Opracowanie: Anna Hawrylak :]

Wykłady z Teorii stosunków międzynarodowych

SPIS TREŚCI:

1). Epistemologia stosunków międzynarodowych

2). Postrzeganie wizji rzeczywistości międzynarodowej

3). Historyczne przesłanki i geneza teorii stosunków międzynarodowych

4). Koncepcje teoretyczne dyscypliny

5, 6). Koncepcje teoretyczne i cząstkowe. Metody badania stosunków międzynarodowych

7). Realizm oraz neorealizm

8). Liberalizm w stosunkach międzynarodowych

9). Konstruktywizm- teoria krytyczna

10). Nurty postmodernistyczne

11). Mocarstwowość i imperializm w stosunkach międzynarodowych

12). Prawo współzależności i prawo internacjonalizacji

13). Prawo oddziaływań międzynarodowych

Wykład 1

Temat: Epistemologia stosunków międzynarodowych 18.02.2008r.

1). Skład stosunków międzynarodowych:

a). podmioty prawa międzynarodowego,

b). uczestnicy,

c). inni

2). Cechy charakterystyczne stosunków międzynarodowych:

a). większy zasięg podmiotowy (uczestniczenie wiele podmiotów międzynarodowych),

b). większy zasięg przedmiotowy (mnogość dziedzin stosunków międzynarodowych),

c). większy zasięg przestrzenny (stosunki międzynarodowe występują na różnych kontynentach),

d). istnienie złożoności mechanizmów i uwarunkowań w realizacji celów (cele te wykraczają poza państwo. Mają one charakter makro, np. pokój na świecie, dobrobyt, itp. )

e). policentryczna i poliarchiczna struktura stosunków międzynarodowych( policentryczna struktura posiada wiele czynników, uczestników, którzy dążą do określonych celów, zaś struktura poliarchiczna charakteryzuje się decentralizacją ośrodków władzy. Posiada ona charakter złożony, nie ma jednego ośrodka decyzyjnego, nie zawsze występuje chaos w stosunkach międzynarodowych. To prawo międzynarodowe reguluje płaszczyznę chaosu. Poliarchia posiada charakter pozytywny).

3). Stosunki międzynarodowe- dzięki nim określa się politykę państwa. To dyscyplina naukowa o charakterze autonomicznym. Stosunki międzynarodowe wykształciły się z politologii, obecnie są to dwie różne dziedziny. Stosunki międzynarodowe kształcąc studentów, szerzą one proces dydaktyczny przez rozwój badań naukowych. Badania nad stosunkami międzynarodowymi swój początek mają w latach 20,30 XIX.

a). stosunki międzynarodowe a ramy czasowe- stosunki międzynarodowe pojmowane jako stosunki między państwami (około wiek XX). To podstawa dla teorii realistycznej, stosunki międzynarodowe badane były w ramach politologii. Po I i II wojnie światowej (zwłaszcza II), widać wzrost procesów internacjonalizacji i instytucjonalizacji (pojawienie się pierwszych organizacji międzynarodowych).

4). Teoria liberalna (transnarodowa)- po II wojnie światowej doszło się do wniosku, że stosunki międzynarodowe to nie tylko relacje pomiędzy państwami, tworzą je wszyscy uczestnicy( państwa, podmioty, itp. ). Stosunki międzynarodowe początkowo były terminem zapożyczonym od słowa polityka, dopiero później przybrały one swoją dzisiejszą nazwę. Polityka zagraniczna odgrywa szalenie ważną rolę w stosunkach międzynarodowych, która prowadzona jest przez poszczególne podmioty stosunków międzynarodowych.

5). Podział polityki międzynarodowej:

Stosunki dyplomatyczne i konsularne istnieją po to, aby państwa prowadziły ze sobą wspólną politykę. Uniwersytet w Walii, w 1919 roku utworzył po raz pierwszy Instytut Stosunków Międzynarodowych. Po 1919 roku tworzono nowe wydziały stosunków międzynarodowych w: Oxfordzie, USA, oraz w 1979 roku: w Polsce.

6). Przyczyny odrębności stosunków międzynarodowych jako dziedziny naukowej:

a). wzrost liczby państw i uczestników w stosunkach międzynarodowych,

b). rozwój globalizacji i współzależności,

c). instytucjonalizacja wielu dziedzin życia międzynarodowego,

d). rozwiązywanie wielu problemów w wymiarze globalnym

e). każda dziedzina musi mieć podstawy teoretyczne (posiadać epistemologię).

7). Teoria stosunków międzynarodowych- powinno się mówić o teoriach, gdyż występuje ich mnogość oraz teoretyczne podejście do niej.

a). teoria- system pojęć i twierdzeń opisujące pewne zjawiska czy dziedziny. Wyjaśnienie pomaga wprowadzić ją w praktykę. Teoria pojmowana jest jako wiedza spekulacyjna(już w starożytnej Grecji teoria była księgą opisującą pewną wiedzę. Wiedza specjalistyczna to teoria, która wzrastała w ramach filozofii i innych nauk, gdzie starano się uwzględnić dane założenia Teoria polityki odnośnie stosunków międzynarodowych istnieje od XIX wieku.

8). Charakter pierwszej teorii stosunków międzynarodowych (skład):

a). stosunki międzynarodowe jako stosunki pomiędzy państwami (podejście państwowo centryczne), wąskie pojmowanie teorii stosunków międzynarodowych,

b). nowe teorie stosunków międzynarodowych pojawiły się w latach 50,60. Pojmowano je jako ogólną wiedzę zdanego obszaru. W latach 70, teoria stanowi grupę powiązanych dedukcyjnie praw stanowiących: twierdzenie czy teorię

9). Koncepcje stosunków międzynarodowych:

a). nauka amerykańska- teoria stosunków międzynarodowych ma na celu uczynienie świata bardziej zrozumiałym poprzez dokładny opis rzeczywistości międzynarodowej=> teoria realizmu

b). nauka brytyjska- teoria stosunków międzynarodowych wzbogaca słownictwo, wprowadza nowe: pojęcia, terminologię. Dzięki temu nauka o stosunkach międzynarodowych staje się bogatsza i głębiej analizowana

c). nauka francuska- chcąc poznać procesy międzynarodowe trzeba posługiwać się terminami o pewnym stopniu abstrakcji

d). nauka polska- nauka teorii stosunków międzynarodowych badana jest w Polsce od niedawna- od lat 70. Spowodowane było to „chorym” ustrojem politycznym. Szerzej badano tę dziedzinę w latach 90. (przedstawiciele: Kukułka, Pietraś).

10). Definicja Teorii stosunków międzynarodowych według Józefa Kukułki:

*teoria stosunków międzynarodowych- ma charakter synoptyczny, odzwierciedla w sposób zwięzły system wiedzy o przedmiocie, którym zajmuje się dyscyplina stosunków międzynarodowych. Tworzy ona system praw i twierdzeń na temat: rozwoju i zmienności rzeczywistości międzynarodowej. Teorie stosunków międzynarodowej mogą i są różnie klasyfikowane, zależy to od głoszonej koncepcji.

Wykład 2

Temat: Postrzeganie wizji rzeczywistości międzynarodowej 25.02.2009r.

1). Uczestnicy stosunków międzynarodowych: państwa, organizacje: międzynarodowe, kulturowe, cywilizacyjne i religijne

2). Postrzeganie środowiska międzynarodowego związane jest z procesami internacjonalizacji życia narodów i państw. W II połowie XIX wieku występuje wzrost współzależności między uczestnikami stosunków międzynarodowych. Nie ma uniwersalnej wizji rzeczywistości (są one różne), określone mianem: nurtem stosunków międzynarodowych.

3). Wizje rzeczywistości międzynarodowej:

a). Wizja realistyczna (rzeczywistość międzynarodowa)- ma ona wiele wspólnego z teorią realizmu w stosunkach międzynarodowych. Za ojca teorii realistycznej uważa się Tukidydesa. Realiści głosili, że głównymi uczestnikami stosunków międzynarodowych są państwa, nie uznają oni innych podmiotów prawa międzynarodowego. Rola pozostałych uczestników jest marginalizowana i jest wtórna względem państw. Dla realistów znaczenie ma państwo, organizacje międzynarodowe są wielostronną dyplomacją, która służy interesom państwowym. Nie ma siły nadrzędnej nad państwem. Państwa są samodzielne i autonomiczne. Realiści odwołują się do Thomasa Hobbesa „Stan natury”, gdzie państwa nieustannie rywalizują ze sobą- rywalizacja wpisana jest w politykę państwa. Państwo walcząc o własne interesy, ma możliwość użycia siły. Doktryna realistyczna ma odzwierciedlenie w polityce amerykańskiej, jak również: w USA, Kanadzie, Australii, Wielkiej Brytanii. Zupełnie obca jest dla realistów teoria transnarodowa. Państwa używają siłę, ponieważ czują się niepewnie. Obawiają się, że inne państwa mogą być silniejsze od nich (kwestia potęgi państwa). Potęga państwa ma charakter względny, tzn. można ją określić tylko w odniesieniu do potęgi innych państw. Porównując jesteśmy w stanie stwierdzić, któro państwo jest silniejsze. Realiści popierają anarchię międzynarodową, która prowadzi do wojny pomiędzy państwami

*Power politics- państwa uciekają się do polityki użycia siły. Jeśli państwo będzie demonstrować swoją siłę, to inne państwa będą się bały zadzierać z nim.

b). Wizja liberalna- zrodziła się ona w XIX wieku, kiedy tworzyło się państwo na zasadach liberalnych. Wizja ta zakłada istnienie harmonii interesów: narodów i społeczeństw. Liberałowie uważają, że jeśli człowiekowi żyje się dobrze, to państwu również. Człowiek dążący do dobrobytu nieświadomie przyczynia się do rozwoju państwa (koncepcja dobrobytu państwa=> WELFARE STATES). Wizja liberalna jest przeciwstawna teorii realistycznej. Liberałowie popierają interwencjonizm państwowy. Uważają oni również, że wojna pomiędzy państwami nie powinna istnieć. Wojnę prowadzą państwa nie demokratyczne, jeśli nie będzie pełnej demokracji państw, to będą wojny.

LIBERAŁOWIE

REALIŚCI

-Wojen nie byłoby, gdyby istniał jeden ośrodek władzy, -Podmioty międzynarodowe są bardzo istotne, upatrywanie w organizacjach międzynarodowych istotnej roli w kształtowaniu stosunków międzynarodowych, -Organizacje międzynarodowe są nową jakością życia międzynarodowego, -Podmioty zaczynają tworzyć swój własny system międzynarodowy, -Istotny dla nich jest POKÓJ, który będzie wtedy, kiedy nastanie demokracja, -Zagrożeniem dla POKOJU jest nacjonalizm, który nie powinien dominować w polityce zagranicznej państwa, -Państwo będzie się rozwijać, gdy będzie minimalnie wpływać na obywateli, -Człowiek przedstawiany jest jako dobry

-Człowiek przedstawiany jest jako zły wyzyskiwacz, -Państwa są samodzielne i autonomiczne, -Popierają oni anarchię międzynarodową, -Państwa walczące o własne interesy mogą zastosować siłę, -Głównymi uczestnikami stosunków międzynarodowych są państwa, inni uczestnicy się nie liczą, -Rywalizacja jest wpisana w politykę państwa

c). Wizja transnarodowa (globalistyczna)- powstała ona jako krytyka na wizję realistyczną. Zbliżona jest do liberalizmu. Głosi ona, ze państwa nie są najważniejsze, trans narodowcy nieustannie krytykują realizm. Uczestnikami stosunków międzynarodowych są wszelkie podmioty SM, a punktem wyjścia tej wizji są zjawiska: procesy transnarodowe, wzrost współzależności w stosunkach międzynarodowych oraz globalizacja interakcji międzynarodowych. Wszyscy uczestnicy stosunków międzynarodowych są istotnym elementem rzeczywistości międzynarodowej i coraz większą rolę odgrywają uczestnicy niepaństwowi.

*Założenia trans nacjonalistów: państwo przestaje być dominującym uczestnikiem w stosunkach międzynarodowych, wzrost roli i znaczenia uczestników niepaństwowych oraz utrata znaczenia przez siłę militarną (narzędzia polityki państw).

Wykład 3

Temat: Historyczne przesłanki i geneza teorii stosunków międzynarodowych 4.03.2009

1). Starożytne Chiny (przedstawiciele: Mocjusz,Han Sai), - stosunki między państwami odbywały się w dwojaki sposób: drogą pokojową (w wyniku handlu), drogą pokojową i podporządkowania. Teoretycy hołdowali stosunkom pokojowym, a nie wojennym. Trudno było jednak zapobiec wojnie.

a). Myśliciele chińscy:

- Mocjusz (Moti) (469-376 r. p. n. e) - szkoła motizmu. Moti był pacyfistą, krytykował on konfucjanizm (część buddyzmu). Nie lubił rozpowszechnionego medytowania i potępiał wojny. Nakłaniał chińskich władców do umacniania pokoju i prowadzenia przyjaznych stosunków. Wielki anty zwolennik nepotyzmu (ludzi powinno zatrudniać się na podstawie ich kompetencji. Państwa winne wyzbyć się wojny ze stosunków międzynarodowych. Wielki zwolennik miłości do bliźniego.

*motizm- kierunek filozofii chińskiej w Chinach, był on okresem 100 szkół (słynne 100 szkół motizmu). W III w. p. n. e powstaje cesarstwo chińskie, któro odrzuca motizm na rzecz konfucjonizmu. Przetrwało ono do 1912 roku. Idea motizmu przetrwała, ponieważ była ona zapisywana na księgach.

-Han Sai- szkoła legalizmu(chińska). Siła państwa jest podstawą, państwo musi mieć: armię, urzędników dbających o państwo. Podstawą jest dobro państwa, państwo winno egzekwować prawo, któro nie musi być dobre dla obywatela (zasada nagród i kar dla obywateli). Legalizm był podstawą dla Cesarstwa Chińskiego, państwo żeby się utrzymać musi prowadzić politykę podboju.

2). Starożytna Grecja (przedstawiciele: Tukidydes 460-395 r. p. n. e). Tukidydes był filozofem i znanym strategiem. Opisał on wojnę peloponeską w której wziął udział i przeżył ją. Napisał on dzieło pt. „Dialog melijski”, w której zawarte są zmagania wojenne pomiędzy Spartą a Atenami. Była to ciężka i okrutna wojna. Opisał on tę wojnę po to, aby ustrzec ludzkość przed takim rodzajem konfliktem i jego następstwami. „Dialog melijski”- nazwa od wyspy Melos. Wyspa ta należała do Spartan, Ateńczycy zażądali poddania się Spartan. Melijczycy nie wyrazili zgody na ten atak (Sparta była w konflikcie z Atenami). Melijczycy chcieli być neutralni w wojnie peloponeskiej. Ateny użyły siły, naruszając terytorialność Melos. Tukidydes uważa, że Ateny miały całkowitą rację, ponieważ powiększały one swoje terytorium przy użyciu siły a o sile państwa świadczy jej potęga i strach. „Dialog melijski” jest przykładem myślenia realistycznego. TUKIDYDES BYŁ PREKURSOREM MYŚLI REALISTYCZNEJ w stosunkach międzynarodowych. Ateńczycy są widziani w pryzmacie hegemona, który przy użyciu siły pragnie podporządkować sobie państwa. Tukidydes uważa, że państwo ma prawo do podboju zaś neutralność w konflikcie nie ma miejsca- „szczęście polega na wolności, a wolność na męstwie”, czyli Malijczycy nie są szczęśliwi. Tukidydes twierdził również, że: „lepiej eliminować przestępców niż współczuć ofiarom”. Jego słynne słowa to także takie: „najlepszą kobietą jest ta, o której najmniej się mówi”. POLITYKA PAŃSTWOWA WINNA KREOWANA BYĆ POPRZEZ SIŁĘ I JEJ GROŹBĘ.

3). Średniowiecze- chrześcijaństwo nie pozwalało na rozwijanie się jakichkolwiek koncepcji. Pod koniec średniowiecza (około V-XV wiek), zaczęto więcej uwagi poświęcać problemom ich współczesnego świata.

a). Ibrahim Ibn Chaldun- filozof o szerokich horyzontach intelektualnych. Opisywał on stosunki międzynarodowe- śródziemnomorskie. Dzięki jego dziełom wiemy, że utworzył on 3 FAZY ROZWIJANIA PAŃSTWA:

*1 faza- wzrost w warunkach uczenia się osiadłego trybu życia (chodzi głównie o narody koczownicze np. Egipt, Persja, które nie prowadziły osiadłego trybu życia),

*2 faza- dojrzałość w warunkach dobrobytu i apogeum dynastii (państwo rozwijać będzie się wtedy, kiedy będzie bogate będzie posiadało dobrze rozwiniętą władzę),

*3 faza- upadek państwa w warunkach sytości i marnotrawstwa ( państwo osiądzie, kiedy osiądzie i będzie źle zarządzane. Chaldun mówił o suwerenności, którą zestawiał z państwem. Brak suwerenności powoduje upadek państwa

b). św. Augustyn „koncepcja świętej wojny”- wojna jest możliwa tylko wtedy, gdy jest sprawiedliwa, np. odpieranie ataku jest wojną sprawiedliwą: Nie atakuje się ludności cywilnej, gdyż ma ona charakter defensywny. Koncepcja ma charakter chrześcijański o podłożu religijnym.

c). Pierre Dubois- wzywał państwa do wyrzeczenia się wojny w stosunkach międzynarodowych. Pisał on to w kontekście państw chrześcijańskich. Uważał, że wojna pomiędzy państwami chrześcijańskimi jest nie taktowna, zaś wojna pomiędzy państwami nie chrześcijańskimi jest dobra!

d). Dante Alighieri- autor „Nie-boskiej komedii”. Wzywał on papiestwo z Awinionu do Rzymu. Napisał on dzieło pt. „Monarchia”. Potępiał on ekspansję terytorialną państwa, uważał on, że rodzi ona wewnętrzne konflikty. Głosił, że jedyną siedzibą papiestwa jest Rzym. Opowiadał się on za równowagą europejską i potępiał on hegemonię. Cały świat uważał za swoją ojczyznę. ALIGHIERI BYŁ PREKURSOREM TEORII GLOBALISTYCZNEJ (transnarodowej), nie był nacjonalistą!

4). Odrodzenie:

a). Erazm z Rotterdamu (XV/XVI wiek)- katolicki, holenderski duchowny. Krytykował on wojnę, popierał on pokojowe współistnienie państw. Był pacyfistą, uważał że państwa winne w swojej polityce kierować się zasadni chrześcijańskimi. Na takiej zasadzie utrzymano by pokój. Pisał on dzieła, w których zawarł takie pokojowe postępowanie. Erazm był wielkim zwolennikiem reform w kościele, uważał że kościół winien nauczać wiary a nie polityki.

b). Emeric Cruce (XVII wiek)- napisał dzieło pt. „Nowy Cyneasz”. Od wielkich odkryć geograficznych było mnóstwo koncepcji integracyjnych, które dążyły do zjednoczenia. Cruce był pacyfistą: państwa powinne kierować się pokojem a nie wojną. Wojna według niego jest barbarzyńskim przeżytkiem w stosunkach międzynarodowych. Cruce dążył do zjednoczenia Europy, żył on w czasie wojny 30- letniej, która była straszna dla świata.

c). Immanuel Kant- w 1795 roku opublikował książkę pt. „O wiecznym pokoju”. Zawiera ona siedem zasad, które winne państwa sobie ułożyć. Kant pisał, że państwa muszą „współżyć ze sobą pokojowo” i wyrzec się wojny. Trzeba zawierać traktaty pokojowe, które zapewnią pokój pomiędzy państwami i to właśnie one spowodują, że nie będzie już więcej wojen. „Trwały pokój będzie możliwy wtedy, kiedy na świecie zapanuje sprawiedliwość, poszanowanie praw człowieka oraz zniesie się stałe armie”

5). XIX wiek:

a). Carl von Clausewitz- generał i doskonały strateg. Uważał, że w stosunkach międzynarodowych ważna jest siła i trzeba stosować przemoc

b). Friedrich Hegel- niemiecki filozof, twórca klasycznego systemu idealistycznego

c). Raymond Aron- francuski filozof i socjolog. Przyczynił się do odnowy współczesnego liberalizmu, krytyk wszelkich form totalitaryzmu w tym: marksizmu i komunizmu.

Wykład 4

Temat: Koncepcje teoretyczne dyscypliny 11.03.2009

1). Koncepcje wielkich debat-było ich trzy. I debata (lata 40/50), II debata (lata 60/70), III debata (lata 80/90). Zrodziły się w nauce brytyjskiej i amerykańskiej.

a). I wielka debata (lata 40/50), - ścierały się na niej poglądy zwolenników realizmu i idealizmu. REALIZM powstał w latach 20 XX wieku, ukształtował go ład po II wojnie światowej, realizm nie był akceptowany w świecie.

*1921 rok- powstanie „koncepcji poglądów” prezydenta Wilsona, który widział świat harmonii i pokoju. To on był projektantem pokoju po I wojnie światowej. Marzyło mu się pokojowe współistnienie państw. Jego koncepcja nie podobała się idealistom i realistom, gdyż postulowali w myśl, iż państwa nieustannie ze sobą rywalizują.

Lata 50/60- pod koniec lat 50 istnieje proces dekolonizacji. W latach 60 występuje wzrost współzależności procesu internacjonalizacji.

b). II wielka debata (lata 60/70)- ścieranie się poglądów między tradycjonalistami (idealiści +realiści) z poglądami scjentystów z behawiorystami.

*Poglądy mówiące o nowych trendach w stosunkach międzynarodowych: scjentyści i behawioryści

*Lata 80- wzrost technologii komputerowej, powstanie globalizacji, trzeba dostosować się do nowej rzeczywistości- ścieranie się poglądów pomiędzy starymi a nowymi trendami: neoliberaliści vs., neorealiści.

c). III debata (lata 80/90)- pojawienie się kierunków postmodernistycznych np. feminizm czy ekologizm. Patrzą one na rzeczywistość w bardzo specyficzny sposób.

2). Wielkie koncepcje teoretyczne:

a). koncepcja realizmu politycznego- państwo jest najważniejsze, podstawowe paradygmaty uznawali potęgę państwa i interes narodowy. Uważali, że „sen o wiecznym pokoju” Immanuela Kanta nigdy się nie spełni, gdyż państwa ze sobą rywalizują. „Pokój może być tylko u rodziny chrześcijańskiej”- Nibur (chrześcijański ład). Hans Morgenthau sformułował 6 tez realizmu politycznego!

b). koncepcja społeczności międzynarodowej- głosicielami tej teorii był Stanisław Hubert, który bazował na dziełach: Groncjusza, Bodina. Pisał, że społeczności się zmieniają od starożytności po wiek XX. Później koncepcję tą rozwinęli: Herbert Buutterfield oraz Hedley Bull. Twierdzili, że sens społeczności międzynarodowej tkwi w europejskiej kulturze: „społeczność międzynarodowa istnieje wtedy, gdy grupa państw uznaje wspólne reguły w ich wzajemnych stosunkach oraz uczestniczą w pracy wspólnych instytucji (koncepcja wyrosła ze współzależności).

c). koncepcja systemów międzynarodowych- powstała w nauce anglosaskiej, zwolennicy tej koncepcji proponowali aby system międzynarodowy traktować jako całość (systemy+ procesy+ zjawiska międzynarodowe). Wyodrębnienie się systemu: globalnego, regionalnego i lokalnego. System bipolarny jest systemem przeciwstawnym.

d). koncepcja czynników stosunków międzynarodowych (teoria pola)- głosiła ona, że świat traktujemy jaki pole dynamicznych stosunków sił. Pole wyznaczają czynniki: polityczne, gospodarcze, socjologiczne, psychologiczne i etyczne. Trzeba zbadać jak działają stosunki międzynarodowe w określonych dziedzinach. Aby dać prawidłową tezę trzeba pole: zbadać i zweryfikować dane interakcje pomiędzy państwami.

e). koncepcja EQULIBRIUM ( równowagi)- została ona sformułowana na początku zimnej wojny (lata 40). Zakładała ona, że kluczem do equlibrium stosunków międzynarodowych jest equlibrium instytucjonalne (organizacje międzynarodowe).Stabilizacja i pokój w stosunkach międzynarodowych będzie wtedy, gdy będzie równowaga w organizacjach międzynarodowych (nie będą one ze sobą rywalizować, ale pokojowo rozmawiać). Stabilizacja istnieje tylko wtedy, gdy istnieją organizacje!

f). koncepcja empiryczno- ewolucyjna- jej twórca Duracelle uważał, że na stosunki międzynarodowe wpływają następujące czynniki: geograficzny, demograficzny, siły gospodarcze i finansowe, ideologie oraz osobowości mężów stanu. Aby wyjaśnić stosunki międzynarodowe należy wykazać: regularności, reguły i wskazania

Wykład 5, 6

Temat: Koncepcje teoretyczne i cząstkowe. Metody badania stosunków międzynarodowych 18.03.2009, 25.03.2009

1). Koncepcje cząstkowe, których jest 16- stanowią one centrum w badaniu rzeczywistości międzynarodowej. Są one poddziedzinami tych głównych koncepcji, to są one jednak bardzo istotne.

a). Koncepcja interakcji międzynarodowych- dotyczy zachowań wszystkich podmiotów stosunków międzynarodowych, przywiązują one uwagę do rywalizacji oraz konfliktów

b). Koncepcja zależności wzajemnych- brane są w niej pod uwagę wzrastająca liczba państw+ globalizacja światowa+ procesy XX wieku

c). Koncepcja wojny i pokoju- sprowadza się ona do uznania stosunków międzynarodowych w zakresie wojny i pokoju. Raymond Aro- francuski badacz stosunków międzynarodowych- twierdzi, że gdyby wojna była federacją państw świata, to panowałby pokój. Jego koncepcja zawarta jest w dziele pt : „O wojnie i pokoju”.

d). Koncepcja sprzężeń międzynarodowych- chodzi o zależności między organizacjami a przywódcami. Opisuję ona ich współzależność.

e). Koncepcja ról międzynarodowych- określa ona role i typy międzynarodowe poszczególnych państw czy krajów

f). Koncepcja interesu narodowego- interes narodowy przekładany jest nad interes międzynarodowym. Wyrosła ta koncepcja z koncepcji nacjonalistycznych i jest blisko realistycznych.

g). Koncepcja integracji międzynarodowej- realizowana jest ona od II wojny światowej. Polega ona na budowie instytucji integracji (np. Wspólnota Karaibska, Unia Afrykańska). Obecnie nie ma całościowej integracji międzynarodowej.

h). Koncepcja niezaangażowania- synonim neutralności.

i). Koncepcja podejmowania decyzji w stosunkach międzynarodowych- głosi ona różne modele podejmowania decyzji , np. większość względna czy weto, itp.

j). Koncepcja zależności- została stworzona w Ameryce Łacińskiej po II wojnie światowej. Polega ona na zależności mniejszych ośrodków od centrów światowych.

k). Koncepcja konfliktów międzynarodowych- odpowiada ona na pytanie dlaczego takie zjawiska występują. Mówi ona o złożoności systemów międzynarodowych, konflikty rodzą się nie tylko na tle etnicznym.

l). Koncepcja teoretyczna organizacji międzynarodowych- zauważa i ostrzega ona organizację, ale jakie one przynoszą korzyści (czemu one służą).

ł). Koncepcja antagonizmu klasowego- oparta jest ona na dziełach Marksa i Lenina. Upatruje ona źródło antagonizmu w występowaniu klas społecznych. To właśnie one są jego przyczyną.

m). Koncepcja reżimów międzynarodowych- głosi ona współzależność pomiędzy takimi reżimami

n). Koncepcja modernizacji stosunków międzynarodowych- postała ona po 1989 roku i dotyczy się ona otwierania gospodarek państw

o). Koncepcja postmodernistyczna- mówi ona o innych koncepcjach powstałych w latach 90, np. koncepcje feminizmu, itp.

2). Metody badań stosunków międzynarodowych- „nie ma nauki bez teorii”. Nie można badać danej dziedziny bez jej wnikliwego zobaczenia. Muszą istnieć teorie, jeśli ich nie będzie, to dojdzie do błędnego myślenia. Konflikty zbrojne również podlegają badaniom np. wojna w Sierra Leone (lata 90), wojna w Kosowie (czasy obecne). Wojny i konflikty mają różne podłoże, dlatego należy wnikliwie badać te dziedziny.

*przestrzeganie kolejności rozwiązywania zagadnień- żeby poznać rzeczywistość trzeba najpierw znaleźć ogólny kontekst rzeczywistości a dopiero później badany szczegół

*konkretne rozpatrywanie stosunków międzynarodowych- najpierw trzeba ująć genezę, później sposoby oddziaływania danego zjawiska a na sam koniec trzeba wziąć się za dynamikę tegoż zjawiska, np. koncepcja polityki zagranicznej

*kompleksowe podejście do przedmiotu analizy- trzeba uwzględnić różne czynniki badanego zjawiska, m.in. czynniki: systemowe, historyczne, strukturalne +funkcjonalne (dotyczą one teraźniejszości), prognostyczne (badania pod kątem przewidywania).

*determinizm historyczny- swoje odzwierciedlenie znajduje on w naukach politologicznych geopolityki i strategii

*determinizm- uznanie istnienia pewnie obiektywnych prawidłowości. Dane zjawisko istnieje, bo taka jest kolej losu

3). Metody badań empirycznych- można badać zjawiska czy wydarzenia, które stanowią fakty naukowe, np. kryzys finansowy czy polityczny

*obserwacja pośrednia- jest ona bardzo powszechna i nie ma w niej bezpośredniego uczestniczenia w zjawisku,

*obserwacja bezpośrednia- polega ona na obserwacji poprzez byciu na miejscu

*opis- występuje on po obserwacji, polega on na relacjonowaniu danego zjawiska. Najczęściej w formie pisemnej

*pomiar- podanie ilości zjawisk i procesów w formie jakiejś wartości np. w postaci liczb

4). Metody badań teoretycznych- polegają one na odkrywaniu istoty: zjawisk i procesów międzynarodowych

a). metoda eksperymentu myślowego- tworzenie pewnych abstrakcji (właściwie: pojęć abstrakcyjnych np. pokój, wojna, system, sojusz), na podstawie realnych faktów. Trzeba pamiętać, że ta metoda nie jest fantazją!

b). metoda idealizacji- stworzenie takiego ważnego warunku pewnego zjawiska abstrakcyjnego, który jest istotny np. zagrożenie wojną nuklearną (aby mogła ona być realna, to musi istnieć sama broń nuklearna- musi być spełniona przesłanka np. atak na WTC w USA).

c). metoda modelowania- budowanie abstrakcyjno- matematycznych modeli, zjawisk i procesów międzynarodowych. Chodzi o tworzenie pewnej kopii obiektu rzeczywistości. Danego zjawiska nie badamy bezpośrednio, dlatego tworzymy taką kopę. Służy ona do badania organizacji międzynarodowych, a konkretnie proces podejmowania decyzji.

4). Metoda hipotetyczno- dedukcyjna- tworzenie systemów związanych ze sobą hipotez dedukcyjnie z których wyprowadza się stwierdzenia. Hipotetyczna konstrukcja rozwija się dedukcyjnie. Metoda ta mówi o pewnej logice zdarzeń, najpierw mamy hipotezę i twierdzenie i dopiero na koniec: sformułowanie.

5). Metoda historyczna- empiryczne badanie przeszłości. Dzięki tej metodzie szuka się w historii stosunków międzynarodowych pewnych prawidłowości i ich rozwoju.

6). Metoda klasyfikacji i systematyzacji- aby poznać nowe zjawiska należy odnieść się do już poznanych zjawisk. Klasyfikacja musi spełniać wymagania logiki. Bada ona zachowanie państw trzecich. Musi ona być oparta na jednym uzasadnieniu:

*społeczno- ekonomicznym- różnice i podobieństwa w międzynarodowych stosunkach gospodarczych

*rozwojowym- zależność między państwami słabo rozwiniętymi, państwami trzeciego świata, a państwami wysoko rozwiniętymi.

*rzeczowym- mamy: MSP, MSG, MSK, czy MSW

7). SYSTEMATYZACJA- redukcja różnorodności i tworzenie pewnej całości z chaotycznej liczby danych. W stosunkach międzynarodowych stosuje się równego rodzaju systematyzacje

a). dychotomiczna- generalnie jest to podział na zasadzie zestawienia np. północ- południe

b). trójczłonowa- stosunki międzynarodowe mogą być: przyjazne, neutralne, wrogie, np. integrację opisujemy według tej systematyzacji, ponieważ opisujemy jej: rozwój, funkcje oraz instytucje

c). czteroczłonowa- ma ona zastosowanie w naukach abstrakcyjnych. Pewne zjawisko może być: np. globalizacja: następstwo rozwoju cywilizacyjnego, rozwój komunikacyjny, następstwo cywilizacyjnego: rozwoju i komunikacji.

*indukcja- sposób poznania, który prowadzi do klasyfikacji

*dedukcja (systematyzacja)- system poznania, który prowadzi do dedukcji

8). Metoda weryfikacji i falsyfikacji:

*weryfikacja- wskazanie prawdziwości

*falsyfikacja- polega na dowodzeniu fałszywości i konkurencyjności hipotez (najpierw trzeba falsyfikować hipotezy najbardziej ryzykowne).

Wykład 7

Temat: Realizm oraz neorealizm 01.04.2009

Kierunki te sięgają lat: 20,30 XX wieku.

Wtedy to przebiegają badania nad realizmem.

1). Prekursorami realizmu są: Tukidydes: „Człowiek- człowiekowi wilkiem”, Machiavelli: „Państwo jest najważniejszym dobrem” - Władca za wszelką cenę utrzymuje własną władzę, nawet przy zastosowaniu podstępu (postulat w idee silnego państwa) oraz Thomas Hobbes.

2). Szkoła realistyczna- zaczęła ona rozwijać się w odpowiedzi na liberalizm utopijny (idealizm)zaraz po II wojnie światowej. W latach 20 XX wieku Keynes mówił o socjalizmie państwa, któro odgrywa dominującą rolę. Realiści uważali, że dewizą państwa jest polityka siły. Państwo, aby przetrwać musi pokazywać swoją siłę. Państwo nieustannie obawia się o swoje przetrwanie. Istniejące konflikty popychają państwa do rozbudowywania własnej siły. Prawo międzynarodowe jest nie ufne i sceptyczne. Według realistów: „narusza ono interes narodowy poszczególnych państw”. Realiści nie idealizują świata a swoje poglądy przedstawiają w sposób jasny oraz rzetelny. Realiści uważają, że wszystkie państwa winne czuć się zagrożone, immanentną cechą świata są konflikty. Podejście realistów ma charakter sceptyczny, cechą charakterystyczną w mniemaniu realistów jest nieustanna agresja państw atakujących i dlatego widać środki przymusu

a). Hasła racjonalistów: „potęga państwa”, „interes narodowy”, „użycie siły militarnej”.

b). Przedstawiciele realizmu:

*Eduard Carr- osoba, która zapoczątkowała nurt realistyczny. W 1939 roku wydał książkę „20 years crisis”- opisał w niej kryzys z 1929 roku. Stworzył ją w odpowiedzi na liberalne myślenie. Uważał, że wizje liberalne są utopijne i nie realne. Konieczna jest więc ich weryfikacja, zaś wojna jest jedynym środkiem ukazania potęgi państwa. Wojna jest skutkiem sprzeczności interesów państwowych. Naturalną rzeczą dla realisty jest sprzeczność interesów, trzeba rozbudowywać aparat siły w państwie, aby ukazać siłę i pozycję innym. Wszystkie państwa winne się zbroić. Potęga państwa jest dominującym składnikiem w systemie międzynarodowym. Carr krytykował prawo międzynarodowe, według niego stosunki międzynarodowe cechują się anarchią (nie ma jednej władzy na świecie).

*Hans Morgentau- „Politics Among Natios” z 1948 roku (jego książka). Myślał podobnie jak Carr jednak w innym trochę pryzmacie. Swoje dzieło: „Politics Among Natios” napisał pod koniec lat 40, gdzie nauki przyrodnicze miały znaczący wpływ na rozwój ludzkości, np. chemia, biologia, czy fizyka. Morgenthau miał wizję realizmu politycznego w 6 zasadach! Polityka międzynarodowa to walka o wpływ pomiędzy państwami, nie posiada ona definicji. Polityka międzynarodowa jest zróżnicowana obecnie. Morgenthau zestawiał interes państwa z formą siły, która nieustannie będzie się zmieniać. Nie wierzył on w zasady moralne w polityce- w latach 70 wysunął taką teorię: „państwo narodowe stanie się niepotrzebne i trzeba będzie pomyśleć o nowej strukturze i utworzeniu światowego rządu”

3). Neorealizm- wyrósł ona na zmieniającej się rzeczywistości, jest odpowiedzią na: globalizację, wzrost współzależności. Teorię realistyczną trzeba było zmienić, dlatego utworzono neorealizm. Głosicielem neorealizmu był: Keneth Waltz. W głównym punkcie ustawia on autonomię polityki międzynarodowej. Według niego: prawo międzynarodowe istnieje wtedy, kiedy państwo jest nadrzędnym aktorem stosunków międzynarodowych. Waltz już jako pierwszy dostrzegał innych aktorów w rozwoju systemu międzynarodowego. Podkreślał on znaczenie anarchii w stosunkach międzynarodowych (podejście realistyczne). Anarchiczność systemu wymusza na państwach dyscyplinę. Najważniejszą funkcją jest bezpieczeństwo. Wszystkie państwa domagają się zapewnienia bezpieczeństwa, któro jest wspólną cechą państw. W neorealizmie nie uznawano globalizacji gospodarczej. Podejście neorealistyczne przyjmuje wszelkie nowości, w tym globalizację!

*polityka międzynarodowa- system o precyzyjnie określonej strukturze. Może istnieć jego zmiana.

BEHAWIORYZM	SCJENTYZM
- na zachowanie przywódców państw mają bodźce zewnętrzne, - badanie zachowania przywódców powinno mieć charakter naukowy - badanie systemu międzynarodowego i państwa, które prowadzą do nowych faktów i regularności -wydatki państwa na zbrojenie winne się zwiększać lub zmniejszać wraz z wydatkami rywala - konflikt jest rzeczą naturalną - wojna jest wtedy, kiedy zginie 100 tysięcy osób!!!	- uzasadnienie naukowe tych przywódców np. badanie ataku na Irak przez USA

Wykład 8

Temat: Liberalizm w stosunkach międzynarodowych 08.04.2009

*Liberalizm- drugi nurt klasyczny w teorii stosunków międzynarodowych. Rozwijała się on szybciej niż realizm, przez Immanuela Kanta, Johna Locke, oraz Adama Smitha. Korzenie liberalizmu sięgają czasów średniowiecznych. Jest on zróżnicowany, posiadał różne koncepcje. LIBERALIZM (łac. „liberium”- wolność), ta wolność ma wiele znaczeń

*Założenia liberalizmu: dużą wartość ma prawo międzynarodowe, w polityce zagranicznej należy stosować etyczne zasady. Użycie siły nie jest rozwiązaniem dla konfliktu. Anarchia nie musi prowadzić do konfliktów i wojen. Liberałowie: opowiadają się za współpracą międzynarodową, uznają innych aktorów stosunków międzynarodowych, a nie tylko państwa.

1). Liberalizm republikański- Immanuel Kant w dziele: „O wiecznym pokoju” z 1795 roku zawarł zasady postępowania w stosunkach międzynarodowych, którymi państwa winne się kierować. Uważał, że trwały pokój będzie możliwy, gdzie będzie rozwijana demokracja i federacja państw. Kant był zwolennikiem zniesienia stałej armii, która jest źródłem konfliktów. Utrzymanie armii pochłania państwa mnóstwo pieniędzy. Kant był za rozpowszechnieniem systemu demokratycznego, który eliminuje konflikty. Kant chciał wprowadzenia prawa kosmopolitycznego (nie takie samo jak prawo wewnętrzne), któro obejmowałoby wszystkie jednostki. Federacja Kanta nie miała eliminować państw.

2). Liberalizm instytucjonalny (XX wiek)- państwo w stosunkach międzynarodowych i w handlu odgrywa szalenie ważną rolę, dlatego wolność gospodarcza miała zapewnić pokój. Locke rozwinął teorię PRAWA NATURALNEGO: „władca ma władzę, ponieważ społeczeństwo podzieliło się z nim ją i przekazało połowę swojej władzy”. Władca kontrolowany jest przez społeczeństwo i musi zagwarantować on swoim poddanym: wolność i poszanowanie własności. Jeśli władza sprzeciwia się własnościom, to lud ma prawo sprzeciwić się tego rodzaju stanowi. John Locke podkreślał rolę prawa międzynarodowego- „państwa winne się kierować nim i przestrzegać go”. Po II wojnie światowej następuje wzrost współzależności, widoczna jest: globalizacja oraz współpraca pomiędzy państwami. To właśnie współpraca eliminuje konflikty (Adenauer, Schumann).

*przykłady liberalizmu instytucjonalnego: powstanie Unii Europejskiej. Liberałowie podkreślali interesy państwowe, to właśnie integracja eliminuje konflikty

3). Liberalizm ekonomiczny (Adam Smith- „Bogactwo narodów”)- Smith uważał, że narody będą bogate, gdy istnieć będzie wolność gospodarcza, społeczeństwo żyć będzie w dobrobycie. Powinna istnieć współpraca na szczeblu gospodarczym, która wyeliminuje wojny. Dobrobyt powoduje, że państwa nie chcą walczyć ze sobą. SMITH- WIELKIM ZWOLENNIKIEM WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ!

4). Idealizm (odmiana liberalizmu)- stworzony on został po I wojnie światowej przez prezydenta USA- Wilsona w odpowiedzi na niegodziwości wojenne. USA miały odbudować pokój na kontynencie europejskim. Swoją koncepcję zawarł w deklaracji z 1917 roku, czy różnych swoich przemówieniach. Prezydent Wilson uważał, że: „jeśli stosunki wewnątrz państwa będą pokojowo się rozwijać, to tak samo będą rozwijać się stosunki międzynarodowe”. W. Wilson był zwolennikiem przestrzegania prawa międzynarodowego i wszelkie jego nieprzestrzeganie należy potępiać (wrogiem numer jeden stały się Niemcy). Opowiadał się on za utworzeniem organizacji międzynarodowej, która upowszechniłaby pokój i integralność terytorialną państwa (Liga Narodów). Po II wojnie światowej idealizm był nadal rozwijany, zaczęły działać wtedy inne organizacje międzynarodowe. Idealiści byli za stworzeniem prezydencji i rządu światowego. Po II wojnie światowej idealiści popierani byli przez kościół (głównie papież Jan XXIII, „Pacem in terris”. Pokój jest podstawą, respektowanie godności ludzkiej jest najważniejsza. Papież odwoływał się w stosunkach międzynarodowych do: sprawiedliwości, wolości oraz miłości. Jan XXIII chciał, aby ONZ przejęło odpowiedzialność za moralny wymiar rozwoju ludzkości. Kontynuatorem „Pacem in terris” był Jan Paweł II: „Solicitudo rei sociali”. Jan Paweł II wprowadził swoje 4 zasady: pokój, sprawiedliwość, solidarność oraz miłosierdzie. „Organizacje międzynarodowe winne służyć rozwojowi ludzkości, a nie interesom wielkich państw”.

5). Neoliberalizm- został rozwinięty w latach70, miał dużo zwolenników: Robert Luckas, czy Milton Friedman. Ten liberalizm był bardziej ostry (radykalny) . Głosił, że polityka makroekonomiczna sprzyja wzrostowi inflacji, dlatego ludzie powinni mieć dostęp do kapitału (ograniczenie sektora prywatnego). Neoliberałowie krytykowali interwencjonizm państwowy oraz rolę związków zawodowych. Były one realizowane w USA za czasów prezydenta Regana i we Wielkiej Brytanii za czasów Margaret Teacher. Neoliberalizm powraca po zimnej wojnie.

*Francis Fukujama- „Koniec historii wojny”- opisuje on system zimnej wojny. Bardzo zachwala liberalizm. Uważa, że upadek ZSRR dowodzi, że liberalna demokracja nie ma już konkurenta ideologicznego. Socjalizm w jego mniemaniu nie zdał egzaminu. Liberalny kapitalizm jest korzystny dla rozwoju politycznego człowieka. Fukujama wierzył, że postęp ludzkości może być mierzony poprzez eliminację konfliktów i przyjęcie zasad legitymizacji władzy (legitymizacja- praworządność). Jego wizja ma pozytywny charakter- widział on globalizację gospodarki, która niesie ze sobą wiele dobrego

Wykład 9

Temat: Konstruktywizm- teoria krytyczna 22.04.2009

*Teoria krytyczna- rozwinęła się ona w latach 90, przed powstaniem konstruktywizmu, który powstał również w tych latach. Obok racjonalizmu jest ona najważniejszym nurtem stosunków międzynarodowych. Rozwinęła się ona w ramach szkoły frankfurckiej, Zwolennicy tej teorii to: Leo Lowenthau, Aleksander Wendt. Teoria ta odwoływała się do prac Immanuela Kanta i Karola Marksa. Ma ona społeczny aspekt stosunków międzynarodowych. Teoria krytyczna zrodziła się na gruncie realizmu, a właściwe to neorealizmu. Popierający tą teorię krytykowali poczynania realistów. Aktorów stosunków międzynarodowych uważali za jednostki społeczne, które dążą do: współpracy i wzajemnego komunikowania się. Teoria krytyczna próbowała zmienić sposób myślenia o rzeczywistości. Próbowano wykazać związek między wiedzą a polityką (element społeczny do polityki). Poznanie świata miało odbywać się w oparciu o: wiedzę, badania, empiryczne a nie o metody weryfikacji czy falsyfikacji. Poprzez krytykę badań empirycznych, chcieli lepiej poznać międzynarodową rzeczywistość. Teoria krytyczna ma charakter radykalny, ponieważ opiera się ona na krytyce współczesnego świata i pokazuje fałszywość lansowanych: idei, wartości, czy też norm. Teoria ta zakłada, że wiedza o społeczności międzynarodowej winna mieć charakter konstruktywnej krytyki. Wskazania alternatywnych rozwiązań i krytyki to zadania teorii krytycznej!

*konstruktywizm (Friedrich Krotochwil)- swój początek wziął z lat 90, zaraz po zimnej wojnie kiedy to 1989 rok był katalizatorem. Konstruktywizm jest uważany za następstwo teorii krytycznej. Ten nowy ład międzynarodowy spowodował chaos w toku myślenia: realistów i liberalistów. To właśnie oni jak ognia bali się konstruktywizmu. Zwolennicy teorii krytycznej mieli oparcie na konstruktywizmie.

KONSTRUKTYWIZM

REALIZM

-traktowanie państwa jako jednostki zdolne do współpracy międzynarodowej -interesy państw są zdeterminowane przez czynniki wewnętrzne (czynniki endogeniczne), -społeczność międzynarodowa to miejsce, gdzie aktorzy uświadamiają sobie własną rolę: społeczną i polityczną. Duży wpływ ma świadomość państwa oraz jego tożsamość, -nacisk na struktury: normatywne, materialne, -rola tożsamości w kształtowaniu działań politycznych (nieodzownym elementem jest szersza wiedza o tej strukturze) -struktura materialna bazuje na pieniądzach - na struktury normatywne wpływają pewne zachowania -niekiedy jednostka dostosowuje się do rzeczywistości takiej, jaka ona jest, np. Japonia przyjmująca pewne normy Tok myślenia konstruktywistów- podsumowanie: - działanie badań empirycznych na opisywanie rzeczywistości, - podejście socjologiczne w stosunkach międzynarodowych, - zachowanie państw ukazane jest w wymiarze społecznym, - konstruktywizm jest elementem (podejściem) w teorii stosunków międzynarodowych

- traktowanie państwa jako jednostki egoistycznej (nieoglądanie się na interesy innych państw), -interesy państw są określane przez czynniki zewnętrzne (czynniki egzogeniczne). Interesy są postrzegane jako odbicie własnych doświadczeń, -forum społeczności międzynarodowej jako dziedzina strategiczna (aktorzy międzynarodowi dążą do własnych interesów),

1). Konstruktywizm systemowy- odwołuje się on do rozważań realistów. Opisywany świat jest odwzorowaniem stosunków między państwami.

2). Konstruktywizm poziomu jednostek- przeciwieństwo konstruktywizmu systemowego, o ile polityka wewnętrzna państwa jest ignorowana przy opisywaniu świata w konstruktywnym systemie, o tyle w konstruktywnym poziomie jednostki ma duże znaczenie (związek pomiędzy normami prawnymi a społecznymi).

3). Konstruktywizm holistyczny- holizm to ukazanie całości, jest ono podstawowym badaniem w stosunkach międzynarodowych. Zagadnienia trzeba badać w szerokim znaczeniu. Konstruktywizm holistyczny ma na celu spojrzeć globalnie na stosunki międzynarodowe.

LIBERALIZM	KONSTUKTYWIZM	REALIZM
- opierał się on na przeciwieństwach realizmu; kluczową rolę odgrywał czynnik społeczny	- powstanie konstruktywizmu spowodowało przewartościowanie realizmu -mnogość teorii stosunków międzynarodowych -konstruktywizm to punkt społecznego myślenia -na uczestników SM patrzy się okiem społecznym	- lansowanie jednej teorii stosunków międzynarodowych

Wykład 10

Temat: Nurty postmodernistyczne 29.04.2009

1). Nurty postmodernistyczne zostały zapoczątkowane pod koniec lat 80 i początkiem 90 lat. Ten przełom ukazał nowe oblicze świata, nowe wyzwania. Są one przeciwieństwem nurtów klasycznych.

*Przedstawiciele: Aleksander Dupin- przedstawiciel postmodernistyczny dzisiejszych czasów, z pochodzenia Rosjanin.

a). Postmodernizm- jest ukazaniem czegoś nowego w stosunku do rzeczy już istniejących. Postmodernizm jest końcową teorią stosunków międzynarodowych, po której już nic nie będzie.

* Przedstawiciele: Michael Foucault, Richard Ashley. Krytykowali oni: racjonalność i racjonalizm. Uważają, że badania współczesnego świata nie odkrywa nic nowego, tylko powiela odkryte już prawdy. Krytykują także zasadę terytorialnej suwerenności państw (zasada ta jest nadrzędną zasadą dla realistów).

*tekstualność- jest cechą wspólną wszystkich podejść postmodernistycznych. Pochodzi od słowa: „tekst”. Świat jest tworzony przez tekst, do opisywania świata nie można podchodzić bez interpretacji. Rzeczywistość tworzona jest przez tekstualność, czyli przez interpretację: zjawiska czy procesu. Tekstualność pokazuje, że jest wiele wizji interpretacji świata, które konkurują ze sobą.

b). Kosmopolityzm- jest on odrzuceniem więzów przynależności narodowej, uznawanie siebie za obywatela świata. Nurt ten ma swoją genezę w starożytności

*Drogenes- mieszkał w beczce (?) był zwolennikiem bezwstydnych cyników. To, co było jego prywatną własnością należało przedstawić publicznie. Nie miał on zbyt wiele zwolenników, wraz z rozwojem kosmopolityzm był przywoływany niejedno krotnie. KOSMOPOLICI dążą do jedności świata, nie są zwolennikami podziałów. Negują oni rozdrobnienie na sferę: międzynarodową i wewnątrz państwową. Kosmopolityzm jest swojego rodzaju oryginalnym podejściem, dlatego ma on niewielu zwolenników.

*Model demokracji według kosmopolitów:

- stworzenie organizacji międzynarodowej, która pełnić będzie rolę rządu światowego,

- utworzenie międzynarodowych sił zbrojnych

- powołanie ponadnarodowych parlamentów,

- utworzenie globalnego społeczeństwa obywatelskiego (brak więzi z narodowym państwem, kosmopolici chcą otwartości),

c). Feminizm- uważa, że nie ma rozwiązań konstruktywnych, przepojony jest on krytyką. Feminizm powstał w odpowiedzi na nietrafność innych teorii w stosunkach międzynarodowych. Łączy się on ze słowem „gender”- czyli kategoria płci kulturowej i jej funkcjonowanie w stosunkach międzynarodowych. Nurt ten powstał wraz ze wzrostem świadomości kobiet i wraz ze wzrostem cywilizacyjnym. Pod wpływem pozytywizmu zrodziła się emancypacja kobiet, za tą radą podążyła Wielka Brytania, która w 1929 roku wykorzeniła negatywne praktyki stosowane względem kobiet. USA podążając tym samym tropem, co Wielka Brytania i zaczęła głosić zaangażowanie kobiet w życie publiczne. Oba państwa promowały te hasła, jednak nie były one stosowane w praktyce, aż do I wojny światowej. Dopiero po I wojnie światowej USA wprowadziły poprawkę do konstytucji. Po II wojnie światowej kobiety zyskały na znaczeniu w życiu publicznym- doszły w końcu do głosu. Głosicielem tegoż równouprawnienia były USA (jest ono obłudnym myśleniem). USA jako jedyne państwo na świecie nie ratyfikowało konwencji o prawach kobiet. Konwencja z 1979 roku przyśpieszyła rozwój feminizmu!!!

• Feminizm krytykuje podejście klasyczne jako formułowanie przez mężczyzn,

• Feminizm pokazuje, że to relacje między płciami są integralną częścią stosunków międzynarodowych (domagają się większego udziału kobiet w życiu politycznym),

• Podejście feministyczne to krytyka wszystkich innych podejść. Feminiści nie analizują dokładnie stosunków międzynarodowych, tylko je krytykują. Skupiają się oni na różnicy kulturowej (społecznej) pomiędzy kobietami a mężczyznami,

• Feminizm rozstrzyga zachowanie rozumienia męskości (to, co męskie jako egoistyczne, złe i wiązane z pojęciem suwerenności państw. Kobiecość jest czymś przeciwnym, bo nie ma tych cech). Utrzymanie stereotypów zauważalne jest w wojsku,

• Feminizm zakłada, że to podejście do płci kulturowej musi się zmienić

• Feminiści postrzegają organizację międzynarodową i politykę międzynarodową jako wytwór męskości. Często mówi się o braku odpowiedniej reprezentacji kobiet w tych sferach

Wykład 11

Temat: Mocarstwowość i imperializm w stosunkach międzynarodowych 27.05.2009

1). Aby mówić o mocarstwowości, należy zgłębić się w rys historyczny. Ponad 100 lat temu mocarstwem była: Anglia, Francja, Hiszpania, Portugalia. Wielka Brytania miała ogromną flotę morską, zaś Hiszpania była państwem „w której nigdy nie zachodzi słońce…”. W XIX wieku na mianem mocarstwa określano:

• Austrowęgry- odgrywały one kluczową rolę na arenie międzynarodowej,

• Turcja- była liczącym się państwem, które kontrolowało Cieśniny Śródziemnomorskie,

• Rosja- kontrolowała wiele obszarów; m.in. Krym. Prowadziła ona stosunki handlowe z Japonią,

• Niemcy- były zdecydowanie państwem mocarstwowym, od I wojny światowej rola Niemiec nabierała na sile. (1871 rok- powstanie państwa niemieckiego),

• USA- w wieku xix zdecydowanie nie zasługiwały one na miano mocarstwa (1823 rok- doktryna Moonrego),

2). Okres po II wojnie światowej- Po 1945 roku zmienił się układ sił. Brzeziński Zbigniew w pracy pt. „Szachownica” przedstawia 2 pionki (mocarstwa), którymi są: USA i ZSRR. Poprzez swoje dzieło przedtswił globalny układ sił. Przytacza on również nowe rozumienie mocarstwowości. Utworzył on 4 czynniki mocarstwowości:

a). potęga wojskowa

b). potęga gospodarcza- według niego tylko USA napędzają gospodarkę światową,

c). potęga technologiczna- tylko USA mogą się pochwalić znaczącym osiągnięciem w tej dziedzinie

d). potęga kulturowa

3). Nurty zjednoczeniowe Europy- podziałem sztucznym Europy był podział na wschód i zachód. Europa Zachodnia chciała wyjść z dołka, inne państwa przestały się liczyć. Zaczęto więc budować procesy integracyjne. Obecnie Unia Europejska jest mocarstwem jako całość (to właśnie ona jest świetnym przykładem mocarstwa).

4). Mocarstwo- państwo, które ze względu na swój potencjał militarny i ekonomiczny pełni ważna rolę na świecie,

a). Cechy mocarstwa (przesłanki mocarstwowości):

• Wielkość terytorium- chodzi o dużą powierzchnię,

• Bogactwa naturalne- głównie występowanie takich surowców jak: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel, czy energia atomowa

• Wysokie PKB

• Wysokie per capita

• Znacząca technologia- jako czynnik gospodarczy

• Siła militarna- chodzi głównie o armię

• Liczba ludności- ma ona charakter odstraszający

• Struktura wewnętrzna państwa- chodzi o władzę w danym państwie, państwo autorytarne będzie bardziej agresywne niż państwo demokratyczne,

• Prestiż międzynarodowy- chodzi głównie o osiągnięcia: materialne, kulturowe, potęgę państwa, wiarygodność międzynarodową, itp. Musi istnieć jedność w polityce zagranicznej państw (zgodność rządu i prezydenta oraz odwrotnie)

b). Rodzaje mocarstw:

• mocarstwo globalne (supermocarstwo)- państwa mające możliwości oddziaływania na sprawy międzynarodowe

• mocarstwo regionalne- państwa skuteczne w każdej dziedzinie w obrębie swoich regionów

• mocarstwo sektorowe- państwa zdolne do oddziaływania na stosunki międzynarodowe w skali globalnej, ale tylko w jednej dziedzinie

5). Imperium- zazwyczaj rozległe i wielonarodowe państwo utrzymywana przez przymus ośrodka centralnego. Imperium kształtuje położenie geograficzne (żyzność gleb, oraz położenie w dolinie rzek). Obecnie nie ma imperiów, gdyż upadły one od ambicji swoich władców. Wyznacznikiem upadków tychże imperiów była rewolucja francuska z 1789 roku, która kładła nacisk na prawa człowieka

*przykłady imperiów: Macedonia Aleksandra Wielkiego, Imperium narodu niemieckiego, Imperium Rzymskie, Imperium Hiszpanii, Imperium Portugalii, Imperium Wielkiej Brytanii, Imperium Francji

6). Czy mocarstwa upadają?

Rola mocarstw jest różna, według Francisca Fugujamy „każda cywilizacja: rodzi się, rozwija i umiera”. Zapowiedzią utraty jest: upadek dynamizmu, tendencje nacjonalistyczne (przyszłość należy do państw narodowych), brak dynamizmu (zero zaangażowania w politykę zagraniczną). Życie globalne nie pozwala na istnienie państwa narodowego. Kluczową rolę odgrywają organizacje międzynarodowe, np. ONZ, które uzależnione są od państw.

7). Czynniki upadku mocarstw:

a). zanik dążenia do zdobywania- państwo nie chce prowadzić ekspansji

b). bunt ludów podporządkowanych

c). zanik przewagi technologicznej

d). osłabienie władzy centralnej (dążenie do zamachu stanu),

e). feudalizacja- obecnie nie występuje, dążyła ona do rozdrobnienia ośrodków władzy

f). zbyt duża rozbudowa administracji

*jednostronna mocarstwowość- nagminne narzucanie swoich warunków (np. USA)

Wykład 12

Temat: Prawo współzależności i prawo internacjonalizacji (3.06.2009)

1). Prawo współzależności- współzależność jest pojęciem trudnym do zdefiniowania. Ta wzajemna zależność państw i innych podmiotów w stosunkach międzynarodowych. Zjawisko to pojawiło się w latach 60, gdy zaczęły powstawać zjawiska o charakterze globalnym. Lata 60 to okres, kiedy powstają nowe państwa na świecie. Żaden podmiot nie funkcjonuje oddzielnie. Każde państwo utrzymuje stosunki z państwem innym, organizacje międzynarodowe i instytucje zyskały na sile w XX wieku. Skupiają one państwa (podmioty stosunków międzynarodowych) i zmuszają one do utrzymania kontaktów. Negatywne współzależności występują wówczas, kiedy państwa nie utrzymują ze sobą relacji.

*współpraca bezpośrednia- posiada ona najsilniejszy charakter, należą do niej współpraca formy i współpraca pomiędzy państwami.

*współpraca pośrednia (pozioma)- są to zdarzenia i procesy oddziaływujące na innych. Dotyczą podmiotów o tym samym czasie i miejscu np. kryzysy walutowe

*współpraca pośrednia (pionowa)- występuje w różnego rodzaju kryzysach np. organizacje międzynarodowe oddziaływujące na państwa słabsze, aby zgodziły się na jakieś ustępstwa, np. Rada Bezpieczeństwa a sprawa iracka

2). Prawo internacjonalizacji- internacjonalizacja jest terminem wprowadzony dopiero w latach 80, jest ona procesem współzależności. Związana jest ona z procesem globalizacji.

3). Znaczenie internacjonalizacji jako toku rozumowania:

• wprowadzenie porządku określonego przez umowy międzynarodowe- wprowadzenie pewnej sfery poprzez prawo międzynarodowe na określony obszar

• ustanowienie systemu wykorzystania bogactw przez państwa i organizacje międzynarodowe

• fakt włączenia państw trzecich lub innego organu międzynarodowego do rozpatrzenia sprawy dotyczącej jednego państwa, np. jedno państwo jest arbitrem w jakiejś sprawie (zaangażowanie państw trzecich).

4). internacjonalizacja- proces przenikania ogółu stosunków w skali wykraczającej poza ramy poszczególnych państw (posiada ona charakter większy i zewnętrzny). Jest ona przeciwieństwem zamknięcia, to wzrost współzależności i przenikania różnych: sfer, narodów, państw, poszczególnych sektorów dziedzin życia społecznego. Aby była internacjonalizacja, państwa muszą chcieć aktywnie uczestniczyć w stosunkach międzynarodowych. Pojęcie internacjonalizacji jest przeciwstawne do internalizacji. Nie są one zaprzeczeniem siebie, bo jedno z drugiego wynika.

a). internalizacja- przyswajanie określonych: wartości, norm, zasad przez dane państwo i uznanie ich za własne.

*proces adaptacyjny- osiągnięcie równowagi między potrzebami i celami a wymaganiami otoczenia

*proces przystosowawczy- państwa mogą dostosować się do zmieniającego się środowiska brak równowagi destabilizuje stosunki międzynarodowe.

5). Dziedziny internacjonalizacji:

a). sfera gospodarcza- znana jest już od czasów starożytnych, rozwinęła się poprzez szlaki handlowe

*szlak jedwabny- od Chin do Europy

*szlak złoty- od Zimbawe do Egiptu

*szlak bursztynowy- od Morza Bałtyckiego do Włoch

*jarmarki międzynarodowe- są one pro typami targów międzynarodowych. Powstały one na terenie: Niemiec, Francji i Szwajcarii

b). sfera polityczna- życie polityczne nabrało znaczenia w I wieku p. n. e w Grecji, która wywarła znaczący wpływ na tę sferę (państwa- miasta: polis, niemieckie). Występowanie wielkich miast handlowych

c). sfera kulturalna i naukowa- wszelkie odkrycia kulturalne i naukowe przyczyniły się do wzrostu dziedzin w czasach obecnych. To właśnie dzisiaj czerpie się wzorce z przeszłości. Wielkie odkrycia geograficzne przyczyniły się do wzrostu kulturowego.

*wiek XIV/XV to wiek internacjonalizacji kultury

*II połowa XX wieku to okres rozwoju nauki

d). kultura fizyczna i sportu- sport ulega nacjonalizacji, służy on do utrzymania pokojowego ducha rywalizacji

e). turystyka międzynarodowa- ma ona szerszy zasięg w wieku XX. Jej internacjonalizacja związana jest z transportem lotniczym

f). sfera informacyjna- tani dostęp do informacji jest szybszy i łatwiejszy. Internet uległ niesłychanie szybko internacjonalizacji

*lata 80/90 to eksplozja informatyczna.

6). Zagrożenia wypływające z internacjonalizacji:

• terroryzm

• zjawisko zorganizowanej przestępczości

• zjawisko zagrożenia pokoju

• zjawisko dopingu w sporcie

• piractwo

• zagrożenia ekologiczne (szczególnie środowisko, w którym żyje człowiek)

Wykład 13

Temat: Prawo oddziaływań międzynarodowych (4.06.2009)

1). Nauka o stosunkach międzynarodowych zajmuje się przede wszystkim: analizą historii jak również badaniem zjawisk przyszłościowych.

2). Oddziaływania międzynarodowe- państwa są podstawowym podmiotem oddziaływań międzynarodowych jak również państwo musi współgrać z innymi państwami (wywieranie wpływu jednego podmiotu na drugi). Po zimnej wojnie oddziaływania międzynarodowe zaczęto postrzegać jako oddziaływania polityczno- wojskowe.

3). Cele oddziaływań międzynarodowych:

• potrzeby i interesy egzystencjonalne- nie mają one charakteru stałego, dotyczą one spraw bierzących, np. przetrwania czy też bezpieczeństwa,

• racje i interesy państw- coś musi być zgodne z racją stanu państwa,

• potrzeby i interesy quo-egzystencjonalne państw- wynikają one z potrzeby współpracy z innymi państwami i współzawodnictwa,

• potrzeby i interesy funkcjonalne- wynikają one z aktywności państwa na scenie międzynarodowej

4). Sposoby oddziaływań międzynarodowych- wskazują w jaki sposób państwa oddziaływają na siebie. Wszystkie państwa oddziaływają na siebie w sposób świadomy. Państwa muszą dostosowywać oddziaływanie do sytuacji na świecie i muszą one prowadzić pewną strategię.

*strategia- działanie państw na polu międzynarodowym. Aby ją zastosować trzeba mieć warianty oddziaływania.

*polistrategia- typowe określenie dla stosunków międzynarodowych. Jest to mnogość strategii, które muszą mieć ocenę skutków swego rażenia. Dotyczy ona wielu sektorów (w różnych dziedzinach ma swoje odzwierciedlenie).

5). Sfery skutków oddziaływań:

a). sfery związane z konkretnym działaniem i końcowym rezultatem- daje ona do zrozumienia jakie działania są stosowane i jakie są ich skutki

b). sfera wzmacniania tożsamości podmiotów, ich aktywności i utrwalanie przez nich pożądanych stanów rzeczy- podmiot dąży do zachowania swojej tożsamości

c). tworzenie zinstytucjonalizowanych form działania państw i organizacji międzynarodowych pod nazwą: reżimów międzynarodowych

6). Cechy oddziaływań międzynarodowych:

a). stałość (stałe oddziaływanie)- dana grupa państw prowadzi taką samą strategię względem innych państw, np. integracja gospodarcza,

b). zmienność (zmienne oddziaływania)- wynikają one z uwarunkowań innych podmiotów, np. reakcja na konflikty zbrojne, które mają podłoże religijne

*prawo instytucjonalizacji- ma ono charakter odległy, jego badanie zaczęło się dopiero w XX wieku, po II wojnie światowej. Wcześniej proces instytucjonalizacji jednak też występował.

*procesy instytucjonalizacji- łac. „institucio”- urządzać. W czasach starożytnych znano to pojęcie. Państwa tworzyły pewny: ład, porządek i instytucje.

7). Przejawy instytucjonalizacji:

a). normy i procedury dyplomatyczne- prawo dyplomatyczne jest formą prawa międzynarodowego, np. rangi dyplomatyczne, klasy przedstawicieli dyplomatycznych, itp.

b). organizacje międzynarodowe- jest on bardzo ważny, wszelkie organizacje zaczęły się tworzyć po 1815 roku; np. pierwszą organizacją była Komisja Żeglugi na Dunaju

c). rozwój wszelkich płaszczyzn (dziedzin) stosunków międzynarodowych, np. stosunków: politycznych, kulturowych, gospodarczych, walutowych, itp. Najszerszy charakter mają międzynarodowe stosunki polityczne,

d). wspólnoty międzynarodowe- ich idea wywodzi się z idei integracji średniowiecznych. Miały mieć one charakter stały i miały działać pod przewodnictwem jednego

8). Funkcje instytucjonalizacji:

a). funkcja stabilizacyjna- instytucja musi mieć utrwalony status quo. Stworzenie jakiejś instytucji lub umowy, zapewni utrzymanie pokoju

b). funkcja legitymizacyjna- uznaje ona za ważne nowe sytuacje w środowisku międzynarodowym. Jest ona istotna, ponieważ wzmacnia ona rolę słabszych państw.

c). funkcja integracyjna- zbliża ona państwa i wzmacnia ona ich oddziaływanie. Mobilizuje ona również państwa do koordynowania swych aktywności.

21

Polityka światowa- jej prawidłowa nazwa to polityka zagraniczna

REALIZM

Opisuje on rzeczywistość taką, jaką jest naprawdę

Nurty

TSM

Polityka międzynarodowa- polityka prowadzona pomiędzy narodami

LIBERALIZM

GLOBALIZM

STRUKTURALIZM

NEOREALIZM

+

NEOGLOBALIZM

+

NEONEOLIBERALIZM

PLURAZLIZM

RACJONALIZM

MARKSIZM

KONSTRU-KTYWIZM

(lata 90)

KLASYCZNE

WIZJE

Neo ma charakter nowszy, pojawił się w latach 80,90. Są one stosunkowo młodymi dyscyplinami

REALISTYCZNA

(Centro- państwowość)

INNE

II połowa XIX wieku

LIBERALNA

TRANSNARODOWA

(Globalistyczna)

Lata 70 XX wieku

Lokalizacja

POSTMODERNISTYCZNA

Lata 30 XX wieku

FEMINISTYCZNA

Lata 80/90 XX wieku

EKOLOGICZNA

Jeremy Benthan

Eduard Carr

George Kennan

John Locke

John Stuart Mill

Człowiek: zły i wyzyskujący

Człowiek: dobry

Karl Kaiser

LIBERALIZM

Edward Morse

Hiszpania

TRANSGLOBALIZM

Francja

Niemcy

Japonia

BEHAWIORYŚCI

IDEALIŚCI

Postulowali oni w myśl, iż państwa traktowane są na zasadzie równości

REALIŚCI

Świat miał być rządzony przez twarde państwa (postulat w hegemonię)

Uwzględniali cechy antropologiczne

(państwa zachowują się tak, jak jego mieszkańcy)

NOWE TRENY

w stosunkach międzynarodowych

SCJENTYŚCI

Opisują oni to, co widzą w otaczających ich świecie (opisują rzeczywistość taką, jaką jest)

WIELKIE KONCEPCJE TEORETYCZNE

Koncepcja

Realizmu politycznego:

Hans Morgenthau

Henry Kissinger

Koncepcja społeczności międzynarodowej:

Stanisław Hubert,

Jean Bodine,

Hedley Bull

Koncepcja

systemów między-narodowych:

Koncepcja czynników stosunków międzynarodowych

(teoria pola)

Koncepcja

EQULIBRIUM

(równowagi)

Koncepcja

Empiryczno- ewolucyjna

Jean Baptiste Duracelle

6 tez

REALIZMU

POLITYCZNEGO

1). Postawa życia politycznego tkwi w naturze ludzkiej

3). Interes narodowy jest obiektywną rzeczywistością (każde państwo musi mieć interes)

5). Moralność

nie jest receptą polityki

2). Interes narodowy należy postrzegać w kategorii potęgi a SM jako współzawodnictwo

4). Istnieje napięcie między porządkiem moralnym a politycznym

6). Polityka zagraniczna

ma pewną autonomię

8 regularności

JEANA BAPTISTE DURACELLE

1). Każda wspólnota i jednostka poszukuje skuteczności technicznej

3). Głównym hamulcem rozpowszechnienia techniki jest istnienie zwartego systemu wartości

5). Stabilność strukturalna danej wspólnoty wywołuje u części jej członków przekonanie, że jest ona nie do zniesienia.

7). Sposoby grupowania ludzi są mniej stabilne, niż systemy wartości. Lecz mniej otwarte na zmiany, niż technika.

2). Wszelkie doskonalenie techniczne podlega rozpowszechnieniu

8). Regularnością są wojny, które mają charakter ponad czasowy

6). Istnieje ciągły konflikt między skutecznością a godnością człowieka

4). Konwersja (przekształcanie) systemu wartości dokonuje się wtedy, gdy dotychczasowa ideologia znajduje się w rozkładzie a nowa przejawia siłę przyciągania

KONCEPCJE

cząstkowe

1). Koncepcja

interakcji

międzynarodowych

9). Koncepcja podejmowania decyzji w stosunkach międzynarodowych

13). Koncepcja antagonizmu klasowego

2). Koncepcja wzajemności

zależnych

3). Koncepcja

Wojny i pokoju

*Raymond Aron

5). Koncepcja ról międzynarodowych

4). Koncepcja sprzężeń międzynarodowych

*Johann Galtung

6). Koncepcja interesu narodowego

7). Koncepcja integracji międzynarodowej

8). Koncepcja neutralności

10). Koncepcja zależności

(teoria dependencji)

11). Koncepcja konfliktów miedzy narodowych

12). Koncepcja teoretyczna organizacji międzynarodowych

14). Koncepcja reżimów międzynarodowych

15). Koncepcja modernizacji stosunków międzynarodowych

16). Koncepcja postmodernistyczna

(zwana IV DEBATĄ)

Metody

badawcze

Stosunków międzynarodowych

Ogólne zasady poznania rzeczywistości

Metody

badań

empirycznych

Metody

badań

teoretycznych

Metody

ogólno

logiczne- każdą stosuje się osobno!

Przestrzeganie kolejności rozwiązywania zagadnień

Konkretne rozpatrywanie stosunków międzynarodowych

Kompleksowe podejście do przedmiotu analizy

Determinizm historyczny- nauka niemiecka xix wieku

obserwacja

opis

pomiar

Metoda eksperymentu myślowego

Metoda idealizacji

Metoda modelowania

pośrednia

bezpośrednia

analiza

synteza

abstrahowanie

uogólnienie

SYSTEMATYZACJA

(rodzaje)

dychotomiczna

trójczłonowa

(według Triada Descartesa)

Czteroczłonowa

(według indyjskiej tera lemmy)

LIBERALIZM

POST-MODERNIZM

REALIZM

Warunki

do rozpoczęcia wojny

(BEHAWIORYŚCI)

Polityka

międzynarodowa

ZŁE OKREŚLENIE

Polityka

zagraniczna

TRAFNE OKREŚLENIE

AGRESYWNOŚĆ ZACHOWANIA LUDZI

CHĘĆ ZDOBYCIA WŁADZY

I

TERYTORIUM

DOSTĘPNOŚĆ ŚRODKÓW TRANSPORTU

I BRONI

Liberalizm

(rodzaje)

Republikański

(Immanuel Kant)

Instytucjonalny

(John Locke)

Ekonomiczny

(Adam Smith)

Idealizm

(prezydent USA W.Wilson)

Neoliberalizm

(Francis Fukujama)

FORMY

konstruktywizmu

Konstruktywizm systemowy

Konstruktywizm

poziomu

jednostek

Konstruktywizm holistyczny

Nurty

postmodernistyczne

POST-MODERNIZM

KOSMOPOLITYZM

FEMINIZM

Początek lat 90 XX wieku

Rodzaje

mocarstw

Globalne

(supermocarstwa):

Regionalne:

Sektorowe:

Handlowe

Morskie:

Izrael, Indie, Chiny, Japonia, Argentyna, Brazylia

Rosja, Chiny, Francja, Pakistan, Indie, Izrael (nieoficjalnie), Korea Północna i Republika Południowej Afryki

Niemcy

USA

Bahamy, Filipiny

Surowcowe:

Jemen, Irak, Kuwejt, Wenezuela, Meksyk

Diamentowe:

Kongo

Tworzenie imperiów

Ekspansja

lądowa

Wpływy polityczne

morska

tworzenie koloni

sfera wojskowa

sfera gospodarcza

Wymiary współzależności

bezpośrednie

pośrednie

poziome

pionowe

(wertykalne)

Procesy internacjonalizacji

Proces adaptacyjny

STRATEGIA- dotyczy spraw hipotetycznych

Sposoby oddziaływań międzynarodowych

Proces przystosowawczy

POLITYKA ZAGRANICZNA- dotyczy ona realnego wymiaru

POLISTRATEGIA- dotyczy przypuszczalnego wymiaru

Funkcje instytucjonalizacji

stabilizacyjna

legitymizacyjna

integracyjna

---