DOBRO PUBLICZNE A PRYWATNE

Pojęcie dobra publicznego. Podział ze względu na kryterium:

użyteczności, dobra prywatne: ograniczone do jednej lub kilku osób np. używanie samochodu, wyj. transport publiczny. Występuje zjawisko rywalizacji gdzie w dobrach publicznych tego nie ma.

odpłatności, o tym jakie jest to dobro czy publiczne czy prywatne decyduje źródło odpłatności, dobra publiczne to towary, usługi które są finansowane przez budżet państwa ale mogą być też częściowo odpłatne, np. park, szkoła. Dobro publiczne tworzy konsumpcja zbiorowa, przymusowa(strajk na drodze). Mogą korzystać z niego wszyscy nie płacąc za nie, bo płacąc kupujemy.

ŹRÓDŁA DOCHODÓW PAŃSTWA I DO CZEGO SĄ PRZEZNACZONE WYDATKI PUBLICZNE

Dochody publiczne. Są danymi, do których zalicza się:

1. Podatki.

2. Inne świadczenia pieniężne. Pozostałe dochody, do których zalicza się:

1. Opłaty.

2. Dochody ze sprzedaży rzeczy i praw oraz ze świadczeń usług jednostek sektora finansów publicznych.

3. Dochody z mienia najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze.

4. Dywidendy od wnoszonego kapitału.

5. Spadki, zapisy w postaci pieniężnej.

Wydatki i rozchody publiczne.

1. Wyodrębnia się wydatki budżetu państwa przeznaczone na:

• Realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej,

• Kontrole i ochrony prawa.

• Administrację rządową, sądy i trybunały.

2. Subwencje ogólne dla Jednostek Samorządu Terytorialnego.

3. Dotacje celowe na zadania z zakresu:

• administracji rządowej

• inne zadania zlecone Jednostkom Samorządu Terytorialnego objętymi ustawami.

4. Dofinansowanie zadań własnych Jednostek Samorządu Terytorialnego.

5. Z wydatków budżetu państwa wyodrębnia się również:

• Wydatki, których źródłem pochodzenia są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegających zwrotowi.

TRZEMY TYPY INSTRUMENTÓW POZWALAJĄCYCH NA WYPEŁNIENIEFUNKCJI STABILIZACYJNEJ- PRZYWRÓCENIE RÓWNOWAGI MIEDZY WYDATKAMI A ROZCHODAMI

PODATKI

Np. wzrost podatku importowego powoduje obciążenia, które zmniejszają możliwości finansowania i zniechęcają przedsiębiorstwa, osoby fizyczne do podejmowania decyzji inwestycyjnych, a tym samym prowadzi to do zwolnienia koniunktury, czyli zmniejszenia dochodów, wpływów.

W praktyce można mówić o 3 sposobach finansowania budżetu państwa:

1. Dodatkowe emisje pieniądza.

2. Zwiększenie zadłużenia przez zaciągnięcie pożyczek, kredytów.

3. Zwiększenie zadłużenia w drodze emisji papierów wartościowych- zadłużenie wewnętrzne.

OGRANICZENIE WYDATKÓW BUDŻETOWYCH.

Duży wpływ na gospodarkę ma struktura wydatków budżetowych.

POLITYKA STÓP PROCENTOWYCH.

Rada Polityki Pieniężnej odgrywa znaczącą rolę:

• określa podstawowe stopy procentowe NBP,

• stopy rezerwy obowiązkowej depozytów bankowych.

1. Wzrost stopy procentowej NBP: skutkiem w banku będzie wzrost oprocentowania depozytów i kredytów <w większym stopniu kredytów aniżeli depozytów>. To rozwiązanie wpływa ujemnie na koniunkturę gospodarczą.

2. Spadek stopy procentowej NBP: spowoduje ożywienia gospodarcze, a one wzrost dochodów, więcej miejsc pracy.

Nie zawsze spadek stopy procentowej spowoduje spadek oprocentowania kredytów. Banki mogą mieć wówczas problemy ze spłatą wierzycieli.

Należy umiejętnie określić ryzyko wypłacalności przedsiębiorstw, klientów.

Zasady planowania środków publicznych i dysponowania nimi.

1. Wydatki publiczne muszą być przeznaczone na cel w wysokości ustalonej w ustawie budżetowej.

2. Wydatki publiczne powinny być dokonane:

• w sposób celowy i oszczędny z zastosowaniem i uzyskaniem najlepszych efektów w stosunku do nakładów

• dokonane w sposób umożliwiający terminowe realizacje zadań

• wydatki publiczne powinny być dokonane w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

3. Jednostki sektora publicznego dokonują zakupów, dostaw, usług, robót budowlanych na zasadach określonych w ustawie o przepisach zamówień w ramach publicznych <musi być przetarg>.

4. Dokonanie wydatków na realizację każdego kolejnego etapu wieloetapowego poprzedzającego analizą i oceną efektywności uzyskanych w etapach poprzednich.

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH.

Funkcja alokacyjna.

Istota funkcji polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom rynku dochodów w związku z dwojakiego rodzaju zadaniami:

1. Zadaniami publicznymi będącymi zadaniami w gospodarce rynkowej, np. trudności w org. obrony narodowej.

2. Zadaniami społecznymi zaspakajającymi indywidualne potrzeby obywateli, które wprawdzie ze względu na cechy fizyczne mogłyby

3. zaspokajać potrzeby rynkowe, ale budziłoby to wiele niebezpieczeństw wywołanych przez niesprawiedliwość mechanizmów rynkowych.

np. oświata: rząd nie ma pieniędzy, ale robimy coś dla ludzi, ochrona zdrowia.

Są inne efekty uboczne spowodowane przez jednostki prywatne.

np. podstawowym kryterium działania przedsiębiorstw prywatnych jest zysk, a ich efekt uboczny działalności jest skażenie środowiska.

Istotnym elementem funkcji alokacyjnej są: dotacje i subwencje publiczne.

Funkcja redystrybucyjna.

Kryteria redystrybucji dochodów mają wymiar:

1. Makroekonomiczny zakres redystrybucji dochód krajowy brutto= dochód narodowy.

Funkcja ta wywołuje pozytywne i negatywne wpływy na całą gospodarkę makroekonomiczną w aspekcie przestrzennym branży, regionu.

Makroekonomiczny aspekt redystrybucji dochodów to analizowana struktura działalności państwa różnych grup społecznych:

- emerytów

- rencistów

- pracowników sektora budżetowego, itd.

Funkcja redystrybucyjna dochodów tj. wtórna f. podziału PKB. Pierwotnego podziału dokonuje, bowiem rynek. Należy uzupełnić podział pierwotny o podział wtórny -równowaga w podziale pensji.

2. Makrospołeczny.

3. Makrojednostkowy zakres redystrybucji, dochód krajowy brutto= dochód narodowy.

Redystrybucja dochodów dokonuje się zawsze czyimś kosztem -ktoś musi stracić, aby ktoś musiał zyskać.

Kryterium sprawdza rozkład ciężarów finansowania społecznego. Stosowanie zasad podziału dochodów sformułował włoski ekonomista PARETO VILFREDO, który stwierdził, że:

„efektywność podziału dochodów jest osiągana wtedy, gdy sytuacja danej osoby <grupy osób> poprawia się, nie powodując pogorszenia sytuacji innych osób”

Funkcja stabilizacyjna.

Obserwacja mechanizmów rynkowych wskazuje, że przebiegi procesów gospodarczych odbywają się z różnymi natężeniem w czasie. Sytuacja gospodarcza podlega cyklicznym wahaniom, a długość cyklu wahania kształtuje się nieregularnie w krótkim okresie czasu.

Etapy procesów gospodarczych:

1. OŻYWIENIE gospodarki prowadzące do jej rozkwitu, po którym zaczynają pojawiać się oznaki spadku koniunktury -powstaje potrzeba wykorzystania f. publicznej do ustabilizowania gospodarki.

Mechanizm rynkowy nie jest w stanie samoczynnie zapewnić:

• statystycznej stopy wzrostu gospodarczego,

• wysokiej stopy zatrudnienia;

• niskiej stopy inflacji,

• równowagi w branży płatniczej kraju.

Stabilne działania f. mogą być różne, najczęściej wykorzystywane są dwie grupy instrumentów:

1. Podatki.

Stabilizacyjne działania podatków, zwłaszcza dochodowych polegają na tym, że w okresie:

• nadmiaru wzrostu gospodarczego <ekspansji, których skutkiem jest wzrost dochodów>, progresja podatkowa hamuje nadmierną gospodarczą aktywność, -co ogranicza amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego.

Natomiast w okresie, gdy:

• aktywność gospodarcza słabnie dochody „spadają” do niższych klas opodatkowania, co zmniejsza obciążenia podatkowe i zniechęca do inwestowania, tworzenia nowych miejsc pracy, wzrostu produkcji itd.

2. Wydatki.

Funkcja stabilizacyjna przejawia się także w oddziaływaniach na wydatkach, saldach budżetowych:

1. Skłonności do oszczędzania.

2. Skłonności do inwestowania.

3. Kształtowania poziomu stóp procentowych.

4. Kształtowania poziomu bezrobocia.

W gospodarce rynkowej kluczowe znaczenie ma zależność między oszczędnościami a inwestycjami. A więc państwo może przez politykę podatkową i wydatkową zwiększyć bądź zmniejszyć skłonności do oszczędzania lub inwestowania.

Nadmierny fiskalizm tzn. wysoka stopa podatkowa:

• ogranicza możliwości oszczędzania gosp. domowych i przedsiębiorców, a z drugiej strony

• większe wydatki państwa tworzą nowy popyt, w tym także popyt inwestycyjny.

Wynika stąd, że wszelkie posunięcia stabilizacyjne państwa dokonane za pomocą instrumentów fiskalnych muszą być wszechstronnie przeanalizowane ze względu na ich różne skutki -negatywne i pozytywne.

Oddziaływanie państwa na poziomie stopy procentowej jest związane z deficytem i długiem publicznym. Finansowanie deficytu budżetowego oraz obsługa długu publicznego zmuszają państwo do zaciągania pożyczek na rynkach finansowych.

Popyt na pieniądze zgłaszany przez państwo powoduje na ogół wzrost stopy procentowej jako skutki działania prawa S i D.

Funkcja kontrolna.

Zwana nieraz ewidencyjno-kontrolną, a przez niektórych informacyjną polega na kontrolowaniu przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analiz kształtujących się przepływów finansowych.

Jej istota wiąże się z faktem, iż każdy proces gospodarczy posiada swoją stronę finansową. Poprzez analizę tejże strony finansowej można wyciągać wnioski o przebiegu zjawisk gospodarczych.

np.: niepłacenia przez państwo lub płacenia poniżej zakładowej wysokości podatku obrotowego i dochodowego. Jest dowodem trudnej sytuacji ekonomicznej i kłopotów ze bytem produkcji pomiędzy państwami.

Opracowywania i uchwalanie budżetu państwa.

Ministrowie ustalają i przedstawiają projekt budżetowy Radzie Ministrów, z wyrazem uzasadnienia dokładnej klasyfikacji wydatków następujących instytucji:

• kancelaria senatu

• kancelaria prezydenta RP

• kancelaria NSA

• kancelaria Trybunału Konstytucyjnego

• kancelaria NIK

• kancelaria Rzecznika Praw Obywatelskich

• kancelaria KRR i TV

• kancelaria Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

• kancelaria Inspektora Pracy.

1. Podstawą tworzenia budżetu państwa jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizowania określonych w ustawie dochodów i wydatków. W tym sensie budżet państwa jest pierwszym aktem o określonym czasie obowiązywania.

2. W Polsce budżet państwa uchwalany jest na okres roku kalendarzowego zwany również rokiem budżetowym.

3. Można traktować budżet państwa jako plan finansowy albowiem jest on sporządzony ex ante tzn. cel i zadania państwa realizowane są za pomocą budżetu, muszą być z góry określone <czynności dokonywane wcześniej>.

4. RM uchwala projekt ustawy budżetowej z uzasadnieniem, przedstawia go sejmowi do 30 WRZEŚNIA roku poprzedzającego rok budżetowy.

5. W przypadku, gdy ustawa budżetowa lub u. o prowizorium budżetowym nie zostanie ogłoszona przed 1 STYCZNIA to do czasu ogłoszenia odpowiedniej ustawy obowiązują stawki, należności budżetowe oraz składki na fundusze celowe w wysokości ustalonej dla roku poprzedzającego rok budżetowy.

LIBERALNA MYŚL FINANSOWA

Teoretyczne i ideologiczne podstawy liberalizmu gospodarczego stworzył Adam Smith (1723-1790) - twórca klasycznej ekonomii.

GŁÓWNE IDEE:

1. Głoszenie zasady leseferyzmu= pozwól działać. Tzn. wolność gospodarcza.

• gospodarka rozwija się najlepiej bez ingerencji państwa,

• rola państwa powinna opierać się na tworzeniu warunków do swobodnego działania praw rynku.

W/g Jeana Baptise Saya najlepszy plan finansowy polega na tym, aby mało wydawać a najlepszy ze wszystkich podatków jest podatek najbardziej umiarkowany.

2. Określenie człowieka jako jednostki gospodarczej -homo oeconomicus

Człowiek jako jednostka gospodarująca kieruje się w swoim postępowaniu tylko motywacją maksymalnego zysku lub maksymalnego zniesienia strat.

3. Własność prywatna.

Doktryna liberalna opiera się na 3 kardynalnych założeniach:

• Polityka podatkowa powinna być neutralna tzn. w jej wyniku nie mogą nastąpić zmiany w podziale dochodów w społeczeństwie.

• Ciężary podatkowe społeczeństwa powinny być takie aby nie hamowały aktywności gospodarczej oraz nie ograniczały zdolności gospodarstw domowych do gromadzenia oszczędności.

• System podatkowy powinien zawierać także podatki pośrednie, aby ciężar podatkowy ponosili w istotnym stopniu również pracownicy najemni, co pozwoliłoby zwiększać możliwość oszczędzania i inwestowania w przedsiębiorców.

Neokeynesowskie teorie finansów publicznych.

Poglądy Keynesa które wywarły tak silny wpływ na finanse publiczne zostały rozwinięte przez wielu ekonomistów. Powstał tzw.:

nurt neokeynesowski nurt ten opiera się na teoriach ekonomicznych Keynesa, który wychodzi z założenia, że:

• samoczynne mechanizmy rynkowe są zawodne w rozwiązywaniu ważnych problemów społeczno-gospodarczych,

• równowaga budżetu nie może być celem samym w sobie, że powinna być traktowana jako jeden z elementów funkcjonowania ogólnego mechanizmu gospodarki rynkowej,

• opcja neokeynesowska pozwala na działania korekcyjne poprzez wyraźnie liberalizowanie polityki dochodowej, głównie polityki pieniężnej banku centralnego w stosunku do banków komercyjnych <obniżenie stopy dyskontowej i ułatwienie dostępu do kredytów inwestycyjnych>,

• opcja neokeynesowska zakłada, że zliberalizowana polityka pieniężno-dochodowa spowoduje zwiększenie realnego popytu, co z kolei przyczyni się do wzrostu produkcji,

• w celu ograniczonego załamania gospodarczego którego przyczyną jest podaż pieniądza, nurt neokeynesowski proponuje zwiększyć wydatki na finansowanie różnych robót publicznych aby pobudzić w ten sposób wzrost produkcji i zatrudnienia w sektorze prywatnym <zamiast podnoszenia realnych dochodów ludności co z kolei powoduje wzrost ceny>,

• nurt neokeynesowski uważa, że aktywna polityka rządu i banku centralnego może być pomocna w zwalczaniu bezrobocia i zwiększaniu dochodu narodowego w granicach istniejących zdolności produkcyjnych,

• Neokeynesiści są przekonani, iż nie można ufać zdolnościom do samoregulacji systemu rynkowego, szczególnie automatyzmowi w zapełnieniu pełnego zatrudnienia czynników produkcji,

• uważają, że niestabilność jest nieodłączną cechą gospodarki rynkowej,

• zgadzają się z tym, że wprawdzie może występować równowaga w znaczeniu klasycznym, ale uważają, że nie jest to typowy stan gospodarki pozostawiony sam sobie,

• Neokeynesiści są zdania, że gospodarka przy niepełnym zatrudnieniu może pozostawać w stanie równowagi przez długi okres. Z tego powodu uważają, że właściwa ingerencja państwa w przebiegu procesów gospodarczych może zmienić stan rzeczy.

Kończąc omawiane zagadnienia związane z nurtem neokeynesowskim należy powiedzieć, że obserwacja funkcjonowania gospodarki w wielu wysoko rozwiniętych krajach zachodnich po okresie wielkiego kryzysu a zwłaszcza po II wojnie światowej do początku lat 70-tych potwierdziła skuteczność interwencjonizmu państwowego <interwencja nie tylko w sferze podziału dochodu narodowego lecz także w sferze produkcji.

Skuteczność interwencji państwa została znacznie osłabiona w latach 70-tych kiedy to gospodarka przodujących krajów zachodnich popadła w

stagnację; wyrażająca się min.:

• stopą wzrostu gospodarczego,

• wzrostem bezrobocia, wysoką inflacją itp.

Tradycyjne metody interwencji państwa nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Trudności gospodarcze krajów zachodnich stały się podstawą ataku na teorię keynesowską i cały dorobek neokeynesizmu przez liberałów.

NEOLIBERALIZM I NOWY KONSERWATYZM FISKALNY

Założenia:

1. Bezwzględnie zrównoważony budżet i to w okresie roku fiskalnego a nie- jak proponowała szkoła keynesowska- w okresie cyklu koniunkturalnego.

2. decydowane ograniczenie skali redystrybucji PKB przez system finansów publicznych, gdyż powoduje to tzw. efekt wpychania prywatnych zasobów gospodarczych poza obiekt STRICTE gospodarczy a więc nie produkcyjne wykorzystanie.

3. konsekwencją powyższego jest powrót do koncepcji jak najmniejszego budżetu państwa- teoria ortodoksyjna- przez cięcia w wydatkach nie tylko gospodarczych lecz także socjalnych.

Monetaryści kwestionują jakąkolwiek politykę socjalną.

Każdy podmiot gospodarczy jest odpowiedzialny za swój los.

Np.: podmiot gospodarczy: spółka, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne, os. fizyczne, prawne, człowiek;

przedmiot gospodarczy: maszyny, urządzenia.

W każdym wypadku przedsiębiorstwa państwowe nie mogą działać skutecznie dlatego warunkiem efektywnego funkcjonowania jest ich szybka prywatyzacja.

4. Skutkiem sieci w wydatkach gospodarczych i socjalnych będzie zniesienie ciężarów podatkowych co oznacza powrót do koncepcji jak najmniejszych podatków.

5. Zniesienie podatków zbliży politykę podatkową do paradygmatu neutralnego pod rządem gospodarki.

PARADYGMAT: to generacja naukowa, teoria jest akceptowana przez pewien okres czasu, np. 25 lat, a paradygmat istnieje w tym okresie, momencie gdy uznawana jest teoria. Potem gdy minie okres akceptowania teorii to nie ma paradygmatu.

6. Wszystkie te działania powinny doprowadzić do radykalnego zmniejszenia długu publicznego, który wg nowego konserwatyzmu fiskalnego stał się uosobieniem wszelkiego zła tak w wymiarze ekonomicznym jak i etycznym <obciążenie przyszłych pokoleń długami obecnej generacji>.

Kończąc analizowanie zagadnień związanych z nurtem monetarystycznym= neoliberalnym i nowym konserwatyzmem fiskalnym należy powiedzieć, że zdaniem monetarystów kluczowym problemem w gospodarce jest inflacja. Jej zwalczanie jest zadaniem zdecydowanie ważniejszym i pilniejszym niż walka z bezrobociem i recesją.

<odwrotnie u Keynesa, gdzie bezrobocie to problem nr 1>.

Monetaryści uważają, że konsekwentne stosowanie restrykcyjne polityki dochodowej, fiskalnej pieniężnej może przyczynić się do osiągnięcia dobrej kondycji gospodarczej, ponieważ polityka ta doprowadziła do obniżenia stopy procentowej od kredytów a to z kolei burzy szczególe zainteresowanie inwestorów.

Monetaryści co wynika z samej istoty liberalizmu zgadzają się nadmierne otwarcie granicy dla konkurencyjnego importu. Z tego powodu ich politykę oskarża się o to, iż eliminuje bardzo dużą część produkcji, min.:

• przestarzałe technologie,

• produkcja o niskiej jakości,

• produkcja o wysokiej materiało- i energo- chłonności

zamiast ją wspierać i modernizować.

Na temat nurtu monetarnego, że naiwni są liberałowie którzy myślą, że rynek wyręczy państwo w tworzeniu infrastruktury gospodarki rynkowej. Podkreśla, że ot nie udało się nigdzie na świecie.

Uważa, że państwa tworzyły nowoczesne systemy:

-bankowe

-ubezpieczeń

-finansowe

-telekomunikacji

-informacji

-giełdy

-szkół biznesu

a przez aktywną naukę przemysłową, naukową, rolną, regionalną, socjalną kształtowały nowoczesną strukturę gospodarki i wspierały rozwój społeczno-gospodarczy.

ZDANIEM P. BIZIMUNGU:

Stojąc przed zadaniem dokonania wyboru najlepszej teorii można powiedzieć, że nie ma najlepszej teorii. W praktyce trzeba stosować kombinowany dostęp ruchu instrumentów. Proponuję tzw.:

opcję pragmatyczną: opcja ta nie zgadza się ze zbyt zliberalizowaną polityką pieniężno-dochodową proponowaną przez optymistów <neokeynesistów>.

Nie zgadzam się także z opcją liberalną, której zwolennikami są monetaryści.

Pragmatycy opowiadają się za:

1. Odrzuceniem jakichkolwiek doktrynerstwa w rozwiązywaniu problemów gospodarki <poprzez poszukiwanie rozsądnych i skutecznych rozwiązań>.

2. Powiązaniem osłon socjalnych z wymaganiami gospodarki rynkowej <własnych nie można od razu kopać>. Należy prowadzić rozsądną politykę pieniężno-dochodową, fiskalną oraz poprzeć rozwój inwestycji i proeksportową strukturę gospodarki poprzez:

• redukcję wydatków budżetowych <nie należy jednak przesadzać z cięciami wydatków budżetowych, zbyt restrykcyjny ciężar wydatków prowadzi bowiem do obniżenia jakości infrastruktury, pogorszenia produktywności i aktywności ekonomicznej, a w konsekwencji skurczenia bazy podatkowej i spadku dochodu budżetu;

• ograniczone tempo wzrostu płac pracowników budżetowych.

3. Naciskiem na zasilenia budżetu.

4. Wysoką stopą procentową na kredyt konsumpcyjny a niski na kredyt inwestycyjny <wysoka stopa procentowa na kredyty konsumpcyjne jest swoistego rodzaju podatkiem przyjmowanym przez budżet w postaci odsetek Via banki>.

5. Zmniejszeniem zbyt wysokich podatków, gdyż działają one antymotywacyjnie i sprzyjają rozwojowi szarej strefy.

6. Stosowaniem rozsądnych ulg podatkowych zainwestowanych zysków.

7. Udzieleniem preferencji i gwarancji kredytowych dla projektów rozwojowych i proeksportowych produkcji.

8. W miarę możliwości pomagania zakładom przedsiębiorstw państwowych w celu poprawienia ich sytuacji finansowej- zmniejszenie zatorów płatniczych i zwiększenia zdolności kredytowej.

9. Zliberalizowaniem prawa dewizowego i ujednolicenia kursu walutowego.

10. Zmniejszeniem ograniczeń ilościowych i w eksporcie i w imporcie.

11. Prowadzeniem rozsądnej polityki celnej, która chroni interes krajowy i nie powoduje decyzji działań odwetowych ze strony kontrahentów zagranicznych.

Ortodoksyjna teoria finansów publicznych.

Zaleca ona, aby budżet był jak najmniejszy.

Koncepcja małego budżetu oznacza, że powinien być on tworzony do takiej wysokości, która pozwala finansować ewidentne zadania publiczne państwa a zwłaszcza zapewnienia ładu wewnętrznego obrony narodowej.

W świetle doktryny budżet państwa powinien być bezwzględny, zrównoważony i stały.

W sprawie bezwzględnego zrównoważenia budżetu teoria ta uważa, że:

• państwa wchodzące na drogę deficytu budżetowego doprowadzą swe kraje do ruiny,

• jeżeli już nie da się unikać deficytu budżetowego to należałoby zaciągnąć kredyt - musi być on jednak bezwzględnie przeznaczony na finansowanie rozwoju gospodarki ( wyklucza łatanie dziury),

• system podatkowy nie zmieni rozkładu dochodów w spółkach, które powstały w wyniku działań mechanizmu rynkowego.

Teoria ta okazuje się skrajnie reakcyjna za społecznego punktu widzenia, gdyż usprawiedliwia nierówny podział dochodów współwłaścicieli.

SENS TEJ TEORII: Oszczędność pieniędzy jest:

• motorem rozwoju gospodarczego,

• warunkuje wzrost podaży,

• warunkuje wzrost kapitału potrzebnego gospodarce.

Jeśli tak, to nakładane podatki nie powinny zmienić skłonności do oszczędności (która jest mała u ludzi o niskich dochodach, więc biedniejsze warstwy mają nosić ciężary podatkowe, bo i tak nie dysponują tzw. marżą dochodu - umożliwiającą oszczędzanie.

W tej sytuacji trzeba chronić przed ciężarami podatkowymi ludzi bogatych, gdyż to oni dostarczają gospodarce kapitał.

Teoria ta opiera się na 4 kardynalnych założeniach, których naruszenie wywołuje negatywne skutki dla gospodarki i ludzi:

1. równowaga ekonomiczno- gospodarcza

2. równość między oszczędnościami a inwestycjami

3. komplementarność między konsumpcją a oszczędnościami

4. stała suma oszczędności.

RODZAJE PODATKÓW

Mogą być one różnie sklasyfikowane:

1. ze względu na kryterium przedmiotowe podatki dzielą się na:

-podatki majątkowe i podatki od praw majątkowych- źródłem ich jest posiadany przez podatnika majątek

-podatki od przychodów, - które prowadzone są w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami

-podatki od dochodów- są najbardziej klarownym przykładem zawłaszczenia przez władze publiczne dochodów publicznych. Przedmiotem opodatkowania jest dochód, najczęściej dochód z pracy i prowadzenia działalności gospodarczej.

-podatki od wydatków- podatki te są typowymi podatkami od konsumpcji. Jednak zakres ich stosowania jest ograniczony w porównaniu np. z podatkami od przychodów, które także obciążają wydatki związanie z konsumpcją. Różnica polega nie tylko na tym, że podatki od przychodów mają charakter powszechny, podczas gdy podatki od wydatków stosowane na zakup dóbr luksusowych (np. jacht, futro) i dóbr, które tradycyjnie uważa się za domenę skarbu państwa (sól, cukier, alkohol). Podatek od takich wydatków to akcyza.

2. z punktu widzenia związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem. Wyróżniamy tutaj:

1. podatki bezpośrednie

Są to takie podatki w przypadku których istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem, tzn. rodzajem podatku, jego wysokością, trybem płacenia a podatnikiem. Typowymi przykładami podatków bezpośrednich są podatki od dochodów i podatki majątkowe.

2. podatki pośrednie

Obciążają podatnika w sposób nie pozostającym w ścisłym związku z jego sytuacją dochodową i majątkową, jako takie są podatkami ukrytymi a ciężary ponoszone przez podatników są bardziej anonimowe. Klasycznymi podatkami są wszystkie podatki od sprzedawcy.

ELEMENTY TECHNIKI PODATKOWEJ

Służy do ściągania należności podatkowych.

Elementy:

podmiot opodatkowania- osoba fizyczna lub prawna

STAWKA PODATKOWA - RELACJA KWOTY PODATKU DO PODSTAWY OPODATKOWANIA. Występuje w dwóch następujących formach:

kwotowa: określa bezpośrednią wielkość podatku należnego władzom publicznym.

procentowa: określa jaka część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązania podatkowe występujące w dwóch odmianach:

stałe i zmienne stawki

Stawki stałe.

Przy stawkach stałych wysokość podatku rośnie w takim samym tempie co podstawa opodatkowania dlatego stawki te określa się też jako stawki proporcjonalne.

Stawki zmienne.

Charakteryzują się tym, że wysokość podatku zmienia się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania.

W ramach stawek zmiennych wyróżniamy:

1. stawki progresywne

2. stawki regresywne

3. stawki degresywne

STAWKI PROGRESYWNE: wg nich stawka podatku rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania.

STAWKI REGRESYWNE: występuje zjawisko przeciwne- stawka podatku maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.

STAWKI DEGRESYWNE: są kombinacją stawki progresywnej i proporcjonalnej. Przy stawce degresywnej należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania ( czyli progresywnie ) , ale tylko do pewnego pułapu , po osiągnięciu którego stawka przechodzi w stawkę proporcjonalną.

4. Skala podatkowa

Informuje o tym, jaką stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania.

Jak łatwo zauważyć stawka ta może być jedna dla całej podstawy opodatkowania i może występować kilka stawek w zależności od tego czy stawka rośnie szybciej czy wolniej niż podstawa opodatkowania.

5. Zwolnienia podatkowe

Zwolnienie podatkowe polega na tym, że państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej wyłącza pewną grupę podatników lub przedmiotów z obowiązku zapłacenia podatku.

W I przypadku- podmiotowe

W II przypadku- przedmiotowe

6. Ulgi podatkowe

To tylko częściowe ograniczenie ciężaru podatku.

We współczesnych systemach podatkowych występują 2 rodzaje ulg:

1. SYSTEMOWE

2. ZINDYWIDUALIZOWANE

Ulgi systemowe charakteryzują się tym, że są wbudowane w dany podatek jako obowiązujący wszystkie podmioty spełniające określoną ustawą warunki. Są, więc ważnym instrumentem polityki fiskalnej państwa, gdyż przez sformułowane warunki uzyskania ulg, państwo wywołuje określone relacje podatników.

Podatnicy znają warunki, po spełnieniu, których pojawia się możliwość zmniejszenia ciężarów podatkowych.

Ulgi zindywidualizowane

Administracja skarbowa może przyznać ulgi danemu podatnikowi.

Stosowanie tych ulg nie jest czymś nagannym, przeciwnie może być wyrazem racjonalnego fiskalizmu, gdyż w zapisie warunków ulg systemowych, zawarty w danej ustawie, nie sposób przewidzieć wszystkich sytuacji jakie występują w praktyce. Stąd też władze skarbowe mogą indywidualnie rozważać sytuację danego podatnika i podejmować decyzje korzystne dla podatnika i władz publicznych.

7. Zwyżki podatkowe

Występują wtedy, gdy dany podmiot płaci wyższy podatek niż to wynika z powszechnie obowiązujących zasad.

Stosuje się je rzadko i mają one charakter represyjny.

3 funkcje cła

Cła.

Funkcjonowanie ceł w wielu przejawach jest identyczne z funkcjonowaniem podatków.

Cła są czułym instrumentem, którym mogą się posługiwać władze publiczne.

Cła spełniają różne funkcje. Trzy z nich należy uznać za podstawowe a mianowicie:

1. funkcja fiskalna

2. funkcja protekcjonistyczna

3. funkcja cenotwórcza

FUNKCJA FISKALNA: pojawia się możliwość wykorzystania ceł jako istotnego źródła dochodów publicznych, przy czym nad używaniem ceł - podobnie jak i nad podatkami - może obrócić się przeciwko władzom publicznym.

Wysokie stawki celne mogą zniechęcać podmiot do działalności eksportowo-importowej co pociąga za sobą niższe dochody publiczne z tytułu ceł.

FUNKCJA PROTEKCJONISTYCZNA: rola cła w tej funkcji polega na ochronie gospodarki przed towarami zagranicznymi. Z przeglądu teorii finansów publicznych wynika, że polityka celna państwa, wysokość stawek itd. od dawna należą do problemów kontrowersyjnych.

Istota tych kontrowersji pozostaje wciąż taka sama, chodzi o to czy państwo ma ochronić rynek krajowy, co najczęściej prowadzi do naruszenia podstaw mechanizmu rynkowego, wolnej konkurencji, czy też otwierać granicę dla towarów, usług kapitału zagranicznego, a więc zmuszać podmioty krajowe do konkurowania, obniżki kosztów wytworzonych, poprawy jakości i użyteczności towarów krajowych.

FUNKCJA CENOTWÓRCZA: cła odgrywają istotną rolę w kształtowaniu cen na importowane i eksportowane towary. Ta funkcja cen jest zewnętrznym wyrazem ochrony rynku krajowego.

Procedura przymusowego ściągania podatku

Fiskus korzysta z przywileju działania z urzędu, co go zwalnia od żądania interwencji trybunałów do zaspokojenia swoich wierzytelności. Procedura przymusowego pobrania składa się z 2 faz

1. Postępowania administracyjnego

2. Postępowania guasi (prawie) sądowego.

Faza administracyjnego otwiera się z chwilą przysłania zawiadomienia podatkowego. Jeżeli podatnik nie reaguje na upomnienie, wystawia się przeciw niemu przymus, który pozwala prowadzić postępowanie przeciw podatnikowi. Jeśli nie płaci nadal otwiera się 2-ga faza - postępowanie guasi sądowego, tj. komornik. Faza sądowa otwiera ostateczny termin do zapłaty, który rodzi dodatkowe koszty. Niekiedy koszty egzekucyjne są większe niż podatki.

Proszę podać postacie ucieczki przed podatkiem. komentarz

Może przybierać dwie podstawowe formy:

1. UNIKANIE PODATKU: polega na:

• świadomym powstrzymywaniem się przed dokonaniem pewnych czynności które wywołują powstanie skutków podatkowych, albo

• wyszukiwaniu luk w przepisach podatkowych, po to aby w ogóle uniknąć podatku lub zmniejszyć jego ciężary.

W aspekcie międzynarodowym unikanie podatku może w szczególności polegać na:

• unikanie nałożenia: polega na tym, że przedmiot podatkowania zostaje wyłączony z właściwości administracji krajowej poddanej władzy obcego państwa; np.: niejednokrotne rejestrowanie statków w różnych krajach;

• unikanie uiszczenia podatku: oznacza, że sam podmiot który jest winny uiszczenia podatku unika go= ucieczka personalna, jeżeli podatnik nie pozostawia żadnego majątku= ucieczka materialna.

Przedsiębiorstwa, aby uniknąć surowego systemu podatkowego ustala siedzibę w państwie obcym gdzie korzystają z umorzenia podatku.

<znaczna ilość spółek na wyspach Bahana>.

2. OSZUSTWA PODATKOWE: są łamane prawnie i jako takie podlegają karze, typowymi oszustwami formalnymi są:

a) zatajanie materialne: ukrywanie podatku podlegającego opodatkowaniu <najbardziej pospolita forma oszustwa>, np.: ukrywanie części majątku zmarłego, towary importowane przed opłatami celnymi;

b) zatajania rachunkowe: wypracowana postać oszustwa podatkowego polegająca na niematerialnym prowadzeniu rachunkowości;

*w rachunkowości występuje pozycja szczególna do machinacji:

• przez kupców: prowadzenie konta wydatki osobiste pod koszy ogólne;

• przez przedsiębiorstwa, spółki: tendencje do maskowania części zysków pod odpisy amortyzacyjne czy rezerwy pod pojęcie prowizji jako koszt, a powinno istnieć jako wynik finansowy a potem decyzją akcjonariuszy o przeznaczeniu rezerwy na prowizję i w ten sposób zmniejsza się dochód

*podatki obrotowe stosowane zwłaszcza 2 metody:

1. sprzedaż bez rachunków - pomijanie niektórych kontraktów;

2. technika tzw. rachunków bez sprzedaży;

Mechanizm ten umożliwia uzyskanie odliczenia podatkowe w dzień operac...... fikcyjny na który podatnik uzyskał fałszywe rachunki. Metoda ta prowadzi do powstawania „przem. Fałszywych rachunków”.

Administracje skarbowe dysponują środkami ujawniające te oszustwa.

W jaki sposób?

1. porównuje dane rachunkowości z różnych podatników

2. bada księgi rachunkowe kontrahenta.

Np. r-ki sprzedaży, US może sprawdzić czy te towary są zakupione przez nas.

3. ściąga informacje od banku.

c) fałszywe kwalifikowanie: polega na ukrywaniu rzeczywistych sytuacji prawnych podatnika przez fikcyjną sytuację,

np. - przy stopniu pokrewieństwa podstawianie innych osób

- zmiana treści operacji finansowej.

Przyczyny ucieczki przed podatkiem.

Przyczyny i możliwości są złożone. Paul Maria Gaudemet- francuski ekonomista, wyróżnił podstawowe rodzaje przyczyn:

1. Przyczyny moralne: dualizm postępowania pod względem norm etycznych obywateli na ogół bardzo przestrzega norm w zakresie do prywatnego życia niż publicznego. Obywatel uważa, że łamanie norm publicznych jest mniej naganne niż łamanie norm prywatnych.

2. Przyczyny polityczne: podatnik ucieka przed ciężarami podatkowymi:

• nie akceptuje panującego ustroju ustanowionego przez doktrynę społeczną i gospodarczą;

• nie zgadza się z doktryną prowadzoną przez rządzących.

Ucieczka przed podatkiem jest jedną z możliwości środków przeciwstawiania się w/c państwa.

Duże przedsiębiorstwa i ich branże, właśnie z przyczyn politycznych, mogą nie płacić podatku a państwo nie może czasem wyegzekwować należności, np. przedsiębiorstwo o strategicznym znaczeniu dla gospodarki, gdy właścicielem jest państwo.

Podatnicy wspomagani przez związki zawodowe wymuszają umorzenie należności w części lub w całości, lub odroczenia, darowania odsetek karnych. Sytuacja ta demoralizuje innych podatników którzy naruszają fundamentalne zasady opodatkowania.

3 Przyczyny ekonomiczne: występują najczęściej w okresie stagnacji gospodarczej w/c niemożności przerzucania podatkiem na inne podmioty konsumpcji, skory jest do ominięcia podatku:

• tzw. drugi obieg gospodarczy <szara strefa>, która rozwija się w okresach kryzysu gospodarczego;

• istnienie ulgowej stopy bezwarunkowej powoduje wzrost nielegalnego podejmowania pracy;

• wyraz nadmiernego fiskalizmu.

Sposoby przeciwdziałania ucieczce przed podatkiem.

Występuje w trzech sferach:

1. NATURY OGÓLNEJ.

A: moralne: polega na:

• rozwijaniu świadomości obywatelskiej;

• kształtowaniu odpowiedzialności podatkowej;

• odwołanie do nacisku opinii publicznej <publiczne można kopać, a o moje trzeba dbać- błąd, bo wcześniej czy później za to zapłacimy>

B: polityczne:

• unikanie fiskalizmu w polityce podatkowej

C: ekonomiczne:

• unikanie niekorzystnej sytuacji gospodarczej;

• powstrzymywanie się przed nadmiernym opodatkowaniem.

2 NATURY TECHNICZNEJ. Kształtowanie się odpowiednio do postaci jaką przybiera się unikając podatku:

A: Środki przeciwdziałające oszustwom podatkowym:

1. PREWENCJI: najlepsze działania realizowane poprzez doskonalenie kontroli podatkowej.

W jaki sposób administracja skarbowa udoskonala kontrole podatkowe?

1> otwiera rejestr skarbowy który centralizuje podatników, a co ułatwia i przyspiesza kontrolowanie danych;

2> stara się wprowadzić w programy komputerowe które pomagają w ocenie rzetelności podatnika w zależności od zawodu, niektórych elementów trybów życia, sytuacji rodzinnej.

3> w ramach kontroli podatkowej może zbadać informacje od:

• administracji publicznej

• określonych przedsiębiorstw prywatnych

• banków

• towarzystw ubezpieczeniowych.

2. REPRESJI: ograniczają oszustwa sprzedaży bez faktury towaru.

1>Sankcje skarbowe:

• pokrycie podatku;

• opodatkowanie z urzędu;

• natychmiastowa wymagalność podatku lub grzywny skarbowe;

• mają charakter represyjny- państwo może wątpić w skuteczność surowości sankcji i wystąpić w związku z represją;

• odszkodowawczy- zalicza się prawo pierwokupu w przypadku oszustw skarbowych. Administracja bowiem może zaufać 1 nabywcom/sp. X, czy p. Kowalskiemu/.

2>Sankcje karne: związane z oszustwami łączonymi z zabiegami zmierzającymi do zatajenia przedmiotu opodatkowania. Orzekane należności w sądzie karnym to:

• grzywny

• kary więzienia

• konfiskata używanego majątku i przedmiotów które służyły do jego ukrycia

• kary dodatkowe: zakaz wykonywania zawodu.

3>Sankcje cywilne: stosujemy w tym znaczeniu, że oszustwo podatnika wywołuje niekorzystne skutki cywilno-prawne.

Np. rozpatrywanie odszkodowań handlowych z tytułu odmowy przedłużenia umowy najmu, jeżeli sąd rozpatruje wniosek o odszkodowanie w takiej sprawie to spółka X może stracić gdy dopuściła się oszustw podatkowych<>

Należy jednak zastanowić się, czy zbyt wysoka sankcja jest słuszna.

B. Unikanie podatkowe.

Zależy od tego o jaką ucieczkę chodzi. W obrębie danego państwa lub poza granicami staję się międzynarodowym zjawiskiem (występowanie wielu złożoności podatkowych).

Przeciwdziałania unikaniu podatku:

• uproszczenie systemów opodatkowania, np. poprzez:

• ujednolicenie stawek

• likwidacja przywilejów podatkowych;

• w obrębie międzynarodowym:

• zmniejszenie obarczaniem kontrahentów umowami

• zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu.

Należy zająć się skutecznością umów dot. porozumień międzynarodowych, a które natrafiają na dwojakiego rodzaju przeszkody:

• skuteczność w dziedzinie skarbowej, gdyby była objęta założeniami;

np. podpisanie umowy konwencji narodowej konta w Szwajcarii.

1.liczne konwencje zawierające klauzule „bezpieczeństwa” które pozwalają państwu sygnatariuszowi na sprzeciw żądania w pomocy kontroli obcej administracji narodowej, bo naruszają jego suwerenność gospodarczą i polityczną.

Proszę podać metody ograniczenia kursowego.

• ustalenie jaką walutę należy preferować <już w trakcie ustalania kontraktu z partnerem.

Jeżeli:

* eksport <należności> w walutach silnych- kurs wzrasta do waluty krajowej stosunkowo szybciej niż innych walut;

* import <zobowiązania> w walutach słabych- analogicznie.

• zamieszczanie klauzul rewaloryzacyjnych w kontraktach <odpowiednio ustalone zasady przeliczenia>. Polega to na wprowadzeniu do kontraktu odpowiednich przeliczeń waluty.

Zobowiązania: jeżeli kurs walut w którym ono zostanie wyrażone ulegnie zmianie w sytuacji do walut bazowych (którą powinna być waluta uznana za stabilną umowną )o stosunkowo nie zmienionej sile nabywczej;

• dzięki instrumentom pochodnym

1. WALUTOWE KONTRAKTY FORWARD.

Umowy zakupu/sprzedaży waluty X za walutę Y po z góry określonym już w momencie określania transakcji kursie, ale z terminem wykonania w przyszłości. Kontrakty te są zawierane na rynkach poza giełdowych <tańsze koszty>. Zazwyczaj jedną stroną jest bank.

2. WALUTOWE KONTRAKTY FUHERS.

Umowy są zawierane w specjalizowanych giełdach np. Warszawska Giełda papierów Wartościowych, W. G. Towarowa, Polska Giełda Finansowa. Są silnie standaryzowane na:

-2 pierwszych giełdach wartość tych kontraktów wynosi 10 000USD lub 10 000EURO

-na 3 gł. 50 000USD lub 50 000EORO <droższe koszty kontraktów>.

• zawieranie opcyjnej transakcji zakupu/sprzedaży= opcje walutowe

Opcje walutowe dają prawo opcji zakupu lub opcji sprzedaży walut+ za walutę Y w określonym czasie w przyszłości po z góry ustalonym kursie.

Za prawo to nabywca płaci określoną sprzedażą, premią, sięgając w przypadku kontrahentów 6 miesięcznych nawet 5% kwoty transakcji.

• kontrakty SWAPOWE= jednoczesne zawarcie umowy zakupu/sprzedaży walut po kursie bieżącym <SPOT> i odsprzedaż lub odkup tych samych walut na transakcjach terminowych. Najczęściej stosowaną formą są transakcje bieżące -zabezpieczenie ryzyka kursowego z kredytami eksportowymi.

Jakie są wpływy deprecjacji i aprecjacji w walutach krajowych na import i na export?

Deprecjacja walut= oddziaływuje na import, kt. Ceny krajowe wynikające z przeliczeń na walutę krajową odpowiednio rosną, <spadek wartości walut>.

1. Deprecjacja oddziałuje na ożywienie eksportu zwłaszcza jeżeli skala zmniejszenia wartości pieniądza od wewn. inflacji.

2. Deprecjacja oddziałuje hamująco na import, którego ceny krajowe wynikają w przeliczeniu z cen dewizowych na waluty krajowe, odpowiednio rosną.

APRECJACAJA WALUT= powoduje trudniejsze warunki dla własnego eksportu, wpływa na tańszy eksport zagraniczny.

RYZYKO WALUTOWE= wahania ujemne lub dodatnie kursu walut.

1. Wahania dodatnie: rośnie to tracimy, gdy spada to zyskujemy;

2. Wahania ujemne: spada to tracimy, gdy rośnie zyskujemy.

-zobowiązania- eksport- import

-należności - eksport- import

Proszę podać etapy analizy ogólnej finansowej i krótko je skomentować.

Celem analizy finansowej jest przedstawienie przyszłego, przeszłego i obecnego obrazu jednostki finansowej przedsiębiorstwa.

1.1 Etapy analizy finansowej.

I E T A P:

• rachunek zysków i strat= wyciąganie wniosków ze sprawozdań finansowych;

II E T A P:

• analiza porównawcza= różnego typu porównania i wyliczenia na podstawie spraw. fin. z poszczególnych okresów okres = m-c, kwartał, lata.

III ETAP:

• analiza wskaźnikowa -dotyczy zyskowności;

-płynność finansowa;

-wiarygodności kredytowe;

-efektywność lub sprawności w zarządzaniu;

CKW

CKW (całkowity koszt wytworzenia)

=TKW (techniczny koszt wytworzenia) + KOZ (koszt ogólny zakładowy) +KS (koszt sprzedaży)

ZADANIA

ZAD 6.

Kapitał	Suma	Udział w sumie ogólnej	Koszt %	Koszt średnioważony
Własny	1 300 000	0,65	30	0,65 * 30 = 19,5 %
Obcy	700 000	0,35	20	0,35 * 20 = 7 %
ogółem	2 000 000	1	------	26,5 %

ZAD 5.

Kapitał	Suma	Udział w sumie ogólnej	Koszt %	Koszt średnioważony
Własny	1 300 000	0,65	30	19,5 %
Obcy BPK	200 000	0,10	20	2 %
Obcy PKO	500 000	0,25	18	4,5 %
ogółem	2 000 000	1	----------	26%

ZAD 9.

OK. (cykl konwersji twórczej).= 7 + 0 - 45 = - 38

OK. = - 38 * 300 000 = - 11 400

ZAD 10.

1 szt. = 200 000

dziennie 3 stacje

dzienny koszt 600 000

28 dni konwersji - 10 = 18 dni

600 000 * 18 = 10 800 tys

---