PRAWO DR E.JANIK

System prawa- to całokształt obowiązujących przepisów (norm prawnych) z uwzględnieniem ich podziału na gałęzie.

Gałąź prawa-zespół norm prawnych regulujących stosunkowo szeroką grupę jednorodnych stosunków społecznych

Gałąź prawa:

Instytucje prawa:

Pojęcie szersze niż instytucja Zespół norm regulujących daną dziedzinę życia Dotyczy całej kategorii stosunków społecznych Zbudowana z instytucji Np. prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo karne, prawo pracy Prawo konstytucyjne (państwowe) Prawo administracyjne Prawo finansowe Prawo karne Prawo cywilne Prawo rodzinne Prawo pracy

Pojęcie węższe od gałęzi prawa Normy regulujące pewien typowy dla danej gałęzi stosunek społeczny Dotyczą jednego stosunku społecznego Zawierają się w gałęziach prawa Np. instytucja małżeństwa, rozwodu, instytucje własności, instytucja obrony koniecznej, akt normatywny Prawo publiczne| konstytucja 2.IV.97 Prawo publiczne| kodeks post. admin. Prawo mieszane| brak Prawo publiczne| kodeks karny Prawo prywatne| kodeks cywilny Prawo prywatne| kodeks rodzin. i opiek Prawo mieszane| kodeks pracy

Prawo materialne- to ogół norm regulujących uprawnienia i obowiązki podmiotów prawa.

np. Kodeks cywilny, kodeks karny

Prawo formalne- reguluje tryb postępowania przed organami państwa związany z dochodzeniem uprawnień i obowiązków określonych w prawie materialnym. Normy prawa formalnego wskazują jak mam postępować dany organ przy rozstrzyganiu poszczególnych praw (np. KPC- kodeks postępowania cywilnego, KPK).

U podstaw podziału systemu prawa na gałęzie leży najogólniejszy pochodzący z czasów rzymskich podział na 2 działy: prawo publiczne i prywatne

Prawo publiczne jest prawem odnoszącym się do interesu państwa regulującym stosunki między władzom publiczną a obywatelem oraz między organami władzy publicznej. Prawo prywatne jest prawem odnoszącym się do korzyści jednostek regulującym stosunki między równoprawnymi podmiotami prawa.

Prawo prywatne:	Prawo publiczne:
- zmierza do ochrony interesy jednostki - to regulacja pomiędzy autonomicznymi podmiotami prawa - samodzielne kształtowanie relacji pomiędzy podmiotami, ich swoboda nie jest ograniczona (normy prawa prywatnego wskazują ogólne granice autonomii).	- zmierza do ochrony interesu publicznego - regulacja stosunków z których przynajmniej jedna ze stron jest organem państwowym. (władztwo, podporządkowanie). - działające na podstawie i granicach prawo organy państwowe upoważnione są do władczego ukształtowania sytuacji prawnej podmiotów prawa.

Kodeks- obszerny akt normatywny oparty na jednolitych zasadach regulujących sposób kompleksowy pewną dziedzinę stosunków społecznych.

Kodyfikacja- polega na zebraniu poszczególnych przepisów w 1 nowy akt prawny, czyli kodeks, ustawa. Jest uznawana za najdokładniejszą metodę porządkowania przepisów prawnych poza wprowadzenia z góry założonej systematyki. Prace kodyfikacyjne obejmują:

-eliminowanie kolizji między normami

-wprowadzenie nowych uregulowań podyktowanych potrzebami

-ujednolicenie nomenklatury-słownictwa

Inkorporacja- ułożenie i opublikowanie usystematyzowanego wzoru wydanych poprzednio przepisów.

Unifikacja-ujednolicenie prawa

Prawo przedmiotowe- to ogół norm składających się na system prawa.(prawo pracy-urlop)

Prawo podmiotowe- to przyznana i zabezpieczona przez normy prawne, a wynikające ze stosunku prawnego możliwości postępowania w określony sposób. (wolność osobista, własność, nietykalność mieszkania, wolność sumienia, wyznania.)

Nazwa Akt prawny jest odnoszony:

1. Do indywidualnych aktów prawnych- rodzący skutki prawne decyzje organów państwa wydawane w sprawach jednostkowych na podstawie przepisów prawa obowiązującego. Np. orzeczenie sądowe, decyzja administracyjna, decyzja podatkowa).

A)jednostronne działania organów państwa rodzące następstwa prawne niezależne od woli podmiotu którego dotyczą (orzeczenie o odebraniu prawa jazdy) oraz czynności prawne dochodzące do skutku przez oświadczenie woli tylko jednej strony (odrzucenie spadku)

B)dwustronne-działania organów państwa wywołujące następstwa prawne za zgodą lub na wniosek osoby zainteresowanej (orzeczenie o zmianie nazwiska oraz oświadczenie woli 2 lub więcej podmiotów -umowa najmu)

2. Do normatywnych (generalnych) aktów prawnych (generalnymi nazywane są akty, które wydawane są przez kompletne organy prawodawcze mocą których ustanawiane są przepisy prawa np. konstytucja, ustawa, rozporządzenie)

Sposoby powstania prawa:

1. Stanowienie !!!

2. Prawo zwyczajowe

3. Prawo precedensowe (common law)

4. Umowa (pacta sunt servando)

5. Religia

Stanowienie jest podstawowym sposobem powstawania przepisów prawa!!!

Źródła prawa stanowionego: art.87 Konstytucja RP

Prawo określa jakie rodzaje generalnych aktów prawnych mogą być wydawane w danym państwie oraz ustala, które organy mają kompetencje do wydawania danego rodzaju aktów prawnych.

Akty prawne powszechnie obowiązujące:	Akty wewnętrzne:
-konstytucje -ustawy -ratyfikowane umowy międzynarodowe -rozporządzenia -akty prawa miejscowego	-uchwały -zarządzenia

Ogłaszanie aktów prawnych w dziennikach promulgacyjnych:

Ustawa z dn.30 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2006 nr 220 poz.1600)

Dziennik ustaw R.P (Dz.U.) Art.9	Dziennik Urzędowy R.P „Monitor Polski”(M.P.) Ast.10
Dzienniki urzędowe ministrów resortowych, dzienniki urzędowe urzędów centralnych art.12	Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe art.13

Źródła prawa UE:

Prawo pierwotne:

Prawo wtórne:

Traktaty założycielskie (traktat ustanawiający Europejską wspólnotę węgla i stali 2002 wygaśnięcie). Traktaty zmnieniające postanowienia traktatów założycielskich (traktat fuzyjny 1965, Traktat Nicejski2002r) Protokoły i oświadczenia przyjęte przez państwa członkowskie i załączone do traktatów Traktaty akcesyjne związane z nowymi państwami członkowskimi Traktaty budżetowe i reformujące zasady finansowania.

Rozporządzenie- podstawowy instrument ujednolicający prawo wspólnoty. Wiąże w całości adresatów w państwach członkowskich. Dyrektywa-stanowi źródło obowiązku państwa członkowskiego do osiągnięcia wskazanych w dyrektywie celów Decyzja Zalecenia oraz opinie (formalnie nie są wiążące) Umowy międzynarodowe zawierane przez wspólnoty z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.

Rozporządzenie: akt o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, nie wymaga procedury ratyfikacyjnej ani implementacyjnej

Dyrektywa-akt służący harmonizacji systemów prawnych państw członkowskich, adresatem są jedynie państwa członkowskie, wiąze co do celów pozostawiając wybór form i metody realizacji celów, nie może zmieniać rozporządzenia ani pozostawać z nim w sprzeczności, należy ją implementować do porządku wewnętrznego.

Decyzja-akt skierowany do indywidualnie określonego adresata, jest bezpośrednia, skuteczna i obowiązuje w całości.

Dziennik Urzędowy UE (Dziennik UE)-publikowanie ustaw

-seria L (legislacje)1,2,3,4 art.29A, ustawa z dn 20 lipca 2000 o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

-seria C(komunikaty)-streszczenia wyroków

-seria S (suplementy)

! Budowa aktu prawnego (na przykładzie ustawy i rozporządzenia):

Części ustawy. Ustawa składa się z określonych elementów, które powinny być w niej umieszczone w następującej kolejności:

1. tytuł

2. przepisy merytoryczne (ogólne i szczegółowe),

3. przepisy o zmianie przepisów obowiązujących,

4. przepisy przejściowe i dostosowujące,

5. przepisy końcowe, na które składają się przepisy uchylające, przepisy i wejściu ustawy w życie oraz przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy.

W niektórych ustawach można napotkać wstępy, tzw. preambuły (znajdziemy w Konstytucji RP), w których prawodawca formułuje cele danego aktu prawnego. Nie każda ustawa musi zawierać wszystkie wymienione elementy. Zależy to głównie od tego, czy reguluje ona jakąś dziedzinę spraw, która była już uprzednio normowana, wtedy powinna zawierać przepisy przejściowe i dostosowujące i czy zmienia obowiązujące normy prawne, wówczas konieczne są przepisy końcowe.

Tytuł ustawy - powinien zawierać: oznaczenie rodzaju aktu (ustawa), datę aktu, ogólne określenie przedmiotu aktu (np. o partiach politycznych).

Tytuł aktu wykonawczego - powinien zawierać:

oznaczenie rodzaju aktu (np. rozporządzenie) oraz nazwy organu, który wydaje akt (np. Prezydent),

datę aktu, możliwie najbardziej zwięzłe określenie przedmiotu aktu, które rozpoczyna się od zwrotu „w sprawie”. W tytule aktu wykonawczego podaje się nazwę organu, który ten akt wydaje, bo akty danego rodzaju mogą być wydawane przez różne organy państwowe.

Po tytule ustawy następuje tzw. właściwy tekst ustawy, natomiast po tytule aktu wykonawczego umieszcza się przepis powołujący się na podstawę prawną wydania tego aktu. Podstawą prawną nazywa się w tym przypadku przepis ustawy udzielającej odpowiedniemu organowi państwa upoważnienia do wydania aktu wykonawczego.

Przepisy merytoryczne: wśród nich wydziela się przepisy ogólne, określające stosunki, jakie reguluje dany akt (zakres przedmiotowy ustawy) oraz wyznaczające podmioty, do których dany akt się odnosi (zakres podmiotowy ustawy). Przepisy te zawierają też unormowania wspólne dla wielu innych przepisów merytorycznych w szczególności objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów. Drugą grupą przepisów merytorycznych są przepisy szczegółowe zamieszczane w ustawach w następującej kolejności:

- przepisy prawa materialnego

- przepisy o organach i trybie postępowania

- wyjątkowo również przepisy karne

Przepisy te powinny wyraźnie wskazywać kto, w jakich okolicznościach i jak ma się zachować, a wiec powinny zawierać zasadnicze elementy każdej normy postępowania.

Przepisy o zmianie przepisów obowiązujących: zmiany aktu prawnego nazywa się jego nowelizacja, a przepisy które zmieniają przepisy dotychczasowe - przepisami nowelizującymi. Czasami zmiany wprowadzone do ustawy są tak daleko idące, że powstaje potrzeba wydania odrębnej ustawy nowelizującej. Jeżeli zmiana ustawy polega na dołączaniu do niej nowych artykułów, wówczas zachowuje się dotychczasową numerację, a nowe przepisy oznacza się literami. W przypadku, gdy ustawa była już wielokrotnie nowelizowana, w akcie nowelizującym zamieszcza się upoważnienie do ogłoszenia tzw. tekstu jednolitego, czyli tekstu zredagowanego z uwzględnieniem wszystkich zmian wprowadzonych do danego aktu w drodze nowelizacji.

Przepisy przejściowe i dostosowujące: w przypadku dokonywania zmian w akcie prawnym zdarza się, że pewne stosunki lub stany rzeczy, które powstały w czasie obowiązywania dawnych przepisów, trwają nadal w okresie zmiany prawa. Należy wówczas rozstrzygnąć, czy owe stosunki i stany rzeczy mają być kwalifikowane wg dawnych czy nowych norm. Przepisy przejściowe określają w jaki sposób nowe prawo oddziałuje na stosunki czy stany rzeczy, które powstały w czasie obowiązywania zmienionego prawa.

W przepisach tych należy w szczególności rozstrzygnąć:

• sposób zakończenia postępowania w sprawach będących w toku,

• czy i w jakim zakresie stosuje się nowe przepisy do uprawnień i obowiązków powstałych przy działaniu dotychczasowego prawa,

• przez jaki czas utrzymuje się w mocy instytucje, które znosi nowe prawo

• czy utrzymuje się w mocy dotychczasowe przepisy wykonawcze do czasu zastąpienie ich nowymi.

Unormowanie tej kwestii jest szczególnie istotne z tego względu, iż przyjmuje się regułę, że uchylenie ustawy, na podstawie której wydano akt wykonawczy, albo uchylenie lub zmiana jedynie przepisu ustawy upoważniającego do wydania aktu wykonawczego, oznacza utratę mocy obowiązującej przez ten akt wykonawczy z dniem wejścia w życie nowej ustawy. Dopiero wyraźne postanowienie nowej ustawy powoduje, iż dany akt wykonawczy albo jego niektóre przepisy zastaną czasowo zachowane w mocy. Przepis przejściowy przyjmuje wówczas brzmienie „dotychczasowe przepisy wykonawcze zachowują moc do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych jeśli nie są sprzeczne z niniejsza ustawą”.

Przepisy dostosowujące określają sposób powołania po raz pierwszy organów w instytucjach ukształtowanych nowym prawem oraz sposób dostosowania się do nowych przepisów. Wyznaczają one odpowiedni termin dostosowania się do nowych przepisów lub powołania nowych organów.

Przepisy końcowe: zamieszcza się w ustawie w następującej kolejności:

przepisy uchylające (tzw. klauzule derogacyjne),

przepisy o wejściu ustawy w życie,

w razie potrzeby przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy.

Przepis uchylający powinien w sposób wyczerpujący wymieniać przepisy, które uchyla. Gdy prawodawca wprowadza do systemu prawa uregulowania szczególnie obszerne lub zasadniczo zmieniające dotychczasowe prawo, to przepisy o wejściu w życie ustawy głównej, uchylające i przejściowe może zamieścić w osobnej ustawie zwanej wprowadzającą.

Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą ustawa wchodzi w życie w terminie, który sama wyznacza, chyba ze termin ten zostanie wyznaczony przez ustawę wprowadzającą. Powinna więc w specjalnym przepisie końcowym, tzw. „o wejściu w życie”, wskazywać termin od jakiego wszyscy, których dotyczy ustawa, maja realizować normy zawarte w tej ustawie. Termin ten można wskazać kalendarzowo albo poprzez wskazanie upływu czasu. Wyznaczając termin wejścia ustawy w życie ustawodawca powinien uwzględnić co najmniej 14sto dniowe vacatio legis.

Przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy (o utracie przez ustawę mocy obowiązującej) są bardzo rzadko umieszczane w tej samej ustawie. Zachodzi to tylko w przypadku gdy prawodawca z góry zakłada, że ustawa będzie obowiązywać do określonego momentu który potrafi sam wskazać.

Na koniec - podpis osoby uprawnionej.

Zwroty niedookreślone-zmierzają do nadania przepisom niezbędnej elastyczności a przez to pozostawienie im pewnego zakresu swobody organowi stosującemu prawo. Np. sędzia w wyd……..

Art.56 KC-ustalony zwyczaj

Art.66S2-zwykły tok czynności

Art.87-poważne niebezpieczeństwo w drobnych bieżacych sprawach życia codziennego

Art.14S2

Przepisy zawierające tzw. Klauzulę generalną są przepisami, które same merytorycznie nie określają skutków prawnych. Są to postanowienia występujące w przepisach prawnych które uzależniają wydawane rozstrzygnięcia od zgodności z „dobrymi obyczajami”, „zasadami współżycia społecznego”

Jednakże sąd opiekuńczy może ze względu na szczególne………

Zwykłe społeczne normy postępowania, które obejmują przede wszystkim normy moralne, obyczajowe, wyrosłe na gruncie obyczajów i tradycji historycznych

Przepisy które odwołują się do zasad współżycia społecznego:

1.Przepisy, w których naruszenie zasad współżycia społecznego oznacza ujemne konsekwencje dla osoby dokonującej naruszenie. Art.5, 58S2, 70, 93, 53

2.Przepisy uzależniające powstanie, zmianę lub ustanie prawa lub obowiązku od oceny danego stosunku prawnego w kontekście zasad współżycia społecznego. Art.357 ,358S3, 411pkt2

3.Przepisy, które będą odsyłać do zasad współżycia społecznego jako kryterium doprecyzowania treści stosunku prawnego. Art.56, 65S1, 140, 233, 354

Wykład II

Normy:

A)społeczne B)związane z państwem

-moralne -polityczne

-obyczajowe -prawne

-religijne

-estetyczne

Moralność- zespół norm postępowania według których określa się zachowanie jako dobre lub złe (sprawiedliwe lub niesprawiedliwe, itp.)

Norma prawna- wypowiedź wskazująca określony sposób postępowania, a więc jako reguła zachowania, przy czym od innych rodzajów norm ma ją odróżnić cecha prawości

-to wynikająca z przepisów reguła zachowania się, która ma charakter generalny (tzn. nie konkretyzuje osoby do której się odnosi) oraz ma charakter abstrakcyjny (tzw. wzór zachowania określony jest przez wskazanie rodzajowych, a nie konkretnych cech tego zachowania).

Norma moralna	Norma prawna
- Na straży moralności stoi opinia publiczna, sumienie, nawyki - Mają charakter jednostronny - Moralność ingeruje w myśli i uczucia - Moralność jest nieprecyzyjna	- Aparat państwowy wraz ze swoimi środkami przymusu - Ma charakter dwustronny - To czyny i słowa człowieka - Dokładnie regulują postępowanie człowieka

Norma prawna bezwzględnie wiążąca (imperatywna ) iuris cogens- to norma obowiązująca niezależnie od woli adresata, podmioty prawa nie mają żadnej możliwości wyboru zachowania się, muszą tak się zachowywać jak norma postanawia. (Art. 119 KC).

Norma prawna względnie wiążąca (dyspozytywna) iuris dispositivum- obowiązuje wówczas, gdy strona lub strony nie wyrażą odmiennej woli w porównaniu do treści danego przepisu np. art. 642 KC, przepisy pozostawiają podmiotom prawa swobodę kształtowania własnego zachowania i wzajemnych stosunków art.394S1

Budowa normy prawnej:

1. Struktury jednoelementowe (nie kradnij, nie zabijaj, płać podatki)

2. Struktury dwuelementowe: może składać się z hipotezy i dyspozycji, lub dyspozycji i sankcji, np. „Kto znalazł rzecz zgubioną (hipoteza), powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy” (dyspozycja).

lub

„Kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową lub bezwyznaniowość (dyspozycja) podlega karze ograniczenia wolności do lat3”(sankcja)

Hipoteza-dyspozycja lub hipoteza- sankcja

„kto znalazł rzecz zgubioną (hipoteza), nie powinien zatrzymać dla siebie”(dyspozycja), lub

„Kto nie wykonuje zadanych prac domowych (hipoteza), podlega karze 10 batów”(sankcja)

3. Struktury trójelementowe

• Hipoteza- określa adresata i jego cechy, który powinien zachowywać według dyspozycji.

• Dyspozycja- wyznacza wzór zachowania adresata

• Sankcja- ta część normy prawnej w której odnajdujemy określenie konsekwencji prawa przewidzianych dla sytuacji, zachowanie niezgodnego z dyspozycją norm.

Kto nie przychodzi na wykłady(H), a na zajęcia należy(D) podlega karze pozbawienia praw studenta(S)

Struktura norm sprzężonych podwójnych- składa się z normy sankcjonowanej, składającej się z hipotezy i dyspozycji

Norma sankcjonująca, składa się z hipotezy (naruszenia normy sankcjonowanej) i z dyspozycji (obowiązek poniesienia skutku naruszenia i uprawnienie do realizacji tego skutku).

Norma sankcjonowana:

„Kto tańcząc, nadepnął partnerowi na stopę (hipoteza), powinien niezwłocznie przeprosić tę osobę”(dyspozycja).

Norma sankcjonująca:

„Tancerz, który nadepnął partnerowi na stopę, nie przeprasza niezwłocznie tej osoby (hipoteza, hipoteza wtórna), podlega karze” (dyspozycja, przez niektórych nazywana wprost sankcją).

Przepis prawa - to najmniejsza jednostka redakcyjna aktu prawnego:

• artykuły (art.)

• paragrafy (§)

• punkty

• litery

• cyfry

Norma prawna	Przepis prawa
Najmniejsza cząstka systemu prawnego. Jednostka treściowa (określa adresata, wzór zachowania i sankcją). Ma charakter wtórny (normy są interpretowane z przepisów prawa). Tworzą je podmioty stosujące prawo w procesie stosowania prawa.	Najmniejsza wyodrębniona graficznie cząstka aktu prawnego . Jednostka formalna często nosząca części fragmentaryczne. Ma charakter pierwotny (przepisy są punktem wyjścia dla norm). Tworzy go prawodawca w procesie tworzenia prawa.

Przepis prawa składa się z:

Poprzednik funktor normotwórczy następnik

Słowa formułujące przepisy:musi,powinien,należy, nie może

Zwroty:jest zobowiązany, upoważniony

Rodzaje przepisów prawa: Iuris Mogens-bezwzględnie stosowane, Iris dispositivi-względnie stosowane(jak normy)

• przepisy nakazujące: „przy wejściu na uczelnie należy okazać legitymację studencką, osoba nie posiadająca tego dokumentu nie zostanie wpuszczona na teren uczelni”

• przepis zakazujący: „Nie można mieć więcej niż jednego miejsca zamieszkania”.

• przepisy uprawniające (dozwalające): przewidują dla danej, oznaczonej klasy podmiotów możliwość wyboru określanego sposobu zachowania się, przy czym zachowanie to nie jest ich obowiązkiem, a więc nie jest zachowaniem nakazanym lub zakazanym. Np.: „ Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zawieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody”

• przepis nakazująco- uprawniający: „Po zmianie miejsca zamieszkania, trzeba wymienić dowód tożsamości”.

• przepis zakazująco-uprawniających: „Nie można studiować trzech kierunków jednocześnie”

• przepisy odsyłające: są ustanawiane w celu uniknięcia w tekstach prawnych dwukrotnego czy kilkakrotnego nawet powtarzania tych samych postanowień. Odesłanie może być kierowane: do jednego przepisu prawa, do dwu lub więcej, do całej grupy przepisów, do innego działu prawa, do prawa obowiązującego w innym państwie. Np.: Art. 651 KC, 604 KC!!!

• przepis blankietowy: rodzaj tekstów prawnych, które pewnych kwestii same nie rozstrzygają, same nie wyznaczając sposobu postępowania adresatów, lecz wydawane rozstrzygnięcia uzależniają od postanowień innych generalnych aktów prawnych. Np.: „Kto wykracza przeciwko przepisom o bezpieczeństwie na drogach publicznych podlega karze grzywny” , np. Art.359 § 2

• lex generalia - reguła powszechna: „Kto zabija, podlega karze 15 lat więzienia”

• lex specjalis: reguła szczególna, ustanawiająca wyjątki od postanowień reguły powszechniej i ustalająca inne skutki prawne dla przypadków nią objętych albo też skutki te w ogóle wyłączająca. Np.: „Kto zabija ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze 25lat więzienia', „Kto zabija ze szczególnym okrucieństwem i pod wpływem alkoholu, podlega karze dożywotniego pozbawienia wolności”

• przepisy proste: określają skutki prawne jednego tylko „stanu faktycznego”, jednego faktu prawnego.

• przepisy złożone: określają skutki prawne dwu lub więcej owych faktów prawnych.

• przepisy jednostkowe: reguły zachowania, które jednostkowo (imiennie) oznaczonemu adresatowi wskazują jednorazowo sposób zachowania się. Np.: „Jan Kowalski dnia tego i tego powinien stawić się przed komisją poborową”

• przepisy generalne: jego adresaci są określani nazwą generalną

• przepisy indywidualne: adresat został określony nazwą indywidualną. W podziale tym jedynym kryterium branym pod uwagę jest sposób oznaczenia adresata.

• przepis konkretny- adresat został określony nazwą indywidualną.

• Przepisy pierwszego stopnia - te, mocą których z określonymi faktami prawnymi wiązane są skutki prawne.

• Przepisy drugiego stopnia -

• normują sprawy związane z tworzeniem (ustanawianie) przepisów stopnia pierwszego,

• uchylają moc obowiązującą przepisów pierwszego stopnia,

• określają czas (chwilę) zyskania mocy obowiązującej przepisy pierwszego stopnia,

• postanawiają, które przepisy pierwszego stopnia wtedy a wtedy znajdują zastosowanie, których zaś i kiedy się nie stosuje,

• ustalają rozumienie przepisów pierwszego stopnia itd.

Adresaci przepisów prawa

-adresaci pierwotni(bezpośredni)-organy państwowe (tzw.kontrolerzy) do których adresowane są reguły prawa

-adresaci wtórni (pośredni)-podmioty które mogą wysuwać wnioski z przepisów prawa adresowanych do organów prawa

Dla innych adresatami prawa są:

Adresaci pierwotni-osoby fizyczne i (prawne)

Adresaci wtórni-organy prawa

SYSTEMATYKA ZDARZEŃ PRAWNYCH:

Orzeczenia deklaratoryjne- jedynie stwierdzają istnienie określonych uprawnień lub obowiązków nie zmieniając stanu prawnego i w związku z tym nie kwalifikuje się ich jako fakty prawne np. stwierdzenie zasiedzenia, stwierdzenie nabycia spadku.

Skutki prawne- to wszystkie następstwa prawne, jakie przepisy prawa wiążą
z faktami prawnymi, powiązanie faktów prawnych ze skutkami prawnymi, mają charakter powinnościowy, normatywny, gdyż są one ustalane bądź narzucane mocą odpowiednich przepisów prawa.

Przepisy prawa wyznaczają skutki prawne:

1. Jednoznacznie precyzują skutki prawne niczego nie uzależniając od oceny organów stosujących prawo (np. każdy kogut u którego ostanie wykryty wirus ptasiej grypy, musi zostać uśpiony w ciągu 24godzin przez weterynarza).

2. Jednoznacznie ustalają rodzaj skutków prawnych, ale zakreślają tylko górną granicę ich wymiaru, pozostawiając ocenie organów stosujących prawo ich rozmiar w danych przypadkach (np. kto zabija nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 3).

3. Ocenie organów stosujących prawo daje możliwość wyboru rodzaju skutków prawnych spośród wymienionych, zakreślając tylko ich granice (np. (…) podlega karze grzywny lub karze pozbawienia wolności od 3miesięcy od lat 2).

4. Nakaz stosowania więcej niż jednego rodzaju skutków prawnych (np. (…) podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności od 3miesięcy do roku oraz dożywotniego pozbawienia uprawnień do wykonywania zawodu).

5. Przepisy o swobodnym uznaniu (np. jeżeli nauczyciel zechce, to może zmienić datę kolokwium na prośbę studenta, ale nie musi).

Wykładnia prawa.

Polega na wyjaśnieniu sensu przepisów prawnych, ustaleniu właściwego ich rozumienia przypisaniu im odpowiedniego znaczenia, bądź wyznaczeniu ich zakresu. To ogół rozumowań (czy też operacji myślowych) opartych na odpowiedniej wiedzy prawniczej, znajomości języka prawnego oraz umiejętności posługiwania się językiem prawniczym- mających na celu wydobycie (odkodowanie) norm prawnych z obowiązujących przepisów prawnych oraz ustalenie ich znaczenia.

WYKŁADNIA SENSU LARGO = WYKŁADNIA SENSU STRICTO + WNIOSKOWANIE PRAWNICZE

(interpretacja tekstów prawnych)

język prawny	język prawniczy
Język tekstów prawnych zawierających wypowiedzi normatywne, formułowane przez prawodawcę. Zbudowany na podstawie języka narodowego, np. ustawa o rachunkowości.	Język interpretacji przepisów prawnych oraz refleksji nad prawem, a więc wypowiedzi o prawie obowiązującym i innych zjawiskach prawnych. Jest dziełem prawników (praktyków) powstałym przy okazji interpretowania wypowiedzi normatywnych i formułowaniu wypowiedzi o prawie obowiązującym w trakcie ich pracy zawodowej. Powstaje także w nauce prawa w procesie refleksji nad prawem czy też wykładni prawa.

Rodzaje wykładni:

Wykładnia ze względu na moc wiążącą lub podmiot:

1. Wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej:

• wykładnia autentyczna- interpretatorem jest organ, który dany przepis ustanowił, czyli kto jest upoważniony do tworzenia prawa ten może je również interpretować. „argumentum a Maori ad minus: cuius est condore eius interpretari”

• wykładnia legalna- dokonywana przez organ któremu przepisy prawne nadają kompetencje do ich ustalenia.

2. Wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej:

• Wykładnia praktyczna (sądowa) dokonywana przez podmioty uprawnione do tego np. przez organy państwowe bądź przez organy stosujące prawo.

• Wykładnia wiążąca w danej sprawie ma miejsce w przypadkach:

-wykładni dokonywanej przez organ stosujący prawo- dokonywana jedynie na użytek wydanego rozstrzygnięcia jeśli rozstrzygnięcie to się uprawomocni to wiąże strony postępowania;

- wykładni dokonywanej przez organ odwoławczy;

-wykładni dokonywanej przez Sąd Najwyższy w odpowiedzi na pytania prawne.

3. Wykładnia nie mająca mocy wiążącej:

• Wykładnia doktrynalna (naukowa) - interpretacja dokonywana przez teoretyków i dogmatyków prawa,(w postaci m.in. artykułów), nie ma mocy wiążącej ale może wpływać na organy stosujące prawo.

Wykładnia ze względu na metodę

1. Wykładnia językowa - polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język w którym zostały sformułowane. Bierze się tutaj pod uwagę reguły i zasady gramatyki, składnię i semantykę języka narodowego.

2. Wykładnia pozajęzykowa:

1. Wykładnia celowościowa- przepis ustawy musi być tak tłumaczony aby był najbardziej zdatnym środkiem do osiągnięcia celu ustawy.

2. Wykładnia systemowa (systematyczna)- założenie że przepis w danym akcie prawnym nie jest umiejscowiany przypadkowo, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Polega na ustaleniu norm przez analizę miejsca jakie zajmuje ona w systemie prawa oraz porównanie jej z normami sąsiadującymi.

Wykładnia ze względu na wynik:

1. Wykładnia literalne (dosłowna)-rozumienie ustawy przez dyrektywny język

2. Wykładnia rozszerzająca-rozumienie wynikające z dyrektyw pozajęzykowych, jest szersze od rozumienia językowego

3. Wykładnia zwężająca (ścieśniająca)-rozumienie wynikające z dyrektyw pozajęzykowych ale jest większe od rozumienia językowego

Obowiązywanie prawa- następstwem tego iż dana norma obowiązuje jest wymóg tego, aby się do niej stosować. Skutkiem prawnym stwierdzenia obowiązywania jest żądanie zgodnego z nią postępowania oraz uprawnienie odpowiednich organów do sankcjonowania aktów jej naruszenia.

Kryteria uznania normy prawnej za obowiązującą:

1. Kryterium behawiorystyczne- norma jest stosowana nie dlatego że obowiązuje ale dlatego że jest stosowana. Norma obowiązuje gdyż jest realizowana przez adresatów.

2. Kryterium tetyczne-nie odwołuje się do faktu przestrzegania danej normy ale do sposobu uzasadnienia jej mocy obowiązującej za pomocą kryterium tetycznego uznajemy za obowiązujące normę:

-wydaną przez organy mające kompetencje do jej uzasadniania

-wydaną we właściwym trybie i formie

3) Kryterium aksjologiczne-kwalifikujemy tylko te normy które wyznaczają postępowania

oceniane dodatnio: słuszność, krzywda, celowość. Uznawanie pewnych norm za obowiązujące

lub nieobowiązujące uzależnione jest od hierarchii wartości akceptowanych przez

wartościowującego, czyli norma obowiązuje gdy jest uzasadniona system ocen i wartości.

Zakres obowiązywania normy prawnej- następstwem tego że jakaś norma obowiązuje jest wymóg, aby ją stosować. Obowiązywanie ma 3 wymiary:

1. terytorialny - zasadą jest że akty normatywne wydane przez kompetentne organy obowiązują na obszarze całego państwa, chyba że same stanowią inaczej. Od tej zasady są 2 wyjątki:

• In plus - Terytoria pływające, kosmiczne i powietrzne.

• In minus - eksterytorialność ambasad i baz wojskowych.

personalny - prawo samo decyduje o tym kogo ma obowiązywać, prawo powinno być inteligentne i ci kto go tworzą. Zasadą jest że prawo obowiązuje wszystkie osoby które przebywają na danym obszarze bez względu na przynależność państwową. Wyjątki:

• In minus - Przedstawiciele państw akredytowanych w danym państwie, np. ambasadorowie, członkowie sił zbrojnych.

• In plus - Prawo danego państwa obowiązuje wszystkich obywateli bez względu na to gdzie oni przebywają. Pewna grupa przepisów obowiązuje obywateli państw obcych.

3. czasowy, temporalny

1)Nabycie mocy obowiązującej- przepisy prawa same określają od kiedy dany akt prawny będzie obowiązywał:

-mocą aktu o wysokim miejscu w hierarchii określa się , że wszystkie wydawane akty prawne zyskują moc obowiązującą po upływie oznaczonego czasu od ich ogłoszenia

-każdy normatywny akt prawny mocą własnych postanowień sam określa od kiedy obowiązuje

Rozporządzenie w sprawie zasad techniki prawodawczej §45

! Vacatio legis- czas upływający od chwili ogłoszenia do momentu wejścia w życie - 3 miesiące

!Retroactio(retroakcja)~wsteczna moc obowiązująca aktu prawnego

!Problem nieretroakcji (lex retro non agit)- prawo nie działa wstecz

2)Utrata mocy obowiązującej:

-klauzule derogacyjne - postanowienia w aktach prawnych uchylające dane, obowiązujące przepisy,

-akty prawne czasowe - które w swych przepisach ustalają do kiedy akt prawny obowiązuje

-desuertudo -zwyczaj negatywny.

3)Kolizje norm prawnych:

Kolizja(konflikt)- tego rodzaju sytuacja w której dany przypadek jest unormowany przez więcej niż jeden przepis prawny i każdy z tych przepisów wyznacza adresatom wyłączające się sposoby zachowania.

Mamy 3 reguły kolizyjne:

Lex superior derogat legi inferiori- akt wyższego rzędu uchyla moc aktu niższego rzędu.

Lex posterior derogat legi priori- akt późniejszy uchyla moc aktu wcześniejszy. (mają te samo miejsce w hierarchii)

Lex specialis derogat legi generali- przepis szczególny uchyli przepis ogólny.

Kolizje reguł kolizyjnych

Hierarchiczność>chronologiczność

Chronologiczność<szczególność (dyskusyjne)

Hierarchiczność>szczególność (dyskusyjne)

Stosowanie prawa

Stosowanie prawa - ze stosowaniem prawa mamy do czynienia wtedy, gdy jakiś podmiot na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych określa skutki prawne jakiegoś faktu wydając decyzję indywidualną w rozstrzyganej sprawie.(jest to proces zmierzający do wydania decyzji indywidualnej-orzeczenie sądowe)

Podmioty stosujące prawo:

W zależności od kryterium podmiotowego rozróżniamy dwa typy stosowania prawa: sądowy typ stosowania prawa i administracyjny typ stosowania prawa.

Sądy	Organy administracyjne
organ: niezależny sąd organ nie jest bezpośrednio zainteresowany kierunkiem rozstrzygnięcia nadzór wewnętrzny (instancyjność) efekt: orzeczenie sądowe	organ administracyjny podporządkowany hierarchicznie innemu organowi, pozbawiony przymiotu niezawisłości organ jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem nadzór wewnętrzny WSA - Wojewódzkie Sądy administracyjne (instancyjność) i zewnętrzny (sądownictwo administracyjne) efekt: akt administracyjny

Hipoteza i dyspozycja normy prawnej w tworzeniu i stosowaniu prawa

Tworzenie prawa	Stosowanie prawa
Adresat: generalny Art. 144 KK „…kto…” dotyczy każdej osoby fizycznej podlegającej odpowiedzialności karnej; Okoliczności: abstrakcyjne Art. 148 KK brak wyróżnionych okoliczności (zawsze, kiedykolwiek); Zachowanie: abstrakcyjne Art. 144 KK „… zabija człowieka…” Dotyczy każdego tego typu zachowania, niezależnie od sposobu	Adresat: indywidualny Np. Jan Nowak; Okoliczności: konkretne. Np. określonego dnia w określonym miejscu i czasie Zachowanie: konkretne Np. popełnienie tego konkretnego zabójstwa w określony sposób […]

Etapy stosowania prawa:

1. Ustalenie stanu faktycznego (rezultat rozumowań o charakterze poznawczym opierający się na założeniu, że to co zaszło w rzeczywistości społecznej, np. zawarcie umowy, przestępstwo powinno być należycie ustalone i wyjaśnione.

2. Ustalenie źródła rekonstrukcji podstawy normatywnej (ustalenie obowiązującej podstawy normatywnej decyzji stosowania prawa). W kulturze prawa stanowionego będzie najczęściej wyrażana w przepisach aktów normatywnych.

3. Decyzja interpretacyjna (wykładnia prawa) - odkodowujemy normę prawną zawartą w przepisach prawa, czy też ustalamy jej sens językowy.

4. Decyzja subsumcyjna - polega na podciągnięciu ustalonego stanu faktycznego pod zinterpretowaną podstawę normatywną lub prawną decyzji, czyli ma miejsce zestawienie elementów stanu faktycznego z elementami zinterpretowanej normy.

5. Wydanie decyzji stosowania prawa - w przypadku pozytywnej decyzji sądu następuje ustalenie wiążących konsekwencji prawnych wystąpienia danego stanu faktycznego (konsekwencja negatywna - sankcja, konsekwencja pozytywna - stwierdzenie istnienie czyjegoś prawa).

6. Uzasadnienie decyzji stosowania prawa - orzeczenie sądowe trzeba uzasadnić, podstawową funkcją tego etapu jest przekonanie odbiorców decyzji (adresatów) o jej racjonalności, trafności i słuszności.

Stosowanie prawa w przypadkach nieunormowanych - sąd staje przed koniecznością rozstrzygnięcia w przypadkach nieunormowanych przez prawo, wtedy może zastosować wnioskowanie prawnicze (polega to na uznaniu za obowiązujące normy wynikające z innych norm, tzn. takich, które są konsekwencją norm interpretowanych wcześniej z obowiązujących przepisów prawnych).

Rodzaje wnioskowania:

• analogia legis i iuris

• wnioskowanie a fortiori

• wnioskowanie a contrario

Analogia legis (analogia z ustawy):

I model składa się z 3 etapów:

• ustalenie, że jakiś fakt nie jest objęty unormowaniem przez przepisy prawne

• ustalenie podobieństwa między danym faktem a podobnym do niego unormowanym przez przepisy prawa

• wiązanie na podstawie „podobieństwa” takich samych lub podobnych skutków prawnych

Analogia iuris (z prawa) - bywa stosowana nawet, gdy brak przepisu normującego jakiekolwiek przypadki podobne, wnioskujący odwoła się do całokształtu unormowań składających się na dany przypadek prawny, gdy rozstrzygamy na podstawie ogólnych zasad prawnych. Należy tu podkreślić jawnie wartościujący charakter takich zabiegów.

analogia legis	analogia iuris
zapożyczenie podstawy decyzji dla potrzeby konkretnego procesu stosowania prawa z istniejących przepisów regulujących podobny stan faktyczny; zapożyczeniu ulega gotowa, już sformułowana w przepisach prawa reguła odnosząca się do zbliżonej sytuacji; odwołanie się do uzasadnienia teoretycznego; bliżej systemu prawa (tzw. rozumowanie wewnątrzsystemowe)	dotworzenie podstawowych decyzji dla potrzeb konkretnego procesu stosowania prawa; dotworzenie ma miejsce wówczas, gdy nie ma możliwości odwołania się do istniejących przepisów z powodu braków tych przepisów odwołanie się do uzasadnienia teoretycznego jak i aksjologicznego „dalej” od systemu prawa (jest to tzw. rozumowanie pozasystemowe, ale mieszczące się w obrębie porządku prawnego)

Wnioskowanie a fortitori - występuje w dwóch postaciach:

• a maiori ad minus - jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś większego to tym bardziej jest uprawniony do czynienia czegoś mniejszego (charakter uprawniający), wnioskowanie z większego na mniejsze - skoro sąd ma prawo odrzucić podanie to może je także przyjąć warunkowo;

• a minori ad anauis - jeżeli zabronione jest to, co mniejsze to tym bardziej nie wolno czynić tego, co sięga jeszcze dalej (charakter zakazujący), wnioskowanie z mniejszego na większe - jeżeli nie wolno przekraczać prędkości 50km/h to tym bardziej nie możno jechać z prędkością 100km/h.

Kodeks cywilny - ustawa z dn 23.04.1964r. wielokrotnie nowelizowana

Księgi KC

1)1 księga część ogólna

2)2 księga własność i inne prawa rzeczowe

3)Zobowiązania

4)Spadki

Działy prawa cywilnego:

- część ogólna - obejmuje ona instytucje oraz zasady, które są wspólne dla całego prawa cywilnego.

- prawo rzeczowe - zawiera normy wyznaczające prawa podmiotowe bezwzględne (prawo własności, prawo do spadku, prawa osobiste)

- prawo zobowiązań - obejmuje normy dotyczące prawa o charakterze względnym. Np.wierzytelność

- prawo spadkowe - zawiera normy odnoszące się do przejścia praw majątkowych osoby zmarłej na inne podmioty.

- prawo rodzinne - reguluje stosunki między małżonkami rodzicami i dziećmi innymi krewnymi oraz powinowatymi a także instytucją opieki (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy)

- prawo na dobrach niematerialnych (jest to prawo własności intelektualnej) - dział prawa cywilnego zawierający regulacje prawne dotyczące dóbr niematerialnych o charakterze intelektualnym. Zaliczamy:

1. dobra niematerialne (intelektualne) - będące wynikiem twórczości, artystycznej (prawo własności

artystycznej), naukowej i literackiej (prawo autorskie)

2. dobra niematerialne należące do tzw. własności przemysłowej - projekty wynalazcze, wzory

użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, zwalczanie nieuczciwej

konkurencji, oraz ochrona konkurencji (przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym, ochrona

konsumentów - prawo antymonopolowe)

Każdy stosunek cywilno prawny składa się z 3 elementów:

- podmioty

1.osoby fizyczne,

2.osoby prawne (uczelnia wyższa, spółka, województwo),

3.jednostki organizacyjne, nie będące osobami prawnymi, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (Kodeks Spółek Handlowych wymienia 4 typy spółek osobowych) -spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna.

- przedmioty

- treść: uprawnienia i obowiązki

Zdolność prawna:

• trwa od chwili urodzenia do chwili śmierci

• jest to zdolność do tego aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego

• jest atrybutem przysługującym każdemu przedmiotowi prawa cywilnego - nie można się jej zrzec ograniczyć lub przenieść na inny podmiot w drodze czynności prawnej

• Dziecko poczęte a nienarodzone (nasciturus) ma warunkową zdolność prawną pod warunkiem że dziecko urodzi się żywe).

Koniec bytu osoby fizycznej:

- śmierć - dowodem śmierci jest akt zgonu,

- uznanie za zmarłego - orzeczenie konstytutywne,

- stwierdzenie zgonu - orzeczenie deklaratoryjne,

Przesłanki uznania za zmarłego osoby fizycznej: (art.29 §1 i 2 KC)(orzeczenie konstytucyjne)

1. Osoba zaginęła i mimo postępowania wyjaśniającego nie wiadomo czy żyje czy zmarła.

2. Od chwili zaginięcia upłynął ustawowo określony termin.

Uznanie za zmarłego (art.29, orzeczenie konstytucyjne)

przypadek podstawowy:

Uznana za zmarłego może zostać osoba:

-która jest zagubiona

-Minęło 10 lato od końca roku kalendarzowego w którym wg istniejących wiadomości jeszcze żyła. 5 lat gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył 70 lat. Nie przed końcem roku kalendarzowego w którym ukończyłby 23 lata (poniżej 13 roku życia)

Przypadki szczególne:

- podróż lotnicza lub morska, art. 30 § 1 KC (po 6miesięcach od daty zdarzenia),

-inne bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia art. 30 § 3KC (po roku od dnia w którym niebezpieczeństwo ustało lub mogło ustać) np.lawina, powódź, tsunami, udział w działaniach wojennych internowanie czy też przymusowe wywiezienie.

Przykład: Adam ma 50 lat, Bolesław 64 lata, Cyryl 67 lat, Damian 72 lata, Ewa 10 lat, a Feliks 15 lat.

Każdy z nich był widziany ostatni raz 20 lutego 2006 roku. Kiedy uznanie za zmarłego najwcześniej będzie możliwe?

Odpowiedź: Adam - 1.01.2017, Bolesław - 1.01.2013, Cyryl - 1.01.2012, Damian - 1.01.2012, Ewa - 1.01.2020

Feliks - 1.01.2017.

(orzeczenie deklaratoryjne)

Zdolność do czynności prawnej to możność nabywania własnym działaniem w drodze czynności prawnych praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego.

Przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego (orzeczenie konstytutywne), przesłanki muszą wystąpić łącznie, Art. 13§1 KC:

1. Osoba która ma ukończone 13 lat.

2. Choroba psychiczna.

3. Niedorozwój umysłowy albo inny rodzaj zaburzenia psychicznego w szczególności pijaństwo, narkomania.

4. Nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

Przesłanki te muszą istnieć w dniu wydania orzeczenia.

Wniosek o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie do Sądu Okręgowego (składamy do Wydziału Cywilnego) może złożyć:

1. Małżonek osoby która ma być ubezwłasnowolniona.

2. Przedstawiciel ustawowy.

3. Krewni w linii prostej, rodzeństwo (rodzeństwo nie może gdy jest przedstawiciel ustawowy).

4. Prokurator.

Osoba ta nie ma zdolności procesowej.

Ubezwłasnowolniony zostaje oddany pod opiekę opiekuna, władzę rodzicielską albo kuratora (władza rodzicielska).

Ubezwłasnowolnienie częściowe (przesłanki muszą wystąpić łącznie):

Ubezwłasnowolniony zostaje oddany pod:

-opiekę opiekuna

-władzę rodzicielską

-kuratora

Czynności prawne osoby niezdolnej do czynności prawnych:

1.Nieważność

2.Wyjątek: umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego ważne od chwili wykonania, Nieważne-gdy rażąco krzywdzą osobę niezdolną do czynności prawnych.

Indywidualizacja osoby fizycznej następuje po:

• płci,

• 
  imieniu i nazwisku,

• stanie cywilnym,

• 
  miejscu zamieszkania,

• dacie i miejscu urodzenia,

• PESEL,

• imieniu ojca,

• pseudonimie,

• nazwisku rodowym matki.

Miejsce zamieszkania, art. 25 KC (miejsce zamieszkania można mieć tylko jedno!)

Można mieć tylko jedno!

Dobra osobiste osoby fizycznej.

Atrybutem każdej osoby fizycznej są dobra osobiste.

Art. 47 z Konstytucji. Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

Dobra osobiste są:

niemajątkowe, niezbywalne, niedziedziczne oraz mają charakter bezwzględny.

Środki ochrony dóbr osobistych art.24§1-3

W przypadku naruszenia:

1)Powództwo o ustalenie

2)roszczenie o zaniechaniu działań

3)usunięcie skutków naruszenia

4)zadośćuczynienie pieniężne ->zapłata na wskazany cel społeczny

5)odszkodowanie na zasadach ogólnych

! Dobra osobiste osoby prywatnej:

• firma (nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą)

• tajemnica korespondencji,

• nietykalność pomieszczeń,

• dobre imię (reputacja),

• sfera prywatności

Osoby prawne - typologia, np. Skarb Państwa, przedsiębiorstwa państwowe, bank państwowy, PAN, uczelnie wyższe, gmina, powiat, województwo, spółka kapitałowa itp.

• osoby prawne typu korporacyjnego (o celu działania korporacji decydują członkowie), np. spółki, stowarzyszenie tzw. rejestrowe, spółdzielnie.

• osoby prawne typu zakładowego (o realizacji celu decyduje majątek), np. fundacje, szkoły wyższe, przedsiębiorstwa państwowe.

! System powstawania osób prawnych:

1. System aktów organów państwa (tzw. system erekcyjny, np. ustawa z dnia 25.04.1999 roku o Polskiej Akademii Nauk).

2. System koncesyjny (powstanie osoby prawnej jest uzależnione od uzyskania koncesji).

3. System normatywny tzw. rejestracyjny. Takiej rejestracji dokonujemy w KRS (Krajowy Rejestr Sądowy) np. spółka kapitałowa, z o.o, akcyjna.

Koncesja: ochrona osób i mienia, przewozy lotnicze, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, wytwarzanie i przetwarzanie, magazynowanie, dystrybucja, obrót paliw i energii, broń, amunicja, poszukiwanie i rozpoznawanie złóż, kopalin.

Zezwolenie: sprzedaż alkoholi, ustawa: prawo farmaceutyczne, prawo bankowe.

Osoba prawna działa przez swoje organy, np.:

Organy stanowiące: walne zgromadzenie w SA, walne zgromadzenie członków w stowarzyszeniu.

Organy kontrolne: rada nadzorcza, komisja rewizyjna.

Organy zarządzające: zarząd.

Skarb Państwa nie ma siedziby, nie odpowiada za zobowiązania!

MIEJSCE ZAMIESZKANIA OSOBY FIZYCZNEJ = SIEDZIBA OSOBY PRAWNEJ

Tryb powstawania osób prawnych. Osoba prawna:

- specjalna struktura organizacyjna.

- odrębność majątkową.

- zdolność prawna.

- zdolność procesowa.

- odpowiedzialność własnym majątkiem za zobowiązania.

Przedsiębiorstwo w znaczeniu, art. 55, paragraf 1.:

1. podmiotowym (np. podmiot prawa cywilnego, przedsiębiorstwo państwowe)

2. przedmiotowym

3. funkcjonalnym

W znaczeniu podmiotowym przedsiębiorstwo występuje jako podmiot stosunków cywilno-prawnych, czyli jest podmiotem praw lub obowiązków w zakresie prawa cywilnego. W tym znaczeniu chodzi również o podmiot stosunków gospodarczych.

Za prof. Kidybą można przyjąć, że obecne rozumienie tego terminu jest synonimem pojęcia przedsiębiorca. Przyjmuje się, że pokrywają się terminy przedsiębiorstwo i spółka w odróżnieniu od prowadzenia przez spółkę przedsiębiorstwa (znaczenie funkcjonalne). Jednakże obecnie w związku ze zmianą art. 55^1KC, znaczenie pojęcia funkcjonalnego zastąpiona jest używaniem pojęcia przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym.

Art.SS^1

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej

Obejmuje ono w szczególności:

1)orzeczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części(nazwa przed.)

2)własność nieruchomości lub ruchomości w tym urządzeń lub towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruch. Lub ruch. Wynikające z innych stosunków prawnych

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne

5)koncesje, licencje, zezwolenia

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne?

8)tajemnice przedsiębiorstwa

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Stosunek cywilno-prawny

-podmiot

-przedmiot

-treść

Właścicielowi rzeczy przysługuje uprawnienie i może on żądać aby mu nikt nie przeszkadzał w korzystaniu z przedmiotu własności a więc na każdym ciąży taki obowiązek.

Wynajmujący może żądać od najemcy zapłaty czynszu, a obowiązkiem najemcy będzie płacenie tego czynszu.

Przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna (o której mowa w art.33^1§1KC)nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. (Ułomna osoba prawna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą, lub zawodową np. akcyjna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna).(przepisy o osobach prawnych)

Przedsiębiorca działa pod firmą.

Firma- to nazwa pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową.

Elementy: korpus (rdzeń) + dodatki obowiązkowe+ dodatki nieobowiązkowe firmy.

Art. 43 §9 firma nie może być zbyta. (Art. 43 ze znaczkiem 9)

Konsument - za konsumenta uważa się osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Art.22KC

Przedmiot stosunku cywilno prawnego- dozwolone nakazane lub zakazane zachowanie (może tu zarówno chodzić o działanie lub zaniechanie) podmiotu prawa cywilnego. Pojęciem tym określa się również obiekty których owo zachowanie dotyczy, czyli są to dobra materialne i niematerialne.

Typy przedmiotu cywilno prawnego:

- rzeczy - cechy konstytutywne: ma charakter materialny i jest wyodrębniona z przyrody. Rzeczami nie są:

człowiek, ciało ludzkie, części ciała ludzkiego (tkanki, komórki i organy), zwłoki, zwierzęta. Podział rzeczy:

1. Ruchome (ruchomości- wszystko co nie jest nieruchomością) oraz nieruchome (nieruchomości np. grunty (rolne i niewolne), budynki (nieruchomości budynkowe)i części budynków (nieruchomości lokalowe), ruchomość nie jest stale związana z gruntem np.kiosk- ma charakter prawny

2. Rzeczy oznaczone co do tożsamości (rzeczy oznaczone w sposób indywidualny np. określona nieruchomość). Rzeczy oznaczone co do gatunku (np. koń wyścigowy) według cech rodzajowych np.samochód osobowy, konie wyścigowe.

Przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest czynnością prawną konsensualną. Przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do gatunku jest czynnością prawną realną.

3. Podzielne i niepodzielne.

4. Istniejące oraz przyszłe.

- Przedmioty materialne nie będące rzeczami:

1. Ciecze i gazy (nie są rzeczami, jeżeli nie zostaną zamknięte w słoiku lub butelce)

2. Kopaliny (złoża minerałów, prawo górnicze).

3. Zwierzęta w stanie wolnym (może być przedmiotem własności, ale nie stanie się rzeczą).

- Przedmioty niematerialne:-nie są rzeczami ze względu na brak charakteru materialnego wyodrębnień

1. Dobra intelektualne (dzieła naukowe, intelektualne, wynalazki)

2. Dobra osobiste.

3. Energia (można zmierzyć ilość zużytej energii)

4. Pieniądze (miernik wartości)

5. Papiery wartościowe (czeki, weksle, obligacje)

- Przedsiębiorstwa.

Częściami składowymi nieruchomości mogą być tylko rzeczy ruchome, a częściami składowymi gruntu są budynki, inne urządzenia trwale z gruntem związane, a także drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania). Nie są częścią składową gruntu Lu budynku służące do odprowadzania gazu, wody, energii elektrycznej.

Przynależność - to rzecz:

- pomocnicza- potrzebna do prawidłowego korzystania z rzeczy głównej.

- ruchoma.

- należąca do tego samego właściciela, co rzecz główna.

- pozostająca w faktycznym związku przestrzennym z rzeczą główną.

Np. kluczyki do samochodu.

Część składowa rzeczy:

- nie jest rzeczą

- nie może być odrębnym przedmiotem własności innych praw rzeczowych.

- nie może być odłączona:

• bez uszkodzenia - całości.

• bez istotnej zmiany - przedmiotu odłączonego.

- połączona do nieprzemijającego użytku.

Pożytki cywilne - mogą mieć charakter pieniężny (czynsz) lub niepieniężny (czynsz w postaci pożytków naturalnych).

Pożytki prawne - wierzytelności: odsetki, które dłużnik ma obowiązek płacić wierzycielowi.

Mienie to:

- własność

- inne prawa majątkowe:

Spadkowe dotyczące dóbr materialnych	Wierzytelności
Mające za przedmiot dobra materialne nie będące rzeczami	Na dobrach niematerialnych
Rodzinne o charakterze majątkowym	Rzeczowe inne niż własność

Treść stosunku cywilno-prawnego:

1. Uprawnienia - inna nazwa - prawo podmiotowe; właścicielowi rzeczy przysługuje uprawnienie i może żądać, aby nikt mu nie przeszkadzał w korzystaniu z przedmiotu własności.

2. Obowiązki stron; wynajmujący może żądać od najemcy zapłaty czynszu, a obowiązkiem najemcy jest płacenie tego czynszu.

Prawo podmiotowe - to wynikająca ze stosunku prawego sfera możności postępowania w określony sposób przyznana przez normę prawną, w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez normę prawną zabezpieczoną.

Normatywne postacie praw podmiotowych:

Prawa podmiotowe bezpośrednie	Roszczenia	Prawa kształtujące
Możność korzystania z określonego dobra np. prawo własności.	Możność żądania przez jedną ze stron stosunku prawnego określonego zachowania (np. roszczenia wynikające ze stosunków umownych, odszkodowawcze).	Uprawniony może przez swoje działanie bez udziału drugiej strony doprowadzić do powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego (np. prawo odstąpienia umowy, wypowiedzenie najmu).

Rodzaje praw podmiotowych (ćw.):

1. Bezwzględne (prawo własności) i względne (prawo wierzytelności)

2. Majątkowe (np. prawa rodzinne majątkowe) i niemajątkowe.

3. Przenoszalne i nieprzenoszalne.

4. Zbywalne i niezbywalne.

5. Dziedziczne i niedziedziczne.

6. Akcesoryjne (niesamoistne) i związane.

Nabycie prawa podmiotowego.

Zmiana prawa podmiotowego.

Utrata prawa podmiotowego.

Przedstawicielstwo ustawowe, pełnomocnictwo, prokura.

Przedstawicielstwo - polega na działaniu jednej osoby, zwanej (przedstawicielem) w imieniu innej osoby (zwanej reprezentowanym) na podstawie odpowiedniego upoważnienia i ze skutkami bezpośrednio dla reprezentowanego:

- przedstawicielstwo ustawowe,

- pełnomocnictwo,

- prokura.

Podstawowe znaczenie ma umocowanie:

Umocowanie - ma podstawowe znaczenie, to kompetencja przysługująca na podstawie ustawy np. kodeks rodzinny i opiekuńczy, albo oświadczenia woli reprezentowanego do dokonywania ze skutkiem dla reprezentowanego określonych czynności prawnych.

Przedstawicielstwo z mocy prawa - (np. kodeks rodzinny i opiekuńczy) rodzic, opiekun;

Przedstawicielstwo na mocy orzeczenia sądu- np. kurator sądowy dziecka poczętego, kurator osoby ubezwłasnowolnionej.

Przedstawicielstwo na podstawie upoważnienia- pełnomocnictwo i prokura.

! W zależności od źródła umocowania przedstawiciela wyróżniamy przedstawicielstwa:

1. Przedstawicielstwo ustawowe - gdy źródłem umocowania jest inne zdarzenie cywilno-prawne w szczególności ustawa lub wydane na jej podstawie orzeczenie sądowe. Np. przedstawiciele - rodzic, opiekun (przy ubezwłasnowolnieniu całkowitym), kurator (przy ubezwłasnowolnieniu częściowym). Od przedstawicielstwa należy odróżnić:

• zastępcę pośredniego - dokonuje czynności prawnej, lecz działa on we własnym imieniu, choć na rachunek innej osoby. Przykładem jest komisant - (dokonuje czynności prawnej w imieniu komitenta, nabywa prawa i obowiązki na swą rzecz i ma obowiązek rozliczyć się z komitentem). Komisant działa we własnym imieniu na cudzy rachunek. Komisant na podstawie komisu zobowiązuje się za wynagrodzenie w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie, czyli komitenta, ale działa we własnym imieniu na cudzy rachunek.

• posłańca - nie jest przedstawicielem posłaniec, który nie składa samodzielnego oświadczenia woli, a jedynie przenosi przygotowane już oświadczenie innej osoby do określonego adresata. Posłaniec nie musi mieć zdolności do czynności prawnych.

• organ osoby prawnej - jest on samodzielnym podmiotem, gdyż znajduje się w strukturze osoby prawnej i nie może być np. pełnomocnikiem.

• osobę faktycznie pomagającą przy dokonywaniu czynności prawnych.

• osobę wykonującą pewne czynności faktyczne w zastępstwie innego podmiotu.

• podpisującego dokument in blanco.

Kto może być przedstawicielem ustawowym:

Opiekun(ubezwłasnowolniony całkowicie)

Rodzice

Kurator(ubezwłasnowolniony częściowo)

Od przedstawiciela należy odróżnić: zastępcę pośredniego- dokonuje czynności prawnej, działa we własnym imieniu choć na rachunek innej osoby, np.komisant

Komisant na podstawie umowy komisu zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (konsumenta/ale działa we własnym imieniu)

Posłaniec nie jest przedstawiciele, nie składa samodzielnego oświadczenia woli, a jedynie przenosi oświadczenie innej osoby do określonego adresata, może nie mieć zdolności do czynności prawnych

2. Pełnomocnictwo - jeżeli umocowanie do działania w cudzym imieniu wynika z oświadczenia woli reprezentowanego czyli mocodawca (ale czasem wystarczy po prostu ograniczona zdolność prawna) mamy do czynienia wtedy z pełnomocnictwem (jest to jednostronna czynność prawna, testament i przyrzeczenie publiczne też), powinien mieć pełną zdolność do czynności prawnych(ograniczona zdolność. Pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie, ale są 2 wyjątki:

- Jeżeli pełnomocnictwo zawiera umocowanie do dokonania czynności prawnej, dla której pod sankcją nieważności przewidziana jest forma szczególna. Art. 158 KC.np.akt notarialny

- jeżeli dla określonych rodzajów pełnomocnictw przepis szczególny wymaga określonej formy. Art. 99 paragraf 2.

Może być używane w 3 znaczeniach”

- na oznaczenie umocowania

- na określenie czynności prawnej, która stanowi źródła umocowania

- jako dokument, w którym udzielano umocowania

! Mocodawca może udzielić pełnomocnictwa do dokonywania tylko takich czynności prawnych, jakich sam mógł dokonać w imieniu własnym, a zarazem nie mają one charakteru ściśle osobistego.

!!! Typy pełnomocnictw: ze względu na zakres udzielanego pełnomocnictwa

1. Pełnomocnictwo ogólne - przez które rozumie się zwykłe codzienne czynności zarządu majątkiem zmierzające do utrzymania majątku i jego składników w stanie nie pogorszonym mające na celu normalne korzystanie z tego majątku, zgodnie z jego przeznaczeniem (forma pisemna pod rygorem nieważności). Przepis wskazuje na czynności zwykłego zarządu. umów, najmu, dzierżawy nieruchomości.

2. Pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe)- określa daną kategorię czynności, które mogą być dokonywane przez pełnomocnika, np. pełnomocnictwo do zawierania umów o pracę w imieniu spółki czy umów sprzedaży

3. Pełnomocnictwo szczególne - przepisy prawa mogą przewidywać obowiązek pełnomocnictwa szczególnego do podjęcia tylko indywidualnie oznaczonej czynności prawnej np. zawarcie umowy sprzedaży konkretnej nieruchomości.

Ustanowienie dalszych pełnomocników będziemy nazywali substytutami jest możliwe jeżeli umocowanie wynika (np. przy umowie-zleceniu):

• z treści pełnomocnictwa,

• z ustawy,npKPC

• ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.-umowa zlecenie

(Pełnomocnictwo - musi być data, podpis mocodawcy, treść, forma pisemna)

Pełnomocnik rzekomy (falsus prokurator)- to osoba, która dokonuje czynności prawnej w cudzym imieniu nie mająca w ogóle umocowania albo przekraczająca jego granice. Ważność umowy zawartej przez pełnomocnika rzekomego zależy od jej potwierdzenia przez osobę w której imieniu została zawarta. Albo gdy bezskutecznie minie wyznaczony do jej potwierdzenia termin.

Wygaśnięcie pełnomocnictwa:

• gdy wynika to z treści,

• może być odwołane przez mocodawcę,

• śmierć pełnomocnika lub mocodawcy,

• likwidacja osoby prawnej,

• zrzeczenie przez pełnomocnika,

• utrata przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnych.

Prokura art. 109¹-109⁹ KC (pełnomocnictwo przystosowane do działalności gospodarczej związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Udzielenie prokury wymaga formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności):

• jest swoiście ukształtowanym pełnomocnictwem,

• jest to pełnomocnictwo przystosowane do działalności gospodarczej przedsiębiorców (w zakresie związanym z prowadzeniem przedsiębiorstwa).

Podmioty kompetentne do udzielenia prokury:

• przedsiębiorcy (powinni zgłosić udzielenie prokury do rejestru przedsiębiorców).

KRS (Krajowy Rejestr Sądowy) w ramach tego KRS wyróżniamy 3 rejestry:

- rejestr przedsiębiorców.

- rejestr dłużników niewypłacalnych.

- rejestr fundacji, stowarzyszeń i podobnych.

Udzielenie prokury wymaga formy pisemnej (zwykłej) zastrzeżonej pod rygorem nieważności.

Prokurent- osoba fizyczna mająca pełna zdolność do czynności prawnych.

Prokura nie może być przeniesiona na inne osoby, ale prokurent może ustanowić pełnomocników do poszczególnych czynności prawnych, lud pewnego rodzaju czynności objętych zakresem jego kompetencji.

Prokura nie może być przeniesiona na inne osoby przez prokurenta, ale prokurent może ustanawiać pełnomocników do poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności objętych zakresem jego własnych kompetencji.

Można ustanowić kilku prokurentów:

• Łącznie (przedsiębiorca udziela kilku osobom łącznie, co wymaga wyraźnego postanowienia i wymienienia czynności, co do których prokurenci mają działać łącznie),

• Oddzielnie (gdy jest udzielona (każdej) osobie oddzielnie),

• Prokurę oddziałową (gdy jest ograniczona do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa).

Prokurent jest umocowany do:

• dokonywania czynności materialno-prawnych,

• dokonywania czynności procesowych,

• odbioru oświadczeń woli skierowanych do przedsiębiorcy.

Czynności wyłączone z zakresu kompetencji prokury:

- zbyć przedsiębiorstwa

- oddać przedsiębiorstwa do czasowego korzystania

- zbywać oraz obciążać nieruchomości, które są własnością przedsiębiorcy

Wygaśnięcie prokury:

• odwołanie

• wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru

• ogłoszenie upadłości

• otwarcie likwidacji

• przekształcenia przedsiębiorcy

• śmierć prokurenta

	Pełnomocnictwo	Przedstawicielstwo ustawowe	Prokura
1. Skutki działania	Działa w cudzym imieniu na cudzy rachunek (teoria reprezentacji) ze skutkiem bezpośrednio dla reprezentowanego.
2. Wymóg posiadania zdolności do czynności prawnych	Co najmniej ograniczona	Pełna	Pełna
3. Przykładowo może być	Osoba fizyczna	Osoba fizyczna, rodzice	Osoba fizyczna, wspólnik w SA

	Posłaniec	Zastępstwo pośrednie
1. Skutki działania	Przenosi tylko oświadczenie woli	Działa we własnym imieniu na cudzy rachunek
2. Wymóg posiadania zdolności do czynności prawnych	Brak wymagań w tym zakresie	Co najmniej ograniczona
3. Przykładowo może być	Osoba fizyczna, poczta	Osoba fizyczna, komis (komisant)

Czynność prawna.

Czynność prawna to zachowanie podmiotu, które zmierza do wywołania skutku prawnego w postaci powstania zmiany albo zniesienia lub ustania stosunki cywilnego na mocy odpowiedniego oświadczenia woli. A tym samym dla czynności prawnych główne znaczenie ma oświadczenie woli.

Oświadczenie woli jest to każde zachowanie się osoby , które ujawnia jej wolę, w sposób dostateczny i ma zmierzać do wywołania skutku prawnego. Poza tym oświadczenie woli musi być zrozumiałe, musi być złożone na serio, wolne od przymusu fizycznego, oświadczenie woli musi odnosić się do kwestii o znaczeniu prawnym.

Oświadczenie woli:

Akt woli(wola wewnętrzna, powzięcie pewnego zamiaru)+ przejaw woli(wola zewnętrzna, uzewnętrznienie powziętego zamiru)

Czynności prawne dzielimy na:

-czynności jednostronne-to te czynności które wywołują skutki prawne niezależnie od podmiotu wobec którego dana czynność jest podejmowana, albo do którego jest kierowana, np.pełnomocnictwo promesa, potrącenie w zobowiązaniach, testament

- czynności prawne kończące stosunek prawny to np. odstąpienie od umowy

- czynności prawne które wymagają zakomunikowania np. odstąpienie od umowy.

- nie wymagają zakomunikowania

- czynności, które wymagają odpowiedniego oświadczenia woli przed właściwym organem władzy publicznej np. przyjęcie spadku.

-czynności mortis causa-są to czynności na wypadek śmierci tzn.skutki prawne tych czynności następują dopiero po śmierci osoby dokonującej tej czynności, testament

-czynności Inter viovs-między żyjącymi

-czynności konsensualne-dla skuteczności starczy złożyć oświadczenie woli

-czynności realne-nie wystarczy samo oświadczenie woli ale musi również wystąpić wydanie rzeczy

-czynności odpłatne-druga strona uzyskuje pewną korzyść majątkową która jest ekwiwalentem odpowiednikiem jego świadczenia

-czynności nieodpłatne

-czynności prawne zobowiązujące-ich dokonanie skutkuje powstaniem zobowiązania do spełnienia określonego świadczenia na rzecz innej osoby

-czynności prawne rozporządzające-czynności których celem i bezpośrednim skutkiem jest obciążenie albo zniesienie prawa majątkowego

-czynności kauzalne-ich ważność jest zależna od prawidłowej kauzy(podstawy) przy czym ta podstawa prawna musi być ujawniona w treści czynności prawnej np.przeniesienie własności nieruchomości

-czynności abstrakcyjne-ważność tych czynności nie zależy od istnienia prawidłowej kauzy, np.weksel

Forma czynności prawnej:

1) forma podstawowa to jest zwykła forma pisemna.- wymaga złożenia własnoręcznego podpisu na dokumencie zawierającym treść oświadczenia woli

Formy zastępcze:

Osoba nie mogaca pisać lecz umiejąca czytać-oświadczenie woli w formie pisemnej (tuszowy odcisk palca) obok tego odcisku inna osoba wpisze imie i nazwisko osoby składającej oświadczenie woli i umieści swój podpis. Alternatywa: podpis złoży inna osoba zamiast składającego oświadczenie i poświadczenie podpisu tej drugiej osoby przez notariusza, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, staroste, z zaznaczeniem że podpis został złożone na życzenie nie mogącego pisać lecz mogącego czytać.

--osoba nie może pisać a ma złożyć oświadczenie na piśmie--akt notarialny.

Mogą być również formy szczególne:

2)forma pisemna z datą pewną-sprowadza się do złożenia oświadczenia woli w zwykłej formie pisemnej oraz poświadczenia daty(tzw.data pewna)przez notariusza lub umieszczeniem na dokumencie przez organ państwowy jakiejkolwiek wzmianki

3)forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu-polega na zachowaniu formy pisemnej zwykłej i poświadczeniu podpisu przez np. notariusza (poświadcza że na dokumencie złożył podpisy odpowiednie osoby Ai B

4)forma aktu notarialnego- notariusz jako osoba zaufania publicznego spisuje treść oświadczenia woli, odczytuje oświadczenie stroną czynności, które następnie podpisują akt wespół z notariuszem.

5) forma elektroniczna- oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowane przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Ustawa z dn. 18.09.2001r.

Skutki niezachowania formy szczególnej:

1. Rygor nieważności czynności (ad solemnitatem)- jeżeli ustawodawca wprowadza wymóg formy szczególnej innej niż forma pisemna to jej niezachowanie powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej. Np. udzielenie pełnomocnictwa ogólnego, prokury, umowa leasingu

2. Rygor ograniczeń dowodowych-dla celów dowodowych (ad probationem)- zwykłą forma pisemna jest dla celów dowodowych jej niezachowanie powoduje że w razie sporu przed sądem nie będzie można udowodnić, ze czynność miała miejsce dowodami, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Np.umowa dostawy, umowa renty.

Na mocy art.74S2 osobowe środki dowodowe będą dopuszczalne w trzech sytuacjach:

1)gdy obie strony wyrażą na to zgodę

2)gdy istnieje tzw. Początek dowodu na piśmie

3)konsument w sporze z przedsiębiorcą

3. forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum)-formą od której zachowanie ustawa uzależnia wywołanie niektórych skutków prawnych (art.660”umowa najmu nieruchomości na rok powinna być zawarta na piśmie, w razie niezachowania tej formy poczytuje się za umowę zawartą na czas nieokreślony”). Np. umowa najmu nieruchomości

Forma pisemna z datą pewną

1.ad eventum- umowa najmu

2.ad solemnitatem-ustanownienie zastawu na prawach

Forma pisemna z podpisem potwierdzonym

1.ad eventum-umowa najmu na czas nieokreślony

2.ad solemnitatem-zbycie, wydzierżawienie przedsiębiorstw (art.75)

Akt notarialny

1.rygor ad probationem-gdy jest formą zastępczą dla formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem ad probationem.

2.rygor ad solemnitatem-wszystkie czynności zobowiązujące do przeniesienia własności nieruchomości i przenoszące te własność, umowa z zrzeszeniu się dziedziczenia i ustawa ją uchylająca. Art.178,179,236S3

Części składowe czynności prawnych:

1. Elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotti) - są to te elementy które indywidualizują daną umowę pod względem prawnym i bez tych elementów czynność prawna nie istniałaby.

2. Elementy przedmiotowo nieistotne (naturalia negotti)- są to takie elementy których nieobjęci w treści czynności prawne nie wpływa na skuteczność czynności prawnej np. rękojmia, zawady rzeczy przy sprzedaży

3. Elementy podmiotowo istotnie (accidentalia neggoti)- jest nim warunek, termin, zadatek, albo kara umowna, odstępne.

Termin-przyszły, pewny

Warunek-przyszły, niepewny- zastrzeżenie umowne które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Jeżeli czynność ma wywołać skutki dopiero po zaistnieniu zdarzenia przyszłego i niepewnego warunek jest zamierzający(powstanie skutku prawnego)np.Ojciec daruje synowi auto jeśli ten zda egzamin z prawa.

Jeżeli po wystąpieniu takiego zdarzenia czynność ma przestać wywoływać skutki warunek trzeba uznać za rozwiązujący (ustanie skutku prawnego) np.Umowa najmu z zastrzeżeniem że ulegnie ona rozwiązaniu jeśli najemca zacznie brać narkotyki.

Warunek niemożliwy do spełnienia w chwili jego zastrzeżenia, przeciwny ustawie lub zasadą współżycia społecznego spowoduje nieważność czynności prawnej w ramach której został zastosowany gdy jest zawieszający lub w drodze fikcji uznany będzie za niezastrzeżony jeśli ma charakter rozwiązujący. Niemożliwy:skok w dal na 50m

Wadliwość czynności prawnej:

Wadliwość czynności prawnej może odnosić się do:

-podmiotu czynności,

-treści czynności

-do formy czynności np. niezachowanie formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności

Wada oświadczenia woli jest nieprawidłowością przy podejmowaniu samej decyzji lub niezgodnością między powzięciem woli a jej przejawem która prowadzi do możliwości zniweczenia skutków złożonego w takich okolicznościach oświadczenia woli

Wady oświadczeń woli jest: I,II=bezwzględna nieważność, III,IV,V=względna

1. Brak świadomości, lub swobody art. 82 KC.- to stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.Wystąpi:choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo innego chociażby nawet przemijającego zaburzenia czynności psychicznych (hipnoza,narkoza, wysoka gorączka, stan agonii, alkoholizm, uwięd starczy)

2. Pozorność art. 83 KC-występuje wtedy gdy strony umówiły się że czynność prawna nie wywoła skutków prawnych lub wywoła inne niż to by z niej wynikało:

a)pozorność zwykła-oświadczenie woli skierowane/złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru w zamiarze stron, w ogóle nie ma wywołać skutków prawnych

b)pozorność kwalifikowana-strony zawierają określoną czynność prawną pod którą ukrywają inną czynność(czynność pozorna może być nieważna a czynność ukryta ważna)np.czynność pozorna zew.-umowa sprzedaży, ukryta-darowizna(kupujący zobowiazuje się zapłacić tysiąc zł a w dokumencie umowy zapisano 600zl.

3. Błąd art. 84,85,88 KC- musi być istotny i musi dotyczyć treści czynności prawnej. Błąd to mylne wyobrażenie lub brak wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy (błąd sensu stricte) oraz mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli-pomyłka.

4. Podstęp art.86- =błąd kwalifikowany, jest to celowe wprowadzenie w błąd. Skutkiem błędu jest nieważność względna oświadczenia woli. To świadome działanie drugiej strony wywołujące błąd lub działąnie podstępne osoby trzeciej gdy strona umowy wiedziała o podstępie i nie zawiadomiła drugiej strony i czynność była nieodpłatna. Można się uchylić gdy błąd był nieistotny lub błąd nie dotyczył treści czynności prawnej.

5. Groźba art.87-88KC- musi być poważna i bezprawna wobec osoby i przeciwko mieniu.

Wyzysk art.388KC

Uchylenie się od oświadczenia złożonego pod wpływem groźby. Termin w którym można uchylić oświadczenie wynosi rok , liczy się od kiedy ustały obawy. Forma pisemna, pod rygorem nieważności.

Art.945§1-nieważny testament.

Sposoby zawarcia umowy:

1.Oferta i jej przyjęcie Art.66-70

2.Aukcja i przetarg Art.70^1-70^4

3.Negocjacje Art.70-72^1

AD.1.

Oferta - to oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy(essentialia negolii).

Cechy konstytutywne oferty:

- oświadczenie wioli jednej strony (oferent)

- skierowanie do drugiej strony (oblata)

- zawierające stanowczą propozycję zawarcia umowy

- określające istotne postanowienia tej umowy

Wola oferenta może być wyrażona za pomocą: znaków słownych, wystawienia rzeczy, czy też ustawienia automatu w miejscu publicznym.

Adresat oferty może ją przyjąć w całości doprowadzając do zawarcia umowy, lub ofertę odrzucić.

Oświadczenie oferenta i oblata muszą być zgodne (zasada lustrzanego odbicia).

Wystawienie rzeczy na widok publiczny Art.543 KC - wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży i jest to tzw. oferta handlowa.

Oferta handlowa jest kierowana do nieoznaczone adresata podczas gdy w myśl art.66§1KC oświadczenie woli oferenta kierowane jest do konkretnej osoby

Jako ofertę sprzedaży należy traktować takie zachowanie sprzedawcy które polega na:

-wystawieniu rzeczy na widok publiczny

-w miejscu sprzedaży

-oznaczeniu ceny

Brak któregokolwiek będzie uznawane za reklamę

Art.71KC Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.

Zaproszenie do zawarcia umowy:

-ogłoszenie

-reklamy

-cenniki

-inne informacje

Ad.3. art.72§1

Jeżeli strony prowadzą negocjację w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień które były przedmiotem negocjacji

Ogłoszenie przetargu:

1.Zaproszenie do składania ofert (rodzaj umowy).

2.Przedmiot przetargu/aukcji, np.obraz malarza Y

3.Warunki przetargu/aukcji i sposób ich udostępnienia.

4.Czas przetargu.

5.Miejsce przetargu.

Wadium art.70^4KC

Przystępujący do aukcji lub przetargu powinien wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty.

1. W razie uchylenia się od zawarcia umowy przez stronę która dała wadium, druga strona może zachować sumę pieniężną albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia

2. Przez stronę która nie dała wadium druga strona może żądać zapłaty podwojonego wadium albo naprawienia szkody.

Sankcje wadliwej czynności prawnej

1)nieważność bezwzględna(absolutna, bezskuteczna, całkowita)-brak świadomości lub swobody, pozorność

2)nieważność względna(wzruszona)-błąd groźba, podstęp

3)bezskuteczność zawieszona

4)bezskuteczność względna

Ad.1)Nie wywołuje skutków zamierzonych przez strony tej czynności

Np.1.brak zdolności do czynności prawnej

2.nie zachowanie formy ad solemnitatum

3.wada oświadczenia (brak świadomości lub swobody, pozorność)

4.czynnosci prawne sprzeczne z bezwzględnie wiążącymi normami prawnymi oraz zws albo mające na celu obejście ustawy.

Sankcje wadliwej czynności prawnej:

• nieważność bezwzględna - występuje z mocy samego prawa. Ustawodawca mówi, że „czynność ta jest nieważna”. Sąd ma obowiązek z urzędu uwzględnić tę sankcję. Na tą nieważność może powołać się każda osoba, która ma w tym interes prawny. Tej czynności nie da się uzdrowić, naprawić. Czynność taka uznana zostaje za nieważną od samego początku. Bezwzględna nieważność czynności prawnej powstaje w razie:

1. dokonania czynności prawnej przez osobę mniemającą zdolności do czynności prawnych (art. 14 §1 KC)

2. braku świadomości lub swobody (art. 82 KC)

3. niezachowania formy ad solemnitatem (art. 158 KC)

4. dokonania czynności sprzecznej z ustawą lub z zasadami współżycia społecznego albo mającej na celu obejście ustawy (art. 58 KC)

• nieważność względna - czynność nieważna względnie (wzruszalna) wywołuje wszystkie skutki prawne tak, jak gdyby była czynnością niewadliwą. Czynność jest ważna ale są osoby, które mogą ją unieważnić. Istnieją dwa sposoby unieważnienia czynności prawnej nieważnej względnie:

1. zgodnie z ar. 88 KC ten, kto złożył innej osobie oświadczenie woli pod wpływem błędu lub groźby, może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia przez stosowne oświadczenie złożone na piśmie drugiej stronie: uprawnienie to wygasa w razie błędu z upływem roku od jego wykrycia a w razie groźby z upływem roku od chwili kiedy stan obawy ustał

2. w niektórych przypadkach do unieważnienia takiej czynności potrzebne jest orzeczenie sądowe (np. unieważnienie małżeństwa)

• bezskuteczność zawieszona - występuje wtedy, gdy skuteczność czynności zależy od zgody osoby trzeciej. Zgoda może być wyrażona przed dokonaniem czynności lub w jej trakcie. Gdy osoba dokona czynności i nie uzyska na nią zgody osoby trzeciej - jest to czynność kulejąca. Skutki są zawieszone do czasu potwierdzenia przez osobę trzecią. Gdy uzyska się potwierdzenie czynności wtedy czynność tą uznaje się za ważną i skuteczną od samego początku.

• bezskuteczność względna - oznacza, że czynność jest ważna i wywołuje skutki w stosunku do ogółu, jednakże konkretnie oznaczona osoba może wystąpić o uznanie czynności za bezskuteczną w stosunku do niej. Wynika ona albo z ustawy albo z orzeczenia sądu (art. 59 KC - wynika z niego, że w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczna w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo, jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczna nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia; np. osoba A chce sprzedać samochód, zgłasza się osoba B, która zawiera z A umowę przedwstępną, że kupi ten samochód od A lecz musi wpierw zorganizować pieniądze. Umowa między A i B jest umową zobowiązującą. Jednakże nim powróciła osoba B, osoba C zaoferowała osobie A o wiele większą kwotę za samochód, doszło między nimi do umowy sprzedaży (rozporządzającej). Osoba B w tym przypadku może wystąpić do sądu o to aby sąd uznał umowę między A i C za bezskuteczną w stosunku do niej (ponieważ A i C uniemożliwili zawarcie umowy przyrzeczonej przez B) - art. 527 KC

Dawność-upływ czasu.

Należą do nich:

Zasiedzenie i przemilczenie (występujące w prawie rzeczowym) oraz przedawnienie i prekluzja (występujące w części ogólnej KC)

Przedawnienie- oznacza upływ zastrzeżonego przez ustawodawcę terminu wraz z związanym z tym skutkiem w postaci możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczenia.

Skutek przedawnienia polega na tym że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko któremu przysługuje roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia podnosząc zarzut przedawnienia (art.117§2). Roszczenie majątkowe istnieje nadal, staje się jednak tzw.roszczeniem niezupełnym (pozbawionym przymusowej realizacji).

Przedawnieniu ulegają wyłącznie cywilnoprawne roszczenia majątkowe.

Nie przedawniają się:

Roszczenia o charakterze niemajątkowym np.

-roszczenia służące ochronie dóbr osobistych

-roszczenia nie mające charakteru cywilnoprawnego (np.procesowe)

Terminy przedawnienia:

Długość terminu:

-termin przedawnienia określa ustawodawca przepisami bezwzględnie obowiązującymi

Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynności prawne.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi:

-10 lat,

a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej- 3 lata

Terminy przedawnienia-szczególne:

Art. 624, 646, 751 - 2lata

Art.722 - 6m-cy

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli gdy zaktualizował się obowiązek świadczenia.

Ustawodawca wprowadził instytucję zawieszenia biegu przedawnienia udzielając tym samym uprawnionemu ochronę przed ujemnym skutkiem upływu terminu przedawnienia. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

Prekluzja inaczej to termin zawity.

W przeciwieństwie do przedawnienia terminy zawite mogą dotyczyć wszelakich odmian prawa podmiotowego.

Dotyczą:

-praw podmiotowych bezpośrednich

-roszczeń

-uprawnień kształtujących a także wyjątkowych

Terminy zawite ustawodawca zastrzega wyłącznie przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym.

Zawsze na skutek upływu terminu zawitego określone uprawnienie wygasa.

Według tego skutku odróżniamy w treści normy prawnej terminy zawite od terminów przedawnienia.

Ilekroć ustawodawca zastrzega że z upływem określonego terminu prawo wygasa mamy do czynienia z terminem zawitym, natomiast termin przedawniania sygnalizuje słowami (roszczenie przedawnia się). Przykłady prekluzji: art. 66, 88§2, 293, 225, 347§2,

Zobowiązania.

Umowy regulujące przeniesienie praw:

1.umowa sprzedaży

2.zamiana

3.darowizna

4.kontraktacja

Umowy regulujące używanie rzeczy:

1.najem

2.dzierżawa

3.użycie

4.leasing

Zobowiązania odnoszące się do świadczenia usług:

1.umowa zlecenia

2.umowa o dzieło

3.przechowanie

4.umowa składu

5.umowa agencyjna

6.umowa komisu

7.umowa przewozu

8.umowa spedycji

Umowy regulujące stosunki kredytowe:

1.umowa kredytu

2.umowa rachunku bankowego

3.pożyczka

Umowa o funkcji alimentacyjnej

1.renta

2.dożywocie

Zobowiązania - III księga KC, część ogólna 353-534, szczegółowa 535-921^16

Zobowiązania to stosunek prawny który polega na tym że jedna osoba(wierzyciel) jest uprawniony do żądania spełnienia świadczenia natomiast druga osoba(dłużnik) obowiązany jest to świadczenia spełnić.

Uprawnienie wierzyciela->wierzytelność, obowiązek dłużnika->dług


Elementy stosunku zobowiązującego










Podmiot przedmiot treść

Wierzyciel dłużnik świadczenia uprawnienia obowiązki

Źródła stosunków zobowiązaniowych

1.z czynności prawnych- umowy

2.orzeczenie sądu

3.decyzji administracyjnych

4.bezpodstawne wzbogacenie (uzyskanie korzyści majątkowej kosztem innej osoby bez podstawy prawnej)

5.czyny niedozwolone (delit)- działanie ludzkie lub inne zdarzenie zawinione lub niezawinione prowadzące do szkody za którą prawo czyni kogoś odpowiedzialnym

1.Anna K. robiła zakupy w centrum handlowym. Złamała nogę na mokrej posadzce z której nikt nie sprzątnął śniegu naniesionego przez kupujących. Czy może domagać się odszkodowania za wypadek

2.Ewa B złamała ręke na oblodzonym chodniku pod domem. Czy właściciel budynku odpowiada za szkodę?

3.Samochód Anny wpadł w poślizg na nieodśnieżonej drodze. Czy może wystąpić o odszkodowanie od zarządcy dróg?

5

Przesłanki do ubezwłasnowolnienia częściowego: art.16§3

Dziecka

Dorosłej osoby fizycznej

Potrzebna pomoc w prowadzeniu jej spraw

Pełnoletność

Czynności prawne osób ograniczonych w zdolności do czynności prawnych

Ukończyły 16 lat

Wyszły za mąż

Czyny bezprawne

-czyny niezgodne z prawem, wyrządzenie komuś szkody

Czyny zgodne z prawem

-np.znalezienie zgubionej rzeczy

Oświadczenia woli (czynności prawne) świadome i zgodne z przepisami prawa zachowania się podmiotów prawa zmierzające do wywołania skutków prawnych mocom odpowiednich oświadczeń woli.

Orzeczenia, wyroki
o charakterze konstytutywnym- powodują powstanie lub zmianę czyichś uprawnień lub obowiązków np. orzeczenie rozwodu.

Akt administracyjny - władcze jednostronne oświadczenie woli, organu administracyjnego dotyczące konkretnej osoby i konkretnego zdarzenia, np. Pan Jan Kowalski ma nakaz rozbiórki budynku grożącego zawaleniem, mieszczącego się przy ulicy Mickiewicza 3.

Czynności

Inne czyny - zachowanie się podmiotu prawa, które rodzi skutki prawne, choć do wywołania owych skutków podmiot prawa swym zachowaniem nie zmierzał.

W okienku czyny bezprawne- to czyny niezgodne z prawem np. wyrządzenie komuś szkody. W okienku Czyny zgodne z prawem- znalezienie rzeczy zgubionej.

Dysponowanie środkami znajdującymi się na rachunku

Oddanie przedstawiciela ustawowego określonych przedmiotów majątkowych do swobodnego użytku

Zdarzenia sensu stricte

wywołujące skutki prawne okoliczności niezależne od zachowania się podmiotów prawa. Np. śmierć-(skutek prawny)otwarcie testamentu, działanie żywiołu-wypłata odszkodowań, upływ czasu-zdolność do czynności prawnych,urodzenie się-uzyskanie zdolności prawnej.

Działania - zachowania -przejaw woli człowieka

Zdarzenia prawne=fakt prawny

to wszystkie te okoliczności wymienione w przepisach prawa, które pociągają za sobą, wywołują czy też rodzą skutki prawne. Nie zawsze fakty prawne powodują powstanie, zmiany czy wygaśnięcie stosunków prawnych, ale stosunek prawny powstaje w wyniku tego, że zaistniał określony akt prawny.

Umowy

Nie wcześniej niż na rok przed końcem tego terminu

Gdy termin potrzebny do uznania za zmarłego dłuższy niż rok

Terminy szczególne

Termin podstawowy-10 lat

Upływ czasu

Zaginięcie osoby

Po upływie tego terminu

Gdy termin do uznania za zmarłego roczny lub krótszy

Pierwszy dzień terminu z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe

Najbardziej prawdopodobna data śmierci

Oznaczenie daty

Termin złożenia wniosku

Przesłanki

Sądowe stwierdzenie zgonu

Przesłanki

Niewątpliwa śmierć osoby

Brak sporządzonego aktu zgonu

Termin złożenia wniosku

W każdym czasie

Oznaczenie daty

Ściśle oznaczona stosownie do wyników postępowania

Najbardziej prawdopodobna

Zdolność do czynności prawnych

Brak

Ograniczona

Nawiązanie stosunku pracy
i dokonywanie czynności z tym związane

Rozporządzanie swoim zarobkiem

Umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego

Wyjątki

Nieważna o ile ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego

Czynność jednostronna

Wymóg zgody przedstawiciela ustawowego (bezskuteczność zawieszona)

Wyjątek: kobiety, które:

Osoby pełnoletnie

Osoby częściowo ubezwłasnowolnione

Osoby małoletnie, które skończyły 13 lat

Osoby całkowicie ubezwłasnowolnione

Osoby do lat 13

Pełna

Wolność

Dobra osobiste osoby fizycznej. Art. 23 KC

Nazwisko oraz pseudonim

Życie, zdrowie, nietykalność cielesna

Wizerunek

Nietykalność pomieszczeń

Własność

Tajemnica korespondencji

Miejsce zamieszkania, art. 25 KC

Inne czynności niż zobowiązujące lub rozporządzające

KORPUS,

zależy od formy prawnej, wymogi określane przepisami:

Np.

- Imię i nazwisko dla osoby fizycznej

- Nazwiska/firmy co najmniej jednego wspólnika w spółce jawnej

- Nazwa bądź imię i nazwisko, bądź pseudonim w spółkach kapitałowych

DODATKI OBOWIĄZKOWE

Np.

wg KSH

Spółka jawna

Spółka z o.o.

DODATKI NIEOBOWIĄZKOWE FIRMY

Np.

zakład produkcyjny

Pożytki

Rzeczy

Prawa

Pożytki naturalne

Pożytki cywilne

Płody, owoce, zboża, przychówek zwierząt obornych

Inne odłączone od niej części składowe

Stanowiące normalny dochód z rzeczy

dochody

dochody

Które rzecz przynosi, pieniężne:czynsz

Na podstawie stosunku prawa, niepieniężne:czynsz w postaci pożytków naturalnych

Które to prawo przynosi

Zgodnie ze swym społeczno- gospodarczym przeznaczeniem

przebywa osoby fizycznej

Miejscowość, gdzie

Osoby pozostającej pod opieką

Choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, innego rodzaju zaburzenia psychiczne

Uniemożliwiają kierowanie postępowaniem.

Z zamiarem stałego pobytu

Miejsce zamieszkania opiekuna

Miejsce zamieszkania

rodziców

rodzica

gdy nie przebywa stale u żadnego z nich

ustala Sąd Opiekuńczy!

któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska

któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej

Ustala skutki prawne jakie powinny być związane z „okolicznościami” wymienionymi w poprzedniku.

Odpowiedni zwrot językowy, wiążący w zadaniokształtną całość obywa wyróżnione człony przepisu prawa.

Wymienia, wskazuje lub określa „okoliczności”, które rodzą skutki prawne.

---