Literatura:

1. Podstawowa

1. Samorząd terytorialny i administracja w wybranych krajach. Gmina w państwach Europy Zachodniej, pod red. J. Jeżewskeigo, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999

2. Rydlewski G., Polityka i administracja w rządach państw członkowskich Unii Europejskiej, ELIPSA, Warszawa 2006.

3. Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, LIBER, Warszawa 1998

4. Administracja publiczna, redakcja naukowa J. Hausner, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003

1. Uzupełniająca

1. Guy Peters B., Administracja publiczna w systemie politycznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999

2. Ustroje państw współczesnych, pod red. W. Skrzydło, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej, Lublin 2000

3. Dolnicki B., Modele samorządu terytorialnego w Europie i w Polsce, Katowice 1994.

4. Niewiadmoski Z., Samorząd terytorialny w Europie Zachodniej. Podstawowe założenia i modele, Warszawa 1990

5. Lech M., Wybór organu wykonawczego w gminach w Polsce i niektórych krajach europejskich, [w:] Jaka Europa? Perspektywy i bariery integracji, redakcja P. Buczkowski, K. Bondyra, P. Śliwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2003

6. Polityka regionalna Unii Europejskiej w praktyce krajów członkowskich, pod red. I. Pietrzyk, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1999

7. Pietrzyk I., Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

8. Struktura administracyjna Republiki Federalnej Niemiec. Powiaty niemieckie. Ponadgminny samorząd terytorialny w Europie, Deutscher Landkreistag, Bonn.

9. Panyko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926.

10. Ginsbert - Gebert A., Samorząd terytorialny i jego gospodarka, Warszawa 1990.

11. Sługocki J., Pozycja prawnoustrojowa regionu. Regiony w Europie Zachodniej, Olsztyn 1996.

12. Malec J., Malec D., Historia administracji i myśli administracyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.

13. Administracja publiczna w procesie przemian, pod red. A. Ferensa i I. Macek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.

14. Administracja i polityka, pod red. A. Ferensa i I. Macek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.

15. Proces decyzyjny w administracji publicznej, pod red. L. Habudy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.

Artykuły:

1. Kmieciak Z., System kontroli działań administracji w Holandii, „Samorząd Terytorialny” 2000, nr 3, s. 64 - 71.

2. Guziejewska B., Perspektywy funkcjonowania samorządu terytorialnego a doświadczenia Wielkiej Brytanii, „Samorząd Terytorialny” 2000 nr 9, s. 68 - 80.

3. Dolnicki B., Ustrój samorządu terytorialnego w Niemczech - po reformie, „Samorząd Terytorialny” 2001 nr 3, s. 63 - 79.

4. Szmytt A., Ustrój metropolii stołecznej - Londyn, „Samorząd Terytorialny” 2001 nr 7 - 8, s.115 - 123.

5. Zachariasz I. Nowy model nadburmistrza w centralnych miastach metropolii Republiki Federalnej Niemiec, „Samorząd Terytorialny” 2001 nr 7 - 8, s. 124 - 140.

6. Szczerski K., Z zagadnień regionalizacji w Unii Europejskiej, „Samorząd Terytorialny” 2001 nr 10, s. 3 - 11.

7. Rabska T., Administracja publiczna w świetle integracji z Unią Europejską, „Samorząd Terytorialny” 2003 nr 3, s. 3 - 11.

8. A. Szpor, Likwidacja gminy w świetle Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego - doświadczenia państw Europy Zachodniej, „Samorząd Terytorialny” 2003 nr 7 - 8, s. 114 - 132.

9. Rozwój instytucjonalny administracji publicznej w Europie - najlepsze przykłady, „Samorząd Terytorialny” 2004 nr 1 - 2, s. 158 - 183.

10. Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny w Szwajcarii, „Samorząd Terytorialny” 1994, nr 9, s. 47-59.

11. Z. Leoński, Samorząd terytorialny w krajach byłej NRD, „Samorząd Terytorialny” 1974, nr 3, s. 68-75.

FRANCJA

Model francuski - geneza

• podstawowe rozwiązania z doby monarchii absolutnej ( XV - XVIII w. ); Ludwik XIV ( 1661 - 1715 )

• rewolucja nie dała „nowej ery” w dziedzinie administracji

Napoleon:

• zracjonalizowano model administracji

• centralizacja podstawowych rozwiązań

„Rządy i parlamenty odchodzą, administracja pozostaje”

• rozdzielenie w obrębie aparatu naczelnych organów administracji urzędników stałych oraz urzędników politycznych

• wprowadzenie Rady Ministrów ( przewodniczy głowa państwa )

• Rada Stanu - organ doradczy rządu - prawo, legislacja ; najwyższy trybunał administracyjny

• Izba Obrachunkowa - organ kontroli finansowej

Administracja terytorialna:

• by mogła „przekazywać ustawy i polecenia rządu do najniższych odnóg porządku społecznego z szybkością iskry elektrycznej” ( 1800 r. - msw - Jean Antoin Chaptal )

Cechy:

• wieloszczeblowość ( departament - 1790 ; gmina )

• jednoosobowość ( prefekt - departament, podprefekt - okręg, mer - gmina )

• centralizacja - rady - generalna, okręgowa, gminna; początkowo nie pochodzące z wyborów; niskie uprawnienia

Rewolucja Francuska:

• wyłączeni spraw w których administracja występowała jako strona z jurysdykcji sądów powszechnych

• wyodrębniono sądy administracyjne

Rada Stanu - skargi na nadużywanie władzy przez administrację

1954 r. - trybunały administracyjne

1989 r. - administracyjne sądy apelacyjne

Kontrakty administracyjne:

• jedną ze stron jest organ administracji

• odpowiedzialność państwa za szkody wyrządzone przez jego funkcjonariuszy

Status urzędników - Francja

1941 r. - ustawa ( reżim w Vichy )

1946 r. generalna ustawa o służbie publicznej

1983 r. - kolejna ustawa

1984 r. - ustawa o statusie publicznej służby państwowej i o statusie służby samorządowej

1986 r. - ustawa o statusie publicznej służby szpitalnej

Podział urzędników na korpusy:

• od XVIII w.

• tzw. wielkie korpusy państwowe np.

• korpus dyplomatyczny

• korpus Rady Stanu

• korpus Generalnej Inspekcji Finansów

• korpus Izby Obrachunkowej

• korpus prefekturalny

• wielkie korporacje techniczne - kopalni, dróg i mostów

• określone przywileje każdej grupy

Zasady generalne:

• stabilizacja stosunku służbowego

• przydzielanie urzędnikowi stopnia w hierarchii korpusu bez konieczności przyznania stanowiska

• rekrutowanie na zasadzie konkursu ( od końca XIX wieku )

Wprost do danego korpusu; ukończenie odpowiedniej szkoły administracyjnej

Cecha charakterystyczne administracji:

• rozbudowany system uzgadniania decyzji

• różne jednostki organizacyjne - łączący ze sobą kolektywność i jednoosobowość

• częsty arbitraż - premier

Rada Ministrów:

• tradycyjne przewodnictwo głowy państwa

• rejestruje tylko decyzje, które zapadły już poza nią

Władze centralne V Republiki

1958 r. - nowa konstytucja i zmiana systemu politycznego

system mieszany ( półprezydencki )

Kohabitacja - „współistnienie”

A. System partyjny

wielopartyjny

większościowy system wyborczy ( 2 tury )

system blokowy ( centrolewica, centroprawica )

B. Prezydent

wybierany przez naród na 7 lat

pełna kontrola nad działalnością rządu

przewodniczy posiedzeniom rządu

podpisuje dekrety

może wystąpić o przeprowadzenie referendum

C. Rząd

prowadzi politykę narodu, kieruje administracją

podlega Prezydentowi i opowiada przed Zgromadzeniem Narodowym

D. Parlament

Zgromadzenie Narodowe - 577 deputowanych wybieranych na 5 lat

Senat - 321 przedstawicieli wybieranych na 9 lat ( co 3 lata 1\3 odnawiana )

2. Administracja

2. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

• Dyrekcja Związków z Władzami Lokalnymi:

• służby statystki i analizy finansowo - ekonomicznej, administracji terenowej

• akcji inicjatyw ekonomicznych w regionach, departamentach i gminach

• służby regionu paryskiego oraz struktur regionalnych i miejscowych

Dyrekcja ds. spraw politycznych i porządkowych:

• nadzór nad prefektami i merami

• organizacja administracji

• przeprowadzanie wyborów

• egzekucja postanowień rządowych

Urząd ds. Zagospodarowania Przestrzennego oraz Akcji Regionalnych ( DATAR ):

• koordynacja działalności resortów w sprawach zagospodarowania przestrzennego

• informacja o problemach regionalnych

• propozycje rozwiązań i opracowań regionalnych

RCB - system racjonalizacji wydatków budżetowych ( od 1968 r. )

• obowiązkowe uzasadnianie ważniejszych zamierzeń administracji

• analiza efektywności

• rozliczanie

Kadry administracji:

• liczne instytuty i organizacje naukowe

Instytut Międzynarodowej Administracji Publicznej:

• bezpośrednio podległy premierowi

• kursy szkoleniowe

• kadry krajów afrykańskich

• badania porównawcze dotyczące administracji w różnych krajach

• badania funkcjonowania administracji lokalnej

Wyższa Szkoła Administracyjna ( ENA ):

• absolwenci zajmują najwyższe stanowiska w administracji

• słuchacze - pracownicy administracji z przynajmniej 5 - letnim stażem pracy

• podlega bezpośrednio premierowi

W polityce obsadzania stanowisk obowiązuje zasada konkursu

3. Podział administracyjny

• dwustopniowy podział administracyjny - gminy i departamenty

• pewna modyfikacja poprzez istnienie regionów

• regiony i związki gmin posiadają odmienną osobowość prawną

• administracja - dwukierunkowa i dwupłaszczyznowa - państwowa i samorządowa

• w określonych sytuacjach podziały wzajemnie dublują się

• administracja państwowa - układ pionowy, piramidalny; zasada nadrzędności i podwładności

• administracja samorządowa - układ poziomy - częściowo samodzielna

• prefekci upoważnieni są przez rząd do decydowania o sprawach dotyczących poszczególnych resortów

• w praktyce prefekci - przełożeni wszystkich służb państwowych w terenie podległych resortom; nadzór nad działalnością samorządową

• mianowani przez Prezydenta Republiki

• decyzje o ponad 50% inwestycji we Francji

4. Region

1964 r. - podział na 22 regiony

Cecha regionu - pośrednie ogniwo zarządzania między rządem a parlamentem

Zadania:

• opracowanie planów rozwoju regionu zgodnie z dyrektywami rządowymi

• realizacja planów

1972 r. reforma regionów

• prefekta mianował Prezydent Republiki na wniosek premiera uzgodniony z ministrem spraw wewnętrznych

• zwykle był to prefekt departamentu, gdzie mieściła się siedziba

• podległa sekcja ekonomiczna i administracyjna ( eksperci i pracownicy administracyjni )

Rada regionu - organ konsultatywny; początkowo nie z wyboru, a z nominacji

• skład uzależniony od liczby ludności, czy stopnia uprzemysłowienia

• 20 -60 członków

• radni departamentu, merowie z określonych gmin, osoby delegowane przez izby handlowo - przemysłowe, czy organizacje społeczne

• od 1982 r. wybór przez ludność każdego regionu

• sekcje ( urbanistyczna, oświatowa, spraw socjalnych )

• posiedzenia rady zwołuje prefekt

• rady nie podejmują uchwał wiążących

• prefekt nie był zobowiązany do stosowania się do decyzji rady

Poza radami regionalnymi:

• tzw. konferencje administracyjne regionu

• prefekci wszystkich departamentów danego regionu, skarbnik generalny, przedstawiciele poszczególnych ministerstw w regionie

• przygotowanie materiałów dotyczących planu regionalnego

• ostateczne decyzje prefekta

W niektórych regionach - komitety gospodarczo - społeczne

• kompetencje doradcze

• powoływane na 5 lat

Region:

• funkcje administracyjne w zakresie planowania społeczno - ekonomicznego

• nie pełni roli legislacyjnej

• nie wydaje przepisów administracyjnych

Prefekt regionu:

• kontroluje pracę urzędów różnych ministerstw

• koordynuje pracę prefektów w departamentach w zakresie ekonomicznym

• kontroluje przebieg wykonania planu

• informowany o ponadregionalnych inwestycjach - może występować z inicjatywami

• inwestycje regionalne - propozycje podziału środków do ministerstw

• Prezydent może zlecać prefektom regionów określone zadania rządowe

Departament:

• geneza sięga 1789 r.

• szczebel administracji państwowej

• jednostka samorządu terytorialnego

Rada generalna:

• 20 - 45 radnych wybieranych na 6 lat

• co 3 lata odnawiana połowa składu rady

• na czele - przewodniczący

• dwa razy w roku - posiedzenia plenarne ( 2 tygodnie do miesiąca )

• plany, budżet, powoływanie służb departamentalnych, transport, problemy mieszkaniowe

• wydaje zarządzenia

• ustanawianie podatków

• komisja - pełni funkcje rady, gdy ta nie obraduje

• przygotowuje projekty uchwał, decyzji, projekt budżetu

• analizuje pracę prefekta w zakresie wykonania uchwał rady

• sprawy konfliktowe rozstrzyga rząd

Prefekt:

• organ wykonawczy rady

• przygotowuje posiedzenia rady i wykonuje jej postanowienia

• może zawiesić wykonanie uchwał rady

• rozdziela subwencje państwowe na gminy, kontroluje ich wykorzystanie

• przedstawiciel rządu - nadzór i kontrola

• szef wszystkich służb państwowych

• przełożony administracji departamentu - finanse, oświata, rolnictwo, ochrona zdrowia, sprawy socjalne, zatrudnienie i inne

• sekretarz generalny - bezpośrednia podległość prefektowi

• jest to przełożony urzędu departamentalnego

• pracownik państwowy mianowany

• dyrektorzy departamentalni - fachowcy; kierują pracą poszczególnych wydziałów

5. Kantony

• jednostki administracyjne powoływane tylko do celów wyborczych do rad generalnych

• wybór na stanowiska pracowników

• obejmują od 3 tys. do 50 tys. mieszkańców

6. Okręgi

• 2 - 3okręgi w departamencie

• cel - usprawnienie zarządzania w departamentach

• zbliżenie władz do ludności

• podprefekci - stoją na czele okręgów

• forma dekoncentracji uprawnień prefekta

• nie posiadają żadnego samorządu, organów zarządzania

Terytoria zamorskie:

• ludność wybiera zgromadzenie lokalne

• na czele rada zarządzająca

• najwyższy komisarz - kieruje pracą rady

• wyznaczany prze rząd francuski

FRANCJA

1982 r. - początek reformy decentralizacyjnej

• długoletni okres systemu centralistycznego samorządu ( historycznie od czasów absolutyzmu - utrwalono po rewolucji francuskiej ; utworzenie departamentów i zuniformizowanych gmin ; powołanie korpusu prefektów )

• próby zmiany tego stanu po II wojnie światowej nie przynosiły efektów

• silny nadzór nad gminami i departamentami - dominująca pozycja organów centralnych

W reformie samorządowej stosowano taktykę „małych kroków” - 1982 - 1988 - wydano serię ustaw

• zmiany ustrojowo - strukturalne ( układ kompetencji , środki i realizacja , struktura nadzoru i kontroli )

• przekształcono regiony w podmioty samorządu terytorialnego

• w departamentach i regionach wybierani przez rady - prezydenci

• poszerzono kompetencje lokalne - dostosowany do rodzaju i możliwości społeczności lokalnej

• społeczności lokalne nie uzyskały samodzielności finansowej ( ewolucyjny proces )

Reforma rozpoczęła pewien proces - uruchomiła prawny mechanizm funkcjonowania struktur terytorialnych

Reforma miała dostosować system polityczny i ustrojowy do współczesności - formuła państwa - opiekuna - korygatora - przedsiębiorcy - powodowała znaczną niewydolność

1. Dualizm administracji terytorialnej

• interesy lokalne społeczności realizowane są przez - gminy departamenty i regiony - decentralizacja

• są to jednocześnie jednostki podziału administracyjnego państwa podporządkowane administracji rządowej - dekoncentracja

• podwójny status prawny mera w gminie ( pracownik gminy , ale i urzędnik państwowy podległy hierarchicznie przedstawicielowi państwa w departamencie - prefektowi )

• prefekt - kluczowa instytucja francuskiej administracji publicznej ( powoływani i odwoływani prze prezydenta na 2wniosek premiera i msw )

• prefekci i podprefekci - bardzo silna i elitarna grupa urzędników we Francji ; absolwenci Krajowej Szkoły Administracji , około 200 ; przynależności do korpusu stanowi o dużej stabilności , ale powoduje też dużą dyspozycyjność

• główne uprawnienia prefekta : czynności prawne w imieniu państwa ; czynnik polityczny rządy ; organ administracji ogólnej w departamencie

• reforma z 1982 r. zmniejszyła częściowo uprawnienia prefekta - część kompetencji przeszła na prezydenta rady generalnej w departamencie

• przedstawicielem państwa w regionie jest prefekt - jako przedstawiciel władzy państwowej ( zwierzchnik służb resortowych w regionie ) i łącznik między organami administracji państwa i regionu - głównie funkcje nadzorcze

1992 r. - wprowadzono Kartę dekoncentracji - racjonalizacja działań służb państwowych

• utrzymanie kluczowej roli prefekta w funkcjonowaniu terytorialnych służb zdekoncentrowanych

2. Struktura i zadania gminy

• bardzo liczne w porównaniu z innymi krajami europejskimi

1993 r. - 36 559

• 22 tys. - mniej niż 500 mieszkańców

• 4 tys. - mniej niż 100 mieszkańców

• 80% - poniżej 1 tys. mieszkańców

• Francja to kraj wsi i miasteczek

• Duże różnice między gminami - obszar i potencjał gospodarczy

• Cecha wspólna gmin francuskich - lokalny patriotyzm - miejscowa tradycja , zwyczaje , architektura i krajobraz , duma z pochodzenia i zamieszkania

Rada gminy:

• liczebność rady zależy od wielkości populacji :

do 100 mieszkańców - 9 radnych

10 tys. - 40 tys. - 33 do 43 radnych

powyżej 300 tys. - do 69 radnych

• procedura wyborcza ( poza Paryżem , Lyonem , Marsylią ) jest dwojaka :

1. W gminach poniżej 3,5 tys. mieszkańców odbywa się w głosowaniu większościowym w dwóch turach

2. W gminach powyżej ponad 3,5 tys. mieszkańców odbywa się głosowanie na listę ( połowa ustalana na zasadzie proporcji )

• radę gminy może rozwiązać dekretem Rada Ministrów w wypadku utraty zdolności do działania

• sesje rady zwołuje mer

• sesje rady otwarte dla publiczności ; możliwość obrad zamkniętych

• publikowanie sprawozdań rady - możliwość dostępu dla każdego zainteresowanego

• obradom przewodniczy mer ; w określonych sytuacjach wybierany jest przewodniczący obrad

• radni wykonują swe funkcje bezpłatnie , z wyjątkiem zwrotu wydatków poniesionych w toku spełniania konkretnych misji

Zadania rady gminy:

Decyzyjne

• uchwalanie budżetu

• uchwalanie lokalnych zasad gospodarki przestrzenne

• tworzenie szkół podstawowych

Konsultacyjne

• wyrażanie opinii i formułowanie postulatów

3. Respektowanie zasady wolności handlu i produkcji - gospodarka

• gmina może udzielić pomocy bezpośredniej lub pośredniej - popieranie rozwoju gospodarczego , wsparcie zagrożonych przedsiębiorstw

Gmina utrzymuje liczne służby - pomocy socjalnej , sanitarne n drogowe

4. Zróżnicowany charakter prawny gminnych instytucji publicznych :

• działanie na podstawie koncesji

• jako zakłady publiczne miejscowe

• jako spółki o kapitale mieszanym

Mer :

• organ wykonawczy gminy - wybierany spośród członków rady , którzy ukończyli 21 lat

• wybór na pierwszej sesji po wyborach gminnych

• mogą odbywać się trzy tury głosowania ; ostatecznie może decydować wiek kandydata - starszy zostaje zwycięzcą

• bardzo często merowie wybierani są deputowanymi lub senatorami

Zadania :

• urzędnik państwa i gminy

• obowiązek wykonywania administracji gminnej i podległość kontroli rady

• przygotowuje projekty uchwał ( głównie budżet ); wykonuje uchwały

• przewodniczy obradom rady

• reprezentuje gminę

• rada gminy nie może pozbawić mera funkcji ( np. votum nieufności ) - może żądać od niego tylko wyjaśnień

• mer dba o porządek publiczny ( policja gminna ) i zdrowie publiczne

• zarząd mieniem komunalnym, opłaty drogowe, parkingowe , pożyczki

• mer jest przełożonym urzędników gminnych - mianuje , ocenia , kieruje ich działaniami

Mer działa pod kontrolą prefekta - w pewnych okolicznościach prefekt może przejąć jego funkcje

3. Szczególny status Paryża , Marsylii , Lyonu

• miasta zostały podzielone na dzielnice ( 20, 16 , 9 )

• wybór rad dzielnicowych na zasadach większościowo - proporcjonalnych

• rada dzielnicy jest złożona z 1/3 radnych miejskich i w 2/3 z radnych wybranych w okręgu wyborczym

• radni gminy i dzielnicy wybierani są z tej samej listy

• rada dzielnicy wybiera mera ( mer gminy nie może być jednocześnie merem dzielnicy )

• rada dzielnicy wybierana jest dla jednej dzielnicy lub kilku

Przy konstrukcji systemu najtrudniejsza była kwestia kompetencji :

• dzielnice jako jednostki pomocnicze , pozbawione osobowości prawnej , własnego majątku , merytorycznie zależne od rady gminy

• rady dzielnic mogły rozpatrywać wszelkie sprawy ze swego obszaru działania , bez prawa decydowania ( postulaty , pytania , opinie )

• rady gminy mogą przekazać radzie dzielnicy ( za jej zgoda ) uprawnienia do wykonywania zarządu wszelkimi urządzeniami i usługami w gminie

• mer przygotowuje projekty i wykonuje uchwały - organ wykonawczy

• rada gminy uchwala po konsultacjach wydatki inwestycyjne ( wydatki dzielnic wpisywane są do aneksu w budżecie gminy )

Anglia - władze centralne

5. Parlament

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

( Anglia, Walia, Szkocja i Irlandia Północna )

Izba Gmin -

635 deputowanych wybieranych na 5 lat

Budżet, główne decyzje polityczne - np. votum nieufności

Izba Lordów

Około 1200

Uprawnienia sądownicze jako Najwyższy Trybunał Apelacyjny

W parlamencie:

komisje stałe i niestałe

przedstawiciel parlamentu do spraw administracji państwowej

ochrona obywatela przed nadużyciami władzy państwowej

wgląd w pracę wszystkich urzędów centralnych i terenowych

6. System partyjny

dwupartyjny

Partia Pracy i Partia Konserwatywna

Działają również inne partie - duże wpływy Partii Liberalnej

7. Rząd

Premier - przewodniczący partii wygrywającej wybory

Mianowany prze królową

Dobiera sobie ministrów

Przełożony całej służby administracyjnej w państwie

Ministrowie:

kierujący ministerstwami

ministrowie bez teki lub do dyspozycji premiera

ministrowie stanu - funkcje pomocnicze

ministrowie mający tytuły parlamentarnych sekretarzy stanu lub podsekretarzy stanu - konkretne obowiązki zalecane bezpośrednio przez ministrów

Gabinet - około 20 ministrów ( w sumie około 100 stanowisk )

różny zasięg ministerstw

nie mają centralnie ustalonej struktury

mają różne wydziały

zatrudniają różną liczbę pracowników

posiadają odmienne wyposażenie

komórki w terenie

około 700 różnych komisji i komitetów - rola pomocnicza

Urząd Rady Ministrów

kierowany przez sekretarza stanu

Sekretariat

Sztab Polityczny do pomocy Radzie Ministrów i Urzędu Statystycznego

Urząd Historii Administracji

Premier - nadzoruje Ministerstwo Korpusu Służby Cywilnej

problemy kadrowe, płacowe, emerytury, przygotowanie kadry, szkolenie pracowników służby cywilnej

Komisja do Spraw Personalnych

Aparat Urzędniczy Instytucji Centralnych

uposażenie w ramach budżetu ustalanego prze parlament

aparat obsługowy w służbie publicznej

służba cywilna w wojsku i portach

administracja centralna

Stabilność aparatu urzędniczego ( królewskiego )

pomimo zmian na stanowiskach kierowniczych pracownicy urzędów pozostają na swych stanowiskach

Grupy stanowisk według ważności:

I stały sekretarz, zastępca i podsekretarz - niezależnie od przygotowania zawodowego, wykształcenia, stażu pracy - stanowiska o charakterze politycznym

I Tzw. Grupa generalna

pracownicy administracyjni - urzędnicy zatrudnieni w ministerstwach

doradcy ekonomiczni

statystycy

pracownicy informacyjno - obsługowi

II Naukowcy

włączanie wyników prac naukowych do administracji

III Technicy

architekci, inżynierowie, geodeci

IV Inspektorzy nadzoru

instruktorzy i specjaliści odpowiedzialni za naukę i przygotowanie do pracy

V Urzędnicy obsługowi i aparat pomocniczy

Grupa odrębna to: maszynistki, sekretarki, stenografki

Służba dyplomatyczna nie wchodzi do służby cywilnej w administracji

Dotyczy to także - policji, nauczycieli, pracowników służby zdrowia

Ministerstwo Korpusu Służby Cywilnej:

4 główne dyrekcje:

D. Rekrutacji

D. Toku Pracy

D. Szkolenia

D. Płac. Warunków Pracy i Świadczeń Socjalnych oraz Emerytur

Zadania:

przygotowanie kadry dla korpusu służby cywilnej

rekrutacja pracowników

regulowanie toku służby cywilnej - płace, emerytury, urlopy, świadczenia socjalne

Przygotowanie kadry:

specjalne czteroletnie szkoły oraz inne szkoły wyższe

egzaminy kwalifikacyjne - Komisja do Spraw Rekrutacji Kadr

Specjalna międzyministerialna Komisja Służby w Administracji:

ustala tok służby w administracji

przygotowuje pracowników zaliczanych do pierwszej kategorii

inne kategorie pracowników załatwiają resorty

kandydat na urzędnika musi przejść specjalne przeszkolenie i zdać egzamin

Awanse:

uzależnione od grupy

corocznie - gdy resortowa komisja wyda odpowiednią opinię

kierownik komórki nie zgłasza sprzeciwu

opinia międzyresortowej Komisji do Spraw Kadrowych

pracownik źle wypełniający swe obowiązki jest komisyjnie zwalniany ze służby państwowej

Pracownik administracji musi wykonywać decyzje i polecenia przełożonych - niezależnie od własnych poglądów politycznych

Osobiste polityczne zaangażowanie urzędnika zależy od stopnia służbowego

I grupa:

osoby całkowicie związane tajemnicą służbową; nie wolno im brać udziału w działalności organizacji politycznych i społecznych

II grupa

pracownicy, którzy mogą się angażować w działalność polityczną tylko za zgodą przełożonych

III grupa

pracownicy, którym wolno się angażować na własna odpowiedzialność ( tylko obsługa )

Udział w wyborach powszechnych

Ściśle przestrzegana tajemnica służbowa

kontrola specjalnych pracowników służby bezpieczeństwa w każdym ministerstwie lub urzędzie

nadzór specjalnej Komisji Bezpieczeństwa do Spraw Administracji

Urzędnicy lokalni

1972 r. - organ administracji lokalnej może mianować urzędników niezbędnych do prawidłowej realizacji swoich funkcji

wcześniej był obowiązek mianowania wielu określonych urzędników

Stanowiska obligatoryjne:

urzędnik ds. oświatowych

urzędnik ds. opieki społecznej

urzędnik ds. ochrony przeciwpożarowej

Naczelny kierownik

jest to pracownik rady przez którą został mianowany

nie istnieje jedna ogólnokrajowa służba samorządowa

Ogólne postanowienia dotyczące wszystkich urzędników samorządowych:

1. Niektórzy urzędnicy mogą być mianowani i odwołani tylko za zgodą odpowiedniego ministra

2. Uprawnienia emerytalne urzędników samorządowych w wypadku zmiany zatrudnienia ( zatrudnienie publiczne ) zostają zachowane

3. Warunki zatrudnienia urzędników ustalane w poszczególnych kontraktach służbowych muszą być racjonalne - określone warunki pracy i poziom wynagrodzenia

Wydziały:

oświaty

budownictwa i spraw mieszkaniowych

opieki społecznej

architektury

zdrowia

inne

Kierownik - na czele wydziału

zwykle specjaliści w pewnych dziedzinach

np. architekt, księgowy, prawnik, inżynier

członkowie ogólnokrajowych organizacji zawodowych

odpowiedzialni za szkolenie, propagowanie najnowszych osiągnięć w danej dziedzinie i utrzymanie standardów zawodowych

Dzięki temu - upowszechnienie pewnych reguł

- jednolitość funkcjonowania administracji lokalnej

Kierownik wydziału ściśle współpracuje z kierownikiem odpowiedniej komisji

Naczelny kierownik:

przełożony kierowników wydziałów

nadzór na całym aparatem administracyjnym rady

polityka kadrowa

organizacja pracy aparatu administracyjnego

uczestnictwo w posiedzeniach rady i komisji

doradztwo radzie; kształtowanie polityki

Urzędnicy organu administracji lokalnej muszą działać w ramach otrzymanych od niego wytycznych ( instrukcji ), chyba, że zostały im powierzone pewne funkcje i uprawnienia rady

powierzanie urzędnikom uprawnień rady jest powszechnie spotykane

powiększenie ich znaczenia i wpływów

umocnienie pozycji naczelnego kierownika

Urzędnicy:

zobowiązani do ujawnienia niektórych interesów finansowych ( dotyczy rady )

Korupcja:

„osoba, która daje lub przyjmuje dar lub inną korzyść jako zachętę do wpłynięcia na postępowanie członka, urzędnika lub funkcjonariusza jakiejkolwiek instytucji publicznej”

Możliwe kary:

pozbawianie prawa do emerytury

pozbawianie czynnego prawa wyborczego

pozbawienie możliwości piastowania stanowiska członka lub pracownika instytucji publicznej

ANGLIA

• słabsza pozycja samorządu lokalnego niż dziesięć lat temu

• tendencje centralistyczne w latach osiemdziesiątych

• samorząd lokalny znalazł się blisko granicy , poza którą traci się atrybuty lokalności i samorządności

• przez ostatnich 150 lat samorząd lokalny był tam znacznie stabilniejszy niż w innych krajach

I Organy administracji lokalnej

1. Pojęcie organu administracji lokalnej

• to organy władzy wykonawczej , które sprawują zarząd terenowy

• prawo organów administracji lokalnej pochodzi z wyborów

• odrębność i posiadanie własnych funkcji i uprawnień wiąże się z brakiem pojęcia państwa - znaczenie tylko w stosunkach międzynarodowych

• uprawnienia do rządzenia ma Korona oraz przyznawane są na mocy ustawy różnym instytucjom wykonawczym ( gabinet , departamenty , organy administracji lokalnej i inne ) ; instytucje traktowane jako osobne jednostki wyposażone we własne kompetencje

Organy administracji lokalnej to:

• odrębny podmiot praw i obowiązków ( osobowość prawna )

• wykonywane obowiązków na określonym terytorium państwa

• koszty funkcjonowania pokrywane w części z podatków lokalnych ( w Anglii od końca XVI wieku )

• działalność kontrolowana przez osoby ( radni )

• realizacja określonych ustawą funkcji zarządzających

Organy administracji lokalnej funkcjonują w związku z administracją centralną i na ogół korzystają z mniejszej autonomii aniżeli mogłyby sugerować same rozwiązania prawne

• brak gwarancji konstytucyjnej ( brak konstytucji)

• zwierzchnictwo parlamentu

• Anglia nie godziła się ratyfikować Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego

2. Rodzaje organów administracji lokalnej

1972 r. - ustawa o reorganizacji administracyjnej Anglii ( weszła w życie w 1974 r. )

1986 r. - modyfikacja ustawy

• podział Anglii ( z wyjątkiem Londynu ) na hrabstwa i dystrykty administracyjne

Hrabstwa - 39 ; 38 tys. do 830 tys. hektarów ; ludność - 120 ty. Do 1,2 mln

Dystrykty - 296 ; 2 tys. do 226 tys. ha ; ludność - 24 tys. do 395 tys.

• niektóre dystrykty mogły otrzymać specjalna nazwę - borough - pewne przywileje ( ceremoniał )

• dystrykty wiejskie podzielone zostały na parafie ( 10 tys.- 7,2 tys. posiadała rady ; 200 do 40 tys. ludzi ) niektóre posiadają rady parafialne

• rady parafialne mogły uchwalić , że parafia będzie miała status miasta - przewodniczący rady parafialnej uprawniony do tytułu burmistrza

Utworzono aglomeracje metropolitalne ( 6 ) - np. Manchester

- powstały tam hrabstwa metropolitalne , z kolei je podzielono na dystrykty metropolitalne

Każda z wymienionych dla celów samorządowych jednostek terytorialnych ma swoja radę - hrabstwa , dystryktu , dzielnicy Londynu , parafii

• rady hrabstw i rady dystryktów - jako rady podstawowe

• określone funkcje przez parlament dla każdej rady

• występuje system dwu lub trzech stopni administracji lokalnej - raczej jako system partnerski a nie hierarchiczny

Anglia

( oprócz Londynu)

I

Hrabstwa

I

Dystrykty

( nie we wszystkich dystryktach są parafie )

I I

Parafie z radą parafialną Parafie bez rady parafialnej

• tam gdzie nie ma parafii funkcje parafialne realizuje rada dystryktu

Rady hrabstw	Rady dystryktów	Rady parafialne
Szkolnictwo	Budownictwo sprawy mieszkaniowe	Ogródki działkowe
Planowanie przestrzenne	Planowanie przestrzenne	Przystanki autobusowe
Drogi	Usuwanie nieczystości	Tereny rekreacyjne
Usuwanie nieczystości	Cmentarze i krematoria	Zieleń wiejska
Opieka społeczna	Ochrona sanitarna	Ścieżki
Biblioteki	Podatek lokalny	Tereny cmentarne
Transport publiczny	Ochrona wybrzeża	Miejsca parkingowe dla motocykli i rowerów
Policja	Lokalne licencjonowanie	Ustępy publiczne
Ochrona przeciwpożarowa	Rekreacja
Ochrona konsumenta	Rozrywka
Rekreacja

• ustawa stworzyła możliwości zawierania porozumień w kwestii delegacji ich funkcji; mogą także w toku realizacji ich funkcji tworzyć komisje wspólne

Londyn :

• w 1963 r. przeprowadzono reorganizację administracji tworząc obszar Wielkiego Londynu ( 6,8 mln ludzi )

• utworzono Radę Wielkiego Londynu

• 32 dzielnice ( od 134 do 319 tys. )

• 1986 r. - zniesiono Radę Wielkiego Londynu - jej funkcje powierzono radom dzielnic i specjalnie utworzonemu wspólnemu organowi do spraw obrony cywilnej i ochrony przeciwpożarowej

3. Ustrój organów administracji państwowej

• podstawowe elementy oparte o ustawy z XIX wieku

1. Rady podstawowe - miedzy radą hrabstwa , a radą dystryktu nie ma żadnej różnicy

• skład : przewodniczący , zastępca i radni

Przewodniczący:

• wybierany corocznie spośród radnych zwykła większością głosów

• zwołuje posiedzenia rady i kieruje ich przebiegiem

• decydujący głos podczas głosowań ( drugi)

• z urzędu jest członkiem wszystkich lub większości komisji

• pierwszeństwo w sprawach ceremonialnych ( poza rodzina królewską )

Wiceprzewodniczący:

• jeden wybrany przez radę

• zastępuje przewodniczącego

Radni:

• liczba radnych nie jest stała

• w hrabstwach od 60 do 100 , w dystryktach metropolitalnych od 50 do 80 , a w pozostałych dystryktach od 30 do 60

1. Parafie

• każdy dystrykt wiejski przed 1974 r. był podzielony na pewna liczbę parafii cywilnych ( granice niekoniecznie pokrywały się z granicami parafii kościelnych )

• wewnętrzne jednostki kościoła anglikańskiego mogą mieć parafialne rady kościelne - nie mają jednak nic wspólnego z radami parafialnymi czy zebraniami parafialnymi

1. Parafie z radą parafialną

• wybierany przewodniczący i jego zastępca z roczną kadencją

• 4 lata kadencji rady przy min. 5 członkach

• musi się zebrać przynajmniej cztery razy do roku

2. Parafie bez rady parafialnej

• przewodniczący zebrania parafialnego i odpowiedni urzędnik rady tworzą określone ciało , któremu przysługuje osobowość prawna

• musi działać ze wskazaniami zebrania parafialnego , a w określonych sytuacjach z własnej inicjatywy

Zebranie parafialne

• istnieje w każdej parafii

• obowiązek odbywania się zebrania przynajmniej raz w roku

• wszyscy członkowie danej parafii ( przynajmniej ci , którzy się na nim pojawiają

• najbardziej demokratyczne forma sprawowania władzy , ale bardzo małe kompetencje

3. Stosunki miedzy organami administracji lokalnej

• w sytuacji wielostopniowej administracji niezbędne są pewne środki , które zapewniają koordynację i skuteczność jej funkcjonowania

• rozwiązania nieformalne i sformalizowane przyjęte w ustawach

1. Organy wspólne

• w celu sprawnego administrowania niektórymi usługami na obszarze geograficznie większym

• zwykle decyzja ministra , ale z inicjatywy zainteresowanych

• posiadają osobowość prawną ; mogą ubiegać się o pieniądze i zaciągać pożyczki

• kadra złożona głównie z wyznaczonych pracowników organów administracji lokalnej

1. Komisje wspólne

• tworzone na podstawie porozumienia miedzy organami administracji tego samego stopnia

• takie uprawnienia jakie otrzyma od tworzących rad ; finansowo zależy od organów , które ją powołały

1. Delegacja funkcji

• jeden organ administracji lokalnej może przekazać innemu jedną lub więcej funkcji - organ działa jako przedstawiciel

• kompetencje w granicach przewidzianych z ustawą

• pewnych funkcji nie można delegować np. nakładanie podatków

1. Związki i stowarzyszenia

• powszechna cecha angielskiej administracji lokalnej

• forum dla komunikacji i wymiany stanowisk między organami administracji lokalnej

• reprezentatywne ciała z którymi spotykają się w miarę regularnie organy administracji centralnej

• działają jako grupy nacisku , reprezentując interesy swoich członków - aktywny udział w przygotowaniach zmian w regulacjach prawnych , które dotyczyły administracji lokalnej i metod administrowania

Reorganizacja z 1974 r. zmusiła organy administracji lokalnej do zgrupowania się w nowe związki i stowarzyszenia

Niemcy - władze centralne

Cechy modelu niemieckiego

• odgórnie kierowane o dozowane reformy ( czasy monarchii oświeconej )

• racjonalny system administracji centralnej ( wprowadzenie jasnego podziału resortowego ) - Rada Ministrów

• uwypuklenie pozycji kanclerza ( czasy Bismarcka )

• zachowanie tradycyjnych podziałów w administracji terytorialnej ( federacja )

• zawodowy i stały aparat administracji ( XVIII w. - określony status, stabilizacja, wysokie kwalifikacje - wykształcenie akademickie )

• wprowadzono szczególne sądownictwo administracyjne ( kontrola legalności decyzji administracyjnych )

• wprowadzono system instytucji samorządu terytorialnego ( Heinrich Rudolf Gneist 1816 - 1895 )

• koncepcja dualistyczna samorządu terytorialnego

System partyjny

wielopartyjny ( zmodyfikowany dwupartyjny )

CDU - Unia Chrześcijańsko - Demokratyczna

CSU - Unia Chrześcijańsko - Społeczna

SPD - Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

FDP - Wolna Partia Demokratyczna

Partia Zielonych

1949 r. - powstanie RFN i NRD

- Konstytucja RFN

3 X 1990 r. - zjednoczenie Niemiec ( RFN )

federacja

zasada państwa socjalnego ( niemiecka odmiana idei „państwa dobrobytu” )

Organy państwowe

Parlament

8. Bundestag ( Parlament Związkowy )

4 - letnia kadencja

system mieszany ( większościowy i proporcjonalny )

5 % - próg wyborczy

proces ustawodawczy, budżet, kontrola rządu

9. Bundesrat ( Rada Związkowa )

delegaci rządów krajowych ( 68 )

mianowani i odwoływani

związani instrukcjami swoich rządów

udział w procesie ustawodawczym

B. Prezydent

wybiera Zgromadzenie Związkowe ( Bundestag i przedstawiciele parlamentów krajowych ) na 5 lat

symbol władzy państwowej

rola apolitycznego arbitra

C. Kanclerz i rząd federalny

Kanclerz - wyodrębniony organ państwowy; ponad ministrami i całym gabinetem

formułuje skład rządu

określa dyrektywy działań rządu i administracji

zasada konstruktywnego votum nieufności

D. Związkowy Trybunał Konstytucyjny

uchylanie ustaw

rozstrzyganie sporów kompetencyjnych

odpowiedzialność konstytucyjna ( np. Prezydent )

Ustrój terytorialno - administracyjny

16 krajów ( landów )

własne konstytucje

zbliżone ustroje landów, ale występują różnice regionalne

parlamenty krajowe jednoizbowe ( poza Bawarią )

parlamenty powołują premiera i ministrów

dualistyczny ustrój administracji terenowej - obok administracji państwowej występuje samorząd terytorialny

zróżnicowany ustrój samorządu terytorialnego

Niemcy

• 40 tys. aktów prawnych - 75 % ma charakter federalny

• Kodeks Cywilny, Kodeks Postępowania Cywilnego i Postępowania Karnego - obowiązują od końca XIX wieku

• Administracyjny aparat państwa podlega ustawom, rozporządzeniom i regulacjom administracyjnym

• Precedensowe rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego i sądów administracyjnych

Zasady władzy wykonawczej:

1. kanclerska - szef rządu - kanclerz decyzje o najważniejszych sprawach politycznych

2. gabinetowa - członkowie rządu podejmują decyzje kolegialnie

3. ministerialna - ministrowie odpowiadają za działalność departamentów

Niemiecki system administracji publicznej jest zdecentralizowany

• dwa ministerstwa odgrywają rolę szczególną:

• ministerstwo spraw wewnętrznych - odpowiedzialne za kwestie związane z administracja publiczną na szczeblu centralnym

• ministerstwo finansów - reguluje sprawy budżetu

Urząd kanclerski:

• wspiera działalność szefa rządu

• odzwierciedla strukturę ministrów resortowych

• szef urzędu kanclerskiego odpowiada za wewnętrzne prace prowadzone w tej instytucji

• biuro prasowe i informacyjne

Ministerstwa:

• najważniejsze instytucje federalne

• formułowanie oraz koordynowanie polityki państwa

• identyfikacja problemów, analiza, poszukiwania najlepszych rozwiązań

• przygotowanie aktów legislacyjnych i projektów ustaw

Struktura ministerstwa:

• minister i urząd złożony z urzędników służby cywilnej

• osobisty asystent, asystent ds. prasowych, parlamentarnych i gabinetowych, sekretarze

• ministrowi podlega bezpośrednio jeden lub dwóch parlamentarnych sekretarzy stanu, którzy są deputowanymi do Bundestagu oraz dwóch sekretarzy stanu

• sekretarzom stanu podlegają dyrektorzy generalni

• są to stanowiska o ustawowo politycznym charakterze - zaufanie rządu

Komitety gabinetu:

• dyskusja na kwestiami wymagającymi szczególnego zainteresowania

• np. komitet ds. landów - szef urzędu kanclerskiego

Rady wyższe:

• koordynacja polityki miedzyministerialnej

• rada planowanie finansowego - najważniejsza

• przedstawia rekomendacje dla polityki budżetowej i fiskalnej rządu centralnego, władz landów oraz samorządu lokalnego

• przewodniczy minister finansów

• rada polityki gospodarczej - minister gospodarki

• nie mają prawa podejmowania decyzji

• opinie i zalecenia brane są jednak pod uwagę przy podejmowaniu decyzji przez rząd

Politykę rządu realizują władze administracyjne wyższego szczebla, bezpośrednio podporządkowane ministerstwom

Komisje niestałe:

• charakter doradczy; działają na każdym szczebli administracji

• działalność ich podlega kontroli jednego lub kilku ministerstw

Na szczeblu federalnym - komisje stałe - podlegają władzy federalnej

Służba cywilna w Niemczech:

• personel administracji federalnej, landowej i samorządowej

• status określony prawem publicznym

Struktura zunifikowana - jednolity system kariery zawodowej:

• kategorie urzędników: wyższa, średnia - wyższa, średnia, niższa

• kategorie urzędników, zasady naboru, awansu, wynagrodzenia - jednolite na wszystkich szczeblach administracji

• publiczno - prawny status urzędnika służby cywilnej - regulowany ustawodawstwem federalnym

Land ( Kraj )

• land określa własną organizacje administracji - zapisy Konstytucji

• zróżnicowanie związane ze specyfika każdego landu oraz różnicami historycznymi

• podobieństwa - w wypadku wielkości landu

Większość landów:

• trójszczeblowa organizacja administracyjna - wyższego, średniego i niższego stopnia

Wyższy szczebel:

• władztwo administracyjne nad całym landem

• bezpośredni podporządkowane ministrowi

• politykę landu określa premier - szef rządu landu

Średni szczebel:

• funkcje administracyjne w obrębie dystryktu

• dystrykt - jednostka administracyjna w ramach landu

• komisarz dystryktu i jego urząd

• mianowany przez rząd landu

• odpowiada przed ministerstwem spraw wewnętrznych landu

• szczebel średni nie istnieje w mniejszych landach

Szczebel niższy:

• zwykle organizacje wyspecjalizowane - urzędy drogowe, zdrowia

Działania wspólne:

• współpraca między landem, a rządem federalnym

• komitety planujące - koordynują tego typu działania

• reprezentanci władz centralnych i landowych

Rozbudowany system sądowniczy

Duże znaczenie sądownictwa administracyjnego:

• lokalne sądy administracyjne, apelacyjne oraz Federalny Sąd Administracyjny

• wszystkie sprawy administracyjne, poza sprawami znajdującymi się pod jurysdykcją sądów socjalnych i fiskalnych oraz spraw rozpatrywanych przez Trybunał Konstytucyjny

Federalny Trybunał Konstytucyjny:

• najwyższy sąd Niemiec

• naczelny organ konstytucyjny

Zewnętrzna kontrola nad administracją:

• niezależne izby kontroli

• nadzorują wykonanie budżetu

Federalna Izba Kontroli i landowe izby kontroli

• niezależne instytucje kontroli

• składają parlamentom federalnym oraz landowym roczne sprawozdania ze swojej działalności

NIEMCY

1. Samorząd niemiecki w XX wieku

• po klęsce w I wojnie światowej samorząd został odrestaurowany

• wolne pięcioprzymiotnikowe wybory ( 1919 - Wirembergia ; 1923 - Sakosnia )

• Konstytucja weimarska ( 1919 ) gwarantowała prawo do samorządu w granicach prawa

• Na południu Niemiec ukształtował się model z dominacja organów wybieralnych

• W czasach hitlerowskich zastąpiono demokratyczny sposób wyłaniania członków organów gminnych zasadą uzgodnień czy wręcz mianowania przez NSDAP

• Samorząd niemalże samorzutnie odrodził się po II wojnie światowej ( najwcześniej w brytyjskiej strefie okupacyjnej )

• 23 maja 1949 r. - konstytucja RFN - zapewnienie mieszkańcom w krajach , powiatach i gminach możliwości wyboru przedstawicielstwa ; wyłączność w decydowaniu w sprawach o charakterze lokalnym w granicach ustawowych

• Dłuższa droga odbudowy samorządu odbywała się we wschodniej części Niemiec - NRD - praktycznie dopiero od 1990 r. można mówić o rzeczywistym samorządzie

• Duży wpływ państw sąsiednich w kształt samorządu ( Francja) , a także dalszych ( USA i Wielka Brytania )

2. Pozycja ustrojowa gminy

A. Ustrój państwa

• państwo federacyjne - 16 landów

• szczegółowy podział kompetencji określony w konstytucji

• konieczność podporządkowania się władz krajowych ustaleniom szczebla federalnego w sprawach dla niego zastrzeżonych

• zapewnienie krajom wpływu na ich ostateczny kształt ( poprzez udział w Bundesracie )

• prawo do swobodnego kształtowania spraw krajowych - ustrój samorządowy

• każdy kraj może regulować swoje sprawy dowolnie , jeżeli nie występują regulacje ogólnozwiązkowe ; w wypadku regulacji przepisy krajowe tracą moc

• zróżnicowanie wewnętrzne samorządu występuje nie tylko pomiędzy landami , ale także wewnątrz poszczególnych krajów ( Hesja , Nadrenia - Palatynat )

• bardziej złożona struktura organizacji publicznej niż w państwie unitarnym

• inna jest pozycja ustrojowa gminy niemieckiej - ma charakter wyłącznie samorządowy ( kraje , miasta - kraje, regencje , powiaty - wszystkie mają charakter rządowo - samorządowy )

B. Charakter i wielkość gminy - czynniki wyznaczające ustrój gminy

• wielkość , głównie liczba mieszkańców - decyduje o silnym zróżnicowaniu gmin - wiejskie i miejskie ; w większości krajów rozróżnia się gminę i miasto

• kategorie gmin w poszczególnych krajach są różne w poszczególnych krajach

• nieustanne dążenie do likwidacji małych obszarowo oraz słabo zaludnionych gmin -( 1968 - 1978) - reforma terytorialna ( redukcja z około 24 tys. do około 8,5 tys. )

C. Organizacyjne formy współpracy między gminami

• konieczność uczestniczenia małych gmin w różnego rodzaju działaniach wspólnych

• formy dobrowolne i nakazane prawem

• konieczność wzmocnienia sprawności działania zbyt słabej administracji lokalnej małych gmin

• związki celowe są powszechne dla terytorium RFN - nie pociągają za sobą poważniejszych zmian w ustroju gminy ( poza uwolnieniem sfery zadań z przyjętych przez związek oraz koniecznością delegowania przedstawicieli gminy do ciał zarządzających )

• Badenia - Wirenbergia ( wspólnoty administracyjne i związki gmin sąsiedzkich ) , Bawaria - wspólnoty administracyjne , Hesja - różne formy współpracy , a szczególny regulowany ustawą związek okolic Frankfurtu

• istnieją formy współpracy o regionalnym , czy ogólnokrajowym zasięgu działania

• szczególną rolę odgrywają stowarzyszenia

Deutsche Stadtetag - tradycje sięgające XIII wieku ; obecnie 784 miast ( 34 mln ludności )

• działalność doradcza , badawcza

• biblioteka w Kolonii - największa i w najwyższym stopniu aktualizowana biblioteka specjalistyczna

3. Ustrój gmin

1. Podstawy autonomii gmin

• autonomia terytorialna i administracyjna , która przejawia się w możliwości sprawowania władzy na danym obszarze

• władztwo organizacyjne - swoboda organizacyjna gminy w zakresie ustawowym

• prawo stanowienia przepisów prawa miejscowego ( statuty gminne , budżet , podatki lokalne )

• autonomia w zakresie stosunku pracy z pracownikami samorządowymi

• autonomia finansowa

• autonomia w dziedzinie planowania przestrzennego oraz rozwoju gospodarczego

B. Organy stanowiące

• rady na różnych szczeblach funkcjonowania ( gminy , miasta ) przyjmują różne nazwy

• wybory pięcioprzymiotnikowe

• czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom - okres 3-6 miesięcznego zamieszkania

• różna kadencja w poszczególnych krajach ; w większości 4 lata ; również 5-6 lat kadencji

• liczebność rad jest bardzo zróżnicowana ; bez jednolitego kryterium np. Nadrenia - Palatynat ; 300 miesz. - 5 radnych ; górna granica - 59 radnych ; w Dolnej Saksonii - 69 radnych ; Hesja - 105 radnych ( dla miliona mieszkańców )

Udział mieszkańców:

• wniosek obywatelski - może złożyć nie mniej 10 % uprawnionych do głosowania ; konieczność zajęcia się sprawą przez radę gminy

• referendum rozstrzygające - zarządza rada gminy ; minimalna frekwencja - 25%

• żądanie obywatelskie - o realizacje jakiegoś przedsięwzięcia , które musi być sfinansowane przez gminę ; złożone przez co najmniej 10 % uprawnionych do głosowania

C. Organy wykonawcze

• administracja gminna kierowana jest zazwyczaj jednoosobowo ; w większości wypadków występuje odpowiednik polskiego zarządu - ale bardziej jako organ doradczy ; liczne organy pomocnicze pracy burmistrza

• pozycja burmistrza zależy od kategorii gminy , którą kieruje ; burmistrz - dla gmin mniejszych ; nadburmistrz - dla miast

• z reguły w małych gminach sprawowanie funkcji burmistrza przewidziane jest honorowo ; ale statuty są różne w gminach

• burmistrz w większości krajów przewodniczy również posiedzeniom rady gminnej

• w większości krajów wybór burmistrza następuje prze radę

• kadencja burmistrza jest zróżnicowana i trwa w zależności od kraju od 6 do 12 lat

• bardzo szeroki i złożony zakres kompetencji burmistrza - również zróżnicowany poszczególnymi krajami ; konieczność powoływania zastępców , czy tez burmistrzów dodatkowych

D. Modele ustroju gmin

• występują różnice w układzie wzajemnych relacji

1. układ monistyczny - zdecydowana dominacja jednego organu ( Płn. Nadrenia - Westfalia ; Dolna Saksonia )

2. układ dualistyczny - obok siebie występuje rada i organ administracji w oddzielonych sferach kompetencji

podstawowe modele ustrojowe gmin to :

I Magistracki ustrój gmin

• Hesja , Szlezwik - Holsztyn , Meklemburgia , część Turyngii i Saksonii Anhaldzkiej

• nazwa od organu kolegialnego sprawującego administrację gminną - magistratu ( burmistrz i kilku członków )

• zwany także modelem pruskim

• magistrat wybierany przez zgromadzenie deputowanych miejskich obradujące pod przewodnictwem naczelnika lub prezydenta

• istota modelu jest silne wzajemne oddziaływanie podmiotów samorządu terytorialnego ( mieszkańcy wybierają radę ; rada wybiera magistrat )

II Model burmistrzowski ( reński lub francuski )

• nazwa związana z francuskimi wpływami czasów napoleońskich oraz powojennego okresu okupacyjnego

• Nadrenia - Palatynat , Saara , część Turyngii

• oparcie władzy gminnej w silnych rękach

• mieszkańcy gminy wybierają radę ; rada wybiera burmistrza i burmistrzów dodatkowych

• burmistrz kieruje pracą rady , a wspólnie z zastępcami administracją gminną

III Model północnoniemiecki

• Dolna Saksonia ; Płn. Nadrenia - Westfalia ; Brandenburgia

• zwany niekiedy modelem angielskim - obejmował kraje brytyjskiej strefy okupacyjnej

• rozdzielenie funkcji burmistrza kierującego radą od dyrektora gminy jako kierownika administracji

• mieszkańcy gminy wybierają radę ; rada spośród swojego grona wybiera burmistrza ( kieruje jej pracą ) i dyrektora gminy

• silna pozycja rady - kreacja organów i stała kontrola pracy administracji

IV Model południowoniemiecki

• Bawaria ; Badenia - Wirtembergia ; Saksonia ; część Turyngii

• zwany ustrojem bawarskim z dominującą pozycją rady

• w rzeczywistości bardzo silną pozycją posiada burmistrz - wzmocnienie poprzez bezpośredni wybór

• burmistrz przewodniczy radzie ; jest szefem administracji gminnej ; przewodniczy zgromadzeniom obywatelskim

Szwajcaria - władze centralne

1. Zasady ustrojowe

a) geneza

1798 r. - Republika Helwecka

1815 r. - przyłączyły się wszystkie kantony; ogłoszono związek polityczny, militarny i gospodarczy

12 września 1848 r. - Konfederacja Szwajcarska przekształciła się w państwo związkowe ze stolicą w Bernie

1874 r. - konstytucja Szwajcarii

• wielokrotnie uzupełniana

• ogólne ramy pozostały bez zmian

b) ustrój

• państwo federacyjne - 23 kantony

• historyczna konkurencja dwóch tendencji - unitarnej ( jednolita Szwajcaria ) i federacyjnej ( daleko idąca samodzielność kantonów )

Podstawowa zasada konstytucyjna :

• wszystkie kompetencje, które nie zostały w sposób wyraźny przypisane związkowi, należą do właściwości kantonów

Są to:

• sprawy wewnętrzne

• administracja

• utrzymanie porządku i ładu

• oświata, kultura i opieka społeczna

• przemysł, handel i rolnictwo

Potrójne obywatelstwo - gminy, kantonu i związku

Bezpośrednie formy demokracji - referendum i inicjatywa ludowa

Referendum:

• szczebel ogólnokrajowy, jak i kantonalny oraz gminny

• obligatoryjne - zmiany konstytucji związkowej i kantonalnej; aprobata większości obywateli

• fakultatywne - w sprawie ustaw związkowych; żądanie 30 tys. obywateli, lub wniosek 8 rządów kantonalnych

• statystyka : 1- 3 razy w roku - ref. ogólnokrajowe, 3 - 5 - ref. kantonalne; 7 - 8 - ref. gminne

Inicjatywa ludowa:

• dotyczy konstytucji oraz ustaw

• przysługuje ludności we wszystkich kantonach

• nie dotyczy ustaw związkowych

• w kwestii konstytucji odnosi się do szczebla federalnego

10. Zasada jednolitości władzy państwowej:

• władza ustawodawcza - 2 - izbowy parlament federalny

• władzą wykonawcza - 7 - osobowa Rada Federalna - członkowie wybierani na okres kadencji parlamentu

• Rada Federalna - komitet wykonawczy parlamentu; pełne podporządkowanie

• Nie ma instytucji odpowiedzialności parlamentarne

• Nie odwołuje się członka rządu ze stanowiska przed terminem

2. Organy władzy

1. system partyjny

• system kooperacji partii

• specyfika kultury politycznej Szwajcarów

• wspólne dobro wymaga współdziałania partii

• występują różnice, ale nie w takim stopniu, aby współdziałanie nie było możliwe

• dotyczy wszystkich głównych ugrupowań, ale tylko funkcji rządzenia

• w wyborach partie występują samodzielnie; konkurencja i rywalizacja

• duża stabilność systemu

• główne partie: Chrześcijańscy - demokraci, Liberałowie, Socjaldemokraci, Ludowcy

1. parlament

Rada Narodowa:

• izba „niższa” parlamentu

• 200 deputowanych wybieranych w oparciu o zasady proporcjonalne

• kadencja - 4 lata

Rada Kantonów:

• każdy kanton deleguje po dwóch deputowanych

• kadencja - w zależności od kantonu ( od 1 do 4 lat )

Do głównych uprawnień parlamentu należy:

• uchwalanie ustaw

• wybór władz związkowych

c) Rada Związkowa i prezydent Konfederacji Szwajcarskiej

Rada Związkowa:

• tworzy 7 członków

• pochodzą z różnych kantonów

• reprezentują różne grupy językowe ( niemiecka, francuska, retoromańśka)

• polityczna proporcjonalność - zasada „przyjacielskiego porozumienia”

Siedem departamentów:

1. polityczny ( sprawy zagraniczne )

2. wewnętrzny ( kultura, nauka i sztuka, drogi lądowe, wodne, inwestycje federalne, leśnictwo, służba zdrowia, ubezpieczenia społeczne )

3. sprawiedliwości i policji

4. wojskowy

5. finansów i ceł

6. gospodarki publicznej oraz transportu

7. komunikacji i energetyki

• każdy z radców samodzielnie kieruje resortem

• nie ma zasady kolegialności

• partie mogą krytykować politykę rządu

• nie ma konieczności dymisji

Przewodniczący Rady Związkowej:

• tytuł Prezydenta Konfederacji Szwajcarskiej

• wybierany przez Zgromadzenie Związkowe na 1 rok

• spośród członków Rady Związkowej; zasada rotacji

2. Kantony:

• organizacja władz zróżnicowana

• odmienny rozwój historyczny, inne tradycje lokalne

• niejednolita struktura społeczna i zawodowa ludności

• w części kantonów władza ustawodawcza sprawowana przez - Landsgemeinde - zgromadzenie obywateli kantonu

• zwoływane raz do roku

• projekty ustaw, budżet kantonalny, wnioski o rewizje konstytucji kantonu

• parlamenty kantonalne - jednoizbowe

• rządy - sprawują władzę wykonawczą

• różna liczba członków - 5 - 11

• własny system sądownictwa

SZWAJCARIA

• państwo federalne

• związek , kantony , gmina

• kantony mają swobodę tworzenia wewnątrzkantonalnych struktur organizacyjnych , które uznają za celowe

• bardzo zróżnicowane regulacje gminne

11. I Organizacja gmin i demokracja bezpośrednia

1. Tradycyjne formy organizacyjne

• ogół obywateli i rada gminy ( rada gminy odpowiada pojęciu zarządu gminy w Polsce ) stanowią organy najważniejsze

• ogól obywateli wybiera radę składającą się z reguły z 5 do 10 członków

• często tylko przewodniczący gminy ( prezydent gminy ) sprawuje swój urząd odpłatnie ; reszta - społecznie

• ogól obywateli - zgromadzenie gminne - rozstrzyga na podstawie materiałów i projektów zgłoszonych pod obrady przez radę gminy

• oddolna demokracja jest zakorzeniona w szwajcarskim rozumieniu państwa

• udział w zgromadzeniu nie był traktowany jako prawo , lecz jako oczywisty obowiązek tych , którzy we wspólnocie losów mieli coś do powiedzenia

• głównie w gminach szwajcarsko - niemieckich

• na 3 tys. gmin - 85% zna system zgromadzeń ; popularny w małych gminach

• 45% gmin - mniej niż 1 tys. osób; 20% - mniej niż 200 mieszkańców

• w dużych gminach system nie sprawdza się

• dlatego wiele projektów rozstrzyga się przy urnach

2. Gminy z organizacją parlamentarną

• parlament wybierany przez ogół obywateli

• tworzenie polityki w sposób stały ; bada instytucjonalnie projekty i plany rady gminy

• głównie w niemieckojęzycznej części Szwajcarii

• co najmniej 10 tys. mieszkańców - wybór parlamentów gminnych

• wielkość parlamentów jest bardzo różna - od 20 do 100 deputowanych ; w miastach od 40 do 70 deputowanych

3. Zadania gmin

• dotyczą zasadniczo wszystkich dziedzin działalności wynikających z klasycznego podziału władz

• główną działalność stanowi administracja ( wykonywanie i stosowanie prawa federalnego )

• planowanie przestrzenne i ochrona środowiska

• wiele spraw załatwianych na zasadzie związków celowych lub związków gminnych - zaopatrzenie w wodę , kanalizacja , szkoły , szpitale, instytucje pomocy społecznej planowanie regionalne , lokalny ruch drogowy

• zjawisko korzystne - najlepsze rozwiązania ; krytyka - brak kontroli bezpośredniej

4. Autonomia gminy

• gminy posiadają własną wolę polityczną jako korporacje samorządowe

• Sąd Związkowy przyjął ochronę autonomii gminnej jako niepisanego prawa konstytucyjnego

• Kantony określają w konstytucjach i ustawach w jakich dziedzinach gminom przysługuje znaczna swoboda decyzyjna

5. Nadzór nad gminami

• organy kantonalne nadzorują działalność gmin

• służy ochronie interesu publicznego ( głównie kantonu ) oraz samych gmin

Organy nadzoru :

• rząd ( egzekutywa kantonu) , bądź organy szczególne

• rzeczowo właściwy departament administracji kantonalnej( departament gminy ) ; praktycznie najważniejsze znaczenie

• władze okręgowe ( część kantonów podzielona jest na okręgi , te z kolei na gminy )

• organy orzecznictwa

Bardzo duże znaczenie ma przedłożenie rocznego obrachunku

6. Ochrona prawna obywateli i gminy

• zarządzenia niższych instancji mogą zostać zakwestionowane przez obywateli

• obywatel może zaskarżyć do rządu kantonalnego rozstrzygnięcia rady gminy

• możliwość skargi do Sądu Federalnego i doniesienia do organu nadzoru

Gmina :

• skarga z możliwością dowołania się do Sądu Federalnego

7. Berno jako przykład gminy miejskiej

• parlament gminy : 80 deputowanych wybieranych na 4 lata ( nie można sprawować funkcji dłużej niż 12 lat )

• rada gminy : 7 członków ; na czele prezydent miasta ; płatni członkowie rady i przewodniczenie wydziałom administracyjnym

Gmina obywatelska - Berno

• najwyższy organ to zgromadzenie gminy - wybiera prezydenta i wiceprezydenta

• Wielka Rada Obywatelska - odpowiada parlamentowi gminy politycznej ( prezydent , wicepr. I 50 członków )

• Mała Rada Obywatelska - organ wykonawczy

• Gmina obywatelska pielęgnuje lasy , prowadzi dom sierot , szpital , dom opieki i spokojnej starości , bibliotekę , muzeum przyrodnicze dom koncertowy

Holandia - geneza

1795 r. - wkroczenie wojsk francuskich

• koniec Republiki Zjednoczonych Prowincji

• początek Republiki Batwaskiej ( 1795 - 1806 )

1798 r. - prowincje zostały zastąpione przez zwykłe dystrykty administracyjne

• kierowane przez komisarzy ( odpowiednik prefekta )

1806 r. - utworzenie Królestwa Niderlandów

1810 r. - inkorporacja przez Francję

• powtórne wprowadzenie centralistycznego systemu francuskiego

• rzeczywiste wprowadzenie nowoczesnej biurokracji

• przygotowanie administracji publicznej do wyzwań rewolucji przemysłowej

1813 r. - odzyskanie niepodległości

• monarchia konstytucyjna - Wilhelm i

1830 r.- wystąpienie Belgów, ostateczne określenie granic

1848 r. - konstytucja Holandii

• ograniczona autonomia części składowych państwa

• organizacja administracji publicznej poniżej stopnia centralnego będzie regulowana przez prawo

• była to przełomowa data dla samorządu lokalnego

• przyjęto ustawę o samorządzie gminnym - 1851 r.

• jednolita struktura dla wszystkich gmin

• rada gminy, wybory, jawność posiedzeń, dostępność do uchwał

• zdecentralizowane państwo unitarne

HOLANDIA

1. Władze centralne

1. Parlament

Konstytucja z 1815 r. ( w 1983 r. - 14 zmiana)

Pierwsza Izba

• 75 członków wybieranych przez członków rad prowincji

• 4 - letnia kadencja

Druga Izba

• wybory bezpośrednie

• kadencja - 4 lata

• proporcjonalny system wyborczy

System wielopartyjny; częste zmiany rządów, częste wybory

• przeciętna długość gabinetu - 2 lata

B. Rząd

• inaczej Korona

• król i ministrowie

• głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności za funkcjonowanie rządu

• ministrowie tworzą radę ministrów - przewodniczy premier

• sekretarz stanu - zastępuje ministra

• pomimo zasady kolektywnego zarządzania i administrowania Rada Ministrów nie ma zwartego i hierarchicznie ukształtowanego aparatu biurokratycznego

• ministerstwa odgrywają stosunkowo niezależną rolę

Parlament i rząd - dualizm i monizm

• gabinet nie może być traktowany jako organ, którego zadanie polega na realizowaniu decyzji podjętych przez parlament

• gabinet posiada szerokie uprawnienia wynikające z konstytucji, ustaw i budżetu

• gabinet podlega kontroli parlamentu ( votum nieufności )

• gabinet może nie uznać racji parlamentu

• wspólna kompetencją rządu i parlamentu jest wydawanie ustaw

• inicjatywa przysługuje Drugiej Izbie i rządowi

• ustawy zawierają jedynie założenia ogólne

• szczegółowe rozwiązania w aktach niższego rzędu

• głównie stanowione przez sam rząd - dekrety królewskie - rozporządzenia

• stanowione przez ministrów zarządzenia

12. D. Rada Stanu

• najstarszy i najwyższy organ doradczy

• 24 członków mianowanych dożywotnio dekretem królewskim

• przewodniczy - monarcha

Zadania:

• opiniowanie projektów ustaw

• badanie spraw administracyjnych

• rozstrzyganie spornych spraw administracyjnych

13. E. Generalna Izba Kontroli

• badanie przychodów i wydatków państwa

• raporty dla monarchy i parlamentu

• członkowie mianowani dożywotnio dekretami królewskimi

2. Prowincje

• 12 prowincji

• ukształtowane historycznie

• granice może zmienić wyłącznie parlament na mocy ustawy

Prowincje nie są instytucjami najważniejszymi ( gminy )

• funkcje nadzorcze i kontrolne - gminne prawodawstwo i finanse

• prowincja może wystąpić do administracji centralnej o zawieszenie lub uchylenie aktów gminy

• kompetencje w stosunku do dróg, transportu publicznego, urządzeń użyteczności publicznej

• planowanie przestrzenne, budownictwo, rekreacja, ochrona środo0wiska, sprawy kulturalne

• Odgrywanie pośredniej roli między administracją centralną i gminami

• budżety prowincji są relatywnie małe; wydatki dużo mniejsze od gmin

Nadzór państwa:

• nadzór represyjny - zawieszenie, unieważnienie aktów prowincji

• nadzór prewencyjny - niektóre kwestie zależne są od decyzji monarchy

• nadzór komisarza króla

Rada prowincji

• organ przedstawicielski ( wybierany bezpośrednio )

• organ prawodawczy

• system proporcjonalny

• liczba członków rady: od 47 do 83

• musi zbierać się przynajmniej dwa razy do roku

• posiedzeniom rady prowincji przewodniczy komisarz królowej z głosem doradczym

Zadania:

• wybór spośród własnych członków zarządu prowincji

• wybór członków Pierwszej Izby ( Senatu )

• powołuje komisje ( stanowiące o doradcze )

15. Zarząd prowincji

• wybrany przez radę na 4 lata

• przynajmniej 6 radnych

• przewodniczy komisarz królowej, ale z głosem decydującym ( równowaga głosów )

Zadania:

• zarządzanie sprawami prowincji

• przygotowanie i wdrożenie zarządzeń prowincjonalnych

• administrowanie finansami i mieniem prowincji

• kolektywne kierowanie aparatem administracyjnym prowincji

• nadzorowanie gmin

• nadzorowanie zarządów wodnych

• niezależny organ odwoławczy w indywidualnych sprawach obywateli

Aparat administracyjny:

Sekretariat - sekretarz prowincji

• najwazni8ejszy urzędnik w prowincji

• pomoc w pracy zarządu

Wydziały:

• w sprawach planowania przestrzennego

• w sprawach budowy i utrzymania kanałów

• w sprawach czynności produkcyjnych i usługowych

3. Komisarz królowej

• mianowani i opłacani przez Koronę

• od 1962 r. - położono nacisk na zadania komisarza w obrębie administracji prowincjonalnej

• z jednej strony reprezentuje administrację centralną

• wizytuje wszystkie gminy na terenie prowincji

• informuje ministra spraw wewnętrznych o swoich szczególnych ustaleniach oraz o aktach gminy ( sprzeczność z prawem )

• ważna rola w procedurze mianowania burmistrza:

• komisarz zaprasza radę danej gminy

• przedstawia jej cechy, jakie oczekiwane są od kandydata

• sporządza krótka listę kandydatów ( min. 2 )

• przesyła ministrowi spraw wewnętrznych

• minister występuje do królowej o mianowanie wybranego przez nia kandydata

Inne zadania:

• utrzymanie porządku publicznego w prowincjach

• przeciwdziałanie klęskom i zagrożeniom

• udzielanie pomocy

• niezależny organ odwoławczy

• reprezentuje prowincję na zewnątrz

4. Gminy

• tworzone na podstawie ustawy

• systematycznie zmniejsza się ich liczba ( 1975 r. - 842; 1984 r. - 750; 1992 r. - 647 )

• rozwiązania z konstytucji z 1815 r. i ustawy z 1851 r.

• nie rozróżnia się gmin - małe, duże, wiejskie, miejskie

• prawo do podejmowania takich aktów prawnych i faktycznych, które uważają za niezbędne z punktu widzenia interesów gminy

• kompetencja ogólna - autonomia - dla gmin

Organy gminne:

Rada gminy:

• liczy od 7 do 45 członków

• 4 - letnia kadencja

• co najmniej 6 posiedzeń w roku

• posiedzenia otwarte dla publiczności

• diety - nie są traktowane jako wynagrodzenie

• komisje - dotyczące określonych funkcji w gminie

• formalnie najwyższy organ w gminie

• stanowienie powszechnie obowiązujących aktów prawa miejscowego

• utrzymanie porządku, dobrych obyczajów i zdrowia publicznego

• mianowanie głównych urzędników w gminie

• akceptacja rocznego budżetu

• kierowanie wszystkimi sprawami finansowymi gminy

• zarządzanie majątkiem gminy

Zarząd gminy:

• burmistrz, radni - członkowie zarządu

• od 2 do 6 wybierani na 4 lata

• skład uwzględnia układ polityczny w radzie

• bieżące zarządzanie sprawami gminy

• realizacja uchwał rady gminy

• nadzór nad wszystkim, co dotyczy gminy

• realizacja przepisów państwowych i prowincjonalnych

• członkowie zarządu dzielą się określonymi sprawami - każdy ma swoją „tekę”

• posiedzenia zarządu - raz w tygodniu

• wsparcie aparatu urzędniczego - sekretarz, skarbnik

Burmistrz:

• mianowany przez Koronę na 6 blat

• z reguły automatycznie mianowany na następną kadencję

• przewodniczący zarządu

• decydujący głos w wypadku równego podziału głosów

• głos doradczy w radzie gminy

• odpowiada za publikacje uchwał rady i zarządu

• podpisuje wszystkie oficjalne dokumenty

• reprezentuje gminę we wszystkich sporach oraz w czasie świąt i uroczystości

• może zawiesić realizację uchwał rady i zarządu gminy - jeśli są sprzeczne z prawem czy interesem publicznym

• stanowisko cieszy się dużym szacunkiem

W Holandii za rzecz normalną uznaje się polityczne zaangażowanie osób pełniących odpowiedzialne stanowiska w gminie czy w prowincji.

Belgia - administracja

Cechy:

• państwo federalne

• istnienie pięciu wyodrębnionych organizacyjnie struktur - państwo centralne, wspólnoty, regiony, prowincje i gminy

• istnienie 6 parlamentów i 6 rządów

• ciągłe wybory, wielojęzyczność

• kontrastowość kultur

• połączenie skrajnej decentralizacji z silnym scentralizowaniem

• rozbudowany aparat administracyjny

• ciągłe reformy

• częściej niż w innych państwach obywatel może uzyskać status funkcjonariusza publicznego

• trzy regiony - Flandria, Walonia, Region stołeczny - Bruksela

• 10 prowincji

System partyjny:

• wielopartyjny

• Partia Chrześcijańsko - Ludowa

• Partia Socjalistyczna, Unia Ludowa

1. Organizacja władzy centralnej

• reformy z lat 1988, 1989, 1993- przyjęcie nowej konstytucji

• podzielenie suwerenności między państwo centralne, wspólnoty i regiony

• nie ma zależności hierarchicznej między tymi poziomami władzy

• władze centralne znajdują się nie wyżej, ale obok władz regionów i wspólnot

• poszczególne grupy organów - kompetencje własne i wyłączne

Poziom centralny ( narodowy )

Władza ustawodawcza:

Izba Reprezentantów:

• 4 - letnia kadencja

• 212 deputowanych ( powyżej 25 roku )

• wybory na zasadzie proporcjonalności

Senat:

• 4 - letnia kadencja

• 184 senatorów ( powyżej 40 roku życia ); 106 wybieranych bezpośrednio, 51 wybieranych przez rady prowincjonalne, 26 dobieranych przez pozostałych senatorów, 1 - z mocy samego prawa

Władza wykonawcza:

Monarcha ( Albert II - od 1993 r.):

• wydaje postanowienia i rozporządzenia dla wykonania ustaw

• podpisuje ustawy

• zwołuje, zamyka i rozwiązuje parlament

• przyznaje tytuły szlacheckie i stopnie wojskowe

• powołuje i odwołuje ministrów, sekretarzy państwa i innych funkcjonariuszy

• akredytacja dyplomatów

• zawieranie niektórych traktatów

• wykonywanie prawa wojennego

• zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi

Rada Ministrów:

• obsadzana według zasady parytetu między kulturowymi grupami Belgów

• powoływani i odwoływani przez króla za zgodą parlamentu

• rząd jest kompetentny w sprawach, które nie są wyraźnie przyznane innym władzom centralnym, władzom wspólnot i regionów

2. Organizacja władzy na poziomie wspólnot

• trzy wspólnoty, określony status prawny, kompetencje - w konstytucji i ustawach

a) Wspólnota Flamandzka

• mieszkańcy regionu języka niderlandzkiego ( Region Flamandzki ) oraz niderlandzcy mieszkańców Brukseli

b) Wspólnota Francuska

- mieszkańcy regionu francuskiego ( Region Waloński ) i francuscy mieszkańcy Brukseli

c) Wspólnota Niemiecka

• około 70 tys. mieszkańców regionu języka niemieckiego na wschodzie kraju

W każdej Wspólnocie:

• władz legislacyjna - Rada Wspólnoty

• władza wykonawcza - Egzekutywa Wspólnoty ( rząd )

• organy kompetentne na własnym obszarze językowym

3. Organizacja władzy na poziomie regionów

Region Flamandzki - 5 prowincji

Region Waloński - 4 prowincje

Region Brukseli - Stolicy - 19 gmin 2 - języcznych i część prowincji Brabancja

16. Region Flamandzki - odmienność

• w sferze organizacyjnej Wspólnota i Region mają te same organy

Organy prowincji muszą przestrzegać zasad:

• wolne przemieszczanie się osób, usług i kapitału

• wolność handlu, przemysłu, reguł polityki kredytowej i fiskalnej

• ramy prawne unii gospodarczej i monetarnej

Cecha:

• istnienie dwóch porządków prawnych - centralnego i wspólnotowo - regionalnego

• wspólnoty i regiony mogą podejmować dekrety o mocy równej ustawie, ale o ograniczonym zasięgu terytorialnym

• kompetencje limitowane, ale szerokie

• znaczna samodzielność finansowa ( 40% - wszystkich zasobów budżetowych )

• możliwość stałej destrukcji

4. Ustawodawstwo dotyczące gmin

• naturalna ewolucja

• zapobieganie konfliktom wewnętrznym było pierwszym celem organizacji gminnej

• organizacja wyrosła z układu parafii

1789 r. - okupacja Francji, rezygnacja z autonomii gminnej

1830 r. - wyjście z Królestwa Niderlandów, niepodległość

1831 r. - konstytucja

1836 r. - ustawa dotycząca gminy i jej organizacji

• osobowość prawna gminy

• zasada interwencji króla i władz ustawodawczych - niedopuszczenie do przekroczenia uprawnień przez rady

17. Jednolitość i wielkość struktur gminnych

• taki sam model

• gminy wiejskie i miejskie funkcjonowały tak samo

• ustawy dawały możliwość fuzji gmin

1975 r. - kolejna ustawa dotycząca podziału administracyjnego

2359 gmin

Organy gminy:

Rada gminna

• zgromadzenie obradujące, pochodzące z wyborów i reprezentujące gminę

• każdy radny ma obowiązek reprezentować i chronić interesy wszystkich mieszkańców gminy, a nie tych, którzy go wybrali

• liczba radnych - od 7 do 55

• burmistrz - przewodniczy radzie

• jawność posiedzeń

• członkowie rady gminnej nie mogą ani głosować, ani brać udziału w sesjach, których przedmiot dotyczy ich bezpośredniego interesu

Kompetencje rady gminnej:

• zarządzanie sprawami finansowymi

• decydowanie w sprawach gospodarczych

• kompetencje w sprawach społecznych

• uprawnienia dotyczące lokalnej kadr urzędniczej

• normy działania - policja administracyjna

18. Kolegium burmistrza i ławników

• burmistrz i 2- 10 ławników

• działa w sposób kolegialny

• możliwość dekoncentracji wewnętrznej - upoważnienie kolegium

• posiedzenia kolegium nie są publiczne - ale rejestrowane ( protokoły ) i przechowywane

Kompetencje:

• wykonuje ustawy i rozporządzenia

• nadzór nad komunalnymi zakładami publicznymi

• prowadzi rejestry stanu cywilnego

• przygotowuje, publikuje i wykonuje postanowienia rady

• działania prawne w imieniu rady

• zarządza budżetem

• nadzór nad urzędnikami gminnymi

• kieruje administracją zakładów administracyjnych i komunalnych

• zawiera umowy, pozwolenia na roboty budowlane

• nadzór nad osobami chorymi psychicznie

19. Decyzje podejmowane większością głosów

• w wypadku braku konsensusu - decyzje podejmuje rada

20. Burmistrz

• reprezentant władzy centralnej

• zwierzchnik administracji gminnej

• nominowany przez króla także spoza osób wybranych do rady gminnej

• zasadą jest nominacja spośród członków rady, spoza rady - bardzo rzadko

• 21 lat, Belg, znajomość języka rejonu lingwistycznego

Cztery grypy kompetencji:

1. reprezentant rządu w gminie

• realizuje ustawy i akty administracji centralnej, wspólnot i regionów

2. podmiot odpowiedzialny za wykonywanie ustaw i rozporządzeń policyjnych

• zarządzenia policyjne

• może zarządzić użycie wojska

3. kompetencje pierwszego urzędnika gminy

4. kompetencje w zakresie policji gminnej

Sekretarz gminny

• pierwszy urzędnik gminy

• uczestniczy w sesjach rady i posiedzeniach kolegium burmistrza i ławników

• odpowiedzialny za redakcję protokołów i sporządzanie dokumentów

• powoływany i odwoływany przez radę

Skarbnik gminny

• powoływany do pobierania dochodów gminy i realizacji przewidzianych w budżecie wydatków

21. Policja i komisarz policji

• wykonywanie i czuwanie na poszanowaniem ustaw i rozporządzeń policji

• ochrona porządku publicznego

• ochrona osób i dóbr, pomoc poszkodowanym

• regulacje ruchu drogowego

Organizacja, zarobki, rekrutacja, awanse - ustala rada gminna

• strażnik wiejski - w małych gminach

• komisarz policji - nominowany przez króla

• rada proponuje dwóch kandydatów

22. Stabilizacja zatrudnienia urzędników gminnych

• nominowani przez radę

• zewnętrzne organy nadzoru

• nominacja zależy głównie od kolegium burmistrza i ławników

• statut urzędników, rekrutacja, organizacja pracy zależą od rady - w ramach ustawy

• zarobki - odpowiadają zarobkom urzędników państwowych

• nie ma zwolnienia z pracy bez orzeczenia dyscyplinarnej kary zwolnienia

• zdarzało się, że rady stosowały tzw. zwolnienia zamaskowane - redukcja stanowiska - niezgodne z prawem

23. Aglomeracja brukselska

- stolica państwa, siedziba NATO, siedziba instytucji europejskich

1971 r. - ustawa , która uznała Brukselę za aglomerację

24. Rada Regionu Brukseli - Stolicy

• 75 osób

Administracyjna równorzędność języków - niderlandzki i francuski

Hiszpania - geneza

1812 r. - bunt przeciw panowaniu Napoleona

• uchwalenie konstytucji w Kadyskie

• antagonizm między koncepcja państwa centralistycznego tzw. tradycjonaliści oraz tzw. moderniści - występowali przeciwko koncentracji władzy państwa, popierali ruchy regionalne

1939 - 1975 - reżim gen. Francisci Franco

• ustawowe przeniesienie kompetencji na centralne instancje administracyjne państwa

• posłuszna władzy obsada personalna stanowisk w administracji gminnej

• uszeregowanie gmin w centralistycznym układzie hierarchicznym

• duża rola bogatego mieszczaństwa

• przyczyna główna oligarchizacji życia lokalnego

• odpowiedzialność za takie zjawiska jak - korupcja, czy władczy patronat kadrowy

Hiszpania - władze centralne

• monarchia parlamentarna

• 29.12.1978 r. konstytucja

Król - głowa państwa ( od 1975 r. - Juan Carlos de Burbon )

• symbol jedności i trwałości państwa

• sprawuje arbitraż nad normalnym funkcjonowaniem państwa

• najwyższa reprezentacja państwa w stosunkach międzynarodowych

Parlament:

Kortezy

• Kongres Deputowanych

• 350 deputowanych wybieranych na 4 - letnią kadencję w powszechnych wyborach

• Senat - 208 senatorów wybieranych na 4 - letnią kadencję w wyborach powszechnych oraz 47 senatorów desygnowanych przez parlamenty regionalne

Rząd

• główny element władzy wykonawczej

System partyjny:

• wielopartyjny

• Partia Ludowa

• Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza

• Zjednoczona Lewica

HISZPANIA

1. Współistnienie „autonomicznych” podmiotów administracyjny6ch - zasada strukturalna nowej organizacji państwa

• 29 grudnia 1978 r. - rozporządzenie konstytucyjne

• przemiany struktur państwa

• uznano usamodzielnione korporacje terenowe ( „wspólnoty autonomiczne” ) obok państwa centralistycznego

• autonomia ograniczona - „samodzielne działanie w ramach porządku prawnego”

• obawiano się separatyzmu poszczególnych regionów

Cechy istoty autonomii politycznej w regionach:

• 17 wspólnot autonomicznych

• samodzielne korporacje terenowe

• wyodrębnienie z organizacji centralistyczno - państwowej

• władztwo organizacyjne i administracyjne

• polityczna władza decyzyjna - własne uprawnienia legislacyjne

• brak własnej konstytucji - cecha federacji

• posiadają tzw. statuty autonomiczne - norma podstawowa każdej wspólnoty autonomicznej

• opierają się na państwowych ustawach organicznych - uchwalane przez parlament regionalne i zatwierdzane przez Kortezy

Podział kompetencji ustawodawczych między państwo a regiony

A. Utrzymujące się problemy dostosowania regionalnych tytułów kompetencyjnych

• intencją twórców konstytucji było to, aby autonomię otrzymały regiony historyczne - Kraj Basków, Katalonia, Galicja

• przekazywanie im coraz większych kompetencji

• naciski innych wspólnot regionalnych

• w latach osiemdziesiątych uogólniono i ujednolicono proces autonomizacji

• otwarcie wszystkim regionom możliwości przyśpieszonego o dalekosiężnego usamodzielnienia

• wyraźna r4óżnica pomiędzy poszczególnymi wspólnotami w poziomie kompetencji

• duże odmienności geograficzne, gospodarcze, kulturowe

• 1992 r. - tzw. „pakt autonomii” - zróżnicowanie kompetencji w regionach ma zostać wyrównane

• przenoszenie większego zakresu kompetencyjnego

B. Kompetencje ustawodawcze w obszarze prawa komunalnego

Państwo:

• obowiązek regulowania porządku prawnego administracji publicznej

• określa status prawny urzędników

• reguluje „wspólne postępowanie administracyjne”

• nie może naruszać odrębności wynikających z autonomii

Państwu przysługuje pierwszeństwo w regulacji podstawowych kryteriów dotyczących organizacji i postępowania lokalnego szczebla zarządzania

• stosowane jednolicie w całym państwie

1985 r. - ustawa o regulacji podstaw samorządu terytorialnego

2. Organizacja administracji

• masowy opór polityczny - kasta urzędników państwowych

• utrzymanie się struktur organizacyjnych pochodzących z okresu przedkonstytucyjnego

• „administraction periferica” - istnienie różnorodnych instancji bezpośredniej administracji państwowej na szczeblu regionów i prowincji

• nieustanna obecność państwowych dyrekcji - filie ministerstw

• koliduje to z rozbudową instytucji autonomicznych

• podwójne kompetencje - częste tarcia

• żądania zasadniczej rewizji kompetencyjności w realizacji ustaw państwa - „administraction unica”

• możliwość budowy federacji

• państwo - organy federacyjno - wykonawcze ( stosunki międzynarodowe, obrona kraju, system celny, monetarny )

• obawy gmin - centralizm regionów

3. Organizacja gmin i prowincji

Rada gminy:

• składa się z radnych

• wybory o charakterze proporcjonalnym

• burmistrz jako przewodniczący

• radni - pełnią swe funkcje honorowo

• możliwość mandatu zawodowego

• prowadzony tzw. „rejestr interesów” - dane o dochodach, majątku i zajęciach zawodowych radnych

Burmistrz:

• wybierany w wyborach pośrednich

• pełni urząd zawodowo lub honorowo

• przewodniczy radzie

• kieruje administracją gminną

• stanowi „najwyższy autorytet” w gminie

• wyznacza spośród radnych samodzielnie swych zastępców

• zastępcy wykonują określone sprawy administracyjne

• rada administracyjna - występuje w miastach powyżej 5 tys. - wspiera burmistrza

W gminach poniżej 100 mieszkańców - system zebrania gminnego

• zebranie wszystkich mieszkańców uprawnionych do głosowania

• brak rady

Gminy otrzymują zadania własne i zlecone

• liczne uprawnienia kontrolne - przy zadaniach zleconych

• możliwość odebrania delegacji kompetencji - w wypadku niespełnienia zadania zleconego

Prowincja:

Rada prowincjonalna

• deputowani w liczbie do 51

• wybierani spośród radnych

Organy obligatoryjne:

• prezydent

• zastępcy

• rada administracyjna

Prowincje:

• stanowią okręgi administracyjne do załatwiania państwowych i regionalnych zadań administracyjnych

• koo0rdynacja pewnych procesów

• rola o charakterze uzupełniającym

• podmioty pośredniej administracji państwowej bądź regionalnej

• bardzo powolny proces - duże trudności

Administracja państwowa:

• wpływa na obsadę najważniejszych lokalnych funkcji administracyjnych

• prowadzenie rejestrów, finanse, wydział prawny )

• zatrudnione osoby szkolone są w państwowym instytucie w Madrycie

4. Prawa i obowiązki obywateli gminy

• prawo wyborcze

• możliwość przeprowadzenia konsultacji ludowych - sprawy o znaczeniu istotnym mają charakter konsultatywny

• zrzeszenia obywatelskie użyteczności publicznej

• skierowane na reprezentację obywateli w określonych dziedzinach - sport, kultura, poradnictwo konsumenckie )

• czasami rady gminne mogą występować do parlamentu regionalnego z inicjatywami ustawodawczego

• rekompensata szkody, zwrócenie kosztów dla obywateli przez gminę

• możliwość używania urządzeń komunalnych oraz korzystania ze świadczeń komunalnych

5. Powiązania wewnątrz administracyjne

• większość kompetencji prowincjonalnych i gminnych składa się z podzielonych praw w procesie decyzyjnym

• idea dobrowolnego współdziałania różnych podmiotów administracyjnych

• możliwość mechanizmów koordynacji przez nadrzędny podmiot administracyjny

• obowiązek wszechstronnej informacji wzajemnej

• porozumienia administracyjne o charakterze ogólnym lub specjalnym między różnymi podmiotami administracyjnymi

• tworzenie tzw. konsorcjów - współpraca gmin z osobami prywatnymi

• ustalanie tzw. planów fachowych przez wyższą instancję administracyjną

• korporacje terytorialne biorą udział w opracowywaniu tych planów

• istotna jest rola pośrednictwa prowincji - szczególnie w wypadku gmin

6. Nadzór komunalny

Kontrola legalności:

• prawie całkowicie odebrano administracji państwowej lub regionalnej

• w większości spraw zajmuje się tym sądownictwo administracyjne

• administracja państwowa i wspólnota autonomiczna - ograniczona do prawa zakwestionowania

• w takim wypadku sprawę zawsze załatwia sąd

Środki nadzoru:

• wydawanie wytycznych

• polecenia indywidualne

• delegowanie komisarza rządowego

• możliwość zakwestionowania aktu

• odwołanie zlecenia zadań

• cofniecie kompetencji wykonawczej

7. Finansowe wyposażenie gmin

1988 r. - ustawa o państwowym prawie podatkowym

• ujednolicono nieprzejrzysty stan prawny

• nastąpiła poprawa niezadowalającej lokalnej sytuacji finansowej

Wpływy gmin:

• udział w podatkach państwowych i wspólnot autonomicznych

• możliwość pobierania danin komunalnych ( opłaty, składki, „daniny szczególne” )

• nie posiadają prawa tworzenia nowych podatków

• możliwe podatki - gruntowy, przemysłowy, od pojazdów mechanicznych

• daniny na lokalne przedsięwzięcia budowlane

• jeden podatek z tytułu wzrostu nieruchomości w obszarze centralnym miejscowości

• bardzo szczegółowe metody obliczania podatków

Wpływy prowincji:

• dodatki do podatku przemysłowego gmin

• udział we wpływach państwa i wspólnot autonomicznych

Chroniczny deficyt kas gminnych !

1989 r. - zadłużenie gmin - około 14 mld dolarów

Austria

1. Uwarunkowania historyczne. Podstawowe pojęcia

• Prowizoryczna Ustawa o Gminach z 17 marca 1849 r. - początek usamodzielniania gmin fundamentalnym art. l: ,,Podstawą wolnego państwa jest wolna gmina" („Grundfeste des freien Staates ist die freie Gemeinde").

• Ustawą o Gminach Rzeszy z 5 marca 1862 r.

• Stan prawny - Konstytucja Federalna z 1920 r. (nie dopuszczała znacznego zróżnicowania prawnoustro-jowego )

• Ustrój gmin nie uległ zasadniczym zmianom od nowelizacji Konstytucji Związkowej Austrii w 1925 r. i w 1929 r

• Ustawa fede­ralna z 1962 r. ustaliła ustrój gmin Austrii

• Do 1918 r. przeciw­stawienie gminy administracji państwowej, która była autorytarna z samej zasady.

• Nie wszystkim mia­stom nadano prawo miejskie, a jedynie kilkunastu, m.in.: Linz, Graz, Salzburg, Innsbruck

• Miasta z własnym statusem różnią się od innych gmin charakterem zadań (miejskich) i wy­konywaniem administracji okręgowej w imieniu państwa, traktowane są poza tym jednolicie jako gminy

2. Organizacja gmin w Austrii

1. rada gminy — organ kolegialny wybierany przez obywateli jako ciało przedstawicielskie w gminie

b) zarząd gminy (rada miejska lub też senat miasta w miastach z własnym statutem)- zasada proporcjonalnego udziału przedstawicieli od­zwierciedlających układ sił politycznych w radzie gminy

c) burmistrza — wybieranego przez radę gminy. Sprawy gminy są załat­wiane w urzędzie gminy (miejskim, magistracie). Na czele magistratu stoi fachowy urzędnik lub prawnik (Magistratsdirektor)

Rada gminy

• lokalny parlament jest jednocześnie organem administracji o funkcjach decyzyjnych i kontrolnych wobec innych organów w gminie.

• jest podstawowym reprezentantem interesów jej mieszkańców.

• najwyższy organ w gminie, któremu podporządkowane są inne organy, w szczególności zarząd gminy i burmistrz.

• pełni funkcję doradczą wobec tych organów, głównie jednak podejmuje rozstrzygnięcia i decyduje o zakresie przyznanej jej generalnej kompetencji w realizacji miejscowych spraw gminy.

• rozstrzyga o budżecie gminy, jej wydatkach oraz udziela absolu­torium zarządowi gminy.

• liczba radnych zależy od wielkości gminy i może wynosić od 7 do 39 osób. W gminach z własnym statutem (przeważnie są to miasta) rady liczą z reguły ponad czterdziestu członków. Podjęcie decyzji przez radę następuje zwykłą większością głosów.

• Do realizacji żądań rady gmin mogą być powoływane komisje, których członkowie powoływani są proporcjonalnie do repre­zentowanych sił politycznych w radzie.

• Komisje mogą bezpośrednio roz­strzygać w sprawach administracyjnych lub mieć tylko charakter pomocni­czy.

Zarząd gminy:

• burmistrz, zastępcy burmistrza i pozostali członkowie zarządu.

• W zarządzie zachowywana jest zasada proporcjonalności partyjnej, odpo­wiadająca układowi w radzie gminy. Większość krajowych ordynacji gminnych i statutów miejskich przewiduje wybór zarządu na czas kadencji rady gminy (z wyjątkiem Tyrolu) przez tę radę i z grona radnych.

• Na pierwszym posiedzeniu rady

Zadaniami zarządu gminy są:

• przygotowywanie obrad rady gminy i składanie wniosków

• administrowanie majątkiem gminy lub ustanawianie wytycznych w tym zakresie;

• wykonywanie uchwal i decyzji rady gminy.

• niektóre ordynacje gmin i statuty przewidują kompetencję generalną dla zarządu Jednakże waż­niejsze kompetencje rada gminy zastrzega sobie

• w gminach statutowych (Statutargemeinde) sprawy senatu miasta rozdziela się, zgodnie z systemem resortowym, na członków senatu, co określa ich odpo­wiedzialność. Są oni wówczas częściowo samodzielnymi organami podejmu­jącymi decyzje. Samodzielność ta nie może jednak iść tak daleko, by zastępować całkowicie zarząd gminy.

Burmistrz:

Kompetencje:

• reprezentuje on gminę na zewnątrz,

• stanowi pierwszą instancję w sprawach pozostawionych w kompetencji gmin,

• zarządza majątkiem gminy oraz wykonuje bieżącą administrację

• powierzona jest mu realizacja budżetu

• zwołuje posiedzenia rady gminnej i zarządu jako jej przewodniczący, kieruje ich posiedzeniami oraz wykonuje podjęte uchwały

• w przypadku niebezpieczeństwa ordynacje gminne umożliwiają bur­mistrzowi wydawanie rozporządzeń policyjnych, jak również podejmowanie rozstrzygnięć za inne organy gminy

• jest kierownikiem urzędu gminy (magistratu) i przełożonym zatrud­nionych w gminie

• prowadzi sprawy poruczone gminie.

• W sprawach dotyczących federacji burmistrz związany jest instrukcjami wojewody krajowego {Landeshauptmann}, a w sprawach landu instrukcjami rządu krajowego. Uprawnienia burmistrzów w stosunku do kompetencji zarządu są znacznie szersze.

25. Zgodnie z Konstytucją Federalną w każdej gminie musi być urząd gminy

26. − w miastach z własnym statutem—magistrat. Zgodnie z wytycz­nymi burmistrza wewnętrzna organizacja i prowadzenie spraw powierzone są kierownikowi urzędu gminy lub dyrektorowi magistratu. Urzędy te są wyłącznie organami pomocniczymi w gminie.

• Zgodnie z niektórymi statutami miast ma­gistrat ma jednak pewne kompetencje władcze. Ordynacja gmin przewiduje też w zasadzie powołanie skarbnika gminnego lub miejskiego.

• W gminach, które przewidziały podział na sołectwa lub w miastach z dzielnicami, na ich czele stoją naczelnicy - nie posiadają oni kompetencji władczych, pełniąc funkcję organów doradczych lub działając z upoważnienia burmistrza

3. Status Wiednia — miasta i kraju związkowego

Konstytucja Federalna Austrii reguluje odrębnie status Wiednia jako zara­zem gminy, kraju związkowego oraz stolicy federacji

Wiedeń spełnia podwójną funkcję:

• gminy z własnym statusem (Statuarstadt) i od 1921 r. kraju (Land), czyli korporacji obszarowej. Swoista organizacja władz Wiednia, gdzie rada gminy stanowi jednocześnie parlament krajowy (Landtag), organ wykonawczy rady (senat miejski) pełni funkcję rządu krajo­wego, a burmistrz — premiera tego rządu. Magistrat Wiednia odpowiada urzę­dowi rządu krajowego.

• Miasto (gmina) podzielone jest na 23 okręgi (Gemeindebezirke), w których wybiera się przedstawicielstwo okręgu. Na ich czele stoją naczelnicy okręgu. Przedstawicielstwa okręgowe realizują zadania powierzone im przez radę gmin­ną Wiednia (Wiener Gemeinderat). Posiedzenia rady odbywają się zależnie od rodzaju spraw —raz jako rady gminy Wiednia, raz jako parlamentu krajowego. Natomiast jej członkowie posiadają immunitet wyłącznie jako posłowie do parlamentu

• Egzekutywa rady gminy Wiednia — senat miasta — kierowana przez burmistrza i składająca się z radców senatu jest, podobnie jak rada, tworzona według zasady proporcjonalności. Resortowy podział zadań, co tworzy podział resortowy rządu krajowego Wiednia.

Kompetencje:

• funkcje prawodawcze

• planowanie przestrzenne (budowlane) w gminach Austrii

• ochrona zdrowia i porządku publicznego oraz ochrona środowiska.

SZWECJA

1. Władze naczelne

• monarchia konstytucyjna

• wybory do parlamentu obywają się co 4 lata

• parlament - Riksdag - „królewski dzień”

• rząd odpowiedzialny przed parlamentem

2. Organy samorządowe

• istnieją dwa szczeble podziału terytorialnego kraju

Szczebel podstawowy:

• 284 gminy

• duże jednostki ( powyżej 29 tys. Mieszkańców i powierzchni 1446,9 km kw.)

Szczebel ponadgminny:

• 24 prowincje

W prowincjach obok administracji samorządowej działają jednak organy administracji rządowej, występuje tam problem dualizmu władzy i związana z tym konieczność podziału kompetencji

1977 r. - szwedzka ustawa samorządowa

( jednolity podział szczebla podstawowego i prowincjonalnego )

RADA GMINY

• wybory co 3 lata

• zawsze we wrześniu

• liczba radnych :31( poniżej 12 tys.) do 101 ( np. Sztokholm i miasta powyżej 300 tys.)

• wybierani są także zastępcy radnych, ale nie więcej niż polowe składu Rady

• istnieje specjalny regulamin dla zastępcy radnego

• istnieje także zastępowanie zastępców

• Rada wybiera Przewodniczącego i 1-2 zastępców na 3 lata

PRZEWODNICZĄCY:

• Kieruje pracami Rady

• Przygotowuje i zwołuje sesje

• Reprezentuje Radę na zewnątrz

• Wraz z przewodniczącym komisji centralnej łącznie wykonują funkcje reprezentanta gminy

• Wyjątkowo może zastąpić Radę, gdy ta nie może podjąć uchwały

• Niedopuszczalne jest przekazanie przewodnictwa sesji zastępcy ,gdy przewodniczący równocześnie bierze udział w dyskusji nad konkretną uchwałą

ZADANIA RADY:

• Sprawy finansowe

• Sprawy gospodarcze

• Sprawy organizacyjne

• Planowanie przestrzenne

• Stanowienie prawa miejscowego

• Funkcje opiniodawco - doradcze ( wnioski, zapytania, ankiety)

• Zwracanie się z petycjami do rządu

• Rada może przekazać część kompetencji Komisji

• Nie można delegować uprawnień na pojedynczych pracowników gminy

• Rada powołuje liczne komisje:

Np.: K. Wyborcza- przygotowanie głosowa w Radzie

K. Skargowa - ochrona osób którym naruszono prawa

K. Wykonawcze - przygotowanie i wykonanie uchwał , bieżąca działalność; członkowie komisji wybierani są przez Radę spośród mieszkańców gminy, którzy nie pełnią żadnych funkcji politycznych

• Komisjom podporządkowana jest grupa urzędników zawodowych, która tworzy urząd pomocniczy komisji

• Komisje wydają rozstrzygnięcia i ponoszą za nie odpowiedzialność

Komisja Główna - centralna pozycja w gminie

• Inne komisje są jej podporządkowane

• Kieruje i koordynuje działalność innych komisji

• „rząd gminy”

• skład Komisji Głównej określa Rada Gminy

• min. 5 członków i 5 zastępców

• wybór na 3 lata

• przewodniczący i 1-2 zastępców - tworzą

PREZYDIUM KOMISJI GŁÓWNEJ

• funkcje typowo organizacyjne

• może podpisywać umowy z upoważnienia Rady

ZADAHNIA KOMISJI GŁÓWNEJ:

• przygotowanie spraw zleconych przez Radę

• wykonywanie uchwał Rady

• zarządzanie majątkiem gminy

• prowadzenie gospodarki finansowej

• nadzór nad działalnością innych komisji

• ułatwianie kontaktów obywateli z organami gminy

• prowadzenie dokumentacji i archiwum gminnego

KOMISJE RESORTOWE:

• wybierane przez Radę

5 KOMISJI OBLIGATOTYJNYCH:

• budownictwa

• zdrowia

• szkolnictwa

• opieki społecznej

• wyborcza

KOMISJE FAKULTATYWNE:

• ds. nieruchomości

• osobowa

• kulturalna

• drogowa

• ds. wypoczynku

Komisjom gminnym podporządkowany jest zawodowy aparat urzedniczy

Różne typy organizacji :

Model wiejski

• powoływane „Biuro gminy” dla obsługi wszystkich komisji

• obok samodzielne :Biuro szkolne”

M. miejski

• polega na istnieniu obok centralnego biura licznych samodzielnych oddziałów administracji, które podporządkowane są właściwym komisjom (2\3 gmin)

Szczególna organizacja w Sztokholmie :

• członkowie Komisji Głównej wybierani są na 1 rok

• administracja finansowa zależy od komisji finansowej

Rajcowie:

• „radni miejscy” - 9 osób

• wybierani przez Rade na 3 lata

• pełnią funkcję zawodowo

• „rząd Sztokholmu”

• komisja główna powołuje ich na stanowiska przewodniczących komisji

• nie mogą być członkami Komisji Głównej

• stanowią organ doradczy Komisji Głównej

• obowiązek uczestniczenia w sesjach Rady

• bardzo silna pozycja

2

Skrypt - Administracja publiczna w krajach UE

dr Krzysztof Sidorkiewicz

---