Ciąg dalszy afazji

AFAZJA MOTORYCZNA

Postacie:

1. Motoryczno-dośrodkowa (ruchowa kinestetyczna/ ruchowa aferentna)

1. Charakter zaburzeń- trudności w artykułowaniu głosek, spowodowane zaburzeniem czucia ułożenia narządów mowy, wynikają z braku informacji z obwodu o aktualnej pozycji narządów mowy (kinestezja), co prowadzi do zaburzeń realizacji ruchów artykulacyjnych (somestezja). To znaczy, według mnie, że budowa jest normalna, a nieumiejętność mowy wynika z błędu w nerwach.

2. Przyczyna- uszkodzenie okolicy skórno- kinestetycznej (odpowiedzialnej za czucie powierzchniowe i głębokie).

3. Objawy-

ZABURZENIA DUŻEGO STOPNIA:

-może ruszać narządami mowy (jeść, krzyczeć), nie umie tylko wykonywać ruchów potrzebnych do mówienia,

-trudności i w mowie samodzielnej i w powtarzaniu,

-pacjent jest świadomy pomyłek (dobrze słyszy)- dlatego poszukuje prawidłowego układu artykulacyjnego,

- w bardzo ciężkich przypadkach nie można wypowiedzieć żadnej głoski,

-w lżejszych- wyrazy z trudem i zniekształcone.

ZABURZENIA MAŁEGO STOPNIA:

-zamiana głosek różniących się jedną cechą (np. dźwięcznych i bezdźwięcznych),

-takie same błędy w pisaniu i czytaniu.

2. Motoryczno- odśrodkowa (ruchowa kinetyczna/ ruchowa eferentna)

1. Charakter zaburzeń- częściowa lub całkowita utrata płynności mowy, spowodowana zaburzeniami eferentnymi (sygnalizacji odśrodkowej). Bezwładność analizatora ruchowego zaburzenia zdolności modyfikowania artykulacji zależne od sąsiedztwa fonetycznego i utrzymania kolejności głosek/sylab w wyrazach (czyli zaburzenie organizacji ruchów artykulacyjnych, przy czym jest ok. przy oddzielnych głoskach).

2. Przyczyna- uszkodzenie dolnej części okolicy przedruchowej w płacie czołowym półkuli dominującej (ośrodek Broca- nareszcie wiem jak to się pisze :P).

3. Objawy:

-problem przy przechodzeniu od głoski do głoski/ od sylaby do sylaby/ od wyrazu do wyrazu. Pojedynczo ok.

-przestawianie- głosek w sylabach, sylab w wyrazie (perseweracja),

-powtarzanie sylab (niemożność przejścia do następnej),

-Zaburzenia- melodii mowy, akcentów- utrudnia to zrozumienie mowy.

W STADIUM COFANIA SIĘ CHOROBY

-styl telegraficzny- czasowniki używane tylko w mianowniku liczby pojedynczej (agramatyzm)

-czasowniki później- bezokolicznik,

- wtórnie zaburzone rozumienie mowy,

-zaburzenia w piśmie analogiczne do zaburzeń mowy- zmiany kolejności głosek, przestawianie i powtarzanie sylab.

3. Motoryczno- dynamiczna (motoryczna korowa, ekspresywna)

1. Charakter zaburzeń- zaburzenie procesu tworzenia dłuższych wypowiedzi, mowy spontanicznej. Zaburzenia przetwarzania myślenia na mowę głośną (z myśli na słowo),która wymaga swobodnego operowania środkami językowymi i zależy od współdziałania wszystkich okolic mózgu. Brak napędu mowy- chory jest jakby spowolniony, zaczyna mówić dopiero po impulsie. To samo jeśli chce zmienić temat zahamowanie mowy.

2. Przyczyna- uszkodzenie przedniej części płata czołowego lewej półkuli (przed okolicą Broca- w okolicy przedruchowej).Możliwe, że przerwanie dróg łączących ośrodek Broca z innymi okolicami płatów czołowych.

3. Objawy:

-opowiedzenie czegoś lub odpowiadanie na pytania sprawia trudność,

-zachowane- powtarzanie, artykulacja, rozumienie mowy,

- trudność w znajdowaniu czasowników- zdania bez orzeczeń, więcej rzeczowników,

-mało rozwinięte zdania,

-perseweracje- kiedy przejście z jednego zdania do drugiego

-rozpad mowy-> „rozpad kontekstu”

4. Afazja przedruchowa

1. Charakter zaburzeń- bardziej „zatrzymanie mowy”- zniesienie mowy ekspresywnej, przy zachowanym rozumieniu słyszanych słów. chorzy stają się niemi, ale wszystko rozumieją. Kiedy się cofa chorzy zaczynają mówić od razu całymi zdaniami.

2. Przyczyna- uszkodzenie dodatkowego pola ruchowego mowy, znajdującego się w płacie czołowym półkuli dominującej.

3. Objawy- rzadko występuje, więc objawy mało znane. Podobne do zaburzeń typu dyzartrycznego (?), ale zachowana ruchomość narządów mowy. Można pisać.

AFAZJA AKUSTYCZNA

Postacie:

1. Akustyczno-gnostyczna

1. Charakter zaburzeń- zaburzenia percepcji słuchowej- utrata lub niedokształcenie wzorców słuchowych głosek, powoduje agnozję słuchowo-werbalną; zaburzenie analizy i syntezy bodźców słuchowych (zaburzenie słuchu fonematycznego- zdolności rozróżniania głosek) powoduje zatarcie dźwiękowej formy wyrazów.

2. Przyczyna- uszkodzenia okolicy wernickego. im ognisko chorobowe bardziej ku tyłowi skroni, tym objawy głębsze.

3. Objawy-

-chory nie rozumie mowy (częściowo lub zupełnie),

- nie może powtarzać,

-nie może pisać pod dyktando i czytać,

-Mowa ekspresywna może ulegać zniekształceniom,

-wyrazy używane w innym znaczeniu,

-„sałatka słowna”- parafazje werbalne- zamiana wyrazu na inny o podobnym brzmieniu,

-w mowie spontanicznej więcej czasowników i przymiotników,

-dość dobrze zachowane formy gramatyczne.

W LŻEJSZYCH PRZYPADKACH:

-rozumienie pojedynczych słów, ale brak rozumienia słów dłuższych powoduje błędną interpretację komunikatów. Udzielanie nieadekwatnych odpowiedzi.

2. Akustyczno- mnestyczna

1. Charakter zaburzeń- utrata lub niedokształcenie słuchowych śladów wyrazów. Trudność w rozumieniu dłuższych wypowiedzi.

2. Przyczyna- uszkodzenie środkowo- tylne części lewego płata skroniowego.

3. Objawy-

-trudności w przypominaniu wyrazów, w powtarzaniu kilku elementów, w nazywaniu i mowie samodzielnej

-zachowany słuch fonematyczny

-perseweracja w nazywaniu paru kolejnych przedmiotów (powtarzanie pierwszego przedmiotu przy próbie nazwania kolejnego).

AFAZJA SEMANTYCZNA

1. Charakter zaburzeń- utrata wcześniej nabytych umiejętności rozumienia związków wyrazowych syntaktyczno- logicznych (takich, w jakich wyrazy występują w zdaniach). Chory nie rozumie treści zdania, bo nie widzi związku między poszczególnymi wyrazami (np. brat ojca) i form wyrażających stopnie cechy (np. grubsza) i form strony biernej. Utrudnione rozumienie zdań wymagających syntezy myślowej- dłuższych i złożonych.

2. Przyczyna- uszkodzenie okolicy ciemieniowo- potylicznej półkuli dominującej, które powoduje zaburzenie syntezy równoczesnej (symultatywnej) odbieranego tekstu.

3. Objawy-

-dość dobre rozumienie słyszanej mowy i zdolność formułowania zdań z zachowaniem logiki i gramatyki, upośledzone rozumienie logiczno-gramatycznych części zdań problem w rozumieniu przyimków określających związki czasowe i przestrzenne i zdań, które wymagają logicznej syntezy w rodzaju (kolor niebieski jest jaśniejszy od czarnego, ale ciemniejszy od białego).

-amnestyczne ubytki słów- głównie rzeczowników (omijają je), zamiast nich formy opisowe.

-wszystkie wyrazy są rozumiane oddzielnie, trudność przy wyodrębnieniu ich z całego zdania.

-problem w rozróżnianiu prawej i lewej strony (to jak 50% kobiet :D)

-zaburzeniom semantycznym towarzyszą- zaburzenia orientacji przestrzennej, akalkulia, dysleksja i dysgrafia.

JAKI PODZIAŁ AFAZJI STOSOWANY JEST W PRAKTYCE

W praktyce neurolodzy i logopedzi dzielą afazję na: afazję ruchową (Broca)- to, co Łuria (autor tego podziału wyżej) określa jako afazję motoryczną, i afazję czuciową (wernickego)- to co Łuria nazywa afazją akustyczną. Najczęstsze postacie afazji to afazje mieszane z przewagą objawów ruchowej albo czuciowej (utrudnia to diagnozowanie).

Najważniejsze objawy (tych rodzajów afazji z podziału praktycznego), wg A.U. Wilk, M. Mumenthaler, S. Zielińska-Charszewska:

1. Afazja całkowita- chory w ogóle nie mówi, czasem w odpowiedzi wydaje jakiś dźwięk, albo mówi słowo bez sensu. Pozostałości mowy spontanicznej, ciężkie zaburzenie rozumienia mowy. Zaburzone wszystkie formy komunikacji (mowa dialogowa, opowieściowa, zautomatyzowana, nazywanie przedmiotów, powtarzanie, czytanie, pisanie, liczenie). Chory sprawia wrażenie nieprzytomnego. Ta postać utrzymuje się przez pierwsze tygodnie choroby, później afazja mieszana.

2. Afazja czuciowa- mówi spontanicznie, z licznymi nie korygowanymi parafazjami, aż do niezrozumiałej mowy żargonowej (zupełne zniekształcenie zdań- paragramatyzm). Rozumienie mowy ciężko zaburzone albo zupełnie zniesione. Chory nie umie nazwać właściwie wskazanego przedmiotu, proste pytania wymagają powtórzeń. Trudności- powtarzanie, pisanie pod dyktando. Umie samodzielnie pisać. Możliwa niekontrolowana wielomówność. Lżejszy stan- opośledzenie rozumienia mowy dotyczy tylko bardziej złożonych zdań, pytań, poleceń.

3. Afazja ruchowa- pozostałości mowy spontanicznej, krótkie zdania, styl telegraficzny i zniekształcanie słów. Utrata zdolności mówienia. Występują trzy grupy zaburzeń:

-głębokie- trudności w mówieniu, powtarzaniu, wypowiedzi zautomatyzowanej (wyliczanie dni tygodnia, miesięcy, pór roku) i wypowiedzi o dużym ładunku emocjonalnym.

-średnie- porozumienie z otoczeniem w zakresie prostych czynności codziennych, zaburzenia płynności mowy.

-minimalne- zwolnione tempo mowy, trudność przy dłuższej wypowiedzi.

W afazji ruchowej- zaburzenie głównie ekspresji słownej, chory wykonuje większość poleceń, czyli rozumie, ale nie umie poprawnie mówić. Ma problem, ze znalezieniem prawidłowego słowa i wyliczaniem. Pomoc- podpowiedzenie początku lub pierwszego słowa.

4. Afazja mieszana- objawy charakterystyczne dla obu typów- tylko przewaga decyduje o klasyfikacji (czuciowo-ruchowa albo ruchowo- czuciowa). Podczas badania częściowy kontakt z pacjentem.

5. Mumenthaler wyróżnia DODATKOWO afazję amnestyczną- niejasny sposób wyrażania się, brak precyzyjnych informacji, problem z wyszukiwaniem wyrazów. Nieco zaburzone rozumienie mowy.

Inny podział- wśród neurologów:

1. Sensoryczna (czuciowa)

2. Motoryczna (ruchowa)

3. Senso-motoryczna (czuciowo-ruchowa)

4. Moto-sensoryczna (ruchowo-czuciowa)

5. Całkowita (totalna)

DODATKOWE OBJAWY USZKODZENIA MÓZGU TOWARZYSZĄCE AFAZJI

Bezpośrednio- utrata świadomości, bóle głowy, mdłości, niedowłady lub porażenia jednej połowy ciała, utrata mowy i rozumienia.

Uszkodzenie mózgu może wywołać również zaburzenia:

-pamięci (amnezja)

-uczuć i zachowania zmiany nastroju, łatwe przechodzenie od smutku, płaczu i depresji do pogodnego nastroju (labilność uczuciowa)

-zaburzenia procesów myślowych, intelektu (demencja)

-zaburzenia ruchowe- niedowłady, porażenia jednej połowy ciała

-zaburzenia ruchów bardziej złożonych (apraksja- zaburzenie wykonywania ruchów na polecenie słowne rozumiane przez badanego)

- zaburzenia w analizie bodźców zewnętrznych ( agnozje wzrokowe, słuchowe i inne)

-zaburzenia czucia (dotyku, bólu, temperatury)

-zaburzenia orientacji przestrzennej, w układzie własnego ciała przejawiające się zaburzeniami w rozpoznawaniu kierunków, stron, godzin na zegarze i zaburzenia orientacji na planie i na mapie

-zaburzenia w czynnościach pisania i czytania

-zaburzenia w operowaniu liczbami (akalkulia)

Powyższe zaburzenia mogą, ale nie muszą towarzyszyć afazji.

NA JAKIE OBJAWY ZABURZEŃ NALEŻY ZWRACAĆ UWAGĘ W DIAGNOZIERÓŻNICOWEJ AFAZJI RUCHOWEJ I SENSORYCZNEJ LEKKIEGO STOPNIA

---