rozwoj infrastruktury w ramach sieci transeuropejskich

 umacnianie pozycji Wspolnoty w wyspecjalizowanych organizacjach międzynarodowych.

Głowne działania dla stworzenia wspolnego rynku transportowego

 stymulowanie uczciwej konkurencji

 ujednolicanie zasad tworzenia firm transportowych

 harmonizacja norm:

- technicznych

- ekologicznych

- społecznych

- fiskalnych

13

Zasady i osiągnięcia Wspolnej Polityki Transportowej - liberalizacja usług

w poszczegolnych gałęziach transportu

 eliminacja praktyk dyskryminujących ze względu na pochodzenie lub przeznaczenie towaru

 likwidowanie praktyk nieuczciwej konkurencji

 znoszenie restrykcji w dostępie do rynkow

 wolność kabotaŜu

 ułatwianie przejść granicznych

 przyjęcie jednolitych zasad tworzenia firm

 harmonizacja techniczna dla poprawy bezpieczeństwa przewozow

 przeciwdziałanie nadmiernemu niszczeniu drog

 ochrona środowiska

 harmonizacja socjalna przeciwdziałająca nadmiernej eksploatacji pracownikow

 utrzymanie bezpieczeństwa wykonywania zawodu

 harmonizacja fiskalna (systemy i wysokości stawek) między gałęziami transportu i krajami

 wspołfinansowanie inwestycji infrastrukturalnych

Sektor transportu Liberalizacja w państwach KabotaŜ w UE

Towarowy 01.01.1993

01.07.1998

Drogowy:

Osobowy:

- u. okazjonalne

- u. regularne

- u. specyficzne

01.06.1992

Brak swobody

01.06.1992 (częściowo)

01.06.1999

Brak swobody

01.06.1992 (częściowo)

śegluga na Renie Swoboda od 1968 Środlądowy r. Brak swobody

pozostała 02.08.1996 - 01.01.2000 Brak swobody

Morski 01.01.1993 01.01.2004

Kolejowy Towarowy 01.01.2006 01.01.2007

PasaŜerski 01.01.2010 (propozycja) Brak

Lotniczy 01.01.1993 01.04.1997

Transport towarow w UE

Popyt na transport lądowy i rurociągiem - 2318mld tkm

z tego:

- drogowy - 72.6%

- kolejowy - 16.4%

- środlądowy - 5.6%

- rurociąg - 5.4%

Po uwzględnieniu (wewnątrzunijnego) transportu lotniczego (2.5mld tkm) i morskiego (1484mld tkm)

14

Transport a środowisko

- zanieczyszczanie powietrza, gleby, wod

- tworzenie odpadow

- bezpieczeństwo transportu

- emisja hałasu

Ogolna ocena gałęzi transportu

Transport drogowy:

 dominujący

 nieobciąŜony kosztami zewnętrznymi

 liberalizacja od 01.01.1993

 kabotaŜ towarow - klauzula ochronna

 licencje dla przewoźnikow na przewozy osobowe

 dostęp do zawodu

 przepisy socjalne

 harmonizacja podatkowa

 bezpieczeństwo

Wspolna Polityka Ochrony Środowiska

1. Geneza Polityki Ochrony Środowiska

2. Zasady Traktatowe Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

3. Programy Działań na rzecz Ochrony Środowiska

4. Instrumenty realizacji Polityki Ochrony Środowiska

5. Finansowanie działań na rzecz Ochrony Środowiska

6. Udział UE w kształtowaniu Polityki Ochrony Środowiska na arenie

międzynarodowej

1. Geneza Polityki Ochrony Środowiska

1. Przyczyny powstania i rozwoju Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

2. Deklaracja Sztokholmska z 1972 r. (szczyt ziemi)

3. Szczyt w ParyŜu w 1972 r. (spotkanie państw WE)

4. Podstawy prawne działań na rzecz Ochrony Środowiska

 TWE Art. 94, Art. 308

5. Instrumenty realizacji działań na rzecz Ochrony Środowiska

 dyrektywy i decyzje

 Pierwszy Program Działania w Dziedzinie Ochrony Środowiska 1973-1976

(Zasada Zanieczyszczający Płaci - Polluter Pays Principle)

6. Jednolity Akt Europejski - ! włączenie Polityki Ochrony Środowiska do Traktatu -

Rozdział XIX !

7. Traktat z Maastricht

8. Traktat z Amsterdamu

9. Traktat z Nicei (propagowanie - wiodąca rola UE w zakresie Ochrony Środowiska)

15

2. Zasady Traktatowe Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

1. Podstawy Traktatowe Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

 TWE Art. 2, Art. 3, Tytuł XIX

2. Cele Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

 zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego

 ochrona zdrowia człowieka

 rozwaŜne i racjonalne wykorzystywanie zasobow naturalnych

 wspieranie działań na poziomie międzynarodowym, dotyczących problemow

środowiska naturalnego

3. Zasady Wspolnej Polityki Ochrony Środowiska

 zasada zapobiegania

 zasada naprawiania szkod ekologicznych u źrodła

 zasada „zanieczyszczający płaci”

 zasada subsydiarności

3. Programy Działań na Rzecz Ochrony Środowiska

 Pierwszy Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1973-1976

 Drugi Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1977-1981

 Trzeci Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1982-1986

 Czwarty Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1987-1992

(zmiany od czwartego związane z JAE - inne instrumenty, charakter horyzontalny (informacja,

kampanie), Europejska Agencja na rzecz Ochrony Środowiska)

 Piąty Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1993-2000

„w stronę zrownowaŜonego rozwoju” (torwards sustainability)

- zrownowaŜone gospodarowanie zasobami naturalnymi

- zintegrowane zwalczanie zanieczyszczeń i zapobieganie powstawaniu odpadow

- ograniczenie zuŜycia energii nieodnawialnej

- podniesienie poziomu zdrowotności i bezpieczeństwa publicznego

 Szosty Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 2001-2010

„Środowisko 2010: Nasza Przyszłość, Nasz Wybor” (Environment 2010: Our Future, Our

Choice)

- przeciwdziałanie zmianom klimatycznym

- ochrona środowiska naturalnego i roŜnorodności biologicznej

- wpływ środowiska na zdrowie i jakość Ŝycia

- oszczędne wykorzystanie zasobow naturalnych i gospodarka odpadami

16

4. Instrumenty realizacji Polityki Ochrony Środowiska

1. Obszary działań objętych regulacjami prawnymi

 poprawa czystości powietrza

 poprawa czystości wod

 ograniczenie hałasu

 gospodarka odpadami

 ochrona przyrody

2. Instrumenty realizacji Polityki Ochrony Środowiska

 Instrumenty LEGISLACYJNE

- rozporządzenia

- dyrektywy

 Instrumenty HORYZONTALNE

- publikacje (lata 90.)

 Instrumenty TECHNICZNE

- ECO LABEL

- EMAS (Eco Management & Audit Scheme - przedsiębiorstwa biorą

udział dobrowolnie - w zamian promowane są przez UE)

 Instrumenty FINANSOWE

- podatki, opłaty ekologiczne

- program LIFE

5. Finansowanie działań na rzecz Ochrony Środowiska

1. fundusze strukturalne i fundusz spojności

2. Europejski Bank Inwestycyjny

3. Program LIFE (budŜet 400-500mln €)

- NATURA (LIFE-NATURE)

- ŚRODOWISKO (LIFE-ENVIRONMENT)

- KRAJE TRZECIE (LIFE-THIRD COUNTRIES)

4. Agencja Ochrony Środowiska (Kopenhaga '94)

6. Udział UE w kształtowaniu Polityki Ochrony Środowiska na arenie

międzynarodowej

1. Konferencja NZ w Sztokholmie 1972 r. [1-szy Szczyt Ziemi]

2. Konferencje w sprawie Światowego Klimatu - Genewa 1979 i 1990 r.

3. Konferencja NZ „Środowisko i Rozwoj” w Rio de Janeiro 1992 r. [2-gi Szczyt Ziemi]

4. Konferencje Konwencji Klimatycznej w Berlinie, Genewie i Kioto - 1995, 1996, 1997 r.

5. Światowy Szczyt ZrownowaŜonego Rozwoju w Johannesburgu 2002 r. [3-ci Szczyt Ziemi]

17

Zasada zrownowaŜonego rozwoju

1987 r. - sformułowana została zasada zrownowaŜonego rozwoju (sustainable developement)

Koncepcja:

ZROWNOWAśONY ROZWOJ - proces mający na celu zaspokojenie aspiracji

rozwojowych obecnego pokolenia w sposob umoŜliwiający

realizację tych samych dąŜeń następnym pokoleniom.

3 podstawowe podmioty: gospodarka - środowisko - społeczeństwo

- AGENDA 21 (Rio de Janeiro) - zalecenia i cele dla zasady zrownowaŜonego rozwoju

- Konwencja Klimatyczna

Kioto 2008-2012 - redukcja gazow cieplarnianych o 20% na przestrzeni 4 lat

Średnio 5% rocznie - UE średnio 8%

Odnawialne źrodła energii:

1. biomasa

2. energia wody

3. energia wnętrza ziemi

4. energia wiatru

5. energia słońca

Polityka Spojności Unii Europejskiej

Polityka spojności WE/UE (wyrownywanie roŜnic)

Polityka regionalna WE/UE

Polityka strukturalna

Fundusze strukturalne

Fundusz Spojności

Region - definicja

W pełni wykształcony region powinien posiadać 4 cechy:

 wspolnota interesow gospodarczych

 reprezentacja polityczna pochodząca z wyboru

 więź społeczna oparta na poczuciu wspolnej toŜsamości

 bezpośrednie podporządkowanie szczeblowi centralnemu

Polityka Regionalna - definicja

 „świadoma i celowa działalność organow władzy publicznej zmierzająca do

rozwoju regionalnego, tj. mająca na celu optymalne wykorzystanie zasobow

regionow dla trwałego wzrostu gospodarczego i podnoszenia ich

konkurencyjności”

 polityka rozwoju regionalnego

 polityka interregionalna

„prowadzona przez centralne organy władzy publicznej; zorientowana na regulowanie

międzyregionalnych proporcji rozwoju”

18

 polityka intraregionalna

„prowadzona przez organy regionalnej władzy publicznej dla realizacji własnych celow

na bazie własnych środkow i na własną odpowiedzialność”

Teorie Rozwoju Regionalnego

Ekonomia neoklasyczna:

 doskonała konkurencja

 mobilne czynniki produkcji

 racjonalność podmiotow gospodarczych

efekt: rownowaga przestrzenna i wzrost gospodarczy

 propozycje: pozwolić działać rynkowi

Nowe teorie

 teoria „biegunow wzrostu” (F.Peroux, O.Hirschman)

 teoria „efektow kumulatywnych” (G.Myrdal ~ wir wodny - rozprzestrzenianie się

bogactwa)

efekt: zroŜnicowanie rozwoju

 propozycje:

- interwencja, dystrybucja, ew. dyskryminacja

- schemat rozwoju uniwersalny

„Nowa gospodarka” (nowa teoria)

 produkcja zindywidualizowana

 konkurencja jakościowa

 wiedza jako kluczowy kapitał

o potencjał endogenny regionu (kombinacja zasobow i cech)

Spojność gospodarcza, społeczna i przestrzenna

Przyczyną aktywnej polityki regionalnej Unii Europejskiej jest dąŜenie do spojności w ujęciu:

 ekonomicznym

- miernikiem: PKB na mieszkańca według PPP

 społecznym

- miernikiem: stopa bezrobocia i wskaźnik zatrudnienia

 przestrzennym

- miernikiem: liczba konsumentow osiąganych w danym czasie (potencjalna

dostępność)

Przekroje w jakich mierzy się poziom spojności

 kraje kohezyjne na tle całej Wspolnoty (Grecja, Irlandia, Hiszpania, Portugalia i kraje

UE10)

- regiony typu NUTS II

- regiony typu NUTS III

19

NUTS

 Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celow Statystycznych

 The Nomenclature of Territorial Units for Statistics - NUTS

 nie ingeruje w wewnętrzne rozwiązania terytorialne

Znaczenie NUTS w europejskiej polityce regionalnej

 w tym układzie są identyfikowane obszary problemowe

 w tym układzie oceniania jest dopuszczalność pomocy publicznej

 dla tych jednostek terytorialnych są przygotowywane dokumenty programowe

Nazwa Cechy Przykłady w EU Polska

NUTS 1 Największa jednostka

podziału

Landy (D) Cały kraj

NUTS 2 Regiony słabiej

rozwinięte i słabo

zaludnione

Regirungbezirk (D) Wojewodztwa (16)

NUTS 3 Obszary z upadającym

przemysłem

Departamenty (F) Grupy powiatow (44)

NUTS 4 Tylko dla niektorych

krajow

County (UK) Powiaty (373)

NUTS 5 Jednostki podstawowe Gemainden (D) Gminy (2483)

Polska

 16 regionow NUTS II

 44 regiony NUTS III

Ewolucja Polityki Spojności

 1957 - preambuła do Traktatu EWG

„wzmocnienie jedności gospodarek narodowych i wspieranie ich harmonijnego rozwoju,

poprzez zmniejszanie roŜnic pomiędzy poszczegolnymi regionami oraz zmniejszanie poziomu

zacofania gospodarczego obszarow znajdujących się na terenach mniej uprzywilejowanych”

 Europejski Fundusz Społeczny (1960;1962)

 Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (1962;1968)

 1973 rozszerzenie: Wielka Brytania, Irlandia, Dania

 1975 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

- podział części środkow wpłacanych przez Państwa Członkowskie do kasy

budŜetowej Wspolnoty i przeznaczanie ich na rzecz regionow o niŜszym

poziomie rozwoju gospodarczego

20

 1986 Jednolity Akt Europejski

„Wspolnota stawia sobie za cel zmniejszanie rozpiętości między roŜnymi

regionami i opoźnienia regionow mniej uprzywilejowanych”

- głowne zasady rzeczywistej Polityki Spojności wobec Państw

Członkowskich w południowej części Europy oraz innych słabiej

rozwiniętych regionow.

- przeciwwaga dla wymogow europejskiego rynku wewnętrznego

 1988 reforma Funduszy Strukturalnych 1989-1993

- tzw. I Pakiet Delors'a

 1993 Traktat z Maastricht

- Fundusz Spojności

- Finansowy Instrument Orientacji Rybołowstwa

 1994-1999 II Pakiet Delors'a

Stan prawny

 [Cele Wspolnoty] Art. 2 TWE

„ zadaniem Wspolnoty jest (…) popieranie w całej Wspolnocie harmonijnego,

zrownowaŜonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia

i ochrony socjalnej (…), podwyŜszania poziomu i jakości Ŝycia, spojności gospodarczej i

społecznej oraz solidarności między Państwami Członkowskimi”

 Art. 3 k) wzmacnianie spojności gospodarczej i społecznej

 Art. 16 [Wspolny interes gospodarczy i metody realizacji]

„usługi świadczone w ogolnym interesie gospodarczym - ich znaczenie we wspieraniu

spojności społecznej i terytorialnej - ich funkcjonowanie gwarantowane przez

Wspolnotę i Państwa Członkowskie”

 Część III Polityki Wspolnoty Tytuł XVII Spojność gospodarcza i społeczna Art. 158-162

- Art. 158 [Wyrownywanie poziomow]

- Art. 159 [Sprawozdania o spojności gospodarczej i społecznej]

- Art. 160 [Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego]

- Art. 161 [Fundusze Strukturalne; Fundusz Spojności]

- Art. 162 [Podejmowanie decyzji wykonawczych; procedury]

 Tytuł II: Rolnictwo

- Art. 35 [Środki do realizacji celow polityki rolnej]

 Tytuł XI. Polityka społeczna, edukacja, kształcenie zawodowe i młodzieŜ (m.in. Europejski

Fundusz Społeczny)

Fundusze Strukturalne

 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

 Europejski Fundusz Społeczny

 FEOGA - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

 Finansowy Instrument Orientacji Rybołowstwa

21

Zasady Polityki Spojności

1. Zasada pomocniczości (subsydiarności)

podstawowa zasada funkcjonowania UE: polityka strukturalna jest jedynie uzupełnieniem

działań podejmowanych na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym.

2. Zasada koncentracji

wynika z niej, Ŝe środki płynące z UE są przeznaczone dla regionow, ktore znajdują się w

najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej

3. Zasada partnerstwa

polega na wspołpracy Komisji Europejskiej z odpowiednimi władzami krajowymi,

regionalnymi i lokalnymi; dzięki temu środki pomocowe kierowane są do obszarow, ktore

potrzebują największego wsparcia

(pionowa i pozioma ~ publiczna i prywatna ~ np. jawne wspołfinansowanie przez sektor

prywatny np. budowy drogi)

4. Zasada programowania

wynika z niej, Ŝe pomoc przeznaczona jest na program trwałego rozwiązywania

problemow danej gałęzi gospodarki lub danego regionu

5. Zasada dodatkowości (wspołfinansowania)

oznacza, Ŝe dofinansowanie z UE ma uzupełniać fundusze z budŜetu krajowego, a więc nie

powinno ich zastępować.

Okresy programowania

1989 - 1993 5 lat - „pakiet Delors I”

1994 - 1999 6 lat - „pakiet Delors II”

2000 - 2006 7 lat - „pakiet Agenda 2000”

2007 - 2013 7 lat - „nowa” perspektywa finansowa

1994 - 1999 II pakiet Delors'a

 Cel 1 - promocja rozwoju dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych

 Cel 2 - restrukturyzacja regionow, w ktorych następuje upadek przemysłu

 Cel 3 - zwalczanie bezrobocia długotrwałego oraz ułatwianie dostępu do zawodu ludziom

młodym

 Cel 4 - umoŜliwienie adaptacji pracownikom do zmian w przemyśle i systemie produkcji

 Cel 5a - przyspieszanie dostosowania struktur rolnych w ramach WPR

 Cel 5b - pomoc w rozwoju i zamianach strukturalnych obszarow wiejskich

 Cel 6 - promocja rozwoju i dostosowań strukturalnych o małej gęstości zaludnienia (cel

stworzony z myślą o Skandynawii)

W wypadku inwestycji generującej przychody:

Infrastruktura - do 40% (regiony Celu 1) do 25% (regiony Celu 2)

Przedsiębiorstwo - do 35% kosztow (regiony Celu 1) lub do 15% (regiony Celu 2),

z moŜliwością podniesienia o 10% w wypadku finansowania małych lub średnich

przedsiębiorstw.

22

Głowni beneficjenci funduszy w latach 1994-1999 (w mld euro)

Hiszpania ponad 34

Niemcy ponad 21

Włochy ponad 21

Grecja około 15

Francja około 15

Portugalia około 15

Teraz tylko 3 Cele!!!

Cele Polityki Spojności 2000 - 2006

 Cel 1 - obejmuje on regiony zapoźnione w rozwoju

Podstawowym kryterium jest dochod PKB na mieszkańca poniŜej 75% średniej UE

Dodatkowo zostały tym celem objęty tereny słabo zaludnione (poniŜej 8

mieszkańcow/km2) oraz obszary ultraperyferyjne (najbardziej oddalone)

Niemal 70% wszystkich środkow funduszy strukturalnych jest przeznaczane na

działania w ramach Celu 1

 Cel 2 - w jego ramach prowadzone są działania prowadzące do odbudowy terenow silnie

uzaleŜnionych od upadających gałęzi gospodarki

Na realizację tego celu przeznaczonych jest 11% wszystkich środkow z funduszy

strukturalnych

 Cel 3 - udzielana pomoc w jego ramach ma słuŜyć modernizacji rynku pracy poprzez

szkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy w zakresie zatrudnienia oraz poprawę

dostępu do miejsc pracy

Na realizację tego celu przeznaczonych jest 12% wszystkich środkow z funduszy

strukturalnych

Pozostałe 7% - przeznaczone jest na inicjatywy Wspolnotowe

Cel 1 Terytorialny EFRR (rozwoj region.)

EFS (socjalny)

FEOGA (rolnictwo)

EIFR (rybołowstwo)

Cel 2 Terytorialny EFRR

EFS

Cel3 Horyzontalny EFS

Regiony objęte Celem 1 nie mogą być objęte Ŝadnym innym Celem!!!

ZroŜnicowanie regionalne - 2002

Regionalne roŜnice utrzymują się wysokie

 10 najlepiej rozwiniętych regionow ma 189% średniego PKB per capita UE-25

 10 najsłabiej rozwiniętych regionow ma 36% średniego PKB per capita UE-25

 . ludności UE w 64 regionach ma PKB per capita poniŜej 75% średniego PKB per capita całej

UE

Poziom zroŜnicowania (% średniego PKB):

Łotwa - 41% UE-25

Irlandia - 132% UE-25

Luxemburg - 215% UE-25

UE-10 - poniŜej 90% UE-25

23

Inicjatywy Wspolnotowe

 specjalne instrumenty pomocy, ktorych zadaniem jest finansowanie działań istotnych nie dla

jednego regionu czy kraju, lecz UE jako całości

 realizowane przez poszczegolne Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej

 w latach 1994-1999 funkcjonowało 13 takich inicjatyw

 EQUAL (nowa po 2000 r.)

 INTERREG III

 LEADER +

 URBAN II

Inicjatywa EQUAL

EQUAL 2000-2006

 kontynuacja poprzednich programow: ADAPT i EMPLOYMENT realizowanych w latach

1994-1999

 środki finansowe wykorzystywane w ramach tego programu pochodzą z zasobow

Europejskiego Funduszu Socjalnego

EQUAL

 walka z dyskryminacją na rynku pracy

 tworzenie baz danych projektow prowadzonych w poszczegolnych krajach (ma to na

celu lepszą wymianę informacji i promowanie „dobrych praktyk”)

 wspolne inicjatywy Komisji i Państw Członkowskich propagujące doświadczenia i

priorytety wskazane w programie EQUAL

Inicjatywa INTERREG III

 INTERREG III stanowi kontynuację i rozszerzenie inicjatywy INTERREG II (94-99)

 Dodatkowy nacisk na wspołpracę z regionami granicznymi krajow kandydujących do

Unii i z krajami korzystającymi ze wsparcia PHARE, TACIS i MEDA

 Program finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Komponenty INTERREG III

INTERREG IIIA - wspołpraca transgraniczna

INTERREG IIIB - wspołpraca ponadnarodowa

INTERREG IIIC - wspołpraca międzyregionalna

INTERREG IIIA

W strefach nadgranicznych państw UE mieszka:

- 181.7mln ludności

- tj. ok. 37.5% populacji UE

 promocja rozwoju obszarow wiejskich i miejskich

 wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (rownieŜ w sektorze

turystycznym)

 wspomaganie inicjatyw lokalnych słuŜących tworzeniu nowych miejsc pracy

 pomoc w reintegracji regionow z rynkiem pracy

INTERREG IIIB

 ustanowienie strategii rozwoju regionalnego na poziomie ponadnarodowym przez co

rozumie się wspołpracę między miastami lub strefami miejskimi oraz strefami

regionalnymi

 ułatwianie komunikacji, transportu, dostępu do informacji.

24

INTERREG IIIC

 wymiana doświadczeń będących efektem wspołpracy ponadgraniczej i

ponadnarodowej między krajami członkowskimi jak i z krajami trzecimi

 wspołpraca w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego, przedsiębiorczości,

turystyki, kultury, ochrony środowiska

Inicjatywa LEADER+

 władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy otrzymują pomoc w związku

ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju regionalnego w krajach członkowskich

 inicjatywa LEADER+ stanowi kontynuację i rozwinięcie programu LEADER II z lat 94-

99

 program finansowany przez Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu

Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGA)

 wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenow wiejskich

 wsparcie dla międzyregionalnych i międzynarodowych projektow wspołpracy

 tworzenie sieci obszarow wiejskich UE - zarowno objętych pomocą LEADER+ jak i

tych niekorzystających z tej pomocy

Fundusz Spojności (kohezji)

 Traktat z Maastricht

- ustanowienie Funduszu Spojności

 kryterium: poniŜej 90% średniego PKB per capita UE (+ państwa starające się do Unii walutowej

lub te ktore juŜ są i muszą przestrzegać kryteriow konwergencji - jeśli nie przestrzegają to tracą)

 infrastruktura transportu i ochrona środowiska

 państwa kohezyjne

 1998: 2.87mld ECU (z tego 45% dla Holandii)

[1/3 Fundusz Spojności, 2/3 Fundusze Strukturalne]

Strategie rozwojowe przyjęte w latach 1994-1999 (przykładowe)

Portugalia

- jako najwaŜniejszy priorytet przyjęła rozwoj infrastruktury technicznej, w tym włączenie się do

transeuropejskich sieci infrastrukturalnych (Hiszpania podobnie)

Irlandia

- jako priorytetowe potraktowała działania zorientowane na doskonalenie jakości czynnika ludzkiego

Grecja

- transferowanie znaczących środkow do nieprzygotowanej gospodarki sprzyjało inflacji

- uruchamianiu środkow europejskich towarzyszyły tzw. „nieregularności” (czyt. korupcja)

- podstawową przyczyną niepowodzeń była jakość administracji publicznej: słabo wykształconej, nisko

wykwalifikowanej, słabo opłacanej

- w ostatniej dekadzie pogarsza się poziom spojności zarowno w odniesieniu do Unii Europejskiej jak

teŜ wewnątrz kraju

25

Fundusze przedakcesyjne

ERDF (PL - EFRR)

ESF (PL - EFS)

FEOGA

FIFG (PL - FIOR)

Fundusz Spojności

Warunki dostępu Polski

Dostęp do:

- funduszy strukturalnych (4)

- funduszu spojności

- inicjatyw Wspolnotowych (INTERREG, EQUAL)

Wszystkie wojewodztwa - dostęp do Celu 1

Zobowiązania UE na rzecz Polski na lata 2004-2006

- z funduszy strukturalnych 7,65mld €

- z Funduszu Spojności 3,75mld €

11,4mld €

Realne wpłaty: 5,23mld €

Narodowy Plan Rozwoju (NPR) 2004-2006

 jest strategicznym, średniookresowym, dokumentem planistycznym

 określa najwaŜniejsze działania strukturalne, ktore Polska zamierzała uruchomić w latach

2004-2006 przy wykorzystaniu środkow finansowych UE

 wskazuje kierunki rozwoju gospodarczego Polski w pierwszych latach po akcesji

 słuŜył jako podstawa negocjowania przez Polskę tzw. Podstaw Wsparcia Wspolnoty

(Community Support Framework) (rownieŜ znane jako Ramy Wsparcia Wspolnoty)

PHARE

SAPARD

ISPA

26

Programy operacyjne w Polsce (Sektorowe Programy Operacyjne)

 SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw

 SPO Rozwoj Zasobow Ludzkich

 SPO Transport i Gospodarka Morska

 SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora śywnościowego i Rozwoj Obszarow Wiejskich

 SPO Rybołowstwo i Przetworstwo Ryb

 SPO Pomoc Techniczna

Polityka Spojności UE

Absorpcja nominalna

- przejęcie środkow finansowych z UE

Absorpcja efektywna

- przejęcie Środkow finansowych z UE

- zmiany strukturalne

- wzrost gospodarczy

- Znaczenie absorpcji Funduszy Strukturalnych

- Celowość i warunki badania absorpcji Funduszy Strukturalnych w pierwszym okresie (po roku)

członkowstwa w UE

 Czynniki decydujące o absorpcji:

- czynniki instytucjonalno-prawne

- moŜliwość wspołfinansowania

- ilość i jakość projektow

Podział Środkow w ramach ZPORR

- rozbudowa i modernizacja infrastruktury

- 59.3%

- 1.72mld €

- rozwoj zasobow ludzkich

- 14.7%

- 0.43mld €

- rozwoj lokalny (+ infrastruktura)

- 24.5%

Absorpcja nominalna

Absorpcja efektywna

27

Polska strategia rozwojowa

Polska wybrała strategię maksymalizującą krotkoterminową absorpcję kosztem

strategii nastawienia na rozwoj.

Polityka Zatrudnienia

1. Geneza Polityki Zatrudnienia

2. Zasady traktatowe Polityki Zatrudnienia

3. Europejska Strategia Zatrudnienia

4. Strategia Lizbońska

5. Wytyczne Polityk Zatrudnienia

1. Geneza Polityki Zatrudnienia

Pierwsze generalne załoŜenia pojawiły się juŜ w TWE, wspomniane w ramach Polityki

Społecznej, poźniej Jednolity Akt Europejski wprowadził Art. 118.

1. Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1993 r.

2. Biała Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1994 r.

- postulat prowadzenia aktywnej polityki społecznej w sferze

zatrudnienia (szkolenia itp.)

- konieczność utworzenia 15 milionow miejsc pracy do 2000 r. -

niezrealizowane)

Lata 1993 i 1994 to wysoki poziom bezrobocia w 11 krajach spośrod UE15. Zaczęło spadać po

wdroŜeniu zmian - przede wszystkim - Wzrost gospodarczy skorelowany zatrudnieniem =

PROZATRUDNIENIOWY WZROST GOSPODARCZY.

3. Szczyt w Essen - 1994 r.

Zintegrowana Polityka Zatrudnienia

- aktywna polityka zatrudnienia (nie pasywna polegająca tylko na

zasiłkach)

- kraje miały składać coroczne raporty + terytorialne programy

zatrudnienia (zw. słabe regiony)

- poźniej włączone do T. Amsterdamskiego

4. Traktat Amsterdamski - 1997 r.

5. Szczyt w Luksemburgu - 1997 r.

Europejska Strategia Zatrudnienia

- „proces luksemburski” zapoczątkował tworzenie zintegrowanej

polityki zatrudnienia

28

2. Zasady Traktatowe Polityki Zatrudnienia

1. TUE: Art. 2, TWE: Art. 2 i 13

 popieranie wysokiego poziomu zatrudnienia (wcześniej nie występowało)

 zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię,

światopogląd, wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną.

2. TWE: Tytuł III - Swobodny przepływ osob, usług i kapitału.

3. TWE: Tytuł VIII - Zatrudnienie

 wspieranie wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do dostosowania się siły

roboczej

 Państwa Członkowskie realizują polityki zatrudnienia w oparciu o ten cel,

koordynują działania i przedstawiają coroczne sprawozdania

4. TWE: Tytuł IX - Polityka Społeczna, Kształcenie Zawodowe i MłodzieŜ

3. Europejska Polityka Zatrudnienia

„proces luksemburski”

1. poprawa moŜliwości zatrudnienia (np. pomoc absolwentom w 1szej pracy)

2. rozwoj i pobudzanie przedsiębiorczości (np. zmniejszanie obciąŜeń socjalnych i podatkowych)

3. poprawa adaptacyjności pracownikow i przedsiębiorstw do zmian rynkowych

4. rowność szans na rynku pracy

4. Strategia Lizbońska

1. Powstawanie firm innowacyjnych

2. Rozwoj aktywnej polityki zatrudnienia

3. Poprawa jakości pracy

4. Mobilność pracownikow

5. Zabezpieczenia społeczne i promowanie integracji społecznej

5. Wytyczne Polityk Zatrudnienia

1. Pełne zatrudnienie

 całkowite zatrudnienie - 70% w 2010 r.

 zatrudnienie kobiet - 60% w 2010 r.

 zatrudnienie starszych pracownikow - 50% w 2010 r.

2. Podniesienie wydajności i jakości pracy

 kształcenie ustawiczne i rozwoj zawodowy

 bezpieczeństwo i higiena pracy

 rowność kobiet i męŜczyzn

29

3. Wzmocnienie spojności i integracji społecznej

 wspieranie dostępu do zatrudnienia

 zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy

 przeciwdziałanie wykluczeniu osob z rynku pracy

Wytyczne szczegołowe

1. środki aktywne i zapobiegawcze w odniesieniu do osob bezrobotnych i

nieaktywnych

2. tworzenie miejsc pracy i przedsiębiorczość

3. dostosowanie do zmian oraz wspieranie zdolności przystosowania się i mobilności

na rynku pracy

4. wspieranie rozwoju kapitału ludzkiego i kształcenia ustawicznego

5. zwiększenie podaŜy siły roboczej i wspieranie aktywnego starzenia się

6. rowność męŜczyzn i kobiet

7. wspieranie integracji i zwalczanie dyskryminacji osob najmniej uprzywilejowanych

8. zapewnienie opłacalności pracy przez środki zachęcające w celu zwiększenia

atrakcyjności pracy

9. zamiana pracy nielegalnej na stałe zatrudnienie

10. działania dotyczące regionalnych dysproporcji w zatrudnieniu

Polityka Społeczna

1. Geneza i ewolucja Polityki Społecznej

2. Podstawy traktatowe Polityki Społecznej

3. Społeczne Programy Działania

4. Europejski Fundusz Społeczny

1. Geneza i ewolucja Polityki Społecznej

1. Traktaty Rzymskie

- poprawa warunkow Ŝycia, wspołpraca w zakresie polityki zatrudnienia (rowność, bezpieczeństwo

w pracy) + EFS

2. Europejska Karta Społeczna - 1961 r.

3. Jednolity Akt Europejski

- wprowadził do Traktatow Rzymskich Art. 118 a) i b) i nieznacznie rozwinął zakres Polityki

Społecznej (ochrona zdrowia, bezpieczeństwo, godziwe wynagrodzenie)

4. Karta Socjalna Praw Podstawowych Pracownikow - 1989 r.

- rozwinięcie Europejskiej Karty Społecznej: rozszerzenie ochrony - konieczność ochrony matek,

osob niepełnosprawnych, godziwe wynagrodzenie za pracę, zabezpieczenia socjalne

5. Traktat o Unii Europejskiej

- wprowadza cel: zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia

- pojawia się Tytuł Polityka Społeczna, Kształcenie Zawodowe i MłodzieŜ

Do TUE dołączony był protokoł w sprawie Polityki Społecznej, w ktorym

znajdowało się odwołanie do konieczności przestrzegania praw zawartych w

Europejskiej Karcie Społecznej z 61 r. i Karcie Socjalnej Praw Podstawowych

Pracownikow z 89 r. - zawarta w nim była rownieŜ umowa Państw Członkowskich

do ich przestrzegania - podpisało ją 11 z 12 państw owczesnej Unii Europejskiej -

nie podpisała Wielka Brytania.

30

6. Traktat Amsterdamski

- pojawia się nowa część Zatrudnienie

Do Traktatu zostaje dołączony Protokoł będący wcześniej załącznikiem.

2. Zasady Traktatowe Polityki Społeczne

1. TUE: Art. 2; TWE: Art. 2 i 13

2. TWE: Tytuł III - Swobodny przepływ osob, usług i kapitału

3. TWE: Tytuł VIII - Zatrudnienie

4. TWE: Tytuł IX, Art. 136-150 Polityka Społeczna, Kształcenie Zawodowe i MłodzieŜ

3. Postanowienia dotyczące Zagadnień Społecznych Art. 136-145

1. Cele Polityki Społecznej - Art. 136

 promowanie zatrudnienia (tym samym zwiększanie konkurencyjności gospodarki)

 poprawa oraz wyrownywanie warunkow Ŝycia i pracy

 zapewnienie ochrony socjalnej

 przeciwdziałanie wyłączeniu

 wspieranie dialogu między partnerami (pracodawcy - pracownicy)

2. Dziedziny Polityki Społecznej

 zatrudnienie

 kształcenie i doskonalenie zawodowe

 zabezpieczenie społeczne

 ochrona przed wypadkami

 higiena pracy

 prawo zrzeszania się

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Art. 146-148

Europejski Fundusz Społeczny pojawia się w Traktatach Rzymskich. Początkowo miał

marginalne znaczenie. Działał pasywnie - najpierw szkolenie, poźniej moŜe zwrot kosztow.

Przeznaczone były rownieŜ małe środki finansowe, był rownieŜ skomplikowany. Jego głownym celem

jest popieranie zatrudnienia. Jego budŜet początkowo wynosił $150mln - dla porownania obecnie

Polska otrzymuje €2mld. Przeszedł gruntowną reformę w latach 80.

2 podstawowe cele:

1. poprawa moŜliwości zatrudnienia pracownikow

2. zwiększenie mobilności i adaptacyjności pracownikow

31

Edukacja, Kształcenie Zawodowe i MłodzieŜ Art. 149-150

1. rozwoj edukacji

2. upowszechnianie językow państw członkowskich

3. wspieranie mobilności studentow, nauczycieli i wymiany młodzieŜy

4. rozwoj wymiany informacji i doświadczeń

5. popieranie kształcenia na odległość

6. poprawa i ułatwianie dostępu do kształcenia zawodowego

7. ułatwianie przystosowania do zmian

Programy Społeczne

1. Społeczne programy działania realizowane od 1975 r.

2. Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1993 r.

- cz.1 dokonania w zakresie Polityki Społecznej

- cz.2 problemy do rozwiązania

- cz.3 stanowiska

3. Biała Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1994 r.

- pojawił się w niej cel: 15mln miejsc pracy do 2000 r.

Europejski Fundusz Społeczny - 4 podstawowe obszary

1. aktywna polityka na rynku pracy

2. przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego

3. wspieranie kształcenia ustawicznego

4. wyrownywanie szans kobiet na rynku pracy

32

Synteza

Wspolna Polityka Handlowa

Włączona do Traktatu - TWE 1957!

Art. 131 (cele WPH)

 przyczynianie się do harmonijnego rozwoju handlu światowego

 stopniowe znoszenie ograniczeń w handlu międzynarodowym

 obniŜanie barier celnych

Art.133 (zakres WPH)

 zmiany taryf celnych

 zawieranie umow celnych i handlowych

 wprowadzanie instrumentow liberalizacji

 prowadzenie polityki eksportowej

 stosowanie środkow ochronnych w handlu

Instrumenty:

Wobec importu:

 Wspolna Zewnętrzna Taryfa Celna (1970)

 swoboda importu

 środki nadzoru i ochrony przed nadmiernym importem

 środki antydumpingowe

 środki antysubsydyjne

Wobec eksportu:

 swoboda eksportu

 harmonizowanie systemow wspierania eksportu

 subsydiowanie eksportu

Przeciwdziałanie barierom w handlu

 zawieszenie lub wycofanie koncesji handlowych

 podwyŜszenie stawek celnych

 wprowadzenie ograniczeń ilościowych

Jakie akty regulują:

 rozporządzenia!

Strefa Wolnego Handlu

 zniesienie CEŁ WZAJEMNYCH

 autonomia w zewnętrznej polityce handlowej

Unia Celna

Strefa Wolnego Handlu + wspolna zewnętrzna polityka celna

Wspolna Polityka Ochrony Środowiska

Włączona do Traktatu - Jednolity Akt Europejski!

Art. 174 (cele WPOŚ)

 zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego

 ochrona zdrowia człowieka

 rozwaŜne i racjonalne wykorzystywanie zasobow naturalnych

 wspieranie działań na poziomie międzynarodowym, dotyczących problemow środowiska

naturalnego

33

Zasady WPOŚ

 zasada zapobiegania

 zasada naprawiania szkod ekologicznych u źrodła

 zasada „zanieczyszczający płaci”

 zasada subsydiarności

5 Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 1993-2000

„w stronę zrownowaŜonego rozwoju” (torwards sustainability)

 zrownowaŜone gospodarowanie zasobami naturalnymi

 zintegrowane zwalczanie zanieczyszczeń i zapobieganie powstawaniu odpadow

 ograniczenie zuŜycia energii nieodnawialnej

 podniesienie poziomu zdrowotności i bezpieczeństwa publicznego

6 Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska 2001-2010

„Środowisko 2010: Nasza Przyszłość, Nasz Wybor” (Environment 2010: Our Future, Our Choice)

 przeciwdziałanie zmianom klimatycznym

 ochrona środowiska naturalnego i roŜnorodności biologicznej

 wpływ środowiska na zdrowie i jakość Ŝycia

 oszczędne wykorzystanie zasobow naturalnych i gospodarka odpadami

ZrownowaŜony rozwoj

- proces mający na celu zaspokojenie aspiracji

rozwojowych obecnego pokolenia w sposob umoŜliwiający

realizację tych samych dąŜeń następnym pokoleniom.

3 podstawowe podmioty: gospodarka - środowisko - społeczeństwo

- AGENDA 21 - 1992 r. (Rio de Janeiro) - zalecenia i cele dla zasady zrownowaŜonego rozwoju

Szyty Ziemi

1 Szczyt Ziemi = Konferencja NZ w Sztokholmie 1972 r.

2 Szczyt Ziemi = Konferencja NZ „Środowisko i Rozwoj” w Rio de Janeiro 1992 r.

3 Szczyt Ziemi = Światowy Szczyt ZrownowaŜonego Rozwoju w Johannesburgu 2002 r.

Konferencje Klimatyczne

Konferencje Konwencji Klimatycznej w Berlinie, Genewie i Kioto - 1995, 1996, 1997 r.

Konwencja Klimatyczna Kioto 2008-2012 - redukcja gazow cieplarnianych o 20% na

przestrzeni 4 lat

Średnio 5% rocznie - UE średnio 8%

Instrumenty Realizacji WPOŚ

 Instrumenty LEGISLACYJNE

- rozporządzenia

- dyrektywy

 Instrumenty HORYZONTALNE

- publikacje (lata 90.)

 Instrumenty TECHNICZNE

- ECO LABEL

- EMAS (Eco Management & Audit Scheme - przedsiębiorstwa biorą udział dobrowolnie - w zamian

promowane są przez UE)

 Instrumenty FINANSOWE

- podatki, opłaty ekologiczne

- program LIFE

34

Polityka Zatrudnienia

Włączona do Traktatu - Traktat Amsterdamski

Art. 2 i 13

 popieranie wysokiego poziomu zatrudnienia (wcześniej nie występowało)

 zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię, światopogląd,

wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną.

Europejska Strategia Zatrudnienia - cele

„proces luksemburski”

 poprawa moŜliwości zatrudnienia (np. pomoc absolwentom w 1szej pracy)

 rozwoj i pobudzanie przedsiębiorczości (np. zmniejszanie obciąŜeń socjalnych i podatkowych)

 poprawa adaptacyjności pracownikow i przedsiębiorstw do zmian rynkowych

 rowność szans na rynku pracy

Strategia Lizbońska - wytyczne

1. Pełne zatrudnienie

 całkowite zatrudnienie - 70% w 2010 r.

 zatrudnienie kobiet - 60% w 2010 r.

 zatrudnienie starszych pracownikow - 50% w 2010 r.

2. Podniesienie wydajności i jakości pracy

 kształcenie ustawiczne i rozwoj zawodowy

 bezpieczeństwo i higiena pracy

 rowność kobiet i męŜczyzn

3. Wzmocnienie spojności i integracji społecznej

 wspieranie dostępu do zatrudnienia

 zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy

 przeciwdziałanie wykluczeniu osob z rynku pracy

Polityka Społeczna

Włączona do Traktatu - Traktat o Unii Europejskiej

Art. 136 - cele

 promowanie zatrudnienia (tym samym zwiększanie konkurencyjności gospodarki)

 poprawa oraz wyrownywanie warunkow Ŝycia i pracy

 zapewnienie ochrony socjalnej

 przeciwdziałanie wyłączeniu

 wspieranie dialogu między partnerami (pracodawcy - pracownicy)

Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1993 r.

- cz.1 dokonania w zakresie Polityki Społecznej

- cz.2 problemy do rozwiązania

- cz.3 stanowiska

Biała Księga Europejskiej Polityki Społecznej - 1994 r.

- pojawił się w niej cel: 15mln miejsc pracy do 2000 r.

Europejski Fundusz Społeczny

- pojawia się w Traktatach Rzymskich. Początkowo miał marginalne znaczenie. Działał pasywnie -

najpierw szkolenie, poźniej moŜe zwrot kosztow. Przeznaczone były rownieŜ małe środki finansowe,

był rownieŜ skomplikowany. Jego głownym celem jest popieranie zatrudnienia. Jego budŜet

początkowo wynosił $150mln - dla porownania obecnie Polska otrzymuje €2mld. Przeszedł gruntowną

reformę w latach 80.

2 podstawowe cele:

1. poprawa moŜliwości zatrudnienia pracownikow

2. zwiększenie mobilności i adaptacyjności pracownikow

35

Polityka budŜetowa

1. Zasady budŜetu ogolnego

2. Programowanie budŜetu

3. Procedura budŜetowa

4. Realizacja i kontrola budŜetu

5. Dochody budŜetowe

6. Wydatki budŜetowe

7. Nowa Perspektywa Finansowa

1. Zasady budŜetu ogolnego

BudŜet WE/UE tworzy się i wykonuje zgodnie z zasadami:

 jednolitości

 rzetelności budŜetowej

 jednoroczności

 rownowagi

 jednostki rozliczeniowej

 uniwersalności

 specyfikacji

 naleŜytego zarządzania

 przejrzystości

Zasada jednolitości

- jednolity dokument

Zasada rzetelności budŜetowej

- całokształt dochodow oraz wydatkow Wspolnoty - a takŜe Unii

pokrywanych z budŜetu, ujęty jest w jednym dokumencie

Zasada jednoroczności

- budŜet przyjmowany jest kaŜdorazowo na jeden rok budŜetowy (1.01-31.12)

- zarowno środki na pokrycie zobowiązań, jak i na pokrycie płatności na dany

rok budŜetowy muszą być zasadniczo wykorzystane w trakcie tego roku

Zasada rownowagi

- prognozy dochodow w danym roku budŜetowym muszą być rowne środkom

na pokrycie płatności na ten rok

- zaciąganie długu w celu pokrycia ewentualnego deficytu

budŜetowego jest niezgodne z systemem środkow własnych i

jest niedozwolone

- niŜsze od zakładanych dochody wymagają uchwalenia

budŜetu uzupełniającego (supplementary) lub korygującego

(amending)

Zasada jednostki rozliczeniowej

- budŜet sporządza się i wykonuje w euro €

- w euro przedstawia się teŜ rozliczenia

36

Zasada uniwersalności

- łączna kwota dochodow musi pokryć łączne środki na pokrycie płatności, z

wyjątkiem ograniczonej liczby pozycji dochodow, ktore są przeznaczone na

sfinansowanie konkretnych pozycji wydatkow - bez dyspozycji wstępnych

- wszystkie dochody i wydatki uwzględnia się w budŜecie w pełnej wysokości,

bez dokonywania jakichkolwiek korekt między nimi

Zasada specyfikacji (specjalizacji)

- kaŜda pozycja środkow musi mieć konkretne przeznaczenie i być przypisana

do konkretnego celu, aby uniknąć ewentualnych pomyłek między roŜnymi

środkami

Zasada naleŜytego zarządzania finansami

Troska o:

- gospodarność

- skuteczność

- efektywność

Zasada przejrzystości

- zapewnienie rzetelnej informacji o jego wykonaniu i rozliczeniu

2. Programowanie budŜetu

Rodzaje środkow w budŜecie

Okresy programowania budŜetu WE/UE

1989 - 1993 5 lat pakiet „Delors I”

1994 - 1999 6 lat pakiet „Delors II”

2000 - 2006 7 lat pakiet „Agenda 2000”

2007 - 2013 7 lat …………………………….

 Wydatki obligatoryjne

(compulsory expenditures)

- wydatki na PE, ETS, KE i pozostałe płatności

 Wydatki nieobligatoryjne

(non-compulsory expenditures)

- decyzje polityczne - np. Foreign Aid

 środki na zobowiązania

(appropriations for commitments)

 środki na płatności

(appropriations for payments)

37

3. Procedura budŜetowa UE (Art. 272 TWE)

Najpoźniej do

1 czerwca N-1

KaŜda instytucja WE układa preliminarz swoich wydatkow na rok N

Najpoźniej do

1 września N-1

KE łączy preliminarze we wstępny projekt budŜetu obejmujący dochody i

wydatki. Dołącza swoją opinię. Przedkłada Radzie.

Najpoźniej do

5 października N-1

Rada większością kwalifikowaną po konsultacjach z KE, PE i innymi instytucjami,

uchwala projekt budŜetu i przedkłada go do PE.

W ciągu 45 dni PE - pierwsze czytanie projektu budŜetu. PE wyraŜa zgodę - budŜet przyjęty,

jeśli zmiany - projekt ze zmianami trafia do Rady.

W ciągu 15 dni Rada konsultuje i rozpatruje ponownie. Rada moŜe większością kwalifikowaną

zmienić poprawki PE

- jeśli Rada nie zmieniła poprawek PE, budŜet jest przyjęty - Rada informuje PE

- jeśli Rada dokonała zmian - budŜet wraca do PE

W ciągu 15 dni PE:

- drugie czytanie i jeśli akceptuje poprawki budŜet jest przyjęty.

- jeśli zmienia poprawki Rady większością 3/5 - budŜet jest przyjęty

- większością członkow i 2/3 głosow - odrzuca budŜet

Koniec procedury Przewodniczący PE zatwierdza budŜet swoim podpisem i stwierdza, Ŝe został

uchwalony. BudŜet jest publikowany w Dzienniku Urzędowym UE

Dialog międzyinstytucjonalny UE (trojdialog)

(porozumienie międzyinstytucjonalne w sprawie dyscypliny budŜetowej i procedury budŜetowej)

Szczebel PE KE Prezydencja

Polityczny Przewodniczący Przewodniczący Szef Rządu

Negocjacyjny Delegacja z

Przewodniczącym

Komisji BudŜetowej

Komisarz ds.

programu

finansowego i

budŜetu

Minister Finansow

Techniczny Sekretariat PE Sekretariat KE Sekretariat Generalny

Rady UE

38

4. Realizacja i kontrola budŜetu

Odpowiedzialność KE za budŜet WE/UE

5. Dochody budŜetowe

Dochody budŜetu UE

- system środkow własnych*

 Decyzja Rady (2000/597, WE, EURATOM) w sprawie systemu środkow własnych

WE Dz. U L 253 (7.10.2000 s.42)

Odpowiedzialność KE za

budŜet WE/UE Art. 274 TWE

Zarządzanie

scentralizowane

Zarządzanie

dzielone z

Państwami

Czł.

Zarządzanie

zdecentralizowane

(P. Trzecie)

Zarządzanie

wspolne z org.

Międzynarodowymi

bezpośrednio pośrednio

Ciała

powoływane

przez WE

Agencje

wykonawcze

Ciała z misją

usług

publicznych

(naturalne

agencje)

 Tradycyjne środki własne (TOR)

 Wpływy z podatku od wartości dodanej (VAT)

 Środki oparte na DNB (Dochod Narodowy Brutto) - od 2002 r.

tzw. „czwarte źrodło

(wcześniej oparte na PKB)

39

Tradycyjne Środki Własne (TOR)

 Opłaty rolne

- opłaty rolne (wyrownawcze) nakładane na importowane produkty rolne,

objęte wspolnotową regulacją rynku, pochodzące z państw trzecich

- opłaty cukrowe nakładane na społki cukrowe i mające na celu rekompensatę

unijnych działań regulujących rynek cukru oraz kosztow magazynowania

- opłaty od produkcji izoglukozy, mające taki sam charakter i cel jak opłaty

cukrowe

 Cła pobierane przy imporcie towarow z Państw Trzecich

- 75% kwot pobranych ceł, na podstawie Wspolnej Taryfy Celnej

(pozostałe 25% przeznaczone jest dla Państw Członkowskich na obsługę

granicy)

Wpływy z podatku od wartości dodanej (VAT)

 Środki z tytułu podatku VAT

- od 1979 r.

- w formie składki w wysokości 0.5% jednolitej podstawy opodatkowania

tym podatkiem

- są pobierane w oparciu o statystyczne „hipotetyczne” krajowe wpływy z

podatku VAT

(KE uzgadnia z Państwami Członkowskimi na podstawie danych z poprzednich lat

hipotetyczne wielkości VAT)

Środki oparte na DNB

 Bezpośrednie wpłaty Państw Członkowskich

- od 1988 r.

- tzw. czwarte źrodło

- środki w formie składki, słuŜące do bilansowania budŜetu

- łącznie wszystkie środki własne nie mogą przekraczać poziomu 1.24%

DNB UE

Źrodło 1996 2002 2005

TOR - % 19.1 11.9 11.4

VAT - % 51.3 28.8 14.1

PKB/DNB - % 29.6 59.3 74.5

Środki własne

ogolnie w mld €

71.1 77.7 108.5

Tabelka: Udział poszczegolnych źrodeł w finansowaniu budŜetu UE

40

Rabat Brytyjski:

 1975 - uzgodnienia przed referendum w Wielkiej Brytanii

 1984 - Fontainbleu: Margaret Thatcher

 Mechanizm korekty - zwrot 2/3 wpłat netto (obecnie 66%)

- wszystkie Państwa Członkowskie finansują rabat stosowanie do ich udziału w

DNB UE

- udział Niemiec, Niderlandow, Austrii i Szwecji jest ograniczony do 25% ich

normalnych udziałow

 2004 - zasada uogolnionej korekty wg KE w celu:

- zapobieŜenia nadmiernym ujemnym saldom budŜetowym przy jednoczesnym

zmniejszeniu roŜnic pomiędzy płatnikami netto o podobnych poziomach

zamoŜności

- zagwarantowanie, Ŝe koszty finansowania mechanizmu zostaną utrzymane na

rozsądnym poziomie

KaŜde Państwo Członkowskie utrzymujące obciąŜenie budŜetowe, ktore jest

nadmierne w stosunku do jego względnego dobrobytu moŜe w stosownym czasie

skorzystać z korekty.

6. Wydatki budŜetowe

Nomenklatura środkow budŜetu UE na zobowiązania wg rozdziałow:

2000 - 2006 2007 - 2013

1. Rolnictwo

- WPR

- Rozwoj Obszarow Wiejskich

2. Operacje strukturalne

- Fundusze Strukturalne

- Fundusz Spojności

3. Polityki Wewnętrzne

4. Działania Zewnętrzne

5. Administracja

6. Rezerwy

7. Pomoc przedakcesyjna

Wyrownania budŜetowe

1. Trwały wzrost

1a. Konkurencyjność w dziedzinie

wzrostu i zatrudnienia

1b. Spojność w dziedzinie wzrostu

gospodarczego i zatrudnienia

2. Zachowanie i zarządzanie zasobami

naturalnymi

- w tym rolnictwo (rynek i pomoc

bezpośrednia0

3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo

i sprawiedliwość

4. Unia jako partner globalny

5. Administracja

Wyrownania budŜetowe

41

Wydatki UE 2006 - struktura

1. Konkurencyjność - 39%

2. Rolnictwo - 36% i rozwoj obszarow wiejskich - 11%

3. Sprawiedliwość - 1%

4. UE w świecie - 7%

5. Administracja - 6%

Dodatek do Polityki Strukturalnej - Fundusze Strukturalne od 2007 r.

 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

 Europejski Fundusz Społeczny

 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarow

Wiejskich

 Finansowy Instrument Orientacji Rybołowstwa

Nowa Lizbona

Rada Europejska

Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW)

KE Polityka Spojności Wspolna Polityka Rolna

Rada UE

Strategiczne Strategiczne wytyczne UE

Wytyczne dla Polityki Rozwoju Obszarow

Wspolnoty (SWW) Wiejskich

Państwa

Członkowskie Narodowe Narodowa Strategia

Strategiczne Ramy Rozwoju Obszarow Wiejskich

Odniesienia (NSRO)

Struktura PS

2000 - 2006 2007 - 2013

Fundusz Spojności

Cel1 EFRR

EFS

FEOGA

EIFR

Cel 2 EFRR

EFS

Cel 3 EFS

Inicjatywy UE: EQUAL, INTERREG, LEADER,

URBAN

Rozwoj wsi + restrukturyzacja rybołowstwa

W sumie 9 celow i 6 instrumentow

Cele

Konwergencja EFRR

EFS

F.Spojności

Konkurencyjność

i zatrudnienie w regionach EFRR

EFS

Europejska

Wspołpraca

Terytorialna EFRR

W sumie 3 cele i 3 instrumenty

---