PRZEDMIOT, Ratownicto Medyczne, ZDROWIE PUBLICZNE

PRZEDMIOT :

ZDROWIE PUBLICZNE

Cel przedmiotu:

Zdobycie wiedzy z zakresu profilaktyki i edukacji zdrowotnej rozumianej jako społeczne i edukacyjne działania podejmowane na rzecz upowszechniania świadomości zdrowotnej w Polsce

LICZBA GODZIN : 30 Forma zliczenia : EGZAMIN WYKŁADOWCA : mgr ANNA DOLECKA tel: 0-95 7229218

EDUKACJA ZDROWOTNA

EDUKACJA ZDROWOTNA - JEST TO PROCES, W KTÓRYM LUDZIE UCZĄ SIĘ DBAĆ O ZDROWIE WŁASNE I INNYCH.

PROCES TEN KONCENTRUJE SIĘ NA

* ZWIĄZKU MIĘDZY ZDROWIEM CZŁOWIEKA, A JEGO STYLEM ŻYCIA

* ORAZ ŚRODOWISKIEM FIZYCZNYM I SPOŁECZNYM

NAUCZANIE ZDROWOTNE

EDUKACJA ZDROWOTNA - kierowanie procesem przyswajania wiedzy i wyrabianiem umiejętności

WYCHOWANIE ZDROWOTNE - kształtowanie postaw zdrowotnych

ZDROWIE, OBSZARY DZIAŁANIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

Światowa Organizacja Zdrowia w Konstytucji w 1947r. przyjęła definicję:

„ Zdrowie jest to pozytywny stan samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby".

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

ZDROWIE - dzisiaj

ZDROWIE TO TAKŻE ZDOLNOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI PEŁNIENIA RÓL SPOŁECZNYCH, ADAPTACJI DO ZMIAN ŚRODOWISKA I RADZENIA SOBIE Z TYMI ZMIANAMI

ZDROWIE JEST :

WARTOŚCIĄ DZIĘKI KTÓREJ CZŁOWIEK LUB GRUPA LUDZI MOŻE REALIZOWAĆ SWOJE ASPIRACJE, POTRZEBĘ OSIĄGANIA SATYSFAKCJI ORAZ ZMIENIAĆ ŚRODOWISKO I SOBIE W NIM RADZIĆ
ZASOBEM (BOGACTWEM) DLA SPOŁECZEŃSTWA GWARANTUJĄCYM JEGO ROZWÓJ SPOŁECZNY I EKONOMICZNY ( TYLKO ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO MOŻE TWORZYĆ DOBRA MATERIALNE I KULTUROWE)
ŚRODKIEM DO OSIĄGANIA LEPSZEJ JAKOŚCI ŻYCIA

TAKIE PODEJŚCIE DO PROBLEMATYKI ZDROWIA OPIERA TEORIĘ NIE TYLKO NA PATOLOGII INDYWIDUALNEJ, ALE TAKŻE OKREŚLA ZDOLNOŚĆ DO TAKIEGO FUNKCJONOWANIA JEDNOSTKI, ABY MOGŁA ONA ODEGRAĆ DOCENIONĄ ROLĘ SPOŁECZNĄ.

ZDROWIE JAKO WARTOŚĆ

DLA JEDNOSTKI I SPOŁECZEŃSTWA

NALEŻY

CHRONIĆ - CZLI ZAPOBIEGAĆ CHOROBOM ( PROFILAKTYKA)

DOSKONALIĆ JE - POMNAŻAĆ, ZWIĘKSZAĆ POTENCJAŁ (PROMOCJA ZDROWIA)

PRZYWRACAĆ JE GDY POJAWI SIĘ CHOROBA (LECZENIE , REHABILITACJA)

PROBLEM ZDROWIA PRZESTAJE BYĆ INTERESEM INDYWIDUALNYM JEDNOSTKI, A STAJE SIĘ SPOŁECZNYM OBOWIĄZKIEM

ZDROWIE, OBSZARY DZIAŁANIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

W 1920r. Winclow zdefiniował pojęcie „zdrowia publicznego":

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania i życia, promocji zdrowia, poprzez Wysiłek społeczności, higienę środowiska, nauczanie zasad higieny, ukierunkowanie na zapobieganie chorobom poprzez rozwój mechanizmów społecznych w celu zapewnienia każdemu warunków pozwalających na utrzymanie zdrowia".

ZADANIA ZDROWIA PUBLICZNEGO

• PROMOCJA ZDROWIA

•

PROFILAKTYKA, KONTROLA I ZWALCZANIE CHORÓB

OCHRONA PRZED ŚRODOWISKOWYMI CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI

OCHRONA ZDROWIA W MIEJSCU PRACY

OTOCZENIE OPIEKĄ GRUP SPOŁECZNOŚCI WYMAGAJĄCYCH SZCZEGÓLNEJ TROSKI ( dzieci, młodzież, osoby starsze, niepełnosprawni)-poprzez zapewnienie dostępu do świadczeń zdrowotnych, udzielanie pomocy społecznej, wsparcie organizacji pozarządowych.

• KOORDYNOWANIE DZIAŁAŃ RÓŻNYCH PODMIOTÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROBLEMAMI ZDROWOTNYMI LUDNOŚCI

Z D R O W I E P U B L I C Z N E OBEJMUJE ZAGADNIENIA:

NAUK MEDYCZNYCH
MEDYCYNY SPOŁECZNEJ (wpływ czynników środowiskowych na zdrowie)
INNYCH DYSCYPLIN WPŁYWAJĄCYCH NA ZDROWIE

RÓZNICE POMIĘDZY PROMOCYJNYM A PREWENCYJNYM PODEJŚCIEM DO SPRAW ZDROWIA

P R O M O C J A P R E W E N C JA

kierunek działań

ZDROWIE CHOROBA

cel
ZWIĘKSZANIE POTENCJAŁU UNIKNIĘCIE CHOROBY

ZDROWIA

grupy celowe
CAŁA POPULACJA GRUPY RYZYKA

RÓZNICE POMIĘDZY PROMOCYJNYM A PREWENCYJNYM PODEJŚCIEM DO

SPRAW ZDROWIA

OBSZAR WZAJEMNEGO PRZENIKANIA SIĘ DZIAŁAŃ

np.szczepienia ZADANIA

przeciwdziałanie chorobie PODEJŚCIE PREWENCYJNE

punkt wyjścia - choroba
cel - uniknięcie jej
grupa oddziaływania - grupy ₅ _/s₁z₈c_/2z₀e₁g₁ólnego ryzyka

pomnażanie zdrowia PODEJŚCIE PROMOCYJNE - punkt wyjścia - zdrowie

cel - mnożenie jego rezerw i potencjału

grupa oddziaływania - cała

RÓZNICE POMIĘDZY PROMOCYJNYM A PREWENCYJNYM PODEJŚCIEM DO

SPRAW ZDROWIA

POZIOMY PREWENCJI

I.PREWENCJA PIERWOTNA - ma na celu redukcję występowania choroby lub pewnych odstępstw od stanu zdrowia. Ukierunkowana prewencja to PROFILAKTYKA (zapobieganie w IV fazach)

II.PREWENCJA WTÓRNA - ma na celu powstrzymanie rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania

III.PREWENCJA TRZECIEGO STOPNIA - ma na celu

zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz redukcję wszelkiego
rodzaju komplikacji i defektów przez nią wywołanych.

RÓZNICE POMIĘDZY PROMOCYJNYM A PREWENCYJNYM PODEJŚCIEM DO

SPRAW ZDROWIA

PROMOCJA ZDROWIA a PROFILAKTYKA I PREWENCJA

UKIERUNKOWANIE DZIAŁAŃ

ZACHOWANIE ZDROWIA PRZECIWKO CHOROBOM

PODMIOTY REALIZUJĄCE

RÓŻNE SEKTORY SEKTOR OPIEKI

ZDROWOTNEJ

ROLA ZAWODÓW W REALIZACJI

WSZYSTKIE ZAWODY ZAWODY MEDYCZNE

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

JAKIE CZYNNIKI MAJĄ WPŁYW NA ZDROWIE JEDNOSTKI I SPOŁECZEŃSTWA?

UWARUNKOWANIA ZDROWIA JEDNOSTKI
UWARUNKOWANIA ZDROWIA SPOŁECZEŃSTWA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDROWIE

Ekosystem człowieka został nazwany przez Hencoka I Perkinza „Mandalą zdrowia".

UWARUNKOWANIA ZDROWIA JEDNOSTKI

(Osobnicze uwarunkowania zdrowia)

styl życia > 50 %
warunki środowiskowe > 20 %
cechy dziedziczne > 15 %
opieka zdrowotna ok. 10 %

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDROWIE

Uwarunkowania zdrowia Społeczeństwa

(uogólnione determinanty zdrowia)

- sytuacja demograficzna

- styl życia obywateli

- warunki środowiskowe

- sprawność systemu opieki zdrowotnej

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

ŚRODOWISKA WPŁYWAJĄCE NA ZDROWIE JEDNOSTKI I SPOŁECZEŃSTWA

1.ŚRODOWISKO FIZYCZNE

- WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNO-CHEMICZNE : POWIETRZA, WODY, ŻYWNOŚCI, GLEBY I RÓŻNYCH CZYNNIKÓW ODDZIAŁYWUJĄCYCH NA ORRGANIZM CZŁOWIEKA.

2.ŚRODOWISKO SPOŁECZNE

- TO NORMY, WARTOŚCI, OBYCZAJE, ZWYCZAJE A TAKŻE MODA, UPRZEDZENIA.

Pomiędzy społeczeństwami zaznaczają się znaczne różnice ale w każdym społeczeństwie widoczny jest ich wpływ na zdrowie

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

3.ŚRODOWISKO POLITYK SEKTOROWYCH

- TO KIERUNKI DZIAŁAŃ I STRATEGIE REPREZENTOWANE PRZEZ RÓŻNE DZIEDZINY ŻYCIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO: ROLNICTWO, TRANSPORT, PRZEMYSŁ, OCHRONA ŚRODOWISKA, KULTURA OCHRONA ZDROWIA, NAUKA ITP.

4.ŚRODOWISKO ZASOBÓW

- TO ŚRODKI FINANSOWE ISTNIEJĄCE LUB POŻĄDANE, INFRASTRUKTURA(DROGI, SYSTEM KANALIZACJI), -SCHEMAT ADMINISTRACYJNY ( ZARZĄDZANIE,

KONTROLE OBIEG INFORMACJI)

- UMIEJĘTNOŚCI I ZDOLNOŚCI LUDZKIE

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

5.ŚRODOWISKO POLITYCZNE

- TO WARUNKI ŻYCIA SPOŁECZEŃSTWA, PRZESTRZEGANIE PRAW CZŁOWIEKA, KIERUNKI DZIAŁAŃ PARTII POLITYCZNYCH, UKIERUNKOWANIE SŁUŻBY ZDROWIA, WYTWARZANIE I WZMACNIANIE ŚRODOWISK WSPIERAJĄCYCH ZDROWIE.

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA

I. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA I MIEJSCE ZAMIESZKANIA

Struktura wieku : wsk. długości życia, wsk DALE, tabele wymieralności
płeć a zdrowie: nadumieralność mężczyzn, zwiększony wskaźnik urazów i zatruć u mężczyzn, zwiększona chorobowość prowadząca do inwalidztwa u kobiet.
Miejsce i region zamieszkania : mężczyźni zamieszkali w mieście żyją dłużej niż mieszkający na wsi, a kobiety przeciwnie.

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

II. SYTUACJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA

W wyniku transformacji systemu społeczno-gospodarczego powstało wyrażne zróżnicowanie stanu zdrowia ludzi z różnych grup społecznych.

Czynnikami wpływającymi na różnice zdrowotne jest:

1.Status społeczno-ekonomiczny

2.Poziom wykształcenia

3.Sytuacja na rynku pracy (bezrobocie)

4.Zmiany systemowe ochrony zdrowia ( urynkowienie świadczeń zdrowotnych

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

1. STATUS SPOŁECZNO-EKONOMICZNY

- spadek dochodów , wzrost cen (poniżej minimum socjalnego żyje w Polsce ok.58% dzieci)

- znaczna część społeczeństwa uzależniona jest od pomocy społecznej ( ok.8% ludności)

- ograniczenia budżetowe na edukację, kulturę, naukę (zmniejszenie zwłaszcza na wsi liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym)

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

2. POZIOM WYKSZTAŁCENIA

W grupie osób wykształconych i nie posiadających wykształcenia średniego i wyższego występują różnice w zakresie następujących zachowań :

Aktywności w stosowaniu sposobów wspomagających zdrowie

racjonalnego odżywiania i środków wspomagających (witaminy)
zabiegów odnowy biologicznej
racjonalnej aktywności fizycznej
stosowania środków ochrony zdrowia (uzdatnianie wody)
właściwego wypoczynku
właściwego trybu życia
ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

2. POZIOM WYKSZTAŁCENIA

W grupie osób wykształconych i nie posiadających wykształcenia średniego i wyższego występują różnice w zakresie następujących zachowań :

Aktywności w zakresie poszukiwania informacji związanych ze zdrowiem (różne żródła informacji)
Sposobu radzenia sobie ze stresem

Osoby z wyższym wykształceniem wypracowują mechanizmy racjonalnego podejścia do sytuacji stresogennych i rzadziej ulegają psychotycznym objawom

^• Unikanie czynników szkodliwych dla zdrowia

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

3. SYTUACJA NA RYNKU PRACY - bezrobocie jako problem społeczny i zdrowotny

SKALA BEZROBOCIA

4,5% bezrobotnych w stosunku do zatrudnionych - wartość graniczna

A. SPOŁECZNE SKUTKI BEZROBOCIA

- ZABURZENIA NA POZIOMIE INDYWIDUALNYM - UBÓSTWO, SPADEK ZAUFANIA DO SIEBIE I OTOCZENIA, IZOLACJA SPOŁECZNA

- KONSEKWENCJE DLA TYCH CO PRACUJĄ - WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO, NIE WYKORZYSTYWANIE ZWOLNIEŃ LEKARSKICH, WYPARCIE CHOROBY

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

B. ZDROWOTNE SKUTKI BEZROBOCIA

Wg ŚOZ :

- wzrost o 1% bezrobocia i utrzymywanie się go przez 6 lat daje rezultat wzrostu zgonów o 5% !

- przy zwolnieniach grupowych , zwłaszcza w dużych zakładach , w krótkim czasie po redukcji występował wzrost chorób somatycznych, a w ciągu roku do dwóch lat po redukcji 25% bezrobotnych poszukujących pracy ulegało chorobom psychicznym

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

B. ZDROWOTNE SKUTKI BEZROBOCIA

Wg ŚOZ :

- długotrwałe bezrobocie skutkuje wzrostem:

chorobowości na choroby układu krążenia
liczby samobójstw i ich usiłowań
chorób o podłożu psychotycznym
uzależnień
umieralnością niemowląt i zgonów okołoporodowych
niedożywieniem

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

KRZYWA BRENERA BEZROBOCIE TYPU FALISTEGO

0x01 graphic

ZDROWIE I JEGO UWARUNKOWANIA

WNIOSKI :

• im wyższy poziom wykształcenia i lepszy status ekonomiczny tym większa dbałość o zdrowie

• w edukacji zdrowotnej należy indywidualizować

działania dydaktyczne w zależności od wykształcenia i zamożności człowieka

• programy promocyjne kierować przede wszystkim do osób biednych, o niskim poziomie wykształcenia

Główne zagrożenia zdrowia

Wadliwy styl życia

Styl życia jest to sposób życia oparty na oddziaływaniu wzajemnym warunków życia i indywidualnych wzorców zachowania, które zostały określone przez czynniki społeczno-kulturowe i osobiste cechy charakteru ( Światowa Organizacja zdrowia - 1989)

Główne zagrożenia zdrowia

1.MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA OGÓŁU LUDNOŚCI

2.NIEPRAWIDŁOWOŚCI W SPOSOBIE ŻYWIENIA

NADMIAR ENERGII POBIERANEJ Z POŻYWIENIA, NADMIAR TŁUSZCZY

NIEDOBÓR SPOŻYCIA MLEKA, OWOCÓW I WARZYW
ZBYT MAŁA LICZBA POSIŁKÓW I NIEREGURALNE ICH SPOŻYWANIE
ZBYT MAŁA LICZBA NIEMOWLĄT KARMIONYCH WYŁĄCZNIE PIERSIĄ W PIERWSZYCH SZEŚCIU MIESIĄCACH ŻYCIA

Główne zagrożenia zdrowia

3.PALENIE TYTONIU

codziennie pali tytoń 47% mężczyzn i 23% kobiet
30% ciężarnych nie rezygnuje z palenia
26% dzieci w wieku 11-15 lat pali tytoń

4.NADMIERNE SPOŻYWANIE ALKOHOLU ZWŁASZCZA NAPOJÓW WYSOKOPROCENTOWYCH

w Polsce ok. 800tys. ludzi jest uzależniona od alkoholu
2 ml. ludzi pije szkodliwie
34% chłopców i 18 dziewcząt w wieku 11-15 lat było przynajmniej 2 razy w stanie upojenia alkoholowego

Główne zagrożenia zdrowia

5.UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

20-30 tys. ludzi jest uzależnionych od opiatów 8% młodzieży w wieku 12-16 lat ma kontakt z narkotykami.

MONITORING STANU ZDROWIA

Cele monitoringu stanu zdrowia o pomiar rozmiaru problemów zdrowotnych, ich .trendów, uwarunkowań i stopnia zróżnicowania społecznego dla formułowania polityki zdrowotnej i planowania usług zdrowotnych,

■ ułatwienie planowania, monitorowania i oceny programów zmierzających do poprawy zdrowia społeczeństwa,

b identyfikacja nowych obszarów priorytetowych z punktu widzenia zdrowia publicznego,

• dostarczenie informacji porównawczych dla wsparcia działań na szczeblu lokalnym

MONITORING STANU ZDROWIA

Zakres pozyskiwania danych

Demografia
Epidemiologia
Infrastruktura
Działalność placówek
Personel
Finanse

MONITORING STANU ZDROWIA

Rodzaj danych : historyczne, rzeczywiste, symulowane

MONITORING STANU ZDROWIA Demografia-przykładowe dane

Cechy charakterystyczne opisywanej populacji

■ Osoby: wiek, płeć, grupa etniczna, stan cywilny, zawód, stan społeczno-ekonomiczny.

n Czas: zmiany chwilowe, sezonowe, długoterminowe, inne cykliczne a Miejsce: kraj, województwo, powiat, gmina, miasto, wieś

MONITORING STANU ZDROWIA

MIERNIKI OCENY DEMOGRAFICZNEJ POPULACJI

WSKAŻNIK URODZEŃ ŻYWYCH
WSKAŻNIK ZGONÓW
PRZYROST NATURALNY
WSKAŻNIKI ROZRODCZOŚCI

MONITORING STANU ZDROWIA

MIERNIKI ZDROWIA

Mierniki pozytywne (pośrednie) -określające sprawność funkcji poszczególnych narządów oraz sprawność całego ustroju ( np.: wydolność krążenia, wydolność wentylacyjna płuc, poziom hemoglobiny),

Mierniki negatywne - pomiary natężenia chorób w populacji.

MONITORING STANU ZDROWIA

WSKAŹNIKI ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA

QALY - liczba dodatkowych (lub utraconych) lat w zdrowiu dlA danej populacji w związku z danym schorzeniem.

DALY - wyraża długość lat życia bez choroby i niepełnosprawności

MONITORING STANU ZDROWIA

Wskaźniki epidemiologiczne

Chorobowość
Zachorowalność (zapadalność)
Umieralność

u Umieralność niemowląt

Śmiertelność
Średnie dalsze trwanie życia

MONITORING STANU ZDROWIA

MONITORING STANU ZDROWIA

WSPÓŁCZYNNIK CHOROBOWOŚCI CHOROBY A

OGÓLNA LICZBA CHORYCH NA CHOROBĘ A W ROKU X

= x K

LICZBA LUDNOŚCI W ŚRODKU ROKU X

K = 100000 lub 10000

MONITORING STANU ZDROWIA

DEFINICJEZapadalność - liczba nowych zachorowań w danym czasie

Współczynnik zapadalności-okreśia

liczbę nowych zachorowań( przypadkć lub osób), które wystąpiły w danym czasie w stosunku do średniej liczby ludności narażonej na ryzyko zachorowania.

MONITORING STANU ZDROWIA

WSPÓŁCZYNNIK ZAPADALNOŚCI (ZACHOROWALNOŚCI) NA CHOROBĘ A

LICZBA NOWYCH ZACHOROWAŃ NA CHOROBĘ A W OKRESIE X

= x K

LICZBA LUDNOŚCI W ŚRODKU OKRESU X

K = 100000 lub 10000

Definicje

UMIERALNOŚĆ- liczba zgonów na umowną jednostkę ludności dla określonego miejsca i czasu

UMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT - liczba zgonów niemowląt na ogólną liczbę żywych urodzeń

MONITORING STANU ZDROWIA

Współczynniki umieralności:

Współczynnik umieralności ogólnej,

Cząstkowe współczynniki umieralności,

Wskaźnik umieralności proporcjonalnej,

Ogólny współczynnik umieralności niemowląt,

Współczynnik wczesnej umieralności niemowląt,

Współczynnik późnej umieralności niemowląt,

Współczynnik umieralności okołoporodowej,

Współczynnik martwo urodzonych

MONITORING STANU ZDROWIA

Współczynnik umieralności ogólnej

Iloraz liczby zgonów ogółem w danym czasie i liczby ludności narażonej na ryzyko zgonu w danym czasie pomnożony przez 1000

MONITORING STANU ZDROWIA

Cząstkowy współczynnik umieralności

Np.: cząstkowy współczynnik umieralności z powodu chorób krążenia
Iloraz liczby zgonów z powodu chorób układu,krążenia i liczby ludności narażonej na ryzyko zgonu pomnożony przez K ( przyjętąjednostkę ludności np.: 100, 1000, 10 000...)

MONITORING STANU ZDROWIA

WSPÓŁCZYNNIK UMIERALNOŚCI Z POWODU CHOROBY A

LICZBA ZGONÓW Z POWODU CHOROBY A W OKRESIE X

x K

LICZBA LUDNOŚCI W ŚRODKU OKRESU X

K = 100000 lub 10000

MONITORING STANU ZDROWIA

Tablice wymieralności

Tablice wymieralności są sposobem wyrażania wskaźnika umieralności w grupie ludności, zbudowane z prawdopodobieństw zgonów obliczonych oddzielnie dla dla poszczególnych lat życia lub grup wiekowych. Tablice wymieralności pozwalają obliczyć przeciętne dalsze trwanie życia dla danego wieku.

MONITORING STANU ZDROWIA

DEFINICJE

i Śmiertelność - liczba zgonów na daną chorobę

Wskaźnik śmiertelności- odsetek zgonów na daną chorobę w stosunku do ogólnej liczby chorych

MONITORING STANU ZDROWIA

WSPÓŁCZYNNIK ŚMIERTELNOŚCI Z POWODU CHOROBY A

LICZBA ZGONÓW Z POWODU CHOROBY A W OKRESIE X

= x 100

LICZBA CHORYCH NA CHOROBĘ A W OKRESIE X

SYSTEMY INFORMACYJNE DOTYCZĄCE STANU ZDROWIA

Stan zdrowia i systemy informacyjne

Dolegliwości, choroby 'Dolegliwości, choroby Niepełnosprawność niezdiagnozowane zdiagnozowane

Zapądalno&Chorobowość Biologiczna Prawna Pełny dobrostan

Zgon

Badania populacyjne Dane rejestrowe / ^Badan,a ^Dane .. Rejestr

(HI&GUS) -^ populacyjne instytucjonalna^

przesiewy

Opieka Opieka stacjońanStejestry
ambulatoryjr>*adanie' • Nowotwory ^ "AT '^J~

-dane chorobowości • Gruźlica¹ ° ^-^2aKazne

•AIDS

• Ch. zawodowe

zagregowanszpitalnej:,- - — • Ch. weneryczne

• ogólnej .

psychiatrycznej

PROMOCJA ZDROWIA

Przepływ Danych o Stanie Zdrowia w Systemach Informacyjnych w Ochronie Zdrowia w Polsce

MONITORING STANU ZDROWIA

ZNACZENIE WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW DLA PODEJMOWANIA DECYZJI W OCHRONIE ZDROWIA

MONITORING STANU ZDROWIA

CELE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA:

poprawa stanu zdrowia populacji i promowanie społecznego dobrostanu
zapewnienie dostępu i równości w dostępie do opieki zdrowotnej
zapewnienie mikro- i makroekonomicznej efektywności wykorzystania zasobów
dbałość o skuteczność kliniczną dostarczanej opieki
poprawa jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji pacjentów
zapewnienie długookresowej stabilności finansowej systemu.

MONITORING STANU ZDROWIA

REALIZACJA ZADAŃ OCHRONY ZDROWIA - problemy

• czy środki finansowe kierować w większym stopniu na lecznictwo, czy profilaktykę, prewencję lub promocję zdrowia?

• czy włączyć określone świadczenia do zakresu usług dostępnych bezpłatnie?

MONITORING STANU ZDROWIA

REALIZACJA ZADAŃ OCHRONY ZDROWIA - problemy

• czy dokonać restrukturyzacji sieci placówek ochrony zdrowia i redukcji kadry medycznej ?

• czy ograniczyć swobodny dostęp do poszczególnych usług , czy też go stymulować?

MONITORING STANU ZDROWIA

ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW I INFORMACJI W PODEJMOWANIU DECYZJJ ZARZĄDZANIA OCHRONĄ ZDROWIA

Tworzenie NARODOWEGO RACHUNKU ZDROWIA: 1.SKĄD POCHODZĄ I ILE ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH JEST NA OCHRONĘ ZDROWIA 2.KTO JEST ODBIORCĄ ŚRODKÓW 3.NA CO ŚRODKI SĄ PRZEZNACZANE

MONITORING STANU ZDROWIA

NARODOWY RACHUNEK ZDROWIA

W oparciu o Międzynarodową Klasyfikację Rachunków Zdrowia dane zostały włączone do systemu:

1.klasyfikacji FUNKCJONALNEJ ochrony zdrowia (ICHA-HC) -liczba szpitali, łóżek szpitalnych, poradni, pracowni diagnostycznych

2.klasyfikacji SWIADCZENIODAWCOW (ICHA-HP)

liczba osób należących do kwalifikowanych kadr medycznych 3.klasyfikacji ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA ochrony zdrowia
określenie wydatków na ochronę zdrowia ( wydatki publiczne, prywatne, ubezpieczenia)

MONITORING STANU ZDROWIA

NARODOWY RACHUNEK ZDROWIA

4.OCENY świadczeń zdrowotnych (liczba i jakość usług - standardy ISO)

5.Informacja o EFEKTYWNOŚCI działań ochrony zdrowia (poprawa współczynników negatywnych, wzrost pozytywnych)

6.Informacja o stopniu ZASPOKOJENIA OCZEKIWAŃ pacjentów

satysfakcja pacjenta
zbiorowa opinia o działaniu systemu opieki zdrowotnej.

MONITORING STANU ZDROWIA PROWADZENIE RACJONALNEJ POLITYKI OCHRONY ZDROWIA WYMAGA RZETELNEJ WIEDZY O SYTUACJI ZDROWOTNEJ

LUDNOŚCI !

MONITORING STANU ZDROWIA

PROMOCJA ZDROWIA I EDUKACJA ZDROWOTNA MUSI BYĆ OPARTA O SYSTEM MONITORINGU STANU ZDROWIA SPOŁECZEŃSTWA który:

dostarcza niezbędnych danych
zakres danych dostosowany jest do potrzeb
dane są aktualne, kompleksowe i wiarygodne
informacje mają charakter danych powtarzalnych i umożliwiają ocenę zjawiska w czasie.

PROMOCJA ZDROWIA

W końcu lat 70 -tych ocena zdrowia ludności wykazała, że jest on nie tylko zły ale również ulega stałemu pogorszeniu. Jako przyczyny tego stanu wskazano na: wzrost kosztów rozwijających się technologii medycznych a tym samym ograniczenie dostępu do nich społeczeństw ubogich pogarszający się stan higieniczny środowiska spowodowany rozwojem przemysłu zmiana stylu życia w warunkach rozwoju przemysłu.

PROMOCJA ZDROWIA

Kamieniem milowym w rozpowszechnianiu idei promocji zdrowia była konferencja w Ottawie /Kanada/ w 1986r. Przyjęta została przez delegatów 32 państw Karta Ottawska.

PROMOCJA ZDROWIA (Definicja)

Promocja zdrowia to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na jego zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania.

PROMOCJA ZDROWIA

Określono w niej zadania promocji zdrowia jako procesu umożliwiającemu każdemu człowiekowi zwiększanie potencjału zdrowia aż do pewnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego.

PROMOCJA ZDROWIA

Odpowiedzialność za rozwiniecie działań promocyjnych zdrowia spada nie tylko na służbę zdrowia lecz głównie na różnorodne dziedziny aktywności społecznej, które wywierają swój wpływ na zdrowy tryb życia i szeroko pojmowane dobre samopoczucie wszystkich członków społeczeństwa.

PROMOCJA ZDROWIA

Dobry stan zdrowia jest jednym z głównych bogactw naturalnych kraju, determinujący jego rozwój społeczny i gospodarczy.

Państwo odpowiedzialne jest na zapewnienie korzystnych warunków i perspektyw dla zdrowia., redukowanie nierówności w dostępie do zdrowia, stworzenie warunków jednakowej dla wszystkich dostępności środków i możliwości podtrzymywania zdrowia.

PROMOCJA ZDROWIA

DOKUMENTEM PROGRAMOWYM PROMOCJI ZDROWIA jest KARTA OTTAWSKA PRZYJĘTA Z INICJATYWY WHO w 1986r ZAŁOŻENIA :

1.Dobry stan zdrowia należy uznać za główne bogactwo naturalne narodu - różne czynniki mogą je potęgować lub osłabiać

2.Zdrowie wymaga troski i inwestowania w warunki życia

PROMOCJA ZDROWIA

DOKUMENTEM PROGRAMOWYM PROMOCJI ZDROWIA jest KARTA OTTAWSKA PRZYJĘTA Z INICJATYWY WHO w 1986r ZAŁOŻENIA :

3.Warunki i szanse dla zdrowia nie może zapewnić sama służba zdrowia. Musi być skoordynowanie jej z rządem, różnymi sektorami gospodarki, organizacjami społecznymi, środkami masowego przekazu.

4.Budowanie strategii i programów promocji zdrowia należy dostosować do lokalnych potrzeb

PROMOCJA ZDROWIA

CECHY PROMOCJI ZDROWIA

Rozumienie potrzeb ludzi
Oparcie na naukowych założeniach
Ukazywanie celowości działań i spójności strategii
Systematyczne zbieranie, analizowanie i wykorzystywanie informacji
Wpływanie na decydentów
Szerokie kontakty i uczestnictwo różnych grup

^• Wsparcie organizacyjne, techniczne, szkoleniowe

PROMOCJA ZDROWIA

OBSZARY DZIAŁANIA PROMOCJI ZDROWIA

I.BUDOWA POLITYKI ZDROWIA PUBLICZNEGO II.KREOWANIE ŚRODOWISK SPRZYJAJĄCYCH ZDROWIU III.WZMOCNIENIE DZIAŁAŃ SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH IV.ROZWIJANIE OSOBISTYCH UMIEJĘTNOŚCI V.REORIENTACJA SŁUŻBY ZDROWIA

- wzmocnienie związku lekarz - pacjent

tańsze usługi
opłacanie świadczeń promocji i prewencji
PROMOCJA ZDROWIA

ZASADY PROMOCJJ ZDROWIA

WŁĄCZENIE OBYWATELI W REALIZACJE ZADAŃ
UWZGLĘDNIANIE CAŁEJ LUDNOŚCI A NIE TYLKO CHORYCH LUB ZAGROŻONYCH CHOROBOM
ODDZIAŁYWANIE NA CZYNNIKI WARUNKUJĄCE ZDROWIE
ŁĄCZENIE RÓŻNYCH METOD I FORM DZIAŁAŃ
UZNANIE ŻE JEST SPOŁECZNYM I POLITYCZNYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM A NIE TYLKO DZIAŁALNOŚCIĄ SŁUŻBY ZDROWIA
PROMOCJA ZDROWIA

MODELE PROMOCJI ZDROWIA

PODEJŚCIE I N D Y W I D U A L N E

- wzmocnienie zdrowia jednostki

Z B I O R O W E

- poprawa warunków środowiskowych
jako mechanizm poprawy zdrowia

PROMOCJA ZDROWIA

PROMOCJA ZDROWIA MUSI BYĆ

D Z I A L A N I E M Z I N T E G R O W A N Y M pomiędzy :

ZDROWIEM a EKONOMIĄ

ZDROWIEM a ŚRODOWISKIEM

ZDROWIEM a SPOŁECZEŃSTWEM

ZDROWIEM a JEDNOSTKĄ

Powyższa integracja tworzy p o l i t y k ę z d r o w e g o s t y l u ż y c i a

POLITYKA ZDROWOTNA W PROMOCJI ZDROWIA

POLITYKA ZDROWOTNA MUSI OBEJMOWAĆ TRZY POLA UWARUNKOWAŃ ZDROWOTNYCH :

I.ŚRODOWISKO - czynniki poddawane kontroli :substancje chemiczne, hałas ,odpady, promieniowanie, czynniki biologiczne

-kontrola : wody, powietrza, stanowisk pracy, żywności

II. ZACHOWANIA - promowane : właściwe odżywianie, aktywność fizyczna

-eliminowane : palenie tytoniu,
alkoholizm,lekomania

POLITYKA ZDROWOTNA W PROMOCJI ZDROWIA

POLITYKA ZDROWOTNA MUSI OBEJMOWAĆ TRZY POLA UWARUNKOWAŃ ZDROWOTNYCH :

III.SŁUŻBA ZDROWIA - dostępność, akceptacja opieki, stopień organizacji, jakość usług

Rola państwa :

USTAWODASTWO, FINANSE, STRUKTURY ORGANIZACYJNE

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

ŚWIATOWE ZGROMADZENIE ZDROWIA Ałma-Ata 1977r skupiające przedstawicieli 162 państw przyjęło rezolucję

`ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W ROKU 2000'

* ZDROWIE JEST PRAWEM ROZPOWSZECHNIONYM I ZAPEWNIAJĄCYM WSZYSTKIM WARUNKI POZWALAJĄCE NA PROZDROWOTNY STYL ŻYCIA I ODPOWIEDNIĄ OPIEKĘ ZDROWOTNĄ.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

SWIATOWE ZGROMADZENIE ZDROWIA Ałma-Ata 1977r skupiające przedstawicieli 162 państw przyjęło rezolucję

`ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W ROKU 2000'

* ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA ZDROWIE:

- KAŻDY OBYWATEL JEST WSPÓŁODPOWIEDZIALNY ZA STAN SWEGO ZDROWIA, PRZY CZYM PAŃSTWO JEST ZOBOWIĄZANE DO STWARZANIA WARUNKÓW ZACHOWANIA I UMACNIANIA ZDROWIA .

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

Realizacja idei promocji zdrowia wymaga skoordynowanych poczynań ze strony wszystkich zainteresowanych: rządu, resortu ochrony zdrowia, instytucji społecznych i gospodarczych, organizacji i zrzeszeń, władz i samorządów terytorialnych, środków masowego przekazu.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

Zgodnie z ustaleniami Światowej Organizacji Zdrowia w programie „Zdrowie dla wszystkich" uwzględnia się pięć pól aktywności prozdrowotnej:

- budowanie zdrowotnej polityki społecznej łączące różnorodne i wzajemnie uzupełniające się sposób} rozwiązywania spraw zdrowia w zakresie inicjatyw ustawodawczych, polityki budżetowej, tworzenie struktur organizacyjnych w różnych dziedzinach gospodarki państwowej

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

tworzenie środowisk wspierających zdrowie. Nierozerwalne więzi łączące człowieka z jego środowiskiem zmuszają do rozwiązywania problemów zdrowotnych w kontekście społeczno -ekologicznym związanym z ochroną zasobów naturalnych i kształtowania środowisk zwiększających potencjał zdrowotny

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

wzmacnianie inicjatyw i działań społecznych na rzecz zdrowia.

Rozwój społeczeństwa obywatelskiego na rzecz zdrowia wymaga tworzenia strategii ustalania priorytetów, planowania działania edukacji zdrowotnej, dostępu do informacji a także środków finansowych.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

rozwijanie indywidualnych umiejętności. Dydaktyka zdrowotna wzmaga rozwój człowieka i jego umiejętności współżycia społecznego. Wiedza o zdrowiu wpływa na zmianę stylu zachowań jednostki i kierunki kształtowania środowiska.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH

reorientacja służby zdrowia. W roli, którą ma do spełnienia służba zdrowia musi nastąpić przesunięcie punktu ciężkości na promocję zdrowia, co oznacza wyjście poza dotychczasową odpowiedzialność za dostarczanie świadczeń leczniczych na rzecz współdziałania społecznego. Wymaga to reorientacji w przygotowaniu zawodowym pracowników medycznych, przebudowy organizacji ochrony zdrowia.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W UNII

EUROPEJSKIEJ

Polityka Unii Europejskiej w zakresie ochrony zdrowia publicznego.

Wspólnota Europejska uwzględnia w swojej działalności problematykę zdrowia publicznego od czasu podpisania Traktatu Rzymskiego w 1957r. Kolejny Traktat o Unii Europejskiej z 1992r. daje podstawy prawne działania Unii w zakresie zdrowia publicznego. Za cel Wspólnota Państw Europejskich wyznaczyła osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony zdrowia poprzez współdziałanie państw członkowskich. Przyjęte Traktaty w Maastricht ( 1992r. ) oraz w Amsterdamie (1996r. ) ukierunkowują Unię Europejską w dziedzinie zdrowia publicznego.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W UNII

EUROPEJSKIEJ

Założenia Rady Unii Europejskiej pod przewodnim hasłem „Solidarność dla zdrowia między Krajami Unii Europejskiej" obejmowały wiele problemów sytuacji zdrowia społeczeństwa i zostały przyjęte przez państwa członkowskie w formie wielu dyrektyw m.in. „Równość w Zdrowiu", „Zdrowy Start Życiowy", „Zdrowie Ludzi Młodych", „Zdrowie Ludzi Starszych", „Poprawa Zdrowia Psychicznego", „Redukcja Chorób Zakaźnych", „ Redukcja Urazów", „ Zdrowie i Bezpieczne Środowisko", „Zdrowy Tryb Życia", „Redukcja negatywnych skutków spożywania narkotyków i tytoniu", „Tworzenie Siedlisk Zdrowotnych", „Wiedza i Badania Naukowe na Rzecz Zdrowia", „Pozyskanie Partnerów dla Zdrowia".

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W UNII

EUROPEJSKIEJ

Europejska Karta Społeczna ( przyjęta przez Polskę w 199"r. ) stanowi jeden z istotnych elementów dorobku legislacyjnego Rady Europy. Wraz z Europejską Konwencją Praw Człowieka jest dokumentem prawa międzynarodowego definiującym cele polityki społecznej.

Art. 11 Europejskiej Karty Społecznej określa prawo do ochrony zdrowia i zobowiązuje państwa członkowskie Unii Europejskiej do:

wyeliminowania, tak dalece jak to możliwe, przyczyn chorób
zapobieganie chorobom epidemicznym
zapewnienie poradnictwa oraz oświaty dla poprawy stanu zdrowia i rozwijania indywidualnej odpowiedzialności w sprawach zdrowia.

ZDROWIE DLA WSZYSTKICH W UNII EUROPEJSKIEJ

W polskim systemie prawnym regulacje zawarte w Europejskiej Karcie Społecznej znalazły odzwierciedlenie w ustawie o pomocy społecznej, ustawie o powszechnym ubezpieczeniu społecznym a także w ustawach o gminnym i powiatowym samorządzie terytorialnym, którym przypisano obowiązek realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia i promocji zdrowia.

POLITYKA ZDROWOTNA W POLSCE

Porównanie polityki ochrony zdrowia w Polsce i w Unii Europejskiej.

Podstawę kształtowania i realizacji polityki ochrony zdrowia w Polsce stanowi art. 68 Konstytucji RP korespondujący z art. 152 Traktatu Amsterdamskiego.

POLITYKA ZDROWOTNA W POLSCE

Konstytucja ustanawia prawa jednostki do ochrony zdrowia. Obywatele mają zapewniony równy dostęp do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, niezależnie od ich sytuacji materialnej, w warunkach określonych ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Konstytucja nakłada na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i starszym. Obowiązkiem władz publicznych jest również zwalczanie chorób epidemicznych, patologii społecznych, uzależnieniom oraz zapobieganie negatywnym dla zdrowia skutkom degeneracji środowiska.

POLITYKA ZDROWOTNA W POLSCE

Obecnie wszystkie strategie zdrowotne są zbudowane wokół koncepcji społecznego współuczestnictwa czyli budowania szerokiego wachlarza stosunków partnerskich w celu rozwiązywania problemów związanych ze zdrowiem obywateli.

Na promocję zdrowia składa się edukacja zdrowotna przygotowująca do działań na rzecz zdrowia oraz współpraca międzysektorowa obejmująca działania środowiskowe mające na celu zapewnienie takich warunków politycznych, społecznych i ekonomicznych by jak najwięcej osób miało równe szansę na codzienne przestrzeganie norm zdrowotnych.

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

Najważniejszym polskim dokumentem regulującym problematykę zawartą w przepisach Unii Europejskiej jest Narodowy Program Zdrowia. Od 199Ir. kolejne wersje planu opracowywane są na podstawie strategii Światowej Organizacji Zdrowia w programie „Zdrowie dla Wszystkich". Celem strategicznym Narodowego Programu Zdrowia 1996 - 2005 jest poprawa zdrowia i związania z nim jakość życia ludności poprzez:

stworzenie warunków oraz kształtowanie motywacji, wiedzy i umiejętności zdrowego stylu życia
Kształtowanie sprzyjającego zdrowiu środowiska życia, pracy i nauki

3.Zmniejszenie różnic w zdrowiu i dostępności do świadczeń zdrowotnych.

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

Realizacja powyższego pozostaje w oparciu tematyczne ujęte w 18 celach operacyjnych NPZ:

zadania
zwiększenie aktywności fizycznej ludności

poprawa sposobu żywienia i jakości zdrowotnej żywności
zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu
zmniejszenie spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem
ograniczenie używania substancji psychotropowych
zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia
promocja zdrowia psychicznego oraz zapobieganie występowaniu chorób psychicznych
zmniejszenie narażenia ludności na czynniki szkodliwe w środowisku życia, pracy i nauki oraz ich skutków zdrowotnych
poprawa stanu sanitarnego kraju

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

9. poprawa stanu sanitarnego kraju

zmniejszenie liczby i skutków wypadków
zwiększenie sprawności i skuteczności pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu życia
zwiększenie dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej
zapobieganie wcześniactwu i umieralności niemowląt
usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami z ryzykiem choroby niedokrwiennej serca
usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektów leczenia nowotworów
stworzenie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym włącznie się lub całkowity powrót do zdrowia
zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym
intensyfikacja profilaktyki próchnicy zębów.

Wśród 18 celów operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia czternaście związanych jest ze zdrowiem publicznym i dotyczy problemów prozdrowotnej polityki publicznej oraz powszechnej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.

Realizacja zadań Narodowego Programu Zdrowia z zakresu zdrowia publicznego jest zbieżna z programami wspólnotowymi określonymi w następujących dokumentach:

	Programy polskie
1. Decyzja 647/96/EC w sprawie zapobiegania AIDS i niektórym chorobom zakaźnym w ramach zakresu działania w dziedzinie zdrowia publicznego	1. Narodowy Program Zdrowa (NPZ) cel operacyjny 9 oraz 17: „Krajowy Program Zapobiegania zakażeniom HIV i opieki nad żyjącymi z HIV i chorymi na AIDS" „Program zapobiegania WZW typu B"
2. Decyzja 96/646/WE przyjmująca program zwalczania nowotworów	1. NPA cel operacyjny: 3 i 15
3. Decyzja 102/97/WE przyjmująca program działań w sprawie zapobiegania uzależnieniom lekowym	1. NPZ cel operacyjny: 5 „Narodowy Program Zapobiegania Narkomanii"

4. Decyzja 645/96/WE przyjmująca program działań w sprawie promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia

5. Decyzja 372/1999/WE w sprawie przyjęcia programu zapobiegania wypadkom i urazom

. NPZ cel operacyjny: włączenie edukacji zdrowotnej do programów nauczania -szkolenie kadry dla potrzeb promocji zdrowia

utworzenie Zakładu Promocji Zdrowia w Zakładzie Higieny
włączenie do programów organizacji rządowej , pozarządowej, samorządów lokalnych, organizacji innych niż służba zdrowia Obecnie realizowanych jest 13 programów edukacyjnych

1. NPZ cel operacyjny: 4 i 6

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

OCENA REALIZACJI NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA NA LATA 1996-2005 wskazała że:

stan zdrowia Polaków jest nadal niezadawalający
uzyskano poprawę w zakresie opieki okołoporodowej
wzrósł wskaźnik zachorowalności na choroby układu krążenia, nowotwory
utrzymuje się wskaźnik niepełnosprawności szczególnie z powodu schorzeń układu oddechowego, kostno-stawowego, wypadków i urazów
zmniejsza się kondycja fizyczna i psychiczna obywateli
zwiększyło się narażenie na choroby zakażne

W 2006 roku przyjęto do realizacji NARODOWY PROGRAM ZDROWIA na lata 2007- 2015

CELE NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA NA LATA 2007 - 2015

I.CELE STRATEGICZNE - zmniejszenie zachorowalności na najczęściej występujące schorzenia w śród Polaków, zwalczanie nierówności w zdrowiu

II.CELE OPERACYJNE - likwidacja lub minimalizacja czynników ryzyka i podjęcie szerokich działań w zakresie promocji zdrowia

CELE NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA NA LATA 2007 - 2015

III. CELE OPERACYJNE DOTYCZĄCE WYBRANYCH POPULACJI :

poprawa opieki nad matką i dzieckiem
potęgowanie zdrowia dzieci i młodzieży
promocja zdrowego i aktywnego życia osób starszych
zmniejszenie skutków niepełnosprawności
intensyfikacja zapobiegania próchnicy

L Strategiczne cele zdrowotne

Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu¹;
Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych²;
Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków;
Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne;
Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego;
Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego;
Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom³;
Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji.

STRATEGICZNE CELE ZDROWOTNE NPZ -PROBLEMYZDROWOTNE POLAKÓW NA PODSTAWIE WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW EPIDEMIOLOGICZNYCH. (8)

CEL 1. ZMNIEJSZENIE ZACHOROWALNOŚCI I PRZEDWCZESNEJ UMIERALNOŚCI Z POWODU CHORÓB NACZYNIOWO-SERCOWYCH W TYM UDARÓW MÓZGU

•co drugi Polak umiera z powodu chorób układu krążenia i naczyń( umieralność co roku zwiększa się o 3000)- współczynnik umieralności wynosi 500/100tys.

•20% populacji cierpi na nadciśnienie tętnicze

•ok. 1 miliona wykazuje objawy choroby wieńcowej z tego 1/10 skutkuje zawałem, co drugi ze skutkiem śmiertelnym

•udar mózgu - zapadalność ok.60 tys osób rocznie z czego 40%

Skutki społeczne:

- inwalidztwo, obniżenie jakości życia, wysokie koszty leczenia, rehabilitacji, opieki

Program POLKARD - cel :zmniejszenie umieralności poniżej 65

roku życia

: zmniejszenie liczby zgonów z powodu udarów

: zwiększenie do 70% liczby chorych sprawnych po przebytym udarze

CEL II.ZMNIEJSZENIE ZACHOROWALNOŚCI I PRZEDWCZESNEJ UMIERALNOŚCI Z POWODU NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

Wg. WHO Polska zajmuje I-sze miejsce w zgonach mężczyzn z powodu nowotworów płuc wyprzedzając inne kraje o 15%

•Umieralność z powodu nowotworów : u mężczyzn 200/ 100tys., u kobiet 160/100tys.

•Najczęściej występujące nowotwory:

- u mężczyzn : tchawica, oskrzela i płuca(67,2%), żołądek (24,4%), gruczoł krokowy(11,6%), pęcherz(10,6%)

_ u kobiet : sutek (34,9% - śmiertelność większa o 20% w porównaniu do innych krajów), szyjka macicy(20,3%), skóra(14,4%), żołądek(12,7%), płuca(12%), jajnik(11,7%)

•Nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów Polaków z powodu późnej wykrywalności i niskiej skuteczności leczenia

CEL II.ZMNIEJSZENIE ZACHOROWALNOŚCI I PRZEDWCZESNEJ UMIERALNOŚCI Z POWODU NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

Program - w 2005 roku wprowadzono NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH- cel:

zmniejszenie umieralności z powodu nowotworów
rozwój wczesnej diagnostyki,
minimalizacja czynników rakotwórczych

CEL III. ZMNIEJSZENIE CZĘSTOŚCI URAZÓW POWSTAŁYCH W WYNIKU WYPADKÓW I OGRANICZENIE ICH SKUTKÓW.

• W Polsce liczba zgonów z powodu urazów i zatruć wynosi 28 tys. rocznie ( ogólny ws. zgonów 7,6)

• Najczęstrze wypadki:

- komunikacyjne; na 100 wypadków 12,6 ze skutkiem śmiertelnym

(śr. europejska 4,6)

w pracy; ok. 11 tys rocznie
30% wypadków powodują osoby będące pod wpływem alkoholu
wzrost liczby samobójstw zwłaszcza w grupie osób starszych i

Program - GAMBIT - KRAJOWY PROGRAM BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO

Cel:

- zmniejszenie liczby wypadków , poprawa skuteczności pierwszej pomocy w wypadkach,zmniejszenie wskaźnika zgonów i niepełnosprawności.

CEL IV. ZAPOBIEGANIE ZABURZENIOM PSYCHICZNYM POPRZEZ DZIAŁANIA PREWENCYJNO-PROMOCYJNE

Wskaźnik zapadalności na 100 tys ; psychozy- 500 (w tym schizofrenia 200), nerwice- 557, uzależnienia- 4,9, upośledzenia-63,5
Wzrost zapadalności na schizofrenie (o16%), zachowania psychotyczne(o26%)
3% społeczeństwa wymaga opieki psychiatrycznej , 20% pomocy psychologicznej

Skutki społeczne:

wzrost kosztów społecznych ( do 2020r. depresja będzie najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym), zabezpieczenie świadczeń rentowych
wzrost liczby osób uzależnionych od leków psychotropowych, narkotyków
dysfunkcje rodziny

Program Promocja Zdrowia Psychicznego, cel:

rozwój poradnictwa psychiatrycznego i wsparcia psychologicznego
poprawa jakości życia chorych i ich rodzin.
programy ograniczania używania substancji psychoaktywnych

CEL V. ZMNIEJSZENIE PRZEDWCZESNEJ ZACHOROWALNOŚCI I OGRANICZENIE NEGATYWNYCH SKUTKÓW PRZEWLEKŁYCH SCHORZEŃ UKŁADU KOSTNO-STAWOWEGO.

• Liczba chorych - ok. 5 ml.

Skutki społeczne:

co 4 osoba wymaga pomocy, co 10-ta stałej opieki
schorzenia układu kostno-stawowego dotyczą głównie kobiet powodując stałe inwalidztwo
leczenie wysoko kosztowe

Program Zapobiegania Skutkom Chorób Układu Kostno-Stawowego.

Cel: rozwój poradnictwa specjalistycznego i rehabilitacji.

CEL VI. ZMNIEJSZENIE ZACHOROWALNOŚCI I PRZEDWCZESNEJ UMIERALNOŚCI Z POWODU PRZEWLEKŁYCH CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO.

10% populacji cierpi z powodu przewlekłego zapalenia oskrzeli i astmy
na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc choruje co 10-ta osoba (zdiagnozowanych jest tylko 1/3 chorych), wg.WHO-.POCHP jest na świecie czwartą przyczyną zgonów

Skutki społeczne:

niepełnosprawność osób w wieku produkcyjnym
problemy z zapewnieniem opieki
wysokie środki przeznaczane na zabezpieczenie rentowe

Program Wczesnego Rozpoznania POCHP, promocja niepalenia tytoniu, ograniczenia zanieczyszczeń w atmosferze.

CEL VII. ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI I ZAPOBIEGANIA CHOROBOM ZAKAŹNYM I ZAKAŻENIOM

• w Polsce jest wyższa niż w Europie zapadalność na :

wzw typu C oraz B (60/100 tys)
ostre zakażenia i zatrucia pokarmowe
gruźlicę: rocznie1500 zgonów, chorobowość - 49 (Dania-6), zapadalność wzrasta z wiekiem i dotyczy szczególnie osób po 65roku życia mieszkających na wsi
ogólny wskaźnik umieralności z powodu chorób zakaźnych wynosi 0,7
problemem jest pojawienie się zakażeń o ciężkim przebiegu (sepsa) oraz chorób tropikalnych
brak pełnej diagnostyki w kierunku nosicielstwa wirusa HIV₁₁

Skutki społeczne:

wysokie koszty leczenia\
wysoka śmiertelność niektórych schorzeń
inwalidztwo z powodu chorób wątroby

Programy:

* rewizja kalendarza szczepień, programy zapobiegania zakażeniom szpitalnym (standardy, normy ISO), programy zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową, profilaktyka i wczesne leczenie gruźlicy, reżim sanitarny w zakładach opieki zdrowotnej.

CEL VIII. ZMNIEJSZENIE RÓŻNIC SPOŁECZNYCH I TERYTORIALNYCH W STANIE ZDROWIA POPULACJI.

Zwalczanie nierówności w zdrowiu poprzez:

tworzenie równych szans w budowaniu dobrego zdrowia dzieci i młodzieży
zmniejszenie nierówności w zdrowiu w grupach o gorszym statusie zdrowotnym (biednych, bezrobotnych, żyjących w środowiskach zagrożonych zdrowotnie)

CEL VIII. ZMNIEJSZENIE RÓŻNIC SPOŁECZNYCH I TERYTORIALNYCH W STANIE ZDROWIA POPULACJI.

Działania realizujące cel:

allokacja środków finansowych
pełny dostęp do świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej
ukierunkowanie programów zdrowotnych na grupy zagrożone utratą zdrowia.

CELE OPERACYJNE NPZ - SKIEROWANE SĄ NA:

ZMNIEJSZENIE CZYNNIKÓW RYZYKA CHORÓB
INTENSYFIKACJĘ DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA

1.CEL OPERACYJNY - ZMNIEJSZENIE ROZPOWSZECHNIENIA PALENIA TYTONIU

Zadania:

•ochrona przed dymem tytoniowym

•tworzenie stref wolnych od dymu tytoniowego

•leczenie antynikotynowe

•kontrola rynku tytoniowego

•programy profilaktyczne

Wskaźniki do monitorowania : zmniejszenie liczby wypalanych papierosów, zmniejszenie liczby chorób odtytoniowych

2.CEL OPERACYJNY - ZMNIEJSZENIE I ZMIANA STRUKTURY SPOŻYCIA ALKOHOLU

Zadania:

•aktualne spożycie (7-8l/mieszkańca) ograniczyć do 6l.

•ograniczyć spożycie alkoholi wysokoprocentowych

•ograniczyć nieletnim i młodocianym dostępność do alkoholu

•promocja życia w trzeźwości

•rozwój poradnictwa i lecznictwa odwykowego

Wskaźniki do monitorowania: poziom sprzedaży alkoholu, liczba chorych . rejestry przestępczości, liczba nietrzeźwych

3.CEL OPERACYJNY - POPRAWA SPOSOBU ŻYWIENIA LUDNOŚCI

Do realizacji przyjęto Narodowy Program Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom Niezakaźnym Poprzez Poprawę Żywienia i Aktywności fizycznej na lata 2007-2011.

Zadania:

•zmniejszenie zawartości tłuszczów, cukru i soli w diecie

•zwiększenie spożycia ryb, owoców, warzyw, mleka

•prawidłowy rozkład posiłków

•promocja karmienia naturalnego niemowląt

•poprawa jakości zdrowotnej żywności, bezpieczna produkcja, dystrybucja przechowywanie i przyrządzanie

•dożywianie potrzebujących

Wskaźniki do monitorowania: struktura spożycia produktów odżywczych, wyniki badań stanu odżywienia (nadwaga, niedożywienie), liczba dożywianych osób.

4.CEL OPERACYJNY- ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚĆI FIZYCZNEJ

30% dzieci i 10% dorosłych uprawia formy ruchu zaspakajające potrzeby organizmu! Brak aktywności nie spotyka się z dezaprobatą społeczną.

Wskaźniki do monitorowania:

•liczba sal gimnastycznych

•analiza infrastruktury gminnej (boiska, ścieżki rowerowe, pływalnie)

•liczba uprawiających sport

•rozkład zajęć szkolnych, organizacja rekreacji

•wskaźniki wydolności fizycznej (testy wysiłkowe)

5.CEL OPERACYJNY - OGRANICZENIE UŻYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

Realizacja Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii

Zadania:

•tworzenie nowych placówek leczniczych i rehabilitacyjnych

•programy leczenia substytucyjnego

•objęcie pomocą społeczną uzależnionych

•opracowanie programów szybkiej interwencji

•zwalczanie dystrybucji rynkowej środków psychoaktywnych

•programy profilaktyczne, promocja życia bez narkotyku

Wskaźniki do monitorowania:

zmniejszenie liczby osób uzależnionych
wskaźnik zakażeń HIV
wskaźnik zgonów
liczba leczonych
wykrywalność przestępstw
likwidacja żródeł rynkowej dystrybucji

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

6. CEL OPERACYJNY - ZMNIEJSZENIE NARAŻENIA NA CZYNNIKI SZKODLIWE

Zadania:

•wdrożenie programów „Zdrowe Środowisko”

•likwidacja źródeł skażeń

•upowszechnianie ekologii, edukacja ekologiczna

•restrukturyzacja produkcji rolniczej i hodowlanej

•przepisy prawne o substancjach chemicznych i dopuszczalnych skażeniach

•ochrona sanitarna kraju

•zabezpieczenie potencjalnych źródeł skażeń (fabryki, zakłady chemiczne)

6. CEL OPERACYJNY - ZMNIEJSZENIE NARAŻENIA NA CZYNNIKI SZKODLIWE

Wskaźniki monitorowania:

środowiskowe( normy higieniczne)
zdrowotne ( umieralność, zachorowalność, wady wrodzone, choroby zawodowe, niska masa urodzeniowa, poziom stężenia toksyn we krwi)

NPZ OBEJMUJE SZCZEGÓLNYMI DZIAŁANIAMI

•DZIECI I MŁODZIEŻ

•KOBIETY

•OSOBY STARSZE

•OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE

I. POPRAWA OPIEKI NAD MATKĄ I DZIECKIEM

Najczęstrzą przyczyną zgonów noworodków, wcześniactwa i hipotrofii wewnątrz macicznej są stany chorobowe w okresie ciąży i niewłaściwa opieka nad ciężarną.

Umieralność niemowląt w Polsce jest 3x większa niż w Europie i wynosiła (w promilach): 18-1980r, 12- 2000r, 9-2006r.

I. POPRAWA OPIEKI NAD MATKĄ I DZIECKIEM Zadania:

unowocześnienie programu trójstopniowej opieki perinatalnej
wprowadzenie badań epidemiologicznych
pełna realizacja świadczeń profilaktycznych (przesiewy, bilanse, szczepienia)
rozwój rehabilitacji dziecięcej
opieka socjalna nad ciężarnymi
promocja zdrowia ciężarnych
promocja karmienia naturalnego
rozwój badań genetycznych i wczesne leczenie płodu

Wskaźniki monitorowania i oczekiwane efekty

obniżenie wcześniactwa z 6,4% do 5,5%
obniżenie umieralności okołoporodowej z 8,6 do 6,0 /1000 urodzeń
obniżenie umieralności niemowląt z 7,0 do 4,0
obniżenie umieralności kobiet z 7,4 do 5,0 /100000
analiza współczynników : wcześniactwa, masy urodzeniowej, wad wrodzonych, wskaźników częstości i przyczyn hospitalizacji,wskaźników epidemiologicznych chorób, danych statystycznych demografii.

Przyjęto do realizacji

Program Badań Przesiewowych Noworodków w Polsce na lata 2009- 2014

cel - wczesne wykrywanie wrodzonych wad metabolicznych u noworodków

W Polsce rodzi się rocznie około 400 dzieci z wadami metabolicznymi.

Program obejmuje obligatoryjne badania noworodków w kierunku:

PKU -fenyloketonurii (wskaźnik 1: 7000 urodzeń żywych)

CF - mukowiscydozie (wskaźnik 1: 2500 urodzeń żywych)

CH - niedoczynności tarczycy (wskaźnik 1: 3500 urodzeń żywych)

II.WSPIERANIE ROZWOJU I ZDROWIA FIZYCZNEGO I PSYCHOSPOŁECZNEGO ORAZ ZAPOBIEGANIE NAJCZĘSTRZYM PROBLEMOM ZDROWOTNYM I SPOŁECZNYM DZIECI I MŁODZIEŻY

Cel

zmniejszenie nierówności w zdrowiu
rozwijanie zasobów dla zdrowia
eliminowanie czynników ryzyka dla zdrowia

Kierunki działań

promocja zdrowia, profilaktyka
zapobieganie urazom, patologiom
ochrona zdrowia psychicznego i rozwoju
zapewnienie właściwych warunków społecznych i rodzinnych
eliminacja przemocy i uzależnień

Współdziałanie resortu edukacji , zdrowia , opieki społecznej, bezpieczeństwa, samorządów

Wskaźniki monitorowania : oceny stanu zdrowia dzieci i młodzieży,
wskaźnik uzależnień, częstość występowania schorzeń somatycznych i
zachowań psychotycznych (anoreksja, bulimia), liczba dzieci
będących ofiarami przemocy.

III. TWORZENIE WARUNKÓW DO ZDROWEGO I AKTYWNEGO ŻYCIA OSÓB STARSZYCH

WHO - Ramowa Polityka Dotycząca Aktywnego Starzenia Się (2002r.)

NPZ - zadania

propagowanie idei aktywnego starzenia się
pełne uczestnictwo osób starszych w życiu społecznym
zmniejszenie występowania niepełnosprawności
eliminacja czynników ryzyka występowania schorzeń i niepełnosprawności

III. TWORZENIE WARUNKÓW DO ZDROWEGO I AKTYWNEGO ŻYCIA OSÓB STARSZYCH

Wskaźniki monitorowania: liczba niepełnosprawnych, współczynnik zgonów, wskaźnik niepełnosprawności, liczba lat wolnych od niepełnosprawności, poziom życia, rozwój rehabilitacji, opieki socjalnej

IV. TWORZENIE WARUNKÓW DLA AKTYWNEGO ŻYCIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

14,3% ludności to osoby niepełnosprawne i liczba będzie się zwiększać

NPZ - zadania:

- poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych poprzez: zwiększenie uczestnictwa w życiu społecznym, likwidację barier architektonicznych, wzrost aktywności edukacyjnej i zawodowej

V. INTENSYFIKACJA ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI I MŁODZIEŻY

Próchnica występuje u 50% dzieci. W wieki 18 lat pełne uzębienie posiada 39% populacji na wsi, a 55% w miastach.

NPZ -cel

rozwój wczesnej diagnostyki próchnicy i chorób przyzębia

wczesne i skuteczne leczenie

promocja zdrowia ,prewencja chorób jamy ustnej

Wskaźniki monitorowania - program „Monitorowanie Stanu Zdrowia Jamy Ustnej Populacji Polskiej w latach 2007-2009”

p o d s u m o w a n i e

•jest konsekwencją i kontynuacją strategii ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA

• stanowi koncepcje jej realizacji poprzez ukazanie dróg i warunków do osiągnięcia celów zdrowotnych, do zmniejszenia nierówności w zdrowiu, poprawy stanu zdrowia, a tym samym jakości życia Polaków

CECHY NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA

1. Dąży do zahamowania niekorzystnych tendencji w zachorowalności i
umieralności poprzez:

promowanie zdrowia i profilaktykę,
wczesną diagnostykę
skuteczne leczenie

W stosunku do grup ludności i osób obarczonych ryzykiem utraty zdrowia przewiduje swoiste działania profilaktyczne.
W jego realizację zostaje włączone:

całe społeczeństwo
sektory ochrony zdrowia, opieki społecznej, oświaty, bezpieczeństwa, przemysłu i gospodarki

_• resorty administracji rządowej i samorządowej

• środki masowego przekazu

4. Zadania służące realizacji celów polegają na dokonaniu rozwiązań :

• prawnych

edukacyjnych
propagandowych
zmianach organizacyjnych
różnorodnych sposobach i źródłach finansowania

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA CECHUJE SIĘ PROFILAKTYKĄ ORIENTALNĄ I KOMPLEKSOWYM PODEJŚCIEM DO PROBLEMÓW - ANGAŻUJE WSZYSTKIE RESORTY I DZIEDZINY GOSPODARKI NARODOWEJ. JEGO CELE STRATEGICZNE SĄ SPOŁECZNIE AKCEPTOWANE, A CELE OPERACYJNE REALIZOWANE WSPÓLNYM WYSIŁKIEM CAŁEGO SPOŁECZEŃSTWA.

EDUKACJA ZDROWOTNA

DEFINICJE :

TO PODEJMOWANIE WYSIŁKÓW NA RZECZ WZROSTU KOMPETENCJI JEDNOSTEK I GRUP W SFERZE SAMODZIELNEGO DZIAŁANIA NA RZECZ ZDROWIA, NA RÓŻNYCH POZIOMACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO (SŁOŃSKA 1999)

EDUKACJA ZDROWOTNA

DEFINICJE :

TO PROCES PEDAGOGICZNO-SPOŁECZNY WYKORZYSTUJĄCY METODY I TECHNIKI STOSOWNE W NAUKACH SPOŁECZNYCH (PEDAGOGICE, PSYCHOLOGII, SOCJOLOGII, EKONOMII, PRAWODAWSTWIE ) W KIERUNKU ZMIAN ZACHOWAŃ O CHARAKTERZE PROZDROWOTNYM OSÓB I GRUP SPOŁECZNYCH( KRAWAŃSKI 2003)

KAŻDA UKIERUNKOWANA DZIAŁALNOŚĆ NA UCZENIE SIĘ O ZDROWIU I CHOROBIE (TONES, GREEN 2004)

EDUKACJA ZDROWOTNA

EDUKACJA ZDROWOTNA JEST CAŁOŻYCIOWYM PROCESEM UCZENIA SIĘ

J A K Ż Y Ć

aby

ZACHOWAĆ I DOSKONALIĆ ZDROWIE WŁASNE I INNYCH
W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA CHOROBY LUB NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI:

AKTYWNIE UCZESTNICZYĆ W JEJ LECZENIU
RADZIĆ SOBIE I ZMNIEJSZYĆ JEJ NEGATYWNE SKUTKI ₁₅
EDUKACJA ZDROWOTNA

NAUCZANIE ZDROWOTNE

EDUKACJA ZDROWOTNA - kierowanie procesem przyswajania

wiedzy i wyrabianiem umiejętności

WYCHOWANIE ZDROWOTNE - kształtowanie postaw zdrowotnych

PODSTAWOWE POJĘCIA WYKORZYSTYWANE W EDUKACJI ZDROWOTNEJ

WIEDZA
NAWYKI
PRZEKONANIA
POSTAWY
UMIEJĘTNOŚCI
ZACHOWANIA

WIEDZA -informacje przyjęte i utrwalone w umyśle człowieka w wyniku gromadzenia doświadczeń i uczenia się

NAWYKI- zautomatyzowane wykonywanie jakiejś czynności na skutek jej wielokrotnego powtarzania

Nawyki trudno ulegają zmianie

PRZEKONANIA -mają charakter subiektywny ,składają się z poznania jakiegoś stanu rzeczy , emocjonalnej akceptacji zdobytej wiedzy oraz skłonności do postępowania zgodnie z nią

POSTAW Y - względnie trwała struktura procesów

Poznawczych ( przekonania, myśli, wiedza) o zdrowiu

Emocjonalnych (reakcje, emocje, uczucia) związanych z różnymi aspektami zdrowia

Behawioralnych (tendencje zachowań odnoszących się do zdrowia).

POSTAW Y - względnie trwała struktura procesów

Poznawczych ( przekonania, myśli, wiedza) o zdrowiu
Emocjonalnych (reakcje, emocje, uczucia) związanych z różnymi aspektami zdrowia
Behawioralnych (tendencje zachowań odnoszących się do zdrowia).

CECHY POSTAWY:

znak : pozytywna, negatywna, obojętna
natężenie: silna, słaba Sposoby badania postaw:
obserwacja zachowania
rejestrowanie zachowań o charakterze werbalnym (analiza treści wypowiedzi, wywiady, ankiety).

W mierzeniu postaw wykorzystuje się skale

UMIEJĘTNOŚĆI- sprawność w wykonywaniu czegoś umiejętności związane ze zdrowiem fizycznym umiejętności dotyczące zdrowia psychospołecznego Sposoby badania; obserwacja

ZACHOWANIA - stan świadomości jednostki i celowość jej działania

Zachowania zdrowotne - celowe i świadome , podjęte przez człowieka w celu umocnienia lub zwiększenia potencjału swojego zdrowia

Zachowania związane ze zdrowiem - ich podejmowanie nie jest
poprzedzone uświadomionym celem, a skutki mogą być pozytywne
lub negatywne dla zdrowia np. Nawyki

GRUPY ZACHOWAŃ;

Zachowania związane głównie ze zdrowiem fizycznym: dbałość o ciało, aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, sen
zachowania związane głównie ze zdrowiem psychospołecznym: dawanie wsparcia społecznego, unikanie stresów i radzenie sobie z problemami
zachowania prewencyjne: samokontrola zdrowia,poddawanie się badaniom profilaktycznym, unikanie chorób i wypadków
niepodejmowanie zachowań ryzykownych: niepalenie tytoniu,ograniczenie picia alkoholu, nienadużywanie leków i środków psychoaktywnych.

Sposoby badania: kwestionariusz,

Skutki zachowań dla zdrowia człowieka:

zachowania prozdrowotne- utrzymanie zdrowia
zachowania antyzdrowotne (ryzykowne lub problemowe) -powodują bezpośrednie lub odległe szkody zdrowotne
zachowania medyczne - aktywne korzystanie i instytucji i świadczeń medycznych
zachowania prewencyjne - zapobiegające chorobie (szczepienia, badania profilaktyczne)
zachowania promocyjne - zwiększające potencjał zdrowotny
zachowania w chorobie - zwiększające szanse wyleczenia
samoopieka - aktywność własna w chorobie

CELE I OCZEKIWANE EFEKTY EDUKACJI ZDROWOTNEJ

Nowe możliwości poznawcze - zdobycie wiedzy o zdrowiu, identyfikowanie własnych problemów zdrowotnych
Przyjęcie właściwej postawy wobec zdrowia
Poczucie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
Przyjęcie właściwych systemów wartości wobec zdrowia
Umiejętności związane ze zdrowiem fizycznym oraz umiejętności życiowe
Zmiana zachowań zdrowotnych.

PRZEKAZYWANIE WIEDZY O ZDROWIU NIE JEST GŁÓWNYM CELEM EDUKACJI ZDROWOTNEJ !

EDUKACJA ZDROWOTNA

MODELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ I ICH CELE

Model zorientowany na chorobę - zapobieganie chorobom
Model zorientowany na czynniki ryzyka- eliminacja czynników zagrażających zdrowiu

III.Model zorientowany na zdrowie - wzmacnianie potencjału zdrowia

PODEJŚCIA W EDUKACJI ZDROWOTNEJ I ICH CHARAKTERYSTYKA Ewles, Simnett, 2003)

MEDYCZNE
BEHAWIORALNE III.EDUKACYJNE

IV.ZORIENTOWANE NA JEDNOSTKĘ V. ŚRODOWISKOWE

PODEJŚCIE	CEL	KIERUNKI DZIAŁAŃ
Medyczne	Zapobieganie chorobom i niepełnosprawnością	Medyczna interwencja
Behawioralne	Kształtowanie zachowań zmniejszające ryzyko schorzeń	Zachęcanie do zmiany postaw i zachowań w kierunku prozdrowotnego stylu życia
Edukacyjne	Przekazywanie wiedzy,pomoc w zrozumieniu spraw związanych ze zdrowiem jako podstawy do podejmowania decyzji i działania	Informowanie o czynnikach zagrażających zdrowiu, promowanie wartości i postaw, kształtowanie umiejętności
Zorientowane na jednostkę	Praca z osobami ukierunkowana na ich potrzeby	Pomoc w identyfikowaniu problemów, dokonywania wyborów i decyzji
Środowiskowe	Zmiany w środowisku fizycznym i społecznym umożliwiające prozdrowotny styl życia	Zachęcanie do działań politycznych i społecznych.

W PLANOWANIU PROGRAMÓW EDUKACJI ZDROWOTNEJ NALEŻYDOKONAĆ WYBORU KONCEPCJI KTÓRA BĘDZIE STANOWIŁA JEGO PODSTAWĘ

ROLA EDUKACJI ZDROWOTNEJ W TERAPII CHORÓB

powinna towarzyszyć wszystkim etapom diagnozowania i leczenia
ułatwia pacjentom podejmowanie świadomych decyzji
wpływa korzystnie na efekty leczenia, poprawę samopoczucia i jakości życia osób chorych i ich rodzin
zmniejsza koszty opieki medycznej i poprawia jakość świadczeń

EDUKACJA ZDROWOTNA A PROFILAKTYKA

Edukacja zdrowotna związana jest z wszystkimi fazami profilaktyki

I faza - zapobieganie rozwojowi choroby : zapobieganie swoiste i nieswoiste

II faza - wczesne wykrycie choroby (badania profilaktyczne)

III faza - zapobieganie skutkom choroby

EDUKACJA ZDROWOTNA A PROMOCJA, PREWENCJA I PROFILAKTYKA ZDROWIA

P R O M O C J A P R E W E N C JA

kierunek działań ZDROWIE CHOROBA

cel

ZWIĘKSZANIE POTENCJAŁU UNIKNIĘCIE CHOROBY

ZDROWIA

grupy celowe

CAŁA POPULACJA GRUPY RYZYKA

OBSZAR WZAJEMNEGO PRZENIKANIA SIĘ DZIAŁAŃ

np.szczepienia ZADANIA

przeciwdziałanie chorobie PODEJŚCIE PREWENCYJNE

punkt wyjścia - choroba
cel - uniknięcie jej
grupa oddziaływania - grupy szczególnego ryzyka

pomnażanie zdrowia PODEJŚCIE PROMOCYJNE - punkt wyjścia - zdrowie

- cel - mnożenie jego rezerw i potencjału

- grupa oddziaływania - cała

PROMOCJA ZDROWIA TO:

Proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i jego poprawę (Karta Ottawska, 1986)
Proces obejmujący prewencję oraz działania na rzecz zdrowia pozytywnego (fizycznego i psychicznego dobrostanu) :dzięki wszystkim tym działaniom zdrowe wybory powinny być łatwiejsze (Catford, Nutbeam, 1990)
Połączenie działań edukacyjnych oraz różnego wsparcia - środowiskowego, społecznego, politycznego, ekonomicznego, prawnego i taktycznego - sprzyjających zdrowiu (Green, Kreuter, 1991)
Połączenie edukacji zdrowotnej i prozdrowotnej polityki publicznej (Tones, Green, 2004)

STRATEGIA DZIAŁANIA PROMOCJI ZDROWIA I EDUKACJI ZDROWOTNEJ

OBSZARY DZIAŁAŃ

1.Budowanie prozdrowotnej polityki publicznej 2.Tworzenie środowisk wspierających zdrowie 3.Wzmacnianie działań społeczności 4.Rozwijanie umiejętności indywidualnych 5.Reorientacja służby zdrowia

STRATEGIA DZIAŁAŃ W PROMOCJI ZDROWIA

• Podejście siedliskowe : siedlisko jako system społeczny ,podejście aktywizujące społeczność, projekty społeczności, reorientacja ochrony zdrowia na promocję

• Podejście „od ludzi do problemów ”: środowisko i styl życia ludzi

MODELE PROMOCJI ZDROWIA

1.REAKTYWNY - działania ukierunkowane na ograniczenie zagrożeń zdrowotnych oraz podnoszenie jakości życia (szerokie pole działania)

2. PROAKTYWNY - podejście siedliskowe głównie skupione na sferach życia codziennego

3.MEDYCZNY ,PREWENCYJNY - działania ukierunkowane na jednostkę , eliminowanie czynników ryzyka, kształtowanie prozdrowotnych zachowań ( promocja zdrowia = edukacja zdrowotna x prozdrowotna polityka publiczna)

KLUCZOWYM KOMPONENTEM PROMOCJI ZDROWIA JEST EDUKACJA ZDROWOTNA

ponieważ :

jest niezbędnym elementem promocji zdrowia
występuje we wszystkich modelach i formach promocji zdrowia
oddziaływuje na różne grupy społeczne w tym na znaczące grupy profesjonalistów i osób tworzących politykę zdrowotną, społeczną, a także edukacyjną

PROFILAKTYKA A PROMOCJA ZDROWIA

PROFILAKTYKA - zapobieganie negatywnym zjawiskom (chorobie)

PROMOCJA ZDROWIA - potęgowanie potencjału zdrowotnego

Różnice między działaniami w profilaktyce chorób i promocji zdrowia

Cecha	Działanie w profilaktyce	Działanie w promocji zdrowia
Punkt wyjścia	Choroba	Zdrowie
Cel	Uniknięcie choroby -utrzymanie obecnego stanu	Zwiększanie potencjału zdrowia
Adresaci	Wybrane grupy populacji, zwłaszcza o większym ryzyku chorób	Cała populacja, w kontekście codziennego życia
Wykonawcy	Głównie resort zdrowia	Uczestnictwo społeczeństwa, działania wielosektorowe

Metodyka edukacji zdrowotnej

Edukacja zdrowotna jest dydaktyką szczegółową odnoszącą się do procesów nauczania, wychowania i uczenia się.

Proces ten wymaga:

Planowania działań
Ewaluacji

Etapy planowania programu edukacji zdrowotnej

1.Co chcemy osiągnąć? - ustalenie potrzeb, wybór priorytetów, określenie celów i zadań

2.Co zamierzamy zrobić? - wybór najlepszego sposobu osiągnięcia celu, identyfikacja zasobów, ustalenie kto, jak i kiedy będzie realizował program

3. W jaki sposób sprawdzimy, czy osiągnęliźmy sukces? -
zaplanowanie ewaluacji procesu i wyników.

Etapy planowania programu edukacji zdrowotnej

*DIAGNOZA POTRZEB

USTALENIE CELÓW I ZADAŃ
DOBÓR METOD I TECZNIK
IDENTYFIKACJA ZASOBÓW
PLANOWANIE EWALUACJI
OPRACOWANIE PLANU REALIZACJI PROGRAMU
REALIZACJA PROGRAMU, EWALUACJA PROCESU

ETAP I. DIAGNOZA POTRZEB UCZESTNIKÓW I WYBÓR PRIORYTETÓW

POTRZEBA( brak czegoś , bez czego trudno się obejść)

potrzeba normatywna - określona dla danej grupy przez ekspertów
potrzeba odczuwalna
potrzeba wyrażana
potrzeba porównawcza

Metody badania potrzeb: indywidualne wywiady, dane statystyczne i epidemiologiczne, kwestionariusze

ETAP II USTALANIE CELÓW I ZADAŃ

Cele poznawcze -czego uczący powinni się dowiedzieć
Cele afektywne - jakie postawy, przekonania, wartości należy kształtować
Cele behawioralne - jakie umiejętności, sposoby postępowania należy preferować

ETAP III DOBÓR METOD I TECHNIK

Jaka metoda jest najwłaściwsza i najskuteczniejsza?
Jakie metody można wykorzystać w konkretnych warunkach?
Jakie metody zaakceptują uczestnicy ze względu na ich np. doświadczenia, przekonania ?
Jakimi metodami najsprawniej posługuje się prowadzący?

NAUCZANIE :

poglądowości

przystępności

Z A S A D Y

aktywności

systematyczności

NAUCZANIE: METODY

1. oparte na obserwacji (pokaz)

2. oparte na słowie ( opowiadanie, pogadanka, opis, wykład, praca z książką)

3.oparte na działalności praktycznej (ćwiczenia)

WYCHOWANIE METODY

1. METODY ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIEGO

uświadamianie i wyjaśnianie
przekonywanie
jawna ocena zachowania się
kształtowania nawyków
nagrody i kary
pochwały

2. METODY ODDZIAŁYWANIA POŚREDNIEGO

właściwego organizowania środowiska
przykładu
oddziaływania przez zespół

Cel	Metoda i technika
Przekazanie informacji	Wykład, prelekcja,dyskusja, broszury, plakaty, plansze
Kształtowanie umiejętności	Demonstracja, analiza studium przypadku, ćwiczenia, odgrywanie ról
Kształtowanie postaw	Dyskusja, praca w grupach, odgrywanie ról, pokaz filmu, spotkanie z autorytetem

ETAP IV IDENTYFIKACJA ZASOBÓW

zasoby ludzkie - osoby prowadzące i współuczestniczące

zasoby materialne - środki dydaktyczne, literatura, warunki lokalowe

czas przeznaczony na realizację programu

ETAP V PLANOWANIE EWALUACJI

EWALUACJA(sprawdzenie) dotyczy:

procesu - jak przebiega realizacja programu?

wyników - czy i w jakim stopniu osiągnięto ustalone cele?

ustalenia kto, jak i kiedy dokona ewaluacji.

ETAP VI. OPRACOWANIE PLANU REALIZACJI PROGRAMU

jak?
kiedy
gdzie?
Kto ?

ETAP VII. REALIZACJA PROGRAMU, EWALUACJA

W trakcie realizacji programu zgodnie z ustalonym planem, dokonujemy bieżącej ewaluacji procesu i cząstkowych wyników. Na ich podstawie dokonujemy korekty ustalonego planu.

METODY EWALUACJI PROCESU

Analiza zarejestrowanych danych o liczbie, czasie trwania i organizacji zajęć
Obserwacja zachowań uczestników, ich aktywność, pomysły
Samoocena prowadzącego i wnioski z pracy własnej
Zebranie informacji zwrotnych : ankieta, hospitacje zajęć

METODY EWALUACJI WYNIKÓW

Testy lub inne formy sprawdzenia wiedzy
Kwestionariusz zmian postaw, zachowań zdrowotnych
Wywiady, obserwacja
Informacje od innych osób o zachowaniach osoby objętej edukacją zdrowotną