W ramach serwisu kryzysowego przedstawiamy opinie, komentarze, śledzimy bieżące wydarzenia i artykuły w kraju i na świecie.
Publikujemy także „Kalendarium kryzysu”. Dotychczas ukazały się cztery części, które stanowią część książki Kryzys. Przewodnik Krytyki Politycznej1. W części piątej przedstawiamy aktualne wydarzenia do maja 2009.
Czytaj:
Odsłona 01: BARDZO KRÓTKA HISTORIA NEOLIBERALIZM2
Odsłona 02: ZWIASTUNY KRYZYSU FINANSOWEGO3
Odsłona 03: POCZĄTEK KRYZYSU FINANSOWEGO4
Odsłona 04: KRYZYS FINANSOWY5
ODSŁONA 05: KRYZYS TRWA…
Grudzień 2008 - kolejne banki centralne drastycznie obniżają stopy procentowe. EBC do 2,5% 12 grudnia, a miesiąc później do 2%, w kwietniu do 1,25%, wreszcie 7 maja - do 1%; Bank Anglii podobnie - na początku miesiąca do 2%, a w styczniu do 1,5%; w ich ślady podążają banki centralne Danii i Szwajcarii.
W aż pięciu państwach Unii Europejskiej przekroczone zostały wielkości deficytu budżetowego dopuszczalne przez Pakt Stabilności i Wzrostu - coraz bardziej tym samym widoczny staje się jego anachroniczny charakter.
Bank Światowy obniża prognozę globalnego wzrostu gospodarczego na rok 2009 do 0,9% - oficjalnie mówi się o „największej recesji od roku 1930”, a także prawdopodobnym załamaniu eksportu z krajów Trzeciego Świata.
19 stycznia 2009 - na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych wniosek o upadłość składają Odlewnie - pierwsza polska spółka, która w tak dramatycznej sytuacji finansowej znalazła się na skutek transakcji na ryzykownych opcjach walutowych. Związane z nimi łączne straty polskich spółek szacuje się na kilka miliardów złotych.
21 stycznia 2009 - wchodzi w życie ustawa o nacjonalizacji Anglo-Irish Banku - tym samym irlandzkie Ministerstwo Finansów staje się właścicielem 75% jego udziałów. Decyzję o nacjonalizacji poprzedziły liczne skandale, m.in. ujawnienie informacji o niezaksięgowanych pożyczkach w wysokości 87mln dolarów, jakich bank udzielił… własnemu prezesowi.
Kilka miesięcy wcześniej rząd irlandzki zdecydował się zagwarantować wypłatę wkładów indywidualnych w 6 największych bankach w kraju (Allied Irish Banks, Bank of Ireland, Anglo Irish Bank, Irish Life and Permanent, Irish Nationwide Building Society oraz Educational Building Society) do września 2010.
Koniec stycznia 2009 - w Wielkiej Brytanii prawie 2 miliony osób pozostają bez pracy - to najwyższy wskaźnik od sierpnia roku 1997, tzn. od przejęcia władzy przez Partię Pracy.
31 stycznia - 1 lutego 2009 - kongres programowy Prawa i Sprawiedliwości. Jarosław Kaczyński prezentuje propozycje walki z kryzysem: powołanie Państwowej Rady Rozwoju do koordynowania polityki rządu i NBP, obniżenie opodatkowania najniżej zarabiających a zwłaszcza - zwiększenie dopuszczalnego limitu deficytu budżetowego zamiast propagowanego przez rząd cięcia wydatków.
4 lutego 2009 - fundusz antykryzysowy w wysokości 10 mld dolarów tworzą kraje Eurazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (Rosja, Białoruś, Kazachstan, Tadżykistan i Kirgistan). Dysponentem wkładów (Rosja - 7,5 mld, Kazachstan - 1 mld) ma być rosyjsko-kazachski Euroazjatycki Bank Rozwoju.
6 lutego 2009 - nowe dane nt. dramatycznego wzrostu bezrobocia w USA - w styczniu pracę straciło kolejne 600 tysięcy osób. Bez zatrudnienia pozostaje 7,6% Amerykanów w wieku produkcyjnym, co oznacza najgorszy wskaźnik od 17 lat.
13 lutego 2009 - Amerykańska Izba Reprezentantów zatwierdza ostatecznie kolejny pakiet stymulacyjny przeforsowany przez prezydenta Baracka Obamę w wysokości 789mld dolarów. Tym razem dotyczy on głównie „gospodarki realnej” a nie systemu finansowego. Składają się nań: ulgi podatkowe, w tym dla studentów i na budowę domu (275 mld), środki na modernizację szkół i stypendia dla uczniów (141 mld) oraz rozbudowę infrastruktury publicznej, w tym wodociągów, sieci elektrycznych, autostrad i linii kolejowych(90 mld), dofinansowanie ochrony zdrowia, w tym systemu Medicaid (112 mld), wsparcie walki z bezrobociem oraz wykluczeniem, także przez bezpośrednią pomoc dla najuboższych (102 mld), wreszcie inwestycje w technologie energooszczędne i wytwarzanie „zielonej energii” (58 mld).
Dokładnie tego samego dnia niemiecki Bundestag przyjął tzw. Konjunkturpaket II - pakiet stymulacyjny w wysokości około 50 mld euro. Zawiera on m.in. obniżkę progu podatkowego dla najbiedniejszych, wzrost kwoty wolnej od podatku, a także premie na zakup ekologicznych samochodów, co ma pomóc upadającemu przemysłowi motoryzacyjnemu w Niemczech.
18 lutego 2009 - prezydent Obama ogłasza kolejny pakiet pomocowy w wysokości 75 mld dolarów - tym razem dla ponad 9 milionów rodzin zagrożonych utratą własnych domów na skutek spadku ich wartości połączonego z niemożnością spłacania kredytów hipotecznych. Wsparcie otrzymają również banki hipoteczne - Fannie Mae i Freddie Mac.
24 lutego 2009 - rosyjskie Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego podaje dramatyczne dane nt. stanu gospodarki: w styczniu rosyjski PKB obniża się o 9% w stosunku do porównywalnego okresu roku poprzedniego, inwestycje oraz produkcja przemysłowa spadają o 16% a pracę traci co tydzień około 70 tys. ludzi. O 1/3 maleje import, a do tego spadają ceny ropy naftowej - głównego źródła dochodów rosyjskiego budżetu.
27 lutego 2009 - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Bank Światowy zapowiadają przekazanie w ciągu dwóch najbliższych lat 24,5 mld pomocy w formie kredytów dla Europy Środkowo-Wschodniej. O wsparcie występowały głównie Węgry i Ukraina od początku znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji.
5 marca 2009 - Polska Komisja Nadzoru Finansowego oraz jej odpowiedniki z Bułgarii, Czech, Rumunii i Słowacji wystosowują apel do państw „starej Unii”, aby te nie traktowały obszaru Europy Środkowo-Wschodniej jako jednej całości, szczególnie rzekomo niebezpiecznej z punktu widzenia ryzyka inwestycyjnego. Jest to odpowiedź na obiegowe opinie ekspertów oraz licznych urzędników redukujących złożoność sytuacji i wewnętrzne zróżnicowanie regionu, co w praktyce objawia się rozszerzeniem opinii o dramatycznej sytuacji na Węgrzech na resztę krajów. Opinie tego typu podważają ich wiarygodność inwestycyjną - a tym samym mogą prowadzić do faktycznego pogorszenia sytuacji poprzez wycofanie się kolejnych inwestorów.
9 marca 2009 - związki zawodowe w zakładach Forda zgadzają się na zamrożenie płac, ograniczenie premii, dodatków i płatnych urlopów a także świadczeń zdrowotnych w zamian za utrzymanie miejsc pracy w obliczu kryzysu. Nie wiadomo, czy podobny demontaż zabezpieczeń socjalnych przy dekoniunkturze będzie miał charakter przejściowy czy też okaże się po prostu kolejnym etapem „uelastyczniania” rynku pracy, które pozbawia pracowników kolejnych uprawnień w stosunkach z pracodawcą.
25 marca 2009 - Polska Rada Polityki Pieniężnej obniża stopy procentowe do najniższego poziomu w historii - 3,75%, zdaniem wielu ekspertów - zbyt mało agresywnie (zbyt wielką wagę przywiązano do walki z inflacją a zbyt małą - do stymulacji gospodarki). Wskaźniki gospodarcze nie są dobre - stopa bezrobocia wynosi 10,9%, produkcja przemysłowa spada w lutym o 14%, a inflacja wzrasta do 3,4% w skali roku.
27 marca 2009 - Sąd ogłosił upadłość Krośnieńskich Hut Szkła - kolejnej (po Odlewniach i Rafako) spółce, która poniosła straty na skutek zawarcia niekorzystnych kontraktów na opcje walutowe. Wielomilionowe straty z ich powodu poniosły także takie firmy jak np. Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., Ciech, Cersanit, Sanwil, Forte czy Zakłady Magnezytowe „Ropczyce” S.A.
W związku z zagrożeniem, jakie dla przedsiębiorstw niosą asymetryczne umowy (bardzo korzystne dla banków, m.in. JP Morgan, UniCredit i Citibanku, lecz niezwykle ryzykowne dla przedsiębiorców), w Polsce pojawiło się kilka propozycji środków zaradczych - wicepremier premier Waldemar Pawlak zaproponował m.in. ustawowe unieważnienie zawartych w nieuczciwy sposób transakcji. Powstało również Stowarzyszenie na rzecz Obrony Polskich Przedsiębiorstw zrzeszające poszkodowanych inwestorów - spory z bankami planują oni rozwiązywać na drodze sądowej.
1-2 kwietnia 2009 - w Londynie odbywa się kolejny szczyt G20 poświęcony walce z kryzysem. Jego uczestnicy decydują się przeznaczyć w sumie około 1,1 biliona dolarów na poprawę światowej koniunktury gospodarczej (w tym: 750 mld na fundusz pomocowy MFW, 250 mld na tzw. Special Drawing Rights - umowną jednostkę monetarną służącą stabilizacji systemu walutowego, wreszcie 100 mld na regionalne banki rozwoju). Poza tym opublikowana zostaje czarna lista „rajów podatkowych” (m.in. Filipiny, Kostaryka, Malezja, Urugwaj) oraz zapowiedziane zwiększenie kontroli nad rozmaitymi instrumentami finansowymi oraz korzystającymi z nich funduszami hedgingowymi. Dokapitalizowane mają zostać różne instytucje kredytowe. Rozmiar interwencji fiskalnej dla całego świata do końca 2010 określono na około 5 bln dolarów.
6 kwietnia 2009 - najważniejsze światowe banki centralne otwierają linie kredytowe dla Rezerwy Federalnej: EBC w wysokości 80 mld dolarów (przeliczone na euro), Brytyjczycy gwarantują 60 mld funtów, Szwajcarzy 40 mld franków a Japonia - 10 mld jenów. Dzięki temu amerykańskiej banki mają zagwarantowany dostęp do kredytów w obcych walutach - na podobnej zasadzie FED zabezpieczył 300 mld dolarów partnerom z Europy i Azji we wrześniu 2008.
22 kwietnia 2009 - Alistair Darling, brytyjski kanclerz skarbu ogłasza, że podniesione zostaną (z 40% do 50%) podatki dla osób zarabiających powyżej 150 tys. funtów rocznie - „przez wzgląd na sprawiedliwość społeczną, która wymaga, aby bogaci pomagali biednym”. Brytyjski budżet ma przez to szansę powiększyć się o około 2 mld funtów.
4 maja 2009 - Komisja Europejska oficjalnie ogłasza prognozy wzrostu gospodarczego dla całej Unii Europejskiej i poszczególnych państw. Gospodarka strefy euro pod kątem PKB ma się skurczyć o 4%, niemiecka - o 6%, a gospodarki krajów bałtyckich - aż o ponad 10%. Polski spadek PKB miałby wynieść 1,4% a deficyt finansów publicznych - 6,6%. Polski rząd w osobie ministra finansów Jacka Rostowskiego gwałtownie oponuje przeciw tym wyliczeniom, twierdząc, że nasza gospodarka znajdzie się „na niewielkim plusie”.
15 maja 2009 - Dominique Strauss-Kahn, prezes Międzynarodowego Funduszu Walutowego oficjalnie przeprasza za poważny błąd jego instytucji przy ocenie sytuacji finansowej krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Błędne dane MFW skłoniły nawet noblistę Paula Krugmana do wyrażenia błędnej opinii, że jedno z najsilniej zaangażowanych tam państw - Austria - znajduje się „na granicy bankructwa”. Groziło to „samospełniającą się przepowiednią” w przypadku nerwowych reakcji inwestorów i akcjonariuszy lokujących kapitał w aktywa austriackie.
18 maja 2009 - pojawiają się dane o bezpośrednich inwestycjach zagranicznych w Polsce w pierwszym kwartale 2009. Napłynęło do nas w sumie 1,9 mld euro - co oznacza spadek w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego aż o 44%.
http://sklep.krytykapolityczna.pl/sklep/catalog/product_info.php?products_id=131
http://www.krytykapolityczna.pl/Serwis-kryzysowy/Kalendarium-kryzysu-cz-01/menu-id-218.html
http://www.krytykapolityczna.pl/Serwis-kryzysowy/Kalendarium-kryzysu-cz-02/menu-id-218.html
http://www.krytykapolityczna.pl/Serwis-kryzysowy/Kalendarium-kryzysu-cz-03/menu-id-218.html
http://www.krytykapolityczna.pl/Serwis-kryzysowy/Kalendarium-kryzysu-cz-04/menu-id-218.html
Address article on the site www.krytykapolityczna.pl:
http://www.krytykapolityczna.pl/Serwis-kryzysowy/Kalendarium-kryzysu-cz-05/menu-id-218.html
© Krytyka Polityczna, 2009
© All right reserved!
Skomentuj
Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą komentować artykuły.
Zaloguj się lub zarejestruj.
|