Prawo finansowe - wykłady - 2010/2011

Wykładnia operatywna - ma na celu rozwiązanie konkretnej sprawy, in concreto (przeciwieństwo - wykładnia doktrynalna, in abstracto)

Ustalenie pola interpretacji
(reguły walidacyjne - zastosowanie)

Prawo finansowe jako prawo publiczne:
1) pojęcie i zakres finansów publicznych,
2) polityka finansowa,
3) prawo finansowe.

Finanse publiczne jako złożone zjawisko. Min. 3 warstwy:
- pieniądz - wyraz, środek płatniczy i wymiany w gospodarce;
odmienne pojęcie w ekonomii, a w prawie regulacja dotycząca unormowania ustroju pieniężnego, waluta, zdolność do zwalniania z zobowiązań cywilnoprawnych;
pieniądz elektroniczny;
- gospodarka
pieniądz publiczny - dysponują nim podmioty publiczne, ale jednocześnie stanowi środek realizacji funkcji publicznych (np. finansowanie administracji), źródłem pieniądza jest…?

władza funkcjonuje na rynku jak każdy inny podmiot, nie ma tu władztwa państwowego do obciążenia finansowego innego podmiotu (np. prywatyzacja majątku) - aspekt cywilnoprawny

- atrybut władztwa - nałożenie obowiązku świadczenia pieniężnego na rzecz podmiotu;
- podatek - brak ekwiwalentności świadczenia i autonomii woli stron;

- wielkość uzyskiwanych środków zależy od kondycji gospodarki;
- wydajność gospodarki:

polityka finansowa jako środek do realizacji innych celów, ale musi liczyć się z realiami (z gospodarką)

ok. 70% wydatków publicznych to wydatki constans

Polityka:
- wybór celów,
- dobór instrumentów, narzędzi m.in. prawnych.

W praktyce prawa ekonomiczne nie funkcjonują w czystej postaci

Polityka wydatkowa państwa:
wydatki publiczne pociągają za sobą następne, wpływają na gospodarkę.

Prawo, a finanse publiczne:
działanie instrumentalne i pozainstrumentalne (wg. Wróblewskiego),

prawo finansowe jest instrumentalne!:
- by zabezpieczyć środki dla władzy publicznej,
- uzależnienie gospodarki od ilości dostarczanych środków

pozainstrumentalne - wkomponowanie rozwiązań w porządek prawny

umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

prawo w kontekście globalizacji i polityka

Finanse publiczne: (3 płaszczyzny)
- gospodarka,
- polityka,
- prawo.

Problem niedopasowania polityki do gospodarki:

Publiczne zasoby pieniężne (środki które ma władza publiczna pozyskiwane z finansów prywatnych oraz pozyskiwane poza prawami rynkowymi) Polityka finansowa (realizowana przez istniejące narzędzia prawne lub wprowadzanie nowych) System finansowy Stosunki ekonomiczne podziałów Publiczne zasoby pieniężne

Zasoby publiczne: przymus dla pozyskiwania środków, a swoboda w dysponowaniu;
Zasoby publiczne większe niż prywatne.
Dokonywanie wydatków związane z interesem publicznym, a finanse prywatne z interesem prywatnym.

Zmiana polityki finansowej prowadzi do zmiany prawa;
wkomponować w system rozwiązania

Stosunki ekonomiczne podziałów

polityka finansowa - sztuka rządzenia, dobór instrumentów do postawionych celów

monetaryzm - Fischer

Problematyka finansów łączy się z problematyką pieniądza;
- podstawa funkcjonowania państwa, związane z polityką z punktu funkcjonalnego/instrumentalnego.

Pozyskanie finansów publicznych wynika z zapotrzebowania na środki finansowe;
- płaszczyzna gospodarcza;
- wydajność gospodarcza powinna w głównej mierze decydować o kształcie finansów;
- przemiana finansów prywatnych w publiczne;
- obrót w gospodarce jako czynnik decydujący.

Gospodarka globalna;
- konkurencja jako zasada funkcjonowania rynku, ale dopłaty publiczne ją zakłócają.

Monetaryzm - panowanie nad podażą pieniądza;
- pieniądz się wyemancypował, nowe banki USA - hipoteczne;
- obrót nierealnym pieniądzem;
- instrumenty pochodne na rynku.

Prawo jako instrument

Prawo finansowe

Kryteria podziału prawa:
1) przedmiot regulacji prawnej
określone stosunki społeczne (działanie jednego podmiotu oddziałuje na drugi)

2) metoda regulacji prawnej (administracyjnoprawna / cywilnoprawna)

Dysponowanie środkami publicznymi polega na używaniu m.in. instrumentów cywilnoprawnych.
(sprzedaż mienia komunalnego, obligacje)
- pozyskiwanie i wydatkowanie środków publicznych.

Prawo finansowe potrzebne z punktu widzenia polityki finansowej;
- racjonalizacja wydatków.

3) podział oparty na piętrach klasyfikacji:
Prawo finansowe - normy regulujące pozyskiwanie publicznych środków pieniężnych, wydatkowanie ich oraz oddziaływanie na strumienie pieniężne w ścisłym znaczeniu i na rynki finansowe

4) podział z punktu widzenia stosowania i tworzenia prawa
- prawo finansowe oparte na wspólnych regułach pod kątem funkcjonowania prawa.

Prawo finansowe:
- prawo budżetowe,
- prawo bankowe,
- prawo podatkowe.

Prawo finansowe jako konglomerat samodzielnych gałęzi prawa, których przedmiotem regulacji są zjawiska ze sfery finansów publicznych.

Finanse publiczne w Konstytucji RP:
- dużo miejsca poświęconego finansom publicznym,
- normy konstytucyjne bezpośrednio stosowane,
- bez potrzeby uchwalania ustawy (definicja negatywna),
- ustawa o finansach publicznych odpowiada na zapotrzebowanie Konstytucji RP, była wcześniej z 1991r. prawo budżetowe, ale potrzebowała szerszej regulacji.

• 27.08. 2009r. - ustawa o finansach publicznych nie reguluje całościowo problematyki finansów publicznych, bo jest to niemożliwe.
  - prawo finansowe istnieje w znaczeniu gospodarczym, a nie jurydycznym.

• zakres regulacji i cel ustawy:
  - ustawa z 2005r. niewiele nowego zmieniała, ale z 2009r. istotnie zmieniła stan prawny,
  - bardzo duża ilość przepisów przejściowych,
  - uporządkowanie form organizacyjno-prawnych jednostek sektora publicznego, zlikwidowano zakłady budżetowe, rozszerzono horyzont czasowy planowania finansowego,
  - „budżet wielozadaniowy”, część wieloletniego planu finansowego,
  - wzmocniono kontrolę wewnętrzną,
  - dostosowano regulacje do wymogów PUE,
  - powiązano regulacje ustawy z Konstytucją RP.

Ustawa o finansach publicznych:
- podstawowe założenia ustawy z 27.VIII.2009r. to zmiany w finansach publicznych spowodowane środkami uzyskiwanymi z UE, inne środki zagraniczne niepodlegające zwrotowi!
- Konstytucja RP bardzo szeroko reguluję problematykę finansów publicznych, oddzielny rozdział X, także w rozdziale dotyczącym kompetencji ministrów, rady ministrów, sejmu, prezydenta - są też kompetencje w zakresie finansów publicznych, problematyka budżetowa,
- nie jest to „kodeks finansowy” czy „konstytucja finansowa”, a podstawowy akt prawny,
- w prawie podatkowym wiodąca ustawa to ordynacja podatkowa,
- w polskim ustawodawstwie nie ma ustaw organicznych,
- szczególny związek prawa finansowego z Konstytucją.

Inicjatywa - tryb uchwalania - procedura zmian
- to ustawa - warunkuje możliwość funkcjonowania rządu przez zapewnienie środków potrzebnych do realizacji finansów publicznych.

- normy generalne - expresis verbis nie odnoszą się do finansów, ale ich funkcjonowanie ma miejsce w obszarze finansów publicznych np. art. 2 Konstytucji RP - demokratyczne państwo prawa.
art. 7 - legalność i praworządność,
art. 20 i 22 - wolność gospodarcza
Ograniczenia tylko w ustawie.
art. 8 - jako akt prawny najwyższego rzędu, a przepisy stosowane bezpośrednio chyba że ustawa stanowi inaczej,

- środki gromadzone i wydatkowane na cel publiczny według ustawy,
- 3/5 wartości PKB - zakaz przekraczania wysokości długu publicznego przez zaciągnięte zobowiązania (norma bezpośrednio stosowana),
- procedury oszczędnościowe i sanacyjne,
- systemy wczesnego ostrzegania w ustawie o finansach publicznych dotyczące przekraczania wysokości długu publicznego,
- art. 146 Konstytucji RP, ust. 4 i 6 - projekt ustawy budżetowej uchwalany przez Radę Ministrów.
Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu;
Pewien stopień niezależności od parlamentu - zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów nie może prowadzić do większego deficytu niż w projekcie rządu.

- art. 225 Konstytucji RP - jeżeli w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia sejmowi projektu nie przekazano prezydentowi do podpisania rozwiązanie parlamentu,
- poprawki do ustawy w ciągu 20 dni przez senat,
- prezydent może przed podpisaniem ustawy skierować ją do TK czy jest ona zgodna z Konstytucją - 2 miesiące na orzeczenie!
- art. 226 Konstytucji RP - sprawozdanie z wykonania budżetu do sejmu,
- art. 167 ust. 2 - dochody jednostek samorządu terytorialnego,
- art. 171 ust. 2 - nadzór nad działalnością finansową jednostek samorządu terytorialnego - regionalne izby obrachunkowe.
- art. 190 Konstytucji RP - orzeczenia związane z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej,
- art. 204 - NIK - opinia o absolutorium

Charakter ustawy:
- tytuł - uszczegółowiony z art.1 najczęściej, ale w tym przypadku mylnie, bo nie jest to kompleksowa regulacja,
- art. 1 - zakres regulacji,
- konstrukcja wewnętrzna,
- wykładnia systemowa - „finanse publiczne dopieszczone przez Konstytucję” ze względu na ochronę praw i wolności jednostki!
- wykładnia systemowa wewnętrzna w ramach danego aktu prawnego,

- regulacje wyciągnięte „przed nawias” - ogólne
- zakres i zasady określone przez ustawę,
- prognozy finansowe,
- zakres podmiotowy i przedmiotowy,
- art. 2 ustawy o finansach publicznych - definicje ustawowe w postaci słowniczka,
- art. 3 - gromadzenie, rozdysponowanie, oddziaływanie finansów publicznych,
- art. 4 - przepisy ustawy stosuje się do jednostek i innych podmiotów dysponujących środkami publicznymi (osoby fizyczne / prawne),
- definiowane jednostki sektora finansów publicznych jak rozumieć określone pojęcie.

Definicja:- treściowa lub zakresowa (wymienia się elementy składające się na ten zakres),

- zasady gospodarowania środkami publicznymi,
- kontrola zarządcza (definicja - art. 68 ustawy) i kryteria,
- państwowy dług publiczny (kredyty, pożyczki, depozyty, gwarancje Skarbu Państwa),
- budżet, wieloletnia prognoza,
- dział IV i V - expresis verbis odnoszą się do budżetu,
- dział VI - audyt wewnętrzny,
- dział VII.

Budżet państwa:
rachunkowo:
Zestawienie dochodów i wydatków, środki które zabezpieczają te wydatki - źródła pokrycia: przychody (dług publiczny - służy do równoważenia budżetu), rozchody.

prawnie:
- akt prawny, który zatwierdza dochody i wydatki,
- mocno rozbudowany w Konstytucji
- zabezpieczenie finansowe wykonywania finansów publicznych,
- instrument zabezpieczenia możliwości wykonywania zadań publicznych - „budżet administracyjny”.

Zadania które mogą być tylko zabezpieczone przez budżet państwa;
kontrola i wgląd;
z pomocniczości;
umieszczenie środków w odpowiednim miejscu z punktu widzenia celu do jakiego mają służyć.

Budżet w formie ustawy - specyficzna!
Załączniki do ustawy - bardzo ważne!
Obowiązuje na czas oznaczony - rok.
To forma prawna ustawy!
akt - warunek zabezpieczający możliwości wykonywania przez władzę publiczną funkcji jakie ta władza realizuje;
nie może zawierać regulacji okołobudżetowych.

Budżet to plan finansowy, uchwalany na dany rok, a którego celem jest zabezpieczenie funkcji państwa.

Dział III - wieloletni plan finansowy państwa i ustawa budżetowa.
Dział V - budżet i wieloletnia prognoza finansowa

Uchwała budżetowa jednostek samorządu terytorialnego.

Brak definicji legalnej budżetu państwa;
Rozdział II - ustawa budżetowa;
ujęcie budżetu od formy, a nie treści;
art. 108 ustawy o finansach publicznych - podstawa gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym
- budżet państwa,
- załączniki,
- postanowień, których obowiązek załączenia wynika z ustaw.

Ustawa budżetowa nie może zmieniać innych ustaw odrębność

Art. 103 ustawy - wieloletni plan finansowy państwa rozpoczyna dział III plan na 4 lata

Definicje legalne wiążące dla interpretacji

Ustawa koncentruje się na budżecie zadaniowym;
Środki finansowe by realizować zadania.

Art. 104 ustawy - wieloletni plan finansowy państwa określa poszczególne elementy

Budżet - kredyt finansowy;

Zerwanie z 1-rocznością budżetu, wielkości na lata następne, w następnym roku staną się podstawą budżetu

Dochody - pośrednie / bezpośrednie.

Art. 105 ustawy - wieloletni plan finansowy państwa jest podstawą przygotowania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

Planowanie perspektywiczne, kroczące!
W monitorze polskim i BIP ogłoszony wieloletni plan finansowy państwa, aktualizowany co roku, w terminie 2 miesięcy od uchwalenia ustawy budżetowej, w aktualizacji uwzględnione 3 lata.

Art. 211 ustawy - budżet jednostek samorządu terytorialnego - definicja legalna.

Wieloletnia prognoza finansowa samorządu terytorialnego;
art. 226 ustawy - powinna być realistyczna,
szczególny charakter uchwały budżetowej;
projekt podstawą uchwały.

Art. 243 ustawy o finansach publicznych

Akcent ustawy o finansach publicznych na budżet zadaniowy.

Opracowanie budżetu państwa:
- rozdział IV -
- Ministerstwo Finansów sporządza dane do budżetu, nota budżetowa, kieruje do poszczególnych podmiotów
- założenia projektu,
- uwzględnia założenia z wieloletniego planu finansowego państwa przyjętego przez Radę Ministrów;
- poszczególne części opracowują dysponenci,
- Minister Finansów przedstawia projekt wraz z uzasadnieniem,
- Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, przedstawia go do 30 IX, 4 miesiące dla sejmu na uchwalenie budżetu.

Ktoś(?) opiniuje projekt budżetu, a później kontrola jego wykonania.

Przesunąć zadania na najniższy szczebel.

9.XI. 2010 r.

Zasady budżetowe - normy prawne w postaci reguł i zasad.

-spełnienie warunków hipotezy powoduje zastosowanie dyspozycji,

-zasada jako norma ukierunkowuje na określone zachowania (np. z zasady prawdy obiektywnej).

Zasady w doktrynie - postulaty nauki pod adresem praktyki co do kształtu instytucji prawnej

-konwencjonalny sposób opisania budżetu, struktury, funkcji.

Globalne spojrzenie na budżet.

Najbardziej istotne elementy, bez względu na odzwierciedlenie w normach prawnych.

Rozwój budżetu równoległy z rozwojem parlamentów.

Zasady statyczne budżetowe - dotyczą treści i formy budżetu, np. zupełności - zakaz dysponowania innymi kasami poza budżetową (tu cała działalność finansowa rządu):

1. Zasada jawności,

2. Zasada równowagi budżetowej,

3. Zasada jasności,

4. Zasada szczegółowości,

5. Zasada realności zestawiania dochodów i wydatków.

Zasady dynamiczne - dot. procedury budżetowej (przygotowania, uchwalania, wykonywania i kontroli - relacje Państwo, a rząd); plastyczne i zrozumiałe przedstawienie budżetu za pomocą zasad.

1. Zasada planowości,

2. Zasada zupełności

3. Zasada równowagi budżetowej,

4. Zasada szczegółowości.

Ad. 1.Plan finansowy.

Ad.2. Nie wydawać więcej niż się posiada. Dopasować wydatki do dochodów.

Ożywianie koniunktury gospodarczej, inwestycji.

Należy jednak pamiętać o deficycie budżetowym!

Teoria budżetu cyklicznego - deficyt w pewnym przedziale czasowym, pod warunkiem, że skompensowany będzie dodatkowymi wpływami z ożywienia gospodarki.

Przełamanie jednoroczności!

Bilans: wydatki i dochody.

Nadwyżka i deficyt.

Ad. 3. Wszystkie dochody i wydatki ujęte w budżecie.

Komisja nadzoru finansowego.

Nie ma w praktyce pełnej realizacji tej zasady w układzie podmiotowym - jednostki sektora finansów publicznych są w określony sposób połączone z budżetem. Istnieje pełne połączenie z budżetem, gdy dana jednostka ma małe dochody, a realizuje zadania publiczne, dochody odprowadzane do budżetu, a wydatki z niego pokrywane.

Są też jednostki, których działalność jest uzależniona od wyniku finansowego - nie dostają dotacji.

Sposób finansowania dostosowany do przedmiotu działalności (optymalnie!).

Państwowe jednostki gospodarcze łączą się z budżetem - wpłacają do niego, działalność typowo komercyjna.

Formy organizacyjno-prawne (rozdział III)!

-jednostki funkcjonujące w budżecie państwa i w obrębie samorządu terytorialnego,

-art. 11 UFP - definicja legalna jednostki budżetowej,

-art. 9 UFP wymienia jednostki.

Oprócz jednostek budżetowych i zakładów są również od 2009 roku nowe formy.

Jednostki budżetowe - art. 15 UFP.

-wykonują zadania odpłatnie pokrywając koszty swojej działalności,

-art. 14 UFP - zakres, rodzaj działalności,

-dotacje,

-nadwyżka środków obrotowych.

Agencja Wykonawcza - nowy podmiot.

-tylko w przypadku budżetu państwa,

-państwowa osoba prawna,

-realizuje zadania państwa (zbliżone do zakładów organizacyjny).

Instytucja gospodarki budżetowej.

-realizacja zadań publicznych,

-organ administracji rządowej organem założycielskim,

-ma osobowość prawną z chwilą wpisu do KRS (zbliżona do zakładu budżetowego),

-dotacje z budżetu państwa,

-samodzielne gospodarowanie przydzielonym mieniem,

-własność nieruchomości.

Państwowe i samorządowe osoby prawne.

-tworzone na podstawie odrębnych ustaw.

Art. 29 UFP - Państwowy fundusz celowy.

-brak osobowości prawnej - raczej wyodrębniony rachunek bankowy,

-przychody ze środków publicznych,

-koszty na realizacje wyodrębnionych zadań państwowych,

-dysponuje nim minister wskazany w ustawie.

Ad. 4 Szczegółowość budżetu.

Przejaw szerszej zasady jawności. Uregulowana jest ona w rozdziale IV działu I UFP: Jawność i przejrzystość finansów publicznych.

Art. 34 UFP - realizacja jawności.

Klasyfikacja budżetowa stanowi rozbicie globalnej kwoty budżetu wg przyjętych kryteriów:

podmiotowych - kto dysponuje środkami finansowymi,

przedmiotowych - skąd pochodzą dochody.

Podziałki w art. 39 UFP stanowią rozbicie tych środków

(dział, rozdział, paragraf),

Dysponenci kredytów: I st. - ministerstwo. Podmiot, który zużywa środki na realizację celów, np. uniwersytet. wykazane na co wydane środki - zgodnie z zasadą jawności.

Podziałki klasyfikacyjne:

1. działy, rozdziały określające rodzaj działalności,

2. paragrafy - rodzaj dochodów, przychodów lub wydatku,

3. kody wydatków strukturalnych.

części - „mają je” ministerstwa i komitety.

Art. 119 UFP - dochody budżetu środków europejskich ujmuje się w części klasyfikacji budżetowej, programów.

Art. 114 UFP - część budżetu - dysponuje dysponent części. Najwyższa podziałka dla budżetu państwa to część.

Przy budżecie jednostek samorządu terytorialnego - najwyższa podziałka to dział.

Części, działy, rozdziały - ta sama nazwa po stronie wydatków i dochodów.

§ -> źródło dochodów i kierunek wydatków

Odmienne nazwy!

Rozdział dotyczący przychodów i rozchodów pochodzących z UE.

16.XI. 2010 r.

Budżet to plan finansowy.

Realizacja funkcji (finansów) publicznych.

Państwo uzyskuje środki będąc na rynku w takiej samej sytuacji jak każdy inny podmiot.

Państwo gospodaruje mieniem - w relacjach cywilnoprawnych działa jak każdy inny podmiot.

W UFP regulacje prawne, które dają możliwości realizacji i korzystania przez podmioty z atrybutów wierzyciela w stosunku zobowiązaniowym zgodnie z przepisami, np. art. 55 UFP.

Klauzula generalna: wierzyciel (jednostka sektora finansów publicznych) może dochodzić z urzędu (57 UFP ) lub na wniosek umorzenia lub rozłożenia na raty.

58 UFP - MSP

- kierownik państwowej jednostki budżetowej,

- dysponent państwowego funduszu celowego,

- dysponent części budżetowej,

Art. 59 UFP - dot. JST lub jej jednostek podległych.

Art. 59 i ¾ Staszek wypieka ciepłe bułeczki w surducie po wujku.

Klasyfikacja budżetowa- zwłaszcza wydatki.

Wydatki dzielone wg:

1.Klasyfikacji administracyjnej:

1. wg ministerstw (części, ale! nie ma ich w samorządzie),

2. funkcjonalna: wg funkcji państwa.

Wydatki jako instrument realizacji polityki rządowej (władza publiczna, administracja, nauka, zdrowie, kultura).

2. Klasyfikacji politycznej:

-wydatki neutralne - nie wpływają na przekształcenie środowiska społecznego (np. na płace),

-wydatki aktywne - przekształcają środowisko społeczne i gospodarcze (ochrona zdrowia), instrument oddziaływania na gospodarkę państwa,

-typowe dla relacji cywilnoprawnych - wydatki kredytowe i nabywcze

-wydatki definitywne i czasowe,

-bezzwrotne i zwrotne z koniecznością spłaty,

-wydatki wyspecjalizowane i ogólne.

3. Klasyfikacji ekonomicznej:

-wydatki kapitałowe (inwestycyjne),

-wydatki bieżące (zwyczajne),

-wydatki administracyjne,

-wydatki redystrybucyjne, bez wzajemnego świadczenia (podstawowa funkcja budżetu to redystrybucja); transfery nabywcze i bezzwrotne.

4.Klasyfikacji finansowej:

-wydatki definitywne - obciążenia czasowe,

-pożyczki,

-kredyty,

-obciążenia warunkowe: gwarancje.

->partnerstwo publicznoprawne.

Wydatki - podlegają wielopłaszczyznowej regulacji prawnej.

Z punktu widzenia środków publicznych ważne są regulacje dotyczące wykonywania budżetu.

Rozdział V - zasady gospodarowania środkami publicznymi: art. 42 - 57 UFP.

Środki pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczone na imiennie oznaczone wydatki.

Art. 44 UFP wydatki ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w:

-ustawie budżetowej,

-uchwale budżetowej JST,

Ust. 3 - zasady dokonywania wydatków:

1)w sposób celowy i oszczędny,

2)najlepsze efekty z danych nakładów,

3)optymalny dobór metod i środków,

4)terminowa realizacja zadań,

5)wysokość i terminy umożliwiające realizację zobowiązań.

JsFP - w stosunku do nich stosujemy ustawę o zamówieniach publicznych!

Optymalna oferta

-tworzenie lokat pieniężnych/skarbowe papiery wartościowe i obligacje,

-JsFP nie mogą posiadać/nabywać akcji w spółkach ani nabywać obligacji emitowanych przez podmioty inne niż SP lub JST art. 49 UFP

Art. 51 UFP - dochody z określonych źródeł lub wydatki na określony cel nie stanowią podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa.

Dochody i przychody to tylko prognozy.

Dochody i wydatki nie mogą być łączone.

Kontrola zarządcza - art. 68 UFP.

Rodział VI : ogół działań podejmowanych dla realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.

W jaki sposób środki finansowe służą do realizacji funkcji publicznych?

ust. 2 - cele kontroli

Minister, kierownicy jednostki - wykonują ją i ponoszą odpowiedzialność.

System kontroli zarządczej.

Wykonywanie budżetu państwa.

124 UFP - grupy wydatków:

-dotacje i subwencje,

-środki na rzecz osób fizycznych,

-wydatki bieżące jednostek budżetowych,

-wydatki majątkowe,

-środki własne UE,

-wydatki na obsługę długu SP,

-wydatki na realizację programów finansowych.

Dotacja - definicja art. 126 UFP.

-celowa - 127 UFP (bezzwrotne),

-przedmiotowa - 130 UFP (dopłaty do określonych wyrobów lub usług),

-podmiotowa - 131 UFP.

Art. 146 UFP - wykonywanie ustawy budżetowej

Dysponenci w terminie 21 dni od ogłoszenia budżetu przekazują jednostkom podległym informacje o dochodach i wydatkach.

Harmonogram realizacji budżetu państwa.

Art. 162 UFP - zasady gospodarki finansowej.

Art. 165 UFP - wydatki na obsługę długu dokonywane przed innymi wydatkami budżetu państwa.

Bieżący nadzór: MSP.

Blokowanie planowanych wydatków - art. 177 UFP.

Ust.2 - zakaz dysponowania całością lub częścią planowanych wydatków.

Art. 179. UFP - akt: rozporządzenie RM!

Inne przyczyny.

Rozdział VI Środki europejskie, procedury z umowy międzynarodowej

247 UFP - rozdział IV

Wykonywanie budżetu JST

254 UFP - zasady wykonywania budżetu JST

Art. 272 UFP - audyt wewnętrzny

23.XI.2010 r.

Problematyka ogólna podatków.

W aspekcie stosowania prawa:

-nie ma prawa bez stosowania,

-istotne - ustalić co jest prawem z punktu widzenia sprawy, która ma być rozwiązana.

Stan rzeczywisty i proces interpretacji.

Wykładnia w ścisłym znaczeniu; problemy walidacyjne - reguły adaptowane dla poszczególnej gałęzi prawa.

W ramach prawa finansowego szeroko rozumianego: planowanie, wydatkowanie, kontrola - wykonują podmioty do tego upoważnione.

Podatek - zjawisko związane z pozyskiwaniem przez władze publiczne środków.

Atrybut władztwa - prawo do nakładania danin.

Podatki tak stare jak państwo.

Prawo skutkowe - skutek realizacji norm prawa cywilnego.

Podatek nie powinien ograniczać funkcjonowania gospodarki.

Sprawiedliwość podatkowa - równomierne rozłożenie ciężaru w stosunku do zdolności podatkowej, czyli zdolności do płacenia podatków nie ograniczając przy tym swobody i aktywności gospodarczej.

Równość podatkowa - pragmatyczna i rzeczywista.

Powszechność podatkowa -->deklarowana i ustanowiona w KRP.

Tworzenie prawa podatkowego (i jego cechy).

-cel regulacji prawnej - właściwa polityka,

-zła legislacja może zepsuć założenia polityki,

-procedura i technika legislacyjna,

-uwzględnianie dynamicznych zjawisk gospodarczych,

-instrumentalne prawo = prawo podatkowe,

-wkomponowanie prawa podatkowego w cały porządek prawny

-oddziaływanie zwrotne - prawo podatkowe ma nie ograniczać instytucji cywilnoprawnych, ani obrotu prawnego,

-brak ekwiwalentności świadczeń - świadczenie jednostronne na rzecz władzy publicznej,

-tetycznie stanowione stosunki społeczne - stosunki podatkowe tylko oddziałują na społeczeństwo, gdy ustanowione przez prawo,

-nieekwiwalentne świadczenie jednostki,

-element przymusu,

-wielkość i zakres świadczenia wynika z ustawy (ramy zarysowane przez ustawę).

-sztuczne tetyczne stosunki społeczne tworzone przez stosunki podatkowe,

-preferowanie interesu publicznego,

-daleko idące związki z prawem prywatnym - większe niż z administracyjnym, z którego to prawo podatkowe się wywodzi,

-ustrój organów administracji podatkowej: podległość służbowa, hierarchia i kontrola.

-postępowanie podatkowe - procedura administracyjna (inkwizycyjna, organ w roli prowadzącego postępowanie i rozstrzygającego, ale również jako strona [wierzyciel] w postępowaniu + rozstrzyganie indywidualnej sprawy w drodze konkretyzacji normy prawnej),

-charakter ingerencyjny, normy prawne tworzące zamknięty system norm i wykładnia norm nie rozszerzająca, a zawężająca - to cechy wspólne z prawem karnym, jednakże! podatnik zainteresowany jest uiszczeniem świadczenia, a nie uniknięciem kary,

-powiązania prawa podatkowego z Konstytucją RP:

1. prawne granice opodatkowania w KRP,

2. bardziej konkretne niż ekonomiczne granice opodatkowania,

3. TK bada zgodność prawa podatkowego z KRP,

4. swoboda i wolności z KRP, a ich ograniczenie przez prawo podatkowe,

5. zachowanie praw nabytych,

6. vacatio legis,

7. zasada zaufania do państwa (przestrzegana w sposób ścisły! - to czego nie ma w ustawie nie istnieje),

8. i wreszcie: prawo podatkowe jako prawo publiczne.

Wykład 30 XI

-system prawa podatkowego

-technika podatkowa

-ogólne i szczególne prawo podatkowe

+tetyczne stosunki społeczne

+nieekwiwalentne świadczenie

+nie ma daniny bez ustawy

+obowiązek podatkowy wynika z ustawy

Struktura wewnętrzna

System - to zbiór elementów powiązanych podmiotowo lub przedmiotowo. Różne aspekty, z zewnątrz te elementy tworzą pewną całość.

System podatkowy a system prawa podatkowego:

System podatkowy: wszystkie zagadnienia, niekoniecznie jurydyczne, kształtujące podatki. Polityka podatkowa. Polityka ekonomiczna. Powszechność. Równość opodatkowania. Pojęcie szersze niż system prawa podatkowego. Problemy społeczne. Regulacje prawne spoza prawa podatkowego.

System prawa podatkowego: ograniczony tylko do prawa podatkowego. Wyłączenie z systemu prawa karnego skarbowego. Egzekucja administracyjna świadczeń pieniężnych. Nieekwiwalentne świadczenia podmiotu określonego w ustawie na rzecz państwa.

System postulatywny (modelowy) - teoretyczny, pewna wizja podatkowa.

Kompromis między postulatami nauki a istniejącymi warunkami, system historyczny-rzeczywistość, w której ma funkcjonować system. Konglomerat podatkowy.

System historyczny - przepisy ustanowione i będące podstawą rozstrzygnięcia.

! Jako prawo publiczne może być stosowane bez ingerencji władzy publicznej bezpośredniej. Obowiązek obliczenia świadczeń pieniężnych ciąży na podatniku (to podatnik oblicza podatek):

1) bez udziału władzy publicznej

2) z udziałem władzy publicznej

W obydwu przypadkach (1 oraz 2) następuje dwuetapowe stosowanie normy prawnej.

Prawo podatkowe dzieli się na ogólne oraz szczególne.

Ogólne to akty prawa, które obejmują wszystkie podatki, daniny, stosowane do wszystkich podatników. Wykładnia systemowa - umieszczenie aktu prawnego w systemie, przepisu w danym akcie. Jest to przede wszystkim Ordynacja Podatkowa ustanawiająca podstawowe reguły i zasady funkcjonowania prawa podatkowego, zobowiązanie podatkowe, następstwo prawne, postępowanie podatkowe.

Odrębna regulacja postępowania podatkowego - w dużym stopniu reguły i zasady właściwe dla kpa (zasady ogólne). Podmiot orzekający we własnej sprawie, zasady stosowania prawa, interpretacje prawa (indywidualne interpretacja prawa). Precyzja, należy uporządkować regulację prawną, stabilne i ukształtowane instytucje (co niekoniecznie ma miejsce).

Przepisy proceduralne znajdują się w jeszcze innych ustawach.

O tym czy mamy do czynienia z ogólnym, czy szczególnym prawem podatkowym decyduje miejsce przepisów w aktach prawa podatkowego np. gdy przepis znajduje się w Ordynacji Podatkowej będzie to przepis ogólny. Jeżeli znajduje się w ustawie o konkretnym podatku będzie to szczególne prawo podatkowe.

Kolizja: lex generalis- ordynacja podatkowa, lex specialis - rozporządzenia w sprawie wykonywania Ordynacji Podatkowej. W Ordynacji Podatkowej znajdują się delegacje do wydania rozporządzenia.

Szczegółowe prawo podatkowe:

-decyzje o kształcie tego prawa

-ustawy regulujące poszczególne typy podatków, dotyczące tylko podatku wymienionego w tytule ustawy.

Podatki typu osobowego, dochodowego, podatek dopasowany do osoby podatnika. Podatki rynkowe, typu obrotowego (podmiot ekonomiczny i prawny). Jakie czynności podlegają opodatkowaniu, na plan pierwszy wysuwa się przedmiot opodatkowania.

Prawo rzeczowe - związane z ruchami na rynku bez analizy podmiotów

Prawo majątkowe - związane z posiadaniem majątku przez podmiot (nieruchomości)

Prawo związane z obrotem majątkiem

2 filary systemu:

I podatki rynkowe (obrotowe)

II podatki typu dochodowego związane z przyrostem majątku

Art. 217 Konstytucji RP - określa co w ustawie ma być uregulowane:

-kto płaci? - podmiot

-od czego? - przedmiot

-w jakiej wysokości?

- kiedy? - techniki ustalania poboru podatku

-ulgi i zwolnienia

Realizacja celów gospodarczych i fiskalnych następuje w drodze odpowiedniej techniki podatkowej. Stawka podatkowa

Art. 217 Konstytucji odnosi się wprost do treści ustawy!

Podmiot: jednostka życia społecznego na którą prawo nakłada obowiązek nieekwiwalentnego świadczenia (podatnik). Konstrukcja z prawa cywilnego. Prawo podatkowe nie konstruuje własnych podmiotów co do zasady.

Sytuacja faktyczna/prawna, której wystąpienie u danego podmiotu powoduje powstanie obowiązku.

Będzie to przedmiot podatku (sytuacja faktyczna/prawna): osiąganie dochodu, przychód, dokonywanie obrotu. Dysponowanie majątkiem to zachowanie się podmiotu w stosunku do przedmiotu podatku.

Nie ma podmiotu podatku bez przedmiotu podatku, z wyjątkiem spadku.

Podstawa opodatkowania:

-w art. 217 Konstytucji RP pominięto, podatkowy stan faktyczny

-to rozwinięcie przedmiotu podatku, jego konkretyzacja

-musi być określony dochód do opodatkowania

Zakres przedmiotowy podatku:

-przedmiot

-podstawa opodatkowania

Podmiot i zakres przedmiotowy to hipoteza, a stawka podatku to dyspozycja.

Stosunek kwoty podatku do podstawy opodatkowania =stawka podatkowa:

-stała (proporcjonalna, obrotowa)

-rosnąca (progresja podatkowa)

-malejąca (depresja podatkowa)

-regresja (np. opłata targowa)

Wykład 7 XII

Stosowanie prawa podatkowego:

-ogólne wiadomości

-specyfika gałęzi prawa podatkowego

Wykładnia operatywna: rozwiązanie określonej sprawy; czy i w jakim stopniu stan faktyczny podpada pod normę - subsumpcja stanu faktycznego

1. Ustalenie stanu faktycznego. Rejestracja podatkowa. Księgi podatkowe.

2. Konstytucja RP - zasada państwa prawnego. Ordynacja Podatkowa. System źródeł prawa statycznie rozpatrywany.

Proces stosowania prawa - zagadnienia walidacyjne, jakie akty prawne powszechnie obowiązujące są aktami zaliczanymi do źródeł formalnych, jakie obowiązują w danym miejscu i czasie, jakie wydane, jakie obowiązują i nie zostały derogowane.

Prawo obowiązuje

Dziennik promulgacyjny

Vacatio legis

Orzecznictwo, doktryna, poglądy

-ustalenie stanu obowiązującego

Interpretacja prawa in abstracto/in concreto. In abstracto będzie to wykładnia doktrynalna, a in conreto w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Operatywność prawa.

To co wpływa na treść prawa - źródła prawa w sensie materialnym.

W Konstytucji RP - zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Kompetencje poszczególnych organów (Premier, Prezydent, Sejm, Senat).

Art. 93 Konstytucji RP - określa źródła prawa wewnętrznego.

Art. 87 Konstytucji RP - określa źródła prawa powszechnie obowiązującego, jest to katalog zamknięty.

Rozstrzyga o prawie, ale też co do zasady. Konstytucja RP obowiązuje bezpośrednio - art. 8 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny: zgodność prawa z Konstytucją - czy ustawy są aktami prawnymi które realizują Konstytucję.

Konstytucja jest stosowana za pomocą ustaw.

Prawo podatkowe to prawo ingerencyjne, ogranicza możliwość korzystania z własności.

Dlatego istotna jest w tym kontekście zasada państwa prawnego: 2 aspekty (w granicach prawa i na podstawie prawa). Egzekucja podatków. Zgodność + praworządność. Jeżeli brak jest danej kwestii w ustawie to obowiązek podatkowy nie istnieje. Są to stosunki tetyczne. Pobieranie podatków następuje zgodnie z zasadą państwa prawa.

Zgodność z zasadą sprawiedliwości społecznej (jej elementami są powszechność opodatkowania oraz równość opodatkowania).

Trybunał Konstytucyjny tworzy zasady. Przynajmniej jeden miesiąc dla podatników by przygotować się do zmiany prawa. Prawo podatkowe powinno być określone i jasne! Nullum tributum sine lege! Gdy niejasność prawa: interpretacja przepisów, wątpliwości na rzecz podatnika (na wzór postępowania karnego: in dubio pro reo).

ETS: prawo interpretowane rozszerzająco, a obowiązki podatnika zawężająco.

Uprawnienia dla podatnika z dyrektywy, bezpośrednio gdy brak implementacji.

Tekst prawny musi być zgodny z Konstytucją RP! Gdy jest niezgodny to zachodzi kolizja.

Prawo podatkowe to prawo interwencyjne.

Prawo publiczne bazujące na rozwiązaniach prawa prywatnego - splot (!) w postępowaniu podatkowym.

Ustawa = akt prawny mający istotne znaczenie dla prawa podatkowego:

a)formalny -akt prawny wydany przez odpowiedni organ, w odpowiednim trybie

b)materialny

Ustawodawstwo delegowane

Zasada wyłączności ustawowej w prawie podatkowym wynika bezpośrednio z Konstytucji.

Ustawa powinna być jasna i jednoznaczna by każdy wiedział co czynić! (->ETS orzecznictwo). Powinna określać kto? od czego? w jakiej wysokości? płaci podatek.

Rozbudowana treść ustawy, nullum tributum sine lege.

Zasady wyłączności ustawowej oraz zupełności ustawowej są zasadami konstytucyjnymi.

Granicami wykładni prawa jest ukształtowany w ustawie podatkowoprawny stan faktyczny. Jest to granica dla wykładni i stosowania prawa. Elementy jednolite wynikające z Konstytucji określające: podmiot podatku. Powinno to być jednoznacznie uregulowane!

System zupełny i zamknięty!

Wykład 14 XII

Zasada zupełności ustawowej w prawie podatkowym

Źródła prawa w znaczeniu formalnym

Podstawowe akty prawne

Akty prawa miejscowego

Rozporządzenia - treść determinowana przez ustawę (rozdział III Konstytucji określa źródła prawa, art. 92 dotyczy rozporządzeń). Rozporządzenia są aktami powszechnie obowiązującymi. Organy wskazane do wydawania rozporządzeń. Na podstawie szczegółowego upoważnienia.

Upoważnienie zawiera: organ który ma prawo wydać, zakres, wytyczne dotyczące treści.

Rozporządzenie nie może dotyczyć praw i wolności jednostki. Elementy z art. 217 Konstytucji nie mogą być w rozporządzeniu regulowane, ponieważ dotyczy ich wyłączność ustawowa.

Rozporządzenie - związane z problematyką podziału prawa podatkowego na: ogólne i szczegółowe. Dopełnia problematykę ustawową.

Akty stanowione przez organy JST (art. 94 Konstytucji): powszechnie obowiązujące, na danym terenie, gdzie sięga władza organu stanowiącego.

W ustawach przewidziane są dochody JST z podatków. Organem władzy mającym kompetencję do poboru jest samorządowy organ poboru:

-ustawa o podatkach i opłatach lokalnych

-podatek rolny

-podatek leśny

W tych trzech przypadkach władza terenowa może stanowić pewne przepisy prawa podatkowego.

W ustawach są określone maksymalne stawki, ale mogą być w drodze uchwały określonej Rady (Sejmiku) ustanowione na niższym poziomie. Z kolei ulgi i zwolnienia podatkowe mogą być rozszerzone (nie ma za nie rekompensaty z budżetu państwa).

Akty prawa międzynarodowego:

-ogólne regulacje: art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa

-zasada pierwszeństwa

-umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i przeciwdziałaniu uchylania się od opodatkowania: normy współstosowane z normami krajowymi. Są to umowy ratyfikowane przez parlament. Opublikowane. Zasada pierwszeństwa. Często są oparte na wzorcach umów. Umowy o charakterze kompleksowym. Mogą modyfikować rozwiązania prawa krajowego.

Dwa rodzaje podwójnego opodatkowania:

1) w sensie prawnym: by wyeliminować negatywne skutki tego zjawiska. Są to sytuacje, gdy ten sam podmiot, od tego samego przedmiotu, w tym samym czasie płaci podatek. Trzy jedności: podmiotu, przedmiotu i czasu. Celem jest zmniejszenie obciążeń dla podatnika.

2) w sensie ekonomicznym: ten sam przedmiot, dwa różne podmioty są podwójnie opodatkowane. Np. dywidenda.

Zasadniczo podatki do sprawa wewnętrzna. W przypadku osób prawnych ustawodawca dopuszcza ograniczenie dywidendy o podatek, ale spółki mogą sobie to zrekompensować przy zapłacie podatku od dochodów.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dotyczą sensu prawnego, ale też korekty dochodu do opodatkowania.

Polska ustawa o podatku dochodowym: gdy przedsiębiorstwo transgraniczne (powiązane z prawem obcym) ustaliło cenę odmiennie niż cena rynkowa, to organ podatkowy ma uprawnienie do ustalenia ceny rynkowej (korekta zysku), np. spółka matka - córka i przepływ zysków gdzie mniejsze opodatkowanie.

Ceny transakcyjne ustalone przez przedsiębiorców są przedstawiane przez nich organom podatkowym.

Organ podatkowy może podwyższyć dochód do opodatkowania i dokonać korekty zysku.

Treść umowy o unikanie podwójnego opodatkowania:

-zakres przedmiotowy: nie obejmują podatków konsumpcyjnych ponieważ są obciążone w miejscu konsumpcji i nie ma tu zjawiska podwójnego opodatkowania.

Dotyczą podatków dochodowych (przyrost czystego zysku, podatek od majątku).

-zakres podmiotowy: podmioty, które co najmniej w jednym państwie podlegają obowiązkowi podatkowemu. Według zasady rezydencji, według zasady źródła.

Jeżeli w obu państwach podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (tylko wg źródła opodatkowania) to nie ma zjawiska podwójnego opodatkowania.

Suwerenna władza idzie za obywatelem za granicę.

Umowy mają charakter kompleksowy.

Wewnętrzne prawo krajowe i prawo prywatne międzynarodowe obowiązują.

Każde niezdefiniowane pojęcie w umowie międzynarodowej jest interpretowane według prawa danego państwa.

Wykładnia umowy międzynarodowej według Konwencji Wiedeńskiej.

Kolizja:

Osoba prawna : gdy podwójna rezydencja to spółka ma siedzibę tam, gdzie znajduje się zarząd spółki.

Osoby fizyczne: strony w ostateczności wskazują, ale najpierw: miejsce - ośrodek interesów życiowych, gdy nie przebywa stale, gdy kilka obywatelstw to miejsce, gdzie powinien mieć rezydencję.

Nie może być dwóch rezydencji.

Przypisujemy podmiot do jednego państwa. Państwo, gdzie podmiot ma rezydencję jest uprawnione do obciążenia wszystkimi podatkami.

Normy z otwartymi skutkami prawnymi:

Zyski przedsiębiorcy mającego siedzibę w umawiającym państwie (w Polsce) mogą być opodatkowane tylko w państwie umawiającym, a gdy prowadzi działalność w drugim państwie przez zakład (definicja zakładu zawarta jest w umowie) to w drugim państwie przedsiębiorca jest opodatkowany w stosunku do wielkości zysku jaki tam osiągnął

Są też zamknięte skutki prawne:

-wszelkie zyski z nieruchomości opodatkowane są tylko w państwie położenia nieruchomości (państwo źródła).

Pojęcie nieruchomości ustalone według prawa położenia nieruchomości.

Gdy otwarte skutki prawne:

Państwo rezydencji jest obowiązane zastosować metodę eliminacji podwójnego opodatkowania.

a) eliminacja dotyczy dochodu - według zasady pomniejszenia dochodu

Zasada wyłączenia: jeżeli

w Polsce 2 miliony (państwo rezydencji), a Niemczech 200 tysięcy. Opodatkowanie następuje według stawki 1 800 000 złotych.

b) eliminacja przez zaliczenie

opodatkowanie następuje według polskich stawek, mimo że opodatkowanie nastąpiło w obcym kraju. Zaliczenie 2 progresji: tyle zaliczamy ile by uzyskał w Polsce (mimo że np. w Niemczech inaczej by uzyskał).

Wykład 04 I

Wykładnia prawa podatkowego:

-podstawowe zasady wykładni + specyfika gałęzi prawa

-wykładnia operatywna

-prawo uzyskuje swój kształt w procesie stosowania

-działania by urzeczywistnić prawo

-sprawa powinna być w rozsądnym terminie załatwiona

-wykładnia stosowania prawa: istotne ustalenie źródeł prawa, dopasowanie obowiązujących przepisów do sytuacji

-poszukiwanie woli pracodawcy

Stałość formy i terminów albo dostosowania do aktualnych warunków

Ma być eksponowana pewność prawa

Elementy dynamiczne u podstaw prawa, ukształtowania prawa.

- poszukiwanie ze względu na język, system, cel: dyrektywy I stopnia.

Dyrektywy II stopnia. Kolejność: procedury preferencji, gdy zachodzą różne rezultaty.

Wykładnia językowa:

-wokół niej są nieporozumienia. Ścisłe formułowanie tekstu prawnego, ścisły system norm.

Podział na wykładnię językową i pozajęzykową.

W zależności jak ukształtowane słowa: jednoznaczne czy niedookreślone.

Swoboda tworzenia prawa:

Niejasności interpretuje się na korzyść podatnika:

-język prawny to język sztuczny

- adresaci określeni by wiedzieli, by zrozumieli co w określonej sytuacji czynić, albo od czego powstrzymać się

-język naturalny: funkcjonuje w danym społeczeństwie

-domniemanie języka potocznego czy prawnego: pierwszeństwo ma język naturalny nad prawnym

Wykładnia językowa ma na celu ustalenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego normy prawnej, kto w jakiej sytuacji co ma zrobić.

Ujęcie kategorialne

Przypisanie abstrakcyjnego stanu prawnego

Ustalić znaczenie poszczególnych słów:

-czy pod tą samą nazwą to samo znaczenie

-prawo podatkowe używa tych samych nazw co prawo cywilne. Czy powinno nadawać im odmienne znaczenie?

-jedność i spójność systemu prawa

-siatka pojęciowa, język sztuczny

-język dla odkodowania normy

Wykładnia derywacyjna:

-reguły z wykładni systemowej automatycznie z prawem UE i Konstytucją

-prawa UE przed prawem krajowym

-nie jest to wykładnia literalna, ale wykładnia językowa (wg profesora)

WYKŁADNIA PRAWA

- wykładnia systemowa i celowościowa

Ustalenie stanu faktycznego, stanu abstrakcyjnego, nałożenie ich na siebie

Wykładnia systemowa - ze względu na system do którego dane przepisy należą

Wykładnia systemowa zewnętrzna - umieszczenie w całym porządku prawnym

Wykładnia systemowa wewnętrzna - położenie przepisu w danym akcie

2 ośrodki prawa: krajowy i unijny

Ale tworzą 1 porządek prawny, tworzą pole interpretacji

Rozstrzyganie problemów walidacyjnych w stosowaniu prawa

Stopień powiązania przepisów

Podatki bezpośrednie i pośrednie

Stopień ingerencji PUE w zakresie podatków jest daleko idący

Dyrektywy tworzą tu nieomal gotowe konstrukcje (podatek akcyzowy, od towarów i usług)

Rozstrzygnąć stosunek prawa krajowego do UE

Proces implementacji dyrektyw przez działa niego krajowego pracodawcy

Punktowa harmonizacja prawa - określone zagadnienia (podział zysku, dywidendy spółki córki)

Ograniczenie swobody prawodawcy krajowego (pośredni jak daleko sięga)

W podatkach bezpośrednich - to wyjątek

Porównać regulacje krajową z unijną czy postanowienie PUE jest jednoznaczne, bezwarunkowe - czy wywołuje bezpośredni skutek

Zasady prawa UE wyprowadzone przez ETS też wyprowadzona z porządków prawnych z praw człowieka z prawa pierwotnego, z ochrony jednostki, in dubio pro tributario.

Wykładnia celowościowa

- tu odwoływanie do zasad

- aktywizm i pasywizm sędziowski i sztywna litera prawa czy tworzenie prawa przez sędziów

Proces stosowania prawa podatkowego to nie tylko literalne stosowanie!

Wykładnia ze względu na system do którego należy odniesienie prawa podatkowego do KRP - prawne granice opodatkowania

Legitymacja pracodawcy o obciążania ciężarami publicznymi w ramach porządku prawnego, umieścić przepis w porządku prawnych funkcjonującym w Polsce, relacje, prawo podatkowe jako prawo publiczne, a prawo prywatne.

Czy pojęcie samoistne czy wynikające z całego porządku prawnego?

Gdzie granica nadużywania prawa podatkowego?

Bardzo ważna relacja prawa podatkowego, a prawa cywilnego, domniemanie języka potocznego, słowa przy pomocy których formułowane prawo wewnętrzne i zewnętrzne wykładni systemowej dotyczy aktu prawnego, w którym znajduję się przepis prawny będący przedmiotem interpretacji.

Powiązanie przepisu z ogólnym prawem podatkowym

Wykładnia systemowa wewnętrzna, wewnątrzgałęziowa

- relacje między przepisem a pozostałymi przepisami będącymi w tym samym akcie umieszczonymi, fikcja racjonalnego prawodawcy, poszerzanie i redukcja pola interpretacji, dopasowanie do stanu faktycznego

Przepisy przejściowe i końcowe - ważne dla stosowania prawa

1. Obowiązywanie prawa - cały proces legislacyjny, podpisanie i ogłoszenie. TK: ochrona praw nabytych naruszona przez brak przepisów przejściowych. Stosowanie nowych przepisów do stanów faktycznych, które zaistniały przed ich wejściem w życie, jeżeli nowe przepisy są korzystniejsze dla podmiotu. Interpretacja starych i nowych do stanu faktycznego i stosowanie tych korzystniejszych.

Przepisy podatkowe wprowadzone przed 30 listopada

TK: vacatio legis, min. jeden miesiąc

Wykładnia systemowa z jednej strony ma akty wykładni statycznej, ale z drugiej strony elementy dynamiczne. Najbardziej dynamiczna jest wykładnia celowościowa (funkcjonalna)

Najwięcej elementów dynamicznych, poszukiwanie aktualnych celów

Czy i w jakim stopniu norma odpowiada regulacji krajowej?

W dyrektywach bardzo rozbudowane preambuły, ma ścisły normatywny charakter, ściśle zakreśla zakres regulacji prawnej.

Żeby na całym obszarze UE stosowane było jedno prawo to osiągnięcie efektu, które dyrektywa zakłada, cele te realizowane przez ustawodawstwo krajowe

Wykładnia celowościowa wewnętrzna prawa krajowego

Normy - reguły celu fiskalnego, cel prawa podatkowego to cel fiskalny

Pieniądz publiczny pieniądz prywatny

Norma celu pozafiskalnego: prawo realizuje formy społeczne (przełamanie niżu demokratycznego przez wprowadzenie becikowego)

Rozpoznać czy to norma aktu fiskalnego czy pozafiskalnego

Zła interpretacja prawa podatkowego, gdy nie uwzględnia się normy celu bezpodatkowego

- Daleko posunięty autorytaryzm wykładni systemowej i celowościowej do wykładni językowej

- Reguły inferencyjne; wyprowadzenie normy z innej normy; poszerzenie normy wykładni prawa; podstawa wyprowadzenia związku między normą ustanowioną, a normą dopiero wyprowadzaną

Dwie grupy:

1. Reguły a fortiori 2) reguły per analogiam

Ad. 2 Analogia jako sposób prawniczego myślenia, nie za bardzo uznane przez logików;

Analogia jako odzwierciedlenie stosunku podmiotu do prawodawcy (prawodawca jest racjonalny- nie ma luk!)

Analogia wtedy kiedy jest luka w prawie uniemożliwiająca jego stosowanie

2 rodzaje rozumowań:

A contrario - zawęża stosowanie normy do stanu wyraźnie określonego w treści przepisu; per analogiam - a simili - inna norma o inne przesłanki, jak gdyby była ona expressis verbis ustanowiona: analogia legis (z danego aktu prawnego) i analogia iuris (z całego systemu prawa)

Rodzaje rozumowań wzajemnie się wykluczają

Poglądy jakoby w prawie publicznym analogii stosować się nie powinno, prawo to normuje bowiem podstawy praw i obowiązków jednostki

Zakaz rozszerzania obowiązków podatkowych oraz zobowiązań podatkowych (podatkowo prawny stan faktyczny) poza stan ustalony w ustanie

Kiedy mamy do czynienia z luką w prawie?

Luka konstrukcyjna - brak regulacji uniemożliwiająca stosowanie przepisów - wtedy analogia dopuszczalna

Luki w prawie nie można utożsamiać z obszarem wolnym od opodatkowania (bezwzględnie należy je odróżnić)

Obszar wolny od opodatkowania - zakaz wypełniania w drodze analogii, fakt, że prawodawca czegoś nie uregulował nie oznaczana automatyczne luki w prawie!

Ad. 1

Dwa rodzaje:

- z większego na mniejsze, charakter uprawniający, jeżeli wolno mi więcej to tym bardziej i mniej.

Jeżeli jakaś czynność faktyczna z zakresu prawa podatkowego można udowodnić za pomocą paragonu kasowego, to tym bardziej za pomocą faktury VAT

- z mniejszego na większego, charakter zakazujący, ograniczający - tu na odwrót: jeżeli czegoś nie można udowodnić za pomocą faktury VAT to tym bardziej za pomocą innego kwitu (bo na przykład istnieje wymóg formy szczególnej)

Reguły kolizyjne- służą usuwaniu konfliktów prawnych między wyprowadzonymi systemu prawnego normami :

1. Reguła hierarchiczna - najbardziej generalna, najsilniejsza z reguł

2. Reguła chronologiczna - reguła czasu ustanowienia normy prawnej, dotyczy tylko norm równoważnych w hierarchii norm

3. Reguła zakresu normowania

Reguły pomocnicze w stosunku do wykładni prawa, prawodawca często w ustawach odrębnych ustala ulgi podatkowe np. majątki kościelne; wydawać by się mogło, że na pierwszy rzut oka w Ordynacji Podatkowej mamy do czynienia z ?????

- Zasada TSUE o pierwszeństwie stosowania prawa europejskiego przed prawem krajowym

Wykładni prawa pod uwagę należy wziąć poza przepisami prawa także praktykę, doktrynę etc.

PROBLEMATYKA OGÓLNEGO PRAWA PODATKOWEGO

- podstawowy akt prawny

- Ordynacja Podatkowa z 29.08.1997

- w swym założeniu porównywana do Kodeksu Cywilnego i Kodeksu Spółek Handlowych. Skodyfikowana część przepisów prawa podatkowego odnoszących się do wszystkich lub większości podatków, niekiedy zobowiązania podatkowe

Artykuł 1 - daleka od regulacji kodeksowej, nie spełnia wszystkich wymogów dla tego typu aktów

Zdaniem profesora regulacja ta powinna wyglądać tak:

Ogólny przepisy dotyczącego prawa podatkowego, postępowania podatkowe oraz zobowiązania podatkowe (zasadnicze znaczenie), przepisy przejściowe i końcowe. Obecnie postępowanie podatkowe rozsiane po ustawach szczególnych.

- Definicje legalne w Ordynacji Podatkowej mają 2 znaczenia:

1) tak jak każda definicja legalna

2) definicja sensu stricte - definicja pojęciowa i zakresowa

- Artykuł 3, punkt 1 - określenie „ustawy podatkowej” zdaniem profesora niepotrzebne bo jedna w KRP wystarczy. Profesor uważa, że nie można mówić o ustawie podatkowej w znaczeniu normatywnym, takim pojęciem może posługiwać się co najwyżej doktryna

„Przepisy postępowania podatkowego” - umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz prawo UE

Definicja podatku - typowa definicja zakresowa

Definicja ulg podatkowych odróżnia te ulgi - ulgi systemowe od ulg uznaniowych

Pojęcie zwrot podatków - szeroko rozumiane przez ustawodawcę (nie podoba się profesorowi )

Definicja działalności gospodarczej - materia wielce zagmatwana, wszędzie definicja tego samego pojęcia, uregulowanie wynikające z nadmiernej regulacji

OGÓLNE REGULACJE ORDYNACJI PODATKOWEJ

- podstawowy akt prawny

- problematyka ogólna prawa podatkowego, definicje ustawowe (treściowe), definicje zakresowe (wymienienie elementów składowych)

- przez podatki rozumie się zaliczki, raty, (…)

- określenia, które narzuca prawodawca i tak je należy rozumieć, przepis szczególny mieści się w zakresie ogólnym

Obowiązek podatkowy - kto płaci podatek?, w jakich sytuacjach faktycznych?

Przypisać świadczenie pieniężne nie ekwiwalentne?

Obowiązek podatkowy, zastępuje wolę bycia podmiotem (w stosunku zobowiązaniowym wola podmiotu wejścia w ten stosunek), wolę podmiotu zastępuje właśnie obowiązek podatkowy!

Atrybut władztwa - każdy kto wejdzie w obszar obowiązku podatkowego jest zobowiązany do nie ekwiwalentnego świadczenia, abstrakcyjny obowiązek przypisany do podmiotu, wielkość świadczenia, zobowiązanie przekazania świadczenia, przymus, nie ekwiwalentność, odpłatność ogólna

Otwarty i zamknięty podatkowy stan faktyczny

Obowiązek podatkowy jest poprzednikiem zobowiązania podatkowego, najpierw należy ustalić, że podmiot podlega obowiązkowi podatkowemu

Definicja legalna zobowiązania podatkowego - art. 5 OP wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do opłacenia na rzecz Skarbu Państwa, przecinek jednostki samorządu terytorialnego w określonym terminie, wysokości, miejscu.

Złota myśl - „Prawo podatkowe to prawo cywilne na skróty.”

Podmiot- przedmiot- treść, dłużnik podatkowy, czy przesunięcie?

Powstawanie stanów faktycznych z PC powiązane z obowiązkiem podatkowym

Wierzyciel z mocy ustawy: organ państwa

Gmina - organ jej jako organ podatkowy ale też gdy podatek na rzecz gminy pobierany przez ???

Stan zamknięty - tu brak zaliczek

Obowiązek i zobowiązanie jednocześnie

Otwarte - obowiązek podatkowy + z tytułu zaliczki

To bieżący pobór podatku by ich najmniej na koniec roku

(np. ulga internetowa)

Odsetki od niezapłaconej zaliczki

Odmienny charakter zaliczki

Praprzyczyna powstanie stosunku podatkowego - ustawa ogłoszona , weszła w życie prawodawca EU w określonym zakresie kształtuje zachowanie podmiotów w prawie podatkowym

Dłużnik skarby państwa zapłata na rzecz SP wierzyciel reprezentanta SP

Art.7

Podmioty stosunek zobowiązaniowego - podatnik - osoba fizyczna ( prawna) podlegająca z mocy ustawy obowiązkowi podatkowemu.

Podatek : publicznoprawne, nieodpłatne , przymusowy, bezzwrotny

Elementy ekonomiczne i prawne podatku na gruncie każdej ustawy określić kto jest podatnikiem !

Dochód małoletniego doliczany do dochodu rodzica

Prawna - wpis do rejestru

Płatnik - może wystąpić z powództwem art.8 O.P. os fizyczna/prawna/ jednostka organizacyjna obowiązana do obliczenia i pobrania podatku i wpłacenia do właściwego organu staje się podmiotem stos. zob.

Inkasent - 9 O.P., nie jest podmiotem stosunku zobowiązaniowego; obowiązek do poboru podatku i wpłaty

Art.13 - Naczelnik US i UC

j.s.t. - wójt, burmistrz, starosta, marszałek, minister właściwy

Dyrektor IS, IC , SKO

Wykonywanie i wygasanie zobowiązań podatkowych

Stosunek zobowiązaniowy , gdzie przedmiot i treść jest obowiązek zachowania się w określony sposób dłużnika określony przez wierzyciela.

Prawo podatkowe : nieekwiwalentność świadczeń, miejsca i powiązania z innymi gałęziami prawa

Bazowanie na stanach faktycznych wynikających z woli stron , ale ingerencja władcza

Art.21 O.P. powstanie zobowiązania podatkowego , gdy zaistnieją zdarzenia , z którym ustawa wiąże konsekwencje plus doręczenie decyzji podatkowej

Coraz częściej stos. prawa podatkowego bez bezpośredniej ingerencji wł. podatkowej.

Zakwestionowanie prawidłowości zobowiązania podatkowego - decyzja deklaratoryjna

Decyzja podatkowa -deklaratoryjna i konstytutywna

Ordynacja podatkowa reguluje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego

Sposoby wygaśnięcia

- efektywne - wierzyciel zaspokojony

-nieefektywne - przedawnienie, umorzenie

- zapłata podatku najprostsza metoda -rozdział VII O.P. od art.59

Wygasa w całości lub w części - zapłata i tej części wygasł obowiązek podatkowy

- pobranie podatku przez płatnika od inkasenta

-potrącenie w prawie cywilnym praprzyczyna stosunku zobowiązaniowego to ustawa art.64.O.P.

Potracenie na wniosek podatnika - wzajemna, bezsporna, wymagalna wierzytelność, nie dotyczy nadpłaty.

Zgłoszony w terminie wniosek.

-następny etap, sytuacja gdy zaliczenia nadpłaty, zaliczki,

-przeniesienie własności rzeczy

-przejęcie własności nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym nie jest równoznaczne z przejęciem nieruchomości z O.P.

-art. 66 O.P. oferta dla organu podatkowe, zgoda starosty, akt notarialny, zgoda organu podatkowego, podstawa to stosunek cywilnoprawny

-starosta powiadamia naczelnika urzędu skarbowego o zawarciu umowy, umowa ważna pod warunkiem zgody

-przedawnienie i zwolnienie z obowiązku zapłaty - 14 O.P. dotyczy interpretacji indywidualnej

-umorzenia:

-z urzędu - organ podatkowy stwierdza, że dług jest nie do zrealizowania, jest tak mały,

-przedawnienie:

*zobowiązania podatkowego - jako forma nieefektywna, 5 lat od końca roku, w którym podatek zapłacono (nienależne świadczenie)

*przedawnienie prawa do wymiaru, ale brak gdy zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa

-zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa bądź z mocy decyzji konstytutywnej - rozdział VIII O.P. - wygaśnięcie !

Wykład: 8.03.11 r.

1. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych

2. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

ZABEZPIECZENIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH, przyszłego ich wykonania.

-Różna postać:

- zabezpieczenie rzeczowe

- zabezpieczenie osobiste

- regulowane jest przez Ordynację Podatkową w zasadniczych formach:

- hipoteka

- zastaw

rozdział III OP

- zabezpieczenie przed wykonaniem, a nawet przed ustaleniem roszczenia. W decyzji o zabezpieczeniu ustalona jest wysokość zabezpieczenia.

- trwa do wymagalności zobowiązania

- realizacja w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji

- może zamienić się w zabezpieczenie egzekucyjne

- art. 33 OP

zabezpieczenie na wspólnym/odrębnym majątku

Przesłanką zabezpieczenia jest obawa, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. W szczególności:

- jeżeli podatnik nie uiszcza wymagalnych zobowiązań

- podatnik dokonuje zbycia majątku w drodze czynności prawnej i występuje obawa, że przyszła egzekucja może być utrudniona lub udaremniona

"uzasadniona obawa" - pojęcie nieostre, mimo że jest z prawa podatkowego

- zabezpieczenie do wydania decyzji

- zabezpieczenie może być dokonane w toku postępowania

decyzje "ustalające" a "określające"

Decyzja konstytutywna:

- w sytuacji gdy powstaje zobowiązanie podatkowe z mocy decyzji -> ustalenie -> decyzja konstytutywna organu podatkowego

Decyzja deklaratoryjna:

- decyzja określa jakie zobowiązanie powstało z mocy prawa

- zobowiązanie powstało ipso iure

- "rozporządzanie majątkiem" jest ogólnym pojęciem

zabezpieczenie - ogranicza korzystanie z majątku przez dłużnika podatkowego

art. 33a OP - wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu

- 14 dni od doręczenia decyzji o ustaleniu wysokości zobowiązania

- bądź wygaśnięcie następuje z dniem doręczenia decyzji określającej zobowiązanie

- decyzja określające zobowiązanie podatkowe związana jest z wymiarem kontrolnym

zabezpieczenie dotyczące podatnika odpowiednio stosujemy do płatnika, inkasenta

- wygasa z chwilą ustalenia decyzji odpowiedzialnej za zobowiązanie podatkowe

formy zabezpieczenia; należy odróżnić:

- normalne zabezpieczenie typu administracyjnego z urzędu, wg art. 33 O.P.

- zabezpieczenie, które jest uregulowane w art. 33d O.P.; to zabezpieczenie dokonane przez organ, a podatnik może wystąpić z wnioskiem o zabezpieczenie w formie depozytu + poręczenie (bankowe, ubezpieczycieli)

organ: przyjmuje - odrzuca: postanowienie o odrzuceniu

formy: gwarancja bankowa, poręczenie, weksel z poręczeniem (klasyczne zabezpieczenie roszczeń), czek, zastaw rejestrowy, uznanie kwoty na rachunku depozytowym

zabezpieczenie w trybie art. 33 O.P. to wykonanie decyzji o zabezpieczeniu wg przepisów o egzekucji w administracji, podczas gdy zabezpieczenie z art. 33d O.P. to brak postępowania egzekucyjnego.

w sytuacji art. 33d O.P. pewność co do gwaranta

- stosunek między dłużnikiem podatkowym a gwarantem jest stosunkiem między dłużnikiem a organem podatkowym

- gwarant jest odpowiedzialny za zobowiązanie podatkowe do wysokości gwarancji

art. 33e O.P. - kto może być gwarantem, a kto poręczycielem

- wykaz w prawie celnym

- dowolny wybór przez stronę formy gwarancji

art. 33g O.P. - postanowienie (na które przysługuje zażalenie)

może być przedłużenie decyzji o zabezpieczeniu

art. 34 O.P. hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta

- hipoteka jest zabezpieczeniem rzeczowym

- hipoteka przymusowa to hipoteka jawna (wpis hipoteki do księgi wieczystej, ewentualnie zbiór dokumentów)

oświadczenie o stanie majątkowym jest oświadczeniem do organu pod rygorem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań

Zastaw Skarbu Państwa i JST

art. 21 O.P.

- z dniem wpisu do rejestru zastawu skarbowego

- podstawą wpisu jest decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego

- zastaw skarbowy - rzecz pozostaje u zastawiającego

- w zastawie ustawowym z prawa cywilnego musi być doręczona decyzja

- wykreślenie z rejestru zastawu

Zabezpieczenie:

- przed wydaniem decyzji o wysokości zobowiązania podatkowego

- po wydaniu decyzji o wysokości zobowiązania podatkowego, lecz przed jej realizacją

O.P. jest lex specialis do ustawy o egzekucji świadczeń pieniężnych w administracji

oferta podatnika w formie z prawa cywilnego

OPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE

- podatnika całym jego majątkiem

- nie potrzebne jest wydanie decyzji bo przez sam fakt bycia podatnikiem jest on odpowiedzialność

- majątkiem osobistym i wspólnym - art. 26 O.P.

- 26a O.P. - nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia, nieujawnienia podstawy opodatkowania

- odpowiedzialności podatkowa płatnika zwalnia od odpowiedzialności podatnika

29 O.P. - odpowiedzialność małżonka

- odpowiedzialność za podatek wpłacony

- art. 91 O.P. - bardziej dług solidarny niż odpowiedzialność solidarna

- dług a odpowiedzialność

Prawa i obowiązki następców prawnych i podmiotów przekształconych (fuzje, inkorporacje)

- następca prawny wchodzi w prawa i obowiązki swoich poprzedników z zakresu prawa podatkowego

- spadek - przejęcie spadku, wejście w obowiązki podatnika, jest przedmiot: spadek, ale podmiot dopiero z chwilą złożenia oświadczenia

Prawa majątkowe i niemajątkowe związane z przedsiębiorstwem, które zostanie objęte

- art. 111 O.P. - odpowiedzialność członków rodziny - jednak odpowiedzialność ta ma bardziej charakter gospodarczy niż rodzinny

- egzekucja z majątku osoby trzeciej dopiero, gdy egzekucja z majątku podatnika okaże się bezskuteczna

- art. 107 O.P. - solidarna odpowiedzialność drugiego podatnika

- art. 113 O.P. - odpowiedzialność z tytułu firmanctwa - gdy osoba zgodzi się by inna osoba prowadziła działalność gospodarczą pod jej nazwiskiem to wówczas ponosi odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe

- nieograniczona odpowiedzialność osób, na które prawo podatkowe nakłada obowiązek

- spadkobranie - stosuje się KC + O.P.

- odpowiedzialność osoby trzeciej dotycząca wykonania zobowiązań i zaległości podatkowych

Wykład: 29.03.2011 r.

PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH

- zakres regulacji prawnej wyznacza ustawodawca

- pojęcie systemu prawa podatkowego nie jest równoznaczne z pojęciem systemu podatkowego, które jest szersze od tego pierwszego

- są też systemy otwarte - nie do końca uregulowane, inna interpretacja, reguły niedookreślone, prawo podatkowe tworzy sztuczne relacje społeczne

- zakaz poszerzania podatkowoprawnego stanu faktycznego

- nullum tributum sine lege

Zakres podmiotowy:

- osoby fizyczne

- do majątku opiekuna, rodzica wliczamy majątek dziecka (bez pełnej zdolności do czynności prawnych)

Zakres przedmiotowy:

- konieczność powiązania podmiotu z podatkowoprawnym stanem faktycznym

- wkroczenie na obszar prawa podatkowego następuje przez działanie/zaniechanie

- brak ekwiwalentności podatku

- art. 9 - przedmiotem jest opodatkowany dochód, przyrost czystego majątku

Źródła przychodu:

- nadwyżka przychodu

- nie dochód globalny, a z poszczególnych źródeł - potem zsumowany i opodatkowany

- straty mogą być kompensowane w następnych 5 latach podatkowych, przy czym na każdy jeden rok podatkowy kompensata nie może przekraczać 50% straty

dochód

- pojęcie ekonomiczne, ale jest to dochód prawny

- zysk ekonomiczny wynikający z rachunku, zysk podatkowy

- dochód - jest to nadwyżka przychodu z danego źródła nad kosztami jego uzyskania w danym roku podatkowym

art. 10 - wymienione źródła uzyskania przychodu:

- stosunek pracy

- działalność osobista

- pozarolnicza działalność gospodarcza

- najem

- dzierżawa

- odpłatne zbycie (nieruchomości itp.)

- inne źródła

- katalog otwarty, brak enumeracji

- źródła te nie są jednolite

- wymienione tylko źródła przychodu

art. 12 - bardzo szczegółowe wyjaśnienie przychodów

konstrukcja:

- "przychodem jest ... " - k. zamknięta

- "przychodem jest w szczególności ..." - k. otwarta

- art. 11 - otrzymane lub pozostawione do dyspozycji - lex generalis

- art. 14 ust. 1 - należne nie otrzymane

zasada kasy - świadczenie jest otrzymane, gdy fizycznie się je otrzyma

zasada memoriału - należność dokumentu, kiedy dane świadczenie ma otrzymać. Liczy się należność a nie czas otrzymania

- identyczne uregulowania dotyczące dochodu osób prawnych

- przepisy ustawy o rachunkowości - zasada memoriału. Ale różnica w faktycznym dysponowaniu środkami w kasie, a zapisem księgowym

- możliwość otwierania rezerw na nieściągalne należności przy zmniejszaniu dochodu. Zamknięcie rezerwy następuje gdy zwiększa się dochód.

- prawo podatkowe nie w pełni respektuje prawo bilansowe. Ustawa o rachunkowości daje szersze możliwości tworzenia rezerw bilansowych niż rezerwy podatkowe.

- art. 10 - 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

- wyspecyfikowane źródła przychodu łącznie z innymi (alimenty, stypendia, dotacje)

- dochód i przychód odnosimy do źródeł z art. 10

Zwolnienia przedmiotowe:

- 137 punktów

- lex specialis, który ogranicza zakres przedmiotowy podatku

- opodatkowanie działalności gospodarczej osób fizycznych nie może różnić się od opodatkowania osób prawnych

- przychód - "surowy majątek"

- przy VAT - przychód opodatkowany

- im więcej kosztów uzyskania przychodu tym mniejszy dochód

koszty - uznane przez ustawodawcę, ale nie mogą one abstrahować od ekonomicznych realiów

- klauzula generalna: prawo odsyła do zwrotów pozaprawnych (np. zasada współpracy społecznej, państwa prawa)

konstrukcja kosztów -> klauzula generalna

- wyjątki: art. 22 u.p.d.os.fiz. i art. 15 u.p.d.os.pr.

- koszty poniesione w celu uzyskania przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodu - z wyjątkiem art. 23

- wydatki poniesione W CELU - związek przyczynowo-skutkowy w postaci nakład-efekt, albo rozpatrywanie kosztów od strony negatywnej, czy nie są to osobiste wydatki na potrzeby podatnika, jego rodziny, nie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

- punktowa harmonizacja podatków dochodowych

dochody niefundowane: z pracy, z renty, emerytury. Tu: ryczałtowe koszty, kwotowo ustalone, chyba że zostanie wykazane, że są większe

- przy umowie zlecenia - 20% koszt uzyskania przychodu

- prawa autorskie - 50% koszt uzyskania przychodu

odpisy amortyzacyjne od wartości środków trwałych:

- amortyzacja - pieniężny wyraz wartości środka przeniesionych na zużycie

- związane z produkcją

- stopień zużycia środka

- od wartości prawnych i niematerialnych

- prawo podatkowe nie uwzględnia wydatków na środki trwałe, ale zalicza je do kosztów przez wykonanie odpisu amortyzacyjnego

- wartość środka, pomniejszona o czas

- środek trwały - środki mające wartość powyżej 3.5 tysiąca zł. i okres zużycia ponad rok by dokonać odpisu amortyzacyjnego

- by dokonać odpisu należy wprowadzić środek do ewidencji i wykonać przy produkcji

- możliwość późniejszego skorygowania

- amortyzacji podlegają środki trwałe, wartości niematerialne i prawne

- spór: czy remont powiększa wartość środka (czy traktować go jako działanie zmierzające do utrzymania w stanie użytecznym, czy może jako inwestycję)

- nakład na środek trwały

Wykład: 5.04.11 r.

- obciążenia związane z działalnością gospodarczą

- amortyzacja

- umowa leasingu - rozdział IVa ustawy o podatku dochodowym od os. fizycznych

LEASING

Opodatkowanie stron umowy leasingu

- umowa leasingu - umowa nazwana w KC

- finansujący i korzystający (leasingodawca i leasingobiorca)

- oddanie do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne a także grunty

skutki podatkowe:

- przychód i koszty uzyskania - opłaty lesingowe nie są przychodem dla finansującego ani kosztem dla korzystającego

- można dokonać amortyzacji środków trwałych będących przedmiotem leasingu

- odpisu amortyzacji dokonuje korzystający

- wydatki na raty leasingowe nie stanowią kosztów uzyskania przychodu

- koniec umowy leasingu a środek jest jeszcze eksploatowany

- najczęściej w umowie jest klauzula, że gdy środek jest sprzedany przez korzystającego to finansujący ma przychód - (?)

- gdy sprzedaż osobie trzeciej to finansujący ma obowiązek zwrotu wartości korzystającemu

AMORTYZACJA

- art. 23b ustawy o podatku dochodowym od os. fiz.

- w zależności kto dokonuje wpisu amortyzacyjnego to tak ustalane są przychody i koszty

- amortyzacja nie jest kosztem bieżącym, stopniowo zwracane są środki

- w p.d.o.os.fiz. inaczej traktowany jest przychód - podział na grupy, i potem zsumujemy dochody. W p.d.o.os.pr. natomiast uwzględniany jest globalny dochód

- dochody osobiste płatników - ich koszty uzyskania są dość proste. Np. przy stosunku pracy są one ryczałtowo ustalone

- w p.d.o.os.pr. wyjątkowy podmiot prawa podatkowego w postaci grupy kapitałowej. Jeden podmiot rozlicza się na zewnątrz

- stawka podatkowa - wyraża stosunek kwoty podatku do podstawy opodatkowania - najczęściej kwotowa, może być też kwotowa, ułamkowa

- podatek kwotowy to nie to samo co stawka kwotowa

- 5 zł za m² nieruchomości - stawka kwotowa

- 50 zł opłaty targowej - kwota podatku z góry ustalona (tu nie ma stawki ani podstawy)

stawki procentowe

- podatki obrotowe - stawki proporcjonalne, niezależne od podstawy

- w p.d.o.os.pr. - 19%

- w p.d.o.os.fiz. dot. działalności gospodarczej - 19% (stała stawka liniowa)

- stawka progresywna - gdy wzrost podstawy opodatkowania to stawka rośnie

- gdy kilka stawek to taryfa podatkowa

- art. 27 p.d.o.os.fiz. - stawki

- do 85 528 zł stawka procentowa. Powyżej 85 528 zł stawka przyrostu, szczeblowa

- podział podstawy na poszczególne szczeble i każdy na własną taryfę podatkową

- w II stopniu zawiera nadwyżkę

RYCZAŁT

- art. 29 i 30e p.d.o.os.fiz. - ryczałt podatkowy (nie wliczany do globalnego dochodu)

- niekonsekwencja prawodawcy - dowolne posługiwanie się pojęciem ryczałtu

- ryczałt - forma uproszczonego poboru podatku. Pojęcie z zakresu p. materialnego jak i procedury podatkowej

- uproszczony wymiar podatku ze względu na mały wymiar działalności

- uproszczona forma - nie ustala się dochodu

karta podatkowa - tabele, gdzie ze względu na wielkość miejscowości, rodzaj działalności ustala się wysokość podatku. Nie oblicza się dochodu jak prawo materialne chce - odejście od tych założeń.

- przychody ewidencjonowane - opodatkowany przychód, nie dochód, określona stawka

- te czynniki traktują ryczałt jako element prawa procesowego

ryczałt jako element prawa materialnego

- element wolny od opodatkowania

- ryczałtowo ustalone koszty z tytułu pracy

- 20% od umowy zlecenia

- nie trzeba wykazywać kosztów uzyskania przychodu

- z góry ustalone kwoty, bez obliczania szczegółów, rzeczywistej wielkości

- oszacowanie podstawy opodatkowania - nie jest w stanie dokładnie określić dochodu/kosztów. Niemożność skorzystania z ksiąg podatkowych.

- WG PROF. ART. 29 i 30e TO NIE RYCZAŁT

ustawa z 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych

- art. 1 - reguluje

- zryczałtowana forma poboru podatku

- art. 1 - działalność gospodarcza, osiągając przychody z tytułu najmu, dzierżawy, duchowni

- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - podatnik ustala przychód (a nie dochód)

- art. 6

- 20% osoby wykonujące wolne zawody

- opodatkowanie w formie karty podatkowej

wymiar i pobór podatku:

- na zasadach ogólnych

- postępowanie można podzielić na dwie części

- obliczanie podatku przez samego podatnika albo przez inny podmiot, którego działalność jest ściśle związana z przedmiotem

- samoobliczanie - organ podatkowy nie bierze bezpośrednio w nim udziału

- dochody z pracy, renty oblicza z reguły płatnik

- w przypadku działalności gospodarczej - najczęściej samoobliczanie należnego podatku po upływie roku podatkowego oraz w postaci zaliczek

- zaliczka - wysokość narastająca

- organ - odsetki od niezapłaconych w terminie zaliczek w poszczególnych miesiącach

- osoby prawne - jedno rozliczenie przy jednym bilansie

- może występować nadpłata na koniec roku podatkowego

- w Polsce dominuje samodzielne obliczanie podatkowe:

1. podatnik ustala stan faktyczny w zeznaniu (wyliczyć dochód, zastosować ulgi, koszty)

2. organ podatkowy ustali nieprawidłowości w samoobliczeniu

- wszczyna z urzędu postępowanie

- udział organu publicznego

Wykład: 12.04

Podatki obrotowe.

Są związane z obrotem. Zalicza się do nich podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy („diabelski młyn”). Ich specyfika polega m.in. na tym, że nie płaci ich ten, kto jest podatnikiem, lecz konsument - trudno zindywidualizować ten podatek. Opodatkowany jest akt obrotu, jego efekty - skutki ekonomiczne. Wpływy z tego podatku stanowią dochód budżetu państwa. W wypadku podatku akcyzowego mamy do czynienia z podatkiem jako integralną częścią ceny. Są to podatki wielofazowe, od wartości dodanej na danym etapie obrotu, podatki netto - tzw. „kaskadowość” podatku.

- Globalna zdolność świadczenia pieniężnego społeczeństwa.

- Opodatkowaniu podlega odliczenie. W wypadku stawki 0% podatnik nie płaci podatku, ale może go sobie odliczyć (np. przy wewnątrzwspólnotowej dostawie) - pomniejsza, choć nie płaci.

- Metoda fakturowa - faktura obrazuje czynność obrotu.

- Metoda kredytu podatkowego - płatny „u przedsiębiorcy”, a nie od przedsiębiorcy.

- Zamknięty podatkowoprawny stan faktyczny - równoczesne powstanie obowiązku podatkowego oraz zobowiązania podatkowego.

- Rozliczenia okresowe (miesięczne/tygodniowe).

- Podatek od wartości dodanej wpływa na przepływ towarów i usług u UE. Harmonizacja!

- Zasada neutralności ekonomicznej - VAT nie może obciążać ekonomicznie przedsiębiorcy.

- Prawo do odliczenia to integralny element systemu podatku VAT.

- Dyrektywa 112, dawniej dyrektywa VI - nie udało się ustalić równej stawki podatkowej. 15-23%.

- Zasada powszechności podatku VAT. Obrotowy netto.

Akcyza.

- Ma swoje korzenie w monopolach skarbowych. Podatek jednofazowy. Stawka podatkowa jest odnoszona do ceny brutto. Stanowi integralną część ceny, jest płacony w cenie.

- Zawieszenie mechanizmu poboru akcyzy.

- Zwrot podatku nienależnego.

- Jednokrotna.

- Selektywna - dotyczy wyrobów, które wyraźnie objęte są tym podatkiem.

- Dyrektywa horyzontalna w UE.

- Jest nieodliczalny.

- Znak akcyzy - dopuszczenie do obrotu. Wyrób bez znaku akcyzy - domniemanie, że akcyzy nie pobrano, czyli aktualizuje się obowiązek zapłaty.

Inne podatki obrotowe.

- Podatek od gier. Ustawa z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

- Podatek od czynności cywilnoprawnych - płaci ten, kto dokonał czynności cywilnoprawnej wskazanej w ustawie. Przedmiotem podatku jest sama czynność, a nie efekt.

- Podatki obrotowe wiążą się z dokonaniem obrotu. Podatki typu rzeczowego - podmiot jest tylko punktem odniesienia do czynności podlegającej opodatkowaniu. Najpierw następuje określenie czynności, potem podmiotu.

- Rynkowe podatki związane są z obrotem - nieważne, czy czynność była dokonana zgodnie z prawem, w przewidzianej formie. Orzeczenie ETS dotyczące obrotu narkotykami - nie ma tu niezgodności z prawem, bo obrót narkotykami w ogóle nie jest prawnie dopuszczalny. Najem lokalu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wykład: 19.04

VAT.

- VAT - nie jest to czysta wartość dodana. Wewnątrzwspólnotowe nabycie/dostawa towarów.

- Duża ingerencja UE w mechanizm tego podatku.

- Podatek rzeczowy.

- Podmiot obciążony podatkiem to podiom anonimowy.

- Realizuje funkcje fiskalne.

- Odnoszony jest do globalnej sytuacji gospodarczej.

- Łatwo ściągalny.

- Płacony niezależnie od rezultatów działalności gospodarczej.

- Im niższe dochody, tym większa ich część pobierana jest przez VAT.

Zakres przedmiotowy.

- Przepisy ogólne działu I - definicje!

- Dział II - zakres opodatkowania.

- Art. 5, 5a, 6 - istota podatku - rzeczowy!

- Określenie transakcji, rzeczy. Podmiot podatku dopisany jest do rzeczy.

- Eksport, import, odpłatna dostawa/świadczenie usług, Wewnątrzwspólnotowe nabycie/dostawa towarów.

- Uporządkowana klasyfikacja statystyczna Posługuje się nią dla określenia towaru tylko wtedy, gdy przepis bezpośrednio się na nią powołuje.

- Art. 6 - zawężenie zakresu stosowania ustawy: czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

- W następnych rozdziałach precyzowane są pojęcia z art. 5.

- Art. 7 - dostawa towarów. Przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Rozumienie ekonomiczne, a nie prawne!

- Art. 8 - świadczenie usług. Definicja oparta na kryterium negatywnym.

- Art. 7 - Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i wewnątrzwspólnotowa dostawa. Nabycie: towar trafia do podatnika będącego w innym Państwie Członkowskim, niż państwo, z którego wysłano towar. Dostawa: wywóz podlega opodatkowaniu.

- Każda czynność to dla jednej osoby dostawa, a dla drugiej nabycie.

- Dział III - podatnicy i płatnicy: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wykonują czynności określone w art. 5, związane z towarami i usługami.

- Opodatkowanie: dokonywanie obrotu. Podmiot jest związany z określonym stanem faktycznym, jest „schowany” za przedmiotem. Musi wystąpić jako podatnik w konkretnej czynności, w określonej transakcji w roli podatnika.

- Art. 15 ust. 1 - pojęcie podatnika.

- Działalność gospodarcza - bez względu na cel, bądź rezultat działalności. Inne rozumienie, niż w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i Ordynacji podatkowej. Sposób częstotliwy - pojęcie nieostre. Ponadto przedsiębiorca musi występować w danej transakcji jako VATowiec.

- Zakres podmiotowy + przedmiotowy = obowiązek podatkowy. Powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi - art. 19.

- Wystawienie faktury VAT - wtedy nie musi być wydania towaru/wykonania usługi.

- Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury - art. 19 ust. 4. Należy zapłacić nie później, niż 7 dni od wystawienia.

- Art. 20 - obowiązek podatkowy powstający przy wewnątrzwspólnotowej dostawie i nabyciu towarów. Powstaje 15 dnia miesiąca po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów.

- Obowiązek podatkowy powstaje jednocześnie ze zobowiązaniem podatkowym! Nie mylić powstania zobowiązania z wymagalnością zobowiązania!

- Art. 20b - pobranie towarów z magazynu konsygnacyjnego.

Miejsce świadczenia.

- Art. 22. Miejsce, w którym znajdują się towary w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy - przy dostawie.

- Art. 25 - wewnątrzwspólnotowe nabycie. Terytorium Państwa Członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.

- Art. 28b - usługi. Miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stale miejsce zamieszkania, chyba że nie jest VATowcem, to wtedy siedziba usługodawcy. NIE DOTYCZY: usług związanych z nieruchomościami - tu miejsce położenia nieruchomości.

Podstawa opodatkowania.

- Definiowanie OBROTEM.

- Podatek obok ceny.

- Netto.

- Kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwoty należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

- Stawka proporcjonalna: 22-23%, 7-8%, 5-7%. Art. 146a - podwyższona.

- Art. 86 - obniżenie kwoty podatku należnego o naliczony. Gdy towary i usługi są wykorzystywane na cele z art. 15, osoba musi być podatnikiem VAT! Czynności z art. 5.

- Art. 86 - efekty. Prawo podatnika. Obniżenie o tę różnicę podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy. Podatnik ma prawo wyboru czy zwrot pośredni, czy bezpośredni. Zwrot podatku na konto, jeżeli tak zadecyduje podatnik.

- Przy VAT dominuje samoobliczenie. Nie ma innej możliwości poboru, bo równocześnie powstaje obowiązek i zobowiązanie podatkowe.

- Dział X - rejestracja, deklaracje, informacje podsumowujące.

- Zgłoszenie rejestracyjne - obowiązane są podmioty z art. 15.

- Art. 96.

- Art. 99 - samoobliczanie

- Art. 103 - obliczenie i wpłacenie podatku za okresy miesiąca w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy na rachunek.

- Dział XI - faktury. Obowiązek sporządzania faktur stwierdzających w szczególności dokonanie sprzedaży. Faktura to zasadniczy element samoobliczania.

- Na rzecz osób fizycznych, nie prowadzących działalności gospodarczej oraz rolnicy ryczałtowi.

- Art. 111 - kasy rejestrujące.

Wykład: 10.05

Podatek od czynności cywilnoprawnych oraz podatek od spadków i darowizn.

- Od czynności cywilnoprawnych - podatek obrotowy, nawiązuje do podatku od spadków i darowizn, był uregulowany z opłatą skarbową Dotyczy obrotu wartościami majątkowymi - odpłatne ich przenoszenie w zamian za wynagrodzenie! (spadki i darowizny - obrót nieodpłatny).

- Dotyczy obrotu nieprofesjonalnego, niezawodowego, wyznacza granice pomiędzy PCC, a VAT, przy którym jedna ze stron jest przedsiębiorcą.

- Art. 2 pkt 1 PCC - zastosowania PCC jest wyłączone, gdy jednym z podmiotów jest podatnik VAT - znamiona.

- KONKURENCYJNOŚĆ PODATKÓW.

- Opodatkowana jest sama czynność cywilnoprawna, a nie skutki.

- Art. 11 PCC - wyjątkowa konstrukcja.

- Opodatkowanie samej czynności bez wnikania w konsekwencje - konstrukcja pochodząca od opłat stemplowych.

- Nie jest podatkiem konsumpcyjnym.

- Podatek bezpośredni (VAT jest podatkiem pośrednim).

- Zamknięty podatkowoprawny stan faktyczny.

- Samoobliczenie. Obliczenie, zapłata podatku.

- Płatnik - notariusz.

- Dochód budżetu gminy. Organ poboru: naczelnik Urzędu Skarbowego.

Zakres przedmiotowy.

- Art. 1 + wyłączenia w art. 2 + zwolnienia przedmiotowe w art. 9.

- Sprzedaż, zamiana, pożyczka, zniesienia współwłasności, darowizna w części dotyczącej długów i obciążeń, depozyt nieprawidłowy, hipoteka. Katalog czynności zawarty w art. 1 jest ZAMKNIĘTY - należy ściśle traktować wyłączenia.

- Ocena czynności cywilnoprawnej - nie nazwa, lecz istota jest przesądzająca.

- Umowy nienazwane i mieszane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

- Zakaz wykładni rozszerzającej wzmiankowanego wyliczenia.

- Zakres zwolnień - szeroko art. 9.

- Art. 2 PCC - konkurencyjność między PCC, a VAT.

- Konkretna kategoria czynności cywilnoprawnych objęta podatkiem.

- Podatnik w związku z konkretnymi czynnościami.

- Tytuły nabycia - katalog w art. 4. Podmiot adekwatnie określony do czynności.

- Zwolnienia podmiotowe - art. 8.

- Zasada wzajemności

- Moment powstania obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

- Art. 3 PCC.

- Podstawa opodatkowania - art. 6. Wartość rynkowa rzeczy lub praw będących przedmiotem. Powoduje to brak możliwości dokładnego określenia wartości.

- Wartość rynkowa - bierze się pod uwagę przeciętne ceny stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, położenie rzeczy, stan i stopień zużycia (cechy indywidualne) - Uśrednienie.

- Podatnik podaje wartość rynkową, a organ podatkowy może ją zweryfikować (14 dni na doprecyzowanie). Opinia biegłego/wycena. Zasady ustalania wysokości podstawy.

Stawka podatkowa.

- Określona w sposób procentowy, nie jest progresywna (0,1-2%). Stawka 19 zł od hipoteki o wartości nieustalonej.

- Stawka sankcyjna 20% (art. 7 ust. 5).

- Samoobliczenie.

- Płatnik - notariusz.

- Art. 2 - formuła. „Nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne w sprawach” - i wymienione są konkretne sprawy. Dotyczą spraw, gdzie podstawa rozstrzygnięcia należy do problematyki np. prawa administracyjnego.

Podatek od spadków i darowizn.

- Dotyczy przesunięcia wartości pomiędzy nowym, a dotychczasowym właścicielem.

- Podatek majątkowy.

- W centrum zainteresowania znajduje się skutek czynności!

- Wykazuje cechy podatku obrotowego, a nawet dochodowego.

- Przysporzenie majątkowe dla podatnika.

- Podatek dochodowy od osób fizycznych i od osób prawnych to podatki konkurencyjne.

- Art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłącza przedmioty opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.

- Szczególne uwzględnienie relacji osobistych i rodzinnych.

- Obrót nieprofesjonalny o charakterze nieodpłatnym.

- Podmiotem podatku może być wyłącznie osoba fizyczna!

- Podstawa opodatkowania różni się w zależności od grup podatkowych, które uwzględniają stopień zażyłości między nabywcą, a zbywcą.

- Art. 16 - ulga mieszkaniowa.

- Rozbudowany katalog zwolnień.

- Najbliższa rodzina - art. 4a.

- Im bliższy stopień pokrewieństwa, tym niższy ciężar podatku, wyższa kwota wolna od podatku, niższa stawka, szerszy zakres korzystania ze zwolnień, aż po całkowite zwolnienie osób najbliższych.

- Podatek bezpośredni.

- Zamknięty podatkowoprawny stan faktyczny.

- Wymiar dokonywany przez organ.

- Płatnik - notariusz.

- Mechanizm wartości rynkowej rzeczy, która jest deklarowana przez podatników.

- Stanowi dochód gminy, jednak organem właściwym do poboru podatku jest właściwy naczelnik Urzędu Skarbowego.

- Art. 1 - nieodpłatne nabycie - tytuły. Wyliczenie.

- Katalog wyłączeń - art. 3, zwolnienia - art. 4.

- Szczególne zwolnienie - art. 4a, tzw. zerowa grupa podatkowa. Całkowite zwolnienie.

- Zwolnienia: gospodarstwo rolne - nabywca będzie kontynuował działalność, zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, ochrona zabytków.

- Podstawa opodatkowania - art. 7 i 8.

- Art. 9 - kwota wolna o charakterze rozłącznym. Opodatkowanie dopiero po przekroczeniu tej kwoty. Im wyższa (bliższe osoby) grupa podatkowa, tym większa kwota wolna.

- Art. 14 ust. 3 - przynależność do grupy podatkowej.

- Stawka podatkowa odrębna dla każdej grupy, natomiast progi te same.

- Stawki progresywne.

- 7% - stawka proporcjonalna dla zasiedzenia.

- Art. 18 - obliczenie płatnicze - notariusz.

- Decyzje wymiarowe, ale obowiązuje obowiązek składania deklaracji - art. 17a.

Wykład: 24.05

- Publiczne i prywatne prawo bankowe (70%).

- Czynności bankowe.

- Istota bankowości w prawie prywatnym.

- Prawo celne a prawo podatkowe.

Podatki majątkowe i przychodowe.

- Związane z obrotem, bez względu na efekt - obrotowe.

- Pojęcie nieruchomości kształtowane według prawa miejsca położenia - w prawie polskim.

Podatki stałe.

- Niezmienna podstawa opodatkowania.

- Łatwy wymiar podatku.

- Łatwo uchwytny.

- Jeden z najstarszych podatków.

- Trzy rodzaje podatków obciążających grunt, w zależności od wykorzystania.

- Ewidencjonowanie jako: grunt rolny (podatek rolny), grunt leśny (podatek leśny), inne cele (podatek od nieruchomości).

- Prosty sposób opodatkowania, abstrahuje od dochodowości danej nieruchomości.

- Próby przywrócenia katastru nieruchomości (opis nieruchomości, wartości nieruchomości).

- Kataster ma szersze znaczenie, nie tylko podatkowe.

Podatek rolny.

- Art. 1 - zakres przedmiotowy (grunty klasyfikowane jako użytki rolne, grunty zakrzewione/zadrzewione na użytkach rolnych).

- Grunty w ewidencji (co ma decydować o przynależności gruntu, jak jest prowadzony, czy podlega wpisowi do ewidencji).

- Właściciel gruntu.

- Użytkownik wieczysty.

- Posiadacz samoistny.

- Posiadacz gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa/ j.s.t.

- Orzeczenie TK, wykładnia przepisów zgodnie z Konstytucją RP.

- Posiadacz samoistny wykorzystuje grunt jak właściciel.

- Rozdział 2 - zasady ustalania podatku.

- Sposób.

- Przedmiot podatku.

- Stawka.

- Dla gruntów gospodarki rolnej - liczba na przeliczenie

- Dla pozostałych gruntów - liczba na… (?)

- Klasy gruntów (grunty orne, łąki i pastwiska).

- Ilość hektarów.

- Rodzaje gruntu.

- Okręg gospodarczy - na podstawie rozporządzenia RM, jak daleko położone jest gospodarstwo od rynku skupu.

- Jeden hektar przeliczeniowy - równowartość pieniężna 2,5 kwintala (q) żyta.

Podatek leśny.

- Art. 2 ust. 3 ustawy o podatku leśnym - jeżeli las znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku leśnego ciąży na posiadaczu samoistnym.

- Art. 2 ust. 4 ustawy o podatku leśnym - jeżeli las jest współwłasnością lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.

- Lasy z wyjątkiem przeznaczonych na działalność gospodarczą inną, niż leśna.

- Równowartość 0,220 m³ obliczonego według średniej ceny drewna obliczonej przez nadleśnictwa.

- „Drzewo” to nie to samo co „drewno”!

Pobór podatku rolnego i leśnego.

- Osoby fizyczne - decyzja ustalająca co roku, ustala należność podatkową, cztery raty płatne, zgłoszenie każdej zmiany w gruncie.

- Osoby prawne i j. org. nieposiadające os. prawnej - samoobliczanie podatkowe, wpłata na konto gminy, inkasa można wyznaczyć.

- Władztwo podatkowe gminy.

- Łączne zobowiązanie.

- Podatek przychodowo-majątkowy.

Podatek od nieruchomości.

- Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.

- Definicje ustawowe.

- Wykładnia systemowa, bo nawiązanie do innych ustaw.

- Definicja obiektu w sposób fizyczny.

- Relacja między podmiotem, a przedmiotem podatku.

- Słowniczek ustawowy (pojęcie budynku, budowla).

- W prawie budowlanym obiekt budowlany (budynek, budowla, obiekty malej architektury).

- Pojęcie działalności gospodarczej z usdg (wykładnia systemowa).

- Podatek od nieruchomości obejmuje:

- Grunt.

- Budynek lub części.

- Budowle lub części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

- Autonomia prawa podatkowego - przyjęcie określeń innych, niż w prawie cywilnym.

- Opodatkowanie oddzielnie gruntu i budynku (lecz nie jest równe superficies solo cedit!).

- Ten sam podmiot opodatkowania, co w podatku rolnym i leśnym.

- Podstawa opodatkowania - zróżnicowana.

- Powierzchnia gruntu.

- Powierzchnia użytkowa.

- Stawka kwotowa (w podstawie opodatkowania w m²).

- Stawka podatkowa to nie kwota podatku.

- Wartość budowli przyjęta dla celów amortyzacyjnych (w udof i udopr).

- Kontrowersje na terenach, gdzie znajdują się kopalnie (prof. - obejmuje to opodatkowaniem).

- Stawka zróżnicowana w zależności od tego, na jaki cel wykorzystywana jest nieruchomość.

- Kontrowersje, czy chodzi o rzeczywiste wykorzystanie nieruchomości, czy jej przeznaczenie.

- Rozdział 2a - ewidencja powierzchni nieruchomości (system informatyczny).

Podatek od środków transportu.

- Obowiązek podatkowy związany z rejestracją.

- Deklaracje podatkowe.

- Samoobliczenie.

- Rada gminy określa wysokość stawki.

- Opłaty - targowa, miejscowa, uzdrowiskowa.

- Targowisko - każde miejsce, gdzie się sprzedaje (swoje ciało).

- Co innego opłata w administracji za możliwość sprzedaży (od miejsca); zezwolenie na handel; nie jest uzależniona od obrotu.

- Opłata miejscowa - osoby przebywające dłużej, niż jedną dobę.

- Konkurencyjna oplata uzdrowiskowa.

Podatek od posiadania psa.

- Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psa.

- Stawka opłaty.

- Inkaso.

- Charakter konsumpcyjny.

Podatek a opłata.

- Opłata - ekwiwalentność; może być skarbowa, sądowa.

- Podatek - istota podatku to brak ekwiwalentności.

Wykład: 31.05

1. Zasady funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych.

2. Rachunkowość.

Ad. 1

- Prawne aspekty rachunkowości.

- Rachunkowość z punktu widzenia prawa podatkowego.

- W jakim zakresie prawo podatkowe tworząc konstrukcję podatku, względnie rachunkowość.

Zysk bilansowy.

- Czy dochód uwzględnia dochód bilansowy (w niewielkim stopniu ustawodawca uwzględnia).

- Na ile uwzględnia przy ustalaniu dochodu jako dokumentu.

- W bilansie należy wykazać kosztu uzyskania przychodu

- Stan majątkowy, zmiany stanu odzwierciedlone w księgach rachunkowych.

- Dochód prywatny ma walor dochodu publicznego, dopóki nie odrzuci ksiąg podatkowych.

- Domniemanie prawdziwości danych w bilansie.

- Rezerwy na pewne zobowiązania.

- Obniżanie podstawy opodatkowania w bilansie

- Gdy rozwiązanie rezerwy, dochód się zwiększa.

- Reguła memoriału.

- Przychód należny, a gdy go brak, to umorzenie rezerwy.

- Księgowy obraz stanu przedsiębiorstwa.

- Przesunięcie w czasie.

- Dopuszczona możliwość pomniejszenia dochodu w ściśle określonych przypadkach (nie jak w prawie finansowym).

- W Niemczech rachunkowość bardzo kształtuje prawo podatkowe.

Przedsiębiorstwa państwowe.

- najczęściej w formie jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.

- Zarządzanie przez podmioty prywatne bardziej efektywne niż przez publiczne.

- Ustawa z 25.09.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych - konstytucja przedsiębiorstw państwowych.

- Samodzielne, samorządne, samofinansujące (trzy razy „s”).

- Art. 2 ust. 2 - organy samodzielnie podejmują decyzje.

- Domniemanie kompetencji organów przedsiębiorstwa państwowych.

- Łączenie, podział, likwidacja.

Zadysponowanie składnikami majątkowymi.

- Mogą być w stanie upadłości.

Gospodarka finansowa.

- 31.01.1989 r. - ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowych.

- Organ założycielski przedsiębiorstw państwowych - to centralny organ państwowy.

- Występuje także fundusz przedsiębiorstwa (wypracowuje go samo przedsiębiorstwo państwowe).

- Fundusz założycielski jest wyposażony w środki przez właściciela, może być zwiększony bądź zmniejszony w trakcie działalności.

Fundusz pieniężny, a zasoby pieniężne.

- Fundusz pieniężny - gdy ściśle określony cel przeznaczenia środków.

- Zasoby pieniężne - bez określonego przeznaczenia.

- Ustawa o gospodarce finansowe przedsiębiorstw państwowych weszła w życie, gdy istniały już przedsiębiorstwa państwowe i dysponowały funduszem zakładowym.

- Fundusz statutowy w środkach trwałych - fundusz założycielski oraz 75% funduszu w środkach obrotowych.

- Fundusz przedsiębiorstwa - 25% środków obrotowych (pieniężne, surowce, materiały).

Środki trwałe podlegające amortyzacji.

- Fundusze - 75% i 25% - założycielski, który podlega wpisowi do rejestru.

Fundusz przedsiębiorstwa jest powiększany o część zysku.

- Podlega opodatkowaniu od osób prawnych i część zysku jest przelewana na rzecz organów jako udział w zysku.

- Prawo państwa do pobierania zysku.

- Wpłata jako udział w zysku organu założycielskiego.

- Unia Europejska zwróciła uwagę, że zbyt szeroka działalność przedsiębiorstw państwowych, „przedsiębiorstw ze złotą akcją”.

- Fundusze idealne - fundusz założycielski - uwzględniany w rachunkowości, możliwość dotacji, inwestycji.

- Po rozliczeniu podatkowym możliwość tworzenia funduszy zysków

- Koszty uzyskania przychodu.

Fundusz świadczeń socjalnych.

- Ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

- Ustawa określa tworzenie i organizację zakładowych funduszów usługi - świadczenia socjalne (pomoc materialna).

- Coroczny odpis na rok bankowy.

- Fundusz realny, a nie idealny!

- Z corocznego odpisu podstawowego uwzględnienie liczby pracowników, 37,5% przeciętnego wynagrodzenia.

- Fundusz socjalny de facto jest finansowany z budżetu, bo budżet rezygnuje ze swoich dochodów.

Rachunkowość.

- Technika, zawód.

- Rachunkowość kreatywna; fałszywy obraz kondycji.

- Zaufanie do wyceny przedsiębiorstw.

- Zasady zaufania do podmiotów gospodarczych, na fałszywych danych budowano przedsiębiorstwa.

- Państwo musi regulować prawnie rachunkowość.

- Międzynarodowe standardy rachunkowości.

- Właściwy obraz podmiotu gospodarczego i statutowych organów przedsiębiorstwa.

- Z punktu widzenia prawa publicznego - czy i w jakim stopniu prawo podatkowe korzysta z rachunkowości? W niezbędnym zakresie proceduralnym, by wykazać dochód, zysk, dowód.

- Zysk bilansowy, strata, rezerwa.

- Rachunkowość w pierwszy rzędzie dotyczy prawa prywatnego.

- Trzy filary (księgowość - szkielet; sprawozdawczość finansowa; kalkulacja).

- Rejestracja zmian w stanie.

- Ciągły, usystematyzowany, według przekrojów; z punktu widzenia dowodów w prawie podatkowym.

- Kalkulacja - ogół metod i czynności obliczeniowych, która zmierza do ustalenia kosztów przypadających na jednostkę produktu.

- Sprawozdawczość - zajmuje się zestawieniem i pomiarem pewnych przekrojów.

- Ustawa o rachunkowości, art. 1 - przedmiot regulacji.

- Zasady rachunkowości.

- Tryb badania sprawozdań.

- Zasady wykonywania działalności usługowej i prowadzenia ksiąg rachunkowych.

- Siedziba, miejsca zarządu w Polsce podmiotów takich, jak: spółki handlowe (też osobowe), spółki cywilne (rachunkowość, jeżeli przychody minimum 1 200 000 Ojro).

- Słownik pojęć.

- Aktywa - zasada memoriału (wpisywanie tego, co przyniosła przeszłość).

Art. 4 - 8 - zasady rachunkowości:

- Rachunkowość zgodna z polityką rachunkową.

- Dostosowanie techniki do własnych potrzeb.

- Przedstawianie stanu przedsiębiorstwa w rzetelny i jasny sposób.

- Zasada przejrzystości: aby podmioty zewnętrzne były zorientowane co do sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa.

- Zapis dochodu księgowego w księgach rachunkowych w sposób chronologiczny i systematyczny.

- Okresowo badanie zgodności zapisów z rzeczywistością; remanenty.

- Dokumenty opisujące zdarzenia.

- Badanie sprawozdań finansowych.

- Art. 5 - polityka rachunkowości. Ma być prowadzona w sposób ciągły, dokonując w latach obrotowych jednakowego grupowania operacji finansowych.

- 31 grudnia zamknięcie, a 1 stycznia otwarcie.

- Art. 6 - zasada memoriału. Wszystkie przychody i koszty dotyczące danego roku obrotowego.

- Zasada bieżącego dokonywania…

- Zasada realności (rzeczywistości).

- Zasada ostrożności - składniki pasywów i aktywów wycenia się z zachowaniem ostrożności, uwzględniając poniesione koszty.

- Zasada istotności.

Księgi rachunkowe.

- Prowadzone w języku polskim.

- Dowody księgowe.

- Art. 21 - minimum zawartości dowodu księgowego.

- Art. 22 - zasada rzetelności - dowody księgowe powinny być rzetelne, zgodne z rzeczywistym stanem.

- Niedopuszczalne jest dokonywanie wymazywania i przeróbek.

- Art. 23 - zapisy dokonuje się w sposób trwały, także przy użyciu komputera.

- Inwentaryzacja.

- Art. 24

- związany z postępowaniem podatkowym.

- Sprawdzalnie - poprawność dokonania zapisów.

- Bieżąco.

- Rzetelnie - stan rzeczywisty.

- Bezbłędnie - kompletnie i poprawnie wprowadzono zapisy.

Art. 24
1. Księgi rachunkowe powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.
2. Księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty.
3. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bezbłędnie, jeżeli wprowadzono do nich kompletnie i poprawnie wszystkie zakwalifikowane do zaksięgowania w danym miesiącu dowody księgowe, zapewniono ciągłość zapisów oraz bezbłędność działania stosowanych procedur obliczeniowych.
4. Księgi rachunkowe uznaje się za sprawdzalne, jeżeli umożliwiają stwierdzenie poprawności dokonanych w nich zapisów, stanów (sald) oraz działania stosowanych procedur obliczeniowych, a w szczególności:
1) udokumentowanie zapisów pozwala na identyfikację dowodów i sposobu ich zapisania w księgach rachunkowych na wszystkich etapach przetwarzania danych,
2) zapisy uporządkowane są chronologicznie i systematycznie według kryteriów klasyfikacyjnych umożliwiających sporządzenie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych, sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych,
3) w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapewniona jest kontrola kompletności zbiorów systemu rachunkowości oraz parametrów przetwarzania danych,
4) zapewniony jest dostęp do zbiorów danych pozwalających, bez względu na stosowaną technikę, na uzyskanie w dowolnym czasie i za dowolnie wybrany okres sprawozdawczy jasnych i zrozumiałych informacji o treści zapisów dokonanych w księgach rachunkowych.
5. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli:
1) pochodzące z nich informacje umożliwiają sporządzenie w terminie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych, sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych,
2) zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, w terminie, o którym mowa w pkt 1, a za rok obrotowy - nie później niż do 85 dnia po dniu bilansowym,
3) ujęcie wpłat i wypłat gotówką, czekami i wekslami obcymi oraz obrotu detalicznego i gastronomii następuje w tym samym dniu, w którym zostały dokonane.

- Art. 28 - aktywa i pasywa.

- Wycena.

- Otwarcie na międzynarodowe standardy.

Pozaukładowa jednostka miary masy używana tradycyjnie przez rolników, w wydawnictwach fachowych zwana decytoną. Zwana jest potocznie metrem (nie mylić z metrem - jednostką długości). 1 kwintal = 1 q = 100 kg

3

---